PL ISSN X PL ISSN X

Transkrypt

1 PL ISSN X PL ISSN X

2 NOWOŒCI WYDAWNICZE Stefania Jezierska-Tys, Magdalena Fr¹c MIKROBIOLOGIA ROLNICZA. PRZEWODNIK DO ÆWICZEÑ wyd. II uzup. Mikrobiologia zajmuje siê budow¹ i fizjologi¹ drobnoustrojów, warunkami ich rozwoju oraz metodami ich badañ i hodowli, a tak e praktycznym wykorzystaniem dzia³alnoœci mikroorganizmów. W niniejszym opracowaniu zwrócono uwagê g³ównie na bakterie i grzyby, ich budowê morfologiczn¹ i anatomiczn¹, funkcje yciowe oraz znaczenie w œrodowisku, a tak e praktyczne wykorzystanie w ró nych dziedzinach gospodarki. Szymon Chmielewski, Tadeusz J. Chmielewski, Andrzej Mazur GRAFIKA IN YNIERSKA W OCHRONIE ŒRODOWISKA, ARCHITEKTURZE KRAJOBRAZU I PLANOWANIU PRZESTRZENNYM. Tom I Podrêcznik adresowany jest do studentów ró nych kierunków studiów uczelni nietechnicznych, a szczególnie ochrony œrodowiska, architektury krajobrazu i planowania przestrzennego. G³ównym celem wydania tej ksi¹ ki jest przekazanie pomocy dydaktycznej do pos³ugiwania siê programem komputerowym Microstation XM w tworzeniu dokumentacji, studiów, projektów, planów oraz innych obrazów graficznych. W architekturze krajobrazu grafikê in yniersk¹ wykorzystuje siê w studiach kompozycji krajobrazu (zw³aszcza w odwzorowaniu trójwymiarowym), w projektach ochrony, rewaloryzacji i rewitalizacji zespo³ów architektoniczno-krajobrazowych, w projektach parków, ogrodów, terenów zieleni osiedlowej, przyulicznej itp., a tak e projektach planów ochrony i kszta³towania krajobrazu. Antoni Lipiec, Ryszard K. Pisarski PASZOZNAWSTWO Podrêcznik zosta³ napisany z myœl¹ o studentach kierunku towaroznawstwo Wydzia³u Agrobioin ynierii UP w Lublinie. Mo e byæ równie przydatny studentom specjalnoœci zootechnicznych. Zawiera informacje o sk³adzie i jakoœci powszechnie stosowanych w kraju pasz, najistotniejsze wiadomoœci z zakresu analityki sk³adników pokarmowych, a tak e omówienie metod oceny pasz oraz obowi¹zuj¹cego w Polsce i w Unii Europejskie prawa paszowego. Czytelnik znajdzie w nim równie dane na temat od ywczych w³aœciwoœci œrodków paszowych przeznaczonych dla ró nych gatunków zwierz¹t gospodarskich. Stanis³aw Pietruszewski, Tomasz Kurzyp, Krzysztof Kornarzyñski PRZEWODNIK DO ÆWICZEÑ Z FIZYKI Podrêcznik zawiera opis 18 æwiczeñ laboratoryjnych z ró - nych dzia³ów fizyki. Ka dy opis poprzedza wprowadzenie teoretyczne na temat zjawiska bêd¹cego przedmiotem doœwiadczenia. We wstêpie do æwiczeñ podano ogólne zasady pomiaru i obliczania wielkoœci fizycznych. Bogus³aw Sawicki, Anna K. Mazurek-Kusiak AGROTURYSTYKA W TEORII I PRAKTYCE Szeroko zakrojona akcja popularyzowania agroturystyki jako Ÿród³a dochodów oraz jako stylu wypoczynku ludnoœci miejskiej przynios³a widoczne rezultaty, lecz obecnie obserwujemy pewn¹ stagnacjê. Œwiadczy o tym chocia by s³abe wykorzystanie dotacji, które mo na uzyskaæ w ARiMR na rozwój gospodarstw agroturystycznych. Niniejsza monografia jest zwartym opracowaniem naukowym o charakterze utylitarnym, które w znacznej mierze mo e pomóc w podniesieniu poziomu wiedzy w œrodowiskach zainteresowanych œwiadczeniem us³ug turystycznych na obszarach wiejskich, a jednoczeœnie jest to du y zasób wiedzy polecany dla studentów z kierunku turystyka i rekreacja oraz ze specjalnoœci agroturystyka i ekoturystyka. Janusz Laskowski SZLAKIEM DREWNIANYCH CERKWI I KOŒCIO ÓW PODKARPACIA I LUBELSZCZYZNY Ksi¹ ka jest efektem pasji fotograficznej i podró niczej autora, pracownika naukowego UP w Lublinie. Pierwotne wersje kilku rozdzia³ów ukaza³y siê jako artyku³y na ³amach kwartalnika Aktualnoœci AR w Lublinie nr 1(41) i 2(42) z 2007 r., 1(45) z 2008 r. i UP w Lublinie 2(46), 3(47) i 4(48) z 2008 r. Pok³osiem tych publikacji by³a m.in. wystawa fotogramów Cerkiewki po³udniowo-wschodniej Lubelszczyzny, Bieszczad i Podkarpacia w Domu Kultury LSM w Lublinie w kwietniu 2008 r. W obecnej wersji zamieszczamy teksty poprawione, poszerzone i uzupe³nione, a tak e dot¹d niepublikowane.

3 VI Targi Ogrodnicze Eden 2010 i VI Kiermasz Ogrodniczy odby³y siê w dniach maja br. na terenie Centrum Targowo-Wystawienniczego Miêdzynarodowych Targów Lubelskich SA. Stoisko z prezentowanymi produktami ogrodniczymi EDEN SPIS TREŒCI JUBILEUSZ 40-lecie Wydzia³u In ynierii Produkcji UP w Lublinie 2 Katedry Wydzia³u In ynierii Produkcji 4 Ch³odnictwo w produkcji ywnoœci, w rolnictwie i w yciu codziennym 10 Wspó³praca Katedry Eksploatacji Maszyn Przemys³u Spo ywczego z INRA Nantes i Montpellier rocznica urodzin profesor Maria Bubicz 13 PRO MEMORIA Profesor Adam Szember 8 Profesor Wac³aw Pleszczyñski 9 STUDENCKIE KO A NAUKOWE Studenckie Naukowe Ko³o Ch³odnictwa 11 Studenckie Seminarium Naukowe 19 WYDARZENIA Nominacje. Habilitacje. Doktoraty 14 Doktorat honorowy 14 Dzieñ jêzyków 21 IV Minitargi Agroturystyczne 27 Spotkanie z absolwentami 29 Zwi¹zkowe wybory 31 BIBLIOTEKA ISI Web of Knowledge 15 WOKÓ NAUKI Palma daktylowa 16 Zadania wspó³czesnej logistyki 18 Wiosna DYDAKTYKA Sta naukowy w Vancouver 20 Studia kompozycji krajobrazu Roztocza 24 Letnia Szko³a w Bia³owie y 26 Studenci na praktykach 28 Przedstawiciele wyró nionych firm ogrodniczych oraz jurorzy konkursu Podczas tych najwiêkszych w regionie targów ogrodniczych, 70 wystawców z ca³ej Polski zaprezentowa³o sprzêt ogrodniczy, roœliny oraz œrodki ochrony roœlin. Ju po raz drugi targi by³y utrzymane w nowej formule. Hala wystawow¹ podzielono na dwie czêœci. W jednej zorganizowano imponuj¹ce aran acje, a w drugiej kiermasz. Uzupe³nieniem by³y imprezy towarzysz¹ce. Szczególna popularnoœci¹ cieszy³y siê Mistrzostwa Florystyczne oraz pokazy formowania drzewek bonsai. Nieod³¹cznym elementem ka dych profesjonalnych targów s¹ konferencje. Jednym z wyk³adowców by³ prof. Leszek Orlikowski, który wyst¹pi³ z prelekcj¹ nt. Chorób drzew i krzewów ozdobnych w szkó³kach i ogrodach. Ciekawy wyk³ad nt. Pracy architekta krajobrazu przedstawi³ mgr in. Wojciech Januszczyk, który po swoim wyst¹pieniu przeprowadzi³ ze studentami lubelskich uczelni warsztaty tematyczne. Nagrodami wyró niono firmy. W kategorii produkt roku nagrodê otrzyma³a firma HO- TICO S.A. za Hortisol Micro; wyró nienie firma CUR J. Z. W. Hurtownia Szkó³karska za stare odmiany jab³oni; wyró nienie Przedsiêbiorstwo Nasiennictwa Ogrodniczego i Szkó³karstwa w O arowie Mazowieckim S.A. za kolekcjê nasion; wyró nienie firma Japoñskie Ogrody Marek Gajda S.J. za wystawê bonsai. W kategorii Wystrój stoiska nagrodê otrzyma³a firma TAMARK. S.A., a wyró nienia przyznano firmom Artyku³y Ogrodnicze Krzysztof Matraszek i Spó³dzielnia Asprod Red. Fot. Jacek Piasecki KONFERENCJE. SYMPOZJA Œrodowisko i jego ochrona 9 Zagro enie popowodziowe 22 Agroturystyka w teorii i praktyce 28 Konferencja wydawców 29 SPORT Osi¹gniêcia sportowe studentów UP 29 Styl ycia jako podstawowy determinant zdrowia 32 JeŸdzieckie sukcesy naszych studentów 32 POMOC POWODZIANOM 20 lipca 2010 r. pieni¹dze zebrane przez pracowników Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie w kwocie 6800 z³, w porozumieniu z Kuratorium Oœwiaty w Lublinie zosta³y przekazane dyrektorowi Szko³y Podstawowej w Wilkowie Lechowi yjakowi. Szko³a ta zosta³a dwukrotnie zalana przez Wis³ê i wymaga gruntownego osuszenia i remontu. Pomoc przeznaczona bêdzie na zakup przemys³owej osuszalni. Henryk Bichta SPROSTOWANIE W wypowiedzi prof. Zofii Warakomskiej w numerze 2(54) Aktualnoœci 2010 na stronie 7 wkrad³y siê b³êdy. Mylnie wydrukowano: Nasierowska, zamiast Masierowska; Jadwiga Szklanowska zamiast Kazimiera Szklanowska, a zdanie na koñcu drugiego akapitu w szpalcie prawej powinno brzmieæ Wyje d a³y one ju w czasach, gdy by³a wiêksza swoboda i dostêp po 89 r., kiedy Zachód otworzy³ dla nas swe granice. Przepraszamy panie prof. Zofiê Warakomsk¹, dr Marzenê Masierowsk¹, prof. Kazimierê Szklanowsk¹ oraz Czytelników. Redakcja JAWOR Tournée po Szwecji 30 DUSZPASTERSTWO Homo viator cz³owiek w drodze 31 Redaktor prowadz¹cy MONIKA JASKOWIAK Na I s. ok³adki Targi Ogrodnicze Eden 2010 Fot. Jacek Piasecki AKTUALNOŒCI UP Wydawca: Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Rada Programowa: Ma³gorzata Bzowska-Bakalarz, Romuald Doliñski, Alina Kowalczyk-Juœko, Monika Michalak- Majewska, El bieta Pogroszewska, Andrzej Bernard Sadzikowski (przewodnicz¹cy), Leszek Tymczyna Zespó³ redakcyjny: Monika Jaskowiak ( monika.jaskowiak@up.lublin.pl), Ewa Ró ycka, Andrzej Woytowicz (red. graficzny), Anna Wypychowska, Ewa Zawadzka-Mazurek Projekt winiety: Barbara Jarosik wg pomys³u Zbigniewa Strza³kowskiego Adres Redakcji: Lublin, ul. Akademicka 13, p , skr. poczt. 158, tel , wydawnictwo@up.lublin.pl Redakcja zastrzega sobie prawo skracania tekstów i modyfikacji tytu³ów. Druk: Pracownia Poligraficzna UP w Lublinie, ul. G³êboka 31 3/55/2010 1

4 JUBILEUSZ 40-LECIE WYDZIA U IN YNIERII PRODUKCJI UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO W LUBLINIE HISTORIA WYDZIA U Wydzia³ In ynierii Produkcji UP w Lublinie ma ju 40 lat, a jego historia zwi¹zana jest z Wydzia³em Rolnym UMCS, w ramach którego utworzono 5 listopada 1946 r. Zak³ad Maszynoznawstwa Rolniczego. Ju we wrzeœniu 1950 r. Zak³ad awansowa³ do rangi Katedry Maszynoznawstwa Rolniczego. Z chwil¹ utworzenia w roku 1955 Wy szej Szko³y Rolniczej w Lublinie, katedra sta³a siê jednostk¹ Wydzia³u Rolniczego. Stosownie do rosn¹cych zadañ naukowo-dydaktycznych zmieniono jej nazwê w 1960 r. na Katedra Mechanizacji Rolnictwa. W roku 1962 Katedra otrzyma³a uprawnienia do prowadzenia studiów doktoranckich i zatrudnia³a wówczas 17 osób. Natomiast w roku 1964 zatrudnienie wzros³o do 34 pracowników, a w ramach Katedry funkcjonowa³y 3 zak³ady. W 1961 r. powo³ana zosta³a specjalizacja nauczania mechanizacji rolnictwa w ramach Wydzia³u Rolniczego. Nastêpnie w 1968 r. powsta³ Oddzia³ Mechanizacji Rolnictwa, a Katedra Mechanizacji Rolnictwa uzyska³a status instytutu na prawach wydzia³u, który otrzyma³ nazwê Instytut Techniki Rolniczej. Szczególnym w historii jest rok 1970, w którym powsta³ Wydzia³ Techniki Rolniczej. Do nowo powsta³ego Wydzia³u w³¹czono szereg nowych jednostek, a dotychczasow¹ nazwê Instytutu Techniki Rolniczej zmieniono na Instytut Mechanizacji Rolnictwa. W 1971 r. Wydzia³ uzyska³ prawo przeprowadzania przewodów habilitacyjnych. Od tego roku Wydzia³ mia³ pe³ne prawa akademickie i kszta³ci³ specjalistów mechanizacji rolnictwa. W 1975 r. powsta³a druga specjalnoœæ eksploatacja maszyn i urz¹dzeñ przemys³u rolno-spo ywczego oraz nowe jednostki wydzielane sukcesywnie z Instytutu Mechanizacji Rolnictwa. Natomiast w 1989 r. powo³ano Oddzia³ Techniki Rolno-Spo ywczej. Podstawowa baza lokalowa Wydzia³u (1970) obejmowa³a pomieszczenia przy ul. G³êbokiej 28, gdzie obecnie mieœci siê 5 katedr. Katedra, wczeœniej Instytut, Melioracji i Budownictwa Rolniczego zajmuje pomieszczenia przy ul. Króla Leszczyñskiego 7, Katedra Zastosowañ Matematyki i Informatyki, uprzednio Instytut, mieœci siê czêœciowo w budynkach przy ul. Akademickiej 13 i przy ul. Akademickiej 15, Katedra Fizyki przy ul. Akademickiej 13, Katedra, uprzednio Instytut, Podstaw Techniki w zaadaptowanym dla potrzeb naukowo-badawczych domu studenckim DO- MONT przy ul. Doœwiadczalnej 50 A, wraz z Zak³adem Samodzielnym Biologicznych Podstaw Technologii ywnoœci i Pasz. Piêæ Katedr zwi¹zanych ze specjalnoœci¹ naukowo-badawcz¹ i dydaktyczn¹ techniki rolnospo ywczej i in ynierii ywnoœci ma swoj¹ bazê w budynku przy ul. Doœwiadczalnej 44 (Felin). Rozwój Wydzia³u zawdziêczamy wielu osobom i instytucjom zwi¹zanym z nasz¹ uczelni¹. Za pierwszego pracownika i wyk³adowcê w Zak³adzie Maszynoznawstwa Rolniczego (1949) uwa a siê mgr. in. Jana Kwapiszewskiego. Profesorowie Stefan Ziemnicki i Gabriel Brzêk byli kuratorami Katedry Maszynoznawstwa (do 1954 r.), natomiast mgr Roman F¹fara i mgr Stefan G¹siewski pe³nili funkcje kierowników Katedry. Przybycie do Lublina prof. Janusza Hamana, po ukoñczeniu drugiego fakultetu na Wydziale Rolniczym UJ w Krakowie (jednoczeœnie wczeœniejszego absolwenta AGH 1949), zdynamizowa³o tempo przemian od roku 1953 r. Obecnie profesor Haman jest cz³onkiem rzeczywistym PAN, doktorem honoris causa Akademii Rolniczych w Lublinie, Krakowie, Wroc³awiu i Szczecinie. Dynamiczny rozwój rozpocz¹³ siê od kadry naukowej, przy jednoczesnym powiêkszeniu bazy lokalowej oraz od zwiêkszenia liczby studentów. Profesorowie Janusz Haman, Jacek Orzechowski, Tomasz Otmianowski, Jan Furtak stanowili od pocz¹tku istnienia Katedry trzon kadry naukowej. W 1970 r. powo³ano Radê Naukow¹ Instytutu, w sk³ad której wchodzili znani i zacni profesorowie Wydzia³u i Uczelni. Kierownikiem nowo powsta³ego Instytutu Techniki Rolniczej na prawach wydzia³u zosta³ prof. J. Haman, a jego zastêpcami byli doc. J. Orzechowski i doc. T. Otmianowski. W 1970 r. pierwszym dziekanem Wydzia³u Techniki Rolniczej zosta³ prof. Jacek Orzechowski, prodziekanem zaœ doc. Tadeusz Przybysz. Ustawiczny wzrost liczby studentów oraz zmiany w gospodarce krajowej zmusza³y do rozszerzania oferty i doskonalenia procesu dydaktycznego. Struktura Wydzia- ³u ulega³a ustawicznym zmianom, a profil kszta³cenia wychodzi³ naprzeciw potrzebom zatrudnienia. Instytut Mechanizacji Rolnictwa stanowi³ przez d³ugie lata podstawowy cz³on struktury Wydzia³u. Kolejni dyrektorzy profesorowie: Janusz Haman (do 1973), Tomasz Otmianowski (od 1976), Jacek Orzechowski (od 1982) i prof. Jan Gieroba (od 1982 do 1997) wraz ze swoimi zastêpcami przyczyniali siê do dalszego rozwoju badañ naukowych i dydaktyki. St¹d na Wydziale powsta³y nowe struktury organizacyjne. Instytut Mechanizacji Rolnictwa podzieli³ siê na 5 katedr. W 1979 r. powsta³ silny Instytut Zastosowañ Matematyki, z którego wyodrêbniono 3 zak³ady i pracowniê informatyki (kolejno dyrektorami byli profesorowie: Wiktor Oktaba, Tadeusz Przybysz). W 1980 r. powo³ano Instytut Eksploatacji Maszyn Przemys³u Rolno-Spo ywczego (pierwszym dyrektorem zosta³: prof. Józef Grochowicz), w 1990 r. Instytut przekszta³ci³ siê stopniowo w 5 katedr. W 1982 r. powo³ano nowy Instytut Podstaw Techniki (dyrektorzy profesorowie: T. Otmianowski, W. Pietrzyk, A. Kusz). W jego sk³ad wesz³y Zak³ady: Teorii Maszyn i Automatyki, Technologii i Organizacji Napraw (z dwoma Laboratoriami: Elektryfikacji Rolnictwa; Elektrotechniki i Elektroniki Samochodowej) oraz Zak³ad Ergonomii. W strukturze nowego Instytutu znalaz³a siê Pracownia Konstrukcyjno-Pomiarowa. Kierowanie nowym Instytutem powierzono prof. Tomaszowi Otmianowskiemu. Z Katedry kierowanej wczeœniej przez prof. Stefana Ziemnickiego utworzono w 1982 r. Instytut Melioracji i Budownictwa Rolniczego (dyrektorzy profesorowie: Zygmunt Mazur, Stanis³aw Pa³ys). 3 stycznia 1992 r. powsta³a samodzielna Katedra Fizyki (prof. Roman Koper). Natomiast z Katedry Maszynoznawstwa i In ynierii Przemys³u Spo ywczego wydzielono Zak³ad Eksploatacji Przemys³u Spo ywczego, który przekszta³cono w 1993 r. w Katedrê Eksploatacji Maszyn Przemys³u Spo ywczego (dr hab. Janusz Laskowski). 5 listopada 1993 r. powo³ano dwie Katedry: Maszyn i Urz¹dzeñ Rolniczych (prof. Andrzej Kwieciñski) oraz Pojazdów i Silników (prof. Eugeniusz Krasowski). W wyniku tych zmian ukszta³towa³a siê struktura Instytutu Mechanizacji Rolnictwa. W jego sk³ad wesz³y nastêpuj¹ce Zak³ady: Mechanizacji Produkcji Roœlinnej (prof. Jan Gieroba), Eksploatacji Sprzêtu Rolniczego (prof. Kazimierz Tomaszewski) oraz Maszyn i Urz¹dzeñ Ogrodniczych (prof. Jan Furtak). Dalsze zmiany nast¹pi³y w Instytucie Zastosowañ Matematyki. 25 listopada 1994 r. Zak³ad Matematyki i Statystyki Matematycznej podzielono na dwa odrêbne Zak³ady: Matematyki (dr hab. Czes³aw Stêpniak) i Statystyki Matematycznej (prof. Edward Niedokos). Zmieniono równie nazwê Zak³adu Doœwiadczalnictwa na Zak³ad Teorii Eksperymentu i Biometrii. Równoczeœnie w Instytucie powo³ano Pracowniê Informatyki. W 1997 r. rozwi¹zano Instytut Mechanizacji Rolnictwa, a zak³ady wchodz¹ce w sk³ad Instytutu przemianowano na Katedry: Eksploatacji Sprzêtu Rolniczego (prof. Mieczys³aw Szpryngiel), Maszynoznawstwa Rolniczego (prof. Kazimierz Dreszer), Maszyn i Urz¹dzeñ Ogrodniczych (prof. Józef Kowalczuk). W roku 1999 w miejsce Katedry Ch³odnictwa i Suszarnictwa powo³ano dwa samodzielne Zak³ady: In ynierii Ch³odnictwa (prof. Franciszek Kluza) oraz In ynierii Suszarnictwa i Przechowalnictwa (prof. Tadeusz Lis). W tym te roku wy³¹czono z Instytutu Zastosowañ Matematyki Oœrodek Informatyki i przekszta³cono go w jednostkê pozawydzia³ow¹. Kolejne zmiany to przekszta³cenie Instytutu Melioracji i Budownictwa Rolniczego i Instytutu Zastosowañ Matematyki oraz Instytutu Podstaw Techniki w katedry o tych samych nazwach. Jednoczeœnie pozostaj¹ce w strukturze tych katedr Zak³ady: Melioracji oraz Elektrotechniki i Elektryfikacji Rolnictwa zmieni³y nazwy na Zak³ad Melioracji i Kszta³towania Œrodowiska oraz Zak³ad Elektrotechniki i Systemów Pomiarowych. 2 AKTUALNOŒCI

5 JUBILEUSZ W 2000 r. w ramach Oddzia³u Techniki Rolno-Spo ywczej utworzono Zak³ad Projektowania Procesów Produkcyjnych, który po piêciu miesi¹cach dzia³alnoœci zosta³ przeniesiony na Wydzia³ Rolniczy, zasilaj¹c Oddzia³ Technologii ywnoœci i ywienia Cz³owieka. W maju 2001 r. w ramach Katedry Eksploatacji Sprzêtu Rolniczego utworzono Laboratorium Badawcze Maszyn Rolniczych. Natomiast we wrzeœniu 2002 r. nast¹pi³a zmiana nazwy Katedry Eksploatacji Sprzêtu Rolniczego na Katedrê Eksploatacji Maszyn i Zarz¹dzania w In ynierii Rolniczej (prof. Mieczys³aw Szpryngiel) oraz utworzono w ramach Katedry Zak³ad Zarz¹dzania Jakoœci¹ w In- ynierii Rolniczej (prof. Józef Sawa). RADA I STRUKTURA ORGANIZACYJNA WIP Wydzia³ In ynierii Produkcji jest wiod¹c¹ jednostk¹ naukowo-dydaktyczn¹ w zakresie in ynierii rolniczej w kraju. Na naszym Wydziale stopnie i tytu³y naukowe zdobywali pracownicy z wielu oœrodków naukowych w Polsce. Stopieñ naukowy doktora uzyska³o 288 osób, doktora habilitowanego 100, a tytu³ profesora 41 pracowników nauki. Obecnie Wydzia³ liczy 205 pracowników, w tym 151 nauczycieli (21 profesorów tytularnych, 22 doktorów habilitowanych i profesorów uczelnianych oraz 96 doktorów). 3/55/2010 Jednostki organizacyjne na Wydziale In- ynierii Produkcji: 1. Katedra Zastosowañ Matematyki i Informatyki kier. prof. Miros³awa Weso³owska-Janczarek, Katedra sk³ada siê z trzech zak³adów i jednej pracowni: Zak³ad Matematyki (kier. dr hab. Andrzej Kornacki), Zak³ad Statystyki Matematycznej (kier. dr hab. Zofia Hanusz), Zak³ad Teorii Eksperymentu i Biometrii (kier. prof. Miros³awa Weso³owska- Janczarek) oraz Pracownia Informatyki (kier. dr Arkadiusz Miaskowski). W Katedrze zatrudnionych jest 33 pracowników. 2. Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarz¹dzania w In ynierii Rolniczej kier. prof. Mieczys³aw Szpryngiel. W sk³ad Katedry wchodzi Zak³ad Zarz¹dzania Jakoœci¹ w In- ynierii Rolniczej (kier. prof. Józef Sawa). W Katedrze zatrudnionych jest 14 pracowników. 3. Katedra Fizyki kier. prof. Stanis³aw Pietruszewski. W Katedrze Fizyki funkcjonuj¹ dwa zak³ady: Zak³ad Fizyki Stosowanej (kier. prof. Stanis³aw Pietruszewski); Zak³ad Biofizyki (kier. dr hab. Mariusz Gagoœ, prof. nadzw. UP). W Katedrze zatrudnionych jest 20 pracowników. 4. Katedra Maszynoznawstwa Rolniczego kier. dr hab. Wojciech Tanaœ, prof. nadzw. UP. W Katedrze zatrudnionych jest 8 pracowników. 5. Katedra Maszyn i Urz¹dzeñ Ogrodniczych kier. prof. Józef Kowalczuk. W Katedrze zatrudnionych jest 7 pracowników. 6. Katedra Maszyn i Urz¹dzeñ Rolniczych kier. prof. Andrzej Kwieciñski. W Katedrze zatrudnionych jest 8 pracowników. 7. Katedra Melioracji i Budownictwa Rolniczego kier. dr hab. Tadeusz Wêgorek, prof. nadzw. UP. W Katedrze funkcjonuj¹ dwa zak³ady i laboratorium: Zak³ad In ynierii Wiejskiej (kier. dr hab. Tadeusz G³uski, prof. nadzw. UP), Zak³ad Melioracji i Kszta³towania Œrodowiska (kier. dr hab. Tadeusz Wêgorek, prof. nadzw. UP), Laboratorium Analityki Wód i Œcieków (kier. dr Krzysztof JóŸwiakowski). W Katedrze zatrudnionych jest 15 pracowników. 8. Katedra Podstaw Techniki kier. prof. Andrzej Kusz. W Katedrze funkcjonuj¹ trzy zak³ady oraz pracownia: Zak³ad Modelowania i Systemów Informacyjnych (kier. prof. Andrzej Kusz), Zak³ad Elektrotechniki i Systemów Pomiarowych (kier. prof. Marek Kuna-Broniowski), Zak³ad Teorii Maszyn i Automatyki (kier. prof. Krzysztof Go³acki), Pracownia Technologii Materia³ów i Utrzymania Maszyn (kier. dr hab. Jerzy Grudziñski). W Katedrze zatrudnionych jest 37 pracowników. 9. Katedra Energetyki i Pojazdów kier. prof. Wies³aw Piekarski. W Katedrze zatrudnionych jest 16 pracowników. 10. Katedra Eksploatacji Maszyn Przemys³u Spo ywczego kier. prof. Janusz Laskowski. W Katedrze zatrudnionych jest 9 pracowników. 11. Katedra In ynierii Procesowej kier. prof. Leszek Moœcicki. W Katedrze funkcjonuje Laboratorium Oceny Œrodków i Urz¹dzeñ Spo ywczych (kier. prof. Leszek Moœcicki). W Katedrze zatrudnionych jest 7 pracowników. 12. Katedra In ynierii i Maszyn Spo ywczych kier. prof. El bieta Kusiñska. W Katedrze zatrudnionych jest 15 pracowników. 13. Katedra Techniki Cieplnej kier. prof. Tadeusz Lis. W Katedrze funkcjonuje Zak³ad In ynierii Suszarnictwa i Przechowalnictwa (kier. prof. Tadeusz Lis). W Katedrze zatrudnionych jest 9 pracowników. 14. Katedra Ch³odnictwa i Energetyki Przemys³u Spo ywczego kier. prof. Franciszek Kluza. W Katedrze zatrudnionych jest 6 pracowników. 15. Zak³ad Biologicznych Podstaw Technologii ywnoœci i Pasz kier. (p.o.) dr Barbara Maniak. W Zak³adzie zatrudnionych jest 7 pracowników. DZIEKANI Dynamiczny rozwój i sprawne funkcjonowanie Wydzia³u jest zas³ug¹ dziekanów i wszystkich pracowników, a tak e pracownic dziekanatu. Dziekani Wydzia³u Techniki Rolniczej i In ynierii Produkcji: prof. dr hab. Jacek Orzechowski ( ) prof. dr hab. Tadeusz Przybysz ( ) prof. dr hab. Zygmunt Mazur ( ) prof. dr hab. Helena Lis ( ) prof. dr hab. Andrzej Kwieciñski ( ) prof. dr hab. Stanis³aw Pa³ys ( ) prof. dr hab. Andrzej Kusz ( , ) prof. dr hab. Mieczys³aw Szpryngiel ( , ) prof. dr hab. Wies³aw Piekarski ( , ). STUDENCI I ABSOLWENCI W roku 2006 i 2007 studia stacjonarne i niestacjonarne ukoñczy³o po 406 absolwentów. W 2008 r. studia ukoñczy³o 464 absolwentów. Natomiast w roku 2009 studia ukoñczy³o 446 absolwentów. Dotychczas Wydzia³ ukoñczy³o oko³o 6,5 tys. absolwentów. Od roku akademickiego 2010/2011 Wydzia³ bêdzie prowadzi³ kszta³cenie na piêciu kierunkach studiów: 1. technika rolnicza i leœna studia stacjonarne i niestacjonarne I i II stopnia: infrastruktura techniczna obszarów wiejskich, informatyka w in ynierii rolniczej, technika i infrastruktura przemys³u spo ywczego, technika motoryzacyjna i energetyka, odnawialne Ÿród³a energii i ekoenergetyka, in ynieria ywnoœci, oraz studia niestacjonarne II stopnia in ynieria kszta³towania œrodowiska; 2. zarz¹dzanie i in ynieria produkcji studia stacjonarne I i II stopnia: zarz¹dzanie i in ynieria rolnicza, zarz¹dzanie i in ynieria przetwórstwa spo ywczego; 3. edukacja techniczno-informatyczna studia stacjonarne i niestacjonarne I stopnia: obs³uga informatyczna produkcji rolniczej, systemy komputerowego wspomagania w przemyœle spo ywczym; 4. geodezja i kartografia studia stacjonarne i niestacjonarne I stopnia: geodezja rolna i wycena nieruchomoœci; 5. transport studia stacjonarne i niestacjonarne I stopnia: transport ywnoœci. BUDOWA CENTRUM INNOWACYJNO-WDRO ENIOWEGO NOWYCH TECHNIK I TECHNOLOGII W IN YNIERII ROLNICZEJ Aktualnie trwa budowa obiektów naukowodydaktycznych w g³ównej mierze dla Wydzia- ³u In ynierii Produkcji. Jest gotowy projekt architektoniczno-budowlany, zosta³ wy³oniony wykonawca Centrum Innowacyjno-Wdro- eniowego Nowych Technik i Technologii w In ynierii Rolniczej, przy ul. G³êbokiej 28. Inwestycja finansowana jest w 85% ze œrodków zewnêtrznych Unii Europejskiej Rozwój Polski Wschodniej (Oœ priorytetowa I. Nowoczesna gospodarka Dzia³anie I.1. Infrastruktura uczelni Budowa Centrum Innowacyjno-Wdro eniowego Nowych Technik i Technologii w In ynierii Rolniczej) oraz ze œrodków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego (na ogóln¹ kwotê 92 mln z³). Realizowana inwestycja sk³ada siê z dwóch budynków g³ównych po³¹czonych ³¹cznikiem, o ogólnej powierzchni u ytkowej m 2. Pracownicy Wydzia³u w ostatnim piêcioleciu znacznie zwiêkszyli swój dorobek naukowy. S¹ autorami licznych patentów, wniosków wdro eniowych, publikacji naukowych oraz wniosków badawczych. Wydzia³ aktualnie posiada kilkadziesi¹t unikalnych stanowisk badawczych, a z chwil¹ wybudowania nowego Centrum wzbogaci siê o kolejne laboratoria z nowoczesn¹ aparatur¹. Wyniki prac naukowo-badawczych wnios³y licz¹cy siê wk³ad w rozwój in ynierii rolniczej. Pracownicy zorganizowali kilkadziesi¹t konferencji naukowych krajowych i miêdzynarodowych, które przyczyni³y siê do doskonalenia warsztatu badawczego kadry naukowej. Katedry Wydzia³u In ynierii Produkcji prezentujemy na stronach 4 8 Wies³aw Piekarski 3

