NOWE MO LIWOŒCI WYKORZYSTANIA TETRAHYDROKANABINOLI W LECZNICTWIE I TERAPII WYBRANYCH CHORÓB
|
|
- Arkadiusz Urban
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 NOWE MO LIWOŒCI WYKORZYSTANIA TETRAHYDROKANABINOLI W LECZNICTWIE I TERAPII WYBRANYCH CHORÓB mgr farm. Zuzanna STARZYÑSKA, dr n. med. Monika BIA ECKA prof. dr hab. Krzysztof BOROWIAK, dr hab. n. med. Anna MACHOY-MOKRZYÑSKA New possibilities of tetrahydrocannabinoides usage in health care and therapy of selected diseases Streszczenie. Preparaty konopi s¹ szeroko rozpowszechnionymi zwi¹zkami psychoaktywnymi. W przedstawionej pracy opisano efekty dzia³ania biologicznego oraz mechanizmy dzia³ania substancji czynnych zawartych w konopiach. Omówiono równie podstawy funkcjonowania uk³adu endokanabinoidowego oraz mo liwoœci wykorzystania ligandów receptorów kanabinoidowych w terapii wybranych chorób. S³owa kluczowe: endogenny uk³ad kanabinoidowy, marihuana, receptory kanabinoidowe, wskazania medyczne. Summary. Cannabis is one of the most widely psychoactive substances. In presented paper the biological effects and canabinoids mechanism of action as well as health consequences of Cannabis usage were described. Base of function and the physiological role of endogenous cannabiniods system was discussed. Importantly, cannnabinoids shown a great therapeutic potential for medicinal purposes. Keywords: endogenous cannabinoid system, marijuana, cannabinoid receptors, potential indications. Konopie siewne (Cannabis sativa) i konopie indyjskie (Canabis indica) s¹ jednymi z najstarszych roœlin leczniczych. Wzmianki na ten temat mo na odnaleÿæ w ksiêdze zielarskiej cesarza chiñskiego Shen Nang (2740 r. p.n.e.). Roœliny te uprawiane by³y w Azji Œrodkowej ju przed 5 tysi¹cami lat, do Europy trafi³y na prze³omie XVI i XVII wieku, a do Ameryki Pó³nocnej oko³o 200 lat póÿniej. Szczególne zainteresowanie wzbudzi³y ich w³aœciwoœci psychoaktywne. Do najbardziej rozpowszechnionych postaci konopi nale ¹: marihuana popularna w Stanach Zjednoczonych i Meksyku oraz w Europie, a tak e haszysz najczêœciej u ywany w krajach arabskich. Marihuana to mieszanina suszonych liœci i kwiatostanów eñskich a haszysz (w postaci ywicy lub oleju) stanowi mieszaninê ywicy ochraniaj¹cej wierzcho³ki kwiatowe roœlin eñskich oraz kwitn¹cych szczytów tej roœliny. Badania nad zawartoœci¹ czynnych zwi¹zków zawartych w konopiach doprowadzi³y do wyizolowania tetrahydrokanabinoli (THC). Zwi¹zki te nale ¹ do licznej rodziny meroterpenów (oko³o 70) zidentyfikowanych w roœlinach rodzaju Cannabis. Najsilniejszymi psychoaktywnymi w³aœciwoœciami obdarzony jest -9-tetrahydrokannabinol ( -9-THC). Do tej grupy nale ¹ równie : kanabigerol (CBG), kanabidiol (CBD), kanabichromen (CBC) czy kanabinol (CBN). Wyizolowanie THC by³o pierwszym etapem na drodze poznania tzw. uk³adu endokannabinoidowego. Badania nad zawartoœci¹ czynnych zwi¹zków zawartych w konopiach doprowadzi³y do wyizolowania tetrahydrokanabinoli (THC). Zwi¹zki te nale ¹ do licznej rodziny meroterpenów (oko³o 70) zidentyfikowanych w roœlinach rodzaju Cannabis. CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (183)
2 Dotychczas jako naturalne ligandy dla receptorów kanabinoidowych wyizolowano anandaminê (N-arachidonoyloetanolamid, AEA) oraz 2-arachidonyl- -glycerol (2-AG). Substancje endogenne, tzw. endokanabinoidy odgrywaj¹ znacz¹c¹ rolê w regulacji wielu procesów fizjologicznych, takich jak wydzielanie hormonów osi podwzgórzowo- -przysadkowo- -nadnerczowej, aktywnoœæ procesów immunologicznych i reakcji zapalnych, a tak e procesów uczenia siê i zapamiêtywania oraz neuroprotekcji. Poszukiwania wyjaœnienia mechanizmów dzia³ania kanabinoidów odkry³y istnienie specyficznych receptorów dla tych zwi¹zków. Do chwili obecnej opisano ju kilka ich rodzajów, z których najwa niejszymi wydaj¹ siê receptory CB1 i CB2. Ich istnienie zosta- ³o odkryte w latach osiemdziesi¹tych XX wieku. Nale ¹ do klasy receptorów zwi¹zanych z bia³kami G. Receptory CB1 zlokalizowane s¹ w oœrodkowym uk³adzie nerwowym g³ównie w strukturach hipokampa, mó d ku, pr¹ kowia i substancji czarnej, a wiêc w rejonach odpowiedzialnych za pamiêæ, sen i czuwanie, emocje oraz koordynacjê ruchów i postawê cia³a. Wystêpuj¹ równie w tkance t³uszczowej, przewodzie pokarmowym, miêœniach i w¹trobie. Receptorom CB2 przypisuje siê g³ównie dzia³anie obwodowe, wp³yw na uk³ad kr¹ enia i procesy odpornoœci komórkowej. Do receptorów tych przy³¹czaj¹ kanabinoidy, powoduj¹c blokowanie nap³ywu jonów wapnia z p³ynu zewn¹trzkomórkowego do cytoplazmy oraz hamowanie wytwarzania camp. W efekcie tego dochodzi do zmiany metabolizmu komórki i do zmian w uwalnianiu hormonów oraz neuroprzekaÿników. Dalsze badania nad funkcjonowaniem receptorów kanabinoidowych skoncentrowa³y siê na ich ligandach, czyli zwi¹zkach ³¹cz¹cych siê z tymi receptorami. Okaza³o siê, e mog¹ byæ nimi równie substancje endogenne, tzw. endokanabinoidy. Zwi¹zki te odgrywaj¹ znacz¹c¹ rolê w regulacji wielu procesów fizjologicznych, takich jak wydzielanie hormonów osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej, aktywnoœæ procesów immunologicznych i reakcji zapalnych, a tak e procesów uczenia siê i zapamiêtywania oraz neuroprotekcji. Endokanabinoidy s¹ pochodnymi omega-6-wielonienasyconych kwasów t³uszczowych i dzia³aj¹ jako wsteczne neuroprzekaÿniki, tzn. hamuj¹ uwalnianie mediatorów z zakoñczeñ nerwowych po- ³¹czonych z wydzielaj¹cym je neuronem. Produkowane