Z prof. Hranusz Charratian rozmawiają Andrzej Brzeziecki i Małgorzata Nocuń

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Z prof. Hranusz Charratian rozmawiają Andrzej Brzeziecki i Małgorzata Nocuń"

Transkrypt

1 Nacjonalizm nam nie grozi Z prof. Hranusz Charratian rozmawiają Andrzej Brzeziecki i Małgorzata Nocuń NOWA EUROPA WSCHODNIA: Ormianie szczycą się, że ich udział w historii ludzkości sięga starożytności, jednak w powszechnej świadomości nie funkcjonują w ten sposób. Dlaczego? HRANUSZ CHARRATIAN: A czy w europejskiej szkole oprócz Egiptu, Grecji i Rzymu uczy się o wkładzie Syrii i Iranu w rozwój światowej cywilizacji? Może jeden akapit poświęca się innym narodom. Armenia oczywiście nie odegrała takiej roli, jaką odegrała Grecja, ale ważniejsze jest to, że Armenia jest wykluczona, ponieważ przez ostatnie tysiąc lat, wtedy gdy powstawała historiografia, nasz kraj po prostu nie istniał jako państwo. Nauka historii nie jest obiektywna, to raczej polityka, i głos mają tu silniejsi. A w samej Armenii czy na przykład mit o arce Noego, która po potopie zatrzymała się na zboczach Araratu, jest dziś wciąż obecny w świadomości? Mit mówiący, że nasz naród pochodzi od Noego, jest ważnym elementem naszej tożsamości. Góra Ararat i sama Armenia usytuowane są zgodnie z nim w centrum świata. Ormianie uważają się poniekąd za naród wybrany przez Boga. Fakt, że Armenia przyjęła chrześcijaństwo jako pierwsze państwo na świecie, chyba tylko to przekonanie umacnia? Tak. Ormiański Kościół Apostolski i przynależność do świata chrześcijańskiego są dla Ormian ogromnie ważne. Ormianie uważali się za obrońców świata chrześcijańskiego, zwłaszcza odkąd znaleźliśmy się na granicy światów chrześcijańskiego i muzułmańskiego. Choć w naszej konstytucji znajduje się zapis, że Armenia jest krajem świeckim i Kościół jest odrębny od państwa, to już kolejny punkt zawiera słowa, że nasz Kościół jest Kościołem narodowym. To rozróżnienie często bywa niezauważalne nawet dla samych Ormian. Kiedy omawiałam ten problem ze studentami, każdy bez wyjątku był zdania, że mamy Kościół państwowy i państwową religię. Rozróżnienie między narodowy a państwowy bywa czasem kłopotliwe bo co najmniej od V wieku, wiemy to z zachowanych źródeł, używa się zamiennie tego samego słowa. Kiedyś Robert Koczarian, były już prezydent Armenii, mówił o narodowych symbolach i wymieniał górę Ararat, ale tłumacz przełożył to, używając słowa państwowy, co oczywiście zawsze drażni Turcję, na której terytorium leży ta góra. To utożsamianie Kościoła z państwem chyba też bywa kłopotliwe.

2 94 Rozmowa Nacjonalizm nam nie grozi rozmowa z prof. Hranusz Charratian Oczywiście. Jeszcze w XIX wieku w ormiańskiej publicystyce dyskutowany był problem, jak przejść od wspólnoty religijnej do wspólnoty narodowej. Jedną z propozycji było odejście od Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego w sensie umożliwienia także innym religiom przebicia się do naszego środowiska. Celem miało być przejście od wspólnoty kościelnej takiej ostrej religijnej tożsamości w stronę tożsamości narodowej, albo można powiedzieć: świeckiej. Być może w określonym stopniu zamysł ten udało się zrealizować za czasów Związku Radzieckiego, bo w tym państwie Kościół nie grał żadnej roli i część Ormian rzeczywiście odeszła od łączenia swej tożsamości z Ormiańskim Kościołem Apostolskim jako jej nieodłącznym składnikiem. Teraz mamy powrót do Kościoła, ale bardziej chodzi tu o rytuał, obyczaj, a nie przeżywaną religijność. Społeczeństwo pozostaje w swej świadomości świeckie, wytworzyła się jedynie religijność, którą definiuję jako chrześcijańsko-narodową. W obrządku czynnik narodowy pojawia się nawet w takich rytuałach jak chrzest czy ślub. Chyba nie każdy naród buduje też pomniki swojemu alfabetowi. Pismo wynalezione przez Mesropa Masztoca jest oczywiście dla Ormian powodem do dumy, ale gdy zwiedza się Muzeum Matenadaram, można odnieść wraże-

