Jak potwierdzić europejską zgodność zautomatyzowanych linii produkcyjnych?

Transkrypt

1 Europejska jednostka notyfikowana nr 1548 Jak potwierdzić europejską zgodność zautomatyzowanych linii produkcyjnych? Stefan Kosztowski Robotyzacja i Automatyzacja w Przemyśle, Sosnowiec, listopad

2 Program: 1. Wprowadzenie 2. Rodzaje linii 3. Regulacje prawne 4. Technologie potwierdzenia zgodności 5. Analiza ryzyka 6. Obowiązki dostawcy i użytkownika 7. Oferta PIAP- OCW z referencjami 8. Dyskusja 2

3 1. Wprowadzenie Zautomatyzowane linie produkcyjne to jeden z najbardziej złożony oraz zaawansowany technologicznie produktów naszych czasów. Kluczowe kwestie: jakość (utrzymanie powtarzalności) wydajność (jak najwięcej) bezpieczeństwo (ludzi, środowiska pracy, mienia) 3

4 Wyrób złożony: ODDZIAŁ CERTYFIKACJI WYROBÓW Procesy technologiczne prowadzące do celu mają charakter dyskretny (możliwość automatyzacji) W skład linii technologicznej wchodzi wiele maszyn ze sobą współpracujących Wyrób zaawansowany technologicznie: Konstrukcje mechaniczne linii powinny zapewniać dużą trwałość i powtarzalność eksploatacyjną Konstrukcje elektroniczne i elektryczne linii zapewniają stosowanie najnowszych technologii w zakresie wytwarzania zespołów linii (komputery, sterowniki, w tym bezpieczeństwa) Algorytm działania oprogramowanie powinno być stabilne 4

5 Definicje linii produkcyjnej Zespół maszyn; które w celu osiągnięcia określonego efektu końcowego zostały zestawione i są sterowane w taki sposób, że działają jako zintegrowana całość (dyrektywa MD 2006/42/WE). Efekt końcowy może dotyczyć: przetwarzania, obróbki, transportu, pakowania materiałów lub półproduktów. Zestaw maszyn, które są tak rozmieszczone i sterowane, aby funkcjonowały jak zintegrowana całość dla osiągnięcia wspólnego celu (PN-EN ISO 12100:2011 Bezpieczeństwo maszyn. Ogólne zasady projektowania. Ocena ryzyka i zmniejszenie ryzyka. 5

6 Zintegrowany system produkcyjny to grupa maszyn pracująca w skoordynowany sposób, połączona: systemem dostawy materiałów, sterowaniem w celu wytwarzania, obróbki, przemieszczania lub pakowania części lub ich montażu. (PN-EN ISO 11161:2007 Bezpieczeństwo maszyn. Zintegrowane systemy produkcyjne) Sprzęt roboczy to wszelkie maszyny, urządzenia lub instalacje użytkowane podczas pracy (dyrektywa BHP Narzędziowa 2009/104/WE) 6

7 Do określenia linia produkcyjna stosowane są zamiennie następujące określenia: Zespół maszyn Zestaw maszyn Maszyna zespolona Zintegrowany system produkcyjny Sprzęt roboczy 7

8 Cechy charakterystyczne linii produkcyjnych: Rozłożenie przestrzenne maszyn tworzących linie Częściowy lub pełny proces automatyzacji produkcji Integracja pracy linii przez: Nadrzędny system sterowania System dostawy materiałów Integracja autonomicznych maszyn przez maszyny transportu bliskiego Zastosowanie ochronnych elementów bezpieczeństwa na poziomie autonomicznych maszyn oraz całej linii Obecność w linii stanowisk kontrolno pomiarowych do sprawdzania materiałów, półproduktów, wyrobów gotowych 8

