PRODUKTY REGIONALNE I TRADYCYJNE W UNII EUROPEJSKIEJ REGIONAL AND TRADITIONAL PRODUCTS IN THE EUROPEAN UNION. Wstêp. Metody i materia³y

Transkrypt

1 24 A. Borowska STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe l tom IX l zeszyt 4 Agnieszka Borowska Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie PRODUKTY REGIONALNE I TRADYCYJNE W UNII EUROPEJSKIEJ REGIONAL AND TRADITIONAL PRODUCTS IN THE EUROPEAN UNION S³owa kluczowe: produkty tradycyjne, produkty regionalne, rejestracja, ochrona Key words: traditional products, regional products, PDO, PGI, TSG Synopsis. Przedstawiono podstawowe informacje dotycz¹ce produktów tradycyjnych i regionalnych chronionych przez UE. Omówiono regulacje prawne umo liwiaj¹ce rejestracjê i ochronê tego rodzaju produktów we Wspólnocie, zdefiniowano pojêcia PDO, PGI oraz TSG. Wstêp W Unii Europejskiej stworzono system ochrony nazw umo liwiaj¹cy ochronê produktów rolnych lub œrodków spo ywczych. Uwzglêdnia on ochronê nazw pochodzenia PDO Chroniona Nazwa Pochodzenia (Protected Designation of Origin), ochronê oznaczeñ geograficznych PGI (Protected Geographical Indication), oraz umo liwia wydawanie Œwiadectw Specyficznego Charakteru TSG (Traditional Speciality Guaranteed). Od 1 maja 2004 r. o ochronê tradycyjnych i regionalnych produktów mog¹ ubiegaæ siê, poza dotychczasow¹ piêtnastk¹, równie nowi cz³onkowie Wspólnoty, w tym producenci z Polski, a od 1 stycznia 2007 r. tak e Rumunii i Bu³garii. Celem opracowania jest charakterystyka systemu ochrony produktów tradycyjnych i regionalnych na szczeblu wspólnotowym oraz identyfikacja produktów z uwzglêdnieniem ich kategorii, czy kraju pochodzenia. Metody i materia³y W pracy wykorzystano definicje i klasyfikacjê w systemie ochrony produktów tradycyjnych i regionalnych UE wed³ug Rozporz¹dzeniem Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeñ geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i œrodków spo- ywczych oraz Rozporz¹dzenia Rady (WE) nr 509/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie produktów rolnych i œrodków spo ywczych bêd¹cych gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnoœciami. System ochrony produktów tradycyjnych i regionalnych w Unii Europejskiej Wed³ug ww. aktów prawnych Chroniona Nazwa Pochodzenia 1,2 (ang. Protected Designation of Origin PDO) oznacza nazwê regionu albo konkretnego miejsca lub w wyj¹tkowych przypadkach nazwê kraju u ywan¹ do opisu produktu rolnego lub artyku³u spo ywczego pochodz¹cego z tego regionu, konkretnego miejsca albo kraju. Wa ne jest to, e jakoœæ lub cechy charakterystyczne dla produktu s¹ g³ównie lub wy³¹cznie zwi¹zane z tym szczególnym otoczeniem geograficznym i w³aœciwymi dla niego czynnikami naturalnymi oraz ludzkimi. Produkcja, przetwórstwo i przygotowywanie produktu powinna odbywaæ siê na ww. obszarze geograficznym. Natomiast jako Chronione Oznaczenie Geograficzne (PGI) mog¹ zostaæ zarejestrowane produkty spo ywcze lub rolne, spe³niaj¹ce nastêpuj¹ce kryteria: nazwa powinna wskazywaæ nazwê regio- 1 Patrz szerzej Rozporz¹dzeniem Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeñ geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i œrodków spo ywczych oraz z Rozporz¹dzeniem Rady (WE) nr 509/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie produktów rolnych i œrodków spo ywczych bêd¹cych gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnoœciami. 2 ( r.)

