Chroniczny paraliż pszczół i choroba woreczkowa czerwiu zakażenia wirusowe Apis mellifera rozwijające się niezależnie od innych chorób
|
|
- Laura Makowska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 729 Artykuł przeglądowy Review Chroniczny paraliż pszczół i choroba woreczkowa czerwiu zakażenia wirusowe Apis mellifera rozwijające się niezależnie od innych chorób URSZULA GRZĘDA*, ANNA GAJDA, GRAŻYNA TOPOLSKA Pracowania Chorób Owadów Użytkowych, Katedra Patologii i Diagnostyki Weterynaryjnej, Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Ciszewskiego 8, Warszawa Otrzymano Zaakceptowano Grzęda U., Gajda A., Topolska G. Chronic bee paralysis and sacbrood: Virus infections not associated with other bee diseases Summary Chronic bee paralysis virus (CBPV) and sacbrood virus (SBV) belong to the group of viruses that were first isolated from the honey bee, Apis mellifera. The spread of Varroa destructor all over the world attracted the attention of the vast majority of scientists and beekeepers to viruses which were proved to be the main cause of bee death in colonies infested by this mite. The mite is a vector of these viruses and an activator of their unapparent infections. Some viruses are also associated with another bee pathogen: Nosema spp. CBPV and SBV are common infections in honey bee colonies, which develop independently of other bee pathogens/disorders and can cause overt diseases: chronic bee paralysis and sacbrood. The symptoms are often very similar to those of other serious threats to bee colonies. This paper draws attention to these symptoms (illustrated by photographs), as well as to the ways of spreading, diagnosis, control and prevention of diseases caused by CBPV and SBV. Keywords: chronic bee paralysis virus, sacbrood virus, Apis mellifera Wirusy pszczele stanowią bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia rodzin pszczoły miodnej (Apis mellifera). Pierwsze wirusy zostały wyizolowane od tego owada dopiero na początku drugiej połowy XX w. Szersze zainteresowanie naukowców oraz pszczelarzy wirusami pszczelimi wiązało się z odkryciem, że niektóre z wirusów są główną przyczyną ginięcia rodzin pszczelich zaatakowanych przez roztocza Varroa destructor. Ostatnie trzy dekady przyniosły (głównie dzięki rozwojowi i popularyzacji biologii molekularnej) znaczne poszerzenie wiedzy na temat patogenezy, epidemiologii i szerzenia zakażeń wirusowych pszczół. Pojawiły się nowe metody diagnostyczne, a wśród nich jeszcze testowana i udoskonalana, oparta na mikromacierzach (26). Można dzięki niej wykrywać w jednym badaniu wszystkie patogeny pszczele z niezwykłą dokładnością. Olbrzymia większość badań dotyczy jednak wirusów namnażających się intensywnie tylko w przy silnej inwazji Varroa destructor w rodzinie. Niektóre zakażenia wirusowe rozwijają sie efektywnie jedynie u pszczół zakażonych mikrosporidiami z rodzaju Nosema. Natomiast wirus chronicznego paraliżu pszczół (CBPV) oraz wirus choroby woreczkowej czerwiu (SBV) mogą namnażać się intensywnie w rodzinach pszczelich niezależnie o innych patogenów/chorób pszczelich, a czynnikami prowadzącym do pojawienia się objawów są warunki środowiska. Niektóre objawy wywoływane przez te wirusy mogą nasuwać podejrzenie wystąpienia innych problemów zdrowotnych w pasiece i sprawiać znaczne kłopoty diagnostyczne. Chroniczny paraliż pszczół Etiologia choroby. Choroba wywoływana jest przez wirus chronicznego paraliżu pszczół (chronic bee paralysis virus CBPV, dawniej CPV). Był to pierwszy wyizolowany (w 1963 r.) i scharakteryzowany wirus pszczoły miodnej (12). Występuje w postaci cząstek o kształcie anizometrycznym (przeważnie elipsoidalnym), które można podzielić na cztery klasy: o długości 30, 40, 50 i 65 nm. Szerokość poszczególnych cząstek jest stała i wynosi 20 nm (4). Genom wirusa chronicznego paraliżu jest dicistronowy (21). CBPV ma materiał genetyczny w postaci pięciu pojedynczych nici kwasu rybonukleinowego (37) o dodatniej polarności (ss RNA (+)). Dwie z nich są dłuższe i bardziej zakaźne od pozostałych (6). Poszczególne wiriony zawierają pojedyncze białko kapsydu o masie 23,5 kda oraz łańcuch nukleotydowy odpowiadający jednej lub większej liczbie nici. Mimo iż poznano całkowitą sekwencję nukleotydów dwóch fragmentów genomu (RNA nt,
2 730 RNA nt), nie ustalono jeszcze dokładnej pozycji filogenetycznej wirusa (21). Sugeruje się, żeby go uznać za prototyp nowej grupy RNA wirusów (36). Wirus ten jest patogenny przede wszystkim dla dorosłych osobników Apis mellifera. Drogi szerzenia zakażenia. Najczęściej infekcja ma przebieg skryty, jednak przy osłabieniu odporności rodziny może prowadzić do wystąpienia objawów chorobowych. Znane są dwie możliwe drogi wnikania wirusa do organizmu owada. Przeprowadzone badania wykazały, że mimo iż możliwe jest zakażenie alimentarne, największe znaczenie dla rozwoju infekcji ma wniknięcie wirusa wprost do hemolimfy (48). Doświadczalnie najwięcej wirusa izolowano od pszczół przetrzymywanych w temperaturze 30 C. W temperaturze wynoszącej 35 C, mimo iż wirus wolniej się namnażał, pszczoły żyły krócej (3). Więcej wirusa otrzymywano od pszczół strażniczek niż od zbieraczek i trutni. CBPV wykazuje tropizm do wielu tkanek gospodarza, ale głównie lokalizuje się w tkance nerwowej i jelicie cienkim (13). W cytoplazmie nabłonka tych ostatnich można stwierdzić obecność małych, zasadochłonnych granulek. Są to ciałka wtrętowe, nazwane ciałkami Morisona (28). W warunkach naturalnych patogen szerzy się głównie przez ranki powstałe po wyłamanych włoskach (7), ale także z pyłkiem, miodem oraz kałem chorych osobników (43). Sytuacja taka ma miejsce, kiedy w trakcie aktywnego sezonu pszczoły zbieraczki zbyt długo zatrzymane są w ulu, najczęściej podczas nagłej długiej przerwy w pożytku (zimna, deszczowa pogoda, ale także susza, długie okresy bezpożytkowe), jak również przy przepszczeleniu terenu (1, 7, 9). W sprzyjających wirusowi warunkach dochodzi do szybkiego jego rozprzestrzeniania i do rozwoju choroby (9). Choroba dotyka prawie wyłącznie osobniki dorosłe, choć obecność wirusa potwierdzono niezależnie od pory roku we wszystkich stadiach rozwojowych pszczoły miodnej (40).Wyjątkowo, przy silnie zakażonych rodzinach, obserwowano także zamieranie poczwarek pod koniec ich rozwoju (8). Objawy choroby. Objawy kliniczne chronicznego paraliżu od dawna były znane pszczelarzom. Olbrzymie (29) straty pszczół, obserwowane na wyspie White na początku XX w. ( Isle of White disease ), powstały prawdopodobnie przy udziale nieznanego wówczas CBPV (17). Ponieważ pierwsze odnotowanie objawów zbiegło się z odkryciem świdraczka pszczelego (Acarpis woodi) roztocza, który szerzy się w podobnych warunkach jak CBPV, początkowo zaobserwowane zmiany przypisywano działalności tego roztocza. CBPV powoduje dwa zespoły objawów, w obu przypadkach prowadzących do śmierci. Choć mogą występować one jednocześnie, to jeden z nich zawsze dominuje. Rodzaj syndromu, który wystąpi u pszczoły uwarunkowany jest jej genotypem (4). Syndrom I: Znany jest naukowcom oraz pszczelarzom od przeszło stu lat. Objawy wynikają z aktywnego namnażania się wirusa w tkance nerwowej owadów, do Ryc. 1. Chroniczny paraliż pszczół; wspinająca się na źdźbło trawy porażona pszczoła o rozciągniętym odwłoku i rozpostartych skrzydłach (I syndrom) Ryc. 2. Chroniczny paraliż pszczół: pełzające w trawie wyłysiałe pszczoły (II syndrom) której wirus ma największe powinowactwo. Osobniki dotknięte chorobą wykazują nienaturalne drżenia skrzydeł i ciała, jak również różnego rodzaju porażenia, przez co tracą zdolność do lotu. Początkowo chore pszczoły skupiają się w cieplejszych miejscach w ulu, później, jako bezużyteczne są wyrzucane na zewnątrz. Zdezorientowane robotnice pełzają po ziemi lub wspinają się na źdźbła traw (ryc. 1). Ich wole miodowe jest silnie wypełnione pokarmem (ryc. 2), odwłok rozciągnięty (co może przypominać objawy nosemozy), a skrzydła często rozstawione na boki. Ruchy pszczół są chwiejne i nieskoordynowane (objawy występujące także przy zatruciach). Postępujący paraliż powoduje, że pszczoły w niedługim czasie od wystąpienia objawów umierają. Dotyczyć to może pojedynczych pszczół, ale nierzadko pszczoły zamierają masowo (4). Największe ilości wirusa występują przy tej postaci choroby w wypełnionym wolu miodowym oraz gruczołach ślinowych.
