PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK ANALITYK O STRUKTURZE MODUŁOWEJ

Transkrypt

1 ROGRAM NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK ANALITYK O STRUKTURZE MODUŁOWEJ wersja przed recenzją (wersja robocza) z dn Warszawa 2012 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

2 SIS TREŚI Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru 1. TY ROGRAMU: MODUŁOWY....łąd! Nie zdefiniowano zakładki. 2. RODZAJ ROGRAMU: LINIOWY AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA: ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO RZEDMIOTY ROZSZERZONE W TEHNIKUM KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK ANALITYK Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO INFORMAJA O ZAWODZIE TEHNIK ANALITYK UZASADNIENIE OTRZEY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE TEHNIK ANALITYK OWIĄZANIA ZAWODU TEHNIK ANALITYK Z INNYMI ZAWODAMI ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE TEHNIK ANALITYK LAN NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK ANALITYK ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH MODUŁÓW M1. Stosowanie technik laboratoryjnych M2. Stosowanie technik analitycznych M3. Wykonywanie podstawowych badan bioanalitycznych i środowiskowych M4. rowadzenie działalności gospodarczej w branży chemicznej raktyki zawodowe I raktyki zawodowe II ZAŁĄZNIKI rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 1

3 TY SZKOŁY: technikum Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru 1. TY ROGRAMU: modułowy 2. RODZAJ ROGRAMU: liniowy 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA: Autorzy: dr Anna Wisła-Świder, mgr inż. Lucyna rodziak Recenzenci: Konsultanci: mgr inż. Wojciech ilc 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO rogram nauczania dla zawodu technik analityk opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi: 1. Ustawa z dnia 7 września 1991 o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz z późn. zm.) 2. Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2011r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2012r. poz. 7) 3. Rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. poz. 184) 4. Rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 204) 5. Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2007r. w sprawie warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562 z późn. zm.) 6. Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. Nr 228, poz. 1487) 7. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. Nr 6, poz. 69 z późn. zm.) 8. Rozporządzenie MEN z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników. (Dz. U. z 2009r. nr 89 poz.730 z późn. zm.) 9. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i racy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 180, poz z późn. zm.). 10. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86). rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2

4 11. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. z 2001 r. Nr 11, poz. 84 z późn. zm.). 12. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 czerwca 2003 r. w sprawie kryteriów, które powinny spełniać jednostki organizacyjne wykonujące badania substancji i preparatów chemicznych, oraz kontroli spełnienia tych kryteriów (Dz. U. z 2003 r. Nr 116, poz z późn. zm.). 13. Rozporządzenie Ministra racy i olityki Socjalnej z dnia 18 lipca 1996 r. w sprawie zasad wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w państwowych jednostkach sfery budżetowej, działających w zakresie ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa (Dz. U. z 1996 r. Nr 96, poz. 447 z późn. zm.). 14. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej Dz. U. z 2005 r. Nr 259, poz. 2173). 15. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. z 2002 r. Nr 140, poz późn. zm.) 16. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. z 2005 r. Nr 81, poz.716). 5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO Opracowany program nauczania pozwoli na osiągnięcie co najmniej następujących celów ogólnych kształcenia zawodowego: elem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy. Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników. W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3

5 Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. 6. RZEDMIOTY ROZSZERZONE W TEHNIKUM W programie nauczania dla zawodu technik analityk uwzględniono przedmioty ogólnokształcące: chemia i matematyka realizowane w zakresie rozszerzonym oraz uwzględniono przedmiot historia i społeczeństwo, jako przedmiot uzupełniający. 7. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK ANALITYK Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO rogram nauczania dla zawodu technik analityk uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i najnowsze koncepcje nauczania. rogram uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności ponadprzedmiotowych zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej, umieszczonych w podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym: umiejętność rozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa; umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych; umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno- komunikacyjnymi; umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; umiejętność pracy zespołowej. W programie nauczania dla zawodu technik analityk uwzględniono powiązania z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących stanowiących podbudowę dla kształcenia w zawodzie. Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów jak: chemia i matematyka także podstawy przedsiębiorczości i edukację dla bezpieczeństwa. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 4

