RENATURYZACJA RZEKI NIDY NA ODCINKU DELTY ŚRÓDLĄDOWEJ

Transkrypt

1 RENATURYZACJA RZEKI NIDY NA ODCINKU DELTY ŚRÓDLĄDOWEJ Wojciech Bartnik&Andrzej Strużyński

2

3 Charakterystyka aktualnego stanu rzeki i doliny - Powierzchnia dorzecza km2 - Wielkość zlewni w: Brzegach w km km2, - Motkowicach w km km2, - Pińczowie w km km2. Zlewnia Nidy jest wyraźnie rozdzielona na dwie do siebie zbliżone zlewnie cząstkowe: Biała Nida 1033 km2, Czarna Nida 1226 km2. - Długość rzeki Nidy km Zlewnia Białej Nidy: Płaskowyż Jedrzejowski i Niecka Nidziańska, Zlewnia Czarnej Nidy: Wyżyna Kielecko-Sandomierska i Pogórze Szydłowskie.

4 Charakterystyka aktualnego stanu rzeki i doliny Odcinek Nidy środkowej od Pińczowa do Motkowic w latach 60-tych wyróżniał się bardzo bogatą siecią hydrograficzną lewostronną i prawostronną. Bezpośrednia zlewnia cząstkowa dla tego rejonu wynosi 853 km2.. Przepływy charakterystyczne w rejonie Motkowice: Q50% = 130 m3/s, Q1% = 375 m3/s, w Pińczowie Q50% = 150 m3/s, Q1% = 450 m3/s. Średni spadek doliny w obszarze Delty Śródlądowej I = 0,007

5

6 Zalożenia programowo-przestrzenne Tereny po melioracji w obszarze zlewni rzeki Nidy na odcinku Motkowice - Pińczów

7 Główne cele renaturyzacji rzeki Nidy - wzrost zróżnicowania biologicznego i zwiększenie walorów przyrodniczych; - wzrost walorów krajobrazowych, rekreacyjnych i turystycznych turystyka kajakowa; - poprawa jakości wody; - zwiększenie możliwości retencyjnych; - zachowanie ciągłości ekosystemu rzeki; - ochrona przed powodzią osiedli zagrożonych wylewami; - wyznaczenie stref zintegrowanego rozwoju gospodarczego.

8 Zalożenia programowo-przestrzenne Podział funkcjonalny terenów według stref użytkowania

9 Schemat i kierunki działań renaturyzacji rzeki Nidy

10

11

12 V [m*s-1] 0,80 h [m] y/h [- ] R 2 = 0,7327 R 2 = 0,8709 koryto naturalne 0,70 koryto uregulowane 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,000 0,002 0,004 Q [kg/s] 0,006

13 założenia; -spadek I=0.66%, - spadek doliny, - przepływ podzielony na 50% w korycie uregulowanym i po 25% Stara Nida I i II, - oraz 50% dla starorzecza w Sobowicach w stosunku do przepływu w korycie głównym, szerokość koryta głównego 24m, - szerokość koryta starorzeczy Nidy I i II od 8-12 m w zależności od wielkości starorzeczy i wielkości przepływu, - krzywizny i łuki zbliżone do naturalnych,

14 zadania szczegółowe; - wydłużenie istniejącej trasy o około 25%, - uaktywnienie starorzeczy Nidy I i II około 9000m, - uaktywnienie starorzeczy w obrębie Sobowic około m, - ochrona przeciwpowodziowa po renaturyzacji - stworzenie warunków do osadzania materiału dennego w korycie cieku,

15 zadania szczegółowe; - wytworzenie koniecznych brodów przy likwidacji dróg lokalnych, - ochrona przed powodzią Umianowic odprowadzenie spływu powierzchniowego, - otwarcie doliny celem zwiększenie retencji dolinowej przez częściową rozbiórkę wałów powodziowych na brzegu lewym, - opracowanie map zalewów powodziowych dla powodzi miarodajnej na podstawie symulacji powodzi dla przepływów Q1% i Q10% i w wyniku tej symulacji ochrona terenów zagrożonych powodzią.