6 JUBILEUSZ KATEDRA ZASTOSOWAÑ MATEMATYKI I INFORMATYKI Prowadzone badania naukowe koncentruj¹ siê przede wszystkim na teorii eksperymentu i zastosowaniach statystyki matematycznej w naukach rolniczych, w tym tak e w in ynierii rolniczej. Tematyka badawcza obejmuje modele liniowe jednej i wielu zmiennych analizy wariancji i kowariancji ró nych uk³adów eksperymentalnych, analizê doœwiadczeñ p³odozmianowych, estymacjê parametrów i badanie ich w³asnoœci, badanie efektywnoœci uk³adów, analizê doœwiadczeñ czynnikowych z uwzglêdnieniem obiektu kontrolnego, analizê regresji, a tak e analizê krzywych wzrostu ze szczególnym uwzglêdnieniem zmiennych towarzysz¹cych. Obejmowa³y tak e metody estymacji komponentów wariancyjnych i kowariancyjnych w modelach losowych i mieszanych oraz problemy zwi¹zane z ustaleniem liczebnoœci próby. Prowadzone s¹ równie badania naukowe w zakresie algebry liniowej (teoria nierównoœci i przestrzenie uporz¹dkowane), wielowymiarowych metod statystycznej analizy danych (analiza skupieñ i sk³adowe g³ówne), modelowania matematycznego procesów z zakresu in ynierii rolniczej, weryfikacji modeli matematycznych procesów, wnioskowania statystycznego w modelach liniowych jednej i wielu zmiennych. Inf. z Katedry KATEDRA EKSPLOATACJI MASZYN I ZARZ DZANIA W IN YNIERII ROLNICZEJ Katedra wywodzi siê z Zak³adu Maszynoznawstwa Rolniczego, powo³anego w 1946 r. na Wydziale Rolnym UMCS. W 1950 r. Zak³ad zosta³ przemianowany w Katedrê Mechanizacji Rolnictwa w ramach której w 1962 r. powo³ano Zak³ad Eksploatacji Maszyn Rolniczych. Kierownikiem tego Zak³adu zosta³ doc. dr hab. Jacek Orzechowski, który pe³ni³ tê funkcjê do 1989 r. Nastêpnie Zak³adem kierowa³ prof. dr hab. Kazimierz Tomaszewski a do przejœcia na emeryturê w 1995 r. W tym czasie kierownictwo powierzono ówczesnemu dr. hab. in. Mieczys³awowi Szpryngielowi, który kieruje Katedr¹ do chwili obecnej. W 1997 r. Zak³ad przekszta³cono w Katedrê Eksploatacji Sprzêtu Rolniczego, a w 2002 r. zmieniono jej nazwê na Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarz¹dzania w In ynierii Rolniczej. W tym samym roku w ramach Katedry powo³ano Zak³ad Zarz¹dzania Jakoœci¹ w In ynierii Rolniczej, którego kierownikiem zosta³ ówczesny dr hab. in. Józef Sawa. Dzia³alnoœæ naukowo-badawcza Katedry obejmuje kilka kierunków badawczych. Pod kierownictwem prof. dr hab. Mieczys³awa Szpryngiela pracownicy Katedry realizuj¹ nastêpuj¹ce tematy badawcze: Technologie i eksploatacja maszyn w systemach produkcji rolniczej oraz Wykorzystanie odnawialnych Ÿróde³ energii na obszarach wiejskich. Zakres tych badañ dotyczy: zintegrowanych Ÿróde³ energii odnawialnej w rolnictwie, mo liwoœci i perspektyw produkcji biopaliw z rzepaku, w³aœciwoœci fizykochemicznych biopaliw, oceny pracoch³onnoœci sporz¹dzania kiszonek w belach cylindrycznych, zmian w konstrukcjach maszyn, oceny technologii zbioru i konserwacji pasz zielonych, badañ nad wp³ywem w³aœciwoœci nawozów na jakoœæ pracy rozsiewaczy tarczowych. Pod kierownictwem prof. dr hab. Józefa Sawy pracownicy Zak³adu Zarz¹dzania Jakoœci¹ w In ynierii Rolniczej realizuj¹ nastêpuj¹ce tematy badawcze: Zarz¹dzanie jakoœci¹ w zmechanizowanych technologiach produkcji rolniczej oraz Formy i poziom nak³adów materia³owo-energetycznych w rolnictwie zrównowa onym. Tematy te dotycz¹ badañ nad: technicznymi uwarunkowaniami w ochronie roœlin, efektywnoœci¹ nowych technologii aplikacji agrochemikaliów w rolnictwie, wybranymi gospodarstwami rodzinnymi w celu okreœlenia czynników warunkuj¹cych rozwój mechanizacji, wymaganiami w zakresie przyjaznego dla œrodowiska projektowania i u ytkowania maszyn rolniczych, struktur¹ kosztów i efektywnoœci¹ nak³adów materia³owo-energetycznych w gospodarstwach rodzinnych, procesami zarz¹dzania i zapewnienia jakoœci w zmechanizowanych technologiach produkcji rolniczej, wspomaganiem i doradztwem w zakresie rozwoju i efektywnoœci mechanizacji w gospodarstwach rodzinnych oraz technologicznymi przyczynami wypadków w rolnictwie. Zak³ad prowadzi wspó³pracê z zagranicznymi i krajowymi oœrodkami naukowymi. G³ównymi partnerami realizowanych badañ za granic¹ jest: Walloon Agricultural Research Centre Gembloux Belgia, a wœród krajowych Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach oddzia³ w Warszawie. Inf. z Katedry KATEDRA FIZYKI W Katedrze Fizyki w ramach in ynierii rolniczej prowadzone s¹ badania dotycz¹ce wp³ywu czynników fizycznych (œwiat³o lasera, pole magnetyczne, pole elektryczne, woda uzdatniana magnetycznie) na kie³kowanie i plonowanie wybranych roœlin uprawnych oraz opis matematyczny tego procesu. W badaniach tych wykorzystywany jest opracowany w Katedrze Fizyki elektroniczny kie³kownik, opatentowany w Urzêdzie Patentowym, który pozwala na dok³adne poznanie procesu kie³kowania wybranych nasion zbó i roœlin str¹czkowych. Prowadzone s¹ równie badania dotycz¹ce termodynamiki stosowanej oraz okreœlenia mechanicznych w³aœciwoœci cienkowarstwowych materia³ów biologicznych. Badania biofizyczne koncentruj¹ siê g³ównie wokó³ spektrometrycznych pomiarów b³on lipidowych z aktywnymi agregatorami. W ramach wspó³pracy z Uniwersytetem Medycznym w Lublinie s¹ prowadzone badania nad wp³ywem pola magnetycznego na yw¹ tkankê ludzk¹. Eksperymenty naukowe wykonuje siê w urz¹dzeniu badawczym opracowanym i wykonanym w Katedrze Fizyki, które zosta³o opatentowane wspólnie z UM w Urzêdzie Patentowym. Inf. z Katedry KATEDRA MASZYNOZNAWSTWA ROLNICZEGO Prowadzone przez nasz¹ Katedrê badania o charakterze utylitarnym dotycz¹: technicznych i technologicznych uwarunkowañ buraków cukrowych w regionie. Uzyskane wyniki s¹ podstaw¹ do oceny potencja³u produkcyjnego zaplecza surowcowego dla przemys³u cukrowniczego i potencjalnie dla energetycznego, a tak e mog¹ byæ pomoc¹ w podejmowaniu racjonalnych decyzji zwi¹zanych z utrzymaniem siê rynku i rozwojem gospodarstwa rolnego. Informacje te bêd¹ istotne nie tylko dla plantatorów, ale tak e dla odbiorców surowca (gorzelnie, cukrownie, wytwórnie bioetanolu); w ramach prac dla przemys³u cukrowniczego opracowano Kodeks Dobrych Praktyk w Produkcji Buraków Cukrowych, który zosta³ przyjêty jako obowi¹zuj¹cy wszystkich producentów cukru i plantatorów buraków na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej; intensyfikacji procesu separacji w maszynach do zbioru ziemniaków (wykorzystanie górki palcowej do separacji bry³ gleby, konstrukcje rolkowego separatora czyszcz¹cego do ziemniaków. Wspó³praca: AKPIL Pilzno, PIMR Poznañ, Instytut Mech. Rolnictwa Narodowej Akademii Nauk Bia³orusi; doskonalenia konstrukcji zespo³ów om³otowych, przeznaczonych do pozyskiwania ziarna kukurydzy cukrowej; realizowany jest równie projekt badawczy finansowany przez MNiSzW pt. Ocena w³aœciwoœci fizycznych, energetycznych i wytrzyma³oœciowych brykietów wytwarzanych z biomasy roœlinnej, obejmuj¹cy lata W ramach wspó³pracy z Przedsiêbiorstwem Handlowo-Us³ugowym ENERGOKRAK Sp. z o.o. w Krakowie dokonano opracowania pt. Ocena g³ównych parametrów u ytkowych resztek po niwnych kukurydzy w aspekcie zagospodarowania ich jako biomasy w energetyce zawodowej. Planowana jest kontynuacja wspó³pracy w tym zakresie. Problematyka badañ obejmuje tak e: energiê odnawialn¹; sterowanie i napêdy hydrostatyczne w maszynach roboczych (tworzenie bazy danych, programy komputerowego wspomagania napraw tych uk³adów); kombajny zbo owe i technologie zbioru zbó ; procesy przemieszczania transport (przenoœniki ciêgnowe i bezciêgnowe, transport pneumatyczny); technologie zbioru i wykorzystania biomasy roœlinnej na cele energetyczne; organizacja i technologia produkcji roœlin energetycznych; bazy danych maszyn i narzêdzi rolniczych do produkcji roœlinnej; ekologiczne problemy stosowania techniki rolniczej; badania ultradÿwiêkowe soków spo ywczych; nauczanie metod¹ e-learningow¹ modyfikacje materia³ów elektronicznych; perspektywy uprawy buraka cukrowego na tle organizacji rynku rolnego; œrodki mechanizacji, energooszczêdne techniki i technologie w produkcji roœlinnej, w szczególnoœci roœlin okopowych; techniki i technologie w integrowanej i ekologicznej produkcji rolniczej; zastosowanie technik komputerowych w zarz¹dzaniu prac¹ maszyn rolniczych; bazy danych jako podstawowe Ÿród³o informacji; techniki i technologie zbioru i pozyskiwania ziarna kukurydzy cukrowej na cele nasienne, przemys³owe i spo ywcze; napêdy i sterowanie hydrostatyczne w maszynach rolniczych; energetyczne aspekty napêdu hydrostatycznego; w³aœciwoœci agrofizyczne produktów roœlinnych; pozyskiwanie i zagospodarowanie odpadów poprodukcyjnych na cele energetyczne. Wojciech Tanaœ 4 AKTUALNOŒCI

7 JUBILEUSZ KATEDRA MASZYN I URZ DZEÑ OGRODNICZYCH W Katedrze Maszyn i Urz¹dzeñ Ogrodniczych jest zatrudniony jeden profesor zwyczajny prof. dr hab. Józef Kowalczuk (kierownik), trzech adiunktów, jeden starszy oraz dwoje specjalistów. G³ówne kierunki badañ naukowych realizowanych w Katedrze, w ramach badañ w³asnych i dzia³alnoœci statutowej, dotycz¹ szeroko rozumianej mechanizacji ogrodnictwa, a w tym m.in.: precyzyjnego siewu nasion warzyw, badañ maszyn do zbioru warzyw i owoców, mechanizacji prac w sadach, oceny w³aœciwoœci fizycznych roœlin str¹czkowych w aspekcie om³otu ich nasion oraz oceny ekonomicznej zmechanizowanych technologii produkcji wybranych warzyw i owoców. Wyniki tych badañ s¹ publikowane oraz prezentowane na konferencjach i sympozjach naukowych. Niektóre z nich s¹ równie wdra ane do praktyki. Na konkurs styczniowy w 2010 r. zosta³ z³o ony z Katedry wniosek o finansowanie projektu badawczego w³asnego, dotycz¹cego opracowania technologii siewu precyzyjnego nasion œlazowca pensylwañskiego. W zwi¹zku z tym, e w ostatnim okresie pracownicy Katedry realizuj¹ równie zajêcia dydaktyczne z maszynoznawstwa leœnego i eksploatacji maszyn leœnych tematyka badawcza Katedry zostanie rozszerzona o problematykê dotycz¹c¹ zagadnieñ zwi¹zanych z mechanizacj¹ prac leœnych. W ostatnim piêcioleciu przeprowadzono w Katedrze jeden przewód doktorski; pracownicy Katedry opublikowali ³¹cznie 50 prac, w tym 29 prac w czasopismach recenzowanych oraz wypromowali 46 magistrów i 6 in ynierów. Obecnie w Katedrze realizowane s¹ trzy prace habilitacyjne. Katedra posiada laboratorium dydaktyczno-badawcze wyposa one w niezbêdny sprzêt i aparaturê do prowadzenia badañ laboratoryjnych i polowych maszyn ogrodniczych oraz stanowisko do badañ sekcji wysiewaj¹cych siewników precyzyjnych. Pracownicy Katedry utrzymuj¹ niesformalizowane kontakty naukowe m.in. z Instytutem Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach, Katedr¹ Maszyn i Systemów Produkcyjnych Uniwersytetu Rolniczego w Nitrze na S³owacji, Uniwersytetem Rzeszowskim, Wy sz¹ Szko³¹ In ynieryjno-ekonomiczn¹ w Rzeszowie oraz wspó³pracuj¹ z firmami produkuj¹cymi sprzêt rolniczy i ogrodniczy, m.in. z firm¹ Pol-Mot Warfama S.A. w Dobrym Mieœcie i firm¹ Weremczuk w Lublinie. Inf. z Katedry 3/55/2010 KATEDRA MASZYN I URZ DZEÑ ROLNICZYCH Dzia³alnoœæ naukowa, prowadzona w Katedrze Maszyn i Urz¹dzeñ Rolniczych obejmuje badania procesów roboczych maszyn rolniczych, dobór maszyn w procesach produkcyjnych realizowanych w gospodarstwach rolnych, badania modelowe technologii produkcji rolniczej, zagadnienia eksploatacyjno-techniczne mechanizacji i organizacji produkcji zwierzêcej, badania nad mo liwoœci¹ wykorzystania sieci LAN i WAN do sterowania maszynami rolniczymi. Wa n¹ tematyk¹ naukow¹ by³a implementacja modeli matematycznych przy rozwi¹zywaniu zagadnieñ eksploatacyjnych w szeroko rozumianej in ynierii rolniczej, która zapocz¹tkowa³a prace nad systemami doradztwa dla producentów zbó, a nastêpnie opracowanie systemu ekspertowego dla potrzeb rolnictwa. Inna tematyka prac badawczych to teoria i konstrukcja zespo³ów roboczych maszyn rolniczych stosowanych w produkcji roœlinnej i zwierzêcej z wykorzystaniem metod komputerowych, projektowanie komputerowego systemu doradztwa w produkcji roœlinnej, mechanizacja, technologia, energoch³onnoœæ oraz organizacja procesów w produkcji zwierzêcej, modelowanie procesu zadawania pasz oraz kszta³towania mikroklimatu w pomieszczeniach inwentarskich. W ostatnich latach najwa niejszymi osi¹gniêciami badawczymi Katedry by³o: opracowanie inteligentnych systemów modelowania oraz wspomagania decyzji na potrzeby sterowania i optymalizacji z³o onych uk³adów rolniczych oraz internetowych systemów doboru maszyn i urz¹dzeñ w produkcji rolniczej; oprogramowanie systemu ekspertowego wyboru technologii utrzymania zwierz¹t dla producentów byd³a oraz doboru œrodków transportowych do realizacji przewozów w rolnictwie; opracowanie metody wielokryterialnego doboru œrodków technicznych do produkcji byd³a z uwzglêdnieniem nak³adów finansowych, energetycznych oraz robocizny; modelowanie uk³adów mechanicznych narzêdzi uprawowych oraz do uprawy miêdzyrzêdowej, w konstrukcji których wykorzystano elementy sprê yste; opracowanie metody prowadzenia obliczeñ symulacyjnych, projektowania i sterowania wentylacj¹ w chlewniach; opracowanie metody okreœlania typoszeregów rozrzutników obornika. Katedra prowadzi sta³¹ wspó³pracê naukow¹ z Czeskim Uniwersytetem Rolniczym w Pradze, Akademi¹ Rolnicz¹ w Nitrze, Rolniczym Instytutem Naukowo-Badawczym Pó³nocno-Wschodnim im. N. W. Rudnickiego w Kirowie, Politechnik¹ Lubelsk¹, Katedr¹ In ynierii Procesowej, Spo ywczej i Ekotechniki, Politechnik¹ Radomsk¹, Instytutem Systemów Transportowych. Inf. z Katedry KATEDRA MELIORACJI I BUDOWNICTWA ROLNICZEGO G³ówne kierunki dzia³alnoœci naukowo-badawczej Katedry skupiaj¹ siê wokó³ zagadnieñ: erozji gleb i melioracji przeciwerozyjnych; rekultywacji terenów zdegradowanych; zastosowañ fitomelioracji i konstrukcji hydrotechnicznych w ograniczaniu erozji wodnej i wietrznej oraz zapobieganiu rozprzestrzeniania siê zanieczyszczeñ obszarowych; zwiêkszania retencji wodnej terenów rolniczych; skutecznoœci i doskonalenia rozwi¹zañ technicznych ma³ych (w tym przydomowych) oczyszczalni œcieków; jakoœci i identyfikacji Ÿróde³ zanieczyszczeñ wód powierzchniowych i podziemnych; gospodarki wodnej gleb organicznych; wykorzystania gruntów zdegradowanych do produkcji drewna na cele energetyczne; efektywnoœci systemów gospodarowania œciekami opadowymi; rozwi¹zañ funkcjonalnych i konstrukcyjnych budynków inwentarskich; zastosowania komputerowego modelu symulacyjnego do analiz warunków mikroklimatycznych w budynkach inwentarskich. Najwa niejsze osi¹gniêcia naukowo-badawcze Katedry to opracowanie pierwszej w Polsce szczegó³owej mapy zasiêgu erozji wodnej gleb lessowych i rêdzin Lubelszczyzny. Inf. z Katedry KATEDRA PODSTAW TECHNIKI Tematyka naukowo-badawcza skupia siê wokó³ takich zagadnieñ, jak: ontologie rolniczych procesów produkcyjnych, zastosowanie metod sztucznej inteligencji do projektowania systemów informacyjnego wspomagania eksploatacji obiektów technicznych oraz rolniczych procesów produkcyjnych, sieciowe systemy informacyjne, analiza ryzyka w rolniczym procesie produkcyjnym, prognozowanie i wczesne wykrywanie rozwoju chorób roœlin, wizualizacja, sterowanie i nadzór nad procesami technologicznymi, wykorzystanie niekonwencjonalnych Ÿróde³ energii, ergonomiczna analiza stanowisk pracy i podstawowych maszyn przemys³u spo ywczego, testy subiektywnego odczucia zmêczenia jako metoda okreœlania obci¹- enia prac¹ w rolnictwie i przemyœle rolno-spo ywczym, identyfikacja cech materia³u roœlinnego pod k¹tem ograniczania strat iloœciowych i jakoœciowych w procesach zbioru, transportu i przechowywania, opracowanie kinematyki, dynamiki przestrzennych ³añcuchów kinematycznych, symulacja ruchu, analiza dok³adnoœci oraz weryfikacja doœwiadczalna, wielopoziomowe sterowanie szeregowaniem zadañ i rozdzia³em zasobów w systemach z³o onych typu kompleks operacji. Inf. z Katedry Prace badawcze prowadzone w Katedrze lokuj¹ siê w priorytetowych kierunkach badañ, w ramach strategicznych obszarów badawczych: Technologie informacyjne, Œrodowisko i Rolnictwo. KATEDRA ENERGETYKI POJAZDÓW G³ówne kierunki prac naukowo-badawczych prowadzonych w Katedrze mo na powi¹zaæ z wykazem dyscyplin naukowych zamieszczonym na stronie internetowej Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego, wed³ug którego wskazano dyscypliny najbardziej charakterystyczne dla Katedry Energetyki i Pojazdów UP w Lublinie. Dzia³alnoœæ naukowa skupia siê na nastêpuj¹cych zagadnieniach: 1. Biomasa i biopaliwa silnikowe badania nad opracowaniem i wykonaniem systemów zasilania biopaliwem; badania parametrów energetycznych i ekologicznych przy zasilaniu silników biopaliwem; badania eksploatacyjne materia³ów pêdnych i cieczy eksploatacyjnych; analiza mo liwoœci wykorzystania roœlin i odpadów na cele energetyczne; badania parametrów energetycznych i ekologicznych biomasy; 5

8 JUBILEUSZ 2. Badania stanu technicznego silników badanie wp³ywu zmian stanu technicznego uk³adów wtryskowych silników o zap³onie samoczynnym na parametry energetyczne i ekologiczne; analiza korelacji pomiêdzy zu yciem uk³adu TPC a wybranymi parametrami diagnostycznymi; badania emisji zanieczyszczeñ i zadymienia przy rozruchu silników spalinowych; terenowe badania emisji zanieczyszczeñ i zadymienia spalin silników spalinowych; 3. Infrastruktura drogowa badania z zakresu oddzia³ywania dróg ko³owych i kolejowych na œrodowisko naturalne; rozwój motoryzacji a bezpieczeñstwo ruchu drogowego, równie w aspekcie psychomotorycznym; oddzia³ywanie pojazdów samochodowych i ci¹gników na œrodowisko przyrodnicze (ha³as, zanieczyszczenie metalami i py³ami, emisja zanieczyszczeñ, itp.); 4. Badania maszyn roboczych badania wibroakustyczne obiektów technicznych (w tym g³ównie silników ci¹gnikowych); badania wydajnoœci eksploatacyjnej i technologicznej maszyn i urz¹dzeñ transportu wewnêtrznego w przemyœle rolno-spo ywczym; badania procesów dynamicznych maszyn roboczych metod¹ symulacyjn¹ i komputerow¹. Jednym z wa niejszych osi¹gniêæ badawczych Katedry jest patent wspó³autorstwa prof. dr. hab. in. Wies³awa Piekarskiego Czujniki pomiaru wtrysku uk³adów wysokociœnieniowych patent PRL nr Ma to tak e odzwierciedlenie w realizowanych badaniach nad wtryskiem paliwa w silnikach wysokoprê nych i plejad¹ pochodnych zagadnieñ dotycz¹cych motoryzacyjnego aspektu wp³ywu pojazdów na œrodowisko przyrodnicze. Dotychczasowe osi¹gniêcia badawcze Katedry Energetyki i Pojazdów obejmuj¹ stosunkowo szerokie spektrum wiedzy. Wœród najwa niejszych tematów mo na wskazaæ: okreœlenie wp³ywu dodatku estrów kwasów t³uszczowych oleju rzepakowego do oleju napêdowego w iloœci 1 5% objêtoœciowo na w³aœciwoœci fizykochemiczne paliwa oraz okreœlenie parametrów pracy silnika zasilanego takim paliwem; badania emisji szkodliwych sk³adników spalin w pocz¹tkowym okresie pracy nagrzewaj¹cego siê silnika spalinowego w pojeÿdzie; badania nad wprowadzeniem nowej bezinwazyjnej metody oceny stanu technicznego rozruszników elektrycznych stosowanych do rozruchu silników spalinowych pojazdów rolniczych; badania wp³ywu i zakresu oddzia³ywania infrastruktury komunikacyjnej na œrodowisko przyrodnicze Roztoczañskiego Parku Narodowego (RPN), jako terenu naturalnego; badania nad mo liwoœciami i skutkami zastosowania roœlin energetycznych jako odnawialne Ÿród³a energii oraz jako ekrany biologiczne stanowi¹ce naturaln¹ barierê ograniczaj¹c¹ oddzia³ywanie szlaków komunikacyjnych na œrodowisko przyrodnicze; badania terenowe mocy u ytecznej, momentu obrotowego i zu- ycia paliwa przez silniki pojazdów rolniczych z zastosowaniem systemu diagnostycznego Service ADVISOR wspó³pracuj¹cego z diagnostyk¹ pok³adow¹ ci¹gników; badania procedur logistycznych i wzajemnych relacji pomiêdzy podsystemami w ³añcuchu logistycznym przedsiêbiorstwa handlowous³ugowego w sektorze rolniczym, obejmuj¹cych sprzeda wyrobów i czêœci zamiennych, ich transport oraz przegl¹dy i naprawê ci¹gników rolniczych w okresie obejmuj¹cym lata Katedra Energetyki i Pojazdów prowadzi œcis³¹ wspó³pracê z Lubelsk¹ Rad¹ Ekoenergii Fundacji PAN Oddzia³ w Lublinie Nauka i Rozwój Lubelszczyzny i jest g³ównym organizatorem cyklicznej konferencji naukowo-technicznej EKOENERGIA. Ponadto Katedra wspó³pracuje z Narodowymi Uniwersytetami na Ukrainie, w Kijowie, we Lwowie i w Kamieñcu Podolskim oraz prowadzi wymianê naukow¹ z oœrodkami naukowymi z Litwy, Bia³orusi, Rosji i S³owacji. Nie ma jednak e sprecyzowanych oficjalnych tematów badañ realizowanych w ramach tej wspó³pracy, które ogólnie rzecz ujmuj¹c dotycz¹ zagadnieñ zgodnych z kierunkami badañ prowadzonych w Katedrze. Inf. z Katedry KATEDRA EKSPLOATACJI MASZYN PRZEMYS U SPO YWCZEGO Dzia³alnoœæ naukowa Katedry w okresie r. obejmowa³a kontynuacjê badañ nad w³aœciwoœciami fizycznymi i technologicznymi materia³ów biologicznych w powi¹zaniu z procesami ob³uskiwania, rozdrabniania, zagêszczania, granulowania, przemia³u i wypieku. Nowymi kierunkami badañ by³y prace nad ocen¹ cech mechanicznych materia³ów biologicznych, stanów naprê eñ i odkszta³ceñ oraz modelowanie zachowania ziarna zbó pod wp³ywem zmian wilgotnoœci, cech reologicznych ciasta i produktów spo ywczych, procesu wypieku pieczywa z ró nymi dodatkami, w tym wzbogaconymi w substancje o dzia³aniu prozdrowotnym, cech jakoœciowych makaronów, procesu brykietowania i peletowania, w tym badania nad okreœleniem energoch³onnoœci (zapotrzebowania energii cieplnej i elektrycznej) tego procesu i podatnoœci na ciœnieniowe aglomerowanie surowców roœlinnych, które mog¹ byæ wykorzystane do produkcji biopaliw sta³ych. Badania powy sze by³y realizowane we wspó³pracy naukowej z oœrodkami INRA w Nantes i Montpellier (Francja), Instytutem Agrofizyki PAN w Lublinie, UR w Krakowie, ART w Olsztynie, Lubell¹ S.A. w Lublinie oraz z firmami bran y paszowej oraz produkcji biopaliw sta³ych. Prowadzenie w Katedrze tych prac umo liwi³y stanowiska pomiarowe do badañ w³aœciwoœci fizycznych, przetwórczych, wytrzyma³oœciowych i reologicznych oraz procesów aglomerowania materia³ów biologicznych uzupe³nione w ostatnim okresie o dodatkowe wyposa enie, takie jak: g³owice o maksymalnym obci¹ eniu 100 N i 500 N (do maszyny wytrzyma³oœciowej Zwick Z 20/TN2S), mikroskop stereoskopowy typ MSZ200 T, aparatura do badania cech jakoœciowych m¹ki, tester New Holmen. Efektem dzia³alnoœci naukowej Katedry by³o wykonanie pracy habilitacyjnej przez dr. in. Dariusza Dzikiego Analiza wp³ywu wstêpnego zgniatania ziarna zbó na rozdrabnianie udarowe oraz prac doktorskich przez Renatê Ró y³o Wp³yw w³aœciwoœci ziarna pszenicy jarej na wartoœæ technologiczn¹ m¹ki, Adama Zdybla Wp³yw nawo enia azotowego na w³aœciwoœci wytrzyma³oœciowe i technologiczne ziarna yta i Milenê Potrêæ Ocena procesu ciœnieniowego zagêszczania surowców roœlinnych stosowanych do produkcji biopaliw sta³ych. Ponadto aktualnie w trakcie przygotowania s¹ dwie prace habilitacyjne oraz prowadzone badania do trzech prac doktorskich. Obszerne fragmenty badañ stanowi¹ przedmiot licznych publikacji (ponad 60 w ci¹gu ostatnich piêciu lat) zarówno w czasopismach z listy filadelfijskiej (Journal of Food Engineering, Powder Technology, LWT Food Science and Technology), jak i krajowych oraz licznych doniesieñ na konferencje. Œwiadczy to o ogromnym potencjale naukowym pracowników Katedry oraz uznaniu dokonañ badawczych w skali œwiatowej. Opublikowane wyniki badañ ciesz¹ siê zainteresowaniem zarówno innych jednostek badawczych, jak i praktyki przemys³owej, czego dowodz¹ ró ne formy prowadzonej wspó³pracy. Obok intensywnej dzia³alnoœci naukowej pracownicy Katedry uczestnicz¹ w procesie dydaktycznym, który obejmuje realizacjê zajêæ z przedmiotów: Eksploatacja maszyn przetwórstwa spo ywczego, Produkcja przetworów zbo owych, Przetwórstwo zbo owo-m³ynarskie, In ynieria przetworów zbo owych, Eksploatacja maszyn spo ywczych, In ynieria przetwórstwa zbo owego i piekarniczego, Komputerowe wspomaganie eksploatacji zak³adów spo ywczych, Energooszczêdne technologie w przemyœle spo ywczym, Zarz¹dzanie i komputerowe wspomaganie eksploatacji zak³adów przemys³u spo ywczego, Komputerowe wspomaganie eksploatacji zak³adów spo ywczych, Zarz¹dzanie infrastruktur¹ techniczn¹ w przedsiêbiorstwie, Techniki komputerowe w przetwórstwie zbó. Do realizacji przedmiotów opracowano nowe programy nauczania, oraz przygotowano nowoczesne œrodki dydaktyczne z wykorzystaniem komputera. W ramach dzia³alnoœci dydaktycznej w Katedrze, w ostatnim piêcioleciu, wykonanych zosta³o 70 prac magisterskich i 34 prace in ynierskie. Inf. z Katedry KATEDRA IN YNIERII PROCESOWEJ W 1984 r. na Wydziale Techniki Rolniczej AR w Lublinie powo³ano do ycia samodzielny Zak³ad In ynierii Procesowej, od 1993 r. przekszta³cony w Katedrê In ynierii Procesowej. Kierownikiem Katedry jest prof. zw. dr hab. Leszek Moœcicki. Jednostka specjalizuje siê w zagadnieniach zwi¹zanych z przetwórstwem ciœnieniowo-termicznym surowców na cele spo ywcze i paszowe. Pracownicy Katedry opracowali i wdro yli do produkcji w ZMCh Metalchem w Gliwicach seryjn¹ rodzinê ekstruderów jednoœlimakowych oraz ekstruder dwuœlimakowy. Opracowali tak e wiele modernizacji konstrukcji tych ekstruderów oraz wyposa enia dodatkowego umo liwiaj¹cych ich szersze zastosowanie w przemyœle spo- 6 AKTUALNOŒCI