6 8. INFORMAJA O ZAWODZIE TEHNIK ANALITYK Technik analityk wykonuje badania składu chemicznego analizowanych surowców, produktów i innych materiałów oraz analizy specjalistyczne na potrzeby badań doświadczalnych i przemysłu, za pomocą sprzętu i aparatury laboratoryjnej oraz odczynników chemicznych, z wykorzystaniem współczesnych metod analitycznych klasycznych i instrumentalnych. Analiza materiału rozpoczyna się pobraniem próbki substancji, którą następnie poddaje się obróbce fizykochemicznej w celu uzyskania próbki analitycznej. Analiza jakościowa i ilościowa próbki analitycznej polega na wykonaniu pomiarów właściwości fizykochemicznych próbki metodą analizy klasycznej lub instrumentalnej. Technik analityk może zajmować się oceną jakości substratów, półproduktów i produktów przemysłowych, może współuczestniczyć w pisaniu sprawozdań i opracowań dotyczących zagadnień z dziedziny przemysłu, inżynierii materiałowej, badań naukowych, ochrony środowiska itp. Technik analityk powinien posiadać sprawność manualną, która jest niezbędna przy pobieraniu próbek i pracy w laboratorium chemicznym. [ Technik analityk posiada wiedzę i umiejętności w zakresie racjonalnego i bezpiecznego stosowania chemikaliów i materiałów, posługiwania się podstawowymi technikami preparatyki chemicznej, użytkowania i konserwacji aparatów pomiarowych, przygotowania próbek do badań, oceny przydatności metody analitycznej w kontekście celu analizy, kalibracji metod analitycznych, precyzyjnego ważenia i mierzenia, sporządzania roztworów, wykonywania analiz ilościowych i jakościowych metodami klasycznymi i instrumentalnymi, interpretacji wyników badań przy użyciu metod analizy statystycznej oraz oceny wiarygodności wyników oznaczeń. 9. UZASADNIENIE OTRZEY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE TEHNIK ANALITYK Technik analityk wykonuje badania składu chemicznego surowców, produktów i innych materiałów, oraz analizy specjalistyczne za pomocą aparatury laboratoryjnej i odczynników chemicznych, z wykorzystaniem współczesnych metod analitycznych: klasycznych, fizykochemicznych i biochemicznych. Rynek pracy stwarza konieczność szerokoprofilowego kształcenia technika analityka, aby: był zdolny podjąć pracę w laboratoriach różnych typów, zdobył umiejętności manualne (budowa prostych układów analitycznych, obsługa aparatury, wykonywanie różnych analiz), zdobył umiejętności intelektualne (ocena stopnia zagrożeń ekologicznych, projektowanie udoskonaleń metod). Absolwent w zawodzie technik analityk zgodnie z posiadaną wiedzą i umiejętnościami przygotowany będzie do pracy w laboratoriach przemysłowych (kontrola procesów technologicznych, analizy surowców i produktów),w laboratoriach pracujących na rzecz rolnictwa (ocena jakości gleb, stopnia skażenia produktów rolnych) a także w laboratoriach środowiskowych (analizy wód, gleb, atmosfery, ciągły monitoring zanieczyszczeń ekosfery). Może także podjąć pracę w laboratoriach pracujących dla potrzeb przemysłu spożywczego (badanie jakości produktów spożywczych), w laboratoriach klinicznych (analizy ambulatoryjne, diagnostyczne), naukowo- badawczych, kryminalistycznych, toksykologicznych, pracujących dla potrzeb archeologii, geologii. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 5

7 10. OWIĄZANIA ZAWODU TEHNIK ANALITYK Z INNYMI ZAWODAMI odział zawodów na kwalifikacje czyni system kształcenia elastycznym, umożliwiającym uczącemu się uzupełnianie kwalifikacji stosownie do potrzeb rynku pracy, własnych potrzeb i ambicji. Wspólne kwalifikacje mają zawody kształcone na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i technikum. W zawodzie technik analityk nie występuje podbudowa w zawodzie w zasadniczej szkole zawodowej. Zawód ten, jak i podział jego kwalifikacji stanowi odrębny element w grupie zawodów z obszaru administracyjno-usługowego. Inną grupą wspólnych efektów dotyczących obszaru zawodowego; są to efekty stanowiące podbudowę kształcenia w zawodach określone kodem KZ(A.z). Zawody które mają wspólny KZ(A.z) to technik analityk i technik technologii chemicznej. Kwalifikacja Symbol zawodu Zawód Elementy wspólne A.59. rzygotowywanie sprzętu, odczynników chemicznych i próbek do badań analitycznych Technik analityk A.60. Wykonywanie badań analitycznych KZ(A.z) A.6. A.56. Obsługa maszyn i urządzeń przemysłu chemicznego Organizacja i kontrolowanie procesów technologicznych w przemyśle chemicznym Technik technologii chemicznej 11. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE TEHNIK ANALITYK Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik analityk powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) przygotowywania sprzętu laboratoryjnego i odczynników chemicznych do badań analitycznych; 2) pobierania i przygotowywania próbek do badań analitycznych; 3) wykonywania badań analitycznych surowców, półproduktów, produktów i materiałów pomocniczych; 4) wykonywania badań bioanalitycznych i środowiskowych. Do wykonywania zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie technik analityk: rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 6

8 efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów (H, DG, KS, JOZ, OMZ), efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru administracyjno-usługowego stanowiące podbudowę do kształcenia zawodzie KZ(A.z) efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie : A.59. rzygotowywanie sprzętu, odczynników chemicznych i próbek do badań analitycznych A.60. Wykonywanie badań analitycznych. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 7

9 12. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU TEHNIK ANALITYK Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie ramowych planów nauczania w technikum minimalny wymiar godzin na kształcenie zawodowe wynosi 1470 godzin, z czego na kształcenie zawodowe teoretyczne zostanie przeznaczonych minimum 735 godzin, a na kształcenie zawodowe praktyczne 735 godzin. W podstawie programowej kształcenia w zawodzie technik analityk minimalna liczba godzin na kształcenie zawodowe została określona dla efektów kształcenia i wynosi: na kształcenie w ramach efektów wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia przeznaczono minimum 280 godzin. na kształcenie w ramach kwalifikacji A.59. przeznaczono minimum 340 godzin. na kształcenie w ramach kwalifikacji A.60. przeznaczono minimum 650 godzin. Tabela 3. lan nauczania dla programu o strukturze modułowej Lp Obowiązkowe zajęcia edukacyjne Klasa I II III IV I II I II I II I II Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Modułowe kształcenie zawodowe 1 M1. Stosowanie technik laboratoryjnych M2. Wykonywanie badań analitycznych , M3. Wykonywanie badań bioanalitycznych i środowiskowych M4. rowadzenie działalności gospodarczej w branży chemicznej Łączna liczba godzin , RAKTYKI ZAWODOWE* 5 2,5 80 Łączna liczba godzin kształcenia zawodowego RAKTYKI ZAWODOWE 2 tyg.* 4 tyg. 240 *w przypadku praktyk realizowanych w wymiarze ponad 4 tygodnie Egzamin potwierdzający pierwszą kwalifikację (A.59.) odbywa się pod koniec klasy drugiej. Egzamin potwierdzający drugą kwalifikację (A.60.) odbywa się pod koniec pierwszego semestru klasy czwartej. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 8

