Projekt PO KL Poczuj chemię do chemii zwiększenie liczby absolwentów kierunku CHEMIA na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu.
|
|
- Ignacy Mróz
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Projekt P KL Poczuj chemię do chemii zwiększeie liczby absolwetów kieruku CEMIA a Uiwersytecie im. A. Mickiewicza w Pozaiu Polimery pracowaie: dr Karol Kacprzak, Wydział Chemii UAM W ciągu ostatich kilkudziesięciu lat polimery aturale jak i sytetycze wpłyęły w sposób decydujący a rozwój cywilizacji oraz podiesieie jakości życia ludzi. Wymagaia ryku i kosumetów w zakresie materiałów trwałych i lekkich, łatwych w obróbce i produkcji, taich oraz o właściwościach dedykowaych do kokretych zastosowań (p. tworzywa lub materiały miękkie, twarde, elastycze, bezbarwe lub kolorowe, biozgode, ulegające degradacji bądź ie) stały się domeą chemii i techologii polimerów (Tabela 1). Polimery sytetycze są podstawowym budulcem tworzyw sztuczych (m. i. PCV, polietyle, polipropyle, teflo), występują także jako składiki farb, lakierów, olejów przemysłowych, środków smarujących, klejów oraz staowią ważą grupę tekstyliów p. ylo, poliamid. Tabela 1. Charakterystyka i główe kieruki wykorzystaia wybraych polimerów. azwa (symbol) góla charakterystyka zastosowaia polietyle (PE) bardzo odpory chemiczie, dobry dielektryk, pojemiki, zabawki, folie, izolacje łatwo się obrabia i barwi elektrycze, opakowaia polipropyle (PP) polistyre (PS) lżejszy i bardziej wytrzymały iż polietyle (wyższa temperatura topieia), trudiejszy w obróbce, miej odpory chemiczie dobry dielektryk, wytrzymały a zgiataie, kruchy, łatwa obróbka i barwieie, odpory a ciecze ieorgaicze wykładziy, rury, elemety kostrukcyje tworzywo kostrukcyje, izolacje (styropia), opakowaia, wyroby optycze poli(chlorek (PCW, PVC) wiylu) duża odporość chemicza (stężoe kwasy, zasady, wiele rozpuszczalików), łatwa plastyfikacja paele podłogowe, rurki, węże, odzież ochroa, opakowaia poli(tetrafluoroetyle) (PTFE) wybita odporość chemicza, wysoka odporość termicza, iepaly, mały współczyik tarcia, właściwości atyadhezyje, kosztowy i trudy w obróbce aparatura chemicza, łożyska, elemety działające w trudych warukach, powłoki (patelie), smary, taśmy uszczeliające poli(akryloitryl) (PA) cey składik kopolimerów i włókie populara "ailaa" (orlo w USA) składik tzw. sztuczego jedwabiu, włókieictwo, owoczese materiały poli(tereftala (PET) etyleu) Świeta elastyczość, wytrzymałość a ścieraie sztucze włóka (dawa elaa, dakro), butelki plastikowe, taśmy poliamidy (PA) bardzo dobre właściwości mechaicze, liy, włóka (ylo), folie, galateria poli(metakryla metylu) (PMM) (szkło orgaicze) przezroczyste, przepuszcza promieiowaie w zakresie światła widzialego i UV, dobre właściwości mechaicze, łatwa obróbka, barwieie i recyklig elemety optycze, szyby i obudowy, galateria, światłowody polisiloksay (silikoy) wysoka odporość termicza, chemicza, izolatory, iezwilżale oleje, smary, ciecze hydraulicze, kauczuki, żele (medycya)
2 Projekt P KL Poczuj chemię do chemii zwiększeie liczby absolwetów kieruku CEMIA a Uiwersytecie im. A. Mickiewicza w Pozaiu Polimerów ie ależy utożsamiać wyłączie z tworzywami sztuczymi gdyż występują oe także obficie w aturze i orgaizmach żywych, staowiąc kluczowe dla życia cząsteczki p. kwas dezoksyryboukleiowy (DA) czy skrobia i celuloza. Dla ich wyraźego odróżieia od polimerów sytetyczych określa się je miaem biopolimerów. ajogóliej polimerami (gr. polymeres - wieloczęściowy, zbudoway z wielu części) azywa się substacje chemicze o bardzo dużej masie cząsteczkowej, które składają się wielokrotie powtórzoych jedostek zwaych merami. Merem może być idetycza fragmet lub kilka (ajczęściej dwa) różych fragmetów (mówimy wtedy o kopolimerach). Dodać ależy, że przez bardzo dużą masę cząsteczkową polimeru rozumie się sytuację, gdy odjęcie lub przyłączeie jedego bądź kilku merów ie zmieia zasadiczo jego ogólych własości chemiczych i fizyczych. Wzory kilku ajpopulariejszych polimerów (prezetowaych w tabeli 1) z zazaczoym merem przedstawia rys. 1. C C 2 C 2 C 2 C 2 C C 3 polietyle polipropyle polistyre C 2 C F C F C C 2 C Cl F F C poli(chlorek wiylu) poli(tetrafluoroetyle) poli(akryloitryl) poli(tereftala etyleu) ylo 66 (poliamid) CC 3 C C 2 C 3 R Si R R = alkil, feyl poli(metakryla metylu) polisiloksay Rys. 1. Wzory wybraych polimerów (w awiasie kwadratowym mer każdego z ich). Polistyre Polistyre staowi populare tworzywo sztucze, ozaczae literami PS. Czysty polistyre jest bezbarwym, twardym i kruchym termoplastem (czyli tworzywem formowaym a gorąco przez topieie) charakteryzującym się ograiczoą elastyczością. Polistyre jest bezbarwy, jedak może być łatwo barwioy. Jego zaletą w stosuku do iych poliolefi p. polietyleu i polipropyleu jest iższa temperatura miękięcia i miejsza lepkość stopu, co ułatwia wytwarzaie iewielkich przedmiotów o złożoych kształtach w procesie formowaia wtryskowego.
3 Projekt P KL Poczuj chemię do chemii zwiększeie liczby absolwetów kieruku CEMIA a Uiwersytecie im. A. Mickiewicza w Pozaiu Polistyre zalazł bardzo wiele zastosowań. ajbardziej zaym i masowym jego wykorzystaiem jest produkcja jego formy spieioej czyli styropiau. Styropia otrzymuje się w wyiku gwałtowego ogrzewaia parą wodą polistyreu w formie graulek, zawierających iewielką ilość lotego czyika spieiającego (p. mieszaia węglowodorów - -petau i izo-petau). Styropia jest masowo stosoway do produkcji styropiaowych płyt izolacyjych dla budowictwa, do produkcji opakowań w tym rówież do żywości (kubki do apojów gorących). Poza tym jako tworzywo lite polistyre stosoway jest do produkcji sztuczej biżuterii, pudełek do płyt CD oraz zabawek. Polistyre otrzymuje się w drodze polimeryzacji styreu, którą moża prowadzić w sposób wolorodikowy oraz katioowy lub aioowy (przemysł) Schemat 1. polimeryzacja katioowa SCl 4 (kwas Lewisa) styre (moomer) adtleek bezoilu (iicjator) polistyre polimeryzacja rodikowa Schemat 1. Polimeryzacja katioowa (opisaa w ćwiczeiu) wymaga stosowaia kwasu Lewisa, który zdoly będzie do reakcji z wiązaiem podwójym moomeru prowadząc do reaktywego karbokatiou moomeru (schemat 2). Reaguje o astępie z koleją cząsteczką moomeru co prowadzi do utworzeia wiązaia kowalecyjego miedzy imi oraz odtworzeia karbokatiou (zlokalizowaego a drugim merze). Te etap wzrostu trwa aż do wykorzystaia większości substratu. Z kolei polimeryzacja wolorodikowa wymaga obecości rodików, które wytwarza się z ietrwałych związków chemiczych rozpadających się p. pod wpływem ogrzaia, zwaych iicjatorami polimeryzacji. ależą do ich m. i. substacje zawierające wiązaia adtlekowe (---) p. adtleek bezoilu lub ugrupowaie diazowe (-=-) p. AIB (2,2'-azobis(izobutyroitryl)) (schemat 2). Rodiki reagują z moomerem uruchamiając reakcję łańcuchową (etap propagacji), która kończy się wraz z wyczerpaiem moomerów oraz rekombiacją rodików (etap termiacji). + + (lub kwas Lewisa) karbokatio bezylowy C 2 adtleek bezoilu (iicjator) rodik bezoilowy rodik feylowy Schemat 2.