3 731 Syndrom II: Nazwany jest chorobą czarnych rabusiów, która to nazwa dobrze opisuje objawy kliniczne. Chore robotnice początkowo mogą latać, stopniowo tracą owłosienie. Stają się prawie czarne (jeśli mają ciemną kutykulę) i błyszczące, jakby nasmarowane tłuszczem (9) (ryc. 2). Wyglądają na mniejsze, smuklejsze. Są atakowane przez pszczoły z własnej rodziny i nie są wpuszczane przez strażniczki do ula (objawy w tym przypadku są podobne do zatrucia spadzią). Pszczoły takie krążą wokół wylotka, usiłując dostać się do środka. To sprawia wrażenie, jakby próbowały rabować pokarm. Z czasem dołączają się objawy niezborności i paraliżu prowadzące do śmierci (już po kilku dniach od wystąpienia objawów). Do upadku całej rodziny dochodzi najczęściej w środku lata. W ulu pozostaje jedynie matka i garstka świeżo wygryzionych pszczół. CBPV uznany jest za przyczynę znacznych strat rodzin pszczelich (16). Zarażone rodziny są często uważane przez pszczelarzy za zdrowe, choć zdarza się, że z powodu chronicznego paraliżu ginie w nich wiele pszczół (13). Występowanie CBPV w środowisku. Dopiero stosunkowo niedawno wykryto obecność CBPV poza środowiskiem ula. Przy pomocy RT-PCR udało się stwierdzić wysokie miana wirusa u dwóch gatunków mrówek (Camponotus vagus, Formica rufa). Wysunięto przypuszczenie, że mrówki zarażają się wirusem, spożywając zakażone pszczoły. Genom wirusa chronicznego paraliżu, choć w mniejszej ilości, zaleziono także u Varroa destructor (22). Zakażone mrówki i roztocza nie wykazują objawów, ale wirus może się w nich aktywnie replikować. W obu przypadkach wykryto ujemną nić RNA. Synteza nici o takiej orientacji może być przeprowadzana tylko i wyłącznie w organizmie gospodarza podczas powielania cząstek wirusowych. Sprawdzono i porównano specyfikę sekwencji gospodarzy i CBPV. Były one homologiczne blisko w 100%. Zasugerowano, że zarówno mrówki, jak i roztocza mogą być rezerwuarem wirusa w środowisku. V. destructor odżywia się hemolimfą pszczół, więc jest prawdopodobne, że jest to nowa droga transmisji wirusa. Według Ball i Allena (15) nie było jednak doniesień o powiązaniach między wybuchem objawów chronicznego paraliżu pszczół a inwazją V. destructor, mimo iż koegzystencja obu patogenów w rodzinie pszczelej jest częsta. Według innych autorów udział V. destructor w rozprzestrzenianiu zakażenia CBPV, jeżeli w ogóle istnieje, jest znikomy (39). Transmisja wirusa między pszczołami a mrówkami nie została jeszcze udowodniona (22). CBPV jest szeroko rozpowszechniony na świecie. Izolowano go od pszczół na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Ameryki Południowej (1). We Francji stwierdzono go w 28% badanych pasiek niewykazujących objawów (45), a ostatnie badania potwierdziły jego obecność w 90% pasiek zachodniej Francji (34). Występowanie CBPV w Polsce również zostało potwierdzone (1). Wirus został stwierdzony testem AGID w martwych pszczołach z 5 na dziewięć badanych pasiek, w których pszczelarze nie zaobserwowali objawów choroby (46), głównie w próbkach zebranych, w maju i czerwcu. Przy badaniu testem RT-PCR osypów zimowych z pasiek rodzin o dużych stratach CBPV stwierdzono w 7,5% rodzin (38). Rozpoznawanie. Diagnostyka zakażeń opierała się przez wiele lat przede wszystkim na obserwacji objawów klinicznych (w chorych rodzinach i podczas prób biologicznych), teście immunodyfuzji w żelu agarozowym (AGID), przy zastosowaniu surowicy diagnostycznej (13, 42). Test AGID jest stosunkowo mało czuły, ale wykrywa infekcje na tyle nasilone, aby doprowadzić do śmierci indywidualnych osobników. Obecnie możliwe jest wykrywanie obecności wirusa przy użyciu RT-PCR (21, 44). Do badania powinny być pobierane pszczoły sprzed wylotka ula (zbieraczki), ponieważ są one zakażone w znacznie większym stopniu niż pszczoły pobrane z ula (20). RT-PCR wykrywa nawet nieznaczne, niemające praktycznego znaczenia zakażenia, dlatego, aby ocenić stopień nasilenia infekcji należy wykonać ilościowy real-time RT-PCR (20, 41). Jest on jednak zbyt drogi, aby mógł być stosowany w diagnostyce dla potrzeb pszczelarzy. Zwalczanie. Zwalczanie infekcji polega głównie na niedopuszczaniu do sytuacji, w której zbieraczki pozostają niezatrudnione w ulu przez długi czas. Należy zadbać, by pszczoły zawsze miały pożytek, szczególnie na terenach, gdzie choroba występuje endemicznie. Można w tym celu wozić pszczoły na pożytki lub sadzić w pobliżu pasieki odpowiednie rośliny. Matka w chorej rodzinie powinna zostać wymieniona na młodą, dobrze czerwiącą, ale z hodowli niezbyt oddalonej geograficznie. Należy też oczywiście unikać przepszczelenia terenu. Nie jest jeszcze dostępny komercyjny lek, który likwidowałby zakażenia wirusowe w rodzinach pszczelich, jednakże niektóre ośrodki badawcze wiążą dużą nadzieję z zastosowaniem interferencji RNA (RNAi) do wyciszania infekcji wirusowej, nad czym badania zastały zapoczątkowane w pracy z izraelskim wirusem ostrego paraliżu pszczół (32). Cząstka towarzysząca wirusowi chronicznego paraliżu pszczół (Chronic paralysis satelite virus CBPSV, dawniej CPVA Chronic paralysis virus associate). Ten satelitarny wirus został odkryty przez Baileya w 1976 r. i jest pierwszym, dobrze udokumentowanym przykładem tego typu wirusa u owadów. Jego mała cząstka, wielkości 17 nm, o izometrycznym kształcie, posiada jedno białko kapsydu (13). Genom stanowią trzy pojedyncze nici ssrna, a ich budowa jest podobna do tych występujących u wirusa chronicznego paraliżu (37). Serologicznie CBPSV nie jest związany z CBPV, ale często występuje łącznie z nim przy naturalnych zakażeniach (13). Wykazano, że CBPSV wpływa ograniczająco na zdolności namnażania CBPV, a w szczególności hamuje replikację najdłuższych, najbardziej zakaźnych cząstek. Jak udowodniono, występowanie CBPSV jest całkowicie zależne od występowania
4 732 CBPV (18). Nigdy nie udało się wyizolować CBPSV od pszczół niezakażonych wirusem chronicznego paraliżu lub w połączeniu z innymi wirusami (6). Choroba woreczkowa czerwiu pszczelego Etiologia choroby. Mimo iż chorobę opisano po raz pierwszy w 1913 r., a 4 lata później ustalono, że przyczyną jest czynnik przesączalny (47), sam wirus choroby woreczkowej czerwiu (sacbrood virus SBV) został wyizolowany i scharakteryzowany dopiero w 1964 r. (11). Pełną sekwencję genomu wirusa, liczącą pięć łańcuchów nukleotydowych opublikowano w 1999 r. (25). Na świecie występują co najmniej trzy różne genotypy SBV (27), a rozpowszechnienie wirusa jest duże, mało wiadomo jednak na temat jego zmienności. Jest małym, okrągłym (kształt kubiczny, średnica 28 nm) RNA wirusem, zawierającym pojedynczą nić o dodatniej polarności (35). Posiada trzy strukturalne białka kapsydu: o masie cząsteczkowej 25, 28 oraz 31,5 kda (5). Dawniej wirus ten zaliczany był do Picornaviridae. Tak jak one, ma jedną otwartą ramkę odczytu (ORF), geny kodujące białka strukturalne usytuowane są w kierunku końca 5 łańcucha nukleotydowego, a niestrukturalne w kierunku końca 3, jednakże jego genom jest dłuższy od genomu wirusów z rodziny Picornaviridae (33). Obecnie ustalono, że SBV przynależy do nowo utworzonego rodzaju Iflavirus (Iflaviridae), którego gatunkiem modelowym jest wirus flaszeriozy jedwabników (Infectious flacherie virus) (25). Szerzenie zakażenia. SBV jest patogenny dla czerwiu, natomiast dorosłe osobniki są jedynie nosicielkami wirusa. Dorosłe pszczoły zakażają się wirusem podczas oczyszczania komórek z martwych, zakażonych tym wirusem larw. U pszczół karmicielek głównym miejscem lokalizacji SBV są gruczoły gardzielowe. W gruczołach tych wytwarzane jest mleczko pszczele (pokarm młodego czerwiu oraz matki). U