Temat: ZBIOROWE ŚRODKI OCHRONY LUDNOŚCI.

Transkrypt

1 Temat: ZBIOROWE ŚRODKI OCHRONY LUDNOŚCI. Zbiorowa ochrona ludności przed zagrożeniami czasu pokoju (TSP) i wojny (BMR) obejmuje szereg przedsięwzięć, w tym przygotowanie i utrzymanie budowli ochronnych. W pewnych przypadkach odpowiednio przygotowane budowle ochronne mogą stanowić skuteczną, wręcz jedyną ochronę dla zagrożonych ludzi. Takie sytuacje to np.: gwałtowne rozprzestrzenianie się środka toksycznego, odcięcie drogi wyjścia ze strefy skażonej lub brak środków ochrony indywidualnej. Schrony bądź ukrycia muszą jednak być odpowiednio przygotowane, to znaczy sprawne techniczno eksploatacyjnie i stale przygotowane do przyjmowania ludzi. Sprawność zapewniają: - właściwy stan techniczny budowli i rządzeń; - hermetyczność budowli; - możliwość filtrowentylacji lub regeneracji powietrza; - właściwa izolacja. Do zbiorowych środków ochrony ludności zalicza się budowle ochronne odpowiednio uszczelnione i zaopatrzone w urządzenia filtrowentylacyjne, chroniące ludzi przed środkami trującymi i biologicznymi. Do budowli ochronnych zaliczamy: - schrony, - zastępcze budowle ochronne (ukrycia zabezpieczające, szczeliny przeciwlotnicze i ukrycia przed opadem promieniotwórczym), - budowle komunikacyjne. I. SCHRONY są najlepszymi budowlami ochronnymi. Zapewniają one, w określonych parametrach ochronę ludzi przed działaniem wszystkich czynników broni masowego rażenia. Schrony mogą być lokalizowane pod budynkami w piwnicach lub podziemiach budynków oraz poza budynkami, jako wolnostojące. Każdy schron składa się z takich pomieszczeń, jak: - komory schronowe (główne pomieszczenie). Powierzchnia jednej komory przekracza 36m², norma powierzchni użytkowej na jedną osobę wynosi, 0,7036m²; - komory filtrowentylacyjne. W pomieszczeniu tym zainstalowane jest urządzenie filtrowentylacyjne, które dostarcza do schronu czyste powietrze, w celu podtrzymania w nim niezbędnej ilości tlenu, jak również normalnej temperatury i wilgotności. Urządzenie filtrowentylacyjne oczyszcza powietrze z pyłu promieniotwórczego, środków trujących i innych szkodliwych substancji; - przedsionki, które zabezpieczają przed wniknięciem przez wejście substancji promiotwórczych, czy środków trujących; - węzły sanitarne (ustępy z umywalkami); - wejścia oraz wyjścia zapasowe. Schron powinien mieć dwa wejścia lub jedno wejście i jedno wyjście awaryjne, położone w odległości H/2+3m (odległości ½ lub 1/3 wysokości budynku, w którym znajduje się schron), zabezpieczone w ten sposób przed zagruzowaniem. W wyjściu zapasowym umieszczona jest czerpnia powietrza, stosuje się specjalne zawory przeciwwybuchowe. Schrony przeznaczone do zbiorowej ochrony ludzi przygotowuje się w czasie pokoju. W okresie pokojowym niektóre z nich mogą być wykorzystywane dla różnych potrzeb (szkoleniowych, socjalnych, magazynowych i gospodarczych) przez właścicieli lub użytkowników, a na żądanie właściwych terenowo szefów obrony cywilnej doprowadzają je w określonym czasie do stanu zgodnego z ich przeznaczeniem. II. UKRYCIA ZABEZPIECZAJĄCE są to specjalnie przystosowane pomieszczenia w piwnicach lub kondygnacjach podziemnych budynków, przeznaczone do ochrony ludzi przed czynnikami rażącymi brani masowego rażenia i TSP. W warunkach pokojowych konieczne jest wytypowanie pomieszczeń, które mają być adaptowane na ukrycia. Na podstawie opracowanej dokumentacji określa się liczbę ludzi, sprzętu, zakres czynności oraz czas potrzebny do wykonania prac adaptacyjnych. Ukrycia zabezpieczające mogą być zlokalizowane w piwnicach lub podziemiach budynków