4 Projekt P KL Poczuj chemię do chemii zwiększeie liczby absolwetów kieruku CEMIA a Uiwersytecie im. A. Mickiewicza w Pozaiu Część eksperymetala Polimeryzacja katioowa styreu dczyiki: styre (przedestyloway) chlorek etyleu (1,2-dwuchloroeta) czterochlorek cyy bezw. metaol lub etaol 10 ml 10 ml 0,1 g 200 ml W kolbie trójszyjej o pojemości 150 ml umieszczoej a łaźi wodej i zaopatrzoej w termometr oraz chłodicę zwrotą, umieszcza się 10 ml styreu (świeżo przedestylowaego) i 5 ml chlorku etyleu. astępie wkrapla się 0.1 g bezwodego SCl 4 rozpuszczoego w 5 ml chlorku etyleu. Reakcję prowadzi się przez godzię w temperaturze C (ależy obserwować wskazaia termometru i ie dopuścić do gwałtowego wzrostu temperatury mieszaiy reakcyjej; jeżeli temperatura wzrośie do 90 C ależy chłodzić kolbę w zlewce z zimą wodą). Po wskazaym czasie mieszaię reakcyją pozostawia się do ochłodzeia do temperatury pokojowej. astępie roztwór reakcyjy wylewa się do zlewki zawierającej 100 ml alkoholu. Wytrącający się osad pozostawia się w alkoholu do mometu, gdy produkt staie się kruchy. Moża zlać mleczy roztwór zad osadu i dolać koleją porcję alkoholu. Gdy osad jest dostateczie kruchy ależy osad oddzielić poprzez dekatację i pozostawić do wysuszeia. Polimeryzacja rodikowa i plastyfikacja polistyreu dczyiki: Styre Diwiylobeze Ftala dioktylu adtleek bezoilu 6.5 ml 1.5 ml 4 ml 0.2 g W kolbie stożkowej o pojemości 100 ml umieszcza się 6.5 ml styreu oraz 1.5 ml diwiylobezeu a astępie dodaje się ok. 0.2 g adtleku bezoilu. Mieszaię rozlewa się do 5 poumerowaych probówek, odpowiedio: 2, 1.6, 1.2, 0.8, 0.4 ml korzystając w pipety automatyczej. astępie do probówek dodaje się zachowując tę samą kolejość 0, 0.4, 0.8, 1.2 i 1.6 ml ftalau dioktylu (stężeie ftalau wyosi 0, 20, 40, 60 i 80%). Zawartość probówek miesza się i ogrzewa a łaźi wodej aż polistyre w pierwszej probówce całkowicie się zestali. astępie probówki owija się ręczikiem i delikatie tłucze (ostrożie, kotrola asysteta!). trzymae polimery wyciąga się i porówuje ich plastyczość (rękawice) ylo yloy to hadlowa azwa sytetyczych poliamidów wprowadzoych a ryek przez firmę DuPot. Polimery te zawierają grupy amidowe a wytwarza się je w drodze polikodesacji (czyli obok łańcucha polimeru powstaje woda) kwasów dikarboksylowych (lub ich dichlorków) z diamiami. Ią metodą sytezy jest otwarcie pierścieia laktamowego z astępującą polimeryzacją (Schemat 3). Zbiorcza azwa ylo obejmuje szereg różych polimerów, które dla łatwego rozróżieia ozacza się umerami, p. ylo-66. Cyfry te ozaczają liczbę atomów węgla w moomerach. Pojedycza liczba p. ylo- 6 ozacza włóko otrzymae z laktamu o 6 atomach węgla (kaprolaktamu). Dwie cyfry p. ylo-66, ylo-612 ozaczają liczbę atomów węgla w cząsteczkach odpowiedio: diamiy i kwasu dikarboksylowego. A zatem ylo-610 otrzymyway w ćwiczeiu jest kopolimerem 1,6-heksametyleodiamiy (diamiy C6) i kwasu 1,8- oktaodikarboksylowego (dikwasu C10).
5 Projekt P KL Poczuj chemię do chemii zwiększeie liczby absolwetów kieruku CEMIA a Uiwersytecie im. A. Mickiewicza w Pozaiu 2 1,6-diamioheksa 2 + kwas adypiowy C6 C6 ylo ,6-diamioheksa C6 2 + Cl dichlorek kwasu sebacyowego (1,8-oktaodikarboksylowego) C10 Cl ylo Cl ε-kaprolaktam polimeryzacja z otwarciem pierścieia ylo 6 C6 Schemat 3. Syteza wybraych poliamidów. ylo 66 został wyalezioy w 1935 roku przez W. Carothersa w firmie DuPot w USA i był pierwszym sytetyczym polimerem, który odiósł komercyjy sukces. Z założeia miał być tańszym zamieikiem jedwabiu o zastosowaiach militarych (spadochroy, pladeki etc.) zwłaszcza, że te w okresie II wojy światowej był trudo dostępy. Pierwsze produkty z ylou trafiły a ryek w roku 1938 (szczoteczka do zębów z włosiem yloowym) oraz yloowe pończochy w 1940 roku (rys. 2). Ze względu a cee właściwości mechaicze p. bardzo dużą wytrzymałość a rozciągaie yloy służą m.i. do wytwarzaia włókie sytetyczych. Stosowae są przede wszystkim do produkcji dziai, tkai, li i żyłek a także, ze względu a doskoałe właściwości mechaicze, do paewek łożysk, kół zębatych itp.
6 Projekt P KL Poczuj chemię do chemii zwiększeie liczby absolwetów kieruku CEMIA a Uiwersytecie im. A. Mickiewicza w Pozaiu Część eksperymetala Wytwarzaie ici yloowej (ylo 610) Rys. 2. istorycze reklamy rajstop yloowych yloów. W zlewce o pojemości 50 ml umieszcza się 10 ml 5% wodego roztworu 1,6-diamioheksau oraz 10 kropli 20% wodego roztworu a (jeżeli produkt ma być barwy ależy dodać do mieszaiy odpowiediego barwika fluoresceiy, orażu metylowego lub iego). astępie wlewa się po ściace zlewki za pomocą bagietki 10 ml 9% roztworu chlorku sebacylu w cykloheksaie tak aby otrzymać dwie wyraźe i ie zmieszae warstwy cieczy. W zlewce zaurza się drucik z haczykiem a końcu tak aby uchwycić tworzący się a graicy faz cieczy fragmet polimeru, który powolym i jedostajym ruchem wyciąga się awijając a wałek drewiay (lub cylider miarowy). Po otrzymaiu zadawalającej ilości ici produkt płucze się wodą bieżącą. Pozostałą część mieszaiy reakcyjej miesza się bagietką otrzymując ylo w formie bezpostaciowej, który płucze się wodą i suszy. Idetyfikacja poliamidów (ylou). A. Mały kawałek badaego tworzywa wprowadza się za pomocą szczypiec do dolej, zewętrzej części płomieia palika. Próbka poliamidu zapala się atychmiast i paląc się formuje małe, pieiące się kuliste krople. Barwa płomieia jest biała z brzegami słaboiebieskimi. Po wyjęciu próby z płomieia obserwuje się spotaicze paleie, któremu towarzyszy specyficza woń przypomiająca zapach włosów lub świeżego selera. B. Do czterech probówek wlewa się kolejo: aceto, trichloroetyle (lub chloroform), lodowaty kwas octowy oraz stężoy kwas soly (ostrożie: żrące i drażiące). astępie do próbówek wrzuca się małe, podobej wielkości kawałki badaego tworzywa. Poliamidy rozpuszczają się jedyie w kwasie octowym i solym. C. Do probówki wsypuje się ok. 0.5 g rozdrobioego poliamidu (pociętej żyłki rybackiej) oraz ok. 2 g rozdrobioego a (ostrożie: silie żrący). Mieszaię wytrząsa się po czym zwilża przez dodaie ok. 0.5 ml wody. Probówkę ogrzewa się w płomieiu palika trzymając u jej wylotu papierek wskaźikowy. W podaych warukach poliamidy rozkładają się w wydzieleiem amoiaku.