2 Produkty regionalne i tradycyjne w Unii Europejskiej 25 nu, okreœlonego miejsca lub w wyj¹tkowych przypadkach kraju, w którym dany produkt jest produkowany. Wyrób powinien cechowaæ siê wyj¹tkow¹, szczególn¹, specyficzn¹ jakoœci¹, receptur¹, renom¹, poza tym mo e posiadaæ i inne cechy odnosz¹ce siê do pochodzenia geograficznego wynikaj¹ce z naturalnych czynników takich, jak: klimat, ukszta³towanie terenu, fauny i flory czy sposobu i tradycji wytwarzania. Produkcja, przetwórstwo lub przygotowanie produktu odbywa siê na œciœle okreœlonym obszarze geograficznym. Œrodowisko geograficzne jest rozumiane jako naturalne lub ludzkie, nale ¹ do nich m.in. klimat, woda, jakoœæ gleby lub lokalne know-how. Najwa niejsza ró nica miêdzy ww. dwoma rodzajami oznaczeñ polega na sile zwi¹zku danego produktu z miejscem jego pochodzenia. Chronione nazwy pochodzenia stosuje siê do produktów bardzo blisko zwi¹zanych z danym obszarem geograficznym (zarówno produkcja surowców, jak i ca³y proces przetwarzania a do produktu koñcowego musi siê odbywaæ w zdefiniowanym obszarze). Produkt musi byæ wytwarzany w regionie, którego nazwê nosi, ale w odró nieniu od chronionej nazwy pochodzenia, w PGI jedynie jedna z trzech faz produkcji (produkcja lub przetwarzanie, lub przygotowanie) musi odbywaæ siê na danym obszarze. Œwiadectwo Specyficznego Charakteru (TSG) mo e byæ wydane produktowi rolnemu lub œrodkowi spo ywczemu, który posiada cechê lub zespó³ cech odró niaj¹cych go od innych wyrobów tej samej kategorii. Nazwa produktu musi wyra aæ jego specyficzny charakter, przejawiaj¹cy siê tradycyjnym sk³adem (surowców), sposobem wyprodukowania lub przetwórstwa odnosz¹cym siê i odzwierciedlaj¹cym tradycyjne metody. Zatem produkty mog¹ byæ produkowane w ca³ym kraju w oparciu o stare, historyczne receptury kuchni w tym i polskiej. Mówi¹c, e dana nazwa posiada szczególny charakter mamy na myœli cechy lub zespó³ cech, które wyraÿnie odró niaj¹ produkt rolny lub artyku³ spo ywczy od innych podobnych produktów lub artyku³ów spo ywczych nale- ¹cych do tej samej kategorii. Jednak e prezentacja produktu rolnego lub artyku³u spo ywczego nie jest traktowana jako cecha odró niaj¹ca. Szczególny (tradycyjny) charakter nie mo e byæ ograniczony do jakoœciowego lub iloœciowego sk³adu lub sposobu produkcji ustalonego w prawie wspólnotowym, krajowym lub w standardach ustalonych przez organy standaryzacyjne 3. Zatem w tym kontekœcie niezbêdne do rejestracji jest spe³nienie dwóch warunków: produkt musi posiadaæ cechy odró niaj¹ce go od innych, jak produktu tradycyjnego. W Polsce jednostk¹ odpowiedzialn¹ za prowadzenie systemu rejestracji produktów o okreœlonym pochodzeniu geograficznym i specyficznej, tradycyjnej jakoœci, w rozumieniu przepisów unijnych jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które zgodnie z ustaw¹ z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeñ produktów rolnych i œrodków spo ywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz. U Nr 10, poz. 68) odpowiedzialne jest za przyjmowanie, ocenê i przekazywanie wniosków o rejestracjê nazw pochodzenia, oznaczeñ geograficznych oraz nazw specyficznego charakteru do Komisji Europejskiej. Nale y, zatem zaznaczyæ, e procedury rejestracji nazw jako chronionych przebiegaj¹ dwuetapowo. Pierwszy etap odbywa siê w kraju cz³onkowskim, drugi na poziomie Komisji Europejskiej. Do chwili obecnej 4 MRiRW wyst¹pi³o do Komisji Europejskiej o wszczêcie procedury rejestracyjnej w przypadku 22 produktów. Miêdzy innymi nale ¹ do nich: Oscypek, Bryndza podhalañska, Redyko³ka, Wiœnia nadwiœlanka, Truskawka kaszubska, Podkarpacki miód spadziowy, które aplikuj¹ o Chronion¹ Nazwê Pochodzenia, ponadto o Chronione Oznaczenie Geograficzne ubiegaj¹ siê Andruty kaliskie, Kie³basa lisiecka, Miód wrzosowy z Borów Dolnoœl¹skich, Rogal œwiêtomarciñski, Wielkopolski ser sma ony zaœ o Gwarantowan¹ Tradycyjn¹ Specjalnoœæ aplikuj¹ Staropolski miód pitny pó³torak, dwójniak, trójniak i czwórniak, Kabanosy, Olej rydzowy, Kie³basa ja³owcowa, Kie³basa myœliwska. Europejski rejestr produktów regionalnych i tradycyjnych Jeœli dany produkt lub œrodek spo ywczy zosta³ wpisany na listê produktów uznanych za tradycyjne, czyli przeszed³ weryfikacjê merytoryczn¹ i formaln¹ na szczeblu krajowym, to pañstwo cz³onkowskie, w tym i Polska, mo e wyst¹piæ o ocenê wniosku o uzyskanie ochrony Nazwy Pocho- 3 [ 4 Stan na koniec kwietnia 2007 r.