10 Wykaz modułów i jednostek modułowych dla zawodu technik analityk Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru Symbol jednostki modułowej M1. Stosowanie technik laboratoryjnych (480 godzin) Zestawienie modułów i jednostek modułowych Orientacyjna liczba godzin na realizację M1.J1. Organizowanie pracy w laboratorium M1.J2. Wykonywanie czynności laboratoryjnych M1.J3. rzygotowanie próbek do badań analitycznych M2. Stosowanie technik analitycznych (555 godzin) M2.J1. Wykonywanie analiz jakościowych i ilościowych M2.J1. Wykonywanie analiz jakościowych i ilościowych M3. Wykonywanie podstawowych badań bioanalitycznych i środowiskowych (330 godzin) M3.J1. Wykonywanie badań bioanalitycznych M3.J2. Wykonywanie badań środowiskowych M4. rowadzenie działalności gospodarczej w branży chemicznej ( 60 godzin) M4.J1. odejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej M4.J2. osługiwanie się językiem obcym w branży chemicznej raktyki zawodowe I 6. raktyki zawodowe II 5.1. zynności związane z organizacją prac w laboratorium zynności związane z przygotowaniem próbek do analiz rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 9

11 Mapa dydaktyczna modułowego programu nauczania dla zawodu technik analityk Technik technologii chemicznej M M M1.J M2.J M1.J M2.J M2.J M M3.J M3.J M3.J M M4.J M4.J2 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 10

12 13. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH MODUŁÓW Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru W programie nauczania dla zawodu technik analityk zastosowano taksonomię celów A. Niemierko M1 Stosowanie technik laboratoryjnych 480 godzin M2 Stosowanie technik analitycznych 555 godzin M3 Wykonywanie podstawowych badań bioanalitycznych i środowiskowych 330 godzin M4 rowadzenie działalności gospodarczej w branży chemicznej 60 godzin 5. raktyki zawodowe I 80 godzin 6. raktyki zawodowe II 160 godz rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 11

13 M1 Stosowanie technik laboratoryjnych M1.J1 Organizowanie pracy w laboratorium M1.J2. Wykonywanie czynności laboratoryjnych M1.J3. rzygotowanie próbek do badań analitycznych Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru M1.J1 Organizowanie pracy w laboratorium Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania H(1)1. wyjaśnić pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy; A rzepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony H(1)2. wyjaśnić pojęcia związane z ochroną przeciwpożarową oraz przeciwpożarowej i ochrony środowiska w praktyce A ochroną środowiska; laboratoryjnej. H(1)3. wyjaśnić pojęcia związane z ergonomią; A Organizacja stanowisk pracy zgodnie z wymogami ergonomii oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. H(2)1. wymienić instytucje oraz służby działające w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce; H(2)2. określić zadania instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce; H(2)3. określić uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce; H(3)1. wskazać prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; H(3)2. wskazać prawa i obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; H(3)3. określić konsekwencje wynikające z nieprzestrzegania praw i obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; A.59.1(2)1. zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas wykonywania prac analitycznych z wykorzystaniem wyposażenia pomiarowego i pomocniczego; A Zasady bezpiecznej eksploatacji urządzeń pomiarowych i sprzętu laboratoryjnego. rzepisy bhp, ppoż. i ochrony środowiska obowiązujące przy użytkowaniu wyposażenia pomiarowego i pomocniczego Zagrożenia wynikające ze stosowania substancji niebezpiecznych. Zasady oznakowania opakowań zawierających odczynniki chemiczne. Karty charakterystyk substancji niebezpiecznych. Zasady bezpiecznego magazynowania i przechowywania substancji i odczynników, stosowanych w laboratorium chemicznym. ezpieczne składowanie i utylizacja odpadów laboratoryjnych. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 12

14 A.59.1(2)2. określić konsekwencje prawne z tytułu nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej podczas wykonywania prac analitycznych z wykorzystaniem wyposażenia pomiarowego i pomocniczego; A.59.1(2)3. opisać zagrożenia występujące podczas wykonywania prac analitycznych oraz zastosować środki zapobiegawcze; A.59.1(2)4. scharakteryzować zagrożenia związane z wykorzystaniem instalacji gazowej, elektrycznej i wodno-ściekowej w pracach analitycznych; A.59.1(2)5. opisać procedury postępowania w razie wypadku przy pracy, pożaru i innych zagrożeń; A.59.1(2)6. scharakteryzować zasady udzielania pierwszej pomocy w typowych wypadkach występujących w laboratorium analitycznym; A.59.1(2)7. udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia; D A.59.1(2)8. określić zakres zastosowań różnego typu środków gaśniczych w przypadku zaistnienia pożaru w laboratorium analitycznym; A.59.1(3)1. scharakteryzować zasady bezpiecznej pracy z odczynnikami chemicznymi na podstawie analizy kart charakterystyki substancji stosowanych w pracy laboratoryjnej; A.59.1(3)2. zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas wykorzystania w toku analizy substancji niebezpiecznych; A.59.1(7)1. zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas użytkowania, magazynowania i konserwowania wyposażenia pomiarowego i pomocniczego w laboratorium chemicznym; A.59.1(8)1. opisać zagrożenia występujące w środowisku pracy oraz zastosować środki zapobiegawcze; A.59.1(8)2. ocenić wpływ poszczególnych klas odczynników chemicznych na środowisko naturalne; A.59.1(8)3. scharakteryzować zasady bezpiecznego przechowywania oraz sposoby utylizacji odpadów powstałych w laboratorium analitycznym; KS(1)1. stosować zasady kultury osobistej; KS(1)2. stosować zasady etyki zawodowej; KS(6)1. przejawiać gotowość do ciągłego uczenia się i doskonalenia zawodowego; D D D D zynniki szkodliwe dla zdrowia występujące w laboratorium analitycznym. rzepisy i normy z zakresy ochrony środowiska. Ochrona przeciwpożarowa. Środki gaśnicze i zasady ich zastosowań. ierwsza pomoc w nagłych wypadkach. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 13