7 Projekt P KL Poczuj chemię do chemii zwiększeie liczby absolwetów kieruku CEMIA a Uiwersytecie im. A. Mickiewicza w Pozaiu trzymywaie włóka celulozowego oraz badaie właściwości celulozy Celuloza jest jedym z ajpowszechiejszych biopolimerów spotykaym w przyrodzie. Jej producetami są rośliy (p. włóka baweły to celuloza o 98% czystości, drzewo zawiera 40-53% celulozy), grzyby oraz mikroorgaizmy. Polisacharyd te zbudoway jest z jedostek cukrowych D-(+)-glukozy połączoych wiązaiem β(1 4)-glikozydowym (rys. 3). * 1 4 * celuloza (wiązaie β-(1,4)-glikozydowe wiązaie α-(1,4)-glikozydowe (skrobia, glikoge) Rys. 3. Budowa celulozy (a iebiesko zazaczoo wiązaia glikozydowe). Taki sposób połączeia jest typowy dla celulozy, w iych, popularych polisacharydach tj. skrobi, oraz glikogeie występuje wiązaie α(1 4)-glikozydowe. Cechą charakterystyczą celulozy jest jej liiowa budowa, wysoka masa cząsteczkowa (w zakresie kilkaset tysięcy kilka milioów u) oraz brak rozgałęzień łańcucha. Łańcuchy celulozy formują ścisłe i wytrzymale włóka (mikrofibrylle) wskutek tworzeia skomplikowaej sieci między- i wewątrz-cząsteczkowych wiązań wodorowych (rys. 4). Rys. 4 Fragmet sieci przestrzeej celulozy z zazaczoymi wiązaiami wodorowymi zazaczoymi liiami przerywaymi ( Właściwości fizyko-chemicze celulozy w zaczym stopiu zależą od stopia jej polimeryzacji (długości łańcucha). Łańcuchy celulozy otrzymywaej z pulpy drzewej posiadają od 300 do 1700 jedostek glukozy, cząsteczki baweły oraz celulozy bakteryjej zwykle są dłuższe (800 do jedostek cukrowych). Warto wspomieć, że celuloza drzewa jest zawsze zaieczyszczoa hemicelulozą, ligiami, pektyami oraz iymi związkami (arzuca to koieczość jej dodatkowej obróbki w przemyśle) atomiast mikroorgaizmy wytwarzają
8 Projekt P KL Poczuj chemię do chemii zwiększeie liczby absolwetów kieruku CEMIA a Uiwersytecie im. A. Mickiewicza w Pozaiu celulozę o dużej czystości i stopiu krystaliczości. Celuloza wskutek obecości grup hydroksylowych przy 2, 3 i 6 atomie węgla odzacza się dość wysoką reaktywością chemiczą. Grupy te różią się wyraźie reaktywością ze względu a różą rzędowość oraz położeie w pierścieiu cukrowym p. reakcje tworzeia eterów oraz estrów zachodzą ajefektywiej a grupie hydroksylowej przy atomie węgla C2, a w dalszej kolejości a grupie hydroksylowej przy C6. Chemiczie czysta celuloza jest białym proszkiem, pozbawioym smaku i zapachu. Polisacharyd te mimo dużej polarości jest ierozpuszczaly w wodzie i większości rozpuszczalików orgaiczych. Celuloza ulega całkowitej biodegradacji (pod działaiem celulaz ezymów rozkładających celulozę), a także hydrolizie pod działaiem roztworów kwaśych w podwyższoej temperaturze, prowadząc przez stadium dekstry (oligomery) do glukozy. Podkreślić ależy jej aturale pochodzeie i powszechą dostępość, które klasyfikują ją jako iedrogi surowiec odawialy. trzymywaie włókiem z celulozy drzewej w przeciwieństwie do przędzeia baweły czy lu ie jest łatwe. Wyika to koieczości jej oczyszczaia i przygotowaia oraz z faktu ierozpuszczalości celulozy w większości roztworów i substacji. istorycze zaczeie ma tzw. proces miedziowo-amoiakaly odkryty przez Fremery ego i Urbaa w 1897 roku, polegający a rozpuszczeiu celulozy w roztworze wodorotleku tetraamiomiedzi (II) (odczyik Schweitzera, [Cu( 3 ) 4 ]() 2 ). Proces te jest mało opłacaly w przemyśle (duże ilości soli miedzi i amoiaku = kosztowe ich zagospodarowaie), jest jedak ajłatwiejszy do prowadzeia w skali laboratoryjej. Przemysłowo stosoway jest dwuetapowy proces tzw. wiskozowy opracoway w 1892 roku (Schemat 4). W pierwszym kroku traktuje się celulozę ługiem sodowym w wyiku czego astępuje jej częściowa degradacja i skróceie łańcuchów polimeru. astępie a tak otrzymaą alkalicelulozę działa się disiarczkiem węgla(iv) co prowadzi do powstaia rozpuszczalego związku zwaego ksatogeiaem celulozy. Jego roztwór w rozcieńczoym ługu sodowym staowi pły przędzaliczy zway wiskozą. Wiskoza wtłaczaa przez otworki dyszy przędzaliczej do kwaśej kąpieli zawierającej 2 S 4, a 2 S 4 i ZS 4 odtwarza celulozę w formie włókie jedwabiu wiskozowego (rys. 5). Poza jedwabiem wizkozowym, celuloza służy także do produkcji celofau wizkozę tłoczy się przez szczelię a otrzymaą folię asyca gliceryą oraz ewetualie pokrywa wodoochroą warstwą itrocelulozy (czyli triazotaem celulozy). Zaletami procesu wiskozowego jest iski koszt surowca (celuloza drzewa) oraz związków chemiczych (CS 2, a, 2 S 4 ). Jedak współcześie proces te z uwagi a uciążliwości środowiskowe (emisja gazów zawierających siarkę) oraz duże ilości trudych do oczyszczeia ścieków jest coraz bardziej problematyczy i kosztowy. S CS 2 a S a 2 S 4 a 2 S 4 ZS 4 "przędzeie" celuloza bezpostaciowa (pulpa drzewa) "ksatogeia celulozy" (rozpuszczaly) ksatogeia celulozy w a - wiskoza celuloza w formie włóka Schemat 4.