3 26 A. Borowska dzenia, Oznaczenia Geograficznego lub Œwiadectw Specyficznego Charakteru na poziomie Komisji Europejskiej. Zgodnie z Rozporz¹dzeniem Rady (WE) nr 510/2006 oraz z Rozporz¹dzeniem Rady (WE) nr 509/2006 Komisja Europejska musi rozpatrzyæ wniosek w okresie nie d³u szym ni 12 miesiêcy. Przy czym Komisja podaje, co miesi¹c do wiadomoœci publicznej wykaz nazw, w odniesieniu do których z³o ono jej wnioski o rejestracjê, a tak e datê ich przed³o enia. Lista wniosków zg³oszonych do rozpatrzenia jest dostêpna na oficjalnej stronie internetowej Komisji Europejskiej. Jeœli po rozpatrzeniu wniosku Komisja uznaje, e wymogi okreœlone w rozporz¹dzeniu zosta³y spe³nione, publikuje w dzienniku urzêdowym Unii Europejskiej jednolity dokument i informacje dotycz¹ce specyfikacji produktu. W terminie 6 miesiêcy od daty publikacji w Dzienniku Urzêdowym, ka de pañstwo cz³onkowskie lub pañstwo trzecie (patrz art. 7) mo e zg³osiæ sprzeciw wobec proponowanej rejestracji wnosz¹c do Komisji nale ycie udokumentowany sprzeciw. W przypadku pojawienia siê sprzeciwu (w¹tpliwoœci, tak jak w przypadku polskiego oscypka) Komisja bada dopuszczalnoœæ sprzeciwu i wzywa zainteresowane strony do podjêcia odpowiednich konsultacji. Jeœli Komisja nie otrzyma adnego sprzeciwu i gdy spe³nione s¹ wszystkie warunki procedury, Komisja dokonuje rejestracji nazwy i rejestruje j¹ w publikowanym dzienniku urzêdowym Komisji Europejskiej. Z chwil¹ rejestracji produkt rolny lub œrodek spo ywczy mo e korzystaæ ze specjalnych przywilejów wyszczególnienia go przez odpowiednie oznaczenie lub odpowiadaj¹ce mu symbole wspólnotowe (rys. 1). 3'2Ã Ã Ã 3*,ÃÃ Ã Ã Ã 76*Ã Ã Ã Ã Ã Rysunek 1. Oznaczenia w Unii Europejskiej, w tym w Polsce ród³o: Komisja Europejska [ Ewidencja chronionej nazwy pochodzenia oraz ochrona oznaczenia geograficznego jest klasyfikowana przez Komisjê Europejsk¹ w trzynastu kategoriach. Nale ¹ do nich tak grupy produktów pochodzenia zwierzêcego, jak i roœlinnego. Do pierwszej z nich zaliczyæ mo na: œwie e miêso (i podroby), produkty miêsne, sery, inne produkty pochodzenia zwierzêcego, œwie e ryby i owoce morza, do drugiej miêdzy innymi: owoce, warzywa i zbo a, chleb, ciasta i inne wyroby piekarnicze, oliwy sto³owe, piwa, poza nimi wystêpuj¹ kategorie ³¹cz¹ce ze sob¹ tak wyroby roœlinne, jak i zwierzêce np. grupa produktów pod nazw¹ oleje i t³uszcze, oliwa z oliwek. Do koñca marca 2007 roku w rejestrze nazw pochodzenia (PDO) i oznaczeñ geograficznych (PGI) chronionych by³o 712 produktów rolnych i œrodków spo ywczych oraz 15 nazw o szczególnym charakterze (TSG) (rys. 2). Najwiêcej produktów zarejestrowanych i uznanych przez Komisjê Europejsk¹ jako PGI lub PDO jest we W³oszech 155 i we Francji 149. Oba te kraje posiadaj¹ ³¹cznie 42,7% ogó³u produktów objêtych ochron¹. Zwraca uwagê równie wysoka liczba chronionych wyrobów w Hiszpanii 97, Portugalii 93, w