16

17

18 Obliczone parametry równowagi hydrodynamicznej rzeki Nidy na odcinku renaturyzacji: B=34-41m, hgr=0.50m, vgr=0.38 m/s, fm=0.025, Jgr= Frgr=0.19

19

20

21 Q 1% - wariant A

22 Q 1% - wariant B

23 Q 50%

24 Opracowanie map zalewu na podstawie obliczeń wykonanych w programie HEC-RAS i Numerycznego Modelu Terenu

25

26 Analiza układu poziomego cieku wsp. rozwinięcia trasy krzywoliniowość łuku

27

28

29 Odcinki uregulowane - Nida koryto główne WARTOŚĆ ŚREDNIA Koryto Starej Nidy II -1 Krzywizna 1/R [m ] Współczynnik krzywoliniowości Sl [-] Współczynnik krzywoliniowości Sl [-] Wartość po renaturyzacji Wartość średnia Stara Nida II Krzywizna 1/R [m ]

30 Odcinki renaturyzowane - Nida koryto główne 250 y = 0.738x Koryto Starej Nidy II Promień łuku R [m] 400 y = x Długość łuku L [m] Długość łuku L [m] Promień łuku R [m]

31 Odcinki uregulowane - Nida koryto główne 180 y = x Koryto Starej Nidy II y = x Krzywizna 1/R [m -1] 140 Kąt wewnętrzny łuku Kąt wewnętrzny łuku Krzywizna 1/R [m ]

32 Poza inwestycjami z zakresu renaturyzacji zlewni Nidy, mającymi w większości charakter inżynieryjnych budowli (wały, mosty, przepusty), a także działań związanych z uzupełnieniem stanu przyrodniczego, np. w sferze zalesień, program obejmował będzie także istniejące i nowe obiekty i zespoły funkcjonalne jak: 1. Istniejące struktury osiedleńcze - skorygowane ewentualnie granice zabudowy), 2. Gospodarstwa agroturystyczne ich rozmieszczenie i zasięg oddziaływania, 3. Obiekty rekreacji i wypoczynku (zbiorowego i indywidualnego) w połączeniu ze środowiskiem wodnym ( zbiorniki retencyjne),

33 Poza inwestycjami z zakresu renaturyzacji zlewni Nidy, mającymi w większości charakter inżynieryjnych budowli (wały, mosty, przepusty), a także działań związanych z uzupełnieniem stanu przyrodniczego, np. w sferze zalesień, program obejmował będzie także istniejące i nowe obiekty i zespoły funkcjonalne jak: 4. Obiekty sportowe, 5. Obiekty infrastruktury: drogi, ciągi turystyczne, szlaki, 6. Zbiorniki wodne (retencja), 7. Centra badań przyrodniczych i informacji o potencjale przyrodniczokulturowym.

34 Zalożenia programowo-przestrzenne Dostępność atrakcyjnych terenów przyrodniczych zlewni z ośrodków zamieszkania

35 Skutki zaniechania inwestycji Podstawowe skutki zaniechania realizacji renaturyzacji są wymierne i można je określić jako: - postępujący proces degradacji środowiska naturalnego tego obszaru, - brak ochrony przed powodzią terenów położonych w sąsiedztwie delty śródlądowej rzeki Nidy, - destabilizacja funkcjonowania rzeki i związane z tym istotne straty gospodarcze - podtapianie Umianowic, ze względu na brak odpływu dla spływających wód powierzchniowych,

36 Skutki zaniechania inwestycji Podstawowe skutki zaniechania realizacji renaturyzacji są wymierne i można je określić jako: - erozja wgłębna na odcinku uregulowanym i transport rumowiska wleczonego w okolice Pinczowa, wypłacanie zbiornika pińczowskiego, - degradacja obszarów nie użytkowanych rolniczo, - obumieranie drzew spowodowane wysokim poziomem zwierciadła wody na terenach bezodpływowych, - brak właściwej ochrony zasobów przyrodniczo-kulturowych, - dalszy spadek przepustowości koryta głównego na skutek zarastania brzegów wikliną.

37 current state

38 current state

39 current state

40 current state

41 current state

42 current state

43 current state

44

45

46

47

48