2 mieszkalnych o ścianach i stropach wykonywanych z materiałów ogniotrwałych, w których pozwalają na to warunki techniczno budowlane danego budynku. Przy urządzaniu ukryć zabezpieczających przewiduje się następujące pomieszczenia: przedsionki, komory ochronne, urządzenia filtrowentylacyjne, wyjścia zapasowe oraz urządzenia sanitarne. Przystosowanie piwnicy na ukrycie obejmuje: - wyznaczenie piwnic odpowiadających wymaganiom technicznym; - wyburzenie ścianek działowych piwnic lokatorskich; - zamurowanie wszystkich zbędnych otworów; - wzmocnienie stropów, pogrubienie ścian dla uzyskania potrzebnej wytrzymałości; - zabezpieczenie lub wzmocnienie zewnętrznych nadziemnych części piwnicy; - zmniejszenie komór ochronnych przez wykonanie ścianek działowych; - wykonanie przedsionków i wyjść tunelowych, komory filtrowentylacyjnej, węzła sanitarnego, wstawienie drzwi ochronnych; - podłączenie urządzeń sanitarnych do kanalizacji i wodociągu. Ukrycia zabezpieczające wykonuje się w okresie zagrożenia. III. SZCZELINY PRZECIWLOTNICZE Szczeliny przeciwlotnicze stanowią uzupełnienie schronów i ukryć zabezpieczających. Wymienione ukrycia najczęściej będzie się przygotowywać siłami całej ludności, a to dlatego, że na wykonanie ich, w odróżnieniu od schronów i ukryć zabezpieczających potrzeba znacznie mniej czasu i materiałów. Konstrukcja szczelin jest prostsza, są znacznie tańsze od schronów i mogą być wykonane bez specjalistów. Lokalizując szczeliny przeciwlotnicze należy przestrzegać, aby: - dojście do nich dla ludzi nie przekraczało 150m; - odległość wejścia od otaczających budynków nie pozwalała na zagruzowanie ukrycia przez walące się budynki; - najwyższy poziom wody gruntowej znajdował się co najmniej 20cm poniżej dna ukrycia; - odległość od przewodów gazowych, magistrali wodociągowych, kanalizacyjnych, centralnego ogrzewania i kabli wysokiego napięcia nie była mniejsza niż 5m; - odległość od składów paliw płynnych wynosiła co najmniej 100m, a od składów innych materiałów łatwopalnych 50m. Zaleca się budowanie szczelin w ogrodach, parkach i na trawnikach, na dużych podwórzach i innych terenach o luźnej zabudowie. Teren parki powinien posiadać naturalne maskowanie. Szczeliny przeznaczone są do krótkotrwałej ochrony ludności przed działaniem broni masowego rażenia. Szczelina jest to wąski wykop o wymiarach 80cm u podstawy, 1 1,20m u góry i głębokości do 2m. Szczelinom nadaje się kształt łamany, w zależności od rzeźby i rozmieszczenia poszczególnych przedmiotów terenowych. Długość poszczególnych odcinków wynosi ok. 10m (licząc ½mb. na osobę, umożliwia ukrycie 20 osób). Przykrycie składa się z elementów nośnych, warstw przeciwwilgociowych i obsypki ziemnej o grubości 0,7m. Zapasy żywności i wody przechowuje się w niszach wykopanych w ścianach szczeliny. IV. BUDOWLE KOMUNIKACYJNE Budowlami tymi są metra, podziemne przejścia komunikacyjne, tunele i garaże o pojemności ponad 30 samochodów przystosowane, jako schrony lub zastępcze budowle ochronne. Jeżeli budowle komunikacyjne przystosowuje się jako schrony, należy przewidzieć zainstalowanie tam urządzeń filtrowentylacyjnych, zgodnie z podstawową zasadą, że budowla ochronna jest wówczas schronem kiedy posiada filtrowentylację. W ślad za filtrowentylacją budowle komunikacyjne adaptowane na schrony powinny być odpowiednio uszczelnione i przygotowane do długotrwałego przebywania ludzi.

