Teoria dominacji. zbędny balast czy użyteczna pomoc?

Transkrypt

1 Teoria dominacji zbędny balast czy użyteczna pomoc?

2 Źródła teorii dominacji Przekonanie, że pies to przebrany wilk

3 Źródła teorii dominacji badania nad wilkami żyjącymi w niewoli (lata 40-te) przekonanie o ścisłej hierarchii wśród wilków przeniesienie wniosków z obserwacji wilków na zachowania psów pies i człowiek tworzą stado dowolna interpretacja pojęć dominacja i hierarchia łatwe wyjaśnienie wszystkich problemowych zachowań

4 Źródła teorii dominacji odkrycie hierarchii dziobania u drobiu (Schjelderup-Ebbe1922 r.)

5 Źródła teorii dominacji Błędne przekonania: Skoro pies pochodzi od wilka, a wilki żyją w stadzie to pies żyje w stadzie z człowiekiem Skoro w stadzie wilków samiec ALFA zdobywa przywództwo siłą - człowiek musi sobie podporządkować psa w domowym stadzie. Zapomnienie o neotenii

6 Źródła teorii dominacji Błędne przekonania: Pies nieustannie knuje spisek aby poprzez zamach stanu przejąć władzę w domowym stadzie

7 przejawy dominacji u psów ciągnięcie na smyczy spanie na górze schodów bronienie miski kładzenie głowy i łapy na kolanach właściciela przechodzenie przed właścicielem przez drzwi układanie się w przejściach wchodzenie na meble

8 Konsekwencje błędnych przekonań Jeśli pies dąży do przejęcia władzy w domowym stadzie, to należy obniżyć status psa, co rozwiąże problemy z dominacją. Uzasadnienie zastosowania siły i brutalności wobec psa.

9 Stado czy rodzina Czy pies tworzy stado? Czy pies tworzy stado z człowiekiem? Czy pojęcie stada jest potrzebne do wyjaśnienia relacji psa i człowieka

10 Stado czy rodzina Zachowania stadne są formą przystosowania się do środowiska (Coppinger) wilki żyją w stadach głównie po to, by dorosła para mogła skutecznie dzielić się ze swoim potomstwem nadwyżką pokarmu pochodzącą z upolowania większej zwierzyny (Schmidt i Mech) W rzeczywistości pies nie ma powodu tworzyć stada ze swoim właścicielem, ponieważ każda potrzeba związana z przetrwaniem jest przez nas zaspokajana

11 definicja dominacji Według ludzi: mający władcze wpływy wpływowy zwracający uwagę utrzymujący władczą pozycję psy nie podejmują świadomie decyzji tego rodzaju

12 definicja dominacji Według wilków: dążenie do eliminacji rywali seksualnych hierarchia jako związek oparty na dominacji i uległości, ustalony i podtrzymywany za pomocą zachowań zrytualizowanych.(r. Abrantes) Człowiek kontroluje wszystkie zasoby psa łącznie z możliwościami prokreacji, więc ta wilcza definicja eliminacji rywali nie odnosi się do psów. Człowiek nie ma budowy psa, więc nie jest w stanie rytualizować psich zachowań.

13 definicja dominacji

14 definicja dominacji Dominacja u psów: kojarzona z agresją jako sposobem na przejęcie władzy lub utrzymanie zasobów. Ale powodem agresji kontrolującej jest STRACH a nie chęć dominacji. Pies chce uniknąć sytuacji jaką uważa za awersyjną i dlatego atakuje. (por. Azrin 1986, Lindsay)

15 definicja dominacji Dominacja u psów: U psów nie występuje coś takiego jak STATUS jako zasób, którego należy bronić. Przykład: eksperyment z podziałem pieniędzy. Ludzie są gotowi zrezygnować z mniejszej sumy w imię utrzymania statusu. Psy nie zrezygnują nawet z małego kąska, który dostaną.

16 definicja dominacji Dominacja nie jest synonimem porządku hierarchicznego. Przez dominację tradycyjnie definiowano możliwość jednostki do utrzymywania czy regulowania dostępu do zasobów (Hinde 1957, 1970, Rowell 1974) To jest opis regularności wygranej lub przegranej na każdym etapie dostępu do zasobu, czego nie należy mylić ze statusem czy przyznaniem pierwszeństwa dostępu do zasobów (Archer 1988)

17 definicja dominacji Agresywny szczeniak dominuje podporządkowanego kota aby osiągnąć wyższy status