9 Projekt P KL Poczuj chemię do chemii zwiększeie liczby absolwetów kieruku CEMIA a Uiwersytecie im. A. Mickiewicza w Pozaiu Rys.5. istoryczy schemat produkcji włókie wiskozowych. bok gotowe wyroby z wiskozy (w USA oszą azwę hadlowa Rayo). brazy zaczerpięto ze stroy +E+-+CWRB Jako alteratywy proces opracowao techologie produkcji włókie celulozowych wykorzystując jej rozpuszczalość w iych rozpuszczaliku - -tleku -metylomorfoliy (MM). Techologia ta jest w pełi prośrodowiskowa: ie geeruje zaieczyszczeń gazowych a ilość ścieków i odpadów jest zikoma. Dodatkowo MM moża odzyskiwać z iemal ilościową efektywością (99%). Część eksperymetala dczyik Schweitzera W kolbie stożkowej o pojemości 250 ml umieścić 5 g siarczau miedzi (II) (petahydratu). Sól rozpuścić w 50 ml wody destylowaej po czym dodawać kroplami 1 M roztwór a aż do ilościowego wytrąceia Cu() 2. sad wodorotleku odsączyć a lejku, przemyć wodą i wysuszyć (p. w suszarce o temp C). Wysuszoy wodorotleek miedzi (II) przeieść astępie do kolby stożkowej o pojemości 100 ml z doszlifowaym korkiem i rozpuścić w 50 ml wody amoiakalej (uwaga żrąca i drażiąca). Roztwór te staowi odczyik Schweitzera. trzymywaie włóka celulozowego Do kolby z odczyikiem Schweitzera dodać 3 g celulozy (moża stosować watę). astępie kolbę zamkąć i wytrząsać do rozpuszczeia się celulozy. Po rozpuszczeiu otwartą kolbę wstawia się do eksykatora próżiowego i a miut podłącza pompę próżiową celem odpowietrzeia roztworu. W tym czasie umieszcza się w szerokiej zlewce lub krystalizatorze 200 ml 33% 2 S 4. Roztwór celulozy umieścić w strzykawce z igłą i powoli wtłaczać do roztworu kwasu. trzymaą ić chwycić pęsetą i powoli awijać a bagietkę. Po zużyciu całości roztworu celulozy, wypłukać ić kolejo w wodzie, 5% roztworze amoiaku i wodzie. ić wysuszyć, zbadać jej wytrzymałość i wygląd.
10 Projekt P KL Poczuj chemię do chemii zwiększeie liczby absolwetów kieruku CEMIA a Uiwersytecie im. A. Mickiewicza w Pozaiu Literatura: [1] Chemia polimerów Tom I. Makrocząsteczki i metody ich otrzymywaia, Chemia polimerów T. II. Podstawowe polimery sytetycze i ich zastosowaie, Chemia polimerów T. III. Polimery aturale i polimery o specjalych właściwościach Praca zbiorowa, Z. Florjańczyk, S. Peczek (red.) ficya Wyd. Politechiki Warszawskiej 2001, 2002, [2] S. Porejko, J. Fejgi, L. Zakrzewski, Chemia Związków Wielkocząsteczkowych, WT, Warszawa [3] M. P. Steves, Wprowadzeie do Chemii Polimerów, PW, Warszawa [4] J. Pęcherz, Chemia polimerów dla szkół średich, WSiP, Warszawa 1989.
POLIMERY. alkohol kwas poliester dwuwodorotlenowy dwukarboksylowy Ze względu na własności fizykochemiczne polimery można podzielić na:
pracowaie: dr Urszula Lelek-Borkowska PLIMERY Wstęp Polimeryzacją azywamy reakcję łączeia się cząsteczek iektórych związków orgaiczych w długie łańcuchy bądź sieci makrocząsteczki o masie cząsteczkowej
Bardziej szczegółowoVI. Chemia opakowań i odzieży
VI. Chemia opakowań i odzieży VI-1. POKAZ: Badanie właściwości wybranych polimerów syntetycznych: poliestru (PET), polietylenu (PE), polichlorku winylu (PVC) polipropylenu (PP) i polistyrenu (PS) VI-2.
Bardziej szczegółowoOTRZYMYWANIE KARBOKSYMETYLOCELULOZY
Katedra Chemii Organicznej, Bioorganicznej i Biotechnologii OTRZYMYWANIE KARBOKSYMETYLOCELULOZY Prowadzący: mgr inż. Marta Grec Miejsce ćwiczeń: sala 102 1. Cel ćwiczenia Celem doświadczenia jest zapoznanie
Bardziej szczegółowoWęglowodory poziom podstawowy
Węglowodory poziom podstawowy Zadanie 1. (2 pkt) Źródło: CKE 2010 (PP), zad. 19. W wyniku całkowitego spalenia 1 mola cząsteczek węglowodoru X powstały 2 mole cząsteczek wody i 3 mole cząsteczek tlenku
Bardziej szczegółowoChemiczne metody analizy ilościowej (laboratorium)
Cheicze etody aalizy ilościowej (laboratoriu) Broiaoetria 9. Przygotowaie iaowaego roztworu broiau (V) potasu Broia(V) potasu ależy do stosowaych w aalizie cheiczej substacji podstawowych. oże być otrzyay
Bardziej szczegółowoCz. XXVIII - c Węglowodany - cukry - sacharydy: disacharydy i polisacharydy
Cz. XXVIII - c Węglowodany - cukry - sacharydy: disacharydy i polisacharydy I. Budowa i właściwości disacharydów Wiązanie między monosacharydami powstaje z udziałem dwóch grup hydroksylowych pochodzących
Bardziej szczegółowoRecykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu)
Laboratorium: Powstawanie i utylizacja zanieczyszczeń i odpadów Makrokierunek Zarządzanie Środowiskiem INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA 24 Recykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu) 1 I. Cel ćwiczenia
Bardziej szczegółowoprzez polikondensację kwasów dikarboksylowych z diaminami, np. n HO poliadypinian heksametylenodiaminy (nylon 6.6, poliamid 6.6)
Polimeryzacja kodesacyja Polimeryzacja kodesacyja (zwaa rówież polikodesacją) jest wielokrotą reakcją kodesacji grup fukcyjych zajdujących się w moomerze lub w rosącym łańcuchu polimeru, której zawsze
Bardziej szczegółowoOranż β-naftolu; C 16 H 10 N 2 Na 2 O 4 S, M = 372,32 g/mol; proszek lub
Laboratorium Chemii rganicznej, Synteza oranżu β-naftolu, 1-5 Synteza oranżu β-naftolu Wydział Chemii UMCS w Lublinie 1. Właściwości fizyczne i chemiczne oranżu β-naftolu S 3 a ranż β-naftolu; C 16 10
Bardziej szczegółowoCukry - czy każdy cukier jest słodki? Wykrywanie skrobi.
1 Cukry - czy każdy cukier jest słodki? Wykrywanie skrobi. Czas trwania zajęć: 45 minut Pojęcia kluczowe: - skrobia, - wielocukier, - glukoza, - rośliny Hipoteza sformułowana przez uczniów: 1. Istnieją
Bardziej szczegółowoŻycie bez polimerów. Czy tego naprawdę chcemy i czy to w ogóle możliwe? Łukasz Szajnecki. Zakład Chemii Polimerów, Wydział Chemii, UMCS w Lublinie
Życie bez polimerów zy tego aprawdę chcemy i czy to w ogóle możliwe? Łukasz Szajecki Zakład hemii Polimerów, Wydział hemii, UMS w Lubliie Zamość, 26 listopada 2014 Nieawiść od pierwszego wejrzeia iema
Bardziej szczegółowoRecykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu)
Utylizacja i neutralizacja odpadów Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA 24 Recykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu) Opracowała: dr Elżbieta Megiel 1 I.