9 JUBILEUSZ ywczym, paszowym, a tak e do wytwarzania biopolimerów pochodzenia roœlinnego. W latach wydali drukiem ponad 100 oryginalnych prac twórczych, (w tym 2 podrêczniki), artyku³ów i komunikatów naukowych, referatów na konferencjach miêdzynarodowych, krajowych oraz uzyskali 8 wzorów u ytkowych zwi¹zanych z wyposa eniem i modernizacj¹ ekstruderów. Obronili dwie prace doktorskie. Katedra In ynierii Procesowej prowadzi dzia³alnoœæ naukowo-badawcz¹ w nastêpuj¹cych dziedzinach: HTST ciœnieniowo-termiczna obróbka surowców roœlinnych na cele spo ywcze i paszowe, a w szczególnoœci z zastosowaniem techniki ekstruzji; wytwarzanie ywnoœci wygodnej wzbogacanej dodatkami prozdrowotnymi; badaniami w³aœciwoœci fizycznych, chemicznych i funkcjonalnych ekstrudatów; in ynieria procesu ekstruzji; in ynieria biopolimerów skrobiowych; modyfikacja skrobi metod¹ ekstruzji; opracowywanie technologii wytwarzania ekstrudatów spo ywczych i paszowych; konstrukcja wielozadaniowych ekstruderów oraz maszyn peryferyjnych wchodz¹cych w sk³ad linii technologicznych s³u ¹cych do wytwarzania ekstrudowanej ywnoœci i pasz. Badania te maj¹ charakter poznawczy i utylitarny. Katedra In ynierii Procesowej stale prowadzi szeroko zakrojon¹ wspó³pracê z zagranicznymi oœrodkami, zw³aszcza z uniwersytetami holenderskimi. Obecnie realizuje 4 granty MNiSzW zwi¹zane z przetwórstwem skrobi na cele spo ywcze i opakowaniowe: N N ; N N ; N N ; N N Inf. z Katedry KATEDRA IN YNIERII I MASZYN SPO YWCZYCH Funkcjonowanie i dzia³alnoœæ naukowo-dydaktyczna Katedry realizowana jest przez Zespó³ pracowników, w sk³ad którego wchodzi oprócz jej kierownika prof. dr hab. El biety Kusiñskiej, czterech profesorów nadzwyczajnych UP, szeœciu adiunktów, troje pracowników in ynieryjno-technicznych oraz trzech doktorantów. Pracownicy Katedry prowadz¹ zajêcia dydaktyczne wynikaj¹ce z programu kszta³cenia na poszczególnych kierunkach i specjalnoœciach Wydzia³u, które obejmuj¹ m.in. szerok¹ problematykê dotycz¹c¹ techniki i in ynierii przetwórstwa spo ywczego. G³ówne kierunki badañ realizowanych w Katedrze dotycz¹ nowych technik przetwórczych w przemyœle spo ywczym, w³aœciwoœci fizycznych, funkcjonalnych i technologicznych surowców oraz produktów spo ywczych, zmian mikrostruktury surowców i produktów spo ywczych, przechowywania i konserwacji surowców i produktów spo ywczych, przygotowania nasion roœlin str¹czkowych i zbó do przetwórstwa, wykorzystania promieniowania podczerwonego, zastosowania mikrofal i ultradÿwiêków, zjawisk zachodz¹cych w trakcie nawil ania nasion, wykorzystania i utylizacji surowców ubocznych i odpadów przemys³u spo ywczego, zarz¹dzania jakoœci¹ w przemyœle spo ywczym, problemów przetwórczych w gastronomii, eksploatacji linii i maszyn w przemyœle spo ywczym. W latach jedna osoba uzyska³a tytu³ profesora, czterech pracowników Katedry uzyska³o stopieñ naukowy doktora habilitowanego, a oœmiu doktora. Pracownicy Katedry opublikowali ³¹cznie 254 prace, w tym 162 recenzowane, uzyskali zatwierdzenia 3 patentów oraz zg³osili 6 nastêpnych patentów i wzorów u ytkowych. Katedra by³a organizatorem 8 konferencji naukowych, pracownicy prezentowali swoje prace na licznych konferencjach o zasiêgu miêdzynarodowym i krajowym. We wspó³pracy z zak³adami spo ywczymi regionu prowadzono dzia³alnoœæ szkoleniow¹ i wdro eniow¹. Wypromowano 158 magistrów i 61 in ynierów. Obecnie w Katedrze realizowane s¹ 3 projekty badawcze. Pracownicy Katedry prowadz¹ studia podyplomowe w zakresie: Technika i technologia produkcji pasz przemys³owych oraz Techniki gastronomiczne w turystyce. Ponadto w ramach dzia³alnoœci dydaktycznoorganizacyjnej Katedry dzia³a Ko³o Naukowe Komputerowe projektowanie procesów in ynierii spo ywczej (CAE), gdzie m.in. opracowywane i realizowane s¹ projekty, proponowane i wykonywane przez samych studentów, przy wspó³udziale i pomocy pracowników naukowych Katedry. Inf. z Katedry 3/55/2010 KATEDRA TECHNIKI CIEPLNEJ Katedra Techniki Cieplnej powsta³a 1 sierpnia 1989 r. z Zak³adu o tej samej nazwie (powo³anego uchwa³¹ Senatu AR w Lublinie z dnia 1 lutego 1980 r.), w ramach Instytutu Eksploatacji Maszyn Przemys³u Rolno-Spo ywczego. W latach 80. ub. wieku w Zak³adzie Techniki Cieplnej prowadzone by³y przedmioty nie tylko z tego œcis³ego zakresu, ale równie z ch³odnictwa i suszarnictwa. Rozwój kadry naukowo-dydaktycznej, prowadz¹cy do usamodzielnienia, a w niedalekiej przysz³oœci do uzyskania przez dwie osoby tytu³u profesora, pozwoli³ wydzieliæ Zak³ad Ch³odnictwa i Suszarnictwa. Od pocz¹tku istnienia tych jednostek funkcjê kierownika pe³ni prof. dr hab. Helena Lisowa. W Katedrze zatrudniony jest jeden adiunkt, dwóch asystentów i dwóch pracowników technicznych. Pracownicy Katedry prowadz¹ przedmioty dydaktyczne na studiach dziennych i zaocznych (zró nicowane pod wzglêdem treœci na poszczególnych specjalnoœciach WIP), takie jak: technika cieplna (spec. TRS, TR, I, TMiE i TKwIR), termodynamiczne procesy spalania (spec. TMiE), seminarium dyplomowe, pracownia dyplomowa. W roku akad. 2003/04 obci¹ enie dydaktyczne wynosi³o ogó³em 1185 godzin. Do najwa niejszych prac naukowo-badawczych realizowanych w Katedrze mo na zaliczyæ badania: w³aœciwoœci termofizycznych produktów rolniczych i spo ywczych, suszenia chmielu i tytoniu, wp³ywu ogrzewania nasion na ich ywotnoœæ, wp³ywu warunków suszenia owoców na przebieg procesu i cechy jakoœciowe suszu, wp³ywu cech gatunkowych i odmianowych na kinetykê suszenia i jakoœæ suszu z owoców, wp³ywu wilgotnoœci wzglêdnej powietrza, temperatury i czasu przechowywania na zmiany iloœciowe i jakoœciowe wybranych produktów, termodynamicznej mo liwoœci uzyskania optymalnej wilgotnoœci wzglêdnej powietrza w ch³odni, procesu liofilizacji produktów spo ywczych, w³aœciwoœci fizycznych i chemicznych liofilizatów, wp³ywu blanszowania na proces liofilizacji i przechowywania suszu, matematycznego modelowania procesów konwekcyjnego suszenia owoców i warzyw. Katedra Techniki Cieplnej wyposa ona jest w szereg stanowisk badawczych, m.in. stanowisko wykorzystuj¹ce termiczn¹ analizê ró - nicow¹ (Derivatograph Q1500D); system kalorymetryczny 605 M UNIPAN do wyznaczania ciep³a w³aœciwego oraz ciep³a przemian fazowych; stanowisko do okreœlania iloœci olejków eterycznych w materiale metod¹ destylacji z par¹ wodn¹ w aparacie Derynga. Ponadto pracownicy Katedry wspó³pracuj¹c z Katedr¹ Ch³odnictwa i Suszarnictwa wykorzystuj¹ te : stanowisko do badania kinetyki suszenia z automatycznym pomiarem masy materia³u oraz temperatury, wilgotnoœci i natê enia przep³ywu czynnika susz¹cego; stanowisko do badania procesu ch³odzenia i zamra ania produktów rolniczych i ywnoœci; wspomagane komputerowo stanowisko do badania procesu liofilizacji; stanowisko do badania zakresu krioskopowego; stanowisko do oznaczania zawartoœci witaminy C. Katedra posiada znacz¹ce osi¹gniêcia naukowe, czego odzwierciedleniem mo e byæ wymieniony poni ej dorobek: habilitacje (2), prace doktorskie (9), publikacje w latach (9). Inf. z Katedry KATEDRA CH ODNICTWA I ENERGETYKI PRZEMYS U SPO YWCZEGO Katedra Ch³odnictwa i Energetyki Przemys³u Spo ywczego zosta- ³a powo³ana w 2004 r. w miejsce samodzielnego Zak³adu In ynierii Ch³odnictwa. Kierownikiem Katedry jest prof. dr hab. in. Franciszek Kluza. Dzia³alnoœæ Katedry obejmuje realizacjê zadañ dydaktycznych i prowadzenie badañ naukowych w zakresie merytorycznego profilu okreœlonego jej nazw¹. Prace naukowo-badawcze wykonywane w ramach tematów badañ statutowych i badañ w³asnych s¹ kontynuacj¹ dzia³alnoœci w obszarach, w zakresie których wypracowana zosta³a wczeœniej ugruntowana pozycja naukowa zespo³u poprzez osi¹gniête ju wyniki i zdobyte doœwiadczenie. Dotyczy to równie zrealizowanego do koñca 2007 r. wieloletniego projektu badawczego Optymalizacja warunków prowadzenia procesu oraz charakterystyka zjawisk towarzysz¹cych odwróconej fluidyzacji sfinansowanego przez KBN i Ministerstwo. Temat badañ statutowych Modelowanie wybranych w³aœciwoœci produktów rolniczych i ywnoœci oraz kinetyki przebiegu cieplnych procesów ich konserwacji realizowano poprzez wykonanie zadañ: odwadnianie osmotyczne zamra anych owoców i warzyw; rola dodatków w pieczywie mro onym; zamra anie miêsa z królików; zamra- anie pieczywa z dodatkami prozdrowotnymi; zamra anie sorbetów owocowych; kinetyka obróbki i ocena jakoœci warzyw zamra anych metod¹ fluidyzacji odwróconej. W temacie badañ w³asnych Charakterystyka eksploatacyjna urz¹dzeñ ch³odniczych i wp³yw warunków termodynamicznych na procesy ch³odnicze ywnoœci wykonano prace: w³aœciwoœci ziarna kukurydzy zale nie od warunków termody- 7

10 JUBILEUSZPRO. PRO MEMORIA namicznych; przydatnoœæ chrzanu do ch³odniczej obróbki i przechowywania; optymalizacja zamra ania i zamra alniczego przechowywania gotowanego ry u; w³aœciwoœci wytrzyma³oœciowe ry u gotowanego, ch³odzonego i przechowywanego; optymalizacja technicznych parametrów odwróconej fluidyzacji. Trzecim kierunkiem dzia³añ w obszarze naukowo-badawczym by³a realizacja wspomnianego wy ej projektu badawczego oraz podejmowanie nowych tematów wynikaj¹cych z trendów rozwojowych zarysowuj¹cych siê w budowie, wyposa eniu i dzia³aniu instalacji ch³odniczych oraz w technologii ch³odnictwa. Szczególnie realizacja grantu by³a du ym osi¹gniêciem, poniewa opracowano i opanowano nowy, bêd¹cy dopiero w stadium badañ na œwiecie proces obróbki ch³odniczej, dla którego ustalono nazwê w jêzyku polskim. Zbudowano, chronione od 2008 r. w³asnym patentem urz¹dzenie do obróbki ywnoœci t¹ metod¹. W zasadniczych nurtach dzia³alnoœci Katedra osi¹gnê³a znacz¹ce wyniki tzn. przygotowano rozprawê habilitacyjn¹, dwie obronione prace doktorskie, szereg badawczych prac dyplomowanych (51), patenty (2 uzyskane, 3 w trakcie) oraz oryginalne i inne publikacje (105), a tak e prezentacje na kongresach i konferencjach (17). W zakresie badañ innowacyjnych podjêto prace nad efektami termoakustycznym i magnetokalorycznym w ch³odnictwie i nad zamra- aniem eli i surowców piekarniczych. Prowadzenie badañ i dzia³alnoœæ dydaktyczna s¹ ze sob¹ œciœle skojarzone a dope³nieniem ³¹czenia procesów badawczego i dydaktyczno-wychowawczego w Katedrze jest dzia³alnoœæ Studenckiego Naukowego Ko³a Ch³odnictwa za³o onego w 1996 r. z inicjatywy kierownika Katedry. Aktywnoœæ Ko³a uzewnêtrznia siê poprzez prezentacjê na konferencjach prac wykonanych w ramach Ko³a, spotkania naukowe z maturzystami i wizyty robocze w firmach. Istotnym osi¹gniêciem Katedry s¹ prace popularyzuj¹ce wyniki badañ. Kierownik Katedry, jako sta³y wspó³pracownik International Institute of Refrigeration w Pary u i International Union of Food Science and Technology IUFoST w Toronto, przybli a czytelnikom najnowsze osi¹gniêcia ch³odnictwa poprzez ich prezentacjê w czasopiœmie Ch³odnictwo. Bêd¹c od szeregu lat korespondentem czasopism IUFoST Newsline i The World of Food Science Magazine prezentuje w nich dokonania polskich oœrodków. Inf. z Katedry ZAK AD BIOLOGICZNYCH PODSTAW TECHNOLOGII YWNOŒCI I PASZ Dzia³alnoœæ naukowa Zak³adu skupia siê wokó³ zagadnieñ zwi¹zanych z badaniem i kszta³towaniem w³aœciwoœci produktów rolno-spo- ywczych i uwzglêdnia wykorzystanie regionalnych surowców rolniczych (w tym produktów ubocznych i odpadowych), monitorowanie operacji i procesów w przetwarzaniu ywnoœci oraz ocenê produktu finalnego. Badania dotycz¹ zmian fizykochemicznych i biochemicznych zachodz¹cych podczas przetwarzania surowców spo ywczych i paszowych, m.in. wp³ywu wybranych procesów termicznych na stabilnoœæ lizyny przyswajalnej w nasionach roœlin str¹czkowych oraz pozyskiwania ywnoœci o w³aœciwoœciach prozdrowotnych, w tym kszta³towania w³aœciwoœci fizycznych tkanek kurcz¹t brojlerów. Przedmiotem badañ s¹ sk³adniki bioaktywne czerwonych win owocowych, w tym zwi¹zki polifenolowe, antocyjany, zmiany wskaÿników charakteryzuj¹cych zwi¹zki barwne win oraz zmiany aktywnoœci antyoksydacyjnej w procesie produkcji win. Optymalizacja parametrów procesu technologicznego na przyk³adzie procesu dojrzewania czerwonych win jest realizowana w oparciu o metodykê planowania eksperymentu z wykorzystaniem centralnych planów kompozycyjnych. Doskonalono metody oznaczania sk³adników przemys³owych mieszanek paszowych, zastosowano wskaÿnik purpury bromokrezolowej do oceny aktywnoœci antytrypsynowej oraz zawartoœci neurotoksyn. W ostatnim okresie dokonano analizy przebiegu zmian posma alniczych olejów roœlinnych w aspekcie ich wykorzystania do produkcji biopaliw. Z tego zakresu pracownicy naukowi Zak³adu opublikowali w latach ponad 40 artyku³ów, monografii, komunikatów naukowych, wydawnictw zwartych. W 2007 r. ukaza³ siê podrêcznik prof. dr. hab. Stanis³awa Matyki pt. Towaroznawstwo materia³ów paszowych i dodatków paszowych, stanowi¹cy pierwsz¹ pozycjê tak szczegó³owo opisuj¹c¹ materia³y i dodatki paszowe. Inf. z Zak³adu PAMIÊCI KOLEGI PROFESORA ADAMA SZEMBERA ( ) Przed po³udniem 28 maja dotar³a do mnie tragiczna wiadomoœæ, e rano zmar³ nagle w szpitalu mój kolega i przyjaciel Adam Szember. By³o mi wprost trudno w to uwierzyæ. Jeszcze kilkanaœcie dni wczeœniej telefonowa³ do nas z yczeniami imieninowymi. By³ pogodny i w dobrej formie. Nasza znajomoœæ datuje siê od zimy 1945 r., tj. od pierwszego roku studiów na Wydziale Rolnym UMCS. Okres studiów nasz ma³y rocznik (ok. 30 osób) bardzo zbli y³ do siebie. Dwudniowe wyjazdy ka dego tygodnia w ci¹gu III i IV roku do Pu³aw, gdzie w laboratoriach PINGW odrabialiœmy æwiczenia tak e sprzyja³y zacieœnianiu kontaktów. Niektórzy równie praktyki wakacyjne odbywali w Pu³awach. Na dobr¹ atmosferê na naszym roku pewien wp³ywaæ mog³o to, i nie dzieli³y nas ró nice polityczne. Wszystkich cechowa³o nastawienie patriotyczne, wielu kolegów mia³o za sob¹ prze ycia z partyzantki, choæ nikt siê tym nie chwali³. Kilku z nas podjê³o te od III roku studiów pracê na uczelni (jako zastêpcy asystentów). Krótko w 1947 r. pracowaliœmy z Adamem w Katedrze Nawo enia i ywienia Roœlin, kierowanej przez zast. prof. Bohdana Dobrzañskiego (formalnie kuratora Katedry). Adam by³ bardzo szybki w pracy. Pamiêtam, jak profesor Dobrzañski da³ Mu do odrysowania komplet map geologicznych woj. rzeszowskiego. Ocenia³, e zajmie to kilka tygodni. Adam zapyta³, czy bêdzie móg³ na 2 tygodnie wzi¹æ urlop, gdy wykona pracê, na co profesor wyrazi³ zgodê. Ku zaskoczeniu szefa kopie map by³y za 2 tygodnie gotowe. W krótkim czasie Adam przeszed³ do Katedry Mikrobiologii Rolnej, kierowanej przez prof. Jadwigê Ziemieck¹. W Katedrze tej pracowa³ do koñca. W ostatnich dniach grudnia 1948 r. wybraliœmy siê kilkuosobow¹ grup¹ do Szklarskiej Porêby na studenckie wczasy. Tam poznaliœmy Marysiê Czajkê, studentkê Wydzia³u Weterynaryjnego UMCS, rodem z Podlasia. Ta urocza kole anka od razu wpad³a w oko Adamowi. W 1951 r. pobrali siê. Marysia by³a bardzo troskliw¹ matk¹ trójki dzieci (2 synów Krzysia i Adasia oraz córki Basi) i bardzo dobr¹ on¹. Niestety nieub³agany los wczeœnie zabra³ Marysiê z tego œwiata (w 1985 r.). Z tego, co mi wiadomo, Basia po œmierci matki bardzo pomaga³a ojcu i bratu (Adasiowi) w trudach dnia codziennego. Adam pochodzi³ z Lubelszczyzny. Urodzi³ siê 2 sierpnia 1920 r. w Mi¹czynie w pobli u Zamoœcia. Dzieciñstwo i wczesn¹ m³odoœæ spêdzi³ w Gdyni, dok¹d jego rodzice przenieœli siê za chlebem. Tu ukoñczy³ szko³ê powszechn¹ i 4 klasy w gimnazjum ogólnokszta³c¹cym. Od najm³odszych lat by³ w harcerstwie. We wrzeœniu 1939 r. wst¹pi³ do pomocniczej s³u by wojskowej, pe³ni¹c funkcjê ³¹cznika i obserwatora obrony przeciwlotniczej w Komisariacie Rz¹du. Po zajêciu Gdyni przez Niemców zosta³ 14 wrzeœnia wraz z innymi aresztowany i dziêki przypadkowi unikn¹³ obozu koncentracyjnego. W jesieni 1939 r. wysiedlony zosta³ wraz z chor¹ matk¹ do Zamoœcia (ojciec, bêd¹c w marynarce handlowej, znalaz³ siê na Zachodzie). Tu ima³ siê ró nych prac, g³ównie fizycznych, w tym tak e jako traktorzysta (co mu siê póÿniej bardzo przyda³o). W Zamoœciu uczêszcza³ na tajne komplety w zakresie liceum humanistycznego, a w jesieni 1944 r. zda³ jako ekstern egzamin maturalny. By³ te w tym czasie o³nierzem Armii Krajowej, przechodz¹c przeszkolenie bojowe. Aresztowany przez Gestapo za pomoc w ucieczce wysiedlonemu mieszkañcowi Zamoœcia, trafi³ do obozu przejœciowego w tym mieœcie. Znów dopisa³o mu szczêœcie. Umiejêtnoœci obs³ugi ci¹gnika (Lanz Buldog) sprawi³a, e zosta³ skierowany do ewakuacji tych ci¹gników, zamiast do któregoœ z obozów koncentracyjnych. W jesieni 1944 r. zapisa³ siê na Wydzia³ Rolny UMCS w Lublinie. 8 AKTUALNOŒCI

11 PRO MEMORIA. KONFERENCJE. SYMPOZJA Adam by³ zawsze niezwykle kole eñski i uczynny. Mile te by³ widziany towarzysko, mia³ ³adny g³os, chêtnie te œpiewa³. Dziêki zdolnoœciom i ogromnej pracowitoœci szybko zdobywa³ stopnie i tytu³y naukowe. W 1949 r. uzyska³ magisterium, 1956 r. tytu³ kandydata nauk (doktorat), habilitacjê w 1961 r., tytu³ profesora nadzwyczajnego w 1969 r., a zwyczajnego w 1977 r. W miêdzyczasie odby³ te d³ugoterminowy sta zagraniczny (Holandia). Adam lubi³ dydaktykê, by³ te bardzo dobrym wyk³adowc¹, cieszy³ siê uznaniem studentów. Jego dorobek naukowy wyra a siê kilkudziesiêciu rozprawami, a tak e kilkoma skryptami z zakresu mikrobiologii rolniczej. By³ promotorem 133 magistrów 13 doktorów, sprawowa³ te opiekê merytoryczn¹ nad 7 przewodami habilitacyjnymi. O Jego badaniach naukowych napisz¹ szczegó³owo zapewne bliscy wspó³pracownicy. Ja chcia³bym tylko wspomnieæ, e prowadziliœmy tak e wspólne badania, których efektem by³a obszerna monografia. Do dzia³alnoœci dydaktycznej i naukowej Adama nale y dodaæ aktywnoœæ na polu administracyjnym, organizacyjnym i spo³ecznym. Od 1962 r. a do przejœcia na emeryturê w 1990 r. kierowa³ Katedr¹ Mikrobiologii Rolniczej WSR i AR. W latach i by³ równoczeœnie dyrektorem Instytutu Gleboznawstwa, Chemii Rolnej i Mikrobiologii. W latach sprawowa³ funkcjê prodziekana, a w latach z wyboru funkcjê dziekana Wydzia³u Rolniczego AR. Pe³ni³ szereg funkcji w komisjach uczelnianych, przezesa ZNP w AR. By³ cz³onkiem Zespo³u Dydaktyczno-Wychowawczego przy Ministrze Szkolnictwa Wy szego, Nauki i Techniki, Komitetu Gleboznawstwa i Chemii Rolnej PAN oraz Komitetu Mikrobiologii PAN. Dzia³a³ w Polskim Towarzystwie Mikrobiologicznym, Polskim Towarzystwie Gleboznawczym, a tak e w Lubelskim Towarzystwie Naukowym by³ sekretarzem Wydzia³u Biologii, sekretarzem generalnym i wiceprezesem. By³ te w latach redaktorem sekcji E (Rolnictwo) Annales UMCS. Praca Adama by³a wysoko oceniana. By³ wielokrotnie nagradzany i odznaczany, w tym Krzy em Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej i ró nymi odznaczeniami za zas³ugi. Wszystkie wyró nienia i odznaczenia zawdziêcza³ wy³¹cznie swojej pracy, nie podpiera³ siê przynale noœci¹ do adnej organizacji politycznej. Pogrzeb Adama odby³ siê 4 czerwca br. na cmentarzu przy ul. Lipowej, gdzie spocz¹³ obok ukochanej ony Marysi. Na cmentarzy egnali Go: prof. Teresa Korni³owicz-Kowalska, kierownik Katedry Mikrobiologii Rolniczej, wieloletni wspó³pracownik Adama oraz prof. Krzysztof Kowalczyk, prodziekan Wydzia³u Agrobioin ynierii UP. Rodzinie, tj. synom, córce i wnukom, sk³adam wyrazy g³êbokiego wspó³czucia. Spoczywaj, Adasiu, po pe³nym aktywnoœci yciu w spokoju. Stanis³aw Uziak Lublin 11 czerwca 2010 r. PROFESOR WAC AW PLESZCZYÑSKI ( ) Profesor Wac³aw Pleszczyñski urodzi³ siê 20 paÿdziernika 1926 r. w maj¹tku Wola Wydrzyna (powiat Pajêczno, woj. ³ódzkie), jako syn Ró y i Ludwika Pleszczyñskich. Maj¹tek ten wnios³a w posagu Ró a Gerlicz, wychodz¹c za m¹ za Ludwika Pleszczyñskiego, herbu Rola. Tutaj m³ody Wac³aw spêdzi³ lata dzieciêce. Kres ziemiañskiemu yciu przyniós³ wybuch II wojny i wy- ³¹czenie wiêkszoœci województwa ³ódzkiego do Rzeszy Niemieckiej. Maj¹tek skonfiskowano, a jego w³aœcicieli wysiedlono do Generalnej Guberni. Dorastaj¹cy Wac³aw wraz z matk¹ i siostr¹, spêdzi³ lata wojny w Warszawie, podczas gdy jego ojciec administrowa³ maj¹tkiem Reklewskich w Mirongowicach, ko³o Ostrowca Œwiêtokrzyskiego. M³ody Wac³aw wzi¹³ udzia³ w powstaniu warszawskim, a po wojnie zamieszka³ w Poznaniu, gdzie zda³ maturê. Pozosta³ wierny zainteresowaniom rolniczym, ukoñczy³ Wydzia³ Rolny SGGW, pracuj¹c równoczeœnie w zarz¹dzie gospodarstw tej uczelni. Po œlubie z Ew¹ Skowroñsk¹, absolwentk¹ UMCS w Lublinie, zwi¹za³ siê na sta³e z tym miastem. Tu urodzili siê synowie Andrzej, obecnie informatyk i Jan Pawe³ obecnie adiunkt UMCS. Wac³aw Pleszczyñski pracowa³ najpierw w Instytucie Medycyny Pracy i Higieny Wsi w Lublinie ( ), a nastêpnie w Instytucie Mechanizacji Rolnictwa Akademii Rolniczej w Lublinie ( ). Na tej uczelni uzyska³ stopieñ doktora nauk rolniczych (1967) i doktora habilitowanego nauk rolniczych (1976). Przez wiele lat by³ kierownikiem Zak³adu Ergonomii na Wydziale Techniki Rolniczej ( ), by³ docentem (od 1976), a nastêpnie profesorem nadzwyczajnym AR w Lublinie ( ). Równolegle pracowa³ na pó³ etatu na Politechnice Lubelskiej, gdzie zorganizowa³ Zak³ad Ergonomii ( ). Pozostawi³ po sobie bogaty dorobek naukowy. W 1995 r. przeszed³ na emeryturê. Wac³aw Pleszczyñski by³ wieloletnim cz³onkiem Polskiego Towarzystwa Ziemiañskiego. Zmar³ 14 marca 2009 r. i zosta³ pochowany na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie. Marek oœ Tekst ukaza³ siê w Wiadomoœciach Ziemiañskich nr 38, lato 2009 r. Ogólnopolska Konferencja Naukowa Ochrona i kszta³towanie œrodowiska przyrodniczego na terenach wiejskich pod honorowym patronatem JM Rektora Mariana Weso³owskiego oraz marsza³ka Województwa Lubelskiego Krzysztofa Grabczuka odby³a siê w dniach czerwca 2010 r. Organizatorami konferencji byli: Katedra Melioracji i Budownictwa Rolniczego, Zak³ad Ekologii Ogólnej, Instytut Gleboznawstwa i Kszta³towania Œrodowiska Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie oraz Polska Akademia Nauk Oddzia³ w Lublinie Komisja Ochrony i Kszta³towania Œrodowiska, Polskie Towarzystwo Hydrobiologiczne i Poleski Park Narodowy. Podczas obrad mówiono o zagro eniu, degradacji oraz ochronie wód i gleb; gospodarowaniu wod¹ w rolnictwie, leœnictwie, na terenach zurbanizowanych; oczyszczaniu œcieków; gospodarce odpadami; ochronie i kszta³towaniu krajobrazu oraz infrastrukturze technicznej wsi. Zaprezentowano 11 referatów i 77 posterów. Pierwszego dnia konferencji sesja plenerowa i posterowa odby³y siê w Lublinie, drugiego dnia uczestnicy wyjechali na sesjê terenow¹ na Pojezierze êczyñsko-w³odawskie. 3/55/2010 ŒRODOWISKO I JEGO OCHRONA W konferencji wziê³o udzia³ oko³o 100 osób m.in. z UP Wroc³aw, UP Poznañ, SGGW Warszawa, UWM Olsztyn, UMK Toruñ, PŒ Kielce, UR Kraków, UMCS, UP Lublin oraz goœcie z Ukrainy. MJ Poleski Park Narodowy. Fot. Krzysztof JóŸwik 9

12 Ch³odnictwo jest t¹ dziedzin¹ nauki i praktyki, która obejmuje ca³oœæ problematyki zwi¹zanej z kszta³towaniem warunków otoczenia charakteryzowanych obni on¹ temperatur¹ i procesami przebiegaj¹cymi z odprowadzaniem ciep³a. W zwi¹zku z tym, w merytorycznym zakresie ch³odnictwo to tak e procesy doprowadzania uk³adów sch³odzonych lub zamro onych do warunków otoczenia lub do innych wymaganych, drog¹ dostarczania ciep³a. Jeœli opieraæ siê na ugruntowanym w œwiecie od ponad stu lat porz¹dku od strony naukowo-badawczej i od strony praktyki, sformalizowanym dzia- ³alnoœci¹ wspieranego przez pañstwa cz³onkowskie (61 najwa niejszych gospodarczo pañstw) International Institute of Refrigeration, integraln¹ czêœci¹ tej dziedziny s¹ ponadto: klimatyzacja, kriogenika, pompy ciep³a i odzyskiwanie energii, przechowalnictwo, transport ch³odniczy. Oczywistoœæ bezspornie kluczowego znaczenia ch³odnictwa dla rolnictwa, przemys³u spo ywczego i gospodarki ywnoœciowej, tak e z uwagi na koniecznoœæ zachowywania ³añcucha ch³odniczego, dla innych dziedzin gospodarki, a przede wszystkim dla dzia³alnoœci bytowej ludzi nie podlega dyskusji. Dlatego te, szczególnie w ostatnich latach obserwuje siê dynamiczny rozwój ch³odnictwa i dyscyplin pokrewnych, takich jak wentylacja i ogrzewnictwo. Pocz¹tek naukowej obecnoœci ch³odnictwa na Wydziale In ynierii Produkcji przypada na drug¹ po³owê lat 70. ub. w., kiedy to wybrane zagadnienia by³y prowadzone dydaktycznie jako czêœæ przedmiotu Ch³odnictwo i suszarnictwo. Prace badawcze w tej dyscyplinie na Wydziale rozpocz¹³ na pocz¹tku lat 80. prof. dr hab. Franciszek Kluza, wówczas asystent w Zak³adzie Eksploatacji Maszyn Przemys³u Rolno-Spo ywczego, we wspó³pracy z Zak³adem Ch³odnictwa i Klimatyzacji Politechniki Krakowskiej i zagranicznymi oœrodkami naukowo-badawczymi. Zaanga owanie i wyniki osi¹gane przez rozrastaj¹cy siê zespó³ badawczy umo liwi³y to, e 1 czerwca 1994 r. powo³ano Zak³ad In ynierii Ch³odnictwa w kierowanej przez prof. dr hab. Tadeusza Lisa Katedrze Ch³odnictwa i Suszarnictwa. Potrzeba poszerzenia badañ zwi¹zanych z powstaniem nowej jednostki wymusi³a doposa enie w now¹ aparaturê i utworzenie laboratorium ch³odnictwa, co sta³o siê faktem w roku Pierwsze prace wykonywane przez zespó³ pod kierunkiem prof. Franciszka Kluzy to badania i modelowanie kinetyki zamra- ania i rozmra ania produktów rolniczych i ywnoœci. Wieloletnie badania pozwoli³y zweryfikowaæ wartoœæ dostêpnych na œwiecie modeli prognozowania czasu zamra ania i rozmra ania oraz doprowadzi³y do opracowania nowego modelu predykcji czasu zamra- ania, którego wysoka jakoœæ i przydatnoœæ praktyczna jest potwierdzana do tej pory. W konsekwencji opracowano równie model obliczania czasu rozmra ania. Te prace i oryginalne osi¹gniêcia w zakresie badania i prognozowania zakresu krioskopowego ywnoœci zyska³y uznanie w skali globalnej, po rozpowszechnieniu ich w postaci publikacji i prezentacji na ogólnoœwiatowych forach badawczych (przez prof. Kluzê JUBILEUSZ CH ODNICTWO W PRODUKCJI YWNOŒCI W ROLNICTWIE I W YCIU CODZIENNYM m.in. na 17th International Congress of Refrigeration, 1987 r., Wiedeñ; World Congress on Food Science and Technology IUFoST, 1991 r., Toronto; 6th International Congress on Engineering and Food ICEF, 1993 r., Tokio; World Congress on Food Science and Technology IUFoST, 1995 r., Budapeszt; 19th International Congress of Refrigeration, 1995 r., Haga; 7th International Congress on Engineering and Food ICEF, 1997 r., Brighton). W nastêpstwie tych osi¹gniêæ zespó³ sta³ siê znany w dyscyplinie w skali globalnej. O znaczeniu tych badañ œwiadczy równie ich wielokrotne, sta³e cytowanie w presti owych pracach naukowych za granic¹ i w kraju. Pocz¹tkowo skromne wyposa enie Katedry sk³adaj¹ce siê z kriostatów glikolowego i na ciek³y azot, komputerowo wspomaganego stanowiska do analizy czasu zamra ania oraz wielkogabarytowych ch³odziarek by³o sukcesywnie uzupe³niane o nowe urz¹dzenia. W kolejnych latach by³y to ultranowoczesne kriostaty LNF i cieczowy, wielokana³owe komputerowe skanery temperatury, stanowiska do odzysku czynników ch³odniczych, do badañ wspó³czynników cieplnych, do badañ uk³adów klimatyzacji, programowalne meble ch³odnicze oraz teksturometr Brookfield LFRA 4500, dziêki któremu uzyskano mo liwoœæ badania tak e wybranych w³aœciwoœci ch³odniczo obrabianych produktów. Unowoczeœnienie wyposa enia umo liwi- ³o znaczne poszerzenie zakresu badañ. Uzupe³niono i zweryfikowano prace nad zakresem krioskopowym ywnoœci i modelowaniem kinetyki zamra ania poszerzaj¹c je o wykorzystanie metod numerycznych i sieci neuronowych oraz kontynuowano badania jakoœci produktów ch³odzonych, zamra anych i przechowywanych. Prowadzone w latach badania by³y podstaw¹ dwóch prac doktorskich i oko³o 30 publikacji. Mo liwym sta³o siê utrzymywanie wspó³pracy z zagranicznymi oœrodkami naukowymi, m.in. z Max-Rubner Institut w Karlsruhe, Universität Hohenheim w Stuttgarcie i GDL we Frankfurcie. Z doœwiadczenia Katedry i wyposa enia laboratorium korzystali pracownicy innych katedr uczelni (m.in. Katedra Warzywnictwa i Roœlin Leczniczych Wydzia³u Ogrodniczego-zamra anie pomidorów, Katedra Hodowli Owiec i Kóz Wydzia³u Biologii i Hodowli Zwierz¹ zamra anie i przechowywanie jagniêciny). Równoczeœnie, w wyniku prac nad nowymi urz¹dzeniami i instalacjami ch³odniczymi powsta³o kilka prototypów, w tym opatentowane oryginalne urz¹dzenie do zamra ania i rozmra ania metod¹ impingement. Opracowano i opanowano nowy proces nazwany odwrócon¹ fluidyzacj¹ bêd¹cy kombinacj¹ metod impingement i klasycznej fluidyzacji, wysoce innowacyjne rozwi¹zanie w owym czasie i nadal prekursorskie w skali œwiatowej. W latach zrealizowano projekt badawczy KBN pt. Optymalizacja warunków prowadzenia procesu oraz charakterystyka zjawisk towarzysz¹cych odwróconej fluidyzacji. Kontynuacja badañ obejmuje modelowanie wymiany ciep³a w tych procesach. Efektem badañ tej problematyki jest kilkanaœcie publikacji, rozprawy habilitacyjna i doktorska oraz 2 patenty. Od roku 1998 w Katedrze prowadzone s¹ badania nad ch³odnictwem w produkcji ciast i pieczywa mro onego, zintensyfikowane po uzupe³nieniu laboratorium o automat do wypieku i nowoczesny piec konwekcyjno-parowy. W tym zakresie wykonana zosta³a praca doktorska, szereg publikacji i prezentacji na 5 miêdzynarodowych konferencjach. Tematy badañ zrealizowanych w latach obejmowa³y termofizyczne w³aœciwoœci i jakoœæ mro onych warzyw i owoców, m.in. papryki, czosnku, selera korzeniowego, broku³a w³oskiego, bak³a ana, ó³tej fasolki szparagowej, grzybów, groszku, a tak- e z ocen¹ wp³ywu metod zamra ania i rozmra ania na zawartoœæ olejków eterycznych w przyprawach. Ich wyniki jako istotne dla praktyki prezentowane by³y na kongresach i konferencjach (Toronto, Geisenheim, Karlsruhe, Valencia, Murcia w Hiszpanii), tak e w postaci wyk³adów. U ytecznymi s¹ badania nad wykorzystaniem ch³odzenia i zamra ania do poprawy efektywnoœci ob³uskiwania ziarna kukurydzy, wp³ywu tych procesów na zdolnoœæ i energiê kie³kowania nasion, nad technologi¹ zamra ania gotowanego ry u i jej optymalizacj¹ oraz nad zamra aniem produktów o strukturze eli. Aktualizacja profilu badawczego Katedry nastêpuje poprzez podejmowanie badañ nad najnowszymi trendami. W tym mieszcz¹ siê opracowanie prototypowego stanowiska do badañ efektu termoakustycznego i prace nad efektem magnetokalorycznym w odniesieniu do zastosowania w instalacjach ch³odniczych. S¹ to obecnie dwie najnowsze technologie podlegaj¹ce badaniom w przoduj¹cych oœrodkach na œwiecie. Aktualnoœæ tematyki jest wynikiem sta³ej wspó³pracy z oœrodkami i organizacjami zagranicznymi o zasiêgu globalnym: International Institute of Refrigeration, International Union of Food Science & Technology i Gesellschaft Deutscher Lebensmitteltechnologen, a tak e oœrodkami krajowymi (Politechniki ódzka i Krakowska, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Centralne Laboratorium Ch³odnictwa w odzi). Wykonywanie przez dyplomantów badawczych prac magisterskich i in ynierskich oraz badañ przez Studenckie Naukowe Ko³o Ch³odnictwa dope³nia obraz aktywnoœci Katedry. Podsumowaniem efektów dzia³alnoœci Katedry Ch³odnictwa i Energetyki Przemys³u Spo ywczego s¹: 2 rozprawy habilitacyjne, 7 prac doktorskich, 2 patenty, 3 zg³oszenia patentowe, ponad 140 prac magisterskich i in ynierskich oraz ponad 300 prac opublikowanych w kraju i za granic¹. Franciszek Kluza, Katarzyna Koz³owicz 10 AKTUALNOŒCI