15 KS(6)2. wykorzystać różne źródła informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych; lanowane zadanie: Usuwanie wycieku substancji chemicznej. Uczniowie otrzymują opis zdarzenia, zawierający nazwę substancji, szczegółową charakterystykę miejsca, ilości substancji chemicznej, której wyciek nastąpił w laboratorium. Każda 2-osobowa grupa przygotowuje szczegółowy raport zawierający opis zabezpieczenia miejsca zdarzenia, zaplanowanego sposobu usuwania wycieku substancji chemicznej oraz sposobu jej neutralizacji w środowisku pracy. Każda grupa otrzymuje opis wycieku innego rodzaju substancji chemicznej (np. żrącej, utleniającej, kancerogennej itp.) Opracowany raport w formie prezentacji multimedialnej, każda grupa przedstawia na forum klasy oraz w wersji drukowanej przekazuje nauczycielowi. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Dział programowy Organizwowanie pracy w laboratorium obejmuje treści istotne z punktu widzenia prawidłowego funkcjonowania każdego laboratorium analitycznego, dlatego powinny być kształtowane umiejętności analizowania i selekcjonowania informacji z zakresu bhp, ochrony środowiska oraz ochrony przeciwpożarowej. Uczniowie powinni nabyć umiejętność praktycznej aplikacji wiedzy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska i ochrony przeciwpożarowej niezbędnej w praktyce laboratoryjnej. Zajęcia powinny się odbywać w pracowni wyposażonej w sprzęt komputerowy z dostępem do Internetu oraz w urządzenia multimedialne. Środki dydaktyczne W pracowni, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny znajdować się: rozporządzenia i inne akty prawne z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska, ochrony przeciwpożarowej oraz karty charakterystyk substancji niebezpiecznych, czasopisma branżowe i publikacje elektroniczne, filmy i prezentacje multimedialne dotyczące zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratorium analitycznym. Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Organizowanie pracy w laboratorium wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody sytuacyjnej, metody przypadków oraz dyskusji dydaktycznej. Do realizacji ćwiczeń praktycznych szczególnie przydatna będzie metoda tekstu przewodniego. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: w grupie maksymalnie 16-osobowej, natomiast ćwiczenia praktyczne uczniowie wykonują indywidualnie lub w zespole 2- osobowym. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie realizacji efektów kształcenia, będzie prowadzone na podstawie obserwacji pracy uczniów z materiałami przewodnimi, aktami prawnymi i instrukcjami postępowania oraz podczas prezentacji rozwiązań otrzymanych zadań/problemów. Ocenie powinna podlegać umiejętność szybkiego wyszukiwania informacji, interpretacji otrzymanych materiałów i danych oraz poprawność wnioskowania. Należy również zastosować karty obserwacji aktywności uczniów w czasie prowadzonych dyskusji dydaktycznych. Na zakończenie działu proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru. Ocena powinna uwzględniać następujące kryteria ogólne: wartość merytoryczna, posługiwanie się terminologią zawodową, poprawność formułowania wniosków, umiejętność rozwiązywania problemów W procesie oceniania należy uwzględnić wszystkie efekty kształcenia przewidziane do realizacji w dziale Stosowanie zasad bezpiecznej pracy w laboratorium oraz szczególną uwagę należy zwrócić na: umiejętność interpretacji przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz ochrony przeciwpożarowej, rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 14

16 umiejętność identyfikowania zagrożeń dla życia i zdrowia człowieka związanych z zastosowaniem substancji niebezpiecznych, umiejętność stosowania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz ochrony przeciwpożarowej podczas w pracach laboratoryjnych, kształtowanie umiejętności udzielania pierwszej pomocy Szczegółowe kryteria oceniania na poszczególne stopnie szkolne powinien ustalić nauczyciel prowadzący zajęcia, uwzględniając treści programowe oraz możliwości edukacyjne uczniów. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 15

17 M1.J2. Wykonywanie czynności laboratoryjnych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania KZ(A.z)(6)1. zaplanować działania związane z wzorcowaniem i harakterystyka metrologiczna przyrządów pomiarowych. przygotowaniem do legalizacji wyposażenia pomiarowego; Stosowanie zasad bezpiecznego magazynowania i KZ(A.z)(6)2. wykonać konserwację wyposażenia pomiarowego; przechowywania. substancji i odczynników, stosowanych w KZ(A.z)(7)(1). wyjaśnić zasady sporządzania roztworów o określonym laboratorium chemicznym. stężeniu; Stosowanie wyposażenie pomiarowego i pomocniczego w KZ(A.z)(7)(2). obliczyć masę i objętość substancji potrzebnych do laboratorium chemicznym. sporządzenia roztworów o określonym stężeniu procentowym i molowym; Stosowanie wymagań dotyczących nadzorowania wyposażenia KZ(A.z)(7)(3). zaplanować etapy sporządzania roztworu o określonym pomiarowego (normy N-EN ISO/IE 17025:2005 i N-EN ISO stężeniu molowym i procentowym; KZ(A.z)(7)(4). dobrać sprzęt laboratoryjny do sporządzenia roztworów o 10012:2004). określonym stężeniu molowym i procentowym; rzeprowadzanie wzorcowania i sprawdzenia okresowego KZ(A.z)(8)1. sporządzić roztwory wodne o określonym stężeniu laboratoryjnych przyrządów pomiarowych. procentowym i molowym; Montowanie zestawów laboratoryjnych. KZ(A.z)(8)2. dobrać środki ochrony osobistej niezbędne podczas Zagrożenia związane z eksploatacją instalacji. sporządzania roztworów o określonym stężeniu molowym i procentowym; Stosowanie podstawowego sprzętu laboratoryjnego. KZ(A.z)(10)1. wykorzystywać zasoby sieci internetowej do wyszukiwania Wykonywanie konserwacji sprzętu laboratoryjnego. informacji dotyczących prac laboratoryjnych; KZ(A.z)(10)2. wykorzystywać zasoby sieci internetowej do wyszukiwania informacji dotyczących wyposażenia pomiarowego i pomocniczego stosowanego w laboratorium; H(7)1. zorganizować stanowisko pracy laboratoryjnej z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; H(7)2. zastosować wymagania z zakresu ergonomii, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska związanych z organizacją stanowisk pracy w zakładzie branży chemicznej; H(7)3. dobrać sprzęt i materiały do wykonywanych zadań zawodowych; Sporządzanie roztworów. Stosowanie metod chemicznych, fizykochemicznych i biochemicznych do oceny jakości odczynników chemicznych rowadzenie i nadzorowanie procesów oczyszczania i rozdzielania substancji. adanie jakości preparatów i oczyszczanych substancji. Zastosowanie przepisów i norm z zakresu ochrony środowiska i ochrony przeciwpożarowej. ierwsza pomoc w nagłych wypadkach. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 16