s¹ na ¹danie w b³onie komórkowej neuronu postsynaptycznego z prekursorów fosfolipidowych i dzia³aj¹ miejscowo autokrynnie i parakrynnie. W przeciwieñstwie do klasycznych neurotransmiterów nie s¹ magazynowane i ulegaj¹ natychmiastowej degradacji po wywo³aniu efektu biologicznego. Dotychczas jako naturalne ligandy dla receptorów kanabinoidowych wyizolowano anandaminê (N-arachidonoyloetanolamid, AEA) oraz 2-arachidonyl-glycerol (2-AG). W taki sposób opisano system endokanabinoidów, na który sk³adaj¹ siê receptory, ich egzogenne i endogenne ligandy oraz bia³ka zaanga owane w ich biosyntezê, wychwyt i degradacjê. Najpopularniejsz¹ drog¹ wprowadzania do organizmu kanbinoidów jest palenie marihuany, czyli tzw. skrêtów (jonitów) bêd¹cych mieszanin¹ ziela i tytoniu. -9-THC wch³ania siê przez drogi oddechowe w iloœciach 3-4-krotnie wiêkszych ni po podaniu doustnym. Wypalenie jednego skrêta to wprowadzenie do organizmu drog¹ inhalacyjn¹ dawki oko³o mg marihuany, co w efekcie skutkuje osi¹gniêciem w surowicy stê enia rzêdu 2-8 ng. Po 4-8 godzinach od nara enia wykrywane w moczu stê enie przekracza wartoœæ 50 ng/ml. THC s¹ szybko wch³aniane w p³ucach oraz wi¹zane w tkance t³uszczowej. Nastêpnie ulegaj¹ redystrybucji, która polega na stopniowym uwalnianiu z tkanek do krwiobiegu. Powoduje to przed³u one dzia³anie tych zwi¹zków na oœrodkowy uk³ad nerwowy, które mo e siê utrzymywaæ przez kilkanaœcie, a nawet kilkadziesi¹t godzin. Jak wiêkszoœæ ksenobiotyków THC ulegaj¹ biotransformacji w uk³adzie cytochromu P-450 hepatocytów do aktywnego 11-hydroksy-THC, a wtórnie do 11-nor-9-karboksy-delta-9-THC. Efekt dzia³ania biologicznego THC zale y od dawki wprowadzonej do organizmu. Niewielkie dawki (do 200 mg) wywo³uj¹ dzia³anie uspokajaj¹ce i poprawiaj¹ nastrój, powoduj¹ równie zaburzenia percepcji, uczucie odprê enia i sennoœæ. Dawki œrednie ( mg) dzia³aj¹ pobudzaj¹co, powoduj¹ zburzenia pamiêci i koncentracji oraz zmiennoœæ nastroju i depresjê. Przyjêcie du- ych dawek THC ( mg) mog¹ skutkowaæ dzia³aniem psychozotwórczym z wyst¹pieniem halucynacji, czyli omamów wzrokowych i s³uchowych oraz spl¹tania prze- 24 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (183) 2009
3 chodz¹cego w ostre stany lêkowe. Wyst¹piæ mog¹ zaburzenia osobowoœci oraz ataksja i utrata koordynacji. Mimo obiegowej opinii o braku dzia³ania uzale niaj¹cego kanabinoidów liczne badania eksperymentalnych i doniesienia kliniczne pozwalaj¹ stwierdziæ, e przewlek³e stosowanie marihuany wywo³uje jednak uzale - nienie. Jednym z dowodów na to jest wystêpowanie zjawiska tolerancji, które rozwija siê w ci¹gu 6-12 miesiêcy regularnego palenia przetworów Cannabis. Polega ono na koniecznoœci przyjmowania coraz wiêkszych dawek tych substancji dla wywo³ania oczekiwanego efektu ze strony oœrodkowego uk³adu nerwowego. Charakterystyczny dla ludzi nadu ywaj¹cych trawki jest tzw. zespó³ braku motywacji. Przewlek³e palenie marihuany mo e byæ przyczyn¹ wyst¹pienia niekorzystnych efektów somatycznych oraz wi¹zane jest ze zwiêkszeniem ryzyka wyst¹pienia zaburzeñ psychicznych wiele lat po zaprzestaniu palenia. Istnieje równie druga, jaœniejsza strona opisywanego zagadnienia, a dotyczy ona prób leczniczego wykorzystania kanabinoidów. Wprawdzie korzyœci p³yn¹ce ze stosowania konopi indyjskich w medycynie znane s¹ co najmniej od 2 tysiêcy lat, to jednak dopiero pod koniec XX wieku, po poznaniu endogennego uk³adu kanabinoidowego, podjêto próby terapii wybranych chorób agonistami i antagonistami receptorów kanabinoidowych. Racjonaln¹ przes³ank¹ do podjêcia prób klinicznych stanowi³o poznanie efektów ich dzia³ania. Stwierdzono bowiem, e wykazuj¹ one dzia³anie neuroprotekcyjne jako antagoniœci receptorów NMDA, hamuj¹c produkcjê cytokin i bezpoœrednio zmniejszaj¹c produkcjê czynnika martwicy nowotworów (TNF-α) w mózgu. Mog¹ równie dzia- ³aæ przeciwzapalnie przez hamowanie cyklooksygenazy 2 (COX 2) lub przez hamowanie reakcji zapalnej wywo³anej przez interleukinê 1 (IL-1) czy czynnik martwicy nowotworów (TNF-α). THC wykazuj¹ tak e wp³yw na wybrane linie komórek hematopoetycznych (krwiotwórczych), mog¹ zmniejszaæ proliferacjê komórek nowotworowych raka piersi u cz³owieka lub zwiêkszaæ proliferacjê ró nych linii komórkowych indukowanych cytokinami, np. interleukin¹ 3 (IL-3) i interleukin¹ 6 (IL-6). Najwiêcej nadziei wi¹ e siê z mo liwoœci¹ leczenia tych chorób, których dotychczasowe leczenie jest nieskuteczne i ma³o satysfakcjonuj¹ce, np. chorób neurodegeneracyjnych. Jedn¹ z nich jest stwardnienie rozsiane, postêpuj¹ca choroba mózgu i rdzenia, która charakteryzuje siê tzw. rzutami i wystêpowaniem licznych objawów neurologicznych. Etiologia tego schorzenia jest nie do koñca poznana, ale z pewnoœci¹ istotna jest tu rola czynników genetycznych, œrodowiskowych oraz infekcyjnych. Wyk³adnikiem patomorfologicznym stwardnienia rozsianego jest demielinizacja w³ókien nerwowych, a towarzysz¹ca temu zjawisku reakcja zapalna mo e wi¹zaæ siê z niedoborem endogennych kanabinoidów, odpowiedzialnych za regulacjê odpowiedzi zapalnej w obrêbie oœrodkowego uk³adu nerwowego. Jednak najnowsze badania dowodz¹, e hamowanie reakcji zapalnej odbywa siê za poœrednictwem receptorów CB1 i CB2 i mo e zachodziæ równie w tkankach obwodowych. Kanabinoid pochodz¹cy z konopi ma ³¹czyæ siê z receptorami CB2 na powierzchni limfocytów T i hamowaæ ich chemotaksjê oraz wydzielanie cytokin pozapalnych. Kanabinoid, przenikaj¹c przez barierê krew