Grecji 84 czy w Niemczech Krajami o stosunkowo niewielkiej liczbie chronionych znaków s¹ kraje skandynawskie Finlandia (jedno oznaczenie ziemniaka Lapin Puikula), Szwecja (³¹cznie dwa 1 ser i 1 wyrób cukierniczy) i Dania (3), poza nimi równie kilka wyrobów znajduje siê na liœcie PDO i PGI z Irlandii, Luksemburga, Belgii czy Holandii, w Austrii jest ich 12 (dominuj¹ PDO 8), zaœ w Wielkiej Brytanii 29 (w tym 16 PGI i 13 PGO). Wœród wszystkich zastrze onych produktów, 415 to wyroby o Chronionej Nazwie Pochodzenia (PDO) pozosta³e s¹ zewidencjonowane na liœcie jako Chronione Oznaczenie Geograficzne (PGI) (rys. 2). Najliczniej reprezentowan¹ grup¹ produktów spoœród wszystkich 13 kategorii s¹ sery (twarogowe, dojrzewaj¹ce, pleœniowe czy topione), ³¹cznie chronionych jest 155 nazw, z tego 143 jako PDO, a 12 PGI (rys. 3). Wœród pañstw Wspólnoty a 43 chronione sery pochodz¹ z Francji stanowi¹c blisko 28% serów ogó³em, w tym zarejestrowanych jako PDO jest 39 pozycji, a jako PGI 4. Oprócz Francji na liœcie figuruj¹ równie takie kraje, jak: W³ochy (z 23 pozycjami serów), Grecja (z 20 serami), Hiszpania (z 19 sztukami), Portugalia (12), Wielka Brytania (11), a ponadto Austria (6), Holandia i Niemcy (po 4), a tak e Dania (2), oraz Belgia, Irlandia i Szwecja (po 1 sztuce). 5 Jednak a 31 produktów to wody mineralne. Ã &+13Ã Ã Ã Ã &+2*Ã Ã Ã *76Ã Ã

4 Produkty regionalne i tradycyjne w Unii Europejskiej 27 :árfk\ )UDQFMD +LV]SDQLD 3RUWXJDOLD *UHFMD 1LHPF\ :LHOND $XVWULD +RODQGLD /XNVHPEXUJ %HOJLD,UODQGLD 'DQLD &]HFK\ 6]ZHFMD )LQODQGLD 3'2L3*, 3'2 3*, Rysunek 2. Liczba PDO i PGI w Unii Europejskiej (wg kraju) ród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Komisji Europejskiej (na dzieñ r.). 6HU\ 2ZRFHZDU]\ZD]ER D ZLH HPL VRZW\PSRGURE\ 2OHMHLWáXV]F]HROLZD 3URGXNW\PL VQHJRWRZDQHSHNORZDQHZ G]RQHLWG,QQHQDSRMH,QQHSURGXNW\SRFKRG]HQLD]ZLHU] FHJR 3LZR 2OLZ\VWRáRZH 3LHF]\ZRFLDVWDFLDVWNDZ\URE\FXNLHUQLF]HKHUEDWQLNLLLQQHZ\URE\SLHNDUQLF]H ZLH HU\E\PL F]DNLVNRUXSLDNLLSURUXNW\]QLFKRWU]\PDQH 3URGXNW\QLH \ZQR FLRZHLLQQH 3'2 3*, 3URGXNW\$QHNV,SU]\SUDZ\LWG Rysunek 3. Liczba PDO oraz PGI w Unii Europejskiej (wg kategorii produktów) ród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Komisji Europejskiej (na dzieñ r.) Drug¹ równie liczn¹ kategori¹ produktów, bo licz¹c¹ 148 zewidencjonowanych przez Komisjê Europejsk¹ pozycji s¹ owoce, warzywa i zbo a. Znajdujemy tu 89 chronionych oznaczeñ geograficznych, jak i 59 chronionych nazw pochodzenia. Na liœcie owoców znajduj¹ siê: winogrona, orzechy, kasztany, wiœnie, brzoskwinie, cytryny, pomarañcze czy egzotyczne figi oraz marakuja, ponadto wymieniæ mo na równie œliwki i truskawki. Wœród warzyw najliczniej reprezentowan¹ grup¹ jest fasola, ziemniaki, szparagi, karczochy oraz sa³ata. Po jednym reprezentancie uwzglêdnionym w rejestrze ma marchew, czosnek, korniszon i por. Na uwagê zas³uguje ewidencja zbó, do