18 H(8)1. dobrać odzież ochronną i środki ochrony osobistej do określonych prac zawodowych ; H(8)2.zastosować środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania określonych prac zawodowych; H(9)1. przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas realizacji zadań zawodowych ; H(9)2. zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony przeciwpożarowej,ochrony środowiska podczas prac w laboratorium analitycznym; H(10)1. zastosować zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia podczas wykonywania zadań zawodowych; H(10)2. udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia w wypadkach przy pracach laboratoryjnych; OMZ(1)1. dokonywać analizy przydzielonych zadań; OMZ(1)2. zaplanować pracę zespołu; OMZ(2)1. rozpoznawać kompetencje i umiejętności osób w zespole; OMZ(2)2. rozdzielać zadania według umiejętności i kompetencji członków zespołu; OMZ(3)1. mobilizować współpracowników do wykonywania zadań ; OMZ(3)2. wydawać dyspozycje osobom realizującym poszczególne zadania; OMZ(4)1. monitorować jakość wykonywanych zadań; OMZ(4)2. ocenić jakość wykonanych zadań według przyjętych kryteriów; OMZ(5)1. proponować zmiany w organizacji pracy mające na celu poprawę wydajności i jakości pracy; OMZ(5)2. proponować rozwiązania techniczne mające na celu poprawę wydajności i jakości pracy; OMZ(6)1. słuchać argumentów i wyjaśnień współpracowników; OMZ(6)2. argumentować swoje decyzje w rozmowach ze współpracownikami; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 17

19 OMZ(6)3. stosować właściwe formy komunikacji interpersonalnych; KS(1)1. stosować zasady kultury osobistej; KS(1)2. stosować zasady etyki zawodowej; KS(2)1. zaproponować sposoby rozwiązywania problemów; KS(2)2. dążyć wytrwale do celu; KS(2)3. zrealizować działania zgodnie z własnymi pomysłami; KS(2)4. zainicjować zmiany mające pozytywny wpływ na środowisko pracy; KS(8)1. ocenić ryzyko podejmowanych działań; KS(8)2. przyjąć na siebie odpowiedzialność za podejmowane działania; KS(8)3. wyciągać wnioski z podejmowanych działań; KS(10)1. doskonalić swoje umiejętności komunikacyjne; KS(10)2. uwzględniać opinie i pomysły innych członków zespołu; KS(10)3. modyfikować działania w oparciu o wspólnie wypracowane stanowisko; KS(10)4. rozwiązywać konflikty w zespole; Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru A.59.1(1)1. obsługiwać urządzenia znajdujące się na wyposażeniu laboratorium analitycznego; A.59.1(1)2. wykonywać czynności czyszczenia, mycia i konserwacji sprzętu laboratoryjnego; A.59.1(4)1. sporządzić zapotrzebowanie na odczynniki chemiczne do wykonania określonych prac; A.59.1(4)2. sporządzić zapotrzebowanie na wyposażenie pomiarowe do wykonania określonych prac; A.59.1(5)1. dobrać sprzęt laboratoryjny do wykonania określonych prac analitycznych; A.59.1(5)2. dobrać sprzęt pomocniczy do wykonania określonych prac analitycznych; A.59.1(5)3. rozróżnić zestawy sprzętu do wykonywania określonych rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 18