18 TEORIA dominacji Teoria naukowa Teoria to system pojęć, definicji, aksjomatów i twierdzeń ustalających relacje między tymi pojęciami i aksjomatami, tworzący spójny system pojęciowy opisujący jakąś wybraną fizyczną lub abstrakcyjną dziedzinę. W przypadku nauk przyrodniczych, inżynieryjnych i nauk humanistycznych teorie są tworzone w celu: - systematyzowania i racjonalizowania faktów, - wyjaśniania powodów ich występowania, - przewidywania przyszłych zdarzeń, oraz - budowy nowych systemów/urządzeń/broni. (źródło: Wikipedia)

19 TEORIA dominacji W takim rozumieniu Teoria dominacji nie jest naukową teorią ponieważ: Nie opisuje zadowalająco relacji pies - człowiek ani pies - pies Nie wyjaśnia powodów zachowania Nie pozwala przewidywać przyszłych zdarzeń

20 Pies w rodzinie Czy pies i człowiek tworzą stado? Stado to zbiór osobników jednego gatunku Naprawdę nie wierzę, by psy postrzegały nas jako inne psy i dlatego uważam, że nie rywalizują z nami o pozycję. (J. Fisher, Diary of a Dotty Dog Doctor, Alpha Publishing 1997)

21 Pies w rodzinie pies w naturalnym środowisku wilka nie dałby rady przeżyć, ponieważ ewolucyjnie zbytnio oddalił się od wilka. Dostęp psów do kluczowych dla życia zasobów jest zależny od człowieka.

22 wychowanie psów w duchu dominacji Zjedz coś zanim pozwolisz jeść psu Nie pozwalaj psu wchodzić na meble Nie pozwalaj psu leżeć na szczycie schodów Nie pozwalaj psu leżeć w przejściu Nie przechodź ponad psem Nie przepuszczaj psa przez drzwi jako pierwszego Nie pozwalaj dominować poprzez ciągnięcie na smyczy Nie pozwalaj psu rozpoczynać i kończyć zabawy Nie pozwalaj psu wygrywać w przeciąganie Wchodź na posłanie psa Każ psu warować

23 wychowanie psów w duchu dominacji Zmuszaj psa do przyjęcia uległej pozycji Przewracaj psa na plecy Warcz na psa gdy go trzymasz przy ziemi

24 wychowanie psów w duchu dominacji Pies ma słuchać rozkazów KOMENDY ROZKAZY POSŁUSZEŃSTWO RYGOR TRESURA

25 wychowanie psów w duchu dominacji Efekt siłowych rozwiązań to: zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa przez psa utrata więzi przeniesiona agresja wyuczona bezradność

26 Popularność teorii dominacji łatwe wyjaśnienie wszystkich problemów z zachowaniem: dlaczego mnie pies dominuje - BO GRYZIE! Dlaczego gryzie - BO DOMINUJE!

27 Popularność teorii dominacji łatwe recepty i wzmocnienie dla właściciela efekt autorytetu (Zimbardo, Milgram)

28 Program redukcji pozycji Jeśli w ten sposób chcesz żyć ze swoim psem, to mam wiadomość, która rozczaruje wielu ludzi dążących do zajęcia pozycji alfa - dla psa nie ma żadnego znaczenia czy przestrzegasz tych zasad czy nie (J. Fisher, Diary...)

29 wylewanie dziecka z kąpielą Obalenie teorii dominacji nie wyklucza przestrzegania zasad współżycia z psem Psy są zwierzętami społecznymi i komunikują się ze sobą oraz potrafią ze sobą kooperować Mimo, iż status nie jest dla psa żadną wartością, to konkretne ZASOBY - owszem. Możliwość kontrolowania dostępu do zasobów jest istotna w relacjach z psem.

30 wylewanie dziecka z kąpielą Cytat z APTD: Psy nie są wilkami. Pomysł, że zachowanie psa może być wyjaśnione przez modele odnoszące się do zachowań wilków jest tak samo uprawniony, jak sugerowanie, że zachowanie szympansów może służyć do wyjaśnienia zachowań ludzi. psy to nie wilki? (gatunek to wszystkie populacje, których osobniki potencjalnie mogą się ze sobą krzyżować w warunkach naturalnych i wydawać płodne potomstwo) Ernst Mayr 1943r. W tym znaczeniu psy SĄ wilkami, ponieważ mogą się z nimi krzyżować dając płodne potomstwo. Nie można tego samego powiedzieć o ludziach i szympansach (poza miejskimi legendami opisywanymi w brukowcach)