mózg, ³¹czy siê z receptorami CB1 w rejonie podwzgórza, co pobudza wydzielanie hormonów p³ciowych i glikokortykosteroidów, które maj¹ zdolnoœæ hamowania aktywacji limfocytów, produkcji cytokin i prezentowania antygenów za poœrednictwem limfocytów T. Proces ten jest potêgowany przez dzia³anie oœrodkowe endogennych kanabinoidów, które powoduj¹ zahamowanie aktywacji mikrogleju i migracji monocytów, obni enie wydzielania cytokin prozapalnych i pobudzenie apoptozy komórek efektorowych uk³adu immunologicznego. Kolejnym schorzeniem, w leczeniu którego planowane jest potencjalne wykorzystanie preparatów zawieraj¹cych kanabinoidy, jest choroba Parkinsona. Podstawowymi objawami chorobowymi jest dr enie spoczynkowe, sztywnoœæ pozapiramidowa, zubo enie Przewlek³e palenie marihuany mo e byæ przyczyn¹ wyst¹pienia niekorzystnych efektów somatycznych oraz wi¹zane jest ze zwiêkszeniem ryzyka wyst¹pienia zaburzeñ psychicznych wiele lat po zaprzestaniu palenia. THC wykazuj¹ tak e wp³yw na wybrane linie komórek hematopoetycznych (krwiotwórczych), mog¹ zmniejszaæ proliferacjê komórek nowotworowych raka piersi u cz³owieka lub zwiêkszaæ proliferacjê ró nych linii komórkowych indukowanych cytokinami, np. interleukin¹ 3 (IL-3) i interleukin¹ 6 (IL-6). CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (183)
4 Endogenny uk³ad kanabinoidowy jest fizjologicznym systemem odgrywaj¹cym kluczow¹ rolê w regulacji pobierania po ywienia i gromadzenia t³uszczów, zwiêksza przyjemnoœæ spo ywania pokarmów, co wi¹ e siê z pobudzeniem receptorów CB1. Dzia³anie przeciwwymiotne sta³o siê podstaw¹ zarejestrowania kilku preparatów syntetycznych pochodnych THC, jako leków zwalczaj¹cych wymioty towarzysz¹ce chemioterapii i radioterapii stosowanej w leczeniu chorób nowotworowych. ruchowe i zaburzenia odruchów postawy oraz wspó³istniej¹ce zaburzenia wegetatywne. Neuropatologicznym pod³o em tego schorzenia jest œmieræ komórek dopaminergicznych istoty czarnej mózgu, co skutkuje zaburzeniem równowagi pomiêdzy neurotransmiterami w oœrodkowym uk³adzie nerwowym, g³ównie dopamin¹ i acetylocholin¹. Obecnie uwa a siê, e za œmieræ komórek dopaminergicznych istoty czarnej mózgu mog¹ byæ odpowiedzialne ró ne mechanizmy, a za mo liwoœci¹ zastosowania wspomagaj¹cego terapiê przemawia zdolnoœæ kanabinoidów do modulacji neuroprzekaÿnictwa oraz stwierdzenie najwiêkszego zagêszczenia receptorów dla tych zwi¹zków w obrêbie substancji czarnej i ga³ki bladej. Choroba Alzheimera jest kolejnym schorzeniem o niewyjaœnionej do koñca etiologii, u podstaw którego le ¹ procesy neurodegeneracji. Charakteryzuje siê szybko postêpuj¹cym zespo³em otêpiennym z towarzysz¹cymi zaburzeniami emocjonalnymi i popêdowymi. W przebiegu tego schorzenia obserwuje siê zwiêkszone odk³adanie β-amyloidu oraz zwiêkszon¹ fosforylacjê bia³ka tau, która jest przyczyn¹ zwyrodnienia neurofibrylarnego. Stwierdzono równie zmniejszenie iloœci receptorów CB1 i CB2 odpowiadaj¹cych za neuroprotekcjê i kontrolê procesów zapalnych. Potencjalnie lecznicze dzia³anie konopi ma wynikaæ z ich w³aœciwoœci hamuj¹cych reakcjê zapaln¹ indukowan¹ przez deponowanie z³ogów oraz zwiêkszenie transmisji cholinergicznej przy jednoczesnym obni eniu agregacji β-amyloidu. W piœmiennictwie spotkaæ mo na równie doniesienia na temat prób stosowania preparatów kanabinoidowych w leczeniu urazów czaszkowo-mózgowych, nerwic i zaburzeñ nastroju oraz chorób internistycznych, ze wzglêdu na dzia³anie hipotensyjne (obni aj¹ce ciœnienie têtnicze), bronchodilatacyjne (rozszerzaj¹ce oskrzela) oraz przeciwbólowe i przeciwwymiotne. Dzia³anie przeciwwymiotne sta³o siê podstaw¹ zarejestrowania kilku preparatów syntetycznych pochodnych THC, jako leków zwalczaj¹cych wymioty towarzysz¹ce chemioterapii i radioterapii stosowanej w leczeniu chorób nowotworowych. Efektem dzia³ania kanabinoli jest równie obni enie ciœnienia œródga³kowego, co mo e byæ efektem terapeutycznym w leczeniu jaskry. Kolejne obserwacje doprowadzi³y do stwierdzenia, e endogenny uk³ad kanabinoidowy jest fizjologicznym systemem odgrywaj¹cym kluczow¹ rolê w regulacji pobierania po ywienia i gromadzenia t³uszczów, zwiêksza przyjemnoœæ spo ywania pokarmów, co wi¹ e siê z pobudzeniem receptorów CB1. Receptory te, zlokalizowane w mózgu, s¹ integraln¹ czêœci¹ uk³adu kontroluj¹cego apetyt. Z kolei receptory CB1 umieszczone na obwodzie moduluj¹ bilans energetyczny, reguluj¹ funkcje skurczow¹ i rozkurczow¹ naczyñ, proliferacjê œródb³onka oraz angiogenezê, a obwodowe receptory CB2 mog¹ wykazywaæ dzia³anie kardioprotekcyjne. Obserwacje te sta³y siê podstaw¹ badañ nad wystêpowaniem oty³oœci u osób z podwy szon¹ aktywnoœci¹ tego uk³adu oraz poszukiwania mo liwoœci blokowania uk³adu endogennych kanabinoidów w leczeniu oty- ³oœci, cukrzycy typu 2 i zwi¹zanych z tymi chorobami powik³añ sercowo-naczyniowych pod postaci¹ choroby niedokrwiennej serca oraz nadciœnienia têtniczego. Omawiaj¹c efekty dzia³ania i próby zastosowania leczniczego konopi, nie sposób pomin¹æ ich dzia³ania przeciwbólowego, które opisywa³ ju w 1653 roku angielski zielarz Nicholas Culpepper. Ostatnie doniesienia skupiaj¹ siê na sk³adnikach marihuany wybiórczo pobudzaj¹cych receptor CB2 zlokalizowany w neuronach czuciowych, ale nie wystêpuj¹cy w mózgu. P³ynie st¹d nadzieja na powstanie leku przeciwbólowego nowej generacji, pozbawionego dzia³ania psychoaktywnego. Czy nadzieje zwi¹zane z badaniami sk³adników konopi spe³ni¹ nasze oczekiwania, poka e przysz³oœæ, bo badania trwaj¹. Mgr farm. Zuzanna Starzyñska absolwentka Wydzia³u Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Gdañsku. Jest pracownikiem apteki szpitalnej Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Szczecinie oraz nauczycielem praktycznej nauki zawodu w Policealnej Szkole Medycznej w Szczecinie. zuzik557@wp.pl 26 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (183) 2009