9 2. Rodzaje linii produkcyjnych Klasyfikacja wg branż: Dla przemysłu spożywczego Dla przemysłu motoryzacyjnego Dla przemysłu elektronicznego Dla przemysłu maszynowego Klasyfikacja wg celu: Dla produkcji wytwarzania i obróbki detali z zastosowaniem różnych technologii, takich jak: spawanie, zgrzewanie, ukosowanie blach, gratowanie, polerowanie, nakładanie powłok Dla montażu zespołów z detali, dla pakowania materiałów lub detali Dla transportu bliskiego 9

10 Klasyfikacja wg przepisów dopuszczenia do obrotu i użytkowania Linie produkcyjne nowe wytworzone w UE Linie produkcyjne nowe i stare wytworzone w UE Linie produkcyjne stare zainstalowane w UE przed wprowadzeniem dyrektyw NP Linie produkcyjne modernizowane zainstalowane w UE 10

11 3. Regulacje prawne Zakres zastosowania przepisów Linie produkcyjne nowe z UE dyrektywy NP: MD 2006/42/WE EMC 2004/108/WE PED 97/23/WE LVD 2006/95/WE Linie produkcyjne stare spoza UE dyrektywy NP jak wyżej 11

12 Linie produkcyjne stare z UE Dyrektywa Narzędziowa 2009/104/WE (narodowe minimalne wymagania BHP) Linie produkcyjne złożone z maszyn starych i nowych z UE Dyrektywa narzędziowa 2009/104/WE (narodowe minimalne wymagania BHP) 12

13 Linie produkcyjne eksploatowane mogą podlegać modernizacji Mała modernizacja pozostaje stary wyrób. Zmiany konstrukcyjne związane z dostosowaniem do minimalnych wymagań BHP przez zastosowanie dodatkowych środków ochrony Głęboka modernizacja powstaje nowy wyrób. Zmiany w konstrukcji: Wymiana układów napędowych Wymiana układów sterowania Dodanie dodatkowych maszyn Dotyczące podwyższenia wydajności i jakości wytwarzania lub zakresu zastosowania Niekiedy się mówi, że jeżeli poziom ryzyka po działaniach modernizacyjnych nie wzrósł to pozostaje stary wyrób. 13

14 4. Technologie potwierdzenia zgodności Co to jest europejskie potwierdzenie zgodności? Dopuszczenie legalne do obrotu i użytkowania. W przypadku dyrektyw Nowego Podejścia jest to: Wystawienie pisemne Deklaracji Zgodności WE na linię produkcyjną przez wytwórcę (nie zawsze) Oznakowanie linii zastrzeżonym europejskim znakiem zgodności CE przez wytwórcę Raport z kontroli linii wystawiony przez użytkownika przy wprowadzaniu do użytkowania 14

15 W przypadku dyrektywy Narzędziowej może to, być: oświadczenie pisemne o zgodności linii produkcyjnej z dyrektywą wystawione przez użytkownika Raport zawierający konkluzje z kontroli linii produkcyjnej 15

16 Technologie prowadzenia oceny zgodności lub kontroli Cykl życia linii: Linia nowa: Projektowanie ocena zgodności wg dyrektywy Wytwarzanie Maszynowej producent Wprowadzenie do obrotu Wprowadzenie do użytkowania kontrola wg dyrektywy Eksploatacja Maszynowej użytkownik Linia stara oraz linia z maszynami: starymi i nowymi Wprowadzenie do użytkowania Zmiana miejsca linii kontrola wg dyrektywy narzędziowej użytkownik Eksploatacja 16

17 Filozofia oceny zgodności lub kontroli linii produkcyjnych Filozofia oceny zgodności do linii nowych wykonywana przez producenta. Technologia ogólna metodą Krok po kroku wg Dyrektyw NP 17

18 Ocena zgodności z dyrektywą maszynową w oparciu o normy zharmonizowane. Zastosowanie technologii oceny zgodności zintegrowanej wg normy PN-EN ISO 11161:2007 Bezpieczeństwo maszyn Zintegrowane systemy produkcyjne Wymagania podstawowe. Norma ogólna grupy wyrobów linie produkcyjne. Na tej podstawie trzeba przygotować Specyfikację Techniczną konkretnej linii produkcyjnej. 18