31 wylewanie dziecka z kąpielą Cytat z APTD: Psy nie są wilkami. Pomysł, że zachowanie psa może być wyjaśnione przez modele odnoszące się do zachowań wilków jest tak samo uprawniony, jak sugerowanie, że zachowanie szympansów może służyć do wyjaśnienia zachowań ludzi. psy to nie wilki? (gatunek to wszystkie populacje, których osobniki potencjalnie mogą się ze sobą krzyżować w warunkach naturalnych i wydawać płodne potomstwo) Ernst Mayr 1943r. W tym znaczeniu psy SĄ wilkami, ponieważ mogą się z nimi krzyżować dając płodne potomstwo. Nie można tego samego powiedzieć o ludziach i szympansach (poza miejskimi legendami opisywanymi w brukowcach)

32 wylewanie dziecka z kąpielą psy SĄ udomowioną wersją wilka ludzie NIE SĄ udomowiona wersją szympansa

33 wylewanie dziecka z kąpielą Cytat z APDT: Koncepcja dominacji jako czynnika w relacjach ludzi i psów opiera się na przestarzałych wynikach badań wilków w niewoli. Wbrew powszechnym przekonaniom badania nad wilkami w ich naturalnym środowisku wykazały, że wilki nie są dominowane przez osobnika Alfa - najbardziej agresywnego samca w stadzie. Raczej wilki działają w strukturze społecznej podobnej do ludzkiej rodziny i udzielają sobie wzajemnego wsparcia i pomocy w celu przetrwania grupy.

34 wylewanie dziecka z kąpielą wcześniej APDT twierdzi, że psy nie są jak wilki, ludzie nie są jak szympansy, a teraz dodaje, że WILKI SĄ JAK LUDZIE??? Czy to rzeczywiście ma sens?

35 wylewanie dziecka z kąpielą APDT odnosi się do obserwacji wilków w niewoli, gdzie przebywały niespokrewnione ze sobą osobniki, spośród których wyłaniał się osobnik ALFA - jako najbardziej asertywny, zdolny do kontrolowania ograniczonej liczby zasobów. Zapytajmy jednak jak wiele psów wychowuje się w grupach rodzinnych pośród swoich krewnych? Psy są zabierane do OBCYCH domów i mieszkają z OBCYMI sobie innymi psami, kotami, ludźmi. Kto w takiej grupie ma podejmować wiążące decyzje? Zależnie od swojego temperamentu pies może przejąć tę rolę albo czuć się bardzo niepewnie w swojej rodzinie

36 dominacja czy nie? pomylenie pojęć: agresja = dominacja = hierarchia nic bardziej błędnego!

37 dominacja czy nie? dominacja to asymetryczny wynik rywalizacji o zasoby wielokrotnie powtarzany dominacja ma charakter relacji skoro mówimy o demonstracji uległości - to nie pojawia się ona inaczej jak w kontekście dominacji relację dominacja - uległość przejawiają ptaki, szympansy, ryby, ludzie... Dlaczego nie psy?

38 dominacja czy nie? Przekonanie, że dominująca rola człowieka ma polegać na agresywnym zachowaniu wobec psa jest przebrzmiałym nonsensem. raczej chodzi o to, kto przejawia inicjatywę, kto kontroluje zasoby, zabawę, aktywność. To wymaga spokojnego przewodnictwa ze strony człowieka z jasno wyznaczonymi zasadami. Nie ma to nic wspólnego z przemocą ani fizycznym karaniem.

39 dominacja czy nie? Wśród psów podobnie jak wśród ludzi są osobniki mniej lub bardziej chętne do przejmowania inicjatywy. Można to nazwać w dowolny sposób, ale zaprzeczanie oczywistym faktom czyni nas ślepymi na całą złożoność relacji pies - człowiek.

40 dominacja czy nie? Świat szkolenia psów jest zbyt często wyjaśniany wyłącznie w kategoriach warunkowania instrumentalnego. Warunkowanie instrumentalne jest najprostszą formą uczenia się. Nawet muchy i ślimaki mogą być w tym mistrzami. zamazywanie intuicyjnego rozumienia skomplikowanej natury psów i ich nieudomowionych odpowiedników jest tak samo nieodpowiedzialne wobec adeptów sztuki trenerskiej jak i wobec samych psów, które cierpią, gdy są skazywane na eutanazję z powodu nie bycia zrozumianym.

41 Zamiast dominacji dyrygent i orkiestra ksiądz i wierni rodzice i dzieci kierownik i zespół reżyser i aktorzy nauczyciel i uczniowie Przewodnictwo to nie DOMINACJA lecz troska i opieka wskazywanie kierunku i zapewnianie bezpieczeństwa nauczanie zasad i ich respektowanie

42 EDUKACJA i KOMUNIKACJA zamiast dominacji! lepsze wyjście

43 Dziękuję za uwagę! Jacek Gałuszka