RAPORT 2/2003 (2) Monachium, Rzeszów Czerwiec 2003r.

Transkrypt

1 RAPORT /00 () Monachium, Rzeszów Czerwiec 00r.

2 Projekt realizowany jest przez zespół Ifo Institute for Economic Research Instytutu Gospodarki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w składzie: dr Gernot Nerb prof WSIiZ dr hab inż Tadeusz Pomianek Marian Wargacki Sabine Nill Anna Stangl Monika Dąbrowska Raport zawiera wyniki badań przeprowadzanych na stałym panelu ekspertów ekonomicznych. Badanie dotyczy projekcji najważniejszych parametrów makroekonomicznych dotyczących gospodarki polskiej. Badanie odnosi się również do bieżących aspektów nurtujących międzynarodową opinię publiczną jak np. w tym badaniu sprawa związana z coraz częstszym zjawiskiem deflacji. COPYRIGHT BY IFO INSTITUTE AND INSTYTUT GOSPODARKI WSIiZ Żadna część tej pracy nie może być powielana i rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób (elektroniczny, mechaniczny) włącznie z fotokopiowaniem, nagrywaniem na taśmy lub przy użyciu innych systemów, bez pisemnej zgody Instytutu Gospodarki WSIiZ w Rzeszowie.

3 Spis treści Spis treści... Wstęp... Wnioski ogólne... Metodologia... Wskaźnik sytuacji gospodarczej na świecie... Sytuacji ekonomiczna Polski... Handel zagraniczny Inflacja... 1 Rynek pieniężny... 1 Rynek walutowy... 1 Rynek kapitałowy... 1 Pytanie dodatkowe... 1 Spis wykresów... 1 Spis tabel... 1

4 Wstęp Szanowni Państwo, Instytut Gospodarki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie we współpracy z Ifo Institute for Economic Research w Monachium ma przyjemność po raz drugi przedstawić efekty badań eksperckich dotyczących oceny tendencji gospodarczych w Polsce, prowadzonych od początku 10r. Jest jak na razie pierwszym raportem poświęconym wyłącznie przedstawieniu opinii ekspertów o Polsce. Raport The World Economic Survey Badanie dla Polski jest przygotowywany cyklicznie, jako rezultat wspólnego przedsięwzięcia badawczego Ifo Institute for Economic Research w Monachium i Instytutu Gospodarki WSIiZ w Rzeszowie. Realizacja badań oceny tendencji gospodarczych oparta jest o metodologię przygotowaną przez zespół Ifo Institute for Economic Research. W każdym kwartale opracowywana jest ankieta zawierająca pytania jakościowe i ilościowe, dotyczące najważniejszych aspektów gospodarczych. Ankieta kierowana jest do ekspertów ekonomicznych. Na podstawie zebranych odpowiedzi przygotowywany jest niniejszy raport. Badanie The World Economic Survey (WES) poza Polską, prowadzone jest w 0 krajach. W badaniu bierze udział ponad 1000 ekspertów ekonomicznych z całego świata (w polskiej edycji w kwietniu br. udział wzięło ekspertów ekonomicznych). Co kwartał zamierzamy dostarczać Państwu informacje dotyczące oceny sytuacji ekonomicznej naszego kraju, dokonywanej przez niezależnych ekspertów ekonomicznych. Raport zawiera także prognozy, co do kształtowania się sytuacji gospodarczej w krótkim okresie (do miesięcy). Mamy nadzieję, że podjęta przez nas inicjatywa spotka się z zainteresowaniem z Państwa strony. dr Gernot Nerb Ifo Institute for Economic Research prof. WSIiZ dr hab. inż Tadeusz Pomianek Instytut Gospodarki Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania

5 Wnioski ogólne W gospodarce światowej nie należy spodziewać się szybkiego wyjścia z marazmu, Eksperci oczekują, że wzrost PKB w Polsce w 00r. wyniesie,%, Wśród ekspertów przeważają negatywne oceny, co do prognozy sytuacji gospodarczej Polski w najbliższym półroczu, Przewidywania, dotyczące wydatków konsumpcyjnych nadal nie dają podstaw do prognozowania poprawy sytuacji w tym zakresie, Oczekuje się znacznego wzrostu eksportu w ciągu najbliższych miesięcy ze względu na znaczny wzrost kursu euro w stosunku do PLN, Eksperci zmniejszyli styczniową prognozę dotyczącą średniej stopy inflacji w 00r. o 0,%, obecnie przewiduje się ją na poziomie 1,%, Stopy procentowe po upływie -miesięcy będą na niższym poziomie niż obecnie Kurs dolara amerykańskiego w stosunku do PLN powinien się utrzymywać na dotychczasowym poziomie w ciągu najbliższych miesięcy, Na rynku kapitałowym. można spodziewać się w najbliższych miesiącach zwyżki cen akcji, Za najważniejsze problemy dla polskiej gospodarki eksperci uznali bezrobocie, brak zaufania do polityki gospodarczej rządu, ograniczony popyt i poziom długu publicznego,

6 Metodologia W badaniu wykorzystywana jest ankieta, która przesyłana jest do wybitnych ekspertów ekonomicznych. Ankieta zawiera pytania o charakterze jakościowym i ilościowym. Narzędzie to pozwala na ujawnianie zmian w gospodarce i dostarczanie aktualnej informacji o sytuacji ekonomicznej wcześniej od danych publikowanych w oficjalnej statystyce. Opinie ekspertów w poszczególnych krajach są poddawane analizie polegającej na przypisywaniu poszczególnym opiniom ekspertów następujących ocen: w przypadku, gdy opinia ma charakter pozytywny (np. ekspert ocenia, że sytuacja jest dobra lub poprawiła się), przypisuje się jej wartość (jest to wartość maksymalna). W przypadku neutralności opinii (np. ekspert ocenia, że sytuacja jest satysfakcjonująca lub nie uległa zmianie), przypisuje się jej wartość. Jeśli opinia ma charakter negatywny (np. ekspert ocenia, że sytuacja jest zła lub uległa pogorszeniu), otrzymuje ona wartość 1 (jest to wartość minimalna). Następnie dokonuje się wyliczenia średniej ocen dla poszczególnych komponentów opiniowanych przez ekspertów (np. sytuacja ekonomiczna, stopa inflacji, itd.). Jeśli średnia ocen oscyluje na poziomie od do, oznacza to, iż przeważają opinie pozytywne lub większość ekspertów przewiduje tendencję do poprawy danego wskaźnika. Natomiast, gdy średnia ocen oscyluje na poziomie od 1 do, oznacza to, iż przeważają opinie negatywne lub większość ekspertów przewiduje tendencję do pogorszenia się danego wskaźnika.

7 Wskaźnik sytuacji gospodarczej na świecie Wykres 1: Ifo World Economic Climate =100 Ifo World Economic Climate by the end of the next months at present C Source: Ifo World Economic Survey (WES) QII/00. ifo W kwietniu br. wskaźnik sytuacji gospodarczej na świecie według badań Ifo Institute wyniósł, pkt. W stosunku do badania ze stycznia br. wskaźnik ten zmniejszył swoją wartość o, pkt. Wartość wskaźnika powróciła do poziomu z IV kwartału 00r. W przypadku wskaźnika prognozy, jego wartość także spadła w stosunku do stycznia i ukształtowała się na poziomie, pkt. Wśród ankietowanych ekspertów przeważają opinie o dalszym utrzymywaniu się stagnacji w gospodarce światowej w najbliższych miesiącach. W układzie regionalnym zaobserwowano znaczne załamanie się wskaźników w przypadku Azji, wskaźnik klimatu dla tego regionu świata spadł o ponad pkt. W przypadku Europy Zachodniej i Ameryki północnej, wskaźniki nieznacznie się zmniejszyły, sugerując, iż przeważa opinia o dalszej stagnacji gospodarczej w tych regionach świata.