zakażonych pszczół dochodzi do kontaminacji mleczka pszczelego cząstkami wirusa, które wraz z pokarmem pobierane są przez larwy. Duże ilości wirusa znajdują się także w pyłku, w którym patogen długo zachowuje zakaźność. Mniej znaczące źródło zakażenia natomiast stanowi nektar (14). W normalnych warunkach zakażone pszczoły przestają spożywać pyłek (5), szybko dochodzi u nich do degeneracji gruczołów gardzielowych, które zmieniają swoją funkcję i przestają wytwarzać mleczko pszczele (10, 14). Pszczoły stają się zbieraczkami (głównie nektaru), ogranicza to drogi szerzenia infekcji, ponieważ najbardziej podatne na zakażenie młode larwy odżywiają się wyłącznie mleczkiem pszczelim. Ponadto zakażone larwy są szybko rozpoznawane przez pszczoły i usuwane (z gniazda) poza ul. W sytuacji, gdy dochodzi do zaburzenia podziału pracy w rodzinie (zbyt mało karmicielek wczesną wiosną lub po długich okresach bezpożytkowych), zainfekowane pszczoły kontynuują karmienie czerwiu i może dojść do pojawienia sie objawów chorobowych. Najczęściej ustępują one samoistnie w ciągu lata (14), gdy dostępne są obfite pożytki. Jeżeli karmicielki zostaną zbieraczkami pyłku, stają się źródłem zakażenia tego produktu. Papką miodowo-pyłkową karmione są starsze larwy, które, choć są zakażone, rozwijają się w pszczoły dorosłe, ale będące nosicielkami SBV. Wirus choroby woreczkowej może być w pewnym stopniu przenoszony za pośrednictwem wektorów. Wykazano, że SBV może replikować się w małym chrząszczu ulowym (Aethina tumida). Miód, pyłek, larwy i pszczoły są źródłem pożywienia dla tego szkodnika. Oprócz bezpośredniego negatywnego wpływu na rodziny pszczele może stanowić on dodatkowe zagrożenie w postaci rezerwuaru wirusa (24). Ostatnio stwierdzono, że w rodzinach, w których dzięki pewnej odporności na warrozę wzrost populacji roztocza był ograniczony, poziom zakażenia SBV jesienią był niższy niż w rodzinach niewykazujących takiej odporności (31). Objawy choroby. Choć najbardziej podatne na zakażenie są larwy w ciągu pierwszych dwóch dni życia, to objawy kliniczne choroby rozwijają się u czerwiu w stadium larwy wyprostowanej, czyli po zasklepieniu komórki. Silnie namnożony wirus zaburza w tym okresie mechanizm wydzielania chitynazy, enzymu odpowiedzialnego za rozpuszczenie wewnętrznej warstwy oskórka. Uniemożliwia to pozbycie się starego oskórka podczas ostatniego linienia i przepoczwarzenie. Larwy pozostają w pozycji wyprostowanej z głową zwróconą w kierunku zasklepu komórki (ryc. 3). Pomiędzy nowym a starym oskórkiem gromadzi się płyn zawierający ok. 1 mg wirusa. Chora larwa kształtem przypomina woreczek wypełniony płynem (ryc. 4), stąd nazwa choroby. Prawidłowe larwy są perłowobiałe, natomiast larwy zamarłe w wyniku choroby woreczkowej zmieniają barwę na żółtą. Z czasem ciemnieją (ryc. 5) i wysychają, przekształcając się w łuski o kształcie gondoli (pantofelka) (6) (ryc. 6). Najpierw następuje pociemnienie głowy i części tułowiowej. Wówczas wygląd larwy jest charakterystyczny dla choroby (8) (ryc. 7). Czerw jest rozstrzelony, a zasklepy są dziurkowane przez Ryc. 3. Choroba woreczkowa: leżąca w otwartej przez pszczoły komórce, chorobowo zmieniona larwa wyprostowana (początkowy etap zmian)
5 pszczoły, które starają się usunąć zamarłe larwy z gniazda. Obraz może przypominać zgnilec amerykański lub zgnilec europejski o przebiegu powikłanym zakażeniem wtórnym wytwarzającymi endospory bakteriami Paenibacillus alvei (podziurkowane zasklepy, obecność zamarłych, pociemniałych larw wyprostowanych). U dorosłych pszczół zakażonych tym wirusem obserwuje się skrócenie życia (5). Rozprzestrzenienie zakażenia. Wirus jest szeroko rozpowszechniony. W zachodniej Francji Ryc. 4. Choroba woreczkowa: stwierdzono go w 85% wyciągnięta z komórki chora larwa o wyglądzie przypomi- badanych pasiek (34). W Polsce został stwiernającym woreczek dzony testem AGID w martwych pszczołach z 5 na dziewięć badanych pasiek, w których pszczelarze nie zaobserwowali objawów choroby (46), głównie w próbkach zebranych, w kwietniu i maju. Rozpoznawanie i zwalczanie. W rozpoznawaniu zakażenia znalazły zastosowanie takie same metody, jak w przypadku CBPV, tj. próba biologiczna (8) test w żelu agarozowym (AGID) (14), RT-PCR (27), ilościowy real-time RT-PCR (19, 30). Przy zwalczaniu choroby należy usunąć plastry ze zmienionym czerwiem. Pomocna jest także wymiana matki na młodą i zdrową. Powinno się także usunąć z chorej rodziny pierzgę i zastąpić ją inną, pochodzącą ze zdrowej rodziny. Ważne jest, aby zapewnić pszczołom dobre pożytki, by rodzina mogła równomiernie się rozwijać. Ponadto zatrudnienie zakażonych młodych pszczół przy zbieraniu pożytków powoduje, że przestają one karmić czerw, dzięki czemu zmniejsza się liczba zakażanych larw. Nie należy pobudzać matki do czerwienia po okresach braku pożytku, ponieważ konieczność wykarmienia coraz liczniejszych larw wymusza zatrudnienie do tego także pszczół będących nosicielkami wirusa, które normalnie zostałyby już zbieraczkami nektaru. Znany jest podobny wirus u pszczoły wschodniej (Apis cerana) chiński wirus choroby woreczkowej (CSBV Chinese sacbrood virus), który nazywany jest także tajskim lub koreańskim wirusem choroby woreczkowej (TSBV Thai sacbrood virus, Korean sacbrood virus) (2). Od SBV różni się on nieznacznie długością genomu. Posiada również dodatkowe białko strukturalne kapsydu. Tak jak SBV, jest chorobotwórczy dla czerwiu (33). 733 Ryc. 5. Choroba woreczkowa: leżące w otwartych komórkach zamarłe, brązowiejące larwy wyprostowane (dalszy etap zmian). Widoczne podziurkowane przez pszczoły zasklepy komórek z zamarłymi larwami Ryc. 6. Choroba woreczkowa: łuski powstałe z wyschniętych, zamarłych larw Ryc. 7. Choroba woreczkowa: wyciągnięte z komórki, zmienione chorobowo larwy o pociemniałym przednim odcinku ciała
6 734 Zarówno wirus chronicznego paraliżu pszczół, jak i wirus choroby woreczkowej są przyczyną problemów zdrowotnych ujawniających się w trakcie sezonu pszczelarskiego, ale nie stwierdzono, aby miały istotny udział w masowym ginięciu rodzin pszczelich w okresie zimowli, np. w CCD (Colony Collapse Disorder) (23). Piśmiennictwo 1. Allen M., Ball B. V.: The incidence and world distribution of honey bee viruses. Bee World 1996, 77 (3), Bailey L.: A strain of sacbrood virus from Apis cerana J. Invert. Path. 1982, 39, Bailey L.: Paralysis of honey bee Apis mellifera L. J. Invert. Pathol. 1965, 7, Bailey L.: Recent research on honeybee viruses. Bee World 1975, 56 (2), Bailey L.: The multiplication and spread of sacbrood virus of bees Ann. Appl. Biol. 1969, 63, Bailey L.: Viruses attacking the honey bee, [w:] Lauffer M. A., Bang F. B., Maramorosch K., Smith K. M. (red.): Advances in Virus Research 1976, 20, Bailey L.: Viruses of honeybees. Bee World 1982, 63, Bailey L., Ball B. V.: Honey Bee Pathology. Academic Press, New York 1991, s Bailey L., Ball B. V., Perry J. N.: Honey bee paralysis: it s natural spread and it s diminished incidence in England and Wales. J. Apic. Res. 1983, 22, Bailey L., Fernando E. F. W.: Effects of sacbrood virus on adult honey-bees. Ann. Appl. Biol. 1972, 72, Bailey L., Gibbs A. J., Woods R. D.: Sacbrood virus of the larval honey bee (Apis mellifera Linnaeus). Virology 1964, 23, Bailey L., Gibbs A. J., Woods R. D.: Two viruses from adult honey bees (Apis mellifera L). Virology 1963, 21, Ball B. V.: Paralysis, [w:] Colin M. E., Ball B. V., Kilani M. (red.): Bee disease diagnosis. Zaragoza: CIHEAM, s (Options Méditerranéennes: Série B. Etudes et Recherches; n. 25). 