5 Dr n. med. Monika Bia³ecka specjalista neurolog, adiunkt Katedry Farmakologii PAM. Prof. dr hab. Krzysztof Borowiak specjalista toksykolog, kierownik Pracowni Toksykologii Klinicznej PAM. Dr hab. n. med. Anna Machoy-Mokrzyñska internista, specjalista reumatolog. Adiunkt Katedry Farmakologii PAM. Piœmiennictwo: 1. Adams I.B., Martin B.R.: Cannabis: pharmacology and toxicology in animals and humans. Addiction 1996, 91, Croxford L.J.: Therapeutic potential of cannabinoids in CNS disease. CNS Drugs 2003, 17(3), Glass M.: The role of cannabinnoids in neurodegenerative diseases. Prog. Neuro-Psychopharmacol. & Biol. Psychiat. 2001, 25, Guzman M., Sanchez C., Galve-Roperh I.: Control of the cell survival/death decision by cannbinoids. J. Mol. Med. 2001, 78, Kalant H.: Adverse effects of cannabis on health: an update of literature since Prog. Neuro-Psychopharmacol. & Biol. Psychiat. 2004, 28, Vetulani J.: Krótka historia narkotyków. Wszechœwiat 2001, 102, nr 1-3, Williamson E.M., Evans F.J.: Cannabinoids in clinical practice. Drugs 2000, Dec. 60 (60), De Petrocellis L., Cascio M.G., Di Marzo V.: The endocannabinoid system: a general view and latest additions. Br. J. Pharmacol. 2004, 141: F. Grotenhermen: Cannabinoids and the Endocannabinoid system. Cannabinoids 2006;1(1): Ramirez B.G., Blazquez C., Gomez de Pulgar T., Guzman M., de Ceballos M.L.: Prevention of Alzheimer s disease pathology by cannabinoids: neuroprotection mediated by blockade of microglial activation. J. Neurosci. 2005, Feb 23;25 (8): Pertwee, R.G.: Cannabinoids and multiple sclerosis. Mol. Neurobiol. 2007, 36: Sipe J.C., Arbour N., Gerber A., Beutler E.: Reduced endocannabinoid immune modulation by a common cannabinoid 2 (CB2) receptor gene polymorphism: possible risk for autoimmune disorders. J. Leukoc. Biol. 2005, Jul;78 (1): Engeli S., Bohnke J., Feldpausch M., et al.: Activation of the peripheral endocannabinoid system in human obesity. Diabetes, 2005;54: Rutkowska M., Jamontt J.: Udzia³ uk³adu kannabinoidowego w regulacji pobierania pokarmu. Adv. Clin. Exp. Med. 2005, 14, 5, Pertwee R.G.: The diverse CB1 and CB2 receptor pharmacology of three plant cannabinoids: delta-9-tetrahydrocannabinol, cannabidiol and delta-9-tetrahydrocannabivarin. Br. J. Pharmacol. 2008, 153: Szanowni Czytelnicy, redakcja Czasopisma Aptekarskiego informuje, e s¹ przyjmowane wp³aty na ksi¹ kê GENY YCIA autorstwa prof. dr. Stanis³awa R. Burzyñskiego, znanego i cenionego na œwiecie odkrywcy nowych metod leczenia chorób nowotworowych. Koszt wraz z wysy³k¹ dla prenumeratorów Czasopisma Aptekarskiego wynosi 45 PLN, zaœ dla nieprenumeratorów 65 PLN. Wp³acaj¹c kwotê na konto nale y podaæ wszystkie dane niezbêdne do wystawienia faktury VAT. STANIS AW R. BURZYÑSKI Czy g³ówny zegar ycia mo e byæ odwrócony? Wydawnictwo FARMAPRESS Warszawa GENY YCIA Czy g³ówny zegar ycia mo e byæ cofniêty? Ksi¹ ka zawiera ilustracje, leksykon wa niejszych postaci i pojêæ rzeczowych oraz bogate piœmiennictwo. Oprawa twarda, ca³oœæ szyta, papier kredowy, format 168 x 238 mm, stron 112. CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (183)
KOMPLEKSOWY PROGRAM NAUCZANIA FARMAKOLOGII I FARMAKOLOGII KLINICZNEJ DLA III, IV, V ROKU WYDZIA U LEKARSKIEGO
KOMPLEKSOWY PROGRAM NAUCZANIA FARMAKOLOGII I FARMAKOLOGII KLINICZNEJ DLA III, IV, V ROKU WYDZIA U LEKARSKIEGO Zajêcia odbywaja siê w formie wyk³adów, æwiczeñ i seminariów oraz tzw. symulacji sytuacji klinicznych.
DOPALACZE. - nowa kategoria substancji psychoaktywnych
DOPALACZE - nowa kategoria substancji psychoaktywnych CZYM SĄ DOPALACZE? Dopalacze stosowana w Polsce, potoczna nazwa różnego rodzaju produktów zawierających substancje psychoaktywne, które nie znajdują
Substancje psychoaktywne
Substancje psychoaktywne Definicja uzależnienia Ustawa o Przeciwdziałaniu Narkomanii z 24.04.1997 r. (wraz ze zmianami z 26.10.2000): zespół zjawisk psychicznych lub fizycznych wynikających z działania
Seminarium 1: 08. 10. 2015
Seminarium 1: 08. 10. 2015 Białka organizmu ok. 15 000 g białka osocza ok. 600 g (4%) Codzienna degradacja ok. 25 g białek osocza w lizosomach, niezależnie od wieku cząsteczki, ale zależnie od poprawności
Producent P.P.F. HASCO-LEK S.A nie prowadził badań klinicznych mających na celu określenie skuteczności produktów leczniczych z ambroksolem.
VI.2 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktów leczniczych z ambroksolem VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Wskazania do stosowania: Ostre i przewlekłe choroby płuc i oskrzeli
LECZENIE NIEDOKRWISTOŚCI W PRZEBIEGU PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI
Załącznik nr 14 do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku Nazwa programu: LECZENIE NIEDOKRWISTOŚCI W PRZEBIEGU PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI NEREK ICD-10 N 18 przewlekła niewydolność
ROLA SZKOŁY W PROFILAKTYCE OTYŁOŚCI DZIECI I MŁODZIEŻY Barbara Woynarowska Kierownik Zakładu Biomedycznych i Psychologicznych Podstaw Edukacji, Wydział Pedagogiczny UW Przewodnicząca Rady Programowej ds.