8 Sytuacja ekonomiczna w Polsce Wykres : Ocena sytuacji ekonomicznej Polski Diagnoza Prognoza 1 /10 1/11 /11 /1 /1 1/1 /1 1/1 /1 1/000 /000 /001 1/00 Jeśli średnia ocen oscyluje na poziomie od do, oznacza to, iż przeważają opinie pozytywne lub większość ekspertów przewiduje tendencję do poprawy danego wskaźnika. Natomiast, gdy średnia ocen oscyluje na poziomie od 1 do, oznacza to, iż przeważają opinie negatywne lub większość ekspertów przewiduje tendencję do pogorszenia się danego wskaźnika. W kwietniu 00r. wskaźnik bieżącej oceny sytuacji ekonomicznej w Polsce wyniósł, pkt. W stosunku do badań ze stycznia br. spadł o 0, pkt. Od stycznia 00r utrzymuje się w przedziale,, pkt. Nadal zdecydowanie przeważają eksperci oceniający sytuację ekonomiczną Polski jako złą (stan ten się utrzymuje od III kwartału 001r., czyli wydarzeń z 11 września). Oceny prognostyczne w zakresie oceny sytuacji ekonomicznej na najbliższe miesięcy są mniej optymistyczne niż były w styczniu br. (wskaźnik spadł aż o, pkt.) Kształtują się na poziomie z III kwartału 001r. Jak widać po pewnym wzroście optymizmu na początku roku, znaczna większość ekspertów bardziej ostrożnie ocenia sytuację ekonomiczną Polski w najbliższym półroczu.

9 Wykres : Ocena sytuacji w zakresie wydatków kapitałowych w Polsce Diagnoza Prognoza 1 /10 1/11 /11 /1 /1 1/1 /1 1/1 /1 1/000 /000 /001 1/00 Jeśli średnia ocen oscyluje na poziomie od do, oznacza to, iż przeważają opinie pozytywne lub większość ekspertów przewiduje tendencję do poprawy danego wskaźnika. Natomiast, gdy średnia ocen oscyluje na poziomie od 1 do, oznacza to, iż przeważają opinie negatywne lub większość ekspertów przewiduje tendencję do pogorszenia się danego wskaźnika. Od lipca 001r. średnia ocen bieżącej sytuacji w zakresie wydatków kapitałowych oscylowała na poziomie od do. Od kwietnia 000r. mamy do czynienia z trendem spadkowym. Wraz z pogorszającą się sytuacją ekonomiczną naszego kraju ograniczane są wydatki kapitałowe. W kwietniowej edycji badania średnia bieżącej sytuacji w zakresie wydatków kapitałowych wyniosła,. W stosunku do danych ze stycznia br. wzrosła o 1,1 pkt. W przypadku prognozy na kolejne miesięcy, przeważają eksperci, którzy uważają, że sytuacja w tym aspekcie się poprawi, ale jest ich mniej niż było w styczniowej edycji badania (średnia ocen spadła o 1, pkt.). Należy podkreślić, iż od dłuższego czasu opinie w tej kwestii mają znaczną fluktuację, co oznacza, że brakuje zdecydowania, co do ukształtowania się przyszłej sytuacji.