3 Nacjonalizm nam nie grozi rozmowa z prof. Hranusz Charratian Rozmowa 95 nie, że cała historia świata zaczęła się od Armenii. Czy to nie przesada? Ależ sam fakt posiadania alfabetu od V wieku musi budzić dumę i wpływać na naszą tożsamość. Alfabet wyróżniał nas spośród innych narodów. Sprzyjał też szybszemu obiegowi informacji wśród Ormian. Czasem żartujemy, że internet istniał już u Ormian w wieku XVI. W tamtym czasie ormiańscy handlarze jeździli po różnych krajach: notowali towary i ich ceny oraz przekazywali je do swoich miast. Podróżni podążający ich śladem wiedzieli już, jakie ceny funkcjonują w danych miejscach. Był to cały system obiegu informacji. Poprzez te więzi tworzyło się społeczeństwo ormiańskie. Istniały kontakty gospodarcze, a gdy pojawił się druk, przyniosło to rozkwit humanistyki. Za naszym pośrednictwem wiele dzieł dotarło także do Turków. Ormianie jednak też sporo przejęli od otaczających ich narodów. W pierwszej kolejności wpływały na nas Grecja i Persja. W V wieku nasza szlachta podzieliła się na dwie części, Armenia podzielona była bowiem pomiędzy Iranem i Bizancjum. Polityczna elita orientowała się więc albo na zachód, czyli Bizancjum, albo na wschód, czerpiąc z Persji. Jedne rodziny uczyły więc dzieci języka greckiego, inne z kolei perskiego. I nasz język ma bardzo wiele słów zapożyczonych właśnie z greckiego i perskiego. Zresztą to nie jest jedynie specyfika naszego kraju, leksyka zaczerpnięta z tych dwóch języków jest charakterystyczna także dla innych państw Kaukazu Południowego. Także nasi bogowie w epoce przedchrześcijańskiej mieli wiele wspólnego właśnie z bogami greckimi i perskimi. Można też tu mówić o indoeuropejskiej i azjatyckiej kulturze. W naszym języku są także arabizmy i turcyzmy, częściej spotykane u Ormian zachodnich. Z Bizancjum zachodnia Armenia przeszła pod władanie Turcji. A tam od razu już w wiekach XIV i XV ciężko było żyć. Było to już imperium osmańskie, które cechowało myślenie imperialne. Wróćmy do Araratu, dla Ormian to święta góra, która pozostaje na terytorium Turcji, jak zresztą większa część obszaru dawniej przez nich zamieszkanego. Podobno nikt tak nie tęskni za swoją ziemią jak Ormianie. Zachodnią Armenię określamy mianem Jerkir i w wyniku tęsknoty pewne symbole i rozumienie Jerkiru zostały przeniesione do wschodniej Armenii. Duża część miast, miasteczek i wsi w obecnej Armenii nosi nazwy miast zachodniej Armenii. Także niektóre imiona i zwyczaje kultywowane wcześniej w zachodniej Armenii zostały przeniesione. Po ludobójstwie Ormian Armenia zachodnia została oderwana od narodu. To jest bardzo ważny element, zdaje sobie z tego sprawę każdy etnograf kultura oderwała się od miejsca, które ją karmiło, i zaczęła się zmieniać. Z pogromu przetrwały nawet nie pojedyncze rodziny, ale osoby. To zerwało ciągłość kultury. Słowo tęsknota, karot, w języku armeńskim posiada unikalny kontekst, oznacza właśnie tęsknotę za ojczyzną. To słowo to