Cerebrolysin w leczeniu urazów mózgu (TBI)
Cerebrolysin w leczeniu urazów mózgu (TBI) Czynniki neurotroficzne Nagroda Nobla za prace nad czynnikami neurotroficznymi - 1986 Nerve growth factor (NGF) Stanley Cohen i Rita Levi-Montalcini 2 Cerebrolysin
SPIS TREŒCI. Przedmowa przewodnicz¹cego Rady Naukowej Czasopisma Aptekarskiego... 13. Od Autora... 15. Rozdzia³ 1
SPIS TREŒCI Przedmowa przewodnicz¹cego Rady Naukowej Czasopisma Aptekarskiego........................... 13 Od Autora........................................... 15 Rozdzia³ 1 ROLA I ZNACZENIE FARMAKOEKONOMIKI
Dopalacze - legalne narkotyki? Michał Tchórz
Dopalacze - legalne narkotyki? Michał Tchórz Dopalacze: Grupa substancji wykazujących działanie pobudzające, stymulujące ośrodkowy układ nerwowy, relaksujące, poprawiające nastrój, czasami halucynogenne
Koszty obciążenia społeczeństwa. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012
Koszty obciążenia społeczeństwa chorobami układu krążenia. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012 Badania kosztów chorób (COI Costof illnessstudies) Ekonomiczny ciężar choroby;
Techniki radzenia sobie ze stresem. mgr Katarzyna Kulwicka-Durmowicz
Techniki radzenia sobie ze stresem mgr Katarzyna Kulwicka-Durmowicz Plan wykładu Część pierwsza: Stres koncepcje stresu objawy stresu przyczyny stresu Część druga: Sposoby radzenia sobie ze stresem Koncepcje
Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-30/02:29:36. Wpływ promieni słonecznych na zdrowie człowieka
Wpływ promieni słonecznych na zdrowie człowieka Światło słoneczne jest niezbędne do trwania życia na Ziemi. Dostarcza energii do fotosyntezy roślinom co pomaga w wytwarzaniu tlenu niezbędnego do życia.
LEKCJA 3 STRES POURAZOWY
LEKCJA 3 STRES POURAZOWY Stres pourazowy definicje Stres pourazowy definiuje się jako zespół specyficznych symptomów, które mogą pojawić się po przeżyciu ekstremalnego, traumatycznego zdarzenia. Są to
Województwo kujawsko-pomorskie 43 Województwo lubelskie 43. Województwo śląskie 47
SPIS TREŚCI Dolne drogi moczowe, czyli jak jest kontrolowane oddawanie moczu 11 Budowa dolnych dróg moczowych 11 Dno i ściany pęcherza 12 Szyja pęcherza 13 Cewka moczowa 13 Kontrola oddawania moczu czy
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych
Dokumentacja obejmuje następujące części:
Załącznik nr 6 WYMAGANIA, JAKIM POWINNA ODPOWIADAĆ DOKUMENTACJA NIEZBĘDNA DO OCENY SUBSTANCJI CZYNNEJ JAKĄ SĄ MIKROORGANIZMY, W TYM TAKŻE WIRUSY I GRZYBY, ZAWARTE W PRODUKCIE BIOBÓJCZYM Wymagania ogólne.
SPIS TREŒCI. Przedmowa przewodnicz¹cego Rady Naukowej Czasopisma Aptekarskiego... 21
SPIS TREŒCI Przedmowa przewodnicz¹cego Rady Naukowej Czasopisma Aptekarskiego........................... 21 Przedmowa sekretarza Naczelnej Rady Aptekarskiej przedstawiciela NRA w EuroPharm Forum................
KWALIFIKACJA I WERYFIKACJA LECZENIA DOUSTNEGO STANÓW NADMIARU ŻELAZA W ORGANIZMIE
Opis świadczenia KWALIFIKACJA I WERYFIKACJA LECZENIA DOUSTNEGO STANÓW NADMIARU ŻELAZA W ORGANIZMIE 1. Charakterystyka świadczenia 1.1 nazwa świadczenia Kwalifikacja i weryfikacja leczenia doustnego stanów
Regulamin konkursu Konkurs z Lokatą HAPPY II edycja
Regulamin konkursu Konkurs z Lokatą HAPPY II edycja I. Postanowienia ogólne: 1. Konkurs pod nazwą Konkurs z Lokatą HAPPY II edycja (zwany dalej: Konkursem ), organizowany jest przez spółkę pod firmą: Grupa
Licencję Lekarską PZPN mogą uzyskać osoby spełniające następujące wymagania:
Uchwała nr III/46 z dnia 19 marca 2014 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie zasad przyznawania licencji dla lekarzy pracujących w klubach Ekstraklasy, I i II ligi oraz reprezentacjach
10 ZASAD ZDROWEGO ODŻYWIANIA
ŻYJ ZDROWO! 10 ZASAD ZDROWEGO ODŻYWIANIA Jedz regularnie co 3 godziny. Jedz ostatni posiłek 2-3 godziny przed snem. Dbaj by twoja dieta była bogata we wszystkie składniki odżywcze(węglowodany, białko i
Co zrobić, jeśli uważasz, że decyzja w sprawie zasiłku mieszkaniowego lub zasiłku na podatek lokalny jest niewłaściwa
Polish Co zrobić, jeśli uważasz, że decyzja w sprawie zasiłku mieszkaniowego lub zasiłku na podatek lokalny jest niewłaściwa (What to do if you think the decision about your Housing Benefit or Council
PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. w Urzędzie Gminy Mściwojów
I. Postanowienia ogólne 1.Cel PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO w Urzędzie Gminy Mściwojów Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego ma na celu: Załącznik A Zarządzenia oceny ryzyka zawodowego monitorowanie
Rada Naukowa przy Ministrze Zdrowia Warszawa 27.10.2010 r.
Dopalacze epidemia? Jak zapobiegać zatruciom? Rada Naukowa przy Ministrze Zdrowia Warszawa 27.10.2010 r. dr n. med. Piotr Burda KK Toksykologia Kliniczna Dopalacze Produkty handlowe o różnej formulacji,
Spis treści. Rozdział 1. Rozdział 2. XIII Przedmowa do wydania polskiego 1Przedmowa
Spis treści XIII Przedmowa do wydania polskiego 1Przedmowa Rozdział 1 8 Badanie tajemnic psychiki i zachowania 11 Psychologia: definicje, cele i zadania 20 Historyczne podstawy psychologii 23 Wspó³czesne
Parafina ciekła - Avena
Oznakowanie opakowania bezpośredniego (butelka PE, 500 g) Opakowanie przeznaczone do stosowania w lecznictwie zamkniętym Parafina ciekła - Avena Paraffinum liquidum Płyn doustny i na skórę, 1g/ 1g Zawartość
Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu
Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu Jak ju wspomniano, kinesiotaping mo e byç stosowany jako osobna metoda terapeutyczna, jak równie mo e stanowiç uzupe nienie innych metod fizjoterapeutycznych.
Hormony płciowe. Macica
Hormony płciowe Macica 1 Estrogeny Działanie estrogenów Działanie na układ rozrodczy (macica, endometrium, pochwa) Owulacja Libido Przyspieszenie metabolizmu Zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej Tworzenie
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
Cel modelowania neuronów realistycznych biologicznie:
Sieci neuropodobne XI, modelowanie neuronów biologicznie realistycznych 1 Cel modelowania neuronów realistycznych biologicznie: testowanie hipotez biologicznych i fizjologicznych eksperymenty na modelach
REGULAMIN Programu Pakiet dietetyczny badania z konsultacją dietetyczną i zaleceniami
REGULAMIN Programu Pakiet dietetyczny badania z konsultacją dietetyczną i zaleceniami DANE NABYWCY Imię i Nazwisko:...... PESEL:... Data ur.:... Dokument tożsamości:... Seria i numer:...... Adres zamieszkania:...
Jakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości?
Jakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości? Obowiązki sprawozdawcze według ustawy o rachunkowości i MSR 41 Przepisy ustawy o rachunkowości w zakresie
FUNDUSZE EUROPEJSKIE DLA ROZWOJU REGIONU ŁÓDZKIEGO
Dotyczy projektu: Wzrost konkurencyjności firmy poprzez wdrożenie innowacyjnej technologii nestingu oraz Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013. Numer umowy o dofinansowanie: UDA-RPLD.03.02.00-00-173/12-00
ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 18 paêdziernika 2002 r. w sprawie podstawowych warunków prowadzenia apteki.
1565 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 18 paêdziernika 2002 r. w sprawie podstawowych warunków prowadzenia apteki. Na podstawie art. 95 ust. 4 ustawy z dnia 6 wrzeênia 2001 r. Prawo farmaceutyczne
SPIS TREŒCI. Przedmowa przewodnicz¹cego Rady Naukowej Czasopisma Aptekarskiego... 13. Rozdzia³ 1
SPIS TREŒCI Przedmowa przewodnicz¹cego Rady Naukowej Czasopisma Aptekarskiego........................... 13 Rozdzia³ 1 NADCIŒNIENIE TÊTNICZE JAKO PROBLEM ZDROWOTNY prof. dr hab. n. farm. S³awomir Lipski,
Odkrywanie wiedzy z danych przy użyciu zbiorów przybliżonych. Wykład 3
Odkrywanie wiedzy z danych przy użyciu zbiorów przybliżonych Wykład 3 Tablice decyzyjne Spójnośd tablicy decyzyjnej Niespójna tablica decyzyjna Spójnośd tablicy decyzyjnej - formalnie Spójnośd TD a uogólniony
Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-17/10:16:18
Europejski Dzień Prostaty obchodzony jest od 2006 roku z inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Urologicznego. Jego celem jest zwiększenie społecznej świadomości na temat chorób gruczołu krokowego. Gruczoł
WITAMINY. www.pandm.prv.pl
WITAMINY - wpływa na syntezę białek, lipidów, hormonów a szczególnie hormonów tarczycy - pomaga w utrzymaniu prawidłowej czynności uk.immunologicznego - pomaga w leczeniu : rozedmy płuc i nadczynności
DOPALACZE- Legalne nie znaczy bezpieczne
DOPALACZE- Legalne nie znaczy bezpieczne 29.10. Katowice CO TO SĄ DOPLACZE? Dopalacz, czy Dopalacz, dopalacze czy to dopalacze termin to termin nieposiadający nieposiadającycharakteru naukowego. UŜywa
Wybrane programy profilaktyczne
Wybrane programy profilaktyczne Szkolna interwencja profilaktyczna Szkolna interwencja profilaktyczna Program wczesnej interwencji Profilaktyka selektywna Program adresowany do szkół Opracowanie programu
Zakłócenia. Podstawy projektowania A.Korcala
Zakłócenia Podstawy projektowania A.Korcala Pojęciem zakłóceń moŝna określać wszelkie niepoŝądane przebiegi pochodzenia zewnętrznego, wywołane zarówno przez działalność człowieka, jak i zakłócenia naturalne
Spis treści Wprowadzenie... 11 MIEJSCE PSYCHOLOGII W BADANIACH NAD PROKREACJA Rozdział 1 Biologiczne, kulturowe i społeczne aspekty prokreacji...
Spis treści Wprowadzenie... 11 MIEJSCE PSYCHOLOGII W BADANIACH NAD PROKREACJA Rozdział 1 Biologiczne, kulturowe i społeczne aspekty prokreacji... 21 Prokreacja, zdrowie reprodukcyjne, zdrowie prokreacyjne...
Obowi¹zki pracodawcy w razie wypadku przy pracy (1)
Obowi¹zki pracodawcy w razie wypadku przy pracy (1) Rozdz. 7 Kodeksu pracy; ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm.); rozporządzenie RM z
Sytuacja zdrowotna osób z niepełnosprawnością intelektualną. Monika Karwacka Stowarzyszenie Na Tak
Sytuacja zdrowotna osób z niepełnosprawnością intelektualną Monika Karwacka Stowarzyszenie Na Tak Stan zdrowia jest jednym z ważniejszych czynników determinujących jakość życia Brak zdrowia stanowi znaczne
STATUT SOŁECTWA Grom Gmina Pasym woj. warmińsko - mazurskie
Załącznik Nr 11 do Uchwały Nr XX/136/2012 Rady Miejskiej w Pasymiu z dnia 25 września 2012 r. STATUT SOŁECTWA Grom Gmina Pasym woj. warmińsko - mazurskie ROZDZIAŁ I NAZWA I OBSZAR SOŁECTWA 1. Samorząd
HTA (Health Technology Assessment)
Krzysztof Łanda 1 z 5 HTA (Health Technology Assessment) Ocena leków stosowanych w okre lonych wskazaniach podlega tym samym generalnym regu om, co inne technologie terapeutyczne, jednak specyfika interwencji
probiotyk o unikalnym składzie
~s~qoy[jg probiotyk o unikalnym składzie ecovag, kapsułki dopochwowe, twarde. Skład jednej kapsułki Lactobacillus gasseri DSM 14869 nie mniej niż 10 8 CFU Lactobacillus rhamnosus DSM 14870 nie mniej niż
Fetal Alcohol Syndrome
Stowarzyszenie Zastêpczego Rodzicielstwa Fetal Alcohol Syndrome Debra Evensen Cechy charakterystyczne i objawy Program FAStryga Stowarzyszenie Zastêpczego Rodzicielstwa Oddzia³ Œl¹ski Ul. Ho³dunowska 39
Impulse-Line. Terapia polem magnetycznym
Impulse-Line Terapia polem magnetycznym 1. Wprowadzenie Szanowny kliencie, z urz dzeniem Impulse Line z pulsacyjnym polem magnetycznym nabyli cie nowoczesny, wydajny i jednocze nie łatwy w u yciu system.
STATUT KOŁA NAUKOWEGO PRAWA MEDYCZNEGO. Rozdział I. Postanowienia ogólne
STATUT KOŁA NAUKOWEGO PRAWA MEDYCZNEGO Rozdział I. Postanowienia ogólne 1 Koło Naukowe Prawa Medycznego, zwane dalej Kołem, jest dobrowolną organizacją studencką. Funkcjonuje na Wydziale Prawa i Administracji
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH We współczesnych samochodach osobowych są stosowane wyłącznie rozruszniki elektryczne składające się z trzech zasadniczych podzespołów: silnika elektrycznego; mechanizmu
GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII DLA GMINY LIPIANY NA ROK 2016
Załącznik do uchwały Rady Miejskiej w Lipianach Nr XIII/104/2015 z dnia 29.12.2015 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII DLA GMINY LIPIANY
ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 30 sierpnia 2009 r.
Dziennik Ustaw Nr 140 11046 Poz. 1146 1146 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie Êwiadczeƒ gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzale nieƒ Na podstawie
podręcznik chorób alergicznych
podręcznik chorób alergicznych Gerhard Grevers Martin Rócken ilustracje Jurgen Wirth Redaktor wydania drugiego polskiego Bernard Panaszek I. Podstawy alergologii... 1 II. Diagnostyka chorób alergicznych...
8 osób na 10 cierpi na choroby przyzębia!