13 JUBILEUSZ 3/55/ ROCZNICA URODZIN PROFESOR MARIA BUBICZ Pani prof. dr hab. Maria Bubicz urodzi³a siê 27 wrzeœnia 1930 r. w Grabówce. Tam uczêszcza³a do Szko³y Podstawowej, któr¹ ukoñczy³a w 1944 roku. Naukê kontynuowa³a w Gimnazjum Ogólnokszta³c¹cym w Kraœniku, a nastêpnie w Liceuma Technologiczno- Chemicznym w Lublinie, które ukoñczy³a w 1949 r., uzyskuj¹c zawód technika chemika. Od sierpnia 1949 r. do koñca stycznia 1950 r. pracowa³a w fabryce kwasu siarkowego w Toruniu, równoczeœnie studiuj¹c na Uniwersytecie Miko³aja Kopernika na Wydziale Mat. Fiz. Chem. By³y to studia dwustopniowe, I stopieñ ukoñczy³a w 1952 r. i zosta³a wytypowana na studia magisterskie. Po ich ukoñczeniu i obronie pracy magisterskiej pt. Izomeryzacja karenu, wykonanej pod kier. prof. Jana Krupowicza, otrzyma³a dyplom magistra chemii w czerwcu 1954 r. 1 sierpnia 1954 r. Maria Bubicz rozpoczê- ³a pracê w Katedrze Chemii Ogólnej na Wydziale Rolniczym WSR w Lublinie, pocz¹tkowo na stanowisku asystenta, potem starszego asystenta. Stopieñ doktora nauk przyrodniczych uzyska³a na podstawie rozprawy Wystêpowanie i biogeneza karotenoidów w owocach rodzaju Berberis, któr¹ obroni³a na Wydz. Mat. Fiz. Chem. UMK w Toruniu 18 marca 1964 r. Od 1 paÿdziernika 1964 do 31 stycznia 1976 r. by³a zatrudniona na etacie adiunkta. W tym czasie prowadzi³a badania, których wyniki przedstawi³a w formie rozprawy habilitacyjnej Metabolizm sk³adników pokarmowych w ró nych odmianach kapusty pastewnej. Obrona pracy i kolokwium habilitacyjne odby³o siê przed Rad¹ Wydzia³u Rolniczego 26 lutego 1975 r. i nadano Jej stopieñ doktora habilitowanego nauk rolniczych w zakresie biochemii roœlin. 1 lutego 1976 r. otrzyma³a etat docenta, a od 1 paÿdziernika 1976 r. pe³ni³a funkcjê kierownika Zak³adu Chemii Ogólnej w Instytucie Chemii i Technologii Rolnej. W latach kierowa³a Katedr¹ Chemii Ogólnej i Biochemii. Po podziale Katedry na dwie jednostki, tj. od 1 paÿdziernika 1989 do 30 czerwca 2000 r. by³a kierownikiem Katedry Chemii. Pe³ni³a funkcjê kierownika przez 24 lata. Tytu³ profesora nadzwyczajnego nauk rolniczych Maria Bubicz otrzyma³a zgodnie z uchwa³¹ Rady Pañstwa w dniu 20 listopada 1986 r. Od 1 grudnia 1986 r. zosta³a powo³ana na stanowisko profesora, a od 1 kwietnia 1994 r. profesora zwyczajnego. Dorobek naukowy prof. Marii Bubicz obejmuje ³¹cznie 281 opracowañ naukowych (159 rozpraw naukowych, 122 artyku³y i komunikaty naukowe oraz 2 skrypty i 6 prac popularnonaukowych). Pod kierunkiem Pani Profesor nast¹pi³ dynamiczny rozwój naukowy pracowników Katedry Chemii. Pani Profesor jest promotorem 7 prac doktorskich i opiekunem naukowym 7 zakoñczonych przewodów habilitacyjnych. Ponadto w czasie, gdy kierowa³a katedr¹, tak- e 8 innych osób uzyska³o stopieñ doktora, 3 osoby tytu³ profesora i 4 stanowiska profesorów nadzwyczajnych. Pani prof. Maria Bubicz by³a wielokrotnie powo³ywana na recenzenta dorobku naukowego na tytu³ i stanowisko profesora zwyczajnego oraz na nadzwyczajnego (8), do oceny dorobku naukowego i prac habilitacyjnych (11), doktora (14), projektów badawczych (12), skryptów (4) i prac naukowych (23). Za osi¹gniêcia w pracy naukowo-dydaktycznej Pani Profesor zosta³a wyró niona wieloma nagrodami JM Rektora, 5 nagrodami Ministra oraz odznaczeniami: Z³otym Krzy- em Zas³ugi (1975), Zas³u ony Pracownik Rolnictwa (1976), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1978), Medalem za Zas³ugi dla Województwa Bialsko-Podlaskiego (1982), Krzy em Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1983). Przedmiotem badañ prof. Marii Bubicz by³a chemia roœlin. W pracach badawczych mo na wyró niæ 5 grup tematycznych: Wp³yw czynników agrotechnicznych (nawo enia, herbicydów, regulatorów wzrostu) na przemiany wa nych sk³adników chemicznych w roœlinach i zwi¹zan¹ z tym jakoœci¹ plonów; Wp³yw metod przechowywania ywnoœci pochodzenia roœlinnego: konserwowania, zamra ania, suszenia, na zmiany zawartoœci sk³adników pokarmowych i witamin; Badania stopnia ska- enia metalami ciê kimi œrodowiska naturalnego Lubelszczyzny; Opracowanie nowych, szybkich i dok³adnych metod analitycznych lub modyfikacja znanych, do oznaczania cukrów redukuj¹cych, alkaloidów, tokoferoli, karotenoidów, rutyny, dikwatu; Poszukiwanie nowych Ÿróde³ bia³ka dla zwierz¹t monogastrycznych. Pani prof. Maria Bubicz kierowa³a dwoma tematami realizowanymi z krajami RWPG w latach Zastosowanie regulatorów wzrostu w rolnictwie oraz Mechanizm dzia³ania herbicydów syntetycznych regulatorów wzrostu roœlin. Koordynatorami tych badañ by³ odpowiednio Instytut Przemys³u Organicznego w Warszawie, Instytut Ochrony Roœlin w Poznaniu. Na szczególn¹ uwagê zas³uguje udzia³ w miêdzynarodowym cyklu badañ nad barwnikami roœlinnymi wystêpuj¹cymi w koncentratach bia³kowych z ró nych roœlin, jako naturalnymi czynnikami powoduj¹cymi pigmentacjê ywnoœci. Prace prowadzone by³y równoczeœnie w Australii, Nowej Zelandii, Japonii i Francji. Koordynatorem by³ prof. Ostrowski z AFJC National Facilities z Sydney. Inne tematy badawcze kierowane przez Pani¹ Profesor by³y badaniami zleconymi, prowadzonymi z ró nymi oœrodkami naukowymi w Polsce. By³y to 3 tematy realizowane w ramach Problemów Rz¹dowych w latach , , koordynowane przez IUNG w Pu³awach. Trzy tematy z zakresu Centralnych Problemów Badawczo-Rozwojowych, prowadzone w latach , , , koordynowane by³y odpowiednio przez IUNG w Pu³awach, ART w Bydgoszczy, PZH w Warszawie. Równoczeœnie w latach prof. Maria Bubicz kierowa³a badaniami zwi¹zanymi z problemem wêz³owym koordynowanym przez ART w Olsztynie oraz dwoma tematami realizowanymi w latach w ramach CPBP z Instytutem Agrofizyki w Lublinie i SGGW w Warszawie. Badania prowadzone po 1990 r. by³y realizowane w 3 tematach DS.-7, DS.-8 i BW. Pani Profesor bra³a czynny udzia³ w organizacjach naukowych i dydaktycznych. By³a cz³onkiem Komitetu Technologii i Chemii ywnoœci PAN w Sekcji Oceny i Analizy ywnoœci ( ); Lubelskiego Towarzystwa Naukowego (od 1980 do chwili obecnej); Zespo³u ds. programowo-metodycznych przedmiotów chemicznych w Akademiach Rolniczych ( ). Od 1986 r. jest cz³onkiem Miêdzynarodowego Stowarzyszenia Society for green Vegetation Research z siedzib¹ w Sajena (Indie). By³a organizatorem Konferencji Zespo³u ds. programowo-metodycznych przedmiotów chemicznych w AR (1979); wspó³organizatorem: XII Sesji Naukowej Komitetu Technologii i Chemii ywnoœci PAN (1981); Sympozjum Substancje obce w ywnoœci (1983); Konferencji Sekcji Oceny i Analizy ywnoœci w Komitecie Technologii i Chemii ywnoœci (1986). Pani Profesor pierwsze wyk³ady z chemii wyg³osi³a w 1963 r. dla studentów studiów zaocznych Wydz. Rolniczego i Zootechnicznego w Lublinie oraz w punkcie konsultacyjnym w Bia³ej Podlaskiej, w którym zorganizowa³a pracowniê chemiczn¹ i pracowa³a przez 20 lat. Jako kierownik Katedry Chemii by³a odpowiedzialna za zorganizowanie procesu dydaktycznego dla ponad 1500 studentów stacjonarnych i zaocznych ró nych specjalnoœci w Lublinie, w punktach konsultacyjnych i w Zamoœciu. Zmieniaj¹ca siê liczba godzin dydaktycznych, jak równie wprowadzenie nowych specjalizacji wymaga³o opracowania nowych programów dostosowanych do profilu kszta³cenia studentów. W latach by³a opiekunem roku na Wydziale Ogrodniczym, cz³onkiem Rady Wydzia³owej ds. m³odzie y, przewodnicz¹c¹ Rady Pedagogicznej i opiekunem ko³a ZMW. Lista dokonañ Pani Profesor jest bardzo d³uga. Szybko i doskonale ocenia³a ludzi, ich przydatnoœæ w nauce, dydaktyce i wychowaniu studiuj¹cej m³odzie y. S³u y³a innym swoj¹ wiedz¹ i doœwiadczeniem przez wiele lat, a po przejœciu na emeryturê jest naszym niezast¹pionym doradc¹ w trudnych sytuacjach zawodowych i osobistych. Cenimy J¹ za odpowiedzialnoœæ, otwartoœæ i yczliwoœæ. Podziwiamy Jej zapa³ i si³ê oraz umiejêtnoœæ godzenia aktywnoœci zawodowej z yciem rodzinnym, pasj¹ wêdrówek po lesie i grzybobrania. Cieszymy siê, e nasze sukcesy s¹ dla Pani Profesor ogromn¹ radoœci¹. Dziêkujemy, e w naszym yciu codziennym jest naszym prawdziwym, serdecznym Przyjacielem. Izabella Jackowska kierownik Katedry Chemii 13

14 NOMINACJE. HABILITACJE DOKTORATY Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej postanowieniem z dnia 30 grudnia 2009 r., nada³ dr hab. El biecie Kusiñskiej tytu³ naukowy profesora nauk rolniczych. NADANE STOPNIE NAUKOWE DOKTORA HABILITOWANEGO 7 maja 2010 r. Rada Wydzia³u Ogrodniczego UP w Lublinie nada³a dr Zofii Tomaszewskiej stopieñ doktora habilitowanego nauk rolniczych w zakresie ogrodnictwa, na podstawie dorobku i rozprawy habilitacyjnej pt. Wartoœæ nawozowa kompostu z kory sosnowej w uprawie porzeczki czarnej. Recenzenci: prof. dr hab. Zofia Benedycka, emeryt. prof. UWM w Olsztynie prof. dr hab. Józef Nurzyñski, emeryt. prof. UP w Lublinie prof. dr hab. Maria Krystyna Ostrowska, emeryt. prof. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie prof. dr hab. W³odzimierz Sady, UR w Krakowie WYDARZENIA NADANE STOPNIE NAUKOWE DOKTORA WYDZIA OGRODNICZY mgr in. Katarzyna Cegliñska: Flora po- ytkowa Podkarpacia na podstawie spektrum py³kowego produktów pszczelich Promotor: dr hab. Anna Wróblewska, prof. nadzw. UP 12 marca 2010 r. WYDZIA NAUK O YWNOŒCI I BIOTECHNOLOGII mgr in. Emilia Sykut-Domañska: Badanie wartoœci technologicznej dostêpnych odmian i rodów owsa nagonasiennego i oplewio- nego (Avena nuda, Avena sativa) na cele spo- ywcze Promotor: prof. dr hab. Zbigniew Rzedzicki 24 marca 2010 r. WYDZIA IN YNIERII PRODUKCJI mgr in. Katarzyna Ostroga: Techniczne i technologiczne uwarunkowania produkcji buraków cukrowych na tle aktualnej organizacji rynku rolnego Promotor: prof. dr hab. Ma³gorzata Bzowska-Bakalarz 29 kwietnia 2010 r. WYDZIA BIOLOGII I HODOWLI ZWIERZ T mgr in. Monika Król: Polimorfizm wybranych sekwencji mikrosatelitarnych w populacji jeleni (Cervus elaphus L. 1758) w Polsce Promotor: prof. dr hab. Leszek Drozd 6 maja 2010 r. DOKTORAT HONOROWY Rada Wydzia³u Nauk o ywnoœci i Biotechnologii UP w Lublinie 2 czerwca 2010 r. nada³a stopieñ naukowy doktora habilitowanego nauk rolniczych w zakresie technologii ywnoœci i ywienia, specjalnoœæ chemia i analiza ywnoœci dr. Rados³awowi Kowalskiemu, na podstawie dorobku i rozprawy habilitacyjnej pt. Studia nad frakcjami zwi¹zków aktywnych wyizolowanych z wybranych gatunków Silphium L. (Asteraceae). Recenzenci: dr hab. Ewa Flaczek, prof. nadzw. UP w Poznaniu prof. dr hab. Jan Oszmiañski, UP we Wroc³awiu prof. dr hab. in. Ryszard Zadernowski, UWM w Olsztynie prof. dr hab. Barbara Baraniak, UP w Lublinie Rada Wydzia³u Biologii i Hodowli Zwierz¹t nada³a 28 maja 2010 r. tytu³ doktora habilitowanego w zakresie zootechniki dr. Krzysztofowi Tereszkiewiczowi z Katedry Gospodarki ywnoœciowej i Towaroznawstwa, Wydzia³ Zarz¹dzania i Marketingu, Politechniki Rzeszowskiej na podstawie dorobku i rozprawy habilitacyjnej pt. Przebieg i uwarunkowania wykrwawienia ubojowego tuczników. Recenzenci: prof. dr hab. Janusz Falkowski, UWM w Olsztynie prof. dr hab. W³adys³aw Migda³, UR w Krakowie prof. dr hab. Anna Litwiñczuk, UP w Lublinie prof. dr hab. Marian Ró ycki, Instytut Zootechniki PIB w Krakowie Prof. dr hab. Eugeniusz Krasowski, emerytowany pracownik Wydzia³u In ynierii Produkcji UP w Lublinie, otrzyma³ tytu³ doktora honoris causa Wschodnioukraiñskiego Narodowego Uniwersytetu im. Wo³odymyra Dala w ugañsku, 26 maja 2010 r. Od lewej: rektor Uniwersytetu w ugañsku prof. Aleksander Ho³ubenko i prof. Eugeniusz Krasowski. Fot. Archiwum E. Krasowski 14 AKTUALNOŒCI

15 Kilka miesiêcy temu MNiSW przekaza³o informacjê o wdro eniu programu o nazwie Wirtualna Biblioteka Nauki, w ramach którego gwarantuje powszechny bezp³atny dostêp m.in. do bazy Web of Knowledge. Dostarczone zosta³o Ÿród³o, które pomo e realizowaæ Rozporz¹dzenie Ministra z dn. 17 X 2007 wymagaj¹ce od autorów podawania wskaÿnika IF czasopisma, gdzie by³y publikowane prace oraz liczbê cytowañ publikacji na podstawie Web of Science. Spotkanie z przedstawicielem firmy Thomson Reuters, zainteresowanie kontaktem z nim zarówno ze strony redaktorów wydawnictw, jak i pracowników naukowych œwiadcz¹ o potrzebie przybli enia tej bazy Institute of Scientific Information (ISI) popularnie nazywany Instytutem Filadelfijskim to komercyjna instytucja naukowa, z siedzib¹ w Filadelfii (USA), bêd¹ca czêœci¹ Thomson Reuters Corporation. Zajmuje siê tworzeniem i udostêpnianiem ró nego rodzaju baz danych zawieraj¹cych czasopisma naukowe, ksi¹ ki, patenty i wydawnictwa konferencyjne. Umieszczone s¹ one na wspólnej platformie ISI Web of Knowledge, dostêpnej dla pracowników i studentów naszej uczelni z komputerów w³¹czonych do sieci. Mo emy do nich dotrzeæ ze strony Biblioteki G³ównej UP korzystaj¹c z górnego menu z zak³adki e-zasoby Bazy danych Bazy danych w sieci UP, ze strony Wirtualnej Biblioteki Nauki lub bezpoœrednio z adresu Poni ej chcia³abym przybli yæ niektóre mo liwoœci tych baz, rozwiaæ w¹tpliwoœci, które mog¹ zniechêcaæ do korzystania i podpowiedzieæ proste sposoby do efektywnych wyszukiwañ. ISI Web of Knowledge to platforma, która obejmuje trzy g³ówne bazy danych produkowane przez firmê Thomson Reuters. Przeszukiwaæ mo emy je wspólnie lub korzystaj¹c z zak³adki: Select a Database wybraæ jedn¹ z nich spoœród: Web of Science with Conference Proceedings (od 1945 r. do chwili obecnej), MEDLINE (od 1950 r.) i Journal Citation Reports. Baza Web of Science (WoS) daje mo liwoœæ przeszukiwania literatury w ponad 45 jêzykach z ró nych dziedzin nauk œcis³ych, spo³ecznych i humanistycznych oraz œledzenia materia³ów z miêdzynarodowych konferencji, sympozjów i seminariów. W tym miejscu znajduj¹ siê tak bardzo popularne indeksy cytowañ: Science Citation Index Expanded (skrót: SCIE lub SCI-EX), Social Sciences Citation Index (SSCI), Art & Humanities Citation Index (AHCI) i Conference Proceedings Citation Index (CPCI). Warto jednak pamiêtaæ, e s¹ to bazy bibliograficzno-bibliometryczne. Indeksy cytowañ zawieraj¹ abstrakty, podstawowe informacje bibliograficzne oraz informacje o cytowaniach z czasopism znajduj¹cych siê na liœcie Master Journal List (tzw. lista filadelfijska). Bazy te zawieraj¹ tak e narzêdzie linkuj¹ce, które kieruje w wielu przypadkach do pe³nego tekstu artyku³u. Rozpoczynaj¹c wyszukiwanie w Web of Science, korzystamy z prostego formularza, który umo liwia wyszukiwanie wed³ug tematu, autora, zespo³u autorów, tytu³u Ÿród³a, roku BIBLIOTEKA ISI WEB OF KNOWLEDGE ZESTAW BAZ BIBLIOGRAFICZNO-BIBLIOMETRYCZNYCH publikacji i adresu. Wyszukiwanie mo emy tak e ograniczyæ do oryginalnego jêzyka publikacji lub rodzaju dokumentu. Wyniki wyœwietlaj¹ siê w postaci listy z mo liwoœci¹, wejœcia do pe³nego rekordu, który zawiera: Tytu³ publikacji. Pe³ny tytu³ jest indeksowany i wyszukiwany równie przez wyszukiwanie tematyczne. Tytu³y w obcych jêzykach s¹ t³umaczone na jêzyk angielski; Autorzy. Wszyscy autorzy s¹ indeksowani, co umo liwia wyszukiwanie na podstawie nazwiska (do piêciu inicja³ów) oraz znalezienie wszystkich artyku³ów podpisanych tym nazwiskiem; Abstrakt. Wszystkie streszczenia s¹ indeksowane i wyszukiwane przez wyszukiwanie tematyczne; S³owa kluczowe. Pe³ne rekordy zawieraj¹ s³owa kluczowe, które tak e s¹ indeksowane i wyszukiwane przez wyszukiwanie tematyczne; KeyWords Plus. Jest to specjalna funkcja polegaj¹ca na wybieraniu s³ów i fraz z tytu- ³ów artyku³ów; Adresy. Wszystkie adresy autorów s¹ indeksowane i wyszukiwane. W tym miejscu mo emy tak e znaleÿæ adresy owe autorów. Po prawej stronie pe³nego rekordu, znajduje siê pole z odnoœnikiem do bibliografii pracy oraz w miejscu Cited by liczba cytowañ i przejœcie do artyku³ów, w których jest zacytowany dany artyku³ w bazie Web of Science. Z tego miejsca, poprzez pole View the journal s impact factor (in Journal Citation Reports) mo emy tak e zobaczyæ wskaÿnik Impact Factor (IF) dla konkretnego czasopisma. Powrót do listy wyników umo liwia zastosowanie wyszukiwania precyzyjnego, by spoœród tysiêcy artyku³ów wybraæ np. 100 najlepszych wyników. Po lewej stronie znajduje siê okno: Refine Results sortuj¹ce rekordy wed³ug: tematyki, liczby cytowañ, trafnoœci, roku publikacji czy Ÿród³a. Bardzo ciekaw¹ mo - liwoœæ przegl¹dania wyników umo liwia pole Create Citation Report znajduj¹ce siê po prawej stronie nad wynikami. Uzyskujemy wówczas listê z analiz¹ liczby rozk³adu publikacji w latach, liczbê ich cytowañ, przejrzyste do odczytania wykresy oraz wskaÿnik Hirscha (h). WskaŸnik ten pozwala zmierzyæ osi¹gniêcia naukowe na podstawie liczby publikacji i liczby cytowañ. Kolejn¹ baz¹ znajduj¹c¹ siê na platformie ISI Web of Knowledge jest Journal Citation Reports (JCR). Zebrano w niej i zestawiono liczbê cytowañ i artyku³ów dotycz¹cych prawie wszystkich dziedzin nauk œcis³ych i spo³ecznych. Dziêki nim mo na oceniaæ i porównywaæ czasopisma. Aby u³atwiæ porównywanie, mo emy wyœwietliæ czasopisma najczêœciej cytowane, najbardziej popularne, publikuj¹ce najwiêcej artyku³ów lub maj¹ce najwiêksze oddzia³ywanie na dan¹ dziedzinê. Wydawana raz do roku baza zawiera dane dotycz¹ce publikacji z poprzedniego roku i w przejrzysty sposób pokazuje relacje miêdzy cytuj¹cymi i cytowanymi czasopismami. Korzystaæ mo emy tak e z bazy Medline od 1950 r., która zawiera literaturê z zakresu biomedycyny i nauk przyrodniczych, z mo - liwoœci¹ przekierowania do pe³nych tekstów artyku³ów z czasopism, do których nasza uczelnia ma dostêp. Wracaj¹c do g³ównej strony platformy ISI Web of Knowledge, interesuj¹ca jest zak³adka: Additional Resources, znajduj¹ca siê w górnym menu. Umieszczone s¹ tam dodatkowe bazy oferowanych przez firmê Thomson Reuters, do których jest bezp³atny dostêp tak e z komputerów prywatnych. Wœród nich znajduje siê BiologyBrowser baza o zasobach internetowych zwi¹zanych z naukami przyrodniczymi. U ywaj¹c podstawowego formularza wyszukiwawczego nale y podaæ s³owa kluczowe dla wybranego tematu tak, aby uzyskaæ jak najszerszy wynik. W liœcie wyników u ytkownik otrzymuje streszczenie oraz adres strony internetowej, z której pochodzi informacja. BiologyBrowser pomaga wyszukiwaæ informacje zarówno dotycz¹ce zwierz¹t, roœlin, krain geograficznych, ochrony œrodowiska, jak i zjawisk przyrodniczych. Obok nowoœci ze œwiata nauki znajduj¹ siê linki do zasobów cyfrowych w tym podstawowych danych naukowych, zdjêæ, filmów i stron internetowych. Studentom mo e okazaæ siê pomocny Guide to Animal Names oraz Nomenclatural Glossary for Zoology. Pierwszy z nich to przewodnik po Królestwie Zwierz¹t wraz z przydatnymi linkami do zasobów internetowych. Kolejny to s³ownik obejmuj¹cy terminologiê wystêpuj¹c¹ w publikacjach dotycz¹cych systematyki i nomenklatury zwierz¹t. Œwiat zwierz¹t mo emy tak e przeœledziæ korzystaj¹c z Index to Organism Names, który jest najwiêksz¹ na œwiecie elektroniczn¹ baz¹ danych nazw organizmów. Zawiera nazwy zwierz¹t, ze wszystkich kategorii taksonomicznych, powi¹zane z co najmniej jednym opublikowanym artyku³em. Indeks zawiera miliony nazw zwierz¹t i jest wa nym narzêdziem dla naukowców z zakresu taksonomii i bioró norodnoœci zwierz¹t. Platforma ISI Web of Knowledge umo liwia zintegrowany dostêp do kilku baz i wysokiej jakoœci materia³ów naukowych. Przeszukuje literaturê z wielu dyscyplin, znajduje artyku³y o du ym znaczeniu, odkrywa prezentowane po raz pierwszy pomys³y badañ, analizuje tendencje w badaniach oraz wskazuje najlepsze publikacje i naukowców poprzez zapisy cytowañ. Zaawansowane mechanizmy wyszukiwania i analizowania wyników wzbogacone s¹ o pola z przekierowaniem do pe³nych tekstów. Bazy znajduj¹ce siê na ISI Web of Knowledge s¹ dostêpne z komputerów pod³¹czonych do naszej uczelnianej sieci i oczekuj¹ na odkrywanie przez Pañstwa ich zasobów. Paulina Studziñska-Jaksim Oddzia³ Informacji Naukowej BG UP 3/55/

16 WOKÓ NAUKI Palma daktylowa jest symbolem nieœmiertelnoœci i zwyciêstwa. Symbolizowa³a równie m¹droœæ i sprawiedliwoœæ. Sprawiedliwy zakwitnie jak palma, rozroœnie siê jak cedr na Libanie (PS 92, 13 15). Najbardziej znany jest opis uroczystego wjazdu do Jerozolimy wed³ug œw. Jana: Nazajutrz wielki t³um, który przyby³ na œwiêto, us³yszawszy, e Jezus przybywa do Jerozolimy, wzi¹³ ga³¹zki palmowe i wybieg³ Mu naprzeciw. Wo³ali: Hosanna! B³ogos³awiony, który przychodzi w imiê Pañskie (J12, 12 13). Najwiêksz¹ czci¹ otaczano palmê daktylow¹ u Semitów pustyni, którzy uznawali sw¹ zale noœæ od niej jako symbolu yznoœci i p³odnoœci. Rosn¹ca na terenie pustynnym wskazuje na obecnoœæ wody. Tam, gdzie roœnie palma, jest ycie. adna inna roœlina nie przyczyni³a siê w takim stopniu do zasiedlenia pustyni jak to drzewo ycia drzewo œwiête dla kolejnych kultur i cywilizacji. W Starym Testamencie wymieniona jest 48 razy. Kraje Bliskiego Wschodu natura wyposa y³a w owoce, które w stanie dzikim mog³y dostarczaæ bardzo wartoœciowego po ywienia. Palma daktylowa to drzewo pustyni. Roœnie w suchym klimacie Egiptu, Iraku i Iranu. Mimo pozorów potrzebuje du o wody. Jej korzenie wrastaj¹ bardzo g³êboko a dosiêgn¹ wilgoci. Arabowie mówi¹, e palma daktylowa tylko wtedy dobrze siê czuje, gdy ma nogi w wodzie, a g³owê w s³oñcu. Najlepiej roœnie w oazach, nad brzegami rzek i Ÿróde³, gdzie jej korzenie docieraj¹ do wód gruntowych. Drzewo dorasta do 35 m zwieñczone pióropuszem sk³adaj¹cym siê z pierzastoz³o onych liœci. Palma daktylowa jest roœlin¹ dwupienn¹, Z CYKLU ROŒLINY BIBLIJNE PALMA DAKTYLOWA * Tadeusz Kêsik WOKÓ NAUKI wiatropyln¹. Zarówno kwiaty eñskie, jak i mêskie zebrane s¹ w bardzo du e kwiatostany ich d³ugoœæ dochodzi do 2 m. Jeden kwiatostan eñski mo e zawieraæ do 10 tys. kwiatów, mêski zaœ wielokrotnie wiêcej. Od tysiêcy lat do powstania owoców przyczynia siê cz³owiek, stosuj¹c rêczne zapylanie. Na plantacji sadzi siê drzewa w proporcji 3 5 osobników mêskich do 100 osobników eñskich. Drzewo palmy daktylowej mo e urodziæ rocznie nawet do 300 kg owoców zwanych daktylami. Daktyle, zale nie od odmiany i pory zbioru zawieraj¹ do 80% cukrów, pewne iloœci bia³ka, t³uszczu, karotenów, witamin z grupy B, witaminê E, sole mineralne. Owoce te s¹ jadane na surowo, po wysuszeniu, a tak e po przetworzeniu (d emy, pasty, miód daktylowy ). Przetwarzane s¹ tak e nasiona daktylowca, które po zmia d eniu dodawane s¹ do paszy dla zwierz¹t. Drewno i liœcie palmy wykorzystywane s¹ jako materia³ budowlany. W³ókno uzyskane z liœci ma zastosowanie w plecionkarstwie. Od XIX w. palmy daktylowe uprawia siê jako ozdobne roœliny doniczkowe. W rejonach o sprzyjaj¹cym klimacie chêtnie sadzone s¹ w parkach i ogrodach przydomowych. W ostatnich latach pojawi³o siê zagro enie dla zdrowotnoœci drzew. W krajach afrykañskich, od zachodu kontynentu rozprzestrzeniaj¹ siê choroby palm daktylowych powoduj¹ce ich zamieranie. Jest to powa ny problem gospodarczy, szczególnie dotkliwy dla ludnoœci yj¹cej w oazach, gdzie daktyle stanowi¹ jeden z podstawowych produktów spo ywczych. Fot. Tadeusz Kêsik *Palma daktylowa Phoenix dactylifera L. Rodzina: Palmy Palmae Palma daktylowa w ruinach synagogi w Kafarnaum Palmy daktylowe wzd³u drogi Dojrzewaj¹ce daktyle Oaza z palmami Klasztor œw. Katarzyny na Synaju, fragment ogrodu Samotne palmy na pustyni Wadi Rum 16 AKTUALNOŒCI 3/55/