4 96 Rozmowa Nacjonalizm nam nie grozi rozmowa z prof. Hranusz Charratian część naszej tożsamości. Wiążą się z nim najczęściej bardzo ciężkie wspomnienia. W Armenii jest miasteczko Talin, gdzie mieszkają potomkowie tych, którzy przywędrowali tu z zachodniej Armenii. Po drodze do miasta znajduje się restauracja nazywająca się Jerkir, a po drugiej stronie restauracja Karot. Ci ludzie nawet w czasach radzieckich czcili swoich bohaterów z zachodniej Armenii i stawiali im pomniki, a gdy władze chciały je burzyć, organizowali pod nimi demonstracje. Gdy można się już było dostać do Turcji, Ormianie zaczęli jeździć tam, na ziemię swych przodków, by choćby przywieźć jej garstkę do swych domów. Znam pewnego profesora matematyki, racjonalistę, który kilka lat temu pojechał do wsi swoich przodków, przywiózł stamtąd jakieś stare rzeczy, postawił w domu i teraz każdej nocy po prostu patrzy na te pamiątki i płacze. Nagrywałam z nim wywiad, to mocny człowiek, silny mężczyzna, ale kiedy opowiadał tę historię, także płakał. Podejście Ormian do ludobójstwa w 1915 roku jest jednak inne niż Żydów do Holokaustu. Rzeczywiście, Żydzi na pewno starają się więcej na temat swoich losów dowiedzieć, my natomiast w większym stopniu staramy się przeżywać i te przeżycia przekazać następnym pokoleniom. Staramy się przekazać uczucia, a nie zdobyć wiedzę. Żydzi natomiast wyjaśniają i przekazują wiadomości o losach określonych ludzi czy konkretnego człowieka. Pochodzę ze wschodniej Armenii, nie mam związku z zachodnią Armenią, ale noszę w sobie pamięć o tamtych wydarzeniach. Te ziemie funkcjonują dla mnie także jako ziemie moich przodków. Myślę, że Żydzi w sposób o wiele trzeźwiejszy i bardziej racjonalny odnoszą się do Holokaustu niż my do problemu ludobójstwa. Wspólne jest za to doświadczenie życia w diasporze. Diaspory Ormian są bardzo różne, w zależności od kraju, w którym znaleźli się uchodźcy. Ważny kontekst stanowi tu także rewolucja bolszewicka, która niszczyła kultury narodowe i oderwała Armenię wschodnią od tradycji poprzez narzucenie radzieckiego modelu życia. Potem przyszedł czas repatriacji, ale to też nie był łatwy proces i w diasporze wywoływał kontrowersje. Ludzie przyjeżdżali z różnych stron świata do radzieckiej Armenii, lecz nie byli tu witani życzliwie. Znajdowali się pod stałą obserwacją służby sprawdzały, czy aby nie są to szpiedzy nasłani na Związek Radziecki. Bardzo często byli to ludzie świetnie wykształceni i przez to niekoniecznie wygodni dla Moskwy. Znałam jednego człowieka, który był świetnie wykształconym na Zachodzie poliglotą. Władze tak mu utrudniały życie, że w końcu został stróżem w przedszkolu, i tak też umarł. Po jego śmierci spotkałam się z jego synem, pokazał mi wielkie archiwum obcojęzycznej literatury, jakie miał jego ojciec. Był rozkaz Stalina, w którym wymieniono, kogo należy zesłać z Kaukazu. W nie - których punktach tego dokumentu znajdowały się takie sformułowania, jak byli poddani tureccy, byli poddani greccy i tak dalej. W rzeczywistości chodziło