Bardziej szczegółowoSTRUKTURA A WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE I FIZYCZNE PIERWIASTKÓW I ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH
11 STRUKTURA A WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE I FIZYCZNE PIERWIASTKÓW I ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH CEL ĆWICZENIA Zapoznanie z właściwościami chemicznymi i fizycznymi substancji chemicznych w zależności od ich formy krystalicznej
Bardziej szczegółowoUKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW, WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE PIERWIASTKÓW 3 OKRESU
5 UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW, WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE PIERWIASTKÓW 3 OKRESU CEL ĆWICZENIA Poznanie zależności między chemicznymi właściwościami pierwiastków, a ich położeniem w układzie okresowym oraz korelacji
Bardziej szczegółowoWŁAŚCIWOŚCI KOLIGATYWNE ROZTWORÓW
Ćwiczenie nr 1 WŁAŚCIWOŚCI KOLIGATYWNE ROZTWORÓW I. Pomiar ciśnienia osmotycznego ĆWICZENIA PRAKTYCZNE Ciśnienie osmotyczne - różnica ciśnień wywieranych na błonę półprzepuszczalną przez dwie ciecze, które
Bardziej szczegółowoUtylizacja i neutralizacja odpadów Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska. Ćwiczenie 24 WSTĘP TEORETYCZNY
Utylizacja i eutralizacja odpadów Międzywydziałowe Studia Ochroy Środowiska Ćwiczeie 24 WSTĘP TEORETYCZNY Recyklig surowcowy odpadowego PET (politereftalau etyleu) Opracowała dr Elżbieta Megiel I. Ogóle
Bardziej szczegółowoZapisz równanie zachodzącej reakcji. Wskaż pierwiastki, związki chemiczne, substraty i produkty reakcji.
test nr 2 Termin zaliczenia zadań: IIIa - 29 października 2015 III b - 28 października 2015 zad.1 Reakcja rozkładu tlenku rtęci(ii) 1. Narysuj schemat doświadczenia, sporządź spis użytych odczynników,
Bardziej szczegółowoChemia Organiczna Syntezy
Chemia rganiczna Syntezy Warsztaty dla uczestników Forum Młodych Chemików Gdańsk 2016 Dr hab. Sławomir Makowiec Mgr inż. Ewelina Najada-Mocarska Mgr inż. Anna Zakaszewska Wydział Chemiczny Katedra Chemii
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 3. Cukry mono i disacharydy
ĆWICZENIE 3 Cukry mono i disacharydy Reakcja ogólna na węglowodany (Reakcja Molischa) 1 ml 1% roztworu glukozy 1 ml 1% roztworu fruktozy 1 ml 1% roztworu sacharozy 1 ml 1% roztworu skrobi 1 ml wody destylowanej
Bardziej szczegółowoSprzęt Probówki, stojak na probówki. Sprzęt laboratoryjny: NH 4 Cl (s), 40% NaOH, Kolba destylacyjna 100cm 3, wkraplacz (na korku), wężyk.
Tytuł: Wpływ gazowego amoniaku na bibułę z fenoloftaleiną Otrzymywanie amoniaku. Udowodnienie, że w wodnych roztworach zasad powstają jony wodorotlenowe. NH 4 Cl (s), 40% NaOH, Kolba destylacyjna 100cm
Bardziej szczegółowoPerfekcyjna ochrona napędów
Perfekcyja ochroa apędów Itelliget Drivesystems, Worldwide Services PL Ochroa powierzchi apędów NORD DRIVESYSTEMS Itelliget Drivesystems, Worldwide Services Optymala pod każdym względem Tam gdzie powłoka
Bardziej szczegółowoTEST ZADANIA PV C PV A
TEST ZADANIA Zadanie 1. Uzupełnij tabelę wstawiając we właściwe miejsca znak X. Podane poniżej tworzywa: 1. 2. PS 3. C 4. PE 5. PET 6. A 7. PAN podziel na termoplasty i duroplasty. Rodzaj tworzywa PA N
Bardziej szczegółowoMECHANIZMY REAKCJI CHEMICZNYCH. REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE GRUP FUNKCYJNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH
Ćwiczenie 2 semestr 2 MECHANIZMY REAKCJI CHEMICZNYCH. REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE GRUP FUNKCYJNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH Obowiązujące zagadnienia: Związki organiczne klasyfikacja, grupy funkcyjne, reakcje
Bardziej szczegółowoTWORZYWA BIODEGRADOWALNE
TWORZYWA BIODEGRADOWALNE Opracowały: Joanna Grzegorzek kl. III a TE Katarzyna Kołdras kl. III a TE Tradycyjne tworzywa sztuczne to materiały składające się z polimerów syntetycznych. Większość z nich nie
Bardziej szczegółowoXXIV KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2016/2017
IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 2 maja 217 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW XXIV KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY
Bardziej szczegółowoNOWOCZESNE MATERIAŁY I TECHNOLOGIE
Zakład Chemii Polimerów Wydział Chemii UMCS w Lubliie ZCP NWCZESNE MATERIAŁY I TECNLGIE Ćwiczeie r 2 Syteza i właściwości hydrożelu poli(alkoholu wiylowego) ćwiczeie opracował: Łukasz Szajecki Lubli, 2011
Bardziej szczegółowoCzęść I ZADANIA PROBLEMOWE (26 punktów)
Zadanie 1 (0 6 punktów) Część I ZADANIA PROBLEMOWE (26 punktów) W podanym niżej tekście w miejsce kropek wpisz: - kwas solny - kwas mlekowy - kwas octowy - zjełczałe masło - woda sodowa - pokrzywa - zsiadłe
Bardziej szczegółowoKATALIZA I KINETYKA CHEMICZNA
9 KATALIZA I KINETYKA CHEMICZNA CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z procesami katalitycznymi oraz wpływem stężenia, temperatury i obecności katalizatora na szybkość reakcji chemicznej. Zakres obowiązującego
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII
KOD UCZNIA... WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII Termin: 16.03. 2010 r. godz. 10 00 Czas pracy: 90 minut ETAP III Ilość punktów za rozwiązanie zadań Część I Część II Część III numer zadania numer
Bardziej szczegółowoDoświadczenie 5. Czyszczenie srebra metodą redukcji elektrochemicznej
Doświadczenie 5. Czyszczenie srebra metodą redukcji elektrochemicznej Napisz obserwacje i sformułuj wniosek. Odczynniki: sól, woda, folia aluminiowa, srebrny przedmiot pokryty czarnym nalotem. Szkło i
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Tytuł: Reakcja kwasu i wodorotlenku. Powstawanie soli dobrze rozpuszczalnej. Roztwory: HCl, NaOH; fenoloftaleina Probówka, łapa drewniana, palnik, pipeta Do probówki nalewamy ok. 3cm 3 wodorotlenku sodu
Bardziej szczegółowoChemia. 3. Która z wymienionych substancji jest pierwiastkiem? A Powietrze. B Dwutlenek węgla. C Tlen. D Tlenek magnezu.
Chemia Zestaw I 1. Na lekcjach chemii badano właściwości: żelaza, węgla, cukru, miedzi i magnezu. Który z zestawów badanych substancji zawiera tylko niemetale? A Węgiel, siarka, tlen. B Węgiel, magnez,
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1. Technika ważenia oraz wyznaczanie błędów pomiarowych. Ćwiczenie 2. Sprawdzanie pojemności pipety
II. Wagi i ważenie. Roztwory. Emulsje i koloidy Zagadnienia Rodzaje wag laboratoryjnych i technika ważenia Niepewność pomiarowa. Błąd względny i bezwzględny Roztwory właściwe Stężenie procentowe i molowe.