17 W Brukseli, w komitecie EWG oraz Anglii, w Instytucie Logistyki i Zarz¹dzania Dystrybucj¹ w 1991 r. opracowano wspó³czesne okreœlenie logistyki, zgodnie z którym logistyka jest procesem zarz¹dzania ca³ym ³añcuchem dostaw, przy czym przez ³añcuch dostaw rozumie siê dzia³alnoœæ zwi¹zan¹ z przep³ywem materia³u (towaru) od jego oryginalnego Ÿród³a poprzez wszystkie poœrednie formy a do postaci, w której jest konsumowany przez ostatecznego klienta. RYS HISTORYCZNY ROZWOJU LOGISTYKI Po raz pierwszy u y³ w jêzyku polskim s³owa logistyka w jego militarnym znaczeniu Wincenty Nieszkoæ w t³umaczeniu dzie³a Antoine a H. De Jomini z 1835 r. Logisti¹ue jest sztuk¹ rozrz¹dzania dobrze pochodami wojsk, sztuk¹ skombinowania dobrze porz¹dku wojsk w kolumnach, czasu ich wyjœcia w podró i œrodków ich komunikacji potrzebnych dla zapewnienia ich przybycia na punkt oznaczony; jest ona zasad¹ wiadomoœci i obowi¹zków oficerów sztabu g³ównego. Na szersz¹ skalê termin logistyka pojawi³ siê w Polsce w zasadzie po II wojnie œwiatowej, pocz¹tkowo w s³ownikach jêzyków obcych, a nastêpnie w encyklopediach. Materia³y ukazuj¹ce siê w Polsce by³y w ogromnej wiêkszoœci t³umaczeniami opracowañ zagranicznych. Dopiero w 1968 r. prof. W. Stankiewicz, wydaj¹c pracê pt. Logistyka. Z zagadnieñ gospodarki wojskowej pañstw NATO przybli a polskiemu czytelnikowi znaczenie terminu logistyka. Problematyka logistyczna nabra³a w Polsce szczególnego znaczenia w ci¹gu kilku ostatnich lat. Sta³o siê to g³ównie za spraw¹ zapocz¹tkowanych po 1989 r. zmian politycznych i przebudowy gospodarki. Procesy integracyjne z Zachodem oraz stopniowe wprowadzanie gospodarki wolnorynkowej wymusi³y zapotrzebowanie na stosowanie metod nowoczesnej logistyki, od dawna wykorzystywanych w wysoko rozwiniêtych pañstwach, do realizacji dzia³ania wytwórców, dóbr, oferentów, us³ugodawców i konsumentów. Wymaga to odejœcia od dotychczasowych stereotypów myœlowych oraz nowego spojrzenia na logistykê i jej znaczenie w rozwoju gospodarczym kraju. WOKÓ NAUKI ZADANIA WSPÓ CZESNEJ LOGISTYKI Analizuj¹c genezê œwiatowej logistyki mo na w niej wyodrêbniæ cztery fazy: I faza przes³anek do powstawania i wymagañ logistyki (w USA po³owa lat 50. XX w.); II faza definiowania teorii logistyki oraz pierwsze próby jej zastosowania w praktyce (w USA lata 60. i pocz. lat 70. w Europie Zach.); III faza zmian priorytetów i kreowania podstawowych wymiarów zintegrowanej logistyki (w USA II po³. lat 70. i I po³. lat 80. w Europie Zach.); IV faza dynamicznego rozwoju logistyki, jako zintegrowanej koncepcji zarz¹dzania przedsiêbiorstwem i uk³adu powi¹zañ rynkowych; powszechne wykorzystanie walorów logistyki w praktyce (koniec lat 80. i lata 90.). Na fali zmian spo³eczno politycznych i gospodarczych nast¹pi³ dynamiczny rozwój logistyki w Polsce zwi¹zany przede wszystkim z przejœciem z gospodarki nakazowo-rozdzielczej do rynkowej, powstaniem konkurencji na rynku producenta i us³ugodawcy, poszukiwaniem dróg obni ki kosztów, wprowadzaniem nowoczesnych systemów i metod zarz¹dzania, koniecznoœci¹ integracji w procesach dzia³ania oraz innymi wymaganiami gospodarki rynkowej. Przes³anki te sta³y siê podstaw¹ opracowania programowego logistyki dla nowej specjalizacji na kierunku technika rolnicza i leœna na WIP. WSPÓ CZESNE ZADANIA LOGISTYKI TRANSPORTOWEJ REALIZOWANEJ Z UDZIA EM WOJSKOWEGO LOTNICTWA TRANSPORTOWEGO Zabezpieczenie transportowe Polskich Kontyngentów Wojskowych (PKW) jest realizowane na trzech poziomach: Pierwszy poziom to przemieszczenie osób do rejonu dzia³ania, który stanowi uzupe³nienie o³nierzy, którzy wrócili do kraju z ró - nych przyczyn oraz zaopatrzenia bêd¹cego realizacj¹ stosownych z³o onych zapotrzebowañ. W tym celu wykorzystywany jest przede wszystkim transport ko³owy i lotniczy. Pierwszy z nich s³u y do przewozu osób i frachtu do portów za³adowczych i ich odbioru z portów wy³adowczych, drugi natomiast pokonuje dystans pomiêdzy tymi portami. W niektórych przypadkach (operacja na obszarze Europy) mo e to byæ tylko transport ko³owy. Drugi poziom obejmuje zabezpieczenie transportowe w obszarze operacji. Bardzo czêsto, ze wzglêdu na du e zagro enie, dowódca operacji ustala specyficzne dla danego rejonu zasady przemieszczania, uwzglêdniaj¹ce przede wszystkim sytuacjê polityczn¹, militarn¹, kulturow¹, warunki terenowe i klimatyczne, stan infrastruktury transportowej (np. zasady ochrony i identyfikacji konwojów organizowanych przez kontyngenty, ograniczenia w przemieszczaniu z uwagi na wybory lub œwiêta religijne). Transport ko³owy oraz w nieco mniejszym zakresie powietrzny s¹ podstawowym rodzajem transportu wykorzystywanym przez odpowiedni¹ komórkê transportow¹ na szczeblu sztabu operacji do dowozu zaopatrzenia, realizowanym przez jednostki transportowe szczebla operacyjnego oraz wchodz¹ce w sk³ad kontyngentów narodowych. Trzeci poziom to zadania transportowe realizowane wewn¹trz strefy odpowiedzialnoœci. Polegaj¹ one na organizowaniu konwojów zaopatrzeniowych na potrzeby rejonu, za który odpowiada dowódca taktyczny. Transport ko- ³owy jest uzupe³niany przez œmig³owce i jest organizowany przez wyspecjalizowan¹ w tym zakresie komórkê transportow¹ na szczeblu taktycznym. Wykonawcami tych zadañ s¹ pododdzia³y z jednostek rozmieszczonych w strefie. Posiadanie mo liwoœci przemieszczenia si³ w odpowiednim czasie, m.in. poprzez miêdzynarodow¹ wspó³pracê w celu podjêcia pe³nego zakresu funkcji i zadañ NATO jest istotne ze wzglêdu na jego wojskow¹ wiarygodnoœæ. Realizacja zadañ kolektywnej obrony wymaga zdolnoœci do przemieszczenia si³ wewn¹trz i pomiêdzy teatrami dzia³añ, w³¹cznie z przemieszczaniem transatlantyckim. Operacje reagowania kryzysowego wymuszaj¹ posiadanie zdolnoœci przerzutu i wsparcia si³ poza terytorium NATO. Potrzeba strategicznej mobilnoœci dotyczy wszystkich si³ zdolnych do przemieszczenia (DF Deployable Forces). Si³y te obejmuj¹: Si³y Wysokiej Gotowoœci (HRF High Readiness Forces) przeznaczone do udzia³u w operacjach reagowania kryzysowego o ograniczonej skali, Si³y Ni szej Gotowoœci (LRF Lower Readiness Forces) przewidziane do rotacji i zaopatrywania oraz wszystkie kategorie si³ w ramach wiêkszych przemieszczeñ. Pozyskanie œrodków transportu powietrznego mo e byæ zabezpieczone z nastêpuj¹cych Samolot AN (Ÿród³o: STiRW CKRW Warszawa 2006) 18 AKTUALNOŒCI

18 Ÿróde³: samoloty Si³ Powietrznych RP; samoloty pasa erskie i transportowe si³ zbrojnych innych pañstw udostêpnione na podstawie dwustronnych porozumieñ lub umów; samoloty transportowe pozyskiwane w drodze udzia- ³u Si³ Zbrojnych RP w wielonarodowych programach NATO i UE; komercyjne samoloty cywilne czarterowane (kontraktowane) od polskich lub zagranicznych przewoÿników lotniczych. Aktualnie na wyposa eniu lotnictwa w SZ RP znajduj¹ siê: 11 X CASA 295M; 2 XTU154 i 5 XAN26. Niewielkie mo liwoœci ³adunkowe samolotów typu CASA powoduj¹, i Si³y Zbrojne RP zosta³y zmuszone do poszukiwania rozwi¹zañ umo liwiaj¹cych zabezpieczenie przerzutu strategicznego transportem powietrznym na teatry dzia³añ. Œrednie samoloty transportowe CASA C- 295M nale ¹ do najintensywniej u ytkowanych statków Si³ Powietrznych. CASA jest œrednim samolotem transportowym, przystosowanym do desantowania o³nierzy, transportu rannych oraz ³adunków. Liczba miejsc to o³nierzy lub 27 rannych (noszy) i 4 sanitariuszy. Przestrzeñ ³adunkowa 9250 kg. Transportowce te wykorzystywane s¹ m.in. do przerzutu o³nierzy w rejon prowadzonych przez wojsko misji. Mog¹ s³u yæ m.in. do przewozu ³adunków i pojazdów, transportu spadochroniarzy i operacji ich zrzutu, dostarczania ³adunków z powietrza czy ewakuacji rannych. Samoloty CASA stanowi¹ podstawowy œrodek zabezpieczenia logistycznego utrzymywanych poza granicami kraju Polskich Kontyngentów Wojskowych, g³ównie w Afganistanie, Czadzie, Bejrucie i na Ba³kanach. W rejon tych misji piloci wykonuj¹ najwiêcej d³ugodystansowych lotów. Oprócz wielogodzinnych lotów na rzecz kontyngentów C-295M wykonuj¹ te rozmaite zadania na korzyœæ Si³ Zbrojnych w kraju. Korzystaj¹ z nich np. spadochroniarze z 6 Brygady Desantowo-Szturmowej w Krakowie. W 13 eskadrze lotnictwa transportowego w Krakowie- Balicach, która u ytkuje samoloty, odbywa siê te poch³aniaj¹ce godziny lotów zapoznanie i praktyczne szkolenie m³odych pilotów samolotów transportowych, którzy bêd¹ lataæ na tym typie statku powietrznego. C-295M bior¹ równie udzia³ w Akcji Serce we wspó³pracy z polskimi klinikami kardiochirurgicznymi. Zrealizowane zadania dotycz¹ce zabezpieczenia polskich kontyngentów wojskowych z udzia³em naszych dyplomantów z 13 eskadry lotnictwa transportowego (13 eltr) w latach to: liczba zadañ 353, liczba wylatanych godzin 6511, typy statków powietrznych wykorzystanych do zabezpieczenia dzia³añ C-295M, AN-26, M-28; miejsca stacjonowania PKW: Irak, Afganistan, Pakistan, Czad, Liban, Litwa. Zadania transportowe realizowane s¹ w œrodowisku niepewnym i wrogim. Zagro eniem s¹ przenoœne rakietowe zestawy przeciwlotnicze i ma³okalibrowa broñ rêczna. Samoloty transportowe, aby móc dzia³aæ w takich warunkach, musz¹ byæ wyposa one w odpowiednie urz¹dzenia zwiêkszaj¹ce ich bezpieczeñstwo. Dzisiaj montuje siê dodatkowo opancerzenie kabiny za³ogi i wyposa a samoloty w detektory wykrywania promieniowania podczerwonego i elektromagnetycznego wraz z urz¹dzeniami ostrzegaj¹cymi oraz systemy przeciwdzia³ania, tj. wyrzutnie flar i dipoli lub laserowe wypromienniki do niszczenia g³owic rakiet przeciwlotniczych naprowadzanych na podczerwieñ. Zbigniew Burski WOKÓ NAUKI. STUDENCKIE KO A NAUKOWE STUDENCKIE SEMINARIUM NAUKOWE Studenckie Ko³o Naukowe Biologów i Hodowców Zwierz¹t Wydzia³u Biologii i Hodowli Zwierz¹t zorganizowa³o 28 kwietnia br. VII Miêdzynarodowe Seminarium Studenckich Kó³ Naukowych nt. Œrodowisko Zwierzê Produkt. Honorowy patronat nad t¹ konferencj¹ objêli JM Rektor Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie oraz dziekan Wydzia³u Biologii i Hodowli Zwierz¹t. Zaproszenia do udzia³u w wymienionej konferencji skierowano do wielu oœrodków akademickich w kraju i za granic¹. Ostatecznie w obradach wziêli udzia³ reprezentanci Uniwersytetów Przyrodniczych w Poznaniu, Wroc³awiu i Lublinie oraz Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie. Ogó³em zaprezentowano 39 opracowañ naukowych, a obrady podzielono na trzy sesje: dwie referatowe Biologia i hodowla zwierz¹t i Ochrona œrodowiska oraz posterow¹. Wszystkie prezentacje by³y oceniane przez jury Seminarium, które stanowili nastêpuj¹cy profesorowie Wydzia³u: Antoni Brodacki, Wac³aw Krasucki, Andrzej Stasiak, Leszek Drozd, Jacek êtowski, Leszek Tymczyna. W czasie sesji Biologia i hodowla zwierz¹t zaprezentowano 16 referatów dotycz¹cych hodowli byd³a, koni, trzody chlewnej i drobiu. Pierwsze miejsce przyznano pracy pt. Fitting manipulacja czy sztuka wykonanej pod opiek¹ naukow¹ dr. hab. Zenona Nogalskiego przez Agnieszkê Joñczyk i Konrada Krupiñskiego z Naukowego Ko³a Hodowców Byd³a UWM w Olsztynie. Autorzy poddali pod dyskusjê sprawê specyficznego przygotowywania zwierz¹t, szczególnie byd³a do wystaw hodowlanych, w wyniku którego niektóre mankamenty pokroju s¹ maskowane, a pewne zalety wyj¹tkowo eksponowane. Drugie miejsce zdoby³o opracowanie pt. Analiza wybranych czynników oddzia³uj¹cych na stres oko³oporodowy loch wyk. pod opiek¹ nauk. dr. in. Marka Babicza przez Krzysztofa Pietrzaka, Kingê Kropiwiec i Ma³gorzatê Michalak z Sekcji Hodowli Trzody Chlewnej Studenckiego Ko³a Naukowego Biologów i Hodowców Zwierz¹t UP w Lublinie. Trzeci¹ lokatê w tej sesji przyznano pracy pt. 10 lat restytucji byd³a bia³ogrzbietego wyk. pod opiek¹ nauk. dr. in. Witolda Chabuza przez Ewê Topczewsk¹ i Milenê Siemieniuk z Sekcji Hodowli Byd³a SKNBiHZ UP w Lublinie. W sesji referatowej Ochrona œrodowiska za najlepsz¹ uznano pracê pt. Bivalvia, Ephemeroptera, Donata, Trichoptera, Crustacea, czyli o obozie w Tucholskim Parku Krajobrazowym zrealizowana w Kole Naukowym Ochrony Œrodowiska UP w Poznaniu, pod opiek¹ dr. in. Szymona Jusika, przez Nataliê Dziwak, Monikê Florek, Katarzynê Kaczmarek, Alicjê Kortas, Aleksandrê Waldê, Aleksandrê Wiciak. G³ównym celem pracy by³a ocena ró norodnoœci biologicznej makrobezkrêgowców bentosowych oraz ocena stanu ekologicznego rzek z u yciem tej grupy, dodatkowo badano roœlinnoœæ wodn¹ za pomoc¹ makrofitowej metody oceny rzek. ¹cznie przeanalizowano 562 organizmy i na ich podstawie okreœlono stan ekologiczny rzek w Tucholskim Parku Krajobrazowym. Drugie miejsce uzyska³a praca pt. Flora torfowiska w rezerwacie przyrody Jezioro Brzeziczno na pojezierzu êczyñsko-w³odawskim wyk. pod opiek¹ nauk. dr in. Magdaleny Pogorzelec przez Irenê Bil ze Studenckiego Ko³a Naukowego Ekologów UP w Lublinie. Trzeci¹ nagrodê przyznano opracowaniu zrealizowanemu w Sekcji Przyrodniczej SKN- BiHZ UP w Lublinie pt. Zachowania terytorialne pójdÿki Athene Noctua (Scopoli, 1769) przez ukasza Nowackiego, Kamila W³oska, Katarzynê Zagrabê, pod opiek¹ naukow¹ dr. Grzegorza Grzywaczewskiego. W sesji posterowej zaprezentowano 10 interesuj¹cych opracowañ, a jury przyzna³o I nagrodê za plakat pt. Wp³yw dodatku kwasu mlekowego na wyniki produkcyjnoœci i zdrowotnoœæ indyczek, wyk. w Sekcji Biochemicznej SKNBiHZ UP w Lublinie przez Przemys³awa Wencla, Magdalenê Dobrowolskê, pod opiek¹ prof. dr. hab. Bogus³awa Makarskiego. Drugie miejsce zdoby³ poster Poznañskie apteki przyjazne œrodowisku, czyli stare leki oddaj do apteki, którego autorami byli Maciej Bernacki i Aleksandra Walda, a praca ta zosta³a wykonana pod opiek¹ naukow¹ dr. Piotra Lewandowskiego z Ko³a Naukowego Ochrony Œrodowiska UP w Poznaniu. Trzecie miejsce przypad³o Sekcji ywienia Zwierz¹t i Paszoznawstwa SKNBiHZ UP w Lublinie za plakat pt. Wp³yw udzia³u w dawkach wyci¹gu bia³kowo-ksantofilowego z lucerny dla m³odego byd³a opasowego, na strawnoœæ sk³adników pokarmowych autorstwa Paw³a ukowskiego, pod opiek¹ nauk. dr hab. Renaty Klebaniuk. Jurorzy poszczególnych sesji przyznali tak- e wiele wyró nieñ, podkreœlaj¹c w podsumowaniu bardzo wysoki poziom seminarium. Wspólne zdjêcie uczestników studenckiego seminarium oraz przyznane piêkne plakiety i dyplomy bêd¹ mi³¹ pami¹tk¹ udanej konferencji. S³awomir Pietrzak. Opiekun SKNBiHZ Fot. Jacek Piasecki 3/55/

19 Ÿróde³: samoloty Si³ Powietrznych RP; samoloty pasa erskie i transportowe si³ zbrojnych innych pañstw udostêpnione na podstawie dwustronnych porozumieñ lub umów; samoloty transportowe pozyskiwane w drodze udzia- ³u Si³ Zbrojnych RP w wielonarodowych programach NATO i UE; komercyjne samoloty cywilne czarterowane (kontraktowane) od polskich lub zagranicznych przewoÿników lotniczych. Aktualnie na wyposa eniu lotnictwa w SZ RP znajduj¹ siê: 11 X CASA 295M; 2 XTU154 i 5 XAN26. Niewielkie mo liwoœci ³adunkowe samolotów typu CASA powoduj¹, i Si³y Zbrojne RP zosta³y zmuszone do poszukiwania rozwi¹zañ umo liwiaj¹cych zabezpieczenie przerzutu strategicznego transportem powietrznym na teatry dzia³añ. Œrednie samoloty transportowe CASA C- 295M nale ¹ do najintensywniej u ytkowanych statków Si³ Powietrznych. CASA jest œrednim samolotem transportowym, przystosowanym do desantowania o³nierzy, transportu rannych oraz ³adunków. Liczba miejsc to o³nierzy lub 27 rannych (noszy) i 4 sanitariuszy. Przestrzeñ ³adunkowa 9250 kg. Transportowce te wykorzystywane s¹ m.in. do przerzutu o³nierzy w rejon prowadzonych przez wojsko misji. Mog¹ s³u yæ m.in. do przewozu ³adunków i pojazdów, transportu spadochroniarzy i operacji ich zrzutu, dostarczania ³adunków z powietrza czy ewakuacji rannych. Samoloty CASA stanowi¹ podstawowy œrodek zabezpieczenia logistycznego utrzymywanych poza granicami kraju Polskich Kontyngentów Wojskowych, g³ównie w Afganistanie, Czadzie, Bejrucie i na Ba³kanach. W rejon tych misji piloci wykonuj¹ najwiêcej d³ugodystansowych lotów. Oprócz wielogodzinnych lotów na rzecz kontyngentów C-295M wykonuj¹ te rozmaite zadania na korzyœæ Si³ Zbrojnych w kraju. Korzystaj¹ z nich np. spadochroniarze z 6 Brygady Desantowo-Szturmowej w Krakowie. W 13 eskadrze lotnictwa transportowego w Krakowie- Balicach, która u ytkuje samoloty, odbywa siê te poch³aniaj¹ce godziny lotów zapoznanie i praktyczne szkolenie m³odych pilotów samolotów transportowych, którzy bêd¹ lataæ na tym typie statku powietrznego. C-295M bior¹ równie udzia³ w Akcji Serce we wspó³pracy z polskimi klinikami kardiochirurgicznymi. Zrealizowane zadania dotycz¹ce zabezpieczenia polskich kontyngentów wojskowych z udzia³em naszych dyplomantów z 13 eskadry lotnictwa transportowego (13 eltr) w latach to: liczba zadañ 353, liczba wylatanych godzin 6511, typy statków powietrznych wykorzystanych do zabezpieczenia dzia³añ C-295M, AN-26, M-28; miejsca stacjonowania PKW: Irak, Afganistan, Pakistan, Czad, Liban, Litwa. Zadania transportowe realizowane s¹ w œrodowisku niepewnym i wrogim. Zagro eniem s¹ przenoœne rakietowe zestawy przeciwlotnicze i ma³okalibrowa broñ rêczna. Samoloty transportowe, aby móc dzia³aæ w takich warunkach, musz¹ byæ wyposa one w odpowiednie urz¹dzenia zwiêkszaj¹ce ich bezpieczeñstwo. Dzisiaj montuje siê dodatkowo opancerzenie kabiny za³ogi i wyposa a samoloty w detektory wykrywania promieniowania podczerwonego i elektromagnetycznego wraz z urz¹dzeniami ostrzegaj¹cymi oraz systemy przeciwdzia³ania, tj. wyrzutnie flar i dipoli lub laserowe wypromienniki do niszczenia g³owic rakiet przeciwlotniczych naprowadzanych na podczerwieñ. Zbigniew Burski WOKÓ NAUKI. STUDENCKIE KO A NAUKOWE STUDENCKIE SEMINARIUM NAUKOWE Studenckie Ko³o Naukowe Biologów i Hodowców Zwierz¹t Wydzia³u Biologii i Hodowli Zwierz¹t zorganizowa³o 28 kwietnia br. VII Miêdzynarodowe Seminarium Studenckich Kó³ Naukowych nt. Œrodowisko Zwierzê Produkt. Honorowy patronat nad t¹ konferencj¹ objêli JM Rektor Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie oraz dziekan Wydzia³u Biologii i Hodowli Zwierz¹t. Zaproszenia do udzia³u w wymienionej konferencji skierowano do wielu oœrodków akademickich w kraju i za granic¹. Ostatecznie w obradach wziêli udzia³ reprezentanci Uniwersytetów Przyrodniczych w Poznaniu, Wroc³awiu i Lublinie oraz Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie. Ogó³em zaprezentowano 39 opracowañ naukowych, a obrady podzielono na trzy sesje: dwie referatowe Biologia i hodowla zwierz¹t i Ochrona œrodowiska oraz posterow¹. Wszystkie prezentacje by³y oceniane przez jury Seminarium, które stanowili nastêpuj¹cy profesorowie Wydzia³u: Antoni Brodacki, Wac³aw Krasucki, Andrzej Stasiak, Leszek Drozd, Jacek êtowski, Leszek Tymczyna. W czasie sesji Biologia i hodowla zwierz¹t zaprezentowano 16 referatów dotycz¹cych hodowli byd³a, koni, trzody chlewnej i drobiu. Pierwsze miejsce przyznano pracy pt. Fitting manipulacja czy sztuka wykonanej pod opiek¹ naukow¹ dr. hab. Zenona Nogalskiego przez Agnieszkê Joñczyk i Konrada Krupiñskiego z Naukowego Ko³a Hodowców Byd³a UWM w Olsztynie. Autorzy poddali pod dyskusjê sprawê specyficznego przygotowywania zwierz¹t, szczególnie byd³a do wystaw hodowlanych, w wyniku którego niektóre mankamenty pokroju s¹ maskowane, a pewne zalety wyj¹tkowo eksponowane. Drugie miejsce zdoby³o opracowanie pt. Analiza wybranych czynników oddzia³uj¹cych na stres oko³oporodowy loch wyk. pod opiek¹ nauk. dr. in. Marka Babicza przez Krzysztofa Pietrzaka, Kingê Kropiwiec i Ma³gorzatê Michalak z Sekcji Hodowli Trzody Chlewnej Studenckiego Ko³a Naukowego Biologów i Hodowców Zwierz¹t UP w Lublinie. Trzeci¹ lokatê w tej sesji przyznano pracy pt. 10 lat restytucji byd³a bia³ogrzbietego wyk. pod opiek¹ nauk. dr. in. Witolda Chabuza przez Ewê Topczewsk¹ i Milenê Siemieniuk z Sekcji Hodowli Byd³a SKNBiHZ UP w Lublinie. W sesji referatowej Ochrona œrodowiska za najlepsz¹ uznano pracê pt. Bivalvia, Ephemeroptera, Donata, Trichoptera, Crustacea, czyli o obozie w Tucholskim Parku Krajobrazowym zrealizowana w Kole Naukowym Ochrony Œrodowiska UP w Poznaniu, pod opiek¹ dr. in. Szymona Jusika, przez Nataliê Dziwak, Monikê Florek, Katarzynê Kaczmarek, Alicjê Kortas, Aleksandrê Waldê, Aleksandrê Wiciak. G³ównym celem pracy by³a ocena ró norodnoœci biologicznej makrobezkrêgowców bentosowych oraz ocena stanu ekologicznego rzek z u yciem tej grupy, dodatkowo badano roœlinnoœæ wodn¹ za pomoc¹ makrofitowej metody oceny rzek. ¹cznie przeanalizowano 562 organizmy i na ich podstawie okreœlono stan ekologiczny rzek w Tucholskim Parku Krajobrazowym. Drugie miejsce uzyska³a praca pt. Flora torfowiska w rezerwacie przyrody Jezioro Brzeziczno na pojezierzu êczyñsko-w³odawskim wyk. pod opiek¹ nauk. dr in. Magdaleny Pogorzelec przez Irenê Bil ze Studenckiego Ko³a Naukowego Ekologów UP w Lublinie. Trzeci¹ nagrodê przyznano opracowaniu zrealizowanemu w Sekcji Przyrodniczej SKN- BiHZ UP w Lublinie pt. Zachowania terytorialne pójdÿki Athene Noctua (Scopoli, 1769) przez ukasza Nowackiego, Kamila W³oska, Katarzynê Zagrabê, pod opiek¹ naukow¹ dr. Grzegorza Grzywaczewskiego. W sesji posterowej zaprezentowano 10 interesuj¹cych opracowañ, a jury przyzna³o I nagrodê za plakat pt. Wp³yw dodatku kwasu mlekowego na wyniki produkcyjnoœci i zdrowotnoœæ indyczek, wyk. w Sekcji Biochemicznej SKNBiHZ UP w Lublinie przez Przemys³awa Wencla, Magdalenê Dobrowolskê, pod opiek¹ prof. dr. hab. Bogus³awa Makarskiego. Drugie miejsce zdoby³ poster Poznañskie apteki przyjazne œrodowisku, czyli stare leki oddaj do apteki, którego autorami byli Maciej Bernacki i Aleksandra Walda, a praca ta zosta³a wykonana pod opiek¹ naukow¹ dr. Piotra Lewandowskiego z Ko³a Naukowego Ochrony Œrodowiska UP w Poznaniu. Trzecie miejsce przypad³o Sekcji ywienia Zwierz¹t i Paszoznawstwa SKNBiHZ UP w Lublinie za plakat pt. Wp³yw udzia³u w dawkach wyci¹gu bia³kowo-ksantofilowego z lucerny dla m³odego byd³a opasowego, na strawnoœæ sk³adników pokarmowych autorstwa Paw³a ukowskiego, pod opiek¹ nauk. dr hab. Renaty Klebaniuk. Jurorzy poszczególnych sesji przyznali tak- e wiele wyró nieñ, podkreœlaj¹c w podsumowaniu bardzo wysoki poziom seminarium. Wspólne zdjêcie uczestników studenckiego seminarium oraz przyznane piêkne plakiety i dyplomy bêd¹ mi³¹ pami¹tk¹ udanej konferencji. S³awomir Pietrzak. Opiekun SKNBiHZ Fot. Jacek Piasecki 3/55/

20 Vancouver to miasto w po³udniowo-zachodniej Kanadzie, w prowincji British Columbia, przy ujœciu rzeki Fraser do Oceanu Spokojnego. Jest to równie stacja koñcowa Kolei Transkanadyjskiej. Miasto ma ok. 550 tys. mieszkañców, natomiast w zespole miejskim (Greater Vancouver Regional District) yje ponad 2,5 mln osób. Vancouver jest trzecim co do wielkoœci miastem Kanady po Toronto i Montrealu. Miasto znane jest z przepiêknej lokalizacji pomiêdzy nadmorskimi górami a Oceanem Spokojnym. Aktualnie jest oceniane jako jedno z najlepszych miejsc na œwiecie do ycia (I miejsce w rankingu magazynu The Economist w 2009) i jest atrakcyjnym punktem wycieczek i wypoczynku. W lutym 2010 r. Vancouver by³o gospodarzem Zimowych Igrzysk Olimpijskich. Piêkne centrum miasta zajmuje w¹ski pó³wysep, od strony pó³nocnej przylegaj¹cy do Burrard Inlet, a od strony zachodniej oblewany wodami English Bay. G³ówna czêœæ miasta rozpoœciera siê na po³udnie a do rzeki Fraser. Jest to ruchliwy port, ze wspania³ymi pla ami i nadbrze em, piêknymi parkami, drapaczami chmur po drugiej stronie Burrard Inlet, za któr¹ le ¹ têtni¹ce yciem mieszkalne dzielnice North i West Vancouver. Za dzielnicami podmiejskimi wyrastaj¹ strome, zalesione zbocza Gór Nadbrze nych. Tworz¹ one kontrastowe t³o dla sylwetek budynków w centrum. Nie dziwi równie fakt, i w³aœnie tutaj powsta³ Greenpeace. Warto odwiedziæ przede wszystkim centrum miasta (Vancouver Downtown). Tu znajdziemy wspania³e budynki i wie owce ze szk³a, kryte miedzi¹, przepiêknie po³o- one na cyplu Zatoki Angielskiej, gdzie œródmiejska zabudowa skoncentrowana jest wokó³ Placu Robson. Chinatown i Gastown to zabytkowe dzielnice znajduj¹ce siê w pobli u Main Street, arterii przecinaj¹cej miasto na osi pó³noc-po³udnie. Gastown jest jedn¹ z najstarszych czêœci miasta czaruj¹ce, brukowane uliczki, odrestaurowane XIX-wieczne budowle i interesuj¹ce sklepiki. W bocznych uliczkach, na dziedziñcach i przy pasa ach znaleÿæ mo na urocze restauracje i kafejki. W Muzeum Oceanografii w Vancouver (Vancouver Aquarium) mo na znaleÿæ morskie zwierzêta z ca³ego œwiata. Z wie y widokowej z platform¹ (Harbour Centre Tower) mo na podziwiaæ wspania³¹ panoramê miasta. Most i park Capiano, wisz¹cy 70 m ponad w¹wozem i d³ugi na 137 m most, ze wzmocnionych stalowymi linami desek z czerwonego cedru i z porêczami po obu stronach dostarcza niezapomnianych wra eñ. Most huœta siê pod stopami, wiêc je eli ktoœ ma s³abe nerwy, lepiej nie patrzeæ pod nogi, tylko podziwiaæ piêkny widok i rw¹c¹ rzekê z do³u. Góra Grouse jest idealnym miejscem dla wielbicieli piêknych widoków. Poza tym mo - na wjechaæ na ni¹ kolejk¹ linow¹. Ze szczytu mo na podziwiaæ niezwyk³¹ sceneriê, a z wysokoœci prawie 1200 m widaæ miasto i piêkny park na zboczach góry. W zimie jest to równie idealne i bardzo dobrze przygotowane miejsce dla narciarzy. Park Stanleya to pó³dziki teren z pla ami, po³o ony na pó³nocnym krañcu pó³wyspu w œródmieœciu (400 ha). DYDAKTYKA STA NAUKOWY W VANCOUVER Wspania³a roœlinnoœæ oraz mnóstwo atrakcji sprawia, e jest on zaliczany do najwspanialszych parków na œwiecie. Uniwersytet Kolumbii Brytyjskiej (The University of British Columbia UBC) zosta³ powo³any w 1908 r. i jest renomowanym oraz znanym na ca³ym œwiecie oœrodkiem naukowym i dydaktycznym, kszta³c¹cym w dwóch kampusach ponad 50 tys. studentów. G³ówny kampus usytuowany jest w Vancouver, w pobli u pla y nudystów Wreck Beach (któr¹ równie odwiedzi³em), natomiast drugi kampus UBC Okanagan (4,5 tys. studentów) znajduje siê w Okanagan Valley, ponad 400 km od Vancouver. UBC w 2009 r. zaj¹³ 2. miejsce w Kanadzie, a 36. na œwiecie za dzia³alnoœæ naukowo-badawcz¹ (Academic Ranking of World Universities), natomiast w ramach uczelni dzia³a ³¹cznie a 26 wydzia³ów i szkó³, oferuj¹cych studentom bardzo szeroki i zró nicowany program nauczania. Kampus uniwersytecki UBC poza baz¹ dydaktyczn¹ oferuje studentom i pracownikom równie szereg atrakcyjnych miejsc, tj. Muzeum Antropologiczne, które posiada olbrzymi zbiór archeologicznych odkryæ oraz materia³ów etnograficznych z ca³ego œwiata, mo - na tu poznaæ m.in. ycie i kulturê rodowitych Indian; Widowiskowe Centrum Sztuki Chana; Ogród Botaniczny oraz kompleks basenów. Swój sta naukowy na UBC w Vancouver odby³em w okresie od 17 lipca do 16 grudnia 2009 r. w ramach stypendium Fundacji Dekabana. Fundacja ta, za³o ona w Stanach Zjednoczonych przez lekarza polskiego pochodzenia dr. Anatola Dekabana w 1982 r., pozwala polskim naukowcom na zdobywanie cennego doœwiadczenia w presti owych uniwersytetach Kanady, Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. D³ugoœæ stypendium to przewa nie piêæ miesiêcy, ale mo liwe s¹ równie krótsze, dwutygodniowe wizyty dydaktyczne polskich naukowców we wspomnianych wczeœniej miejscach. Sta realizowa³em na Wydziale Nauk o ywnoœci i Ziemi (Faculty of Food and Land Systems), a dok³adniej w Katedrze ywnoœci, ywienia i Zdrowia (Food, Nutrition and Health), kierowanej przez prof. Davida Kittsa, Space Needle, Seattle. Fot. Archiwum Autora natomiast moim opiekunem naukowym by³a œwiatowej s³awy prof. Eunice Li-Chan, z któr¹ równie wspó³pracowa³ mój prze³o ony, kierownik Zak³adu Technologii Mleka i Hydrokoloidów, prof. Stanis³aw Mleko, bêd¹c na takim samym stypendium w 1997 r. w UBC. Podczas pobytu na UBC by³em zaanga owany w badanie wp³ywu ph (5 7) na hydrofobowoœæ bia³ek mleka (β-laktoglobuliny i izolatu bia³ek serwatkowych), przy u yciu prób, tj. PRODAN (6-Propionyl-2-dimethylaminonaphthalene), ANS (8-anilino-1-naphthalene sulfonic acid) oraz CPA (cis-parinaric acid); badanie wp³ywu bia³ek serwatkowych (WPC 80 oraz WPI) na strukturê otrzymanych przeze mnie analogów serów topionych oraz ich liofilizatów za pomoc¹ spektroskopii Ramana (FT Raman) i spektroskopii w podczerwieni (FT-mid-IR); badanie wielkoœci cz¹steczek bia³ka (β-laktoglobuliny i izolatu bia³ek serwatkowych) w ró nym zakresie ph (5 7) za pomoc¹ metody rozproszenia œwiat³a (dynamic light scattering); badanie tekstury otrzymanych analogów serów topionych na bazie kazeiny podpuszczkowej i kwasowej z dodatkiem bia³ek serwatkowych. Ponadto podczas sta u naukowego uczestniczy³em w miêdzynarodowej konferencji 5th Pacific Rim Food Protein Symposium, organizowanej przez Uniwersytet Kolumbii Brytyjskiej w dniach sierpnia 2009 r., gdzie prezentowa³em pracê pt. Rheological properties and meltability of acid casein processed cheese analogs with whey proteins. W ramach promocji naszej uczelni przeprowadzi³em wyk³ad dla pracowników i studentów wizytowanego Wydzia³u na temat Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie oraz struktury i kierunków badañ poszczególnych wydzia³ów, ze szczególnym uwzglêdnieniem Wydzia³u Nauk o ywnoœci i Biotechnologii. Podczas pobytu w Vancouver stara³em siê równie skorzystaæ z mo liwoœci, jakie oferowa³o to miejsce. W ci¹gu tygodnia pracowa³em w laboratorium, natomiast weekendy by³y tylko dla mnie, zw³aszcza w okresie wakacyjnym. Czêsto korzysta³em z ofert biura podró y West Trek dzia³aj¹cego na UBC, wybieraj¹c siê na podbój Kanady i Stanów Zjednoczonych. Uda³o mi siê zwiedziæ Seat- 20 AKTUALNOŒCI