5 101 o Ormian. Z Turcji i Grecji ludność przybywała do Armenii i nagle musiała być przygotowana do zsyłki. I dla tych ludzi najgorszym koszmarem było nawet nie to, że ich zsyłano, ale fakt, że w rosyjskiej dokumentacji zostali zapisani jako Turcy. Otrzymywali więc dokumenty świadczące o tym, że są Turkami, ponieważ byli byłymi poddanymi tureckimi. Jak dziś wyglądają relacje między diasporą a Armenią? Te wszystkie tragedie wpłynęły na wzajemne postrzeganie. Diaspora bowiem winiła nas, że dopuściliśmy się zdrady, my z kolei winiliśmy ich uważaliśmy, że nie rozumieją naszych uwarunkowań. Tak było w czasach Związku Radzieckiego, gdy żyjąc tu, musieliśmy iść na pewne kompromisy, tak jest i teraz, gdy na przykład władze Armenii szukają sposobu na porozumienie z Turcją. Czy jest możliwe pojednanie pomiędzy Turkami i Ormianami? Przede wszystkim Ormianie nie za bardzo wiedzą, co termin pojednanie oznacza. Łatwiej to zrozumieć w języku polityki, bo tam z grubsza pojednanie to ułożenie sobie poprawnych stosunków dyplomatycznych. Jednak w głębszym sensie potrzebna jest świadomość, co to znaczy prosić o wybaczenie i wybaczać. Prosić o wybaczenie w pierwszej kolejności oznacza zrozumieć, za co należy przebaczyć. Trzeba poznać historię, dowiedzieć się,

6 102 Rozmowa Nacjonalizm nam nie grozi rozmowa z prof. Hranusz Charratian co się wówczas stało. Kto jest nosicielem bólu? Człowiek wybaczający także musi wiedzieć, co i komu wybacza. Jeśli człowiek to rozumie i jeśli rozumie to społeczeństwo, wówczas następuje proces samooczyszczenia i kiedy dojdzie do spotkania w takim momencie, można rozpocząć nowe stosunki. Czy jest wola, by ten proces rozpocząć? Na razie są projekty, które mają umożliwić przeciętnemu obywatelowi tureckiemu poznanie przeszłości. Dopiero kiedy będzie istniał pewien poziom świadomości, można będzie prowadzić dyskusję o pojednaniu. Naszą rolą jest tłumaczenie Turkom naszych uczuć i przekazywanie im wiedzy. Ale sami Turcy też nie pozostają bezczynni. Kilka lat temu powstała idea przeprosin Ormian i pod apelem podpisało się około pięćdziesięciu tysięcy ludzi. Czyli można w Turcji znaleźć partnerów? Trudno ich znaleźć. Oficjalnie władze w Ankarze zobowiązały tureckie organizacje pozarządowe, aby wraz z ormiańskimi organizacjami pozarządowymi debatowały na temat pojednania. Sama biorę udział w podobnych pracach i nie jest to łatwe. Gdy na przykład organizowaliśmy wystawę, przez pół roku trwały debaty na temat użycia terminów: zachodnia Armenia oraz Jerkir z naszej strony, podczas gdy Turcy upierali się przy wschodniej Anatolii. Argumentowali, że tureccy nacjonaliści podniosą lament, iż przez termin zachodnia Armenia będziemy zgłaszać pretensje terytorialne. Ormianie chyba też nie są impregnowani na nacjonalizm. Czy to poczucie dumy i wyjątkowości ze starożytnej historii nie wywołuje nacjonalizmu? Wielka Armenia musi budzić skojarzenia z Wielką Serbią a z tego nie wynikło nic dobrego. Wielka Armenia jest pojęciem raczej o charakterze geograficznym, a nie politycznym. Dziś retoryka nacjonalistyczna wiąże się z doraźną polityką, o wiele rzadziej spotyka się takie głosy w samym społeczeństwie. Są, owszem, grupy zarażone ideami aryjskiego pochodzenia czy szukające natchnienia w micie o arce Noego. Jest nawet strona ormiańskich aryjczyków, ale to jakieś osób. Z tego może piętnaście aktywnych. Rzeczywiście, w kręgach uczonych, wśród historyków, są ludzie, którzy trochę mitologizują historię, wyolbrzymiają wkład Ormian w dzieje świata, ale te głosy nie dominują. Konflikt z Azerbejdżanem wydaje się idealną glebą dla nacjonalizmu. W ormiańskim internecie na stronach, blogach, różnych mediach społecznościowych widać, że nasz naród czuje się zwycięzcą w tej wojnie, ale nawet nie chcę porównywać tego z tym, co dzieje się w Azerbejdżanie. To Azerowie niestety podgrzewają nienawiść. Trzeba jednak mieć na względzie, że ten naród przechodzi teraz przez trudny proces samoidentyfikacji. Na szczęście Ormianie mają już to za sobą. Prof. Hranusz Charratian jest ormiańską etnolożką, specjalizuje się w problematyce tożsamości Ormian, wykładowczyni między innymi na uniwersytecie w Erywaniu.

HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego)

HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego) 2019-09-01 HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego) Treści z podstawy programowej przedmiotu POZIOM PODSTAWOWY (PP) SZKOŁY BENEDYKTA Podstawa programowa HISTORIA klasa 1 LO (4-letnie po

Bardziej szczegółowo

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje

Bardziej szczegółowo

6. Rozwijanie umiejętności pracy z różnorodnymi źródłami historycznymi.

6. Rozwijanie umiejętności pracy z różnorodnymi źródłami historycznymi. Przedmiotowy Regulamin XVI Wojewódzkiego Konkursu z Historii dla uczniów klas trzecich gimnazjów oraz klas trzecich oddziałów gimnazjalnych prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego

Bardziej szczegółowo

Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży

Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży Instytut Wschodni UAM moduł: Uchodźcy na Kaukazie Południowym opracowanie: Anna Cieślewska

Bardziej szczegółowo

PROGRAM DLA STUDIÓW I STOPNIA NA KIERUNKU HISTORIA DLA STUDENTÓW MISHUS Rok akademicki 2012/2013 I ROK

PROGRAM DLA STUDIÓW I STOPNIA NA KIERUNKU HISTORIA DLA STUDENTÓW MISHUS Rok akademicki 2012/2013 I ROK Lp. PROGRAM DLA STUDIÓW I STOPNIA NA KIERUNKU HISTORIA DLA STUDENTÓW MISHUS Rok akademicki 2012/2013 I ROK Nazwa przedmiotu: I Semestr II Wykłady obowiązkowe Historia starożytna Zbo/1 - -. Główne nurty

Bardziej szczegółowo

Moja mała Ojczyzna Program ścieżki - edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie rawskim.

Moja mała Ojczyzna Program ścieżki - edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie rawskim. Moja mała Ojczyzna Program ścieżki - edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie rawskim. Program szkoły zakłada wychowanie i przygotowanie człowieka do rozumienia otaczającego go świata. Człowiek

Bardziej szczegółowo

SOCJOLOGIA GLOBALNYCH PROCESÓW SPOŁECZNYCH

SOCJOLOGIA GLOBALNYCH PROCESÓW SPOŁECZNYCH SOCJOLOGIA GLOBALNYCH PROCESÓW SPOŁECZNYCH Wykład 4 KONFLIKT CYWILIZACJI Samuel Huntington SAMUEL HUNTINGON ZDERZENIE CYWILIZACJI, 1993, 1997 Ur. 1927 r., amerykański profesor Uniwersytetu Eaton, prezes

Bardziej szczegółowo

Konkursy Przedmiotowe w roku szkolnym 2017/2018

Konkursy Przedmiotowe w roku szkolnym 2017/2018 PROGRAM MERYTORYCZNY KONKURSU HISTORYCZNEGO DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO I. CELE KONKURSU kształcenie umiejętności samodzielnego zdobywania wiedzy historycznej; rozbudzanie ciekawości

Bardziej szczegółowo

Konkursy Przedmiotowe w roku szkolnym 2016/2017

Konkursy Przedmiotowe w roku szkolnym 2016/2017 PROGRAM MERYTORYCZNY KONKURSU HISTORYCZNEGO DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO I. CELE KONKURSU zachęcenie do samodzielnego poszukiwania i zdobywania wiedzy; wdrażanie do biegłego posługiwania

Bardziej szczegółowo

Scenariusz lekcji patriotycznej. Zakres treści tematu : Kształtowanie postawy patriotycznej u młodzieży. Wyjaśnienie Kim jest patriota?