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJE DO ĆWICZEŃ- Kwasy i wodorotlenki
INSTRUKCJE DO ĆWICZEŃ- Kwasy i wodorotlenki Opracowanie: Joanna Cwynar- Wojtonis Ćwiczenie 1. Otrzymywanie kwasu siarkowego (IV) - siarka stała, - woda, - oranż metylowy, Szkło i sprzęt: - palnik spirytusowy,
Bardziej szczegółowoRecykling tworzyw sztucznych na przykładzie butelek PET. Firma ELCEN Sp. z o.o.
Recykling tworzyw sztucznych na przykładzie butelek PET Firma ELCEN Sp. z o.o. Zakres działalności firmy ELCEN Włókno poliestrowe Płatek PET Butelki PET Recykling butelek PET Każdy z nas w ciągu jednego
Bardziej szczegółowo5-lecie. Tworzywa SIMONA do wykładania zbiorników. Kliknij tutaj! informacje SIMONA AG 2/2012
SMONA oferuje szeroki program materiałów do wykładaia zbiorików stalowych oraz do kostrukcji warstwowych GK. Różorode środki adające przyczepość tworzą optymaly pomost mechaiczy pomiędzy wykładzią a materiałem
Bardziej szczegółowoLaboratorium. Technologia i Analiza Aromatów Spożywczych
Laboratorium Technologia i Analiza Aromatów Spożywczych Regulamin pracowni Technologii i Analizy Aromatów Spożywczych...3 Ćw. 1. Mikrokapsułkowanie olejków eterycznych z wykorzystaniem drożdży piwnych...4
Bardziej szczegółowoPracownia Polimery i Biomateriały
Pracownia Polimery i Biomateriały INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA Spalanie i termiczna degradacja polimerów Część II Opracowała dr Hanna Wilczura-Wachnik Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Zakład Dydaktyczny
Bardziej szczegółowoPRAWO DZIAŁANIA MAS I REGUŁA PRZEKORY
12 PRAWO DZIAŁANIA MAS I REGUŁA PRZEKORY CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studentów z wpływem zmiany parametrów stanu (temperatura, stężenie, ciśnienie) na położenie równowagi chemicznej w reakcjach odwracalnych.
Bardziej szczegółowoSIARKA. (S, łac. sulphur)
SIARKA (S, łac. sulphur) -iemetal aleŝący do 6 grupy główej. Izotopy stabile siarki to 32 S, 33 S, 34 S i 36 S. Siarka jest iezbęda do Ŝycia. Wchodzi w skład dwóch amiokwasów kodowaych - metioiy i cysteiy
Bardziej szczegółowoPRACOWNIA ANALIZY ILOŚCIOWEJ. Analiza substancji biologicznie aktywnej w preparacie farmaceutycznym kwas acetylosalicylowy
PRACOWNIA ANALIZY ILOŚCIOWEJ Analiza substancji biologicznie aktywnej w preparacie farmaceutycznym kwas acetylosalicylowy Ćwiczenie obejmuje: 1. Oznaczenie jakościowe kwasu acetylosalicylowego 2. Przygotowanie
Bardziej szczegółowoPowtórzenie wiadomości z kl. I
Mariola Winiarczyk Zespół Szkolno-Gimnazjalny Rakoniewice Powtórzenie wiadomości z kl. I Na początku kl. I po kilku lekcjach przypominających materiał w każdej klasie przeprowadzam mini konkurs chemiczny.
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1. Zależność szybkości reakcji chemicznych od stężenia reagujących substancji.
VIII. Kinetyka i statyka reakcji chemicznych Zagadnienia Czynniki wpływające na szybkość reakcji Rzędowość i cząsteczkowość reakcji Stała szybkości reakcji Teoria zderzeń Teoria stanu przejściowego Reakcje
Bardziej szczegółowoZadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. I. Gęstość propanu w warunkach normalnych wynosi II. Jeżeli stężenie procentowe nasyconego roztworu pewnej
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY
PRZYKŁADOWE ZADANIA WĘGLOWODANY Zadanie 1216 (2 pkt) Przeczytaj poniższy tekst i zapisz poniżej nazwy cukrów X i Y, o których mowa. Kwasy nukleinowe są długimi łańcuchami poliestrowymi, zbudowanymi z połączonych
Bardziej szczegółowoPracownia analizy ilościowej dla studentów II roku Chemii specjalność Chemia podstawowa i stosowana. Argentometryczne oznaczanie chlorków w mydłach
Pracownia analizy ilościowej dla studentów II roku Chemii specjalność Chemia podstawowa i stosowana Argentometryczne oznaczanie chlorków w mydłach Ćwiczenie obejmuje: 1. Oznaczenie miana roztworu AgNO
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 5. Badanie właściwości chemicznych aldehydów, ketonów i kwasów karboksylowych. Synteza kwasu sulfanilowego.
Ćwiczenie 5. Badanie właściwości chemicznych aldehydów, ketonów i kwasów karboksylowych. Synteza kwasu sulfanilowego. Wprowadzenie teoretyczne Cel ćwiczeń: Zapoznanie studentów z właściwościami chemicznymi
Bardziej szczegółowoInstrukcja dla uczestnika. II etap Konkursu. U z u p e ł n i j s w o j e d a n e p r z e d r o z p o c z ę c i e m r o z w i ą z y w a n i a z a d a ń
III edycja rok szkolny 2017/2018 Uzupełnia Organizator Konkursu Instrukcja dla uczestnika II etap Konkursu Liczba uzyskanych punktów 1. Sprawdź, czy arkusz konkursowy, który otrzymałeś zawiera 12 stron.
Bardziej szczegółowoWŁAŚCIWOŚCI KOLIGATYWNE ROZTWORÓW
Ćwiczenie nr 1 WŁAŚCIWOŚCI KOLIGATYWNE ROZTWORÓW I. Osmoza i ciśnienie osmotyczne Zasada: Ciśnienie osmotyczne - różnica ciśnień wywieranych na błonę półprzepuszczalną przez dwie ciecze, które błona ta
Bardziej szczegółowoTest kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.
Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego
Bardziej szczegółowoChemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy
Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym
Bardziej szczegółowoV. Węglowodory. Hydroksylowe pochodne węglowodorów alkohole i fenole
V. Węglowodory. Hydroksylowe pochodne węglowodorów alkohole i fenole V-1. Otrzymywanie węglowodorów nienasyconych i badanie ich właściwości (palność; reakcje z wodą bromową i KMnO 4 ) a) acetylenu (POKAZ)
Bardziej szczegółowoCEL ĆWICZENIA Zapoznanie studentów z chemią 14 grupy pierwiastków układu okresowego
16 SOLE KWASU WĘGLOWEGO CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studentów z chemią 14 grupy pierwiastków układu okresowego Zakres obowiązującego materiału Węgiel i pierwiastki 14 grupy układu okresowego, ich związki
Bardziej szczegółowoFluorowcowanie. Symbol Nazwa otrzymywanego preparatu strona. Fluorowcowanie część teoretyczna 2. F1 2,4,6-tribromoanilina 4. F2 2,4,6-tribromofenol 6
UJ - Collegium Medicum, KCh, Pracownia chemii organicznej Symbol Nazwa otrzymywanego preparatu strona część teoretyczna 2 F1 2,4,6-tribromoanilina 4 F2 2,4,6-tribromofenol 6 F3 Chlorek tert-butylu 7 1
Bardziej szczegółowoKonkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów. 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie)
Kod ucznia Suma punktów Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Witamy Cię na trzecim etapie konkursu chemicznego. Podczas
Bardziej szczegółowoKOROZJA METALI. 1. Korozja chemiczna. 2. Korozja elektrochemiczna. 2.1 Podstawy teoretyczne korozji elektrochemicznej. 2.1.1 Pojęcie półogniwa
Albi Czerichowski KOROZJA METALI Korozja jest to stopiowe iszczeie tworzyw metalowych i iemetalowych pod wpływem chemiczego i elektrochemiczego oddziaływaia środowiska w wyiku którego zmieiają się sta
Bardziej szczegółowoKonkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 31 stycznia 2019 r. zawody II stopnia (rejonowe) Schemat punktowania zadań
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 31 stycznia 2019 r. zawody II stopnia (rejonowe) Maksymalna liczba punktów 40. 85% 34 pkt. Schemat punktowania zadań Uwaga! 1. Wszystkie
Bardziej szczegółowoG-VI. Węgiel i jego związki z wodorem. Pochodne węglowodorów
G-VI. Węgiel i jego związki z wodorem. Pochodne węglowodorów Odczynnik Postać Piktogram GHS Hasło Zwroty H Mg wiórki NIEBEZPIECZEŃSTWO H228, H252, H261 etanol UWAGA H226 heksan NIEBEZPIECZEŃSTWO H225,
Bardziej szczegółowoP L O ITECH C N H I N KA K A WR
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA Wydział Mechaniczny Tworzywa sztuczne PROJEKTOWANIE ELEMENTÓW MASZYN Literatura 1) Żuchowska D.: Polimery konstrukcyjne, WNT, Warszawa 2000. 2) Żuchowska D.: Struktura i własności
Bardziej szczegółowoTWARDOŚĆ WODY. Ca(HCO 3 ) HCl = CaCl 2 + 2H 2 O + 2CO 2. Mg(HCO 3 ) 2 + 2HCl = MgCl 2 + 2H 2 O + 2CO 2
TWARDOŚĆ WODY Ćwiczenie 1. Oznaczanie twardości przemijającej wody wodociągowej Oznaczenie twardości przemijającej wody polega na miareczkowaniu określonej ilości badanej wody roztworem kwasu solnego o
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp W przypadku trudno rozpuszczalnej soli, mimo osiągnięcia stanu nasycenia, jej stężenie w roztworze jest bardzo małe i przyjmuje się, że ta
Bardziej szczegółowoHYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE
Ćwiczenie 9 semestr 2 HYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE Obowiązujące zagadnienia: Hydroliza soli-anionowa, kationowa, teoria jonowa Arrheniusa, moc kwasów i zasad, równania hydrolizy soli, hydroliza wieloetapowa,
Bardziej szczegółowoLaboratorium 3 Toksykologia żywności
Laboratorium 3 Toksykologia żywności Literatura zalecana: Orzeł D., Biernat J. (red.) 2012. Wybrane zagadnienia z toksykologii żywności. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Wrocław. Str.:
Bardziej szczegółowoMetody otrzymywania kwasów, zasad i soli. Reakcje chemiczne wybranych kwasów, zasad i soli. Ćwiczenie 1. Reakcja otrzymywania wodorotlenku sodu
V. Metody otrzymywania kwasów, zasad i soli. Reakcje chemiczne wybranych kwasów, zasad i soli Zagadnienia Kwasy i metody ich otrzymywania Wodorotlenki i metody ich otrzymywania Sole i metody ich otrzymywania
Bardziej szczegółowoPL B1. POLITECHNIKA POZNAŃSKA, Poznań, PL BUP 24/09. JULIUSZ PERNAK, Poznań, PL OLGA SAMORZEWSKA, Koło, PL MARIUSZ KOT, Wolin, PL
PL 212157 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 212157 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 385143 (22) Data zgłoszenia: 09.05.2008 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowo1,2,3,4,6-PENTA-O-ACETYLO- -D-GLUKOPIRANOZA
1,2,3,4,6-PENTA--ACETYL- -D-GLUKPIRANZA Cel zadania. Synteza pentaoctanu -D-glukozy jako krystalicznej pochodnej monosacharydu. znaczanie skręcalności właściwej. Kinetyczna i termodynamiczna kontrola reakcji.
Bardziej szczegółowoSTĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI
Ćwiczenie 8 Semestr 2 STĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI Obowiązujące zagadnienia: Stężenie jonów wodorowych: ph, poh, iloczyn jonowy wody, obliczenia rachunkowe, wskaźniki
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA MEMBRAN POLIMEROWYCH DO SEPARACJI PŁYNÓW
MEMBRANY TEORIA I PRAKTYKA ZESZYT IV WYKŁADY MONOGRAFICZNE I SPECJALISTYCZNE TORUŃ CHARAKTERYSTYKA MEMBRAN POLIMEROWYCH DO SEPARACJI PŁYNÓW Aleksadra WOLIŃSKA-GRABCZYK, Adrzej JANKOWSKI Cetrum Materiałów
Bardziej szczegółowo[1 a] Acetanilid LISTA PREPARATÓW. Odczynniki: anilina 15 g lodowaty kwas octowy 15 ml pył cynkowy 0.1 g węgiel aktywny 0.2 g
LISTA PREPARATÓW [1 a] Acetanilid anilina 15 g lodowaty kwas octowy 15 ml pył cynkowy 0.1 g węgiel aktywny 0.2 g W kolbie kulistej o pojemności 100 ml, zaopatrzonej w deflegmator z termometrem, połączony
Bardziej szczegółowoZnajdowanie pozostałych pierwiastków liczby zespolonej, gdy znany jest jeden pierwiastek
Zajdowaie pozostałych pierwiastków liczby zespoloej, gdy zay jest jede pierwiastek 1 Wprowadzeie Okazuje się, że gdy zamy jede z pierwiastków stopia z liczby zespoloej z, to pozostałe pierwiastki możemy
Bardziej szczegółowoInstrukcja dla uczestnika
II edycja Konkursu Chemicznego Chemik dla uczniów szkół gimnazjalnych rok szkolny 2016/2017 Instrukcja dla uczestnika I etap Konkursu (etap szkolny) 1. Sprawdź, czy arkusz konkursowy, który otrzymałeś
Bardziej szczegółowoALDEHYDY, KETONY. I. Wprowadzenie teoretyczne
ALDEYDY, KETNY I. Wprowadzenie teoretyczne Aldehydy i ketony są produktami utlenienia alkoholi. Aldehydy są produktami utlenienia alkoholi pierwszorzędowych, a ketony produktami utlenienia alkoholi drugorzędowych.
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 50: Określanie tożsamości jonów (Farmakopea VII-IX ( )).
Ćwiczenie 50: Określanie tożsamości jonów (Farmakopea VII-IX (2008-2013)). Badanie tożsamości wg Farmakopei Polskiej należy wykonywać w probówkach. Odczynniki bezwzględnie należy dodawać w podawanej kolejności.
Bardziej szczegółowoCHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 9
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 9 Zastosowanie metod miareczkowania strąceniowego do oznaczania chlorków w mydłach metodą Volharda. Ćwiczenie obejmuje:
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 4. Roztwory i ich właściwości
I. Roztwory rzeczywiste ĆWICZENIE 4 Roztwory i ich właściwości 1. Sporządzanie roztworu CuSO 4 o określonym stężeniu procentowym - wykonać w zespołach 2-osobowych W celu sporządzenia 25 lub 50 ml 10% m/v
Bardziej szczegółowoFotochromowe kopolimery metakrylanu butylu zawierające pochodne 4-amino-N-(4-metylopirymidyn-2-ilo)benzenosulfonamidu i sposób ich otrzymywania
PL 224153 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 224153 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 411794 (22) Data zgłoszenia: 31.03.2015 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoKuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI
Kuratorium Oświaty w Lublinie.. Imię i nazwisko ucznia Pełna nazwa szkoły Liczba punktów ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI Instrukcja dla ucznia
Bardziej szczegółowoWęglowodany (Cukry) Część 3. Związki wielofunkcyjne
Węglowodany (Cukry) Część 3 Związki wielofunkcyjne Glikozydy Monosacharydy Ryboza, Deoksyryboza: - wzory - funkcje biologiczne, pochodne Disacharydy Sacharoza, Celobioza, Maltoza,Laktoza - wzór - właściwości
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp Mianem rozpuszczalności określamy maksymalną ilość danej substancji (w gramach lub molach), jaką w danej temperaturze można rozpuścić w określonej
Bardziej szczegółowoOptymalizacja sieci powiązań układu nadrzędnego grupy kopalń ze względu na koszty transportu
dr hab. iż. KRYSTIAN KALINOWSKI WSIiZ w Bielsku Białej, Politechika Śląska dr iż. ROMAN KAULA Politechika Śląska Optymalizacja sieci powiązań układu adrzędego grupy kopalń ze względu a koszty trasportu
Bardziej szczegółowoDwutlenek węgla bez tajemnic.