3 Jeszcze niedawno w Olsztynie znajdowało się 130 schronów. Dziś jest ich prawie o połowę mniej. Coraz więcej z nich zamiast czekać na chwile zagrożenia, przeistacza się w archiwa. Czasami służy do przechowywania ziemniaków. Autor: Wojciech Benedyktowicz W Olsztynie są 72 budowle ochronne. 69 z nich do schrony, a 3 to tak zwane ukrycia. Jeszcze niedawno ich liczba była znacznie większa. Kiedy zaczynałem pracę było ich około 130 wspomina Czesław Derkowski, inspektor do spraw logistyki z Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miasta. Najwięcej z nich powstało w czasach zimnej wojny: w latach 50, 60 i 70. Najstarszy schron powstał w 1926 roku pod budynkiem poczty przy ulicy Pieniężnego 21. Najmłodszy, który oddano do użytku w 1995 roku, znajduje się pod budynkiem TP SA przy alei Piłsudskiego. Można je znaleźć w całym mieście. W Kortowie dwa schrony znajdują się po obu stronach Domu Studenta nr 4. Kiedyś wejście do nich zostało znalezione przez studentów, pod wykładziną w jednym z pokojów przypomina Tomasz Sowiński, autor "Tajemnic Warmii i Mazur". Większość schronów w Olsztynie znajdziemy pod budynkami mieszkalnymi. Ponieważ atak zza żelaznej kurtyny nam już nie grozi, pomieszczenia straciły swoje znaczenie. Zgodnie z ustawą o własności lokali schrony weszły w skład budynków, a te zostały wykupione na przykład przez wspólnoty mieszkaniowe. Ludzie powyrzucali urządzenia i zamiast nich wysypali tam ziemniaki mówi Derkowski. Ustawa zapomniała o budowlach ochronnych i trudno znaleźć pieniądze na ich utrzymanie. Nie wiadomo, kto ma je wyposażać w sprzęt. Jeżeli są prywatne, to dlaczego miałoby to robić miasto? Do 1995 roku zajmował się tym Inspektorat Obrony Cywilnej, który miał większy wpływ na sytuację. A utrzymanie takiego obiektu nie jest tanie. Najważniejszy w schronie jest dopływ świeżego powietrza. To zapewniają specjalne filtry, z których każdy kosztuje kilka tysięcy złotych i wymaga regularnych kontroli. Do tego nikt takiego sprzętu już w Polsce nie produkuje. Zadaniem schronów jest zbiorowa ochrona ludności. Największe tego typu obiekty w Olsztynie mogą pomieścić ponad 400 osób. A przed jakiego rodzaju zagrożeniem mogą nas ochronić? Olsztyńskie schrony dadzą nam ochronę przed bronią konwencjonalną. Nie są wyposażone na wypadek użycia broni masowego rażenia nie pozostawia wątpliwości Czesław Derkowski.

4 Schron przeciwatomowy. Na przełomie lat w Gdyni rozpoczęto prace projektowe nad obiektem, który w celu utajnienia otrzymał nazwę,,ośrodek Badawczy Sprzętu Łączności''. W rzeczywistości na początku lat 80. ruszyła budowa podziemnego Radiowego Centrum Nadawczego o kryptonimie,,kotwica''. Ulokowano go w niewielkiej miejscowości Krąpiewo. Jak na ośrodek badawczy był aż nadto solidny. Według projektu musiał wytrzymać,,bezpośrednie trafienie amerykańską bombą lotniczą typu AN-M64A1 o ciężarze 254 kg''. W przypadku wykorzystania broni jądrowej, obiekt miał sprostać fali uderzeniowej wytworzonej przez ładunek o mocy 100 kiloton eksplodujący w odległości 625 m. To wszystko czytamy w dokumentacji technicznej. Do wnętrza prowadzą dwupoziomowe schody. Podziemnym korytarzem docieramy do stalowych drzwi pierwszej śluzy. Wejścia do obiektu chroniły cztery śluzy zabezpieczone pięcioma gazoszczelnymi, masywnymi drzwiami.

5 Po przekroczeniu wszystkich drzwi jesteśmy w środku. Nad nami lampy z napisami,,stój'' i,,idź''. To one regulowały ruch w śluzach gazoszczelnych. Zawiasy drzwi robią wrażenie na każdym, kto przekracza po raz pierwszy próg. Za drzwiami znajduje się olbrzymi schron o wymiarach 48,4 m na 41,6 m, wysokość konstrukcji to 8,1 m. Całość przykryta jest stropem o grubości 2,45-2,60 m. Ściany zewnętrze mają grubość 1 m. Ściany wewnętrzne nośne - tyleż samo. Płyta fundamentowa - grubość 1,40 m. Wewnątrz w sumie są 53 pomieszczenia.,,kotwica'' miała mieć dwie sale z nadajnikami. W obu po 10 sztuk urządzeń chłodzonych powietrzem. W przyszłości w drugiej sali miały stanąć nadajniki większej mocy. Wokół obiek-

6 tu - anteny. Magazyn anten rezerwowych - schowany pod ziemią. Wnęka dla awaryjnej anteny teleskopowej miała być chroniona automatycznie otwieraną pokrywą. Centralnym miejscem schronu jest dyspozytornia. W pomieszczeniu znajduję się pulpit sterowniczy z lampkami i pokrętłami, za pomocą których kierowano urządzeniami technicznymi (pompami, wentylatorami, silnikami, światłem, itp.). Przy pomocy pulpitu i schematu z kontrolkami świetlnymi sterowano również otwarciem i zamknięciem śluz powietrznych. To tu trafiał sygnał alarmowy z ogrodzenia obiektu. W pomieszczeniu drewniane biurko, szafka z kluczami i tablice rozdzielcze. Na biurku znajduje się telefon, latarka, klucze oraz nieczynny budzik zatrzymany na godz. 11. Wszystko oryginalne z epoki,,zimnej wojny''. Nawet klucze są nadal zawieszone w szafkach. Wnętrze schronu to labirynt korytarzy i pomieszczeń. Gdyby nie brak okien, wydawać by się mogło, że znajdujemy się w,,normalnym'' budynku. Korytarze są przestronne, a pomieszczenia prawie standardowej wysokości. Na zdjęciu: chłodnia freonowa.