21 tle, a w nim wjechaæ na wielk¹ Kosmiczn¹ Iglicê (182 m wys.) oraz zobaczyæ wspania³e Muzeum Muzyki, w którym mo na podziwiaæ gitary (albo to, co z nich zosta³o) Jima Hendrixa czy Kurta Cobaina (dla wtajemniczonych Seattle to miejsce narodzin Nirvany i Pearl Jam). Bêd¹c w Seattle, wybra³em siê równie na mecz baseballa New York Yankees vs. Seattle Mariners. W Vancouver natomiast zaliczy- ³em mecz koszykówki Phoenix Suns vs. Portland Trailblazers, mecz futbolu amerykañskiego (a w³aœciwie kanadyjskiego) BC Lions vs. Toronto Agronauts i mecz hokejowy Vancouver Canucks vs. Los Angeles Sharks. Poza tym uda³o mi siê odwiedziæ wspania³¹ stolicê prowincji British Columbia, Victoriê, mieszcz¹c¹ siê na wyspie Vancouver, która nie bez kozery przypomina angielskie miasta. Tu równie wzi¹³em udzia³ w kilkugodzinnej wyprawie ³odzi¹ w poszukiwaniu wielorybów i orek, które uda³o siê zobaczyæ w pe³nej okaza³oœci, a tak e zwiedzi³em wspania³e, s³ynne ogrody Butchart Gardens. Podczas pobytu na wyspie Vancouver uda³em siê równie do Tofino niewielkiego miasteczka dla surferów, z piêkn¹ pla ¹ (Long Beach). Na prze³omie sierpnia i wrzeœnia uczestniczy³em w raftingu rw¹c¹ rzek¹ Fraser (Chilliwack Resort), co by³o dla mnie niezapomnianym prze yciem. W zwi¹zku z tym, e by³em w miejscu Zimowych Igrzysk Olimpijskich 2010, nie mog³o siê obyæ bez wycieczki do Whistler, miejscowoœci turystycznej po³o onej 125 km na pó³noc od Vancouver. W tej wiosce olimpijskiej znajduje siê Whistler Olympic Park i Whistler Sliding Centre oraz dwie piêkne góry: Whistler i Blackcomb. Góra Whistler pierwotnie by³a nazywana gór¹ Londyn. Nowa nazwa zosta³a nadana w póÿnych latach 60. XX w. i pochodzi od odg³osu œwistaków yj¹cych w tym regionie i w wolnym t³umaczeniu znaczy Œwiszcz¹ca góra. W grudniu wybra³em siê równie na wycieczkê do winnic we Fraser Valley (Lotusland i Domain De Chaberton), w trakcie której zapozna³em siê z procesem wytwarzania lokalnych win. W trakcie pobytu na UBC uzna³em, e jêzyka angielskiego nigdy za wiele i uczestniczy³em w trzymiesiêcznym kursie UBC BEST Workplace Language Program, podczas którego pozna³em wiele wspania³ych osób i zawar³em znajomoœci, które trwaj¹ do dnia dzisiejszego. Uczêszcza³em równie na zajêcia jogi (Kundalini Yoga), korzysta³em z olbrzymiego kompleksu sportowego uczelni i stara³em siê wycisn¹æ z wyjazdu wszystko to, co najlepsze. Podczas trwania sta u naukowego stara³em siê godnie reprezentowaæ i promowaæ Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie w zagranicznym œrodowisku naukowym, a nabyta wiedza oraz badania naukowe przeprowadzone przeze mnie w ramach sta u przyczyni¹ siê do powstania kilku wspólnych publikacji w renomowanych czasopismach anglojêzycznych z listy filadelfijskiej. Pragnê zachêciæ wszystkich pracowników do uczestnictwa w tego typu wyjazdach, poniewa s¹ one szans¹ na zdobycie nieocenionego doœwiadczenia oraz nawi¹zania licznych znajomoœci i kontaktów w œwiecie nauki, ale równie oferuj¹ wspania³e mo liwoœci poznawcze. Bartosz So³owiej Katedra Biotechnologii, ywienia Cz³owieka i Towaroznawstwa ywnoœci, Zak³ad Technologii Mleka i Hydrokoloidów 3/55/2010 DYDAKTYKA. WYDARZENIA III spotkanie z jêzykami obcymi w ramach Feliniady 2010 odby³o siê 7 maja. Tegoroczna edycja wpisa³a siê równie w Lubelski Dzieñ Europy zorganizowany przez Urz¹d Miasta Lublina. Spotkanie przygotowane przez pracowników Studium Praktycznej Nauki Jêzyków Obcych wzbudzi³o du e zainteresowanie. Do Centrum Kongresowego przysz³o wielu studentów i pracowników naszego Uniwersytetu. Ka dy, kto odpowiedzia³ na wyci¹gniête losowo pytanie, móg³ skorzystaæ z poczêstunku, na który sk³ada³y siê regionalne potrawy kuchni rosyjskiej, niemieckiej, francuskiej i angielskiej. W programie znalaz³y siê konkursy: DZIEÑ JÊZYKÓW Poliglota UP, multimedialny oraz jêzykowy, a tak e ekspresowy kurs jêzyka niemieckiego. Oprawa muzyczna by³a dopasowana do tematyki przeprowadzanych konkursów. Zaprezentowano utwory zespo³u Queen, Hymn Liverpoolu oraz Panie Janie. Po angielsku œpiewa³ równie zespó³, w którego sk³ad weszli studenci Wydzia³u Ogrodniczego. Sponsorami imprezy byli: PZU ycie, Ambasada Niemiec, Austrii i Szwajcarii, Instytut Francuski z Warszawy oraz wydawnictwa jêzykowe: Macmillan, Longman Person, Oxford i ksiêgarnia Polanglo. MJ Fot. Jacek Piasecki Uczestnicy spotkania z certyfikatem Poliglota UP 2010 Studentki Wydzia³u Ogrodniczego 21

22 W pierwszej po³owie maja 2010 na terenie naszego kraju notowano liczne opady przelotne, a okresami intensywne, niekiedy z wy³adowaniami atmosferycznymi. Nad obszarem Polski z po³udniowego zachodu na wschód przemieszcza³y siê ni e z frontami atmosferycznymi. KONFERENCJE. SYMPOZJA ZAGRO ENIA POPOWODZIOWE Po ostatniej zimie, obfituj¹cej w opady œniegu, stan rzek uk³ada³ siê w strefie stanów œrednich i wysokich. Wiosn¹ hydrolodzy obawiali siê powodzi roztopowej ze wzglêdu na nietypowo du e opady œniegu i doœæ grub¹ pokrywê œnie n¹. Przebieg pogody w marcu (opady deszczu, nocne spadki temperatury po doœæ ciep³ym dniu) 2010 r., a tak e fakt, e pokrywa œnie na utworzy³a siê na pod³o u lekko zamarzniêtym stworzy³y sprzyjaj¹ce warunki do powolnego tajania œniegu i stopniowego wsi¹kania wody w pod³o e, co zabezpieczy³o niektóre tereny przed powodzi¹ roztopow¹. Mokry kwiecieñ, a tak e maj sytuacji nie poprawi³y, ju wówczas obserwowano szereg przekroczeñ stanów alarmowych, spowodowanych lokalnymi ulewami. Sytuacja zdecydowanie pogorszy³a siê w drugiej po³owie maja, gdy na kilka dni Polska znalaz³a siê na styku dwóch mas powietrza zdecydowanie ró ni¹cych siê parametrami fizycznymi. Masa powietrza ch³odnego przemieszczaj¹ca siê znad Atlantyku zetknê³a siê z mas¹ powietrza ciep³ego i wilgotnego znad Morza Œródziemnego. Na po³udniu Polski na styku tych mas wyst¹pi³y d³ugotrwa³e i intensywne opady deszczu. Jak podaje Biuletyn Pañstwowej S³u by Hydrologiczno-Meteorologicznej IMGW (maj 2010), sumy dobowe osi¹ga³y rekordowe wielkoœci, np. 16 maja w Ustroniu Równicy Wsi spad³o 180,4 mm (zlewnia ma³ej Wis³y, œrednio 118,7 mm), w Bogdanówce 186,2 mm (zlewnia Raby, œrednio 99,4 mm), w Jaœle 118,0 (zlewnia Wis³oki, œrednio 60,5 mm). W dniach 17, 18, 19, a tak e 30 i 31 maja i w pierwszej dekadzie czerwca równie zanotowano bardzo intensywne opady o du ych sumach dobowych, co spowodowa³o druga falê powodziow¹. Najwiêksze (>200 cm) dobowe przyrosty stanu wody 16 maja na Wiœle odnotowano w Gocza³kowicach 256 cm, Jawiszowicach 189 cm, w Bieruniu 203 cm, w Smolicach 290 cm itd. Sp³ywaj¹ce z terenów górskich wody opadowe (wzbogacane o wodê z topniej¹cego œniegu) spowodowa³y gwa³towne wzrosty stanów wody na górskich dop³ywach g³ównych rzek Polski: Wis³y, Odry i Warty. Przekroczenia stanu alarmowego zanotowano na wiêkszoœci wodowskazów na tych rzekach. Maksymalne wzrosty przekraczaj¹ce stan alarmowy zanotowano na Wiœle w Krakowie Bielany (19 maja 2010) o 413 cm oraz w Karsach o 351 cm, na Odrze w Krapkowicach o 369 cm (20 maja) oraz w Brzegu Dolnym o 327 cm (23 maja), a na Warcie w Poznaniu Most Rocha o 215 cm (31 maja). Przekroczenia stanów alarmowych zanotowano równie na wielu wodowskazach, znajduj¹cych siê na dop³ywach g³ównych rzek. Stany alarmowe na kolejnych stacjach wodowskazowych by³y przekraczane nawet przez kilkanaœcie dni z rzêdu, a maksymalne przekroczenia przekracza³y nawet 4 m. W wielu miejscowoœciach zosta³y przerwane wa³y przeciwpowodziowe, woda wystêpowa³a z koryt rzek i zalewa³a ogromne obszary. Po 20 maja br. (do 30 maja) sumy i intensywnoœæ opadów zmala³a, ale sytuacja hydrologiczna nie poprawia³a siê w stopniu zadowalaj¹cym. Przemieszczaj¹ce siê w dó³ biegu rzek fale wezbraniowe stanowi³y bardzo du e zagro enie a do ich dolnych odcinków. W kolejnych miejscowoœciach dochodzi³o do wystêpowania rzek z koryt, przesi¹kania czy przerywania wa³ów, niszczenia mostów i zalewania ogromnych obszarów. PowódŸ w 2010 r., nazywana opadow¹ by³a w skutkach tragiczna, podobnie jak w 1997 r. Szacowane straty mog¹ okazaæ siê jeszcze wiêksze ni podczas powodzi tysi¹clecia, bo tak nazwano powódÿ w 1997 r. Zginê³o jedynie mniej ludzi 17 osób, a w osób. Wyniki badañ gleb przeprowadzonych po powodzi z 1997 r. wskaza³y na du e ska enie gleb, po ostatniej powodzi nie bêdzie lepiej tak wypowiadaj¹ siê fachowcy. Podczas ostatniej powodzi ewakuowano oko³o 31 tys. osób (podczas dwóch fal powodziowych), a straty szacowane s¹ na ponad 10 mld z³otych. W akcji ratowniczej uczestniczy³o 20 tys. stra aków PSP i 60 tys. stra aków OSP, oko³o 540 zagranicznych ratowników oraz wojsko, wiêÿniowie, wolontariusze i tysi¹ce mieszkañców. D³ugotrwa³e opady spowodowa³y, e woda tylko w niewielkim stopniu wsi¹ka³a w przesycon¹ wod¹ glebê, a jej zdecydowana wiêkszoœæ sp³ywa³a do cieków wodnych. W zwi¹zku z tym wysokoœæ i d³ugoœæ fali by³a bardzo du a, a na terenach zalanych woda pozostawa³a bardzo d³ugo. Zalane gospodarstwa i pola uprawne pozostawa³y pod wod¹ wyj¹tkowo d³ugo, po pierwszej fali w krótkim czasie przysz³a druga, która spotêgowa³a zniszczenia. Po ust¹pieniu wysokiej wody powodziowej uwidacznia³y siê zjawiska kapilarnego podci¹gania wody gruntowej, poniewa na terenach tych stan wody gruntowej osi¹gn¹³ bardzo wysoki poziom, wiêc usuwanie szkód jest szcególnie uci¹ liwe, pracoch³onne i czasoch³onne. 30 czerwca 2010 r. zosta³a zorganizowana konferencja naukowa nt. PowódŸ 2010 skutki dla cz³owieka i jego œrodowiska metody ich zwalczania przez Filiê Polskiego Stowarzyszenia Mikologów Budownictwa i Instytut Medycyny Wsi w Lublinie. Obrady odbywa³y siê w auli budynku IMW. Posiedzenie otworzy³a, a tak e sprawnie i ze swad¹ prowadzi³a dr Wioletta ukiewicz-sobczak. Uczestnikami konferencji byli pracownicy naukowi Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie, prezes i cz³onkowie Polskiego Stowarzyszenia Mikologów Budownictwa, a tak e rzeczoznawcy budowlani, którzy przedstawili bardzo interesuj¹ce referaty, dotycz¹ce skutków powodzi i ewentualnych zagro eñ z ni¹ zwi¹zanych. W referatach poruszano bardzo wa ne problemy bezpoœrednio zwi¹zane z katastrof¹, jak¹ by³a powódÿ dla dotkniêtych ni¹ rejonów. G³ównym zagro eniem dla zdrowia i ycia ludzkiego oraz flory i fauny wód s¹ zwi¹zki organiczne. S¹ to zwi¹zki powszechnie stosowane, bardzo trwa³e w œrodowisku i toksyczne, a szczególne znaczenie maj¹ lotne zwi¹zki chloroorganiczne i pestycydy. Najbardziej niebezpiecznym zanieczyszczeniem wód s¹: trójchlorometan, DDT, lindan, aldrin. S¹ to zwi¹zki bardzo toksyczne z du ¹ zdolnoœci¹ do bioakumulacji i odporne na degradacjê w œrodowisku naturalnym. Na podstawie w³asnych doœwiadczeñ, zwi¹zanych z wczeœniejsz¹ powodzi¹ w 1997 r., a tak e katastrofalnej powodzi z prze³omu maja i czerwca 2010 r. przedstawiono g³ówne czynniki zagro enia biologicznego, ze szczególnym uwzglêdnieniem bakterii (tê ca, zgorzeli gazowej, duru brzusznego, paradurów, czerwonki, E. coli, Vibrio cholerae, leptospiroz, b³onicy, botulizmu), wirusów (wirusowego zapalenia w¹troby typu A, enterowirusów wraz z polio, rotawirusów, norowirusów), grzybów, pleœni oraz paso ytów. Na tle sytuacji epidemiologicznej ukazano stopieñ realnego zagro enia tymi mikroorganizmami, a tak e wskazano na mo liwoœci zapobiegania im poprzez szczepienia ochronne. Okolice Kazimierza Dolnego podczas drugiej fali powodziowej 22 AKTUALNOŒCI

23 Prelegenci przedstawili zalecenia odnoœnie prowadzenia akcji doszczepiania na terenach powodziowych w zale noœci od sytuacji epidemiologicznej, wieku powodzian, rodzaju nara enia (np. skaleczenia, urazy, zach³yœniêcia wod¹). Zaakcentowano póÿne skutki nara enia popowodziowego ludnoœci i koniecznoœæ podejmowania wielokierunkowych dzia- ³añ, takich jak: uzdatnianie wody w studniach i wodoci¹gach lokalnych, odka anie budynków i gleby, szczepienia zwierz¹t, podejmowanie dzia³añ dezynfekcyjnych i deratyzacyjnych, stosowanie insektycydów nad stoj¹cymi wodami, utylizacja pad³ych zwierz¹t. W województwie lubelskim najbardziej ucierpia³a gmina Wilków, w której 90% powierzchni zosta³o zalane, a na niej oczyszczalnie œcieków, wysypiska œmieci, szamba, budynki inwentarskie i oko³o 90 studni. Zwracano równie uwagê na odleg³e skutki powodzi, dotycz¹ce zanieczyszczenia wód powierzchniowych, a nawet podziemnych, które stanowi¹ g³ówne Ÿród³o wody pitnej. Badania wykonane kilka lat po poprzedniej powodzi wykaza³y, e nast¹pi³o du e zanieczyszczenie bakteriologiczne wód powierzchniowych i p³ytkich gruntowych, a tak e wody w lokalnych wodoci¹gach, które poddawane by³y prostym metodom uzdatniania. Doœæ du o uwagi poœwiêcono zagro eniom ze strony grzybów pleœniowych i domowych w budynkach po powodzi, a tak e praktycznemu usuwaniu uszkodzeñ w budynkach. Bardzo interesuj¹cy referat dotyczy³ grzybów pleœniowych i domowych. Grzyby te mog¹ rozwijaæ siê w budynkach, w których przez d³u szy czas sta³a woda, poniewa wilgoæ i pozosta³oœci po osadach powodziowych stwarzaj¹ wyj¹tkowo korzystne warunki do rozwoju tych mikroorganizmów. Walka z pojawiaj¹cymi siê grzybami pleœniowymi jest wiêc d³uga i bardzo trudna. Nale y pamiêtaæ, e nawet po oczyszczeniu i osuszeniu domu mikroorganizmy te bêd¹ jeszcze d³ugo obecne w postaci zarodnikowej. Zarodniki tych grzybów znajduj¹ce siê w pomieszczeniach mieszkalnych mog¹ wywo³ywaæ bardzo trudne do leczenia choroby, przede wszystkim alergie i zatrucia. Dopuszczenie do rozwoju grzybów pleœniowych w domu mo e doprowadziæ do tzw. sydnromu chorego domu, w którym mieszkañcy nara eni bêd¹ na szkodliwe oddzia³ywania, a nawet zwi¹zane z tym choroby. Jeden z referentów zwróci³ uwagê na fakt, e przed rozpoczêciem remontu nale y dok³adnie sprawdziæ stan konstrukcji budynku z pomoc¹ specjalisty lub eksperta, posiadaj¹cego uprawnienia budowlane. W ka dym budynku uszkodzenia popowodziowe s¹ inne i dlatego nale y do szkód podchodziæ indywidualnie. W wielu referatach powtarza³y siê stwierdzenia dotycz¹ce przestrzegania szczególnie uwa nie podstawowych zasad higieny. Przypominano, e nie nale y spo ywaæ warzyw i owoców z terenów dotkniêtych powodzi¹, miêsa i jego przetworów pochodz¹cych z nieznanych Ÿróde³. Nale y zapewniæ powodzianom mo liwoœæ zakupu nieska onej ywnoœci (i wody) i odpowiednie warunki do jej przechowywania, przygotowywania, spo ywania potraw i nieustannie prowadziæ dzia³alnoœæ promuj¹c¹ higienê. Szczególn¹ trosk¹ nale y otoczyæ dzieci, osoby starsze i chore z zachwianym uk³adem odpornoœci. Tekst i fot. Hanna Bednarek Katedra Szczegó³owej Uprawy Roœlin Pracowania Agrometeorologii 3/55/2010 KONFERENCJE. SYMPOZJA. WOKÓ NAUKI Zgodnie z zapowiedzi¹ z poprzedniego numeru przedstawimy kilka ciekawostek zanotowanych na stacji meteo w Felinie, dotycz¹cych wiosny meteorologicznej. Wiosna taka obejmuje elementy i zjawiska meteorologiczne, wystêpuj¹ce w czasie 3 miesiêcy (marzec, kwiecieñ i maj). Analizie poddano 60 takich okresów pocz¹wszy od 1951 r. do wiosny roku bie ¹cego. Trudno pisaæ o tej porze roku bez zanudzania czytelników, bo œniegu i siarczystych mrozów ju tu niewiele, a upalnych dni jeszcze nie za du o. Ale tegoroczna, nietypowa wiosna, a zw³aszcza jej tragiczne powodziowe oblicze byæ mo e sprawi, e przeczytacie ten tekst z zainteresowaniem. Temperatura Œrednia wieloletnia wiosny wynios³a w okresie 60 lat 7,5 o C. W rozbiciu na miesi¹ce wartoœci te wynios³y: marzec 1,3 o C, kwiecieñ 7,7 o C, maj 13,4 o C. A teraz kilka liczb i ciekawostek z serii naj Najzimniejsza wiosna z temperatur¹ 4,6 o C by³a w roku 1955 i 1980, najcieplejsza w 2002 r. mia³a œredni¹ temperaturê 10,2 o C. Ostatnia wiosna by³a ciep³a, mia³a prawie o 2 o C wy- sz¹ temperaturê ni wynosi norma (9,1 o C) i zajê³a 6. miejsce pod wzglêdem temperatury wœród 60 wiosen. Najzimniejszy marzec wyst¹pi³ w roku 1952 jego œrednia to -5,0 o C, zaœ najni sz¹ minimaln¹ temperaturê dobow¹ w tym miesi¹cu zanotowano 1 marca 1963 r. -22,9 o C. Najcieplejszy marzec by³ w roku 1972 jego œrednia to 8,0 o C, zaœ najwy sza temperatura dobowa tego miesi¹ca wyst¹pi³a 21 marca 1974 r. i wynios³a 21,6 o C. II miejsce pod tym wzglêdem zajmuje temperatura maksymalna z 2010 r., gdy 31 marca zanotowano 20,3 o C. Najzimniejszy kwiecieñ to rok 1958 (4,3 o C). Najzimniejszy dzieñ to 13 kwietnia 1996 r. z temperatur¹ minimaln¹ zanotowan¹ w klatce meteorologicznej -8,4 o C. Najcieplejszy kwiecieñ wyst¹pi³ w roku ubieg³ym jego œrednia to 11,4 o C, zaœ najwy sze temperatury maksymalne pojawi³y siê w roku 1968 r., dwukrotnie w dniach 23 i 24 s³upek rtêci dojecha³ do wartoœci 26,5 o C. Maj. Najzimniejszy wypad³ w 1980 r., jego œrednia osi¹gnê³a tylko 9,4 o C. Najni sza temperatura minimalna to -5,8 o C, zanotowana dnia 7 maja 1999 r. Najcieplejszy maj by³ w roku 1952 i Jego œrednie wynosz¹ce odpowiednio 18,8 o C i 17,3 o C mog¹ œmia³o konkurowaæ z miesi¹cami letnimi lipcem i sierpniem. Maksymalna temperatura maja osi¹gnê³a te wysok¹ wartoœæ, otó 31 dnia miesi¹ca w roku 1998 zanotowano w Felinie 32,5 o C. Ale nie by³a to o dziwo maksymalna temperatura roczna. Taka sytuacja, by ju w maju temperatura osi¹gnê³a swoje maksimum, zdarzy³a siê tylko dwa razy: 16 maja 1983 r., gdy osi¹gnê³a poziom 30,0 o C oraz 15 maja 1997 r., gdy wynios³a 30,5 o C. Zreszt¹ dni upalnych, wiêc takich o temperaturze maksymalnej równej i wiêkszej 30,0 o C, i gor¹cych gdy maksymalna jest równa b¹dÿ wiêksza ni 25,0 o C, by³o w maju znacznie wiêcej. Rekordzistami pod tym wzglêdem s¹ lata 1979, 1983, 1996, 2002, 2007, gdy takich dni by³o po WIOSNA 2010 NIETYPOWYCH ZJAWISK POGODOWYCH CI G DALSZY Rok 2010 pod wzglêdem temperatury nie zapisa³ siê w szczególny sposób. Wszystkie miesi¹ce by³y powy ej normy, ale bez wartoœci szczególnie rekordowych oprócz wspomnianej wczeœniej temperatury maksymalnej z marca. Opady W meteorologii nie jest u ywane pojêcie œrednich opadów, lecz jej sumy w mm (1 mm opadów to w przeliczeniu 1 litr na m 2 ), wszelkie zaœ odchylenia od normy wyra ane s¹ w procentach. W tym roku rozk³ad opadów jest ciekawy. Niespotykane w historii majowe powodzie musia³y byæ wszak czymœ spowodowane. Te opady przynios³y tzw. ni e genueñskie, które powstaj¹ na Pó³wyspie Apeniñskim, w pó³nocnej jego czêœci. Zawieraj¹ one w sobie ogromne iloœci wilgoci, przemieszczaj¹ siê na pó³noc, gdzie s¹ blokowane przez wy e i nad Europ¹ Œrodkow¹ daj¹ olbrzymie opady przez kilka dni. Taka sytuacja meteorologiczna by³a ju w 1997, 2001 oraz 2005 r., ale ciekawostk¹ jest wczesny, bo wiosenny termin tego zjawiska. Norma 60-letnia dla tej pory roku, dla stacji w Felinie wynosi 127,1 mm opadów. W roku 2010 opady by³y przesz³o o 50% wiêksze (199,8 mm), ale o dziwo nie by³y rekordowe. W tej dziedzinie palmê pierwszeñstwa dzier y rok 2008 z wynikiem 222,2 mm (178% normy) i rok ,4 mm. Ostatnia wiosna zajmuje 3. miejsce, ale wyró - niaj¹ j¹ opady w maju. Suma 156,7 mm deszczu tego miesi¹ca mówi praktycznie wszystko i jest przesz³o o 30% (40 mm) wy sza od nastêpnego wyniku z maja roku Gdy dodamy do tego, e opady skupi³y siê praktycznie w II dekadzie i trwa³y kilka dni (suma dekady wynios³a ponad 100 mm), mamy odpowiedÿ na pytanie, sk¹d wziê³a siê powódÿ. W rekordowym, w opady 2008 r., opady roz³o y³y siê w miarê równomiernie na wszystkie miesi¹ce (np. w maju na16 dni). Dodam tylko, e w punktach pomiarowych na obszarach górskich notowano w maju tego roku, w ci¹gu doby opady przekraczaj¹ce 100 mm, zaœ maksymalny opad w Felinie zmierzono 14 maja i wyniós³ on 42,4 mm. I znowu ciekawostka, jest to dopiero 4 wynik w historii, notowano bowiem ju wy sze dobowe opady: 11 maja 1958 r. 50,4 mm, 26 maja 1979 r. 48,7 mm oraz 31 maja 1980 r. 46,7mm. Ale powtórzê nagromadzenie wielkiej iloœci opadów w ci¹gu kilku dni maja zw³aszcza na obszarze Polski Po³udniowej i Wschodniej spowodowa³y sp³ywanie ogromnych iloœci wody z rzek górskich do g³ównych rzek Polski, przelanie wa³ów i w konsekwencji powodzie. Na koniec 2 ciekawostki odnoœnie opadów œniegu w okresie wiosny: NajpóŸniej opad œniegu wyst¹pi³ 11 maja 1978 r. na stacji w Felinie jego gruboœæ osi¹gnê³a wartoœæ 3 cm. W 2007 r. wiosn¹ nie by³o w ogóle pokrywy œnie nej. Ireneusz Banasiewicz Pracownia Agrometeorologii UP PS. W czerwcu nast¹pi³a druga fala powodzi. O tym, jakie by³o lato, napiszê w nastêpnym numerze. 23