8 osób na 10 cierpi na choroby przyzębia! Wiemy jak Państwu pomóc Jesteśmy po to, aby Państwu doradzić! Czym jest zapalenie przyzębia (periodontitis)? Przyzębie to zespół tkanek otaczających ząb i utrzymujących
APAp dla dzieci w zawiesinie
APAp dla dzieci w zawiesinie Paracetamol usp to skuteczny, wysokiej jakości lek o działaniu: II II przeciwgorączkowym przeciwbólowym Walory smakowe w przypadku leku dla dzieci są równie ważne jak skuteczność
Warto wiedzieæ - nietypowe uzale nienia NIETYPOWE UZALE NIENIA - uzale nienie od facebooka narkotyków czy leków. Czêœæ odciêtych od niego osób wykazuje objawy zespo³u abstynenckiego. Czuj¹ niepokój, gorzej
Zestawienie wartości dostępnej mocy przyłączeniowej źródeł w sieci RWE Stoen Operator o napięciu znamionowym powyżej 1 kv
Zestawienie wartości dostępnej mocy przyłączeniowej źródeł w sieci RWE Stoen Operator o napięciu znamionowym powyżej 1 kv stan na: lipiec 2016 r. RWE Stoen Operator Sp. z o.o. 28/06/2016 STRONA 1 Podstawa
Komunikat 16 z dnia 2015-05-07 dotyczący aktualnej sytuacji agrotechnicznej
Komunikat 16 z dnia 2015-05-07 dotyczący aktualnej sytuacji agrotechnicznej www.sad24.com Wszystkie poniższe informacje zostały przygotowane na podstawie obserwacji laboratoryjnych oraz lustracji wybranych
Debra Evensen. FAS i mózg. Jak alkohol spo ywany w czasie ci¹ y wp³ywa na rozwój mózgu. Program FAStryga. Stowarzyszenie Zastêpczego Rodzicielstwa
Debra Evensen FAS i mózg Jak alkohol spo ywany w czasie ci¹ y wp³ywa na rozwój mózgu Program FAStryga Stowarzyszenie Zastêpczego Rodzicielstwa Oddzia³ Œl¹ski 0504 73 18 23 www.fosterparents.org.pl Jak
// // Zastosowanie pól magnetycznych w medycynie. Wydanie drugie. Autor: Aleksander Sieroń.
// // Zastosowanie pól magnetycznych w medycynie. Wydanie drugie. Autor: Aleksander Sieroń. Prof. Aleksander Sieroń jest specjalistą z zakresu chorób wewnętrznych, kardiologii i medycyny fizykalnej. Kieruje
Wykonanie podziału geodezyjnego działek na terenie powiatu gryfińskiego z podziałem na 2 zadania.
A / I N S T R U K C J A D L A W Y K O N A W C Ó W 1. Zamawiający Województwo Zachodniopomorskie - Zachodniopomorski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Koszalinie, ul. Szczecińska 31, 75-122 Koszalin, tel. 94 342
Zabiegi na bazie surowców naturalnych:
Zabiegi na bazie surowców naturalnych: - kąpiel mineralna /całkowita lub częściowa/ - choroby narządu ruchu, choroba niedokrwienna kończyn dolnych, schorzenia dermatologiczne, - kąpiel kwasowęglowa? choroby
REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW. OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO LUB PRZEWLEKLE CHOREGO
Załącznik nr 1 do Uchwały Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Opolu Nr 786/VI/2014 z dnia 29.09.2014 r. REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA
Grupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 23 czerwiec 2016
SERCE I UKŁAD KRĄŻENIA > Model : 8217012 Producent : - POLIXAR 10 NA WYSOKI CHOLESTEROL Preparat przeznaczony dla osób pragnących zmniejszyć ryzyko podwyższenia poziomu cholesterolu we krwi. POLIXAR 5
Skrócone sprawozdanie finansowe za okres od 01.04.2015 r. do 30.06.2015 r. wraz z danymi porównywalnymi... 3
RAPORT ZA II KWARTAŁ 2015 ROKU READ-GENE Spółka Akcyjna z siedzibą w Szczecinie za okres od 01.04.2015 r. do 30.06.2015 r. wraz z danymi porównywalnymi Szczecin, 14 sierpnia 2015 r. SPIS TREŚCI: Skrócone
MIEJSKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE DO 2011 ROKU. Uchwała a Nr XVIII/604/2007 Rady m.st. Warszawy z dnia 8 listopada 2007 r
MIEJSKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE DO 2011 ROKU Uchwała a Nr XVIII/604/2007 Rady m.st. Warszawy z dnia 8 listopada 2007 r 2 PROGRAM WIELOLETNI DO 2011 ROKU; O CHARAKTERZE INTERDYSCYPLINARNYM;
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2015 w Gminie Opinogóra Górna.
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2015 w Gminie Opinogóra Górna. Gminny Program profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Poziom wiedzy młodzieży gimnazjalnej na temat dopalaczy na podstawie badań w wybranych gimnazjach Powiatu Ostródzkiego
Poziom wiedzy młodzieży gimnazjalnej na temat dopalaczy na podstawie badań w wybranych gimnazjach Powiatu Ostródzkiego Badaniu ankietowemu zostało poddanych 850 uczniów gimnazjów z powiatu ostródzkiego.
zywania Problemów Alkoholowych
Państwowa Agencja Rozwiązywania zywania Problemów Alkoholowych Konferencja Koszty przemocy wobec kobiet w Polsce 2013 Warszawa, 27 maja 2013 r. www.parpa.pl 1 Podstawy prawne Ustawa o wychowaniu w trzeźwości
Młodzieńcze spondyloartropatie/zapalenie stawów z towarzyszącym zapaleniem przyczepów ścięgnistych (mspa-era)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/pl/intro Młodzieńcze spondyloartropatie/zapalenie stawów z towarzyszącym zapaleniem przyczepów ścięgnistych (mspa-era) Wersja 2016 1. CZYM SĄ MŁODZIEŃCZE SPONDYLOARTROPATIE/MŁODZIEŃCZE
DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY
DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY 1./4 Zapisz nazwy wa niejszych sk³adników powietrza, porz¹dkuj¹c je wed³ug ich malej¹cej zawartoœci w powietrzu:...... 2./4 Wymieñ trzy wa ne zastosowania tlenu: 3./4 Oblicz,
Witamina D - 4 fakty, które mogą cię zaskoczyć
Witamina D - 4 fakty, które mogą cię zaskoczyć Co chwilę słyszymy o nowej, zbawiennej roli, jaką może pełnić w naszym organizmie. Niemal wszyscy Polacy mają jej niedobór. Mowa o słonecznej witaminie D,
Ogłoszenie o zwołaniu Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Spółki ELKOP S.A.
