Ekonomiczna analiza podatków

Transkrypt

1 Ekonomiczna analiza podatków 5. Podatki lokalne i rola autonomii podatkowej Hausner J., Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy, konieczne działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce. Małopolska Szkoła Administracji Publicznej, Kraków 2013 Owsiak S., Finanse Publiczne, PWN, Warszawa 2005 Osiatyński J., Finanse publiczne - Ekonomia i polityka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

2 Plan: Władztwo podatkowe samorządów lokalnych, Udział samorządów w podatkach centralnych, Możliwości samorządu w uzyskiwaniu dochodów, Podatki jako narzędzie polityki władz lokalnych. 2

3 Podatki lokalne gminy: Podatek od środków transportowych ciężarówki i autobusy od 804,30 zł do 3072,52 zł, Podatek od nieruchomości grunty, budynki i budowle, w tym za budynek do 0,75 zł za m 2 i za grunt do 0,47 zł od osób fizycznych, do 22,66 zł za budynek i do 0,89 zł za grunt od działalności gospodarczej, Podatek rolny użytki rolne, stawka zależna od klasy gruntu i okręgu podatkowego, równowartość pieniężna 2,5 q żyta - od l ha przeliczeniowego, czyli 131,1 zł (lub 5 q od 1 ha, 262,2 zł), Podatek leśny - od 1 ha lasu równowartość pieniężna 0,220 m³ drewna obliczona według średniej ceny sprzedaży drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy (42,02 zł), 3

4 Podatki lokalne gminy : Opłata targowa sprzedający na targowiskach, dzienna stawka do 751,65 zł, Opłata uzdrowiskowa, od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach uzdrowiskowych, dzienna stawka do 4,24 zł, Opłata miejscowa, od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach oraz w uzdrowiskach, dzienna stawka do 2,17 zł lub 3,08 zł, Opłata od posiadania psów, do 118,97 zł rocznie od jednego psa, Opłata reklamowa, od tablic reklamowych lub urządzeń reklamowych, jedynie tam, gdzie obowiązują zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, do 2,45 zł dziennie + 20 groszy m2/dziennie. 4

5 Udziały w podatkach centralnych: Gminy Udział w PIT 37,67% 37,79% 37,89% Udział w CIT 6,71% 6,71% 6,71% Powiaty Udział w PIT 10,25% 10,25% 10,25% Udział w CIT 1,40% 1,40% 1,40% Województwa Udział w PIT 1,60% 1,60% 1,60% Udział w CIT 14% 14% 14,75%? Planowany udział gminy w PIT w 2017 = 0,3789*planowane całkowite dochody z PIT w 2017*(należny podatek dochodowy od osób fizycznych zamieszkałych w gminie za 2015/ należny podatek dochodowy od osób fizycznych w kraju za 2015) Udział w CIT to prosty udział (np. 6,71%) 5

6 Podatki w dochodach własnych samorządów: gminy podatek rolny 2,37% 2,20% 1,65% 1,62% 1,89% 1,96% 1,49% 1,51% 2,09% 2,12% 1,95% 1,80% 1,66% podatek leśny ,27% 0,29% 0,25% 0,27% 0,31% 0,29% 0,25% 0,26% 0,33% podatek od nieruchomości 28,18% 26,56% 24,75% 22,15% 20,67% 22,42% 22,72% 23,07% 23,81% 23,83% 23,09% 22,83% 22,83% podatek od środków transportowych 1,59% 1,51% 1,47% 1,42% 1,27% 1,33% 1,29% 1,26% 1,24% 1,20% 1,15% 1,15% 1,16% podatek od czynności cywilnoprawnych 2,71% 2,72% 3,25% 4,55% 3,51% 2,68% 2,84% 2,52% 2,02% 2,07% 2,12% 1,98% 2,39% wpływy z opłaty eksploatacyjnej ,29% 0,36% 0,35% 0,34% 0,37% wpływy z opłaty targowej ,27% 0,24% 0,23% 0,21% 0,18% udziały w PIT 34,12% 34,96% 36,18% 38,59% 37,80% 36,85% 34,88% 35,97% 35,83% 35,49% 35,63% 37,02% 38,76% udziały w CIT 3,76% 3,64% 3,88% 4,23% 4,03% 3,64% 3,04% 3,24% 3,05% 2,65% 2,52% 2,66% 2,72% powiaty udziały w PIT 42,92% 48,28% 50,65% 54,80% 51,02% 48,53% 44,14% 47,95% 50,25% 50,96% 51,31% 52,44% 53,21% udziały w CIT 3,14% 2,43% 2,61% 2,87% 2,47% 2,38% 2,02% 2,43% 2,47% 2,24% 1,97% 1,99% 1,91% województwa udziały w PIT 12,84% 13,56% 12,97% 12,96% 12,75% 14,07% 15,46% 14,41% 15,33% 16,72% 17,38% 17,20% 18,38% udziały w CIT 82,03% 75,57% 75,20% 76,86% 63,54% 66,16% 69,58% 66,51% 66,96% 64,45% 63,61% 63,78% 66,65% Źródło: BDL, GUS 6