14. Ball B. V.: Sacbrood, [w:] Colin M. E., Ball B. V., Kilani M. (red.): Bee disease diagnosis. Zaragoza: CIHEAM, s (Options Méditerranéennes: Série B. Etudes et Recherches; n. 25). 15. Ball B. V., Allen M. F.: The prevalence of pathogens in honey bee (Apis mellifera) colonies infested with the parasitic mite Varroa jacobsoni. Ann. Appl. Biol. 1988, 113, Ball B. V., Bailey L.: Viruses, [w:] Morse R. A. Flottum K. (red.): Honey Bee Pests, Predators and Diseases., A.I. Root Co., Medina 1997, s Ball B. V., Bailey L.: Viruses of honey bees, [w:] Adams J. R., Bonami J. R. (red.): Atlas of Invertebrate Viruses. CRC Press, Boca Raton 1991, s Ball B. V., Overton H. A., Buck K. W., Bailey L., Perry J. N.: Relationships between the multiplication of chronic bee-paralysis virus and its associate particle. J. Gen. Virol. 1985, 66, Blanchard P., Guillot S., Antùnez K., Köglberger H., Kryger P, de Miranda J. R., Franco S., Chauzat M. P., Thiéry R., Ribière M.: Development and validation of a real-time two-step RT-qPCR TaqMan( ) assay for quantitation of Sacbrood virus (SBV) and its application to a field survey of symptomatic honey bee colonies. J. Virol. Methods. 2014, 197, Blanchard P., Ribière M., Celle O., Lallemand P., Schurr F., Olivier V., Iscache A. L., Faucon J. P.: Evaluation of a real-time two-step RT-PCR assay for quantification of Chronic bee paralysis virus (CBPV) genome in experimentally-infected bee tissues and in life stages of a symptomatic colony. J. Virol. Methods 2007, 141, Blanchard P., Schurr F., Olivier V., Celle O., Antùnez K., Bakonyi T., Berthoud H., Haubruge E., Higes M., Kasprzak S., Koeglberger H., Kryger P., Thiéry R., Ribière M.: Phylogenetic analysis of the RNA-dependent RNA polymerase (RdRp) and a predicted structural protein (psp) of the Chronic bee paralysis virus (CBPV) isolated from various geographic regions. Virus Res. 2009, 144, Celle O., Blanchard P., Olivier V., Schurr F., Cougoule N., Faucon J.-P., Ribière M.: Detection of Chronic bee paralysis virus (CBPV) genome and its replicative RNA form in various hosts and possible ways of spread. Virus Res. 2008, 133, Cox-Foster D. L., Conlan S., Holmes E. C., Palacios G., Evans J. D., Moran N. A., Quan P. L., Briese T., Hornig M., Geiser D. M., Martinson V., Vanengelsdorp D., Kalkstein A. L., Drysdale A., Hui J., Zhai J., Cui L., Hutchison S. K., Simons J. F., Egholm M., Pettis J. S., Lipkin W. I.: A metagenomic survey of microbes in honey bee colony collapse disorder. Science 2007, 318, Eyer M., Chen Y. P., Schäfer M. O., Pettis J. S., Neumann P.: Honey bee sacbrood virus infects adult small hive beetles, Aethina tumida (Coleoptera: Nitidulidae). J. Apic. Res. 2009, 48, Ghosh R. C., Ball B. V., Willcocks M. M., Carter M. J.: The nucleotide sequence of sacbrood virus of the honey bee: an insect picorna-like virus. J. Gen. Virol. 1999, 80, Glover R. H., Adams I. P., Budge G., Wilkins S., Boonham N.: Detection of honey bee (Apis mellifera) viruses with an oligonucleotide microarray. J. Invert. Pathol. 2011, 107, Grabensteiner E., Ritter W., Carter M. J., Davison S., Pechhacker H., Kolodziejek J., Boecking O., Derakhshifar I., Moosbeckhofer R., Licek E., Nowotny N.: Sacbrood virus of the honeybee (Apis mellifera): rapid identification and phylogenetic analysis using reverse transcription-pcr. Clin. Diagn. Lab. Immunol. 2001, 1, Horvath J. R., Rothenbuhler W. C.: The gross and histological pathology of hairless- black syndrome in the adult honey bee, Apis mellifera. J. Invert. Pathol. 1972, 20, Imms A. D.: Report on a disease of bees in the Isle of Wight. J. Board Agric. Fisher. 1907, 14, Kukielka D., Sánchez-Vizcaíno J. M.: One-step real-time quantitative PCR assays for the detection and field study of Sacbrood honeybee and Acute bee paralysis viruses. J. Virol. Methods 2009, 161 (2), Locke B., Forsgren E., de Miranda J. R.: Increased Tolerance and Resistance to Virus Infections: A Possible Factor in the Survival of Varroa destructor-resistant Honey Bees (Apis mellifera). PLoS ONE 9(6): e doi: / journal.pone Maori E., Paldi N., Shafir S., Kalev H., Tsur E., Glick E., Sela I.: IAPV, a bee- -affecting virus associated with Colony Collapse Disorder can be silenced by dsrna ingestion. Insect Mol. Biol. 2009, 18, Mingxiao M., Ming L., Jian C., Song Y., Shude W., Pengfei L.: Molecular and Biological Characterization of Chinese Sacbrood Virus LN Isolate. Comp. Funct. Genomics 2011, Mouret C., Lambert O., Piroux M., Beaudeau F., Provost B., Benet P., Colin M. E., L Hostis M.: Prevalence of 12 infectious agents in field colonies of 18 apiaries in western France. Revue Méd. Vét. 2013, 12, Newman J. F. E., Brown F., Bailey L., Gibbs A. J.: Some Physico-chemical Properties of Two Honey-bee Picornaviruses. J. Gen. Virol. 1973, 19, Olivier V., Blanchard P., Chaouch S., Lallemand P., Schurr F., Celle O., Dubois E., Tordo N., Thiéry R., Houlgatte R., et al.: Molecular characterization and phylogenetic analysis of Chronic bee paralysis virus, a honey bee virus. Virus Res. 2008, 132, Overton H. A., Buck K. W., Bailey L., Ball B. V.: Relationships between the RNA Components of Chronic Bee-Paralysis Virus and those of Chronic Bee-Paralysis Virus Associate. J. Gen Virol. 1982, 63, Pohorecka K., Bober A., Skubida M., Zdańska D.: Epizootic status of apiaries with massive losses of bee colonies ( ). J. Apic. Sci. 2011, 55 (1), Ribière M., Ball B., Aubert M.: Natural history and geographical distribution of honey bee viruses, [w:] Aubert M., Ball B., Fries I., Moritz R. F., Milani N., Bernardinelli I. (red.): Virology and the Honey Bee. European Commission, Bruksela 2008, s Ribière M., Blanchard P., Schurr F., Celle O., Faucon J.-P.: Chronic bee paralysis virus: dissemination in honey bee colonies and diagnosis. Proc. 41 th Apimondia International Apicultural Congress., France, Montpellier September Ribière M., Chaouch S., Lallemand P., Schurr F., Faucon J. P., Aubert M.: Asymptomatic contamination of adult honey bee by the chronic bee paralysis virus (CBPV). Viral load relative quantification assay by real time-pcr, [w]: Bernardinelli I., Milani N. (red.): Proc. First Europ. Conf. Apidology, EurBee, Udine, Italy 2004, s Ribière M., Faucon J. P., Pépin M.: Detection of chronic bee paralysis virus infection: application to a field survey. Apidologie 2000, 31, Ribière M., Lallemand P., Iscache A. L., Schurr F., Celle O., Blanchard P., Olivier V., Faucon J. P.: Spread of Infectious Chronic Bee Paralysis Virus by Honeybee (Apis mellifera L.) Feces. Appl. Environ. Microbiol. 2007, 73, Ribière M., Triboulot C., Mathieu L., Aurières C., Faucon J. P., Pépin M.: Molecular diagnosis of chronic bee paralysis virus infection. Apidologie 2002, 33, Tentcheva D., Gauthier L., Zappulla N., Dainat B., Cousserans F., Colin M. E., Bergoin M.: Prevalence and seasonal variations of six bee viruses in Apis mellifera L. and Varroa destructor mite populations in France. Appl. Environ. Microbiol. 2004, Topolska G., Krzyżańska K., Hartwig A., Gajda A.: The investigation of bee virus infections in Poland. Annals of Warsaw University of Life Sciences 2009, 46, White G. F.: Sacbrood. U. S. Dep. Agric. Bull. 1917, 431, Williams D. L.: A veterinary Approach to the European Honey Bee (Apis mellifera). Vet. J. 2000, 160, Adres autora: lek. wet. Urszula Grzęda, ul. Ciszewskiego 8, Warszawa; urszula_grzeda@sggw.pl
1) POBIERANIE PRÓBEK PSZCZÓŁ a) Badanie w kierunku warrozy (wykrywanie Varroa destructor)
Instrukcja pobierania i przesyłania próbek do badań realizowanych w Zakładzie Chorób Pszczół (ZCHP) Państwowego Instytutu Weterynaryjnego Państwowego Instytutu Badawczego (PIWet PIB) w Puławach UWAGA!