Ogłoszenie o zwołaniu Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Spółki ELKOP S.A. Zarząd ELKOP S.A. z siedzibą w Chorzowie (41-506) przy ul. Józefa Maronia 44, spółki wpisanej do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego
SPIS TREŒCI. Rozdzia³ 1 Wstêp...1
SPIS TREŒCI Rozdzia³ 1 Wstêp...1 Rozdzia³ 2 Pojêcie zdrowia...5 2.1. Kszta³towanie siê pojêcia zdrowia...5 2.2. Definicja zdrowia wed³ug WHO...11 2.3. Inne definicje zdrowia...12 Rozdzia³ 3 Czynniki decyduj¹ce
VADEMECUM. Rehabilitacja. Rehabilitacja w warunkach ambulatoryjnych. Rehabilitacja w warunkach domowych
Rehabilitacja Rehabilitacja to kompleksowe post powanie, które ma na celu przywrócenie pe nej lub mo liwej do osi gni cia sprawno ci zycznej i psychicznej, zdolno ci do pracy i zarobkowania oraz zdolno
Część VI: Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego
Część VI: Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego VI.1 Elementy dla tabel podsumowujących w Europejskim Publicznym Sprawozdaniu Oceniającym VI.1.1 Tabela podsumowująca
Nagradzanie innowacyjno ci versus leki generyczne (odtwórcze)
Tomasz Laczewski 1 z 5 Nagradzanie innowacyjno ci versus leki generyczne (odtwórcze) Rados aw Rud /Tomasz Laczewski HTA Audit Autorzy rozdzia u: Iwona Skrzekowska Baran, Krzysztof anda, Magdalena W adysiuk,
XVIII ORDYNATORSKIE ZAKOPIAÑSKIE DNI KARDIOLOGICZNE 10-13 paÿdziernika 2013 CZWARTEK 10.10.2013
2 CZWARTEK 10.10.2013 18.00-20.30 Sala A - Sala im. Józefa Pi³sudskiego, poziom 2 Powitanie Uczestników XVIII Ordynatorskich Zakopiañskich Dni Kardiologicznych - kilka s³ów o Podyplomowej Szkole Kardiologicznej
Wstêp Bezpieczeñstwo i skutecznoœæ farmakoterapii Proces stosowania leków i jego wady Pytania kontrolne...
SPIS TREŒCI Przedmowa przewodnicz¹cego Rady Naukowej Czasopisma Aptekarskiego........................... 11 Przedmowa prezesa Naczelnej Rady Aptekarskiej........... 15 Rozdzia³ 1 BEZPIECZEÑSTWO I SKUTECZNOŒÆ
Tematy prac licencjackich w Zakładzie Fizjologii Zwierząt
Tematy prac licencjackich w Zakładzie Fizjologii Zwierząt Zegar biologiczny Ekspresja genów i białek zegara Rytmy komórkowe Rytmy fizjologiczne Rytmy behawioralne Lokalizacja neuroprzekźników w układzie
U M OWA DOTACJ I <nr umowy>
U M OWA DOTACJ I na dofinansowanie zadania pn.: zwanego dalej * zadaniem * zawarta w Olsztynie w dniu pomiędzy Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Regulamin. Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej "Doły -Marysińska" w Łodzi
Regulamin Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej "Doły -Marysińska" w Łodzi I. PODSTAWY I ZAKRES DZIAŁANIA 1 Rada Nadzorcza działa na podstawie: 1/ ustawy z dnia 16.09.1982r. Prawo spółdzielcze (tekst
Omówienie wyników badañ krwi
Omówienie wyników badañ krwi ej asz n y w ializ m a D t Wi tacji S Dlaczego badania krwi s¹ wykonywane tak czêsto? Co miesi¹c pobieramy seriê próbek krwi w celu sprawdzenia skutecznoœci zabiegu dializy
Temat: Czy świetlówki energooszczędne są oszczędne i sprzyjają ochronie środowiska? Imię i nazwisko
Temat: Czy świetlówki energooszczędne są oszczędne i sprzyjają ochronie środowiska? Karta pracy III.. Imię i nazwisko klasa Celem nauki jest stawianie hipotez, a następnie ich weryfikacja, która w efekcie
PROGRAM OPIEKI NAD ZWIERZĘTAMI BEZDOMNYMI ORAZ ZAPOBIEGANIA BEZDOMNOŚCI ZWIERZĄT NA TERENIE GMINY OBORNIKI ŚLĄSKIE W 2015 ROKU
Załącznik do Uchwały nr VII/44/15 Rady Miejskiej w Obornikach Śląskich z dnia 31.03.2015r. PROGRAM OPIEKI NAD ZWIERZĘTAMI BEZDOMNYMI ORAZ ZAPOBIEGANIA BEZDOMNOŚCI ZWIERZĄT NA TERENIE GMINY OBORNIKI ŚLĄSKIE
Dr Jarosław Woroń. BEZPIECZEŃSTWO STOSOWANIA LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH Krynica 11.XII.2009
Dr Jarosław Woroń BEZPIECZEŃSTWO STOSOWANIA LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH Krynica 11.XII.2009 Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii CM UJ Kraków Uniwersytecki Ośrodek Monitorowania i Badania Niepożądanych
Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina
Załącznik Nr 1 Do zarządzenia Nr 92/2012 Prezydenta Miasta Konina z dnia 18.10.2012 r. Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina Jednostką dominującą jest Miasto Konin (Gmina Miejska
1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek?
1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek? Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego będzie można składać w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Puławach. Wnioski będą przyjmowane od dnia
PROGRAM LIFELONG LEARNING ERASMUS
PROGRAM LIFELONG LEARNING ERASMUS W AKADEMII MORSKIEJ W GDYNI ZASADY REALIZACJI 2010/2011 I. WSTĘP 1. Decyzję o przystąpieniu Uczelni do Programu Lifelong Learning (dawniej Sokrates) podejmuje Senat Uczelni.
Regulamin Zarządu Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju
Regulamin Zarządu Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju Art.1. 1. Zarząd Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju, zwanego dalej Stowarzyszeniem, składa się z Prezesa, dwóch Wiceprezesów, Skarbnika, Sekretarza
I. POSTANOWIENIA OGÓLNE
Regulamin Rady Pedagogicznej Technikum, Zasadniczej Szkoły Zawodowej, Szkoły Policealnej i Technikum Uzupełniającego w Zespole Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Mokrzeszowie I. POSTANOWIENIA OGÓLNE
REGULAMIN ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO W KROTOSZYNIE
REGULAMIN ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO W KROTOSZYNIE 1 Postanowienia ogólne Podstawą prawną działania Zespołu Interdyscyplinarnego, zwanego dalej Zespołem, jest: 1) Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy
Układ wydalniczy i skóra
Układ wydalniczy i skóra 1. Zaznacz definicję wydalania. A. Usuwanie z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii. B. Pobieranie przez organizm substancji niezbędnych do podtrzymywania funkcji Ŝyciowych
Wsparcie wykorzystania OZE w ramach RPO WL 2014-2020
Wsparcie wykorzystania OZE w ramach RPO WL 2014-2020 Zarys finansowania RPO WL 2014-2020 Na realizację Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020 przeznaczono łączną kwotę
SYLABUS na rok 2013/2014
SYLABUS na rok 201/201 (1) Nazwa przedmiotu Patologia (2) Nazwa jednostki Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego prowadzącej przedmiot Katedra: Położnictwa () Kod przedmiotu - () Studia Kierunek
ZAGADNIENIA PODATKOWE W BRANŻY ENERGETYCZNEJ - VAT
ZAGADNIENIA PODATKOWE W BRANŻY ENERGETYCZNEJ - VAT Szanowni Państwo! Prowadzenie działalności w branży energetycznej wiąże się ze specyficznymi problemami podatkowymi, występującymi w tym sektorze gospodarki.
Uchwała Nr... Rady Miejskiej Będzina z dnia... 2016 roku
Uchwała Nr... Rady Miejskiej Będzina z dnia... 2016 roku w sprawie określenia trybu powoływania członków oraz organizacji i trybu działania Będzińskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego. Na podstawie