10 Wykres : Ocena sytuacji w zakresie wydatków konsumpcyjnych w Polsce Diagnoza Prognoza 1 /10 /10 /11 /11 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /000 /000 /001 /001 /00 /00 Jeśli średnia ocen oscyluje na poziomie od do, oznacza to, iż przeważają opinie pozytywne lub większość ekspertów przewiduje tendencję do poprawy danego wskaźnika. Natomiast, gdy średnia ocen oscyluje na poziomie od 1 do, oznacza to, iż przeważają opinie negatywne lub większość ekspertów przewiduje tendencję do pogorszenia się danego wskaźnika. W kwietniowej edycji badania kontynuowany był wzrost średniej ocen ekspertów w zakresie wydatków konsumpcyjnych (średnia w stosunku do danych ze stycznia br. wzrosła o 1, pkt.). Oznacza to, że coraz więcej ekspertów ocenia sytuację w zakresie wydatków konsumpcyjnych jako dobrą. Pozytywnym symptomem jest przyspieszenie wzrostu średniej ocen, co można tłumaczyć, że optymizm zaczyna przeważać u coraz większej ilości ekspertów biorących udział w naszych badaniach. Wskaźnik odrobił już straty z okresu spadkowego rozpoczętego w I kwartale 001r. W przypadku ocen dotyczących prognozy wydatków konsumpcyjnych na kolejne miesięcy nie przewiduje się większych zmian, mino, że średnia ocen spadła o 0, pkt. i jest na poziomie z III kwartału 001r. Analizując obie linie diagnozy i prognozy, można zauważyć, że dopiero przecięcie od dołu linii prognozy przez linię diagnozy zwiastowało poprawę sytuacji bieżącej w zakresie wydatków konsumpcyjnych. Jak widać moment ten jest coraz bliższy, pod warunkiem, że w kolejnym badaniu nadal będzie wzrastał optymizm w ocenach ekspertów. 10

11 Handel zagraniczny Wykres : Ocena sytuacji w zakresie handlu zagranicznego w Polsce prognoza za miesięcy Eksport Import Bilans handlowy 1 /10 /10 /11 /11 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /000 /000 /001 /001 /00 /00 Jeśli średnia ocen oscyluje na poziomie od do, oznacza to, iż przeważają opinie o wzroście danego wskaźnika. Natomiast, gdy średnia ocen oscyluje na poziomie od 1 do, oznacza to, iż przeważają opinie o spadku danego wskaźnika. W przypadku bilansu handlowego poprawa oznacz wzrost nadwyżki lub zmniejszenie deficytu, pogorszenie zmniejszenie nadwyżki lub zwiększenie deficytu. Od lipca 001r. utrzymuje się przewaga ekspertów oceniających, iż wartość eksportu będzie miała tendencję wzrostową. W kwietniowej edycji badania, średnia oceny wyniosła,1 pkt i była najwyższa od II kwartału 1r. Jak widać słaby złoty, szczególnie w stosunku do euro, coraz bardziej sprzyja polskiemu eksportowi. Jeśli chodzi o oceny dotyczące importu, to średnia ocen jest niższa niż w styczniu br. (spadek o 1, pkt.). Pomimo spadku średniej ocen, nadal przeważają eksperci uważający, że import w ciągu najbliższych miesięcy będzie miał tendencję wzrostową. Można tylko przypuszczać, iż będzie ten wzrost wolniejszy z powodu wysokiego kursu euro. W przypadku prognozy dla bilansu handlowego, nadal przeważają opinie o utrzymywaniu się deficytu, ale na stabilnym poziomie. 11

12 Inflacja Wykres : Stopa inflacji za miesięcy w porównaniu do sytuacji obecnej Prognoza 1 /10 1/11 /11 /1 /1 1/1 /1 1/1 /1 1/000 /000 /001 1/00 Jeśli średnia ocen oscyluje na poziomie od do, oznacza to, iż większość ekspertów przewiduje tendencję do wzrostu danego wskaźnika. Natomiast, gdy średnia ocen oscyluje na poziomie od 1 do, oznacza to, iż większość ekspertów przewiduje tendencję do spadku danego wskaźnika. Od lipca 00r. wzrastała stopniowo liczba ekspertów przekonanych, iż w ciągu najbliższych miesięcy stopa inflacji w porównaniu do sytuacji obecnej wzrośnie. W kwietniowej edycji badania średnia delikatnie się zmniejszyła o 0, pkt., co oznacza, że oczekiwana jest przez ekspertów stabilizacja cen. Należy w tym momencie także przypomnieć, iż w styczniowym badaniu eksperci wypowiadali się o zagrożeniu deflacji dla gospodarki światowej. W przypadku Polski, zdecydowana większość ankietowanych ekonomistów nie przewidywała, aby w najbliższym czasie do takiej sytuacji mogłoby dojść w naszym kraju. Pewnym zagrożeniem dla stabilizacji inflacji na niskim poziomie może być sytuacja na rynku walutowym. 1