20 czynności laboratoryjnych; Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru A.59.1(5)4. zastosować sprzęt laboratoryjny do wykonania określonych prac analitycznych; A.59.1(5)5. dobrać odczynniki chemiczne do wykonania określonych prac analitycznych; A.59.1(6)1. dokonać oceny stanu technicznego wyposażenia pomiarowego i wyposażenia pomocniczego stosowanego do wykonania określonych prac laboratoryjnych; A.59.1(6)2. sporządzić protokół z przeglądu stanu technicznego wyposażenia pomiarowego i wyposażenia pomocniczego stosowanego do wykonania określonych prac laboratoryjnych; A.59.2(1)1. rozróżnić operacje laboratoryjne zachodzące podczas oczyszczania substancji; A A.59.2(1)2. rozpoznać operacje laboratoryjne zachodzące podczas rozdzielania substancji; A A.59.2(1)3. wyjaśnić zjawiska zachodzące podczas procesu rozpuszczania ; A.59.2(1)4. obliczyć stężenia substancji biorących udział w procesach równowagowych roztworów wodnych; A.59.2(1)5. sklasyfikować metody otrzymywania grup związków chemicznych; A.59.2(1)6. wymienić czynniki wpływające na wydajność reakcji chemicznej i określić ich wpływ; A.59.2(2)1. oczyścić substancje chemiczne; A.59.2(2)2. przeprowadzić regenerację rozpuszczalników ; D A.59.2(3)1. wykonać czynności związane z otrzymywaniem preparatów chemicznych; A.59.2(3)2. zastosować Zasady Dobrej raktyki Laboratoryjnej podczas otrzymywania preparatów; A.59.2(3)3. zastosować zasady kontroli i oceny jakości otrzymanych preparatów; A.59.2(3)4. obliczyć wydajność otrzymanego preparatu chemicznego; A.59.2(3)5. ocenić etapy przebieg otrzymywania preparatu chemicznego pod względem bezpieczeństwa; D A.59.2(4)1. wskazać czynniki wpływające na jakość otrzymanych rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 19

21 preparatów i oczyszczanych substancji; Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru A.59.2(4)2. rozróżnić parametry fizykochemiczne decydujące o jakości preparatu; A.59.2(4)3. przeprowadzić badania oceny jakości otrzymanych preparatów; A.59.2(4)4. zastosować obowiązujące normy oceny jakości; D A.59.2(5)1. wyjaśnić pojęcie roztwór mianowany; A.59.2(5)2. wyjaśnić, na czym polega mianowanie roztworu A.59.2(5)3. określić przydatność roztworów mianowanych; A A.59.2(5)4. wyjaśnić, co to jest wzorzec analityczny; A.59.2(6)1. przygotować roztwory mianowane do oznaczeń ilościowych; A.59.2(6)2. zastosować wzorce analityczne w oznaczeniach i analizach porównawczych; A.59.2(7)1. wymienić metody chemiczne, fizykochemiczne i biochemiczne oceny jakości odczynników chemicznych; A.59.2(7)2 określić zakres zastosowań metod chemicznych, fizykochemicznych i biochemicznych do oceny jakości odczynników chemicznych; A.59.2(7)3. wnioskować o jakości odczynników chemicznych; D A.59.2(7)4. posłużyć się sprzętem i aparaturą laboratoryjną stosowaną do badania jakości odczynników; A.59.2(8)1. dokumentować przebieg prac przygotowania odczynników do badań; A.59.2(8)2. sporządzić dokumentację prowadzonych prac preparatywnych; lanowane zadanie: rzeanalizuj opis otrzymywania wskazanego w poleceniu preparatu. Na podstawie analizy opisu : 1. sporządź wykaz niezbędnych odczynników chemicznych w celu otrzymania preparatu 1. oblicz zapotrzebowanie na substraty niezbędne do otrzymania preparatu 2. opracuj schemat blokowy otrzymywania preparatu 3. dobierz sprzęt niezbędny do wykonania planowanych czynności z uwzględnieniem ilości i pojemności naczyń oraz niezbędnych środków ochrony indywidualnej rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 20

22 4. zaplanuj stanowisko pracy do wykonania planowanych czynności 5.przeprowadź otrzymywanie preparatu 6. oblicz wydajność otrzymywania preparatu. Uczniowie otrzymują do dyspozycji przepis. Takie ćwiczenia mogą być powtarzane przy omawianiu kolejnych grup związków chemicznych.. Uczniowie mogą prowadzić zeszyt ćwiczeń, który będą systematycznie wypełniać. Ćwiczenie uczy planowania i pozwala na systematyzowanie wiadomości. Ćwiczenie może być wykonane indywidualnie lub w parach. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w pracowni techniki laboratoryjnej i prac preparatywnych, wyposażoną w: a) zestawy do poboru i transportu próbek gazowych, ciekłych, stałych, wyposażenie pomiarowe do oznaczeń w terenie, środki ochrony indywidualnej, b) sprzęt i urządzenia do oczyszczania i wyodrębniania substancji, zagęszczania śladów, prowadzenia prac preparatywnych, procesów jednostkowych (w skali laboratoryjnej) chemicznych i biochemicznych, w tym w urządzenia do: rozdrabniania i mieszania, sączenia, destylacji i rektyfikacji, ogrzewania i chłodzenia, ekstrakcji, sublimacji, mineralizacji, badań właściwości fizykochemicznych substancji. Środki dydaktyczne Zestawy do poboru i transportu próbek gazowych, ciekłych, stałych, wyposażenie pomiarowe do oznaczeń w terenie, środki ochrony indywidualnej oraz sprzęt i urządzenia do oczyszczania i wyodrębniania substancji, zagęszczania śladów, prowadzenia prac preparatywnych, procesów jednostkowych (w skali laboratoryjnej) chemicznych i biochemicznych, w tym w urządzenia do: rozdrabniania i mieszania, sączenia, destylacji i rektyfikacji, ogrzewania i chłodzenia, ekstrakcji, sublimacji, mineralizacji, badań właściwości fizykochemicznych substancji. Zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów. zasopisma branżowe, zestaw norm, karty charakterystyk substancji niebezpiecznych, publikacje elektroniczne. Zalecane metody dydaktyczne Zaleca się stosowanie praktycznych metod nauczania tekstu przewodniego, ćwiczeń, pracy z tekstem, pokazu. Można wykorzystać filmy z instruktażem Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: w grupie maksymalnie 16-osobowej, natomiast ćwiczenia praktyczne uczniowie wykonują indywidualnie lub w zespole 2- osobowym ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Główne kryteria oceny zadania kryteria wynikają z poleceń dotyczących wykonania zadania: umiejętność analizy przepisu, prawidłowe obliczenie zapotrzebowania na odczynniki (zgodnie ze wskazaną masa produktu), prawidłowe graficzne przedstawienie kolejnych etapów prac (kolejność poszczególnych etapów, zastosowanie prawidłowych nazewnictwa, właściwe powiązania między poszczególnymi operacjami), prawidłowy dobór sprzętu, właściwe zaplanowanie stanowiska pracy do poszczególnych operacji, dobór naczyń i sprzętu. Należy zwrócić uwagę na realizacje zadania z uwzględnieniem przepisów H. Szczegółowe kryteria oceniania na poszczególne stopnie szkolne powinien ustalić nauczyciel prowadzący zajęcia, uwzględniając treści programowe oraz możliwości edukacyjne uczniów. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 21