24 DYDAKTYKA STUDIA KOMPOZYCJI KRAJOBRAZU ROZTOCZA MARLENA LESZCZYÑSKA Roztocze to kraina (makroregion fizyczno-geograficzny) le ¹ca w po³udniowo-wschodniej Polsce i zachodniej Ukrainie. Na terenie województwa lubelskiego po³o one s¹ dwa mezoregiony wchodz¹ce w sk³ad omawianego terenu Roztocze Zachodnie i Œrodkowe. Ponadto niewielkim fragmentem na obszar Lubelszczyzny wchodzi tak e Roztocze Wschodnie (zwane równie Po³udniowym), którego wiêkszoœæ powierzchni zlokalizowana jest w województwie podkarpackim oraz na terytorium Ukrainy. Krajobraz Roztocza Zachodniego. Fot. T.J. Chmielewski, 2008 r. Co sprawi³o, e ten pagórkowaty obszar ci¹gn¹cy siê od Kraœnika a do Lwowa, kryj¹cy w swoich granicach niepowtarzalne uroki i sekrety ycia wiejskiego, jeszcze do niedawna niedocenianej wschodniej Polski, cieszy siê obecnie tak wielkim zainteresowaniem? I co z nim wspólnego maj¹ studenci Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie? Roztocze to region o unikatowych walorach kulturowych, przyrodniczych i krajobrazowych. O jego wartoœci œwiadczy m.in. bogactwo znajduj¹cych siê tam form ochrony przyrody: Roztoczañski Park Narodowy, cztery parki krajobrazowe, kilkanaœcie rezerwatów przyrody, rozleg³e obszary Natura Opisuj¹ je liczne publikacje naukowe, popularyzuj¹ albumy, foldery i mapy. Coraz liczniej wykonywane s¹ tu publikacje naukowe, prace doktorskie, magisterskie i in ynierskie, stanowi¹ce skarbnicê wiedzy o dziedzictwie przyrodniczym i kulturowym Roztocza. Tak e na UP w Lublinie wzrasta zainteresowanie walorami i tajnikami tego piêknego obszaru oraz przyleg³ych do niego wielkich kompleksów leœnych Puszczy Solskiej i Lasów Bi³gorajskich. Coraz czêœciej studenci organizuj¹ obozy naukowe i plenery fotograficzne w celu tworzenia ró norodnych prezentacji, których bodaj najciekawsz¹ formê stanowi¹ Etiudy krajobrazowe realizowane przez cz³onków Miêdzywydzia³owego Studenckiego Ko³a Naukowego Architektury i Ekologii Krajobrazu, którym opiekuje siê prof. Cz³onkowie Studenckiego Ko³a Naukowego Architektury i Ekologii Krajobrazu. Fot. T.J. Chmielewski, 2008 r. Tadeusz J. Chmielewski. S¹ to opracowania przedstawiaj¹ce w bardzo indywidualny, kreatywny sposób zagadnienia zwi¹zane z kompozycj¹ krajobrazow¹, multisensorycznym oddzia³ywaniem ekosystemów i fizjocenoz, koncepcjami ochrony i kszta³towania krajobrazu. Kolejnym przejawem zainteresowania Roztoczem by³ wybór tematów prac in ynierskich przez studentów IV roku kierunku ochrona œrodowiska, specjalnoœæ ochrona i kszta³towanie krajobrazu. Skupia³y siê one wokó³ szeroko pojêtej analizy walorów przyrodniczych i kompozycji krajobrazu tego makroregionu. Przyk³adami mog¹ tu byæ prace: Marleny Leszczyñskiej pt. Waloryzacja krajobrazowa Roztocza Œrodkowego, Ma³gorzaty Mroczek Studium kompozycji wybranych jednostek przyrodniczo-krajobrazowych Roztocza, Natalii Ciosmak Waloryzacja przyrodnicza Lasów Bi³gorajskich, czy te Olgi arskiej Ocena ró norodnoœci form ukszta³towania i pokrycia terenu w rejonie Zwierzyñca. S¹ to jedynie egzemplifikacje prac studentów znajduj¹cych siê w tej samej grupie specjalizacyjnej! Na przekroju ca³ego roku, czy te innych kierunków, spodziewana lista opracowañ by³aby z pewnoœci¹ d³u sza, nie wliczaj¹c w ten dorobek prac doktorskich czy habilitacyjnych. Na krótk¹ charakterystykê zas³uguj¹ wspomniane ju prace Studium kompozycji wybranych jednostek przyrodniczo-krajobrazowych Roztocza Zachodniego oraz Waloryzacja krajobrazowa Roztocza Œrodkowego. Obydwa opracowania powsta³y na podstawie map topograficznych i na³o onych na nie granic tzw. jednostek przyrodniczo-krajobrazowych, wyznaczonych metod¹ Tadeusza J. Chmielewskiego i Barbary Sowiñskiej, a uzyskanych w Zak³adzie Ekologii Krajobrazu i Ochrony Przyrody. Jako podstawê do delimitacji jednostek wykorzystano analizê dziesiêciu cech œrodowiska, w tym m.in. form ukszta³towania terenu, pokrywy glebowej, stosunków wodnych, struktury u ytkowania ziemi, fizjonomii krajobrazu. Wszystkie czynnoœci przeprowadzono przy u yciu oprogramowania Arc- Gis 9.2 na mapach topograficznych w skali 1 : , a nastêpnie weryfikowano na zdjêciach lotniczych z 2004 r. Kolejne etapy pracy, tj. analizy kompozycji krajobrazowej oraz studia waloryzacyjne, prowadzone by³y przy u yciu programu CorelDraw 12. Spoœród wyodrêbnionych t¹ metod¹ 99 jednostek przyrodniczo-krajobrazowych Roztocza Zachodniego w pracy M. Mroczek do wykonania studiów kompozycji krajobrazowej w ramach pracy in ynierskiej wybrano nastêpuj¹ce jednostki: jednostka nr 60 Okolice Radecznicy; jednostka nr 73 w¹wozy Piekie³ko; jednostka nr 9 okolice Lipowca. Zamiarem autorki by³o wykonanie studium kompozycji wybranych jednostek przyrodniczo-krajobrazowych Roztocza Zachodniego, jako materia³u stanowi¹cego podstawê do ustalenia standardów jakoœci krajobrazu tego regionu, zgodnie z wymogami Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. Chcia³a ona w ten sposób zwróciæ uwagê na to, i standardy te powinny staæ siê wa nym elementem planu zarz¹dzania obszaru rezerwatu biosfery, jak równie skutecznym instrumentem ochrony unikato- 24 AKTUALNOŒCI

25 wej fizjonomii krajobrazu Roztocza Zachodniego. Jednoczeœnie wykonana praca mia³a te odegraæ wa n¹ rolê w promocji walorów krajobrazowych Roztocza Zachodniego. W toku prac wykonano trzy panoramy fotograficzne, a analiza ich kompozycji przedstawiona zosta³a na: fotografii; modelu wizualizacji 3D; rysunku studialnym; studium planów; studium linii prowadz¹cych; studium rytmów; studium p³atów; studium dominant, subdominant, akcentów, kulisów; metryce panoramy; tabeli oraz wykresie struktury u ytkowania terenu. Przyk³adem uzyskanych wyników mo e byæ analiza panoramy w¹wozu Piekie³ko. Z kolei druga z wymienionych prac. Waloryzacja krajobrazowa Roztocza Œrodkowego M. Leszczyñskiej, przedstawia zintegrowan¹ ocenê wielu komponentów krajobrazu. Dla potrzeb opracowania na poziomie in ynierskim, autorka zdecydowa³a siê poddaæ badaniu obszar pó³nocno-zachodniej czêœci Roztocza Œrodkowego, w sk³ad której wesz³o 85 jednostek przyrodniczo-krajobrazowych. Bezpoœrednim celem autorki by³o wskazanie obszarów (jednostek lub ich zespo³ów) o niskich walorach dysharmonijnych oraz zdegradowanych, a tak e cechuj¹cych siê najwy szymi wartoœciami krajobrazowymi, a nastêpnie zaproponowanie zasad ich ochrony i turystycznego wykorzystania. Praca ta mia- ³a byæ u yteczna w przygotowaniu dokumentacji dla UNESCO, w sprawie nadania ca³emu obszarowi Roztocza i Puszczy Solskiej statusu Rezerwatu Biosfery, a tak e dla potrzeb miejscowych planów zagospodarowania DYDAKTYKA Waloryzacja kulturowa: 1 bardzo wysokie walory kulturowe, 2 wysokie, 3 doœæ wysokie, 4 umiarkowane, 5 niskie Ca³oœæ pracy zosta³a wzbogacona o mapê, która stanowi zbiorcze zestawienie wy ej wymienionych elementów i jest, tym samym przekrojowym spojrzeniem na waloryzacjê krajobrazow¹ Roztocza Œrodkowego. Niew¹tpliwie wartoœæ pracy podnosz¹ analizy map w ujêciu tabelarycznym oraz syntezy w formie wykresów. Roztocze jest miejscem, które warto zobaczyæ i o którym warto pisaæ. Przez sw¹ wyj¹tkowoœæ przyci¹ga ludzi z ca³ej Polski, a Waloryzacja wielokryteriowa zbiorcza: 1 bardzo wysokie walory krajobrazowe, 2 walory wysokie, 3 doœæ wysokie, 4 umiarkowane, 5 niskie walory krajobrazowe dla studentów staje siê wyczerpuj¹cym materia³em dydaktycznym na temat krajobrazu. Nie stanowi ono jedynie wartoœci poznawczej w sensie naukowym. Studia, analizy, syntezy, waloryzacje czy kolekcje fotografii nie oddaj¹ prawdziwego potencja³u tej krainy, poniewa s¹ to tylko liczby, wykresy, mapy i s³owa. Roztocze nale y zobaczyæ na w³asne oczy, pos³uchaæ jego odg³osów, poczuæ ywiczne i zio³owe zapachy, napiæ siê wody ze Ÿród³a, a dopiero wtedy przyroda poka e nam swoje najpiêkniejsze oblicze. Uk³ad planów w panoramie Piekie³ka Elementy kompozycyjne panoramy: 1 linie horyzontalne; 2 grupa kompozycyjna; 3. linie perspektywiczne; 4 dominanta naturalna przestrzennego, planów ochrony Roztoczañskiego Parku Narodowego i parków krajobrazowych oraz planów zarz¹dzania obszarami Natura 2000 Roztocza Œrodkowego. Do sporz¹dzenia pracy w du ym stopniu przyczyni³y siê w³asne badania terenowe, które polega³y na sporz¹dzeniu dokumentacji fotograficznej oraz wizualnej ocenie intensywnoœci wystêpowania cennych elementów krajobrazu, czy te obiektów o charakterze destrukcyjnym. W wyniku dalszych analiz, przy u yciu wspomnianych ju technik komputerowych, autorka opracowa³a siedem map waloryzacyjnych charakteryzuj¹cych nastêpuj¹ce kryteria: zró nicowanie rzeÿby terenu, osobliwe formy geomorfologiczne, ró norodnoœæ form pokrycia terenu, atrakcyjnoœæ fizjonomii i harmonia krajobrazu, walory krajobrazu kulturowego, obecnoœæ punktów widokowych, obiekty destrukcyjne i dysharmonijne. 3/55/2010 Obszar Roztocza Œrodkowego objêty waloryzacj¹ krajobrazow¹ (1 granice jednostek przyrodniczo-krajobrazowych, 2 granica obszaru objêtego waloryzacj¹) 25

26 DYDAKTYKA ROZUMIENIE WZORCÓW I PROCESÓW LETNIA SZKO A W BIA OWIE Y Mia³am ogromn¹ przyjemnoœæ braæ udzia³ w czwartej miêdzynarodowej Letniej Szkole Ekologii i Ró norodnoœci Biologicznej dla m³odych naukowców z ca³ego œwiata, odbywaj¹cej siê maja br. w Bia³owie y. Organizatorem tego kursu by³ Zak³ad Badania Ssaków PAN w Bia³owie y, natomiast sponsorem Komisja Europejska (projekt BIO- SEB w ramach Konferencji i Kursów Szkoleniowych im. Marii Curie). W szkole wziê³o udzia³ 69 doktorantów z ca³ego œwiata (m.in. z Wenezueli, Stanów Zjednoczonych, Republiki Po³udniowej Afryki, Francji, Rosji, Armenii). Organizatorzy zadbali równie o doborowy zespó³ prelegentów, którzy oprócz Polski, reprezentowali nastêpuj¹ce kraje: Anglia, Chorwacja, Francja, Hiszpania, USA oraz Wenezuela. Przez 6 dni uczestnicy mieli szansê pog³êbiaæ swoj¹ wiedzê z interesuj¹cych ich dziedzin naukowych, a tak e doskonaliæ porozumiewanie siê w jêzyku angielskim i nauczyæ siê kilku s³ów w nieznanych im dot¹d jêzykach. Ka dy dzieñ by³ bardzo intensywny oraz obfitowa³ w wiele ciekawych zajêæ. W ci¹gu pierwszych piêciu dni odby³y siê zarówno wyk³ady, jak i æwiczenia laboratoryjne oraz terenowe. Pierwszego dnia Szko³ê oficjalnie otworzy³ koordynator projektu dr hab. Andrzej Zalewski, a prezentacji ZBS PAN dokona³ jego dyrektor prof. W³odzimierz Jêdrzejewski. W czasie pierwszej sesji wyk³adów, naukowcy z ca³ego œwiata zapoznawali uczestników ze struktur¹ i funkcjonowaniem unikatowych ekosystemów Puszczy Bia³owieskiej. Natomiast po obiedzie mogliœmy na w³asne oczy przekonaæ siê o jej wybitnych walorach w skali œwiatowej, w czasie zwiedzania (trasa 8 km) Bia³owieskiego Œcis³ego Rezerwatu (aby siê tam dostaæ, trzeba uzyskaæ specjalne zezwolenie w³adz Parku). Dla wielu z nas by³o to niesamowite doœwiadczenie znaleÿæ siê w sercu niepowtarzalnego miejsca w ca³ej Europie! Jest to jedyny na naszym kontynencie fragment lasu ni owego zachowany w niemal naturalnym, nienaruszonym stanie. A przecie oko³o tysi¹c lat temu takie w³aœnie lasy pokrywa³y wiêksz¹ czêœæ Europy. Pierwszy dzieñ zakoñczy³a kolacja oraz harce przy ognisku w rytm muzyki granej przez folklorystyczny zespó³ ukraiñski, którego wystêp spotka³ siê z ogromnym aplauzem ze strony uczestników. Drugi dzieñ warsztatów rozpocz¹³ siê treningiem dotycz¹cym obecnoœci, zachowañ oraz wp³ywu zwierz¹t kopytnych na las. Zapoznaliœmy siê z metodami tropieñ zwierz¹t, ich obserwacji przy u yciu fotokamer oraz z dzia³aniem obro y z nadajnikiem GPS. Wy- g³odniali, po uzupe³nieniu zapasów energii, uczestniczyliœmy w kolejnym cyklu wyk³adów, natomiast wieczorem odby³y siê pierwsze z zajêæ laboratoryjnych (podzia³ uczestników na 4 grupy) dotycz¹ce przygotowania profesjonalnego posteru (bardzo u yteczne!) oraz metod jego prezentacji (ka dy z uczestników musia³ wczeœniej przygotowaæ poster, który by³ przez niego prezentowany z póÿniejsz¹ dyskusj¹ na temat b³êdów i walorów). By³y tak e zajêcia z rozpoznawania ma³ych ssaków na podstawie charakterystyki ich czaszek i uzêbienia, poznania metod ekologii fizjologicznej ssaków (pomiar BMR tempa metabolizmu podstawowego) oraz przyk³adowego zastosowania technik GIS w badaniach Urokliwe rozlewiska Biebrzy. Fot. Weronika Maœlanko Naukowa dru yna w komplecie. Fot. Archiwum ZBS PAN w Bia³owie y 26 AKTUALNOŒCI

27 DYDAKTYKA. WYDARZENIA IV MINITARGI AGROTURYSTYCZNE 26 maja 2010 r. w holu Centrum Kongresowego Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie odby³y siê Minitargi Agroturystyczne. Po raz czwarty ju zorganizowa³o je Studenckie Ko³o Naukowe Turystyczno-Krajoznawcze istniej¹ce przy Katedrze Turystyki i Rekreacji UP w Lublinie, kierowanej przez prof. Bogus³awa Sawickiego. Na targach wystawi³y siê gospodarstwa agroturystyczne promuj¹ce m.in. produkty regionalne. By³a mo liwoœæ ich degustacji, z czego skwapliwie skorzystali targowi goœcie. A by³o ich sporo. W ci¹gu kilku godzin targi odwiedzi³o w sumie kilkaset osób. By³ wœród nich JM Rektor UP w Lublinie, prof. dr hab. Marian Weso³owski, który obj¹³ targi swym patronatem. Obecny by³ tak e prorektor ds. nauki i wspó³pracy z zagranic¹ UP w Lublinie, prof. dr hab. Edward Pa³ys. Goœcie zain- teresowani byli ofert¹ gospodarstw agroturystycznych, prezentacj¹ gin¹cych zawodów, kiermaszem rêkodzie³a ludowego. Du e zainteresowanie wzbudzi³ tak e wystêp Zespo³u Pieœni i Tañca Jawor, choæ szczególn¹ atrakcj¹ targów okaza³a siê prezentacja Akademickiego Klubu JeŸdzieckiego i Roztoczañskiej Konnej Stra y Ochrony Przyrody po³¹czona z mo liwoœci¹ przeja d ki konnej. Prof. Bogdan Sawicki zapowiedzia³ organizowanie podobnych imprez w przysz³oœci. A mo e nale a³oby targi te przekszta³ciæ w imprezê miêdzyuczelnian¹? Wszak studia o kierunkach turystycznych i pokrewnych prowadz¹ równie inne lubelskie uczelnie. Warto je zaprosiæ do uczestnictwa, a wtedy na pewno wzros³aby ranga owych targów. Krzysztof Stankiewicz Fot. Jacek Piasecki Marsz przez bagna. Fot. Weronika Maœlanko ekologii ssaków. Po wieczornych æwiczeniach doktoranci mieli okazjê przeprowadziæ twórcze dyskusje z wyk³adowcami w pubie, który dziêki proœbom Organizatorów Letniej Szko- ³y by³ czynny d³u ej ni zwykle. Trzeci dzieñ szkolenia równie rozpocz¹³ siê zajêciami terenowymi tym razem dotyczy³y one metod tropienia i ³apania ma³ych ssaków (wyjaœnienie mechanizmów dzia³ania pu³apek na gryzonie oraz drapie niki, dzia- ³ania sieci na nietoperze, system ³apania jeleni czy sposobu wy³apywania wilków za pomoc¹ fladr). Po po³udniu doktoranci podzieleni na 4 grupy uczestniczyli w zajêciach laboratoryjnych. Czwartego i pi¹tego dnia, oprócz bardzo interesuj¹cych wyk³adów oraz wizyty w Muzeum Historii Naturalnej Bia³owieskiego Parku Narodowego, chêtni mieli okazjê wzi¹æ udzia³ w porannej obserwacji ptaków w pobliskim Parku Pa³acowym. Jednak chyba najwiêksz¹ atrakcj¹ tych dni by³a wizyta w Europejskim Rezerwacie ubrów, gdzie wreszcie po 5 dniach teoretycznego poznawania ubra w czasie zajêæ, kupowania pami¹tek z nim zwi¹zanych i jego towarzystwa w pubie, wszyscy mogli na wyci¹gniêcie rêki przywitaæ siê z królem prapuszczy! Napiêcie ros³o, najpierw mogliœmy ujrzeæ ubronie, jeleniowate, wilki, rysie, ³osie, dziki, a nagle nadesz³a ta chwila i niektórzy byli trochê rozczarowani. S¹dzili, e ubr jest du o wiêkszy! Na zakoñczenie Letniej Szko³y ka dy z doktorantów otrzyma³ oficjalny dyplom uczestnictwa w przedsiêwziêciu. Na po egnanie organizatorzy przygotowali ca³odniow¹ wyprawê do Biebrzañskiego Parku Narodowego, któr¹ wielu z nas zapamiêta szczególnie z uwagi na nieplanowane, b³otne k¹piele oraz mo liwoœæ obserwacji ³osi i wielu gatunków awifauny wodno-b³otnej. Letnia Szko³a przekaza³a nam najnowoczeœniejsz¹ wiedzê, nie tylko teoretyczn¹, ale co najwa niejsze praktyczn¹. By³a mo liwoœæ zawi¹zania miêdzynarodowych znajomoœci i kontaktów, które miejmy nadziejê, zaowocuj¹ wspó³prac¹ naukow¹ w przysz³oœci. Weronika Maœlanko Promocja produktów regionalnych Prezentacja Akademickiego Klubu JeŸdzieckiego 3/55/

28 KONFERENCJE. SYMPOZJA. DYDAKTYKA AGROTURYSTYKA W TEORII I PRAKTYCE Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie zakoñczy³ realizacjê projektu Agroturystyka szans¹ na alternatywne Ÿród³o dochodu. Szkolenia realizowane by³y w okresie od paÿdziernika 2009 r. do czerwca 2010 r. Do udzia³u w projekcie zg³osi³o siê 129 osób (87 kobiet i 42 mê czyzn). Wsparcie uzyskane ze œrodków unijnych pozwoli³o na przeszkolenie 90 osób. Dzia³ania skierowane by³y do osób zainteresowanych agroturystyk¹ lub za- ³o eniem w³asnego gospodarstwa agroturystycznego. Uczestnikami projektu byli mieszkañcy powiatów: lubelskiego, zamojskiego, ³êczyñskiego, kraœnickiego, krasnostawskiego, ³ukowskiego, bialskiego, œwidnickiego, pu³awskiego i opolskiego. Szkolenie ukoñczy³o 90 osób (62 K i 28 M). Osi¹gniêto 100% zak³adanego rezultatu. Na zakoñczenie ka dej edycji szkolenia uczestnicy wype³niali test sprawdzaj¹cy zdobyt¹ wiedzê i otrzymywali zaœwiadczenie o ukoñczeniu szkolenia w projekcie realizowanym ze œrodków unijnych. Zrealizowano 192 godziny szkoleñ w systemie weekendowym (sobota niedziela). Uczestnicy wszystkich edycji szkoleñ odbyli 27 spotkañ, które obejmowa³y wyk³ady i wyjazdy studyjne do przyk³adowych gospodarstw agroturystycznych. Ka da edycja szkoleñ obejmowa³a 4 spotkania (3 stacjonarne i 1 wyjazdowe). Wsparcie szkoleniowe objê³o zagadnienia dotycz¹ce dzia³alnoœci agroturystycznej, tj. elementy marketingu i zarz¹dzania w agroturystyce, rola i jakoœci produktu agroturystycznego, Ÿród³a informacji w agroturystyce oraz dodatkowe umiejêtnoœci niezbêdne przy prowadzeniu w³asnej dzia³alnoœci. Praktyczn¹ wiedz¹, cennymi uwagami i wskazówkami w tworzeniu i prowadzeniu gospodarstwa agroturystycznego s³u yli uczestnikom wyk³adowcy, doœwiadczeni pracownicy Katedry Turystyki i Rekreacji UP Lublinie. Zajêcia teoretyczne stacjonarne przeprowadzone zosta³y w obiektach UP w Lublinie i innych oœrodkach szkoleniowych w Na- ³êczowie, Zwierzyñcu, Krê nicy Jarej i Firleju. Wyjazdy studyjne zorganizowane zosta³y do wybranych gospodarstw agroturystycznych, które ró ni³y siê charakterem, specjalizacj¹ i ofert¹ œwiadczonych us³ug. Spotkania te dawa³y mo liwoœæ konfrontacji teorii z praktyk¹. Zajêcia praktyczne cieszy³y siê du ym zainteresowaniem i aktywnoœci¹ uczestników. Uczestnicy odwiedzili m.in. atrakcyjnie po³o one w s¹siedztwie s³ynnego zespo³u pa- ³acowo-parkowego (Muzeum Zamoyskich w Koz³ówce) gospodarstwo agroturystyczne Rz¹dcówka w Koz³ówce oraz le ¹ce na skraju lasów Koz³owieckiego Parku Krajobrazowego gospodarstwo agroturystyczne w Nasutowie. Przyk³adem doskona³ej lokalizacji gospodarstwa agroturystycznego, która wykorzystuje krajobraz jako podstawê atrakcyjnoœci, by³o wizytowane przez uczestników szkolenia, le- ¹ce na wzgórzu z malowniczym widokiem gospodarstwo agroturystyczne,,polana. Przyk³ady te œwiadcz¹ o tym, e dobra lokalizacja i czyste œrodowisko to tylko jedne z wielu warunków, które powinno spe³niaæ dobre gospodarstwo agroturystyczne. Dzisiaj gospodarze oferuj¹ swoim goœciom wiele atrakcji, tj. zwiedzanie obiektów zwi¹zanych z histori¹ i tradycj¹ polskiej wsi, nocleg w stylizowanej wiejskiej chacie czy tradycyjn¹ wiejsk¹ kuchniê. W kolebce lubelskiej agroturystyki w Wojciechowie mo na obejrzeæ Muzeum Regionalne i Muzeum Kowalstwa, a w czynnej kuÿni pokaz wykonany przez kowala. Innym przyk³adem produktu turystycznego jest gospodarstwo Pasieczne Ulik w miejscowoœci Mokrelipie k. Radecznicy. Jest to skansen pszczelarski i muzeum zorganizowane w gospodarstwie rolnym. Innym ciekawym gospodarstwem agroturystycznym jest M³yn Hipolit w Nowym Gaju, gdzie w³aœciciele s¹ wierni tradycji i pieczo³owicie kontynuuj¹ zwyczaje kultywowane w ich rodzinach. We wszystkich obiektach gospodarze chêtnie opowiadali o dzia³alnoœci i procesie zak³adania gospodarstwa agroturystycznego, a tak e udzielali praktycznych wskazówek, jak prowadziæ dzia³alnoœæ turystyczn¹ na obszarach wiejskich. Szkolenia pozwoli³y uczestnikom przyjrzeæ siê z bliska funkcjonowaniu wielu gospodarstw agroturystycznych. Udzia³ w szkoleniach uœwiadomi³ uczestnikom, jak wa na jest wiedza merytoryczna i nabycie umiejêtnoœci w prowadzeniu dzia³alnoœci agroturystycznej. Podsumowaniem podjêtych w tym zakresie dzia³añ by³a konferencja zorganizowana 28 czerwca br. w sali konferencyjnej Agro II. Do udzia³u w konferencji zostali zaproszeni beneficjenci projektu, w³adze uczelni, dziekani Wydzia³u Agrobioin ynierii UP w Lublinie oraz goœcie reprezentuj¹cy instytucje zwi¹zane z turystyk¹ i agroturystyk¹. Konferencja cieszy³a siê du ym zainteresowaniem. W programie konferencji znalaz³y siê ciekawe wyst¹pienia i prezentacje przygotowane przez zaproszonych goœci. Prof. dr hab. Irena Jêdrzejczyk z SGGW w Warszawie w swoim wyst¹pieniu dot. ekonomicznych efektów rozwoju turystyki na obszarach wiejskich przybli y³a istotne zagadnienia, z którymi boryka siê agroturystyka wiejska. Prof. dr hab. Bogus³aw Sawicki podkreœli³ rangê turystyki jako czynnika aktywizuj¹cego rozwój lokalny, a o kolebce agroturystyki Lubelszczyzny Wojciechowie i produkcie turystycznym, jaki wytwarzaj¹ w³aœciciele gospodarstw z wielk¹ pasj¹ opowiedzia³a Urszula Miros³aw, dyrektor Muzeum Kowalstwa w Wojciechowie. Oceniaj¹c poszczególne dzia³ania projektu i uzyskane rezultaty, mo na wnioskowaæ, e projekt Agroturystyka szans¹ na alternatywne Ÿród³o dochodu spe³ni³ swoje za³o enia, przyczyni³ siê do podniesienia poziomu wiedzy i zdobycia nowych umiejêtnoœci, wp³yn¹³ na uzupe³nienie i podwy szenie kwalifikacji jego uczestników. Jesteœmy przekonani, e zdobyta wiedza zwiêkszy œwiadomoœæ z korzyœci, jakie daje prowadzenie dzia³alnoœci agroturystycznej i przyczyni siê do popularyzowania przedsiêbiorczoœci w naszym regionie. Projekt zak³ada³ popularyzacjê przedsiêbiorczoœci nie tylko w trakcie jego realizacji, ale tak e po jego zakoñczeniu. Kontynuacj¹ tych dzia³añ jest 1000 bezp³atnych egzemplarzy publikacji Agroturystyka w teorii i praktyce, która powsta³a w Katedrze Turystyki i Rekreacji, a wydana przez Wydawnictwo UP w Lublinie. Stanowi ona kompendium wiedzy z zakresu agroturystyki dla osób zainteresowanych t¹ tematyk¹. Realizacja projektu przyczyni³a siê tak e do promocji naszej uczelni. Ewa Okoñ Projekt,, Agroturystyka szans¹ na alternatywne Ÿród³o dochodu wspó³finansowany ze œrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo³ecznego. STUDENCI NA PRAKTYKACH Gospodarstwo hodowlano-agroturystyczne Mauda pañstwa Henryki i Czes³awa Rowiñski i ich syna Krzysztofa le y na Pojezierzu Wschodnio-Suwalskim, nad jeziorem Mauda. Gospodarstwo specjalizuje siê w hodowli byd³a mlecznego i agroturystyce. Od wielu lat odbywaj¹ w nim praktyki studenci technologii ywnoœci i ywienia cz³owieka, agroturystyki oraz weterynarii (praktyki hodowlane). Gospodarstwo posiada du ¹ bazê noclegow¹. Wykorzystuje g³ównie w³asne surowce spo ywcze mleko, miód, warzywa i owoce. W przepiêknym otoczeniu pó³nocnej Suwalszczyzny czekaj¹ liczne atrakcje krajobrazowe; Suwalski Park Krajobrazowy z g³azowiskami, najg³êbsze jezioro Hañcza, Wigierski Park Narodowy z tzw. Papieskim szlakiem, Akwedukty Pó³nocy w Stañczykach, tzw. trójstyk granic (obwodu Kaliningradzkiego, Litwy i Polski), przejœcie graniczne z Rosj¹ w Go³dapi. Mo liwe s¹ tak e wypady na Litwê do Wilna i Kowna. W odleg³oœci oko³o 80 m znajduje siê dostêp do jeziora Mauda. Do dyspozycji jest sprzêt p³ywaj¹cy. Nad brzegiem jest miejsce na ognisko i grill. W³aœciciele bardzo sobie ceni¹ pomoc naszych studentów w pracach. Ucz¹ ich nowoczesnego rolnictwa i agroturystyki. S¹ yczliwi dla swych uczniów, a studenci utrzymuj¹ z nimi kontakt telefoniczny i listowny, a tak- e czêsto ich odwiedzaj¹. Nowy w³aœciciel Krzysztof Rowiñski, m³odszy syn Henryki i Czes³awa, zapewnia o kontynuowaniu wspó³pracy z nasz¹ uczelni¹. Tekst i fot. Marek Szwajgier Gospodarstwo hodowlano-agroturystyczne Mauda 6, Wi ajny, tel. (87) AKTUALNOŒCI