7 Zwiększenie kwoty wolnej w PIT: Udziały w PIT są najważniejszym komponentem dochodów własnych samorządów lokalnych, Poprzednio wprowadzone obniżki PIT i ulgi na dzieci spowodowały redukcję dochodów z tego tytułu, Obiecywane w kampanii wyborczej podwyższenie kwoty wolnej do 8000 zł doprowadziłoby do bardzo znaczącej redukcji, która może zachwiać stabilnością finansową samorządów, Wpływu obecnej kwoty wolnej 6600 zł dla najmniej zarabiających i brak kwoty wolnej dla najwięcej zarabiających trudno oszacować bez znajomości rozkładu dochodów w gminie. Jednak biorąc pod uwagę wysoką koncentrację osób bogatych w niewielu gminach, większość gmin może mieć mniejsze wpływy z podatków. 7

8 Zwiększenie kwoty wolnej w PIT: Kwota wolna miała wzrosnąć z 3091 zł do 8000 zł. Oznacza to, że na jednego podatnika gmina straciłaby potencjalnie aż ( )*0,3779 = 1855 zł Ale ilu podatników płaci naprawdę podatki ( podatników wykazało dochód w 2015)? Nie znając rzeczywistych danych o rozkładzie dochodów w gminie bardzo trudno wyliczyć redukcję udziału w PIT. gmina wszystkie wiejskie wiejsko-miejskie miejskie liczba mieszkańców osoby w wielu produkcyjnym osoby w wielu poprodukcyjnym liczba podatników udział w PIT zmiana udziału w PIT % ubytku 27,2% 16,9% 30,6% 29,4% 8

9 Zwiększenie kwoty wolnej w PIT: Przykład: Załóżmy, że mamy tylko identycznych podatników, zarabiających średnią krajową, każdy ma współmałżonka, który jest identycznym podatnikiem i mają dwójkę dzieci. gmina wiejska wiejsko-miejska miejska miasto na prawach powiatu liczba mieszkańców liczba podatników średnia płaca 3834, , , ,17 podatek PIT (3091) od osoby 2161, , , ,14 udział w PIT (3091) podatek PIT (8000) od osoby 1277, , , ,16 udział w PIT (8000) zmiana udziału % zmiana 9

10 Możliwości samorządu w uzyskiwaniu dochodów: Nie mogą wprowadzać nowych podatków, Nie mogą dowolny ustalać opłat za usługi, Nadmiar dochodów muszą przekazać do budżetu państwa, Mogą sprzedawać majątek i w ograniczonym zakresie zmieniać podatki i opłaty lokalne Źródło: Hausner (2013) i BDL GUS Dochody własne Udziały w PIT, CIT Subwencja Dotacje celowe 10

11 Michałowo: Pierwsza gmina w Polsce, która w 2014 r. zrezygnowała z podatku od nieruchomości, Formalnie wprowadzono zwolnienie z podatku budynków mieszkalnych, gospodarczych i gruntów z nimi związanych, Całkowita rezygnacja z jakiegokolwiek podatku nie jest możliwa prawnie (poza opłatą od psów) Dochody ogółem , , , , , ,93 Podatek od nieruchomości , , , , , ,91 Udział w PIT , , , , ,00 Udział w CIT 27748, , , , , ,25 Dochody z działu gospodarka mieszkaniowa , , , , , ,39 Ludność - faktycznie zamieszkali Saldo migracji Podmioty gospodarki narodowej