19 Zakres Specyfikacji Technicznej wg PN-EN ISO Badania dokumentacji ZLP 2. Badania projektu ZLP na podstawie dokumentacji Identyfikacja Analiza ryzyka Zastosowane środki bezpieczeństwa 3. Badania obiektowe ZLP Identyfikacja i sprawdzenie zgodności wykonania Badania funkcjonalności (lokalnie i całościowo) Badanie funkcji sterowania: start, stop, reset oraz funkcji bezpieczeństwa stop awaryjny 19

20 Badanie ochrony przed zagrożeniami mechanicznymi Badanie ochrony przed zagrożeniami elektrycznymi Badanie ochrony przed zagrożeniami termicznymi Badanie innych urządzeń ochronnych (nieoczekiwane uruchomienie, zawieszenie funkcji bezpieczeństwa) Badanie ochrony przy zaniku zasilania Badanie hałasu Badanie oświetlenia 20

21 Filozofia kontroli zgodności linii produkcyjnych wykonywana przez użytkownika Linie stare Użytkownik wykonuje kontrolę zgodności metodą listy kontrolnej opracowanej na podstawie wymagań dyrektywy narzędziowej. Ma do dyspozycji: fizycznie istniejącą linię, minimalną dokumentację linii obejmującą instrukcje stanowiskowe, instrukcję użytkownika całej linii oraz zapisy z analizy ryzyka zawodowego związanego z linią. 21

22 Zakres listy kontrolnej (wybrane zagadnienia) w układzie wymagania, uzasadnienie zgodności 1. Elementy sterownicze 2. Układy sterowania 3. Kluczowe funkcje (uruchomienie, zatrzymanie, zatrzymanie awaryjne) 4. Ochrona przed zagrożeniami mechanicznymi 5. Ochrona przed zagrożeniami termicznymi 6. Ochrona przed zagrożeniami elektrycznymi 7. Urządzenia ostrzegawcze 22

23 Linie nowe Listy kontrolne w układzie wymagań i uzasadnienia zgodności na podstawie wymagań maksymalnych tj. zasadniczych wymagań dyrektywy maszynowej. 23

24 5. Analiza ryzyka Analizy ryzyka technicznego (ryzyka związanego z pracą obiektu) jest podstawowym narzędziem przy ocenie bezpieczeństwa linii produkcyjnych nowych i powinna być wykonana obowiązkowo. Ryzyko techniczne jest zależne od prawdopodobieństwa wystąpienia szkody w wyniku zagrożenia oraz ciężkości szkody spowodowanego przez to zagrożenie. Prawdopodobieństwo wystąpienia szkody zależy od częstości i czasu narażenia, prawdopodobieństwa zagrożenia, możliwości uniknięcia zagrożenia. Analiza ryzyka służy do określenia bezpieczeństwa linii w oparciu o istniejące ryzyko resztkowe. 24

25 Proces oceny ryzyka i zmniejszenia ryzyka przedstawiony został w nowej normie PN-EN ISO 12100:2011 obejmującej: Ocenę ryzyka Redukcję ryzyka Dokumentowanie oceny i redukcji ryzyka Przy ocenie ryzyka należy rozważyć między innymi zagrożenie pochodzenia Mechanicznego Elektrycznego Termicznego Od układu sterowania (norma PN-EN ISO /2, PN-EN ISO 62061) 25

26 Przy ocenie starych linii produkcyjnych powinna prowadzona być obowiązkowo przez użytkownika analiza ryzyka zawodowego (ryzyka od strony personelu). 26

27 6. Obowiązki dostawcy i użytkownika Dostawcy linii produkcyjnej powinni: 1. Przeprowadzić ocenę zgodności i wystawić deklarację Zgodności WE dołączoną do linii 2. Oznakować linię znakiem CE 3. Dostarczyć wraz z linią DTR 4. Przechowywać dokumentację z oceny zgodności i udostępniać ją na życzenie organów nadzoru 5. Przyjąć odpowiedzialność za bezpieczeństwo linii 27