Scenariusz lekcji patriotycznej. Zakres treści tematu : Kształtowanie postawy patriotycznej u młodzieży. Wyjaśnienie Kim jest patriota? Scenariusz lekcji patriotycznej Szkoła: Gimnazjum Czas: 45 min. Temat: Co to znaczy być patriotą? Zakres treści tematu : Kształtowanie postawy patriotycznej u młodzieży. Wyjaśnienie Kim jest patriota?

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK NR II RELIGIOZNAWSTWO studia stacjonarne I stopnia

ZAŁĄCZNIK NR II RELIGIOZNAWSTWO studia stacjonarne I stopnia ZAŁĄCZNIK NR II RELIGIOZNAWSTWO studia stacjonarne I stopnia POGLĄDOWE TABLICE SEMESTRALNE I rok, I semestr wykład 3 pkt. 30 h Chrześcijaństwo starożytne (narodziny i formowanie się chrześcijaństwa) ćw.

Bardziej szczegółowo

Historia. Specjalność nauczycielska Studia niestacjonarne 2. stopnia

Historia. Specjalność nauczycielska Studia niestacjonarne 2. stopnia Historia. Specjalność nauczycielska Studia niestacjonarne 2. stopnia ECTS Liczba godzin egz./zal. I rok II rok razem w. ćw. razem w. ćw. s. 1 s. 2 s. 3 s. 4 I. Przedmioty kształcenia ogólnego 1. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Tytuł. Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Natalia Chojnacka

Tytuł. Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Natalia Chojnacka Tytuł Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce Natalia Chojnacka Mniejszość narodowa- Definicja Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym precyzuje, że mniejszość

Bardziej szczegółowo

PLAN WYNIKOWY DLA KLASY I TECHNIKUM (z praktyką miesięczną)

PLAN WYNIKOWY DLA KLASY I TECHNIKUM (z praktyką miesięczną) PLAN WYNIKOWY DLA KLASY I TECHNIKUM (z praktyką miesięczną) NR PROGRAMU: DKOS 4015 90/02. I. Dzieje najdawniejsze - źródła archeologiczne i materialne do dziejów najdawniejszych, - systemy periodyzacji

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 1. ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GH-HX1, GH-H2, GH-H4, GH-H5, GH-H7

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 1. ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GH-HX1, GH-H2, GH-H4, GH-H5, GH-H7 EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GH-HX1, GH-H2, GH-H4, GH-H5, GH-H7 KWIECIEŃ 2016 Zadanie

Bardziej szczegółowo

Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży

Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży Instytut Wschodni UAM moduł: Mapa problematyki społeczno-gospodarczej Azji Centralnej

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo

Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Dopuszczający -Posługuje się następującymi pojęciami: rewolucja przemysłowa, romantyzm, pozytywizm,

Bardziej szczegółowo

HISTORIA - GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE

HISTORIA - GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE HISTORIA - GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA I PRAHISTORIA Czas w historii. Klasyfikacja źródeł historycznych. Pradzieje ludzkości. Ocena dopuszczająca: zna pojęcia źródło historyczne, era ; zlokalizuje

Bardziej szczegółowo

1. Propagowanie i rozwój zainteresowania historią, z uwzględnieniem historii lokalnej.

1. Propagowanie i rozwój zainteresowania historią, z uwzględnieniem historii lokalnej. Przedmiotowy Regulamin Konkursowy XV Wojewódzkiego Konkursu z Historii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego

Bardziej szczegółowo

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze. Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.