których zakwalifikowano np.: soczewicê, ry, orkisz czy ziarna maku. Niew¹tpliwie najwiêcej PGI i PDO maj¹ W³ochy 45 pozycji (37 PGI i 8 PDO), na drugim miejscu plasuje siê Hiszpania (28, w tym 15 PGI i 13 PDO), na trzecim Francja (24), dalej Grecja (22) oraz Portugalia (19). Kolejn¹ grup¹ produktów reprezentowan¹ ³¹cznie przez 179 wyrobów s¹ œwie e miêso i podroby (101 oznaczeñ, w tym 79 PGI i 22 PDO) oraz produkty miêsne (77, w tym 52 PGI i 25 PDO). Wœród tych dwóch grup artyku³ów pochodzenia zwierzêcego, najwiêcej zarejestrowa³y Francja (54) oraz Portugalia (46), choæ równie okaza³a lista jest w przypadku pañstw, tj.: W³ochy (30), Hiszpania (23), oraz Niemcy (11), Wielka Brytania (7). Wœród miêsa œwie ego dominuje drób z 36 pozycjami, na drugi miejscu plasuje siê jagniêcina/baranina z 22 oznaczeniami, na trzecim wo³owina (25), dalej po kilka nazw przypada w udziale wieprzowinie (7), cielêcinie (6) i miêsu koziemu (5). Istotne znaczenie w omawianej kategorii produkty miêsne maj¹ W³ochy i Portugalia, przy czym w przypadku pierwszego z wymienionych krajów chronione s¹ g³ównie nazwy pochodzenia (z 28 produktów, a 20 to PDO), natomiast w drugim chronione oznaczenie geograficzne (z 21 pozycji tylko jedna to PGI). Na uwagê zas³uguje fakt, e wiêkszoœæ z chronionych produktów to wieprzowina, a wœród niej znajduj¹ siê wyroby miêsne takie, jak szynki (22) oraz kie³basy. W Unii Europejskiej zarejestrowane s¹ 94 produkty w kategorii oleje i t³uszcze, oliwa z oliwek, g³ównie, bo a 80 to produkty zaliczane do Protected Designation of Origin, pozosta³e 14 uznane s¹

5 28 A. Borowska jako Protected Geographical Indication. Natomiast do grupy oliwy sto³owe jadalne zakwalifikowano 17 produktów, w tym 16 ujêto jako chroniona nazwa pochodzenia, a tylko 1 produkt grecki zarejestrowano jako PGI. Nale a³o siê spodziewaæ, e szczególn¹ ochron¹ tych grup w³asnych wyrobów zainteresowane bêd¹ W³ochy, Grecja, Hiszpania, Francja, Portugalia, choæ nie nale y zapomninaæ o Belgii i Niemczech (po 1 produkcie). Warto dodaæ, e wœród opisanych produktów dominuje g³ównie oliwa z oliwek, znacz¹ce miejsce w udziale przypisuje siê oliwom sto³owym, a kilka pozycji to mas³o. Jeœli chodzi o piwo, to wszystkie z 18 pozycji uznane jest za PGI. W tym, 12 z nich zarejestrowane jest w Niemczech, po 3 w Wielkiej Brytanii i Czechach. Liczn¹ pod wzglêdem umieszczonych na niej pozycji jest kategoria inne napoje, ciekawostk¹ jest to, e znajduj¹ siê na niej g³ównie wody (a 31 pozycji), których nazwy do koñca 2013 r. chroni¹ Niemcy, oraz napoje o nazwie cydr i perry chronione przez Francjê i Wielk¹ Brytaniê odpowiednio po 5 i 3 produkty. Istotna równie jest grupa o nazwie inne produkty pochodzenia zwierzêcego, do których zalicza siê jaja, miód, produkty mleczne poza mas³em itp. Wœród 23 zarejestrowanych i chronionych nazw pochodzenia 16 to miody, 9 z nich pochodzi z