29 Sport jako dziedzina kultury fizycznej w œrodowisku akademickim zawsze odgrywa³ bardzo wa na rolê. Rozbudzone pasje i umiejêtnoœci m³odzie y szkolnej s¹ kontynuowane w szko³ach wy szych w ró nych formach. W naszej uczelni podstawow¹ form¹ w tym zakresie jest oferta treningowa 20 sportowych sekcji, które dzia³aj¹ w Studium Wychowania Fizycznego i Sportu oraz przy Klubie Uczelnianym AZS. Dzieje siê to przy du ym wsparciu w³adz uczelni, które zabezpieczaj¹ podstawowe œrodki, takie jak: kadra trenerska oraz obiekty sportowe, bez których dzia³alnoœæ ta nie mog³aby istnieæ. Ka dy sukces to praca studentów oraz ich trenerów. Warto dodaæ, e coraz wiêcej sportowców zainteresowanych jest studiami na naszej uczelni. KU AZS za podstawowy cel stawia sobie nale yte przygotowanie reprezentantów uczelni do akademickich rozgrywek na szczeblu ogólnopolskim, regionalnym i wojewódzkim. Efektem wspó³pracy pomiêdzy KU AZS i SWFiS s¹ wysokie wyniki sportowe na wszystkich szczeblach rozgrywek w tym roku akademickim. W rozgrywkach Akademickich Mistrzostw Polski Szkó³ Wy szych w kategorii generalnej startuje ponad 300 uczelni, a w Typach Szkó³ Spo³eczno-Przyrodniczych 22 oraz Akademickich Mistrzostwach Województwa Lubelskiego 18. A oto najwy sze osi¹gniêcia studentów naszej uczelni: wspinaczka sportowa: I miejsce i tytu³ akademickiego mistrza Polski szkó³ wy szych w kategorii kobiet oraz II miejsce w kategorii mê czyzn; I m. w typie uczelni spo³eczno-przyrodniczych i w AMWL w klasyfikacji generalnej: medal srebrny Monika Prokopiuk (WNo ib), a br¹zowy Katarzyna Miros³aw (WO), w kategorii mê czyzn z³oty medal Arkadiusz Smaga (WIP); w rozgrywkach startowa³o 214 zawodników; p³ywanie mê czyzn: II miejsce i tytu³ akademickiego wicemistrza Polski szkó³ wy- szych; indywidualnie br¹zowe medale zdobyli Grzegorz Wêgier i Przemys³aw Flis (WA), Pawe³ Pik, Damian Iwaniuk, Pawe³ Jakielski i Piotr Szczuka (WBiHZ) oraz Wojciech Sadowski (WIP) i Wojciech Brygo³a (WO); ratownictwo wodne: I miejsce dru ynowo w mistrzostwach Polski w ratownictwie wodnym; indywidualnie Jaros³aw Mazurek (WIP), Wojciech Sadowski, Pawe³ Pik i Pawe³ Dziechcierewicz (WBiHZ) s¹ reprezentantami Polski w tej kategorii; p³ywanie: studentki IV miejsce w klasyfikacji generalnej AMPSW; kobiety i mê - czyÿni I miejsce w typach uczelni spo³eczno-przyrodniczych, a tak e AMWL; ergometr wioœlarski: kobiety V miejsce w klasyfikacji generalnej w AMPSW i I miejsce w typach uczelni spo³eczno-przyrodniczych oraz I miejsce w AMWL; mê czyÿni II miejsce w typach uczelni spo³eczno-przyrodniczych i II miejsce w AMWL; sekcja rowerowa; III miejsce w typach uczelni spo³eczno-przyrodniczych w kategorii kobiet; II miejsce mê czyzn w AMWL; pi³ka no na: I miejsce mê czyzn w typach uczelni spo³eczno-przyrodniczych i AMWL, futsal (pi³ka no na halowa): II miejsce w typach uczelni spo³eczno-przyrodniczych i I miejsce AMWL; w tym roku akademickim SPORT. WYDARZENIA. KONFERENCJE. SYMPOZJA OSI GNIÊCIA SPORTOWE STUDENTÓW UP powsta³a równie sekcja futsalu kobiet, która zdoby³a II miejsce w AMWL; trójbój si³owy: II miejsce w typach uczelni spo³eczno-przyrodniczych; medal z³oty ukasz Prysak (WIP), Jacek Prysak (WET), Dawid Pelc (WA), srebrny Adam Samborski (WIP), Bartosz Andrzejczuk (WET) i br¹zowy Artur Hurkot (WN ib); w klasyfikacji generalnej AMP IV miejsce zajêli: Adam Samborski i ukasz Prysak. Indywidualne tytu³y w AMPSW zdobyli: w jeÿdziectwie w skokach przez przeszkody i w uje d aniu I miejsce Piotr Wierzchowski i Mieszko D¹browski (WBiHZ); w kulturystyce na Uniwersyteckich Mistrzostwach Polski I miejsce w klasyfikacji generalnej zdoby³ Ochnik Krzysztof (WBiHZ) oraz II miejsce Czobot Artur (WA); w szachach II miejsce Katarzyna Toma (WMW). KONFERENCJA WYDAWCÓW W dniach 8 11 czerwca br. odby³a siê XVI Konferencja Stowarzyszenia Wydawców Szkó³ Wy szych. Spotkanie zorganizowa³o w Bia- ³owie y Wydawnictwo Trans Humana z Uniwersytetu w Bia³ymstoku. Aleksandra Wo³oszczuk z Wydawnictwa Naukowego PWN wyg³osi³a referat na temat Trendy w bran y wydawniczej na œwiecie. Prof. Marek Niezgódka z Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego (ICM) omówi³ Modele otwartej nauki: nowe perspektywy w przestrzeni komunikowania akademickiego. Oba wyst¹pienia dotyczy³y upowszechniania prac naukowych, zarówno czasopism, jak i ksi¹ ek, w formie elektronicznej na platformach cyfrowych w dostêpie otwartym, form sprzeda y plików cyfrowych, a tak e zwi¹zanych z tym problemów prawnych i organizacyjnych. Drugiego dnia odby³o siê Walne Zgromadzenie Sprawozdawczo-Wyborcze SWSW. Ustêpuj¹cy Zarz¹d i Komisja Rewizyjna przedstawi³y sprawozdania z dzia³alnoœci w zakoñczonej kadencji. Wybrano w³adze SWSW na kadencjê : prezesem zosta³ Henryk Podolski (Wydawnictwo Uniwersytetu Kardyna³a Stefana Wyszyñskiego, Warszawa), wiceprezesami Gra yna Jarzyna (Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz) i ukasz Kocój (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielloñskiego, Kraków), sekretarzem Anna Zieliñska-Krybus (Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, Poznañ), a skarbnikiem Joanna Sk³odowska (Wydawnictwo UKSW Warszawa). Wybrano równie now¹ Komisjê Rewizyjn¹. Walne zebranie podjê³o ponadto kilka uchwa³, m.in. upowa niaj¹c¹ Zarz¹d do rozmów w sprawie przestrzegania praw autorskich na uczelniach oraz utrzymania 0% stawki VAT na ksi¹ ki. Uczestnicy konferencji w ramach imprez towarzysz¹cych zwiedzili Œcis³y Rezerwat Puszczy Bia³owieskiej, rezerwat ubrów, Muzeum Przyrodnicze w Bia³owie y oraz sanktuarium prawos³awne na Œwiêtej Górze Grabarce. EZM Medale zdobyli tak e lekkoatleci w typach uczelni spo³eczno-przyrodniczych: Iwona Majewska (WO) oraz Mateusz Bieluch (WA). Pozosta³e sekcje sportowe zdoby³y miejsca i cenne punkty w rozgrywkach Wojewódzkiej Ligii Miêdzyuczelnianej. Dziêki osi¹gniêciom wszystkich sekcji UP stoczy³ bardzo zaciêty bój o I miejsce z UMCS. Ostatecznie klasyfikacjê generaln¹ AMWL spoœród 18 uczelni regionu wygra³ UMCS, zdobywaj¹c 416 pkt, a II miejsce UP 404 pkt. Sportowe wyniki studentów UP s¹ bardzo wa ne w promocji naszej uczelni na arenie ogólnopolskiej, w regionie i w województwie. Jednak e jeszcze wa niejsza jest alternatywa cotygodniowych zajêæ dla oko³o 300 studentów, nie tylko w aspekcie zagospodarowania czasu wolnego, ale rozwoju niezmiernie istotnych cech charakteru, takich jak: odpornoœæ psychofizyczna, kreatywnoœæ czy umiejêtnoœæ wspó³pracy w zespole cechy wa ne w przysz³ym yciu zawodowym ka dego cz³owieka. Lechos³aw Kawecki SPOTKANIE Z ABSOLWENTAMI W pi¹tkowe popo³udnie 25 czerwca 2010 r. w ogrodach dworku ziemiañskiego na Felinie odby³o siê spotkanie Senatu z absolwentami i przyjació³mi UP w Lublinie. Spotkania te organizowane przez Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjació³ Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie odbywaj¹ siê od kilku lat i s¹ ju uczelnian¹ tradycj¹. W tegorocznym spotkaniu wziêli udzia³ cz³onkowie Senatu z JM Rektorem Marianem Weso³owskim. Obecni byli wszyscy prorektorzy, a tak e prezes SAiP UP w Lublinie prof. Gra yna Je ewska-witkowska. Byli wreszcie przedstawiciele zaprzyjaÿnionych z uczelni¹ firm, takich jak Spó³dzielnia Mleczarska w Rykach, Lubelski Rynek Hurtowy w Elizówce, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny. By³ tak e Zespó³ Pieœni i Tañca Jawor. To w³aœnie przy dÿwiêkach muzyki biesiadnej w wykonaniu Jawora oraz przy daniach z grilla i piwie by³a okazja do prowadzenia rozmów towarzyskich, a tak e na temat teraÿniejszoœci i przysz³oœci uczelni. Dla kilku osób spotkanie by³o okazj¹ do wst¹pienia w szeregi Stowarzyszenia. Kto chcia³by to jeszcze zrobiæ, powinien skontaktowaæ siê z Krzysztofem Stankiewiczem w siedzibie Stowarzyszenia, w budynku Agro II, pokój 209, tel KS. Fot. Jacek Piasecki 3/55/

30 TOURNÉE PO SZWECJI By³ to 102 wyjazd zagraniczny w historii zespo³u i pi¹ty do Szwecji. Kontakty z zapraszaj¹cym nas zespo³em By Folkdanslag spod Horndal prowincja Awesta siêgaj¹ 1973 r., kiedy to nasze zespo³y spotka³y siê na festiwalu w Grecji i ju w tym samym roku byliœmy zaproszeni na miêdzynarodowy festiwal do Ratvik. JAWOR Objechaliœmy kawa³ Szwecji, by³a wiêc okazja sporo zobaczyæ z okien autobusu i poczuæ jakoœæ szwedzkich dróg. Jak 9 mln Szwedów mog³o zbudowaæ tyle dobrych dróg, tym bardziej, e jest tam du o jezior, rzek, ska³ i przede wszystkim d³uga i mroÿna zima. My na zimê zrzucamy odpowiedzialnoœæ za dziury i pêkniêcia, chocia mamy j¹ krótsz¹ i ³agodniejsz¹. Inn¹ rzecz¹ ró ni¹c¹ nas od nich, ale te od innych nacji to zapominanie naszych zwyczajów, obrzêdów, tradycji i zabaw. To co jeszcze u nas trwa, co jest przekazywane, stanowi program niestylizowanych zespo³ów folklorystycznych. Szwedzi natomiast potrafi¹ siê bawiæ wspólnie. Bawi¹ siê wszyscy dzieci i osoby starsze, pl¹saj¹ stary niedÿwiedÿ mocno œpi czy hej, hopsasa. W Szwecji nie widaæ zaniedbanych miejsc, rozwalaj¹cych siê zabudowañ w terenie. Przeciwnie, widuje siê pojedyncze letnie stodó³ki, spichlerze, pewnie nikomu niepotrzebne, ale przykryte i zakonserwowane bordow¹ farb¹ stanowi¹ sta³y element szwedzkiego krajobrazu. To czego nie nale a³obym zazdroœciæ to cen. Chyba nic nie jest tañsze ni w Polsce. Nawet paliwo o ponad 1 z³ dro sze, a niektóre artyku³y kilkakrotnie przewy szaj¹ nasze ceny. Ale za to pañstwo prawie wszystko im funduje, wiêc chêtnie p³ac¹ podatki. Tak twierdzili nasi znajomi. Ten wyjazd by³ krótkim tournée po prowincji Avesta przy okazji œwiêta Swedish Midsummer. Jest to ogólnokrajowe œwiêto podobne do naszych sobótek. Wyplatane s¹ kwiatowe girlandy, którymi owijany jest wielki dr¹g ceremonialnie podnoszony przy dÿwiêkach muzyki na oczach zgromadzonych piknikuj¹cych mieszkañców. Zwykle odbywa siê to w centralnych miejscach miasteczek, gdzie zje d a siê mnóstwo ludzi zabytkowymi samochodami, odrestaurowanymi ci¹gnikami i biesiaduj¹ przy tradycyjnych potrawach i cienkim piwie do 3,5% alkoholi. Obrzêdowi towarzyszy oczywiœcie czêœæ artystyczna i w niej obok szwedzkiego zespo³u wystêpowa³ Jawor. Tañczyliœmy równie w szpitalach i domach pomocy spo³ecznej. ¹cznie w ci¹gu tygodniowego wyjazdu Jawor uczestniczy³ w 12 wystêpach. Grupa liczy³a 26 osób, któr¹ w imieniu Rektora reprezentowa³ prof. Krzysztof Kowalczyk. Ostatnia noc spêdzona na szwedzkiej ziemi mia³a byæ krótsza, bowiem do przejechania mieliœmy prawie 700 km do portu w Karlskrone na wieczorny prom. Pobudka by³a zaplanowana na godz. 6 rano. Tymczasem ju oko³o 3 w nocy do naszego pokoju wpad³ jeden z naszych ch³opaków, t³uk¹c w drzwi z dramatycznym okrzykiem palimy siê. Spojrza³em w okno i ujrza³em p³omienie siêgaj¹ce dachu parterowej czêœci przylegaj¹cego do naszego pensjonatu budynku. Moje przera enie by³o tym wiêksze, e tu obok parkowa³ nasz autobus z zapakowanymi ju wieczorem kostiumami. Krzykn¹³em tylko obudÿcie kierowcê! (spa³ piêtro ni ej) i zarz¹dzi³em natychmiastow¹ ewakuacjê z budynku. Parada Zabawa podczas œwiêta Swedish Midsummer Podczas jednego z koncertów Pami¹tkowa fotografia po koncercie W kilka minut wszyscy nasi ludzie z baga ami byli ju na ulicy nieopodal przestawionego ze strefy zagro enia autobusu. Szybko przyjecha³y dwa wozy stra ackie i policja. Niewielki budynek gospodarczy sp³on¹³ doszczêtnie. S¹siaduj¹ca z naszym pensjonatem parterowa czêœæ ju zaczyna³a siê paliæ. Wysoka temperatura i bliskoœæ (ok. 10 m), a przede wszystkim drewniana elewacja spowodowa³y szybkie przejœcie ognia. Stra acy w krótkim czasie poradzili sobie z ogniem, policja opisa³a zdarzenie, a my w autobusie przebraliœmy siê z pi- am w ubrania podró ne. Jedna z naszych dziewcz¹t z nag³ych emocji zas³ab³a, wiêcej strat nie odnotowaliœmy. W czasie wielu podró y artystycznych w przesz³oœci zespó³ niejednokrotnie ociera³ siê o ró ne groÿne sytuacje. Kilkakrotnie zasta³ nas stan wyj¹tkowy podczas pobytu w 1987 w Turcji, w 2000 na Sri Lance, w 2006 na Fid i. Tu po naszym wyjeÿdzie przesz³y tajfuny powoduj¹ce ogromne zniszczenia na Puerto Rico 1994 i na Azorach 1997, a w 1992 r. trzêsienie ziemi w Meksyku. Zbigniew Romanowicz Fot. Pawe³ NiedŸwiedŸ, Zbigniew Romanowicz 30 AKTUALNOŒCI

31 Ojciec Œwiêty Benedykt XVI opracowuje program duszpasterski dla ca³ego Koœcio³a na poszczególne lata. Pamiêtamy, e w latach prze ywaliœmy rok poœwiêcony Aposto³owi Narodów œw. Paw³owi. Od czerwca 2009 r. do czerwca 2010 ca³y œwiat zastanawia³ siê nad tajemnic¹ sakramentu kap³añstwa Chrystusowego. Tak e w czerwcu tego roku us³yszeliœmy s³owa papieskie zachêcaj¹ce do zadumy w kolejnym roku duszpasterskim nad yciem i nauk¹ œw. Jakuba Starszego. Doroczne liturgiczne wspomnienie aposto³a obchodzone jest 25 lipca. W tym roku ten dzieñ przypada w niedzielê. Od niepamiêtnych czasów rok, w którym apostolskie imieniny zbiegaj¹ siê z dniem pañskim jest w Koœciele katolickim rokiem Jakubowym. Œwiêty ten jest czczony, zw³aszcza w Europie, jako patron podró uj¹cych. A czym- e jest ycie ludzkie, jeœli nie podró ¹? Dlatego wœród wielu okreœleñ cz³owieka jest i to: homo viator. Dobrze, gdy podró nik szuka wsparcia w œw. Jakubie. 3/55/2010 DUSZPASTERSTWO. WYDARZENIA HOMO VIATOR CZ OWIEK W DRODZE PROGRAM PRACY DUSZPASTERSKIEJ W ROKU AKADEMICKIM 2010/ Œw. Jakub by³ synem Zebedeusza i Salome oraz bratem œw. Jana Ewangelisty. Wraz ze œw. Piotrem Aposto³em nale a³ do najbardziej zaufanych uczniów Jezusa. W tym roku akademickim œw. Jakub powinien staæ siê patronem wszystkich podejmuj¹cych trud zmagañ z nauk¹. Uroczystoœci inauguracyjne rozpoczn¹ siê w czwartkowy ranek 30 wrzeœnia. O godz spotkamy siê w koœciele akademickim KUL, aby pod przewodnictwem pasterza Koœcio³a lubelskiego modliæ siê o Bo e b³ogos³awieñstwo dla ca³ej wspólnoty uniwersyteckiej. W szczególny sposób bêdziemy dziêkowaæ za jubileusz 40-lecia Wydzia³ów In ynierii Produkcji oraz Ogrodniczego, a tak e 30- leciawydzia³u Nauk Rolniczych w Zamoœciu. 2. Œw. Jakub swoj¹ wiernoœæ Chrystusowi przypieczêtowa³ mêczeñsk¹ œmierci¹. Wed³ug tradycji zosta³ œciêty mieczem z rozkazu króla Heroda Agryppy. Jego œmieræ wprowadza nas w tajemnicê przemijania, któr¹ szczególnie rozwa amy w listopadzie. W niedzielê 7 listopada o godz zgromadzimy siê w koœciele akademickim KUL, aby tradycyjnie Bo emu Mi³osierdziu polecaæ zmar³ych, którzy jeszcze niedawno byli cz³onkami naszej wspólnoty, a dzisiaj zdaj¹ sprawê ze swojego ycia przed Bogiem. 3. Œw. Jakub jest przedstawiony w Ewangelii jako jeden z czterech najbardziej zaufanych aposto³ów Jezusa. Prawdopodobnie by³ œwiadkiem Jego narodzin, chocia pewnie jeszcze nie przypuszcza³, e narodzone w Betlejem Dzieciê tak odmieni jego ycie. Na pami¹tkê tych narodzin zgromadzimy siê jak co roku w Centrum Kongresowym w czwartek 16 grudnia o godz , aby dziel¹c siê chlebem anielskim, móc w przysz³oœci cieszyæ siê Królestwem Niebieskim. 4. Œw. Jakub by³ zwi¹zany przede wszystkim z Hiszpani¹. W Santiago de Compostela znajduje siê jemu poœwiêcone sanktuarium. Od IX w. pielgrzymuj¹ do niego wierni, aby umocniæ obecnoœæ Boga w swoim yciu. My tak e jako wspólnota uniwersytecka pielgrzymujemy ka dego roku do archikatedry lubelskiej, aby przed obliczem Matki Bo ej P³acz¹cej na progu nowego roku kalendarzowego modliæ siê o Bo ¹ obecnoœæ w yciu uczelni. W tym roku spotkamy siê w niedzielê 16 stycznia o godz. 17:00. Uroczystej liturgii bêdzie przewodniczy³ pasterz Koœcio³a lubelskiego. Wraz z Chórem Uniwersyteckim oddamy czeœæ Jezusowi s³owami kolêd. 5. Œw. Jakub by³ œwiadkiem wskrzeszenia córki Jaira i przemienienia Jezusa na górze Tabor. Podziwia³ Jezusa, kiedy ten odrzuci³ ziemskie królowanie. Po ludzku zastanawia³ siê nad przysz³oœci¹, kiedy dostrzega³ zmierzch dzia³alnoœci prawdziwego Boga i prawdziwego Cz³owieka. Zdradzi³ Jezusa w obliczu mêczeñstwa krzy a. Powróci³ jednak do Jego prawd i odda³ swoje ycie, nie chc¹c wyrzec siê wiary. W ten sposób sta³ siê fundamentem Koœcio- ³a jerozolimskiego. W okresie Wielkiego Postu podczas rekolekcji rozwa amy znaczenie ofiary i mêczeñstwa Chrystusa, ich ukoronowaniem bêdzie nabo eñstwo Drogi Krzy owej. W poprzednich latach odprawialiœmy je na Felinie oraz w koœciele bernardyñskim pod wezwaniem Nawrócenia œw. Paw³a oraz w bazylice dominikañskiej œw. Stanis³awa. W tym roku zapraszamy do koœcio³a KUL w pi¹tek 8 marca o godz Po nabo eñstwie tradycyjnie spotkamy siê z jednym z biskupów pomocniczych archidiecezji lubelskiej i z³o ymy sobie yczenia paschalne. 6. W pierwszych s³owach Listu œw. Jakuba czytamy: Za pe³n¹ radoœæ poczytujcie to sobie, bracia moi, ilekroæ spadaj¹ na was ró ne doœwiadczenia. Wiedzcie, e to, co wystawia wasz¹ wiarê na próbê, rodzi wytrwa³oœæ. Wytrwa³oœæ powinna zaœ byæ dzie³em doskona³ym, abyœcie byli doskonali, nienaganni, w niczym nie wykazuj¹c braków. Pamiêtaj¹c o tym, duszpasterze uczelni pragn¹ docieraæ z Dobr¹ Nowin¹ do wszystkich cz³onków akademickiej wspólnoty. Dla studentów bêd¹ prowadzone specjalne katechezy, a w kaplicy feliñskiej bêd¹ odprawiane msze œw. Pracowników zapraszamy na spotkania w ka dy trzeci wtorek miesi¹ca do sali posiedzeñ rad wydzia³ów w budynku Agro II. 7. Œw. Jakub Aposto³ by³ nauczycielem prawd Bo ych, ale zdawa³ sobie sprawê z tego, e nie wszystkie rozumie, mimo e by³ biskupem Jerozolimy. W cytowanym ju Liœcie czytamy: Niech zbyt wielu z nas nie uchodzi za nauczycieli, moi bracia, bo wiecie, i tym bardziej surowy czeka nas s¹d. Wszyscy bowiem czêsto upadamy. Ludzkie s³aboœci, ale tak e cz³owiecza wielkoœæ ujawniaj¹ siê m.in. w trudach podró owania. Dlatego zwyczajem lat ubieg³ych proponujemy przynajmniej trzy wyprawy: pierwsz¹ jesienn¹ do sanktuariów krajowych, drug¹ rozpoczynaj¹c¹ siê w pi¹tek po uroczystoœci Bo ego Cia³a na Kresy Wschodnie dawnej Rzeczypospolitej lub do Santiago de Compostela, trzeci¹ w ostatni tydzieñ kwietnia do sanktuarium na Jasnej Górze. Zapraszamy do aktywnego udzia³u w uczelnianym ruchu duszpasterskim, przypominaj¹c s³owa œw. Jakuba: Jaki z tego po ytek, bracia moi, skoro ktoœ bêdzie utrzymywa³, e wierzy, a nie bêdzie spe³nia³ uczynków? Czy (sama) wiara go zbawi? Opracowa³ ks. Stanis³aw Sieczka ZWI ZKOWE WYBORY Lublin, miasto z 350 tys. mieszkañców, jest pozbawiony wielkich zak³adów pracy. Nie ma czego a³owaæ, ale niewiele jest równie mniejszych zak³adów produkcyjnych. Dominuj¹ wiêc szko³y wy sze, które s¹ najwiêkszym pracodawc¹. W piêciu uniwersytetach (razem z politechnik¹) zatrudnionych jest kilkanaœcie tysiêcy pracowników edukuj¹cych blisko 90 tys. studentów. Pracownicy ci, zgodnie z kodeksem pracy i ustaw¹ o zwi¹zkach zawodowych, maj¹ prawo do zrzeszania siê w zwi¹zkach zawodowych, których od 1980 r. mo e byæ wiele. Prawo dzia³alnoœci zwi¹zków zawodowych jest jednym z najwiêkszych osi¹gniêæ pracowników i stanowi jeden z g³ównych filarów wspó³czesnej cywilizacji. Dziêki nim pracownicy nie s¹ bezradni wobec pracodawcy. Niezale nie od tego, czy jest to pracodawca pañstwowy czy prywatny. Wykorzystuj¹c to prawo, mo emy negocjowaæ zasady organizacji pracy i wynagrodzenia za tê pracê oraz walczyæ o poprawê warunków pracy, z warunkami bezpieczeñstwa i higieny pracy w³¹cznie. Pluralizm zwi¹zkowy zagwarantowany prawnie mo e doprowadziæ do rozdrobnienia ruchu zwi¹zkowego i w rezultacie do jego parali u. Jednak szko³y wy sze ustrzeg³y siê takiego rozdrobnienia mimo wieloœci grup pracowniczych zatrudnionych na ró nych warunkach. Co wiêcej, w wiêkszoœci wypadków nieliczne zwi¹zki zawodowe wspó³pracuj¹, zajmuj¹c jednolite stanowisko w wiêkszoœci spraw pracowniczych. Tak jest równie w przypadku naszej uczelni. Obydwa zwi¹zki zawodowe tzn. ZNP Praconików UP i NSZZ Solidarnoœæ od wielu lat wspó³pracuj¹, nie tylko tworz¹c wspóln¹ komisjê zajmuj¹c¹ siê podzia³em zak³adowego funduszu œwiadczeñ socjalnych, ale tak e zajmuj¹c wspólne stanowisko w innych sprawach pracowniczych. W tym roku obydwa zwi¹zki wybra³y swoje nowe w³adze zak³adowe, ZNP UP w styczniu, a NSZZ Solidarnoœæ 25 marca 2010 r. Zebranie delegatów NSZZ Solidarnoœæ UP w Lublinie wybra³o Komisjê Uczelnian¹ na kadencjê w sk³adzie: Lech Szafrañski przewodnicz¹cy, Ewa Jacyna, Teresa Jedynak-Szewczyk, Krzysztof Jasiñski, Ma³gorzata Kosior, Jerzy Koœlak, Anna Larentowska, Waldemar Lebiedowicz, Anna Machnacz, Barbara Maniak, Jan Mas³owski, Magdalena Michoñska, Ewa Sinielewicz, Urszula S³upska-Dêbowska, Katarzyna Surma-Kurusiewicz, Marek Œcibisz. Dla naszego zwi¹zku oznacza to pocz¹tek wymiany w³adz we wszystkich strukturach, tzn. regionalnej, krajowej i bran owych. Maraton wyborczy zakoñczy siê w czerwcu, kiedy to Krajowy Zjazd Delegatów wybierze now¹ Komisjê Krajow¹, a wczeœniej na zjeÿdzie Krajowej Sekcji Nauki wybierzemy jej nowe w³adze. Dla NSZZ Solidarnoœæ rok 2010 jest wyj¹tkowy równie dlatego, e w tym roku minie 30 lat od strajków sierpniowych, których skutkiem by³o utworzenie Zwi¹zku, tak e w naszej uczelni. 25 wrzeœnia 1980 r. na zebraniu pracowników zosta³ powo³any komitet za³o ycielski. Pod uchwa³¹ o jego powo³aniu podpisa³o siê 250 osób reprezentuj¹cych wszystkie grupy pracownicze. Na listach Zwi¹zku w dniu wyboru Komisji Uczelnianej 13 stycznia 1981 r. znajdowa³y siê nazwiska 998 pracowników Akademii Rolniczej, co stanowi³o 2/3 wszystkich zatrudnionych. Lech Szafrañski 31

32 Styl ycia jest modyfikowalnym czynnikiem ryzyka, który wg Raportu Lalonda w 50% decyduje o stanie naszego zdrowia. Jako pozosta³e czynniki wp³ywaj¹ce na stan zdrowia, raport ten wymienia: 20% wp³yw œrodowiska oraz 20% wp³yw kodu genetycznego i tylko w 10% mo liwoœci wspó³czesnej medycyny. Bior¹c pod uwagê, e polskie spo³eczeñstwo lekarza odwiedza bardzo niechêtnie i z regu³y w czasie rozwiniêtej ju choroby, medyczne procenty s¹ jeszcze mniejsze. Na styl ycia wp³ywa wiele czynników, ale najbardziej istotne wydaje siê to, e podczas wykonywania codziennych wielogodzinnych obowi¹zków podlegamy z regu³y jednostronnym obci¹ eniom oraz pozostajemy pod sta³¹ presj¹ oczekiwañ, ambicji i planów. Za ich realizacjê bardzo czêsto gotowi jesteœmy zap³aciæ ka d¹ cenê. Wi¹ e siê to z narastaj¹cym w spo³eczeñstwie polskim zjawiskiem hipodynamii. Polega ono na zachwianiu proporcji pomiêdzy zwiêkszaj¹cym siê obci¹ eniem uk³adu nerwowego a zmniejszaj¹cym siê obci¹ eniem uk³adu ruchowego. Skutkuje to zaburzeniami w uk³adzie krwionoœnym, pokarmowym, autonomicznym oraz psychonerwowym. Zaburzenia te zwane s¹ chorobami cywilizacyjnymi. Podstawowym czynnikiem zmniejszaj¹cym te negatywne skutki jest aktywnoœæ ruchowa. Jakoœæ i wymiar aktywnoœci ruchowej kompensuje sendentaryzm, czyli skutki siedz¹cego trybu ycia. Niestety u osób doros³ych poziom aktywnoœci fizycznej ju od oko³o 20 roku ycia zaczyna mieæ bardzo wyraÿn¹ tendencjê spadkow¹. W okresie tzw. drugiej m³odoœci nastêpuje odbicie, ale ma to charakter krótkotrwa- ³y, a ostatnia aktywna grupa wiekowa to w wiêkszoœci uczestnicy zajêæ rehabilitacyjnych. Z badañ przeprowadzonych w programie Bridging East-West Health Gap, w których oceniono aktywnoœæ fizyczn¹ spo³eczeñstw 6 krajów europejskich by³y: Finlandia, Norwegia, Niemcy, Wêgry, Rosja i Polska. Wynika z nich, e poziom aktywnoœci fizycznej w spo³eczeñstwie polskim jest najni szy i waha siê w granicach 3 10%. W celu dokonania oceny jakoœci i wymiaru aktywnoœci fizycznej oraz innych wybranych elementów stylu ycia studentów, przeanalizowano organizacjê 10 szkó³ wy szych Lublina i przebadano grupê 120 studentek i studentów UP w styczniu 2010 r. Wnioski wyci¹gniêto z przeprowadzonego sonda u diagnostycznego, a dla jego weryfikacji sonda u przypominania. Dla okreœlenia bilansu energetycznego studentów wykorzystano wskaÿnik masy cia³a BMI, który wg wielu naukowców jest poœrednim miernikiem aktywnoœci fizycznej. W przebadanej grupie ok. 60% studentów ma prawid³ow¹ masê cia³a i zrównowa- ony bilans energetyczny. Wœród pozosta³ych 27% studentek ma niedowagê i wychudzenie, a 30% studentów nadwagê i oty³oœæ. W kontekœcie wybranych charakterystyk stylu ycia, zapytano ankietowanych o dwie najczêœciej stosowane u ywki: nikotynê i alkohol. Je eli chodzi o nikotynê, to zarówno wœród studentek, jak i studentów 75% deklaruje abstynencjê. Niepokoi natomiast to, e a 95% studentów spo ywa alkohol. Struktura SPORT STYL YCIA JAKO PODSTAWOWY DETERMINANT ZDROWIA Fot. Jacek Piasecki spo ycia jest ró na, ale a 32% kobiet i mê - czyzn preferuje tzw. alkohole mocne i jest równie grupa pij¹cych wszystko oraz tych, co pij¹ alkohol wiêcej ni raz w tygodniu. Szko³a wy sza jest ostatnim etapem edukacji spo³eczeñstwa, na poziomie którego mo na jeszcze weryfikowaæ jakoœæ i wymiar wychowania fizycznego i kszta³towaæ jego prozdrowotne funkcje oraz w nale yty sposób przygotowaæ uczestników tych zajêæ do samodzielnoœci w zakresie aktywnoœci fizycznej. W programach studiów wiêkszoœci lubelskich szkó³ wy szych wychowanie fizyczne ma minimalny 60-godzinny wymiar. W niektórych szko³ach wy szych w zale noœci od struktury studiów wychowania fizycznego w ogóle nie ma. Powy szy zasiêg i wymiar powoduje, e tylko 16% ogó³u studentów œrodowiska lubelskiego podlega obligatoryjnym zajêciom wychowania fizycznego, a ok. 75% koñczy edukacjê w zakresie kultury fizycznej po pierwszym roku studiów. Niestety jak do tej pory nie wypracowano zasad andragogiki kultury fizycznej w szko³ach wy szych. Ankietowanym studentom UP zadano pytania o zagospodarowanie czasu wolnego. Prawie po³owa studentów i co trzecia studentka deklaruje udzia³ w zajêciach z zakresu kultury fizycznej. Wiêkszoœæ wybiera jednak formy bierne ruchowo. Kobiety czytanie ksi¹- ek i s³uchanie muzyki, a mê czyÿni zajêcia przy komputerze i ogl¹danie telewizji. Obie grupy preferuj¹ równie w czasie wolnym dodatkowy sen i spotkania towarzyskie, które definiuj¹ jako clubbing lub pubbing. Studentki, jako zwyczajow¹ aktywnoœæ fizyczn¹, podaj¹ tak e spacer i taniec, studenci natomiast grê w pi³kê no n¹. Obie formy maj¹ doœæ luÿny zwi¹zek z programami wf. W celu zweryfikowania powy szych informacji zadano pytania dotycz¹ce zwyczajowych zajêæ w bud ecie czasu, poszukuj¹c w nich odpowiedzi zwi¹zanych z aktywnoœci¹ fizyczn¹. Okaza³o siê, e aktywnoœæ fizyczna nie jest wymieniana jako czynnoœæ zwyczajowa oraz, e na pewno nie jest zajêciem przedpo³udniowym. Motywy, dla których podejmowana jest aktywnoœæ fizyczna u studentek, wi¹ ¹ siê z ³adn¹ sylwetk¹ i urod¹ oraz mo liwoœci¹ spotkañ towarzyskich, u studentów natomiast mo liwoœæ relaksu. Zastanawiaj¹ce jest to, e zdrowie jest dopiero trzecim motywem podejmowania aktywnoœci fizycznej. Niepokoi równie fakt, e co czwarta studentka i co piêty student, poza obligatoryjnymi zajêciami wf nie podejmowali nigdy adnych zajêæ zwi¹zanych z kultur¹ fizyczn¹. Podsumowuj¹c, chcia³bym zwróciæ uwagê, e u studentów UP wystêpuje: nieprawid³owy BMI z koniecznoœci¹ weryfikacji diety (ok. 18%) i redukcji wagi (ok. 20%); powszechne, czêste spo ywanie alkoholu (96%) w tym równie wysoko procentowego (30%); w bud ecie czasu wolnego dominuj¹ bierne ruchowo formy aktywnoœci fizycznej takie jak: spotkania towarzyskie, zajêcia komputerowe, dodatkowy sen oraz ogl¹danie TV; aktywnoœæ fizyczna ma wymiar marginalny w deklaracji zajêæ zwyczajowych; prezentowane zachowania studentów w zakresie aktywnoœci fizycznej stanowi¹ swoist¹ prolongatê dotychczasowej edukacji w kulturze fizycznej, a akademickie wychowanie fizyczne, ze wzglêdu na swój zasiêg, nie ma szans na korektê tych zachowañ poprzez kszta³towanie motywacji do rekreacji ruchowej. Oprac. Lechos³aw Kawecki na podstawie materia³ów przedstawionych wspólnie z El biet¹ Rutkowsk¹ na II Miêdzynarodowej Konferencji Naukowo-Szkoleniowej Zdrowa szko³a zdrowy uczeñ. Miêdzy teori¹ a praktyk¹, której organizatorem by³ Zak³ad Pedeutologii i Edukacji Zdrowotnej UMCS w maju 2010 r. JEŹDZIECKIE SUKCESY NASZYCH STUDENTÓW Akademickie Mistrzostwa Polski odby³y siê w dniach maja br. w Bydgoszczy. Uczestniczy³o w nich 29 uczelni, a ³¹cznie startowa³o 176 koni. Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie reprezentowali studenci Wydzia³u Biologii i Hodowli Zwierz¹t: Piotr Wierzchowski (specjalnoœæ hodowla koni i jeÿdziectwo) oraz Mieszko D¹browski (specjalnoœæ niestacjonarna hodowla i u ytkowanie koni), startuj¹c na prywatnych koniach. Wyjazd zosta³ zorganizowany przez studentów, natomiast ciê ar finansowy wziê³o na siebie Studium Wychowania Fizycznego i Sportu. Mistrzostwa zakoñczy³y siê sukcesami naszych reprezentantów, którzy zdobyli cztery z³ote medale. Piotr Wierzchowski zdoby³ z³oty medal w kategorii uje d enie profi klasyfikacji generalnej oraz z³oty medal w klasyfikacji uczelni spo³eczno-przyrodniczych. Mieszko D¹browski uzyska³ z³oty medal w kategorii skoki profi klasyfikacji generalnej i z³oty medal w klasyfikacji uczelni spo³eczno-przyrodniczych. Anna Stachurska 32 AKTUALNOŒCI

33 FELINIADA 2010 Fot. Jacek Piasecki PL ISSN X Parada studentów 6 maja 2010 r. Dzieñ Wydzia³u Ogrodniczego 10 maja 2010 r.

34 leurokliwe ROZLEWISKA BIEBRZY Fot. Weronika Maœlanko CZYTAJ TEKST LETNIA SZKO A W BIA OWIE Y NA s. 26