23 M1.J3. rzygotowanie próbek do badań analitycznych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania H(7)1. zorganizować stanowisko pracy laboratoryjnej z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; H(7)2. zastosować wymagania z zakresu ergonomii, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska związanych z organizacją stanowisk pracy w zakładzie branży chemicznej; H(7)3. dobrać sprzęt i materiały do wykonywanych zadań zawodowych; H(8)2. dobrać odzież ochronną i środki ochrony osobistej do określonych prac zawodowych; H(8)3. zastosować środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania określonych prac zawodowych; H(9)1. przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas realizacji zadań zawodowych; H(9)2. stosować przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska; H(10)1. zastosować zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia podczas wykonywania zadań zawodowych; H(10)2. udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia w wypadkach przy pracach laboratoryjnych; A.59.3(1)1.zastosować ogólne zasady pobierania próbek; A.59.3(1)2. opracować procedurę poboru próbek (etykietowanie, utrwalenie, transport); A.59.3(1)3. ustalić, jakie czynniki wpływają na wielkość próbki ogólnej; rzepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe i ochrony środowiska oraz zasady ergonomii obowiązujące w laboratoriach Zasady bezpiecznej eksploatacji urządzeń pomiarowych i sprzętu laboratoryjnego Metodyka przygotowania próbek laboratoryjnych i ocena poprawności (walidacja) poboru próbek obierania, utrwalania i przechowywania próbek Wykorzystanie narzędzi i przyrządów do pobierania próbek. Zastosowanie przepisów i norm z zakresu ochrony środowiska i ochrony przeciwpożarowej. ierwsza pomoc w nagłych wypadkach. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 22

24 A.59.3(1)4. zidentyfikować cechy charakterystyczne partii produktu i próbek laboratoryjnych; A.59.3(1)5. zastosować zasady pobierania próbek w warunkach terenowych, stacjonarnych i ciągłego procesu technologicznego; A.59.3(2)1. rozróżnić narzędzia i przyrządy do pobierania próbek substancji gazowych, ciekłych i stałych; A.59.3(2)2. dobrać narzędzia i przyrządy do pobierania próbek substancji gazowych, ciekłych i stałych; A.59.3(2)3. zaplanować czynności związane z przygotowaniem przyrządów do poboru próbek ; D A.59.3(2)4. zastosować zasady obsługi urządzeń do poboru próbek substancji gazowych, ciekłych i stałych ; A.59.3(2)5.posłużyć się narzędziami i przyrządami do pobierania próbek substancji gazowych, ciekłych i stałych; A.59.3(3)1. pobrać próbki substancji gazowych, ciekłych i stałych zgodnie z zasadami; A.59.3(3)2. oznakować pobrane próbki substancji gazowych, ciekłych i stałych; A.59.3(4)1. zabezpieczyć pobrane próbki przed zmianą składu podczas transportu i przechowywania; A.59.3(4)2. przechowywać pobrane próbki zgodnie z wytycznymi wg obowiązujących norm; A.59.3(5)1. przygotować strategie pobrania próbki reprezentatywnej; A.59.3(5)2. przygotować próbkę reprezentatywną; A.59.3(5)3. sporządzić średnią próbkę laboratoryjną do badań; A.59.3(6)1. dobrać metodę przygotowania próbek do analiz; A.59.3(6)2. dobrać warunki przeprowadzenia procesu mineralizacji; A.59.3(6)2. określić znaczenie procesu mineralizacji próbek; A.59.3(6)4. wskazać metody rozdzielania próbki; A.59.3(7)1. przeprowadzić operacje rozdrabniania, mielenia, suszenia próbki do badań; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 23

25 A.59.3(7)2. przeprowadzić proces mineralizacji próbki do badań; A.59.3(7)3. przeprowadzić analizę sitową próbki; A.59.3(7)4. przeprowadzić proces ekstrakcji składnika z próbki; A.59.3(7)5. dobrać rozpuszczalnik do ekstrakcji składnika z próbki; A.59.3(7)6. usunąć nadmiar rozpuszczalnika z próbki do analizy; A.59.3(8)1. opisać próbki archiwalne zgodnie z procedurą; A.59.3(8)2. zabezpieczyć próbki archiwalne zgodnie z procedurą; A.59.3(9)1. sporządzić dokumentację laboratoryjną prac związanych z pobieraniem próbek; A.59.3(9)2. prowadzić ewidencję wykonywanych prac związanych z pobieraniem, przygotowywaniem i przechowywaniem próbek do badań z wykorzystaniem programów komputerowych; A.59.3(9)3. wypełniać protokoły pobierania i przechowywania próbek do badań; KS(6)1. stosować zasady kultury osobistej; KS(6)2. stosować zasady etyki zawodowej; KS(7)1. zaproponować sposoby rozwiązywania problemów; KS(7)2. dążyć wytrwale do celu; lanowane zadanie: elem ćwiczenia jest z pobranie próbek wody i gleby w terenie za pomocą przyrządów specjalistycznych. Na podstawie materiału załączonego tekstu przewodniego oraz norm : dobierz sprzęt do pobrania próbek oraz opracuj formularz raportu z pobierania próbek zawierający informacje o terenie pobierania i badanej matrycy, a także informacje o warunkach ukształtowania terenu w przypadku gleby i dokładnej lokalizacji (woda i gleby). Zamieść dane o pogodzie, czasie pobierania. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne elem uzyskania zamierzonych efektów nauczania zajęcia powinny być prowadzone w pracowni techniki laboratoryjnej i prac preparatywnych, wyposażonej w: a) zestawy do poboru i transportu próbek gazowych, ciekłych, stałych, wyposażenie pomiarowe do oznaczeń w terenie, środki ochrony indywidualnej, b) sprzęt i urządzenia do oczyszczania i wyodrębniania substancji, zagęszczania śladów, prowadzenia prac preparatywnych, procesów jednostkowych (w skali laboratoryjnej) chemicznych i biochemicznych, w tym w urządzenia do: rozdrabniania i mieszania, sączenia, destylacji i rektyfikacji, ogrzewania i chłodzenia, ekstrakcji, sublimacji, mineralizacji, badań właściwości fizykochemicznych substancji; Środki dydaktyczne rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 24