Bardziej szczegółowo

BADANIE DIAGNOSTYCZNE

BADANIE DIAGNOSTYCZNE Centralna Komisja Egzaminacyjna BADANIE DIAGNOSTYCZNE W ROKU SZKOLNYM 2011/2012 CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI GRUDZIEŃ 2011 Numer zadania 1. 2.

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZASAY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZAAŃ ARKUSZE: GH-HX1, GH-H2, GH-H4, GH-H5, GH-H7 KWIECIEŃ 2019 Zadanie

Bardziej szczegółowo

Indywidualne wymagania dla ucznia klasy VI. Przedmiot: historia i społeczeństwo. Ocena dopuszczająca. ocena dostateczna

Indywidualne wymagania dla ucznia klasy VI. Przedmiot: historia i społeczeństwo. Ocena dopuszczająca. ocena dostateczna Orzeczenie PPP.258.263.2015 Indywidualne wymagania dla ucznia klasy VI Przedmiot: historia i społeczeństwo ocena niedostateczna nie spełnia wymogów na ocenę dopuszczającą Ocena dopuszczająca PRACUJE PRZY

Bardziej szczegółowo

Zespół Szkół Nr 2 im. Jana Pawła II Działdowie przystąpił do Ogólnopolskiego Konkursu Bezpieczna Szkoła -Bezpieczny Uczeń

Zespół Szkół Nr 2 im. Jana Pawła II Działdowie przystąpił do Ogólnopolskiego Konkursu Bezpieczna Szkoła -Bezpieczny Uczeń Zespół Szkół Nr 2 im. Jana Pawła II Działdowie przystąpił do Ogólnopolskiego Konkursu Bezpieczna Szkoła -Bezpieczny Uczeń Zadania konkursu Bezpieczna Szkoła - Bezpieczny Uczeń: ZADANIE 1 Przeprowadzenie

Bardziej szczegółowo

WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI ODNIESIENIE ZADAŃ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ

WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI ODNIESIENIE ZADAŃ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI ODNIESIENIE ZADAŃ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ Poniżej zapisano ogólne i szczegółowe wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego z historii na III etapie kształcenia,

Bardziej szczegółowo

Historia Noego Potop Przymierze Boga z Noem Synowie Noego (Rdz 6-9) KS. ARTUR ALEKSIEJUK

Historia Noego Potop Przymierze Boga z Noem Synowie Noego (Rdz 6-9) KS. ARTUR ALEKSIEJUK Historia Noego Potop Przymierze Boga z Noem Synowie Noego (Rdz 6-9) KS. ARTUR ALEKSIEJUK Kim był Noe? Ojcem Noego był Lamek jeden z potomków Seta syna Praojca Adama Noe był człowiekiem sprawiedliwym i

Bardziej szczegółowo

"Żył w świecie, który nie był gotowy na jego pomysły". T estament Kościuszki

Żył w świecie, który nie był gotowy na jego pomysły. T estament Kościuszki "Żył w świecie, który nie był gotowy na jego pomysły". T estament Kościuszki -Polacy niestety za często czują się ofiarami. Mieliśmy przecież takich bohaterów jak Kościuszko czy Sobieski. Nie możemy czekać,

Bardziej szczegółowo

GIMNAZJUM NR 60 IM. CYRYLA RATAJSKIEGO W POZNANIU

GIMNAZJUM NR 60 IM. CYRYLA RATAJSKIEGO W POZNANIU Wymagania edukacyjne z podstawy programowej Klasa pierwsza I półrocze Podstawa programowa Cele kształcenia Wymagania ogólne Treści nauczania -wymagania szczegółowe 1. Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje

Bardziej szczegółowo

BADANIE DIAGNOSTYCZNE

BADANIE DIAGNOSTYCZNE Centralna Komisja Egzaminacyjna BADANIE DIAGNOSTYCZNE W ROKU SZKOLNYM 2011/2012 CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI GRUDZIEŃ 2011 Numer zadania 1. 2.