28 Użytkownik linii produkcyjnej powinien: 1. Dostarczyć pracownikom do użytkowania linie bezpieczne Linie nowe zgodne z zasadniczymi wymaganiami Linie stare zgodne z minimalnymi wymaganiami 2. Przeprowadzić kontrole linii: Po zainstalowaniu, przed przekazaniem do eksploatacji Po zainstalowaniu na innym stanowisku pracy lub w innym miejscu Okresowe podczas eksploatacji Po usunięciu awarii linii 3. Posiadać zapisy z kontroli linii w tym analizę ryzyka zawodowego 4. Posiadać dokumentację linii (instrukcję użytkowania, instrukcję stanowiskowe) dostępne dla odpowiedniego personelu 5. Prowadzić szkolenia personelu w zakresie bezpieczeństwa linii 28

29 7. Oferta prac prowadzonych przez PIAP - OCW 29

30 A) Ocena zgodności lub kontrola wyrobów 1. Ocena zgodności zautomatyzowanych lub zrobotyzowanych stanowisk lub linii produkcyjnych wg dyrektyw Nowego Podejścia 2. Kontrola zgodności zautomatyzowanych lub zrobotyzowanych stanowisk lub linii produkcyjnych wg dyrektywy Narzędziowej 3. Ocena zgodności: Sprzętu automatyki i pomiarów Sprzętu elektrycznego Urządzeń instalacyjnych do budynków Wybranych urządzeń medycznych 4. Ocena zgodności EMC i bezpieczeństwa funkcjonalnego wyrobów 30

31 B) Szkolenia 1. Europejska zgodność CE wyrobów (szkolenia dedykowane) 2. Bezpieczeństwo linii i stanowisk produkcyjnych Szkolenia dedykowane zarówno po stronie producentów wyrobów jak i po stronie użytkowników dla: Menedżerów Personelu technicznego Handlowców 31

32 Lista referencyjna wybranych ocen zgodności PIAP OCW 1. Zrobotyzowane stanowiska spawalnicze dla firmy Jadar, Radom 2. Stanowisko segregacji kulek dla firmy Takata, Krzeszów 3. Stanowisko dozownika kombinacyjnego dla firmy Coffe Service, Warszawa 4. Linia automatyczna produkcji zestawów dla firmy Huta Szkła, Krosno 5. Zrobotyzowane stanowisko spawania ramy stołu do masażu firmy Inmed, Koszalin 32

33 6. Zrobotyzowane stanowisko spawalnicze do spawania łyżki materiałów sypkich i ramy chwytaka dla firmy Metal Fach, Sokółka 7. Zrobotyzowane stanowisko spawalnicze do spawania elementów ogrodzenia dla firmy Pol Agros, Oziemkówka 8. Zrobotyzowane stanowiska transportu, elementów ceramicznych (motoryzacja dla firmy Automative Emissions Control, Koło 9. Linia produkcyjna Back end II do montażu paneli słonecznych dla firmy Jabil, Kwidzyń 10.Linie produkcyjne blach trapezowych dla firmy Arcelor Mittal Constructions Polska 33

34 11. Zrobotyzowane stanowiska spawania chłodnic firma Valeo, Skawina (motoryzacja) 12. Zautomatyzowane stanowisko montażu tłumików firmy Konsberg Automative. Pruszków (motoryzacja) Lista referencyjna szkoleń Oznakowanie CE dla różnych branż: AGD Ochrona środowiska Produkcja maszyn i linii wytwarzania Motoryzacja (Zakłady Opla, Gliwice) Instalacyjne wyroby budowlane Automatyka i pomiary 34

35 Europejska jednostka notyfikowana nr Dyskusja Dziękuję za uwagę i zapraszam do dyskusji