Portugalii, pozosta³e z Francji (2), Hiszpanii (2), Luksemburga, W³och, i Grecji. Ponadto w rejestrze s¹ nieliczni przedstawiciele œmietany oraz produktów mlecznych. Kolejn¹ wa n¹ grup¹ produktów jest pieczywo, ciasta i inne wyroby cukiernicze i piekarnicze, gdy zawieraj¹ 17 nazw produktów. Szeœæ z nich chroni Hiszpania, 4 Niemcy (w tym marcepan), 3 chleby W³osi, 2 produkty Francuzi i po jednym Grecy i Szwedzi. Najwiêksz¹ liczbê rejestracji ma chleb 4 nazwy, poza tym ciasta i nugat po 3 oraz inne, takie jak: herbatniki, suchary, ciastka. Komisja Europejska prowadzi równie ewidencjê ryb œwie ych i owoców morza oraz produktów nie ywnoœciowych, których obecnie jest po 9 w rejestrze. Do pierwszej z wymienionych grup wpisano miêdzy innymi 4 ryby, ostrygi, anchois czy kawior, podczas gdy do drugiej dwie gumy, szafran (1), ocet winny (2), olejki eteryczne (w tym lawendowy) oraz siano (z Francji). Ostatni¹ i najmniej liczn¹ kategori¹ s¹ produkty wymienione w za³¹czniku I. Obejmuj¹ one 5 chronionych nazw pochodzenia, do których zaliczamy g³ównie przyprawy, takie jak: papryka czy szafran. Poza uzyskaniem ochrony nazwy pochodzenia, chronionego oznaczenia geograficznego, mo - liwe jest równie otrzymanie wspólnotowego Œwiadectwa Specyficznego Charakteru TSG ( Traditional Speciality Guaranteed). Obecnie zarejestrowanych w Unii Europejskiej jest 15 nazw o szczególnym charakterze, w tym: 6 piw (5 z Belgii i 1 z Finlandii), 3 produkty zakwalifikowane jako pieczywo, ciasta i inne wyroby cukiernicze i piekarnicze (2 fiñskie i 1 hiszpañski), dwa w kategorii produkty miêsne (po jednym w Hiszpanii i Szwecji szynkê) oraz dwa sery (mozzarella z W³och i ser szwedzki z dziurami), po jednym produkcie wpisano do miêsa œwie- ego i podrobów (indyk z Wielkiej Brytanii), oraz do innych produktów pochodzenia zwierzêcego (w Hiszpanii) (rys. 4). Wst¹pienie do Unii Europejskiej 3LZR,QQHSURGXNW\ SRFKRG]HQLD ]ZLHU] FHJR ZLH HPL VR ZW\PSRGURE\ Rysunek 4. Liczba TSG w Unii Europejskiej (wg kategorii produktów) ród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Komisji Europejskiej (na dzieñ r.) umo liwi³o dziesiêciu nowym krajom, od 1 maja 2004 roku, ubieganie siê o ochronê produktów regionalnych i tradycyjnych we Wspólnocie. Okaza³o siê, e z dniem akcesji a do koñca 2006 roku zosta³y oficjalnie zg³oszone do procedury rejestracji przez nowych cz³onków 83 produkty (w tym jako potencjalne PDO 35 produktów oraz 23 PGI a 21 TSG), co stanowi³o w latach ponad 28% wœród zg³oszonych wszystkich wniosków. Najwiêcej wniosków z UE-10 zg³oszono z Czech (20 w tym 15 jako potencjalne PDO i 5 PGI), w dalszej kolejnoœci S³owacji, Wêgier, S³owenii, Polski 6HU\ 3URGXNW\ PL VQH JRWRZDQH SHNORZDQH Z G]RQHLWG 3LHF]\ZR FLDVWDFLDVWND Z\URE\ FXNLHUQLF]H KHUEDWQLNLLLQQH Z\URE\ SLHNDUQLF]H

