Zmiany w Polskim prawie wodnym po przystąpieniu Polski do UE restrukturyzacja gospodarki wodnej

Transkrypt

1 Zmiany w Polskim prawie wodnym po przystąpieniu Polski do UE restrukturyzacja gospodarki wodnej Monika Zabrzeńska-Chaterera Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Osnabruck, r. 1

2 Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską Artykuł 2 Zadaniem Wspólnoty jest, poprzez ustanowienie wspólnego rynku, unii gospodarczej i walutowej oraz urzeczywistnienie wspólnych polityk lub działań ( ), popieranie w całej Wspólnocie harmonijnego, zrównowaŝonego i stałego rozwoju działalności gospodarczej, wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej, równości męŝczyzn i kobiet, stałego i nieinflacyjnego wzrostu, wysokiego stopnia konkurencyjności i konwergencji dokonań gospodarczych, wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, podwyŝszenia poziomu i jakości Ŝycia, spójności gospodarczej i społecznej oraz solidarności między Państwami członkowskimi. 2

3 Dyrektywa 2000/60/WE (RDW) RDW wyznacza ramy polityki wodnej Wspólnoty Europejskiej. Jest wynikiem wieloletnich prac zmierzających do lepszej ochrony wód poprzez wprowadzenie wspólnej europejskiej polityki wodnej, opartej na przejrzystych, efektywnych i spójnych ramach legislacyjnych. Kraje Członkowskie zaczęła obowiązywać z dniem opublikowania (22 grudnia 2000 r.), natomiast Polskę formalnie obowiązuje od dnia akcesji do Unii Europejskiej. RDW ma na celu utrzymanie i poprawę środowiska wodnego we Wspólnocie. Cel ten jest szczególnie związany z poprawą jakości wód. Priorytetem powinno być podjęcie odpowiednich kroków w ramach odpowiedzialności poszczególnych Państw Członkowskich poprzez opracowanie programów działań dostosowanych do warunków regionalnych i lokalnych. Działania zostaną zapisane w planach 3 gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy.

4 Zmiany w Polskim prawie wodnym po przystąpieniu Polski do UE Dyrektywy są aktami wiąŝącymi Państwa Członkowskie jedynie w zakresie celów, które mają być dzięki nim osiągnięte. Jednocześnie zobowiązują państwa do wydania w określonym terminie przepisów krajowych odpowiadających ich treści. W Polsce zapisy RDW zostały transponowane do: Ustawy z 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005, Nr 239, poz z póź. zm.), a takŝe: Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006, Nr 129, poz. 902 z póź. zm.), Ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006, Nr 123, poz. 858), Ustawy o odpadach, Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 4

5 Zmiany w Polskim prawie wodnym po przystąpieniu Polski do UE cd. Ustawa Prawo wodne (Dz.U z pózn. zm.) wnosi do jej pierwotnego brzmienia istotne zmiany. Zmiany te koncentrują się na: - problematyce celów środowiskowych, - planowaniu w gospodarowaniu wodami, - programowaniu działań oraz - obejmują szereg nowych zagadnień (m.in. dodano nowe definicje np. jednolite części wód, warstwa wodonośna oraz zmodyfikowano niektóre juŝ istniejące np. obszar dorzecza, wody podziemne, ścieki bytowe itp. 5

6 Zmiany w Polskim prawie wodnym po przystąpieniu Polski do UE cd. Fundamentalny charakter mają zmiany obejmujące strukturę celów środowiskowych (wprowadzone do art. 38 ust.2), gdyŝ wytyczają one kierunki rozwoju prawa wodnego na najbliŝsze dziesięciolecia. Celem nadrzędnym jest osiągnięcie do końca 2015 roku (art.38): dobrego stanu ekologicznego i chemicznego dla poszczególnych jednolitych części wód powierzchniowych. dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego dla poszczególnych jednolitych części wód sztucznych oraz silnie zmienionych, dobrego stanu ilościowego i chemicznego dla poszczególnych jednolitych części wód podziemnych. 6

7 Zmiany w Polskim prawie wodnym po przystąpieniu Polski do UE cd. Kryteria oceny jakości wód: dobry stan ekologiczny i chemiczny oraz potencjał ekologiczny wód powierzchniowych, Podział wód na jednolite części wód powierzchniowych i podziemnych, Ustawa Prawo wodne dopuszcza wzorem RDW moŝliwości pewnych odstępstw od określonych celów (art. 38 ust.5, art. 114 a), W ustawie pojawia się program wodno-środowiskowy kraju, który określa działania zmierzające do poprawy lub utrzymania dobrego stanu wód na poszczególnych obszarach dorzeczy, dzielące się na działania podstawowe i uzupełniające (art. 113 a), 7