Bardziej szczegółowoZapobieganie stratom rodzin pszczelich w Polsce
K P Zapobieganie stratom rodzin pszczelich w Polsce wyniki projektu Nr 520/N-COST/2009/0 Zdrowie pszczół w Europie WARSZAWA 19.02.2013, 8.45 13.00 Zdrowie pszczół w Europie jest projektem, mającym na celu
Bardziej szczegółowoZakażenie pszczoły miodnej patogenem Nosema ceranae. Diagnostyka infekcji wirusowych pszczoły miodnej
Zakażenie pszczoły miodnej patogenem Nosema ceranae Diagnostyka infekcji wirusowych pszczoły miodnej Plan 1. Znaczenie ekologiczne i gospodarcze pszczół 2. Choroby pszczół i ich diagnostyka 3. Podstawy
Bardziej szczegółowogłówne kierunki zainteresowania badawczego Pracowni Chorób Owadów Użytkowych SGGW
Ginięcie rodzin pszczelich, wirusy i nosema jako główne kierunki zainteresowania badawczego Pracowni Chorób Owadów Użytkowych SGGW Grażyna Topolska Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW Grochów do 2001r
Bardziej szczegółowoPasieka hodowlana genetycznego doskonalenia pszczół rasy włoskiej (Apis mellifera ligustica) linii Regine
Andrzej Cegiełko Pasieka Cegiełko A.M.Ligustica Władysławów 40 26-720 Policzna tel. 697 206 993 beatapszczoly@wp.pl www.pasiekacegielko.pl Pszczoły włoskie Pasieka hodowlana genetycznego doskonalenia pszczół
Bardziej szczegółowoChorobowy zespół pszczół bezmiodnych
Chorobowy zespół pszczół bezmiodnych /leczenie/ W przeszłości przed 30 laty kiedy moja wiedza o zdrowotności pszczół była niewielka, zdarzały się przypadki dużego rozrzutu w ilości gromadzonego miodu przez
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA. Zespół masowego ginięcia pszczoły miodnej (CCD)
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL. LXIV (1) SECTIO DD 2009 Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaźnych Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Głęboka 30, 20-612 Lublin,
Bardziej szczegółowoPowiększenie pasieki
Powiększenie pasieki Powiększenie pasieki Pasieki powiększają pszczelarze, którzy zamierzają zwiększyć liczbę rodzin w pasiece(pasiekach). Najpowszechniej stosowanym i naturalnym sposobem powiększenia
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 18 września 2012 r. Poz. 1033 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 6 września 2012 r.
Elektronicznie podpisany przez Grzegorz Paczowski Data: 2012.09.18 15:28:40 +02'00' DZIENNIK USTAW v.p l RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 18 września 2012 r. Poz. 1033 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW.go
Bardziej szczegółowoSZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH?
SZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH? Drodzy uczniowie! Bardzo się cieszymy, że zdecydowaliście się wziąć udział w konkursie, którego celem jest promowanie postaw proekologicznych. Przygotowaliśmy dla
Bardziej szczegółowoMasowe ginięcie rodzin pszczelich; Nosema ceranae - nowy groźny patogen pszczoły; Wpływ zmian klimatycznych na pszczoły i gospodarkę pasieczną
Poradnik ten wychodzi naprzeciw oczekiwaniom tych wszystkich, którym nieobojętne jest efektywne wykorzystanie pomocy, ku pożytkowi całego polskiego pszczelarstwa. Pragnęlibyśmy, aby lektura tej książki
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 18 grudnia 2013 r. Poz. 1577 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 5 grudnia 2013 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 18 grudnia 2013 r. Poz. 1577 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 5 grudnia 2013 r. w sprawie wprowadzenia programu mającego na celu poszerzenie
Bardziej szczegółowoJest to choroba zaraźliwa pszczół dorosłych, jest to choroba przewlekła w postaci utajnionej i
Choroby w pasiece Nosemoza, choroba sporowcowa Jest to choroba zaraźliwa pszczół dorosłych, jest to choroba przewlekła w postaci utajnionej i 1 / 7 jawnej którą wywołuje pasożyt żerujący i rozmnażający
Bardziej szczegółowoMałopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach
KARNIOWICE M ODR Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach Fot. A. Karpowicz Karniowice 2013 Opracował: Jan Ślósarz Dział Ekologii i Ochrony Środowiska - MODR Karniowice W latach 80-tych XX
Bardziej szczegółowoPolskie pszczelarstwo wobec zagrożeń związanych z działalnością człowieka
Polskie pszczelarstwo wobec zagrożeń związanych z działalnością człowieka prof. dr hab. Jerzy Wilde Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie e-mail:
Bardziej szczegółowoMetody inżynierii mineralnej w walce z warrozą - III. Maciej Pawlikowski*, Hubert Przybyszewski**, Leszek Stępień***
Metody inżynierii mineralnej w walce z warrozą - III. Maciej Pawlikowski*, Hubert Przybyszewski**, Leszek Stępień*** */ AGH- University of Science and Technology Cracow, **/ Świętokrzyski Związek Pszczelarzy
Bardziej szczegółowoBadanie stanu i perspektyw rozwoju pszczelarstwa na Dolnym Śląsku *Wymagane
Badanie stanu i perspektyw rozwoju pszczelarstwa na Dolnym Śląsku *Wymagane Poniższa ankieta powstała na potrzeby opracowania pt. STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU PSZCZELARSTWA NA DOLNYM ŚLĄSKU Rady Prezesów
Bardziej szczegółowoChoroby pszczół i ich zwalczanie
Choroby pszczół i ich zwalczanie Odporność W układzie różnorodnych elementów środowiska żywy organizm może zachować stan stabilny tak długo jak w pełni zachowana jest jego integralność (homeostaza). Adaptacja
Bardziej szczegółowoVčelárstvo v Poľsku. Pszczelarstwo w Polsce. Oravská Polhora Marek W. CHMIELEWSKI
Pszczelarstwo w Polsce Včelárstvo v Poľsku Oravská Polhora 24.11.2017 Marek W. CHMIELEWSKI Insect Biocontrol Unit Department of Epizootiology Faculty of Veterinary Medicine University of Life Sciences
Bardziej szczegółowoPrzygotowanie rodzin do zimowli
Przygotowanie rodzin do zimowli Przygotowanie rodzin do zimowli Po wykonaniu niezbędnych przeglądów można zająć się przygotowaniem gniada do zimowli. Chodzi tu głównie o dopasowanie przestrzeni mieszkalnej
Bardziej szczegółowoR O Z P O R Z Ą D Z E N I E RADY MINISTRÓW z dnia 6 września 2012 r.