6 Produkty regionalne i tradycyjne w Unii Europejskiej 29 (2 jako PDO, 4 jako PGI oraz 6 jako TSG), Litwy, Estonii i Cypru. Pierwszym krajem z nowo przyjêtych, którego produkty zosta³y wpisane na listê Chronione Oznaczenie Geograficzne by³y Czechy z trzema piwami. Warto wspomnieæ, e Polska wyst¹pi³a o ocenê wniosku o uzyskanie ochrony nazwy pochodzenia w przypadku Bryndzy podhalañskiej i Oscypka (w lutym 2005 r.) oraz o ochronê oznaczenia geograficznego dla miodu wrzosowego z Borów Dolnoœl¹skich (luty 2005) oraz Andrutów kaliskich i Kie³basy lisieckiej (w marcu 2006 r.). Wœród wniosków nazw produktów (PDO i PGI) zg³oszonych do rozpatrzenia przez Komisjê Europejsk¹, a opublikowanych na oficjalnej stronie Komisji do dnia r. by³o ³¹cznie 244, w tym 8 wniosków przed³o onych zosta³o w 2007 roku, 69 w 2006 roku, 63 w 2005 roku, 68 w 2004 roku, 20 w 2003 r., 6 w 2002 r. i 2 w latach Do najczêœciej zg³aszanych produktów nale ¹ te z kategorii owoce, warzywa, zbo a (84 wnioski), produkty miêsne (38 wniosków) oraz sery (33 wnioski). Nale y przypuszczaæ, e wiêkszoœæ z tych produktów, które zg³oszono w analizowanym okresie, a które do tej pory nie zosta³y og³oszone w pierwszej publikacji nie zostanie wpisana na listê PGI czy PDO. Podsumowanie Unijny system ochrony nazw pochodzenia, ochrony oznaczeñ geograficznych oraz œwiadectwa specyficznego charakteru stwarza dla wielu polskich producentów mo liwoœæ wyró nienia swoich wyrobów spoœród masowej i konwencjonalnej produkcji. Wœród dotychczas zg³oszonych przez MRiRW do procedury rejestracyjnej na szczeblu unijnym jest 17 produktów 6, w tym 8 produktów ubiega siê o przyznanie Œwiadectwa Specyficznego Charakteru, 4 produkty ochrony PDO i 5 PGI. Miejmy nadziejê, e w niedalekiej przysz³oœci równie i Polska bêdzie zalicza³a siê do tych pañstw liderów (Francji, W³oszech, Hiszpanii, Portugalii, Grecji czy Niemiec), które z uwagi na ró norodnoœæ i bogactwo nie tylko kulinarnych czy naturalnych tradycji wyró niaj¹ i chroni¹ dziedzictwo narodowe. Przez w³aœciw¹ promocjê bogactwa produktów tradycyjnych i regionalnych mo liwe jest ukazanie pozytywnego wizerunku naszego kraju, a przez to wp³ywanie stymuluj¹co na rozwój obszarów wiejskich, gdzie zazwyczaj wspomniane wyroby s¹ produkowane i przetwarzane. Literatura G¹siorowski M. (red.) 2005: O produktach tradycyjnych i regionalnych. Mo liwoœci a polskie realia. Fundacja Fundusz Wspó³pracy. Warszawa. Lista produktów tradycyjnych 2005 i : FAPA. Warszawa. Materia³y Polskiej Izby Produktu Regionalnego i Lokalnego Sumary The article presents of basic information about the traditional and regional products in the European Union. It describes legal regulations allowing registration and protection of these kinds of products in EU. The paper also defines the terms of PDO, PGI and TSG. Adres do korespondencji: dr Agnieszka Borowska Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej ul. Nowoursynowska Warszawa tel. (0 22) agnieszka_borowska@sggw.pl 6 [