8 Zmiany w Polskim prawie wodnym po przystąpieniu Polski do UE cd. Nowy kształt uzyskały przepisy o planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza (art. 114) oraz o dokumentacjach planistycznych (art. 113 ust. 2-5), tworzonych na potrzeby procesu planowania gospodarowania wodami, Transpozycji RDW słuŝą równieŝ rozbudowane przepisy o monitoringu wód (nowy dział VI, rozdział 6a) Zapisy art. 113a ust. 2 pkt 2 akcentują znaczenie zasady zwrotu kosztów usług wodnych, Zapisy art. 119 ust. 7 przejmują z RDW zasady uspołecznienia procesu planowania, W ustawie dokonano nowego podziału Polski na obszary dorzeczy. Zarządzanie zasobami wodnymi realizowane jest z uwzględnieniem podziału państwa na obszary dorzeczy i regiony wodne (art. 3 pkt. 1) 8

9 Art. 3 pkt. 2: Ustala się następujące obszary dorzeczy: 1. obszar dorzecza Wisły obejmujący, oprócz dorzecza Wisły znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, równieŝ dorzecza Słupi, Łupawy, Łeby, Redy oraz pozostałych rzek uchodzących bezpośrednio do Morza Bałtyckiego na wschód od ujścia Słupi, a takŝe wpadających do Zalewu Wiślanego Ucker Jarft ŚwieŜa Pregoła Niemen 2. obszar dorzecza Odry obejmujący, oprócz dorzecza Odry znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, takŝe dorzecza Regi, Parsęty, Wieprzy oraz pozostałych rzek uchodzących bezpośrednio do Morza Bałtyckiego na zachód od ujścia Słupi, a takŝe wpadających do Zalewu Szczecińskiego 3. obszary dorzeczy: Dniestru, Dunaju, Jarft, Łaby, Niemna, Pregoły, ŚwieŜej, Ücker - obejmujące znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej części międzynarodowych dorzeczy. Łaba Odra Dunaj Wis ła Dnies tr 9

10 Rozporządzenie rady ministrów z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy i regionów 10 wodnych (Dz.U )

11 Organami właściwymi w sprawach gospodarowania wodami są: 1) minister właściwy do spraw gospodarki wodnej, 2) Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej - jako centralny organ administracji rządowej, nadzorowany przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej, 3) dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej - jako organ administracji rządowej niezespolonej, podlegający Prezesowi Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, Art.3 RDW Koordynacja uzgodnień administracyjnych w obszarach dorzeczy 4) wojewoda, 5) organy jednostek samorządu terytorialnego. 11

12 Zmiany instytucjonalne w gospodarce wodnej w Polsce Struktura instytucjonalna gospodarki wodnej w Polsce jest bardzo skomplikowana. Zarządzanie gospodarką wodną odbywa się w granicach obszarów stanowiących jednostki hydrograficzne, ale jednocześnie wiele zadań związanych z realizacją gospodarowania wodami przypisanych jest organom działającym w jednostkach administracyjnych. W jednostkach hydrograficznych - skupione są zadania planistyczne i kontrolne W jednostkach administracyjnych - zadania o charakterze wykonawczym Taka struktura wymaga właściwej wymiany informacji i koordynacji prowadzonych prac. Dlatego szczególnie waŝna jest stała, ścisła współpraca pomiędzy wszystkimi organami zaangaŝowanymi w proces tworzenia planów gospodarowania wodami. 12

13 Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej utworzony został z dniem 1 lipca 2006 r. zgodnie z regulacją art. 218a ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. Na podstawie art. 90 ust. 4 ustawy Prawo wodne, Prezes Rady Ministrów wydał rozporządzenie z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie nadania statutu Krajowemu Zarządowi Gospodarki Wodnej. Rozporządzenie to weszło w Ŝycie z dniem 1 lipca 2006 r. Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej powołany został z dniem 1 lipca 2006 r. na okres 5-letniej kadencji przez Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie art. 89 ust. 2 ustawy Prawo wodne. Regulamin organizacyjny Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej nadany 13 został zarządzeniem Prezesa KZGW nr 1/2006 z dnia 27 lipca 2006 r.