13 Wykres : Prognoza średniorocznej stopy inflacji dla danego roku Stopa inflacji /10 1/11 /11 /1 /1 1/1 /1 1/1 /1 1/000 /000 /001 1/00 Stopa inflacji jest średnią odpowiedzi ekspertów, którzy proszeni są o podanie własnych przewidywań poziomu inflacji w danym roku. W opinii ekspertów średnia stopa inflacji w 00r. wyniesie 1,%. Jest to najniższa wartość prognozy od początku prowadzonych badań. W stosunku do danych ze stycznia br. oczekiwania wśród ekspertów spadły o 0, % (w styczniu br. prognozowano średnioroczną stopę inflacji na poziomie,0 %). 1

14 Rynek pieniężny Wykres : Stopy procentowe za miesięcy w porównaniu do sytuacji obecnej -miesięczna stopa rynkowa 10-letnia stopa papierów skarbowych 1 /10 /10 /11 /11 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /000 /000 /001 /001 /00 /00 Jeśli średnia ocen oscyluje na poziomie od do, oznacza to, iż większość ekspertów przewiduje tendencję do wzrostu danego wskaźnika. Natomiast, gdy średnia ocen oscyluje na poziomie od 1 do, oznacza to, iż większość ekspertów przewiduje tendencję do spadku danego wskaźnika. Opinie dotyczące projekcji 10-letniej stopy procentowej papierów skarbowych zbierane są od kwietnia 1r. W ocenie ekspertów obie stopy procentowe (krótkoterminowa i długoterminowa) będą niższe w okresie najbliższych miesięcy niż są obecnie. Świadczy o tym utrzymywanie się średnich ocen poniżej poziomu pkt. od I kwartału 001r. 1

15 Rynek walutowy Wykres : Ocena obecnej relacji pomiędzy kursami wybranych walut ($,,, ) a polskim złotym (PLN) USD/PLN EURO/PLN UK POUND/PLN YEN/PLN 1 /10 1/11 /11 /1 /1 1/1 /1 1/1 /1 1/000 /000 /001 1/00 Jeśli średnia ocen oscyluje na poziomie od do, oznacza to, iż przeważają opinie o przewartościowaniu PLN. Natomiast, gdy średnia ocen oscyluje na poziomie od 1 do, oznacza to, iż przeważają opinie o niedowartościowaniu PLN. Relacja pomiędzy EURO a PLN opiniowana jest przez ekspertów od stycznia 00r., przedtem badano relację pomiędzy marką niemiecką a polskim złotym. W opinii ekspertów poziom większości kursów wybranych walut w stosunku do polskiego złotego jest odpowiedni. Natomiast średnia opinii w kwietniu br. delikatnie wyszła z obszaru opinii o przewartościowaniu złotego wobec dolara amerykańskiego. 1

16 Wykres 10: Kurs USD/PLN za miesięcy w porównaniu z obecnym poziomem Kurs USD/PLN 1 /10 /10 /11 /11 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /000 /000 /001 /001 /00 /00 Jeśli średnia ocen oscyluje na poziomie od do, oznacza to, iż większość ekspertów przewiduje deprecjację polskiego złotego. Natomiast, gdy średnia ocen oscyluje na poziomie od 1 do, oznacza to, iż większość ekspertów przewiduje aprecjację polskiego złotego. W kwietniowej edycji badania zmniejszyła się nieznacznie przewaga ekspertów oczekujących wzrostu kursu dolara amerykańskiego w stosunku do polskiego złotego w ciągu najbliższego półrocza. 1