26 Zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów. zasopisma branżowe, zestaw norm, karty charakterystyk substancji niebezpiecznych, publikacje elektroniczne. Zalecane metody dydaktyczne Zaleca się stosowanie praktycznych metod nauczania tekstu przewodniego, ćwiczeń, pokazu. Można wykorzystać filmy z instruktażem Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: w grupie maksymalnie 16-osobowej, natomiast ćwiczenia praktyczne uczniowie wykonują indywidualnie lub w zespole 2-osobowym. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie realizacji efektów kształcenia, będzie prowadzone na podstawie obserwacji pracy uczniów z materiałami przewodnimi, aktami prawnymi i instrukcjami postępowania oraz podczas prezentacji rozwiązań otrzymanych zadań/problemów. Ocenie powinna podlegać umiejętność szybkiego wyszukiwania informacji, interpretacji otrzymanych materiałów i danych oraz poprawność wnioskowania. Należy również zastosować karty obserwacji aktywności uczniów w czasie prowadzonych dyskusji dydaktycznych. Ocena powinna uwzględniać następujące kryteria ogólne: wartość merytoryczna, posługiwanie się terminologią zawodową, poprawność formułowania wniosków, umiejętność rozwiązywania problemów W procesie oceniania należy uwzględnić wszystkie efekty kształcenia przewidziane do realizacji w dziale rzygotowanie próbek do badań analitycznych oraz szczególną uwagę należy zwrócić na: umiejętność interpretacji przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz ochrony przeciwpożarowej, umiejętność identyfikowania zagrożeń dla życia i zdrowia człowieka związanych z zastosowaniem substancji niebezpiecznych, umiejętność stosowania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz ochrony przeciwpożarowej podczas w pracach laboratoryjnych, kształtowanie umiejętności udzielania pierwszej pomocy Szczegółowe kryteria oceniania na poszczególne stopnie szkolne powinien ustalić nauczyciel prowadzący zajęcia, uwzględniając treści programowe oraz możliwości edukacyjne uczniów. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 25

27 M2. Stosowanie technik analitycznych M2.J1. Wykonywanie analiz jakościowych i ilościowych M2.J2. Wykonywanie analiz technicznych M2.J1. Wykonywanie analiz jakościowych i ilościowych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał nauczania KZ(A.z)(1)1.dokonać klasyfikacji metod pomiarowych stosowanych w badaniach laboratoryjnych; KZ(A.z)(1)2. wskazać zakres stosowania metod pomiarowych w badaniach laboratoryjnych; KZ(A.z)(2)1. posłużyć się terminologią z zakresu teorii błędów; KZ(A.z)(2)2. określić rodzaje błędów powstających podczas wykonywania pomiarów i oznaczeń; KZ(A.z)(2)5. dokonać klasyfikacji błędów pomiarowych; KZ(A.z)(2)6. określić zakres zastosowań testów statystycznych w analizie chemicznej; KZ(A.z)(2)7. obliczyć błędy pomiarowe w analizie chemicznej; KZ(A.z)(3)1. posługiwać się pojęciami z zakresu normalizacji; KZ(A.z)(3)2. wskazać podstawowe obszary działalności normalizacyjnej; KZ(A.z)(3)3. określić rolę i znaczenie międzynarodowych i europejskich organizacji normalizacyjnych ; KZ(A.z)(3)4. opisać istotę działalności normalizacyjnej w obszarze systemów zarządzania jakością wyrobów, procesów i usług; KZ(A.z)(3)5. określić zakres stosowania konkretnych norm przedmiotowych; Metody analizy jakościowej. odział kationów i anionów na grupy analityczne. odział metod analizy ilościowej. Znaczenie i metody analizy ilościowej. łędy w analizie ilościowej. Analiza statystyczna w laboratorium analitycznym (kryteria oceny metod statystycznych, błędy pomiarowe w analizie chemicznej, testy statystyczne). Kalibracja i walidacja metod analitycznych oraz systemy zarządzania jakością. Klasyczne metody oznaczeń. Alkacymetria. Redoksymetria. Kompleksometria. Analiza strąceniowa. Dokumentacja laboratoryjna. Interpretacja wyników pomiarów. Wprowadzenie do problematyki normalizacji-definicja, istota, znaczenie, zasady i podstawowe obszary działalności normalizacyjnej. Akredytacja i certyfikacja laboratoriów. Akredytacja laboratoriów wg normy N-EN ISO/IE ertyfikacja, wykaz wyrobów podlegających certyfikacji. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 26