7 Kolejne pomieszczenia to: agregatornia z kilkudziesięcioma akumulatorami, sala z pięcioma ogromnymi silnikami Diesla (na zdjęciu) razem z agregatorami prądu, hydrofornia, czerpnia powietrza z filtrami, wentylatornia, rozdzielnia prądu, magazyn paliwa. W pomieszczeniu butli z halonem znajdują się zbiorniki ze sprężonym powietrzem, zbiornik halonu, który był podłączony do instalacji gaśniczej. Halon jest skutecznym środkiem do gaszenia urządzeń elektronicznych i elektrycznych. W podziemiach znajdziemy oczywiście sanitariaty, pomieszczenie przygotowania potraw i sale odpoczynku z piętrowymi, składanymi łóżkami. Załogę Radiowego Centrum Nadawczego stanowiło 25 osób. Dziewięć to obsługa techniczna. Urządzenia techniczne sterowane były bezpośrednio z wewnątrz przez dyspozytora. Tam również trafiały informacje o przekroczeniu ogrodzenia, które było dozorowane przez urządzenia US rozmieszczone co dwa metry. Teren ogrodzony był siatką, ogrodzeniem z drutu

8 kolczastego zawieszonym na szklanych izolatorach oraz ogrodzeniu z betonowych płyt. Dodatkowo wzdłuż ogrodzenia wykonano pas zaoranej ziemi. Wjazdu na teren strzegła portiernia. Dla ochrony obiektu przed bezpośrednim atakiem planowano wykonać sześć-osiem betonowych schronów bojowych. Zapewne ze względu na brak pieniędzy nigdy ich nie wykonano. Stacjonowały tu dwie jednostki wojskowe. Pierwsza to JW 4138, stanowiąca zabezpieczenie techniczne, a druga JW 4406, będąca zabezpieczeniem węzła łączności. Obie wchodziły w skład 2. Korpusu Obrony Powietrznej, a swoją siedzibę miały w Bydgoszczy. 31 grudnia 2007 roku zostały rozformowane. Na zdjęciu: czerpnia powietrza i pomieszczenie filtrów. Według nieoficjalnych informacji centrum zbudowano, ale nie wyposażono do końca. Zabrakło pieniędzy. Odbywały się tam regularne zmiany obsługi. Jeden z jej członków, były żołnierz mieszkający dziś w Bydgoszczy opowiada: - Dwutygodniowe zmiany w Krąpiewie były nudne. Polegały na utrzymaniu schronu i wyposażenia technicznego w stanie nadającym się do użycia. W praktyce, żeby zabić czas, po prostu trochę popijaliśmy. Miałem w grupie kolegę, który był krótkofalowcem. Wykorzystywał znajdujący się w schronie sprzęt. Przestrzegałem go, żeby nie grzebał przy nadajnikach w prywatnych celach, machał na to ręką i chwalił zasięg. Nigdy nikt z przełożonych go nie przyłapał.

9 Datę gotowości bojowej schronu trudno w tej chwili jednoznacznie określić. Zapewne przypada na 1985 r. Przy obecnym stanie wiedzy równie trudno jednoznacznie określić datę wyłączenia obiektu z eksploatacji. Czy w 2002 r. schron nadal funkcjonował? Otóż napis,,kwiecień 2002 roku'' jest umieszczony jako data zalania zbiornika znajdującego się w akumulatorni płynem neutralizującym (dokładnie 3,5 proc. roztworem kwasu borowego, stosowanym do przemywania skóry w stanach zapalnych, np. po poparzeniach ługami). Czy w 2002 r. ktoś nadal obsługiwał kilkadziesiąt akumulatorów? Trudno na to z całą pewnością odpowiedzieć. Według relacji świadka, kłódka na bramie wjazdowej ostatni raz została powieszona przez wojsko w styczniu 2004 r. I to jest ostateczna data odejścia schronu do,,rezerwy''. Można zejść osiem metrów pod ziemię, przejść przez gazoszczelne wrota, obejrzeć dwie - puste już dziś - sale nadajników, halę z silnikami Diesla do napędzania generatorów prądu, instalację tlenową, nawet usiąść za biurkiem dyspozytora. Przy schronie zawiązało się Centrum Militarne, które zaczyna regularnie organizować zloty aut terenowych i pojazdów wojskowych, rekonstrukcje historyczne, wyścigi traktorów. Można również spróbować grochówki w czasie mistrzostw Polski w gotowaniu tego wojskowego przysmaku