17 Rynek kapitałowy Wykres 11: Poziom cen akcji na WGPW S.A. za miesięcy w porównaniu z obecnym poziomem Poziom cen akcji 1 /10 1/11 /11 /1 /1 1/1 /1 1/1 /1 1/000 /000 /001 1/00 Jeśli średnia ocen oscyluje na poziomie od do, oznacza to, iż większość ekspertów przewiduje tendencję do wzrostu danego wskaźnika. Natomiast, gdy średnia ocen oscyluje na poziomie od 1 do, oznacza to, iż większość ekspertów przewiduje tendencję do spadku danego wskaźnika. Badanie opinii w zakresie cen akcji prowadzone jest od kwietnia 1r. Do października 00r. sukcesywnie zwiększa się liczba ekspertów oceniających, że ceny akcji notowanych na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych S.A. w ciągu najbliższych miesięcy będą wyższe niż w chwili obecnej. 1

18 Pytanie dodatkowe W kwietniowej edycji badania poproszono o określenie ważności wybranych problemów dla obecnej sytuacji gospodarczej w Polsce. Za najistotniejszy problem uznano w Polsce bezrobocie, podobnie jak w większości krajów biorących udział w badaniu. Tabela 1: Istotność poszczególnych problemów dla obecnej sytuacji gospodarczej w Polsce Lp. Problem Wskaźnik istotności 1. Bezrobocie,. Brak zaufania do polityki gospodarczej rządu,. Ograniczony popyt,. Dług publiczny,. Brak kapitału,. Zadłużenie zagraniczne,. Międzynarodowa konkurencja,. Bariery handlowe w eksporcie,1. Brak wykwalifikowanych pracowników, 10. Inflacja, Wskaźnik istotności kształtuje się pomiędzy wartościami od 1 do. Jeśli oscyluje na poziomie od 1 do to problem jest mało ważny. Natomiast, jeśli jest powyżej i zbliża się do wartości maksymalnej problem staje się bardzo ważny. Kolejnym ważny problemem na liście jest brak zaufania do polityki gospodarczej rządu. W ocenie ekspertów ważnym problemem dla bieżącej sytuacji gospodarczej jest także niski popyt i poziom długu publicznego, który w głównej mierzę wynika ze złej polityki ekipy rządzącej. Jako najmniej ważny problem dla gospodarki uznano inflację. 1

19 Spis wykresów Wykres 1: Ifo World Economic Climate... Wykres : Ocena sytuacji ekonomicznej Polski... Wykres : Ocena sytuacji w zakresie wydatków kapitałowych w Polsce... Wykres : Ocena sytuacji w zakresie wydatków konsumpcyjnych w Polsce Wykres : Ocena sytuacji w zakresie handlu zagranicznego w Polsce prognoza za miesięcy Wykres : Stopa inflacji za miesięcy w porównaniu do sytuacji obecnej... 1 Wykres : Prognoza średniorocznej stopy inflacji dla danego roku... 1 Wykres : Stopy procentowe za miesięcy w porównaniu do sytuacji obecnej... 1 Wykres : Ocena obecnej relacji pomiędzy kursami wybranych walut ($,,, ) a polskim złotym (PLN)... 1 Wykres 10: Kurs USD/PLN za miesięcy w porównaniu z obecnym poziomem... 1 Wykres 11: Poziom cen akcji na WGPW S.A. za miesięcy w porównaniu z obecnym poziomem... 1 Spis tabel Tabela 1: Istotność poszczególnych problemów dla obecnej sytuacji gospodarczej w Polsce 1 1