14 Struktura organizacyjna Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej: 14

15 W Krajowym Zarządzie Gospodarki Wodnej opracowany został Ramowy projekt zmian systemowych w organizacji i finansowaniu gospodarki wodnej w Polsce. 1. Proponowane zmiany organizacyjne gospodarki wodnej: - zarządzanie w układzie zlewniowym, - zapewnienie udziału społeczeństwa w procesie planowania gospodarowania wodami, - dąŝenie do zasady zwrotu kosztu usług wodnych, - zachowanie hierarchizacji struktur gospodarki wodnej: Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej regionalne zarządy gospodarki wodnej zarządy zlewni nadzory wodne 15

16 CHARAKTERYSTYKA PROPONOWANEJ STRUKTURY Przedstawiana koncepcja zakłada konsolidację zarządzania gospodarką wodną, obecnie rozproszoną pomiędzy RZGW i marszałków województw oraz inne resorty w jeden podmiot (obejmujący wszystkie wody śródlądowe powierzchniowe i podziemne, obwałowania rzek, pompownie melioracyjne i inne urządzenia wodne). Konsolidacja nie obejmowałaby wód morskich z uwagi na ich odrębną specyfikę. ROLA KRAJOWEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ Zgodnie z zakładaną koncepcją, KZGW pełniłby funkcję dysponenta wszystkich środków finansowych (budŝetowych i pozabudŝetowych) przeznaczanych na inwestycje w gospodarce wodnej. Jednocześnie stanowiłby Instytucję WdraŜającą w zakresie środków europejskich na gospodarkę wodną. 16

17 ROLA REGIONALNYCH ZARZĄDÓW GOSPODARKI WODNEJ W ramach gospodarowania mieniem Skarbu Państwa, związanym z gospodarką wodną, dyrektor regionalnego zarządu realizuje w imieniu Prezesa Krajowego Zarządu zadania związane z utrzymywaniem wód lub urządzeń wodnych oraz pełni funkcję inwestora w zakresie gospodarki wodnej w regionie wodnym. ZARZĄD ZLEWNI Zarządy Zlewni stanowią podstawową jednostkę organizacyjną w gospodarowaniu wodami zarządzającą całym mieniem Skarbu Państwa w granicach hydrograficznych. Jednostka ta powstała na bazie dotychczasowych jednostek terenowych RZGW inspektoratów. Zarząd zlewni jest jednostką całkowicie podporządkowaną właściwemu RZGW i posiadającą w swojej strukturze Nadzory Wodne. NADZORY WODNE Powstałyby na bazie terenowych oddziałów WZMiUW i nadzorów 17 wodnych RZGW.

18 2. Proponowane zmiany w zakresie zwiększenia udziału społeczeństwa w funkcjonowaniu gospodarki wodnej: - zwiększenie roli i kompetencji Krajowej Rady Gospodarki Wodnej i rad regionów wodnych, - ewentualne utworzenie rad zlewni. 3. Koncepcja finansowania gospodarki wodnej w Polsce. Propozycja systemowego rozwiązania zakładająca wydawanie środków finansowych przeznaczonych na gospodarowanie wodami w sposób ekonomicznie uzasadniony, biorąc pod uwagę wszystkie czynniki i uwarunkowania społeczne i przyrodnicze. Docelowo przewiduje się samofinansowanie gospodarki wodnej. 18

19 4. Proponowane źródła finansowania: - budŝet państwa, - część opłat za korzystanie z zasobów wodnych, przede wszystkim za pobór wody, - naleŝności za korzystanie z urządzeń wodnych (śluzowanie, wykorzystanie budowli piętrzących do celów energetycznych itd.), - opłaty za bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, - dochody z tytułu dzierŝawy gruntów, opłaty z tytułu poboru kruszywa, opłaty melioracyjne, - opłaty uŝytkowników z tytułu korzystania z katastru wodnego, - opłaty z tytułu uŝytkowania obwodów rybackich, gruntów pokrytych powierzchniowymi wodami płynącymi oraz innych form korzystania z majątku Skarbu Państwa, - dochody własne, m.in. z prowadzenia elektrowni wodnych, - inne dochody, które mogą pojawić się przy okazji rozwiązań 19 szczegółowych.

20 5. Spodziewane efekty zmian w organizacji i finansowaniu gospodarki wodnej. - poprawa zabezpieczenia kraju i obywateli przez skutkami powodzi i suszy, - poprawa stanu wód, - łatwiejsze wykorzystanie środków unijnych, ze zmniejszonym udziałem ze strony budŝetu państwa, - wypełnienie zobowiązań w zakresie gospodarki wodnej wobec UE, - integracja podstawowych działań w gospodarce wodnej, - racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych, - powiązanie gospodarki wodnej z gospodarką leśną i ochroną środowiska poprzez właściwe planowanie przestrzenne. 20

21 Dziękuję za uwagę Informacje dotyczące wdraŝania RDW w Polsce