1 Dwutlenek węgla bez tajemnic. Czas trwania zajęć: 45 minut Pojęcia kluczowe: - dwutlenek węgla, - reakcja chemiczna. Hipoteza sformułowana przez uczniów: 1. Dwutlenek węgla można otrzymać w reakcji spalania
Bardziej szczegółowoXV Wojewódzki Konkurs z Chemii
XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego II Etap powiatowy 16 styczeń 2018
Bardziej szczegółowoUWAGA NA WRZĄCY OLEJ!!!!
ĆWICZENIE 4 Lipidy Wykazanie obecności glicerolu próba akroleinowa 0,5 ml oleju 0,5ml glicerolu kilka kryształów bezwodnego CuSO 4 2x pipetka plastikowa kuchenka elektryczna 1x chwytak do probówek Przygotuj
Bardziej szczegółowoMetody rozdziału substancji, czyli śladami Kopciuszka.
1 Metody rozdziału substancji, czyli śladami Kopciuszka. Czas trwania zajęć: 45 minut Pojęcia kluczowe: - ekstrakcja, - chromatografia, - adsorpcja, - sedymentacja, - dekantacja, - odparowywanie oraz z
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 5. KOPOLIMERYZACJA STYRENU Z BEZWODNIKIEM MALEINOWYM (polimeryzacja w roztworze)
ĆWICZENIE 5 KOPOLIMERYZACJA STYRENU Z BEZWODNIKIEM MALEINOWYM (polimeryzacja w roztworze) Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z metodą polimeryzacji w roztworze oraz badaniem składu powstałego kopolimeru.
Bardziej szczegółowoZJAWISKA FIZYCZNE I CHEMICZNE
ZJAWISKA FIZYCZNE I CHEMICZNE Ćwiczenie 3 Obowiązujące zagadnienia: Zjawiska fizyczne i chemiczne (z przykładami); Przemiany fazowe; Energia sieci krystalicznej; Energia hydratacji, rozpuszczanie, roztwarzanie.
Bardziej szczegółowoPolitechnika Rzeszowska Katedra Technologii Tworzyw Sztucznych. Synteza kationomeru poliuretanowego
Politechnika Rzeszowska Katedra Technologii Tworzyw Sztucznych Synteza kationomeru poliuretanowego Rzeszów, 2011 1 Odczynniki: 4,4 -diizocyjanian difenylenometanu (MDI) - 5 g Rokopol 7P destylowany i osuszony
Bardziej szczegółowoReakcje chemiczne. Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn. Kompendium wiedzy. 1. Reakcje chemiczne i ich symboliczny zapis
strona 1/6 Reakcje chemiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Reakcje chemiczne i równania reakcji chemicznych. Zagadnienia do powtórki 1. 2. 3. Reakcje chemiczne
Bardziej szczegółowoZadania I etapu Wojewódzkiego Konkursu Wiedzy Chemicznej (2015/2016) klasa II
Zadania I etapu Wojewódzkiego Konkursu Wiedzy Chemicznej (2015/2016) klasa II Zadanie I. [16 punktów]. W zadaniach od 1 5 jedna odpowiedź jest poprawna. Zad. 1. Koagulacja zachodzi po dodaniu do roztworu
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY
WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 STOPIEŃ WOJEWÓDZKI KOD UCZNIA. INSTRUKCJA DLA UCZNIA Czas trwania konkursu 90 minut. 1.Przeczytaj uważnie instrukcje i postaraj
Bardziej szczegółowoIII-A. Chemia wspomaga nasze zdrowie
III-A. Chemia wspomaga nasze zdrowie III-A.1. POKAZ: Synteza aspiryny (kwas acetylosalicylowy) III-A.2. Badanie odczynu wodnych roztworów popularnych leków III-A.3. Reakcja leku na zgagę z kwasem solnym
Bardziej szczegółowoTWORZYWA SZTUCZNE. Tworzywa sztuczne - co to takiego?
TWORZYWA SZTUCZNE Tworzywa sztuczne - co to takiego? To materiały składające się z polimerów syntetycznych (wytworzonych sztucznie przez człowieka i nie występujących w naturze) lub zmodyfikowanych polimerów
Bardziej szczegółowoKONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW
KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE Etap wojewódzki rok szkolny 2010/2011 wylosowany numer uczestnika konkursu Dane dotyczące ucznia (wypełnia Komisja Konkursowa po rozkodowaniu
Bardziej szczegółowoXX KONKURS CHEMICZNY KLAS TRZECICH GIMNAZJALNYCH ROK SZKOLNY 2012/2013
IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 25 maja 2013 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW XX KONKURS CHEMICZNY KLAS TRZECICH GIMNAZJALNYCH ROK
Bardziej szczegółowoREAKCJE UTLENIAJĄCO-REDUKCYJNE
7 REAKCJE UTLENIAJĄCO-REDUKCYJNE CEL ĆWICZENIA Zapoznanie się z reakcjami redoks. Zakres obowiązującego materiału Chemia związków manganu. Ich właściwości red-ox. Pojęcie utleniania, redukcji oraz stopnia
Bardziej szczegółowoopracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktycze a zajęcia wyrówawcze z chemii dla studetów pierwszego roku kieruku zamawiaego żyieria Środowiska w ramach projektu Era iżyiera pewa lokata a przyszłość opracowała: mgr iż. Ewelia Nowak
Bardziej szczegółowoSynteza eteru allilowo-cykloheksylowego w reakcji alkilowania cykloheksanolu bromkiem allilu w warunkach PTC.
Synteza eteru allilowo-cykloheksylowego w reakcji alkilowania cykloheksanolu bromkiem allilu w warunkach PTC. OH + Br NaOH aq. Bu 4 NHSO 4 O Zastosowanie produktu: półprodukt w syntezie organicznej, monomer.
Bardziej szczegółowoWielofunkcyjne związki organiczne poziom rozszerzony
Wielofunkcyjne związki organiczne poziom rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt) Źródło: KE 2010 (PR), zad. 29. Pewien dwufunkcyjny związek organiczny ma masę molową równą 90 g/mol. W jego cząsteczce stosunek liczby
Bardziej szczegółowoWAGI I WAŻENIE. ROZTWORY
Ćwiczenie 2 WAGI I WAŻENIE. ROZTWORY Obowiązujące zagadnienia: Dokładność, precyzja, odtwarzalność, powtarzalność pomiaru; Rzetelność, czułość wagi; Rodzaje błędów pomiarowych, błąd względny, bezwzględny
Bardziej szczegółowoKatedra Chemii Organicznej. Przemysłowe Syntezy Związków Organicznych Ćwiczenia Laboratoryjne 10 h (2 x5h) Dr hab.
Katedra Chemii Organicznej Przemysłowe Syntezy Związków Organicznych Ćwiczenia Laboratoryjne 10 h (2 x5h) Dr hab. Sławomir Makowiec GDAŃSK 2019 Preparaty wykonujemy w dwuosobowych zespołach, każdy zespół
Bardziej szczegółowo