RM 110-110-12 R O Z P O R Z Ą D Z E N I E RADY MINISTRÓW z dnia 6 września 2012 r. w sprawie wprowadzenia na lata 2012 i 2013 na obszarze województwa lubelskiego programu mającego na celu wykrycie występowania
Bardziej szczegółowopod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko
Regionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu ul. Środkowa 11 87-100 Toruń Cykl Szkoleń w Kołach Terenowych zrzeszonych w RZP Toruń pod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko 12 stycznia 2013 r. szkolenia :
Bardziej szczegółowoWYDAJNOŚĆ MIODU PSZCZÓŁ LINII KORTÓWKA W OCENIE TERENOWEJ
BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 WYDAJNOŚĆ MIODU PSZCZÓŁ LINII KORTÓWKA W OCENIE TERENOWEJ Jerzy Wilde 1, Maria Wilde 2, Andrzej Kobyliński 3 1 Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn 2 Pasieka
Bardziej szczegółowoWYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel Mail:
WYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel. 518-482-726 Mail: apis.polonia@wp.pl, cezarykruk2@wp.pl 1. Systematyka pszczół 1.1. Pszczoła wschodnia 1.2. Czerwona pszczoła z Borneo 1.3. Pszczoła olbrzymia
Bardziej szczegółowoPrzepisy prawne dotyczące pszczelarstwa
Przepisy prawne dotyczące pszczelarstwa Prof. dr hab. Jerzy Wilde Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Słoneczna 48, 10-957 Olsztyn jerzy.wilde@uwm.edu.pl
Bardziej szczegółowoRola i działania Inspekcji Weterynaryjnej wobec sytuacji zdrowotnej pszczół w Polsce. Michał Okrasa Główny Inspektorat Weterynarii
Rola i działania Inspekcji Weterynaryjnej wobec sytuacji zdrowotnej pszczół w Polsce Michał Okrasa Główny Inspektorat Weterynarii Podstawa prawna dla działalności Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie zdrowia
Bardziej szczegółowoCzłowiek i pszczoły zawsze razem? Mariusz Gagoś Zakład Biologii Komórki UMCS
Człowiek i pszczoły zawsze razem? Mariusz Gagoś Zakład Biologii Komórki UMCS Dr Mirosława Bednarczyk Mgr. Magdalena Chęć Prof. dr hab. Mariusz Gagoś Zakład Biologii Środowiskowej i Apidologii Dr hab. Krzysztof
Bardziej szczegółowoKrótki przegląd taksonomii wirusów pszczół
Med. Weter. 2016, 72 (7), 413-417 DOI: 10.21521/mw.5537 413 Artykuł przeglądowy Review Krótki przegląd taksonomii wirusów pszczół IRYNA GRIGORIEVA MASLII, SVITLANA GRIGORIEVA МATKOVSKA*, JERZY PALEOLOG**
Bardziej szczegółowoPamiętajmy o pszczołach
Pamiętajmy o pszczołach Dr inż. Joanna Klepacz-Baniak Plantpress Fot. 1. Zbieraczka pszczoły miodnej odwiedzająca kwiat jabłoni O owady zapylające i ich bezpieczeństwo należy dbać cały sezon, a nie tylko
Bardziej szczegółowoRegulamin Projektu Fort Knox
Regulamin Projektu Fort Knox Postanowienia ogólne 1 Projekt Fort Knox, zwany dalej Projektem, jest tworzony i rozwijany przez członków Stowarzyszenia Pszczelarstwa Naturalnego Wolne Pszczoły. 2 1. Celami
Bardziej szczegółowoZnaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska.
Znaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska. Konferencja pn. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji żywności Definicja pszczoły Pszczoły
Bardziej szczegółowoPRZYDATNOŚĆ RUTYNOWYCH BADAŃ PSZCZÓL Z OSYPU ZIMOWEGO
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXIX, Nr l 1995 PRZYDATNOŚĆ RUTYNOWYCH BADAŃ PSZCZÓL Z OSYPU ZIMOWEGO Aleksandra Hartwig, Grażyna Topolska Pracownia Chorób Owadów Użytkowych, Katedra Epizootiologii,
Bardziej szczegółowoULE OBSERWACYJNE ZE SZKŁA ORGANICZNEGO JAKO POMOC DYDAKTYCZNA
BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 19, 2002 ULE OBSERWACYJNE ZE SZKŁA ORGANICZNEGO JAKO POMOC DYDAKTYCZNA Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: pszczoła miodna, rodzina pszczela,
Bardziej szczegółowoGrażyna Topolska Associate Professor
Grażyna Topolska Associate Professor Contact Warsaw University of Life Sciences Faculty of Veterinary Medicine Department of Pathology and Veterinary Diagnostics Laboratory of Bee Diseases ul. Ciszewskiego
Bardziej szczegółowoowadów zapylających Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017
Program Wieloletni IO (2015-2020) Działania na rzecz poprawy konkurencyjności i innowacyjności sektora ogrodniczego z uwzględnieniem jakości i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowiska naturalnego
Bardziej szczegółowoJednym z bardzo ważnych elementów gospodarki pasiecznej jest regularna wymiana matek, w rodzinach pszczelich. Poprzez wprowadzanie młodych,
Jednym z bardzo ważnych elementów gospodarki pasiecznej jest regularna wymiana matek, w rodzinach pszczelich. Poprzez wprowadzanie młodych, hodowlanych matek poprawiamy wartość użytkową pszczół oraz wprowadzamy
Bardziej szczegółowoEuropejska Komisja ds. Kontrolowania Pryszczycy (EUFMD) Vademecum wykrywania ogniska pryszczycy i dochodzenia Wersja 1 (12/2009)
Europejska Komisja ds. Kontrolowania Pryszczycy (EUFMD) Vademecum wykrywania ogniska pryszczycy i dochodzenia Wersja 1 (12/2009) Wstęp: Poniższy dokument został sporządzony przez Sekretariat Komisji aby
Bardziej szczegółowociastem miodowo- cukrowym z zawartością 2 promili rapicidu
Leczenie pszczelich chorób wirusowych ciastem miodowo- cukrowym z zawartością 2 promili rapicidu / z wyłączeniem choroby woreczkowej/ Choroby wirusowe w rodzinach pszczelich przebiegają w trzech etapach.
Bardziej szczegółowoPOLIOMYELITIS. (choroba Heinego Medina, nagminne porażenie dziecięce, porażenie rogów przednich rdzenia, polio)
W latach 50. na chorobę Heinego-Medina chorowało w Europie i USA jedno na 5000 dzieci. Po wdrożeniu w Polsce masowych szczepień przeciw poliomyelitis, już w 1960 roku zarejestrowano mniej zachorowań. W
Bardziej szczegółowoOZONOWANIE RODZIN CUDOWNA BROŃ NA VARROA CZY MISTYFIKACJA?
OZONOWANIE RODZIN CUDOWNA BROŃ NA VARROA CZY MISTYFIKACJA? Jerzy WILDE, Maciej SIUDA, Beata BĄK KATEDRA PSZCZELNICTWA, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie 54 Naukowa
Bardziej szczegółowoRegionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu
Regionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu Temat szkolenia : Wychów matek pszczelich na własne potrzeby Termin szkolenia teoretycznego 19-20 lutego 2011 w Wąbrzeźnie ul. Wolności 47 - Dom Kultury Szczegółowy
Bardziej szczegółowoMonitorowanie zimowych strat rodzin pszczelich w Polsce w latach 2006-2013
Monitorowanie zimowych strat rodzin pszczelich w Polsce w latach 2006-2013 Grażyna Topolska, Anna Gajda, Urszula Grzęda Pracownia Chorób Owadów Użytkowych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW Drogi rozprowadzania
Bardziej szczegółowoWyniki badań w zadaniu Opracowanie technologii pozyskiwania miodu metodami ekologicznymi za rok 2008
Wyniki badań w zadaniu Opracowanie technologii pozyskiwania miodu metodami ekologicznymi za rok 2008 Prace badawcze związane z przekwalifikowaniem pasieki konwencjonalnej w ekologiczną trwają w Oddziale
Bardziej szczegółowoDiagnostyka zakażeń EBV
Diagnostyka zakażeń EBV Jakie wyróżniamy główne konsekwencje kliniczne zakażenia EBV: 1) Mononukleoza zakaźna 2) Chłoniak Burkitta 3) Potransplantacyjny zespół limfoproliferacyjny Jakie są charakterystyczne
Bardziej szczegółowoZałącznik nr Posiadane dyplomy, stopnie naukowe z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej
1. Imię i Nazwisko Krystyna Pohorecka 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej 2004 specjalista w dziedzinie chorób owadów użytkowych;
Bardziej szczegółowoWpływ pokarmu na zimowanie i produkcyjność rodzin pszczelich
3 Wpływ pokarmu na zimowanie i produkcyjność rodzin pszczelich Prof. dr hab. Jerzy WILDE Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, ul. Słoneczna 8, 10-711 Olsztyn
Bardziej szczegółowo1. Zasady postępowania przy stwierdzaniu zatrucia
Instrukcja postępowania przy pobieraniu próbek do badań laboratoryjnych, realizowanych przez PIWet-PIB, przy podejrzeniu o ostre zatrucie pszczół środkami ochrony roślin W ramach realizacji programu, na
Bardziej szczegółowoGłówne czynniki zagrażające owadom zapylającym i rolnictwu w świetle najnowszych badań, także w aspekcie zmian klimatycznych Adam Roman
Główne czynniki zagrażające owadom zapylającym i rolnictwu w świetle najnowszych badań, także w aspekcie zmian klimatycznych Adam Roman Konferencja pn. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania
Bardziej szczegółowoZgnilec złośliwy ( amerykański) pszczół
Zgnilec złośliwy ( amerykański) pszczół Choroba bakteryjna czerwia zasklepionego (rzadziej niezasklepionego) pszczoły miodnej Jedyna choroba pszczół podlegająca obowiazkowi zgłaszania i zwalczania (ale
Bardziej szczegółowoPSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLIII 1999
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLIII 1999 WYSTĘPOWANIE GRZYBICY WAPIENNEJ W PASIEKACH WIELKOPOLSKI (1987-1997) Marian Jeliński Zakład Chorób Pszczół Państwowego Instytutu Weterynaryjnego, Oddział w Swarzędzu,
Bardziej szczegółowoALMA MATER MIESIĘCZNIK UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO. czerwiec-wrzesień /2012
ALMA MATER MIESIĘCZNIK UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO czerwiec-wrzesień 148-149/2012 REBELIANTKI WŚRÓD ROBOTNIC PSZCZOŁY MIODNEJ Powszechnie wiadomo, że pszczoła miodna jest głównym zapylaczem naszych upraw.
