Plemienna i postplemienna Afryka

Transkrypt

1 UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU SERIA ETNOLOGIA I ANTROPOLOGIA KULTUROWA NR 27 RYSZARD VORBRICH Plemienna i postplemienna Afryka Koncepcje i postaci wspólnoty w dawnej i współczesnej Afryce POZNAŃ

2 SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ 1. PLEMIĘ, PLEMIENNOŚĆ Plemię Termin kluczowy antropologii kulturowej Etymologia, definicje, cechy dystynktywne Wspólnota krwi Pokrewieństwo pochodzenie a kody dziedziczenia i relacji społecznych Grupy pokrewieństwa: rodzina, lineaż, ród i plemię Systemy pokrewieństwa (pochodzenia) Pochodzenie w linii ojcowskiej Pochodzenie w linii matczynej Kombinowane systemy pochodzenia Plemienność Kategoria społeczeństwa plemiennego Społeczeństwo plemienne a społeczeństwo chłopskie Plemienność a tożsamość społeczeństwa zamkniętego Więź substancjalna a wspólnoty organiczne Społeczeństwo zamknięte a etnocentryzm ROZDZIAŁ 2. ETNICZNOŚĆ My nasza kultura Plemię i etniczność perspektywa europocentryczna Podziały etniczne Differentia specifica etniczności afrykańskiej Etniczność na marginesie afrykanistyki Oblicza etniczności Spór o afrykańską etniczność Afrykańskie egzemplifikacje etniczności Daba mikrogrupa etniczna, czyli sociétés englobées w praktyce Fulbeje superetniczność sociétés englobantes Mundang grupa etniczna jako ponadlokalna wspólnota krwi i kultury Co zamiast grup etnicznych?

3 Koncepcja łańcuchów społecznych Przestrzenie wymiany Przestrzenie lingwistyczne Przestrzenie kulturowe Przestrzenie państwowe, polityczne i wojenne ROZDZIAŁ 3. WSPÓLNOTY POLITYCZNE BEZ PAŃSTWA Państwo versus plemię Polityka bez państwa i władzy Afrykanistyka a tradycja antyczna Co w zamian państwa? Społeczeństwa akefaliczne Konceptualizacja Ujęcie empiryczne Pigmeje Baka łowcy i zbieracze Rolnicy Daba Społeczeństwo segmentarne Koncepcja segmentarności System lineażowy pasterskich Nuerów Ideologia czy struktura polityczna? Korekta czasu i przestrzeni Grupy wieku Wspólnoty lokalne wieś i obóz Sortowana anarchia Skrajny indywidualizm versus wspólnotowość Rozproszona władza Ćwiczenie segmentacji ROZDZIAŁ 4. OD WODZOSTWA DO PAŃSTWA Spór o genezę i charakter państwa afrykańskiego Plemienny feudalizm Początki państwa podbój, klientelizm, gospodarka Kategorie i terminy Egzemplifikacje Wodzostwo Gudur i jego sieć uzależnień Lamidaty Fulbe państwo segmentarne na bożej ścieżce islamu Buganda państwo despotyczne ponad strukturami plemiennymi ROZDZIAŁ 5. PAŃSTWA I SPOŁECZEŃSTWA KOLONIALNE Afrykańska specyfika kolonializmu Zarzucanie sieci Dyskurs kolonialny Ramy prawno-instytucjonalne a filozofia kolonializmu Afryka krainą dzieciństwa cywilizacji Poddani, tubylcy i cywilizowani Segregacja kreowanie tubylca

4 Asymilacja opresja czy akulturacja Tubylcza klasa pośredników Dwór, armia i szkoła Trzy biogramy Charles Atangana agent pierwszego kontaktu Félix Houphouët-Boigny współtwórca françafrique Idi Amin Dada rodzime korzenie despotyzmu Państwo kolonialne w Afryce ciągłość versus kreacja Geneza i charakter Modele i strategie Trzy studia przypadku Pokojowa penetracja i manipulacja rządów pośrednich: Buganda Uganda Podbój i asymilacja: rządy bezpośrednie we Francuskiej Afryce Zachodniej Trwałość sztucznych kreacji: Kamerun wykrojony na mapie ROZDZIAŁ 6. BUDOWANIE WSPÓLNOT POSTKOLONIALNYCH Co po państwie kolonialnym? Wspólnota rasy Panafrykanizm Négritude Postnégritude Afrykańskie nacjonalizmy Aby naród mógł żyć, plemię musi umrzeć Klasa, etnos, rasa Plemię a klasa Tanzania Kamerun przestrzeń zadekretowanej równowagi etnicznej Trudna droga do tęczowego narodu RPA Wspólnoty ponadetniczne Ruchy oraz ideologie panetniczne Kirditude négritude w miniaturze Arabowie i nie-arabowie z Darfuru w cieniu konfliktu o ziemię ROZDZIAŁ 7. POGŁOSKI O ŚMIERCI PLEMIENIA SĄ MOCNO PRZESADZONE Paradygmat komunitaryzmu czyli zniewoleni przez wspólnotę Konsensus raz jeszcze W poszukiwaniu Gemeinschaft Detrybalizacja Tribesman wchodzi w wielki świat Nowi Afrykanie Jak nazwać i badać nowe zjawiska? Kryteria i typologizacja Trybalizm Życie w plemieniu

5 Spór o źródła trybalizmu Wodzowie plemienni kluczowa instytucja trybalizmu Władza tradycyjna czy neotradycyjna? Wódz funkcjonariuszem Instytucjonalizacja wodzów Zdecentralizowany despotyzm Dobry i zły trybalizm Moralna etniczność Korporacje etniczne Trybalizm polityczny Ponad i w poprzek plemienia Bliźni wspólnota wiary Etnocentryczność religii plemiennych Ku uniwersalnej wspólnocie Parafia lokalna wspólnota wiernych W kierunku Gesellschaft Społeczeństwo obywatelskie W imię rozwoju i praw człowieka Ruch Obywatelski Kobiety versus społeczeństwo patriarchalne Wspólnotowa ochrona zasobów naturalnych ZAKOŃCZENIE BIBLIOGRAFIA INDEKS GEOGRAFICZNO-ETNICZNY WYKAZ MAP, RYCIN I TABEL THE TRIBAL AND POST-TRIBAL AFRICA. CONCEPTIONS AND FIGURE OF THE COMMUNITY IN OLD AND CONTEMPORARY AFRICA (SUMMARY)