Bardziej szczegółowo

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ O TOŻSAMOŚCI POLAKÓW BS/62/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, KWIECIEŃ 2002

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ O TOŻSAMOŚCI POLAKÓW BS/62/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, KWIECIEŃ 2002 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Gałąź rodziny Zdrowieckich Historię spisał Damian Pietras

Gałąź rodziny Zdrowieckich Historię spisał Damian Pietras Gałąź rodziny Zdrowieckich Historię spisał Damian Pietras Wszystkie informacje dotyczące tej pracy pochodzą od mojej babci Józefy (córki Józefa) i mojej mamy (wnuczki Józefa). Wszystko zaczęło się w Kociubińcach,

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII- KLASA VI DOSTOSOWANE DO INDYWIDUALNYCH MOŻLIOWŚCI UCZNIA

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII- KLASA VI DOSTOSOWANE DO INDYWIDUALNYCH MOŻLIOWŚCI UCZNIA WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII- KLASA VI DOSTOSOWANE DO INDYWIDUALNYCH MOŻLIOWŚCI UCZNIA Opinia PPP.4223.378.2017 Ocena niedostateczna Nie spełnia wymogów programowych na ocenę dopuszczającą Ocena dopuszczająca

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 7. Nie tylko miłość, czyli związek nasz powszedni

ROZDZIAŁ 7. Nie tylko miłość, czyli związek nasz powszedni ROZDZIAŁ 7 Nie tylko miłość, czyli związek nasz powszedni Miłość to codzienność Kasia: Czy do szczęścia w związku wystarczy miłość? Małgosia: Nie. Potrzebne są jeszcze dojrzałość i mądrość. Kiedy dwoje

Bardziej szczegółowo

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy

Bardziej szczegółowo

HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO KLASA IV

HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO KLASA IV 2016-09-01 HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO KLASA IV Podstawa programowa przedmiotu SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami

Bardziej szczegółowo

- Posługuje się następującymi pojęciami: rewolucja przemysłowa, romantyzm, pozytywizm, faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja.

- Posługuje się następującymi pojęciami: rewolucja przemysłowa, romantyzm, pozytywizm, faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja. Indywidualne wymagania edukacyjne dla ucznia klasy VI dostosowane do specyficznych trudności w nauce Przedmiot: historia i społeczeństwo Opinia PPP: 4223.357.2015 Niedostateczny Nie spełnia wymogów na

Bardziej szczegółowo

OD STAROŻYTNOŚCI DO R.

OD STAROŻYTNOŚCI DO R. Spis treści WSTĘP 13 Rozdział 1 Dzieje CYPRU OD STAROŻYTNOŚCI DO 1878 R. 1.1. Historia Cypru do podboju tureckiego w 1571 r. 21 1.2. Cypr pod rządami Turków w latach 1571-1878 27 1.3. Sytuacja międzynarodowa

Bardziej szczegółowo

HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA

HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA 2016-09-01 HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS HUMANISTYCZNY DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH POZNAŃ 2011/2012 ETAP REJONOWY

WOJEWÓDZKI KONKURS HUMANISTYCZNY DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH POZNAŃ 2011/2012 ETAP REJONOWY KOD UCZNIA: Drogi Uczestniku! WOJEWÓDZKI KONKURS HUMANISTYCZNY DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH POZNAŃ 2011/2012 ETAP REJONOWY Dialog to budowanie wzajemności ks. prof. Józef Tischner Test zawiera pytania z kilku

Bardziej szczegółowo

Dzień Judaizmu w Chmielniku. Dzień Judaizmu w Chmielniku stycznia 2018

Dzień Judaizmu w Chmielniku. Dzień Judaizmu w Chmielniku stycznia 2018 Dzień Judaizmu w Chmielniku 1 16 stycznia 2018 Dzień Judaizmu w Chmielniku Pokój! Pokój dalekim i bliskim! to hasło tegorocznego Dnia Judaizmu. W Ośrodku