Bardziej szczegółowoMiody. Wpisał Piotrek i Magda
MIÓD PSZCZELI: produkt wytworzony przez pszczoły robotnice z nektaru roślin lub spadzi jako pokarm dla rodziny pszczelej. Miód zawiera cukry proste, witaminy i mikroelementy, dzięki czemu jest on bardzo
Bardziej szczegółowoChoroba guzowatej skóry bydła: jakie jest zagrożenie dla polskich stad?
.pl https://www..pl Choroba guzowatej skóry bydła: jakie jest zagrożenie dla polskich stad? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 1 lutego 2017 Choroba guzowatej skóry bydła (inaczej określana jako guzowata
Bardziej szczegółowoDECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI
19.10.2013 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 279/67 DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI z dnia 17 października 2013 r. dotycząca wsparcia finansowego Unii dla niektórych państw członkowskich na wspieranie dobrowolnych
Bardziej szczegółowoAndrzej Jędruszuk Zastosowanie preparatów odżywczych APIBIOVIT i APILAC Biofaktor dla pszczół (materiały informacyjne)
Andrzej Jędruszuk Zastosowanie preparatów odżywczych APIBIOVIT i APILAC Biofaktor dla pszczół (materiały informacyjne) 1. Znaczenie i wykorzystanie przez pszczoły składników odżywczych. Podstawowym pokarmem
Bardziej szczegółowoHodowla pszczół odpornych na choroby Jerzy Wilde Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, UWM Olsztyn
Hodowla pszczół odpornych na choroby Jerzy Wilde Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, UWM Olsztyn Szkolenie na spotkaniu Stowarzyszenia Pszczelarzy Zawodowych 16-19 marca 2017, Mrągowo
Bardziej szczegółowoGŁÓWNE ZASADY PROWADZENIA EKOLOGICZNEJ GOSPODARKI PASIECZNEJ
GŁÓWNE ZASADY PROWADZENIA EKOLOGICZNEJ GOSPODARKI PASIECZNEJ Piotr Skubida, Piotr Semkiw, Krzysztof Jeziorski, Andrzej Pioś miodobranie w pasiece ekologicznej Zakład Pszczelnictwa IO w Puławach, Pracownia
Bardziej szczegółowoMy robimy pyszny miód. Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat
Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat Zajęcia prowadzone są w formie interaktywnych warsztatów grupowych podczas których uczestnicy zdobywają wiedzę na temat pszczół i pracy pszczelarza.
Bardziej szczegółowoZatrucia pszczół straty nie tylko dla pszczelarstwa
Zatrucia pszczół straty nie tylko dla pszczelarstwa Dr Piotr Skubida Instytut Ogrodnictwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach Zatrucia pszczół środkami ochrony roślin (ś. o. r.) stanowią nie od dziś poważny
Bardziej szczegółowoDiagnostyka wirusologiczna w praktyce klinicznej
Diagnostyka wirusologiczna w praktyce klinicznej Ponad 60% zakażeń w praktyce klinicznej jest wywołana przez wirusy. Rodzaj i jakość materiału diagnostycznego (transport!) oraz interpretacja wyników badań
Bardziej szczegółowoZatrucia pszczół jako czynnik powodujący istotne straty w pszczelarstwie
Zatrucia pszczół jako czynnik powodujący istotne straty w pszczelarstwie Zatrucia pszczół środkami ochrony roślin stanowią nie od dziś poważny problem. Stosowanie tych środków w rolnictwie jest sprawą
Bardziej szczegółowoWPŁYW LEWAMIZOLU NA POZIOM BIAŁKA CAŁKOWITEGO W HEMOLIMFIE PSZCZÓŁ Z RODZIN ZARAŻONYCH ROZTOCZEM
WIADOMOŚCI PARAZYTOLOGICZNE T. 49 (2) 2003: 219-224 ] WPŁYW LEWAMIZOLU NA POZIOM BIAŁKA CAŁKOWITEGO W HEMOLIMFIE PSZCZÓŁ Z RODZIN ZARAŻONYCH ROZTOCZEM VARROA DESTRUCTOR RAJMUND SOKÓŁ Katedra Parazytologii
Bardziej szczegółowoPowiększenie pasieki
Powiększenie pasieki Powiększenie pasieki Pasieki powiększają pszczelarze, którzy zamierzają zwiększyć liczbę rodzin w pasiece(pasiekach). Najpowszechniej stosowanym i naturalnym sposobem powiększenia
Bardziej szczegółowoEKOGWARANCJA PTRE PL-EKO-01. Wymagania dotyczące pasiek ekologicznych
Wymagania dotyczące pasiek ekologicznych Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie
Bardziej szczegółowoKORZYŚCI UŻYTKOWANIA PSZCZÓŁ OPORNYCH NA CHOROBY W PASIEKACH
BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 KORZYŚCI UŻYTKOWANIA PSZCZÓŁ OPORNYCH NA CHOROBY W PASIEKACH Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: odporność wrodzona, odporność
Bardziej szczegółowoDziałania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających
Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Hodowli Pszczół Działania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających Autorzy: dr hab. Małgorzata Bieńkowska dr Dariusz Teper dr Dariusz Gerula dr Beata
Bardziej szczegółowoOcena rozprawy doktorskiej Pani lek. wet. Iwony Kozyry p.t. Molekularna charakterystyka zoonotycznych szczepów rotawirusa świń
Prof. dr hab. Zbigniew Grądzki Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaźnych Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Ocena rozprawy doktorskiej Pani lek. wet. Iwony Kozyry
Bardziej szczegółowoOFERTA SZKOLENIOWA DLA KURSÓW, KÓŁ I STOWARZYSZEŃ PSZCZELARSKICH
OFERTA SZKOLENIOWA DLA KURSÓW, KÓŁ I STOWARZYSZEŃ PSZCZELARSKICH Wykładowca: inż. Piotr Nowotnik *Stawka: 180 zł netto/60 minut **Pozostałe opłaty: 50% kosztów dojazdu w dwie strony *Stawka może ulec zmianie
Bardziej szczegółowoWIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV Wątroba to największy i bardzo ważny narząd! Produkuje najważniejsze białka Produkuje żółć - bardzo istotny czynnik w procesie trawienia
Bardziej szczegółowoOcena przydatności trzech metod monitoringu poziomu porażenia rodzin pszczelich przez pasożyta Varroa destructor
Ocena przydatności trzech metod monitoringu poziomu porażenia rodzin pszczelich przez pasożyta Varroa destructor PRACOWNIA HODOWLI PSZCZÓŁ Zakład Pszczelnictwa IO w Puławach Paweł Węgrzynowicz, Małgorzata
Bardziej szczegółowoKrętki: Borrelia spp
Krętki: Borrelia spp Borrelia burgdorferi Borrelia burgdorferi - mikroaerofilne bakterie Gram-ujemne o średnicy 0,3-0,5 µm i długości 20-30 µm powodująca najczęściej spośród krętków Borrelia chorobę zakaźną
Bardziej szczegółowoTechnologie pasieczne, pokarmy dla pszczół oraz zwalczanie pasożyta Varroa destructor w zapobieganiu masowym ginięciom rodzin pszczelich*
5 Technologie pasieczne, pokarmy dla pszczół oraz zwalczanie pasożyta Varroa destructor w zapobieganiu masowym ginięciom rodzin pszczelich* Prof. dr hab. Jerzy WILDE Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii
Bardziej szczegółowoMatka decyduje o jakości rodziny pszczelej
Matka decyduje o jakości rodziny pszczelej I. Matka pszczela jest jedyną w pełni rozwiniętą samicą zdolną w naturalnych warunkach do kopulacji z trutniami oraz w warunkach laboratoryjnych może być poddawana
Bardziej szczegółowoukąszenie komara używanie tych samych sztućców, co nosiciel wirusa
NIE DAJ SZANSY! AIDS AIDS (AcquiredImmune DeficiencySyndrome) to zespół nabytego niedoboru odporności -nieuleczalna choroba, która niszczy siły samoobronne organizmu. HIV HIV (HumanImmunodeficiencyVirus)
Bardziej szczegółowoProdukcja odkładów pszczelich we Włoszech jako metoda odbudowania populacji pszczoły miodnej w Europie
Produkcja odkładów pszczelich we Włoszech jako metoda odbudowania populacji pszczoły miodnej w Europie Naukowe Koło Pszczelarskie Dzikie Pszczoły UWM Olsztyn Na przełomie maja i czerwca 2012 r., dzięki
Bardziej szczegółowoBrucella sp. Małe pałeczki Gram ujemne
Brucella sp Małe pałeczki Gram ujemne Charakterystyka Brucella- małe Gramujemne ziarniakopałeczki Rosną szybko na podłożach bogatych w erytrytol, który obficie występuje również w łożysku ssaków. Wykazują
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE PSZCZÓŁ SELEKCJONOWANYCH NA POZYSKIWANIE DUŻYCH ILOŚCI OBNÓŻY PYŁKOWYCH
BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 WYKORZYSTANIE PSZCZÓŁ SELEKCJONOWANYCH NA POZYSKIWANIE DUŻYCH ILOŚCI OBNÓŻY PYŁKOWYCH Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: obnóża
Bardziej szczegółowoLinie pszczół rasy środkowoeuropejskiej - program ochrony zasobów genetycznych
Linie pszczół rasy środkowoeuropejskiej - program ochrony zasobów genetycznych W porównaniu z innymi krajami, polskie programy ochrony zasobów genetycznych pszczół działają bardzo dobrze i sprawnie. Ponadto
Bardziej szczegółowoEmapa pszczelarska Jako innowacyjne narzędzie do systemowej ochrony pszczoły miodnej apis mellifera mellifera
Emapa pszczelarska Jako innowacyjne narzędzie do systemowej ochrony pszczoły miodnej apis mellifera mellifera Diagnoza zagrożeń. - Chorobowe: warroza i nosema - Agrotechniczne: niewłaściwe stosowanie
Bardziej szczegółowoGorączka Q epidemiologia, patogeneza oraz diagnostyka laboratoryjna. Wskazówki dla lekarzy weterynarii i hodowców
Gorączka Q epidemiologia, patogeneza oraz diagnostyka laboratoryjna. Wskazówki dla lekarzy weterynarii i hodowców Agnieszka Warda-Sporniak Główny Inspektorat Weterynarii gorączka Q tabela 4 choroby rejestrowane
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU
KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU z dnia 26 kwietnia 2009 r. (godz. 19.00 ) (Źródło: WHO,
Bardziej szczegółowoSzanowni Państwo. Badania laboratoryjne obejmować będą :
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ZAKŁAD PARAZYTOLOGII I CHORÓB INWAZYJNYCH PRACOWNIA CHORÓB OWADÓW UŻYTKOWYCH Al. Partyzantów 57 tel. (0-81) 889 30 00 24-100 Puławy fax. (0-81)
Bardziej szczegółowomarketinginformacja Diagnostyka weterynaryjna Szybkie testy dla rolnictwa +++ dostępne w SalesPlusie +++
marketinginformacja Data 24.10.2014 Numer Autor MI_FS_13_2014_Testy weterynaryjne Philipp Peters Diagnostyka weterynaryjna Szybkie testy dla rolnictwa +++ dostępne w SalesPlusie +++ Dzięki szybkim testom
Bardziej szczegółowoZabiegi pielęgnacyjne wpływające na rozwój wiosenny w rodzinach pszczelich
Zabiegi pielęgnacyjne wpływające na rozwój wiosenny w rodzinach pszczelich 4 luty 2017 konferencja pszczelarska w Gminnym Ośrodku Kultury w Pępowie dla pszczelarzy Rejonowego Związku Pszczelarzy w Lesznie
Bardziej szczegółowoAnaliza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017
Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Hodowli Pszczół Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017 Autorzy: dr hab. Małgorzata Bieńkowska dr
Bardziej szczegółowoWe Give Importance to Honeybees and Human Health. Dbamy o zdrowie pszczół i ludzi.
We Give Importance to Honeybees and Human Health Dbamy o zdrowie pszczół i ludzi BRAK POZOSTAŁOŚCI W MIODZIE BIOPOINT SUPERIOR HERBAL TECHNOLOGY Stały poziom substancji czynnych Wysoka aktywność przez
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA POBIERANIA I PRZESYŁANIA PRÓBEK DO LABORATORYJNYCH BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH PRZY PODEJRZENIU OSTREGO ZATRUCIA PSZCZÓŁ ŚRODKAMI OCHRONY ROŚLIN
INSTRUKCJA POBIERANIA I PRZESYŁANIA PRÓBEK DO LABORATORYJNYCH BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH PRZY PODEJRZENIU OSTREGO ZATRUCIA PSZCZÓŁ ŚRODKAMI OCHRONY ROŚLIN Zadanie 42 Monitorowanie stanu zdrowotnego i strat
Bardziej szczegółowoGen choroby Huntingtona, dwadzieścia lat później
Wiadomości naukowe o chorobie Huntingtona. Prostym językiem. Napisane przez naukowców. Dla globalnej społeczności HD. Czy nowa technika zrewolucjonizuje testy genetyczne na chorobę Huntingtona? Zaprezentowano
Bardziej szczegółowoStatystyki zachorowań
I AIDS Informacje ogólne Budowa wirusa HIV Statystyki zachorowań Światowy dzień HIV/AIDS Aktywność fizyczna Zapobieganie HIV HIV u kobiet Możliwości z HIV Przeciwskazania Ciąża Ludzie młodzi HIV u dzieci
Bardziej szczegółowoSpis treści. I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej Typy pasiek 13. Pasieki amatorskie 13. Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14
Spis treści I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej 13 1. Typy pasiek 13 Pasieki amatorskie 13 Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14 Pasieki prowadzone przez pszczelarzy zawodowych 14 Pasieki o szczególnym
Bardziej szczegółowoZawartość. Wstęp 1. Historia wirusologii. 2. Klasyfikacja wirusów
Zawartość 139585 Wstęp 1. Historia wirusologii 2. Klasyfikacja wirusów 3. Struktura cząstek wirusowych 3.1. Metody określania struktury cząstek wirusowych 3.2. Budowa cząstek wirusowych o strukturze helikalnej
Bardziej szczegółowoDofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły
Dofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły "Kiedy pszczoła zniknie z powierzchni Ziemi, człowiekowi pozostaną już tylko cztery lata życia. Skoro nie będzie pszczół, nie
Bardziej szczegółowoDofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły
Dofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły "Kiedy pszczoła zniknie z powierzchni Ziemi, człowiekowi pozostaną już tylko cztery lata życia. Skoro nie będzie pszczół, nie
Bardziej szczegółowo1. Systematyka pszczoły (Jerzy Wilde) 2. Morfologia pszczoły (Wojciech Skowronek)
Spis treści 1. Systematyka pszczoły (Jerzy Wilde) 19 1.1. Pszczoła i jej pochodzenie 19 1.2. Stanowisko systematyczne rodzaju Apis 20 1.3. Trzmiele 20 1.4. Pszczoły bezŝądłe 21 1.5. Gatunki rodzaju Apis
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 3. Amplifikacja genu ccr5 Homo sapiens wykrywanie delecji Δ32pz warunkującej oporność na wirusa HIV
Ćwiczenie 3. Amplifikacja genu ccr5 Homo sapiens wykrywanie delecji Δ32pz warunkującej oporność na wirusa HIV Cel ćwiczenia Określenie podatności na zakażenie wirusem HIV poprzez detekcję homo lub heterozygotyczności
Bardziej szczegółowoUMCS STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Artykuły Studia Iuridica Lublinensia vol. XXVI, 1, 2017 DOI: 10.17951/sil.2017.26.1.445 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu kr80@amu.edu.pl Prawne formy wsparcia działalności pszczelarskiej w
Bardziej szczegółowoMałopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach
KARNIOWICE M ODR Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach Profilaktyka i zwalczanie chorób pszczół Karniowice 2008 Opracowanie: Jan Ślósarz Dział Ekologii i Ochrony Środowiska MODR w Karniowicach
Bardziej szczegółowoCentrum Badań DNA - przykład start-up u w biotechnologii
Krajowy Lider Innowacji 2008,2009 Centrum Badań DNA - przykład start-up u w biotechnologii Poznański Park Naukowo-Technologiczny Siedziba: Poznań, Laboratorium: Poznań, ul. Mickiewicza 31 Kim jesteśmy?
Bardziej szczegółowoHIV A UKŁAD ODPORNOŚCIOWY CZ. II
HIV A UKŁAD ODPORNOŚCIOWY CZ. II Sposoby zakażenia Wirus HIV występuje głównie we krwi i nasieniu chorego mężczyzny lub wydzielinie pochwy chorej kobiety. Aby doszło do zainfekowania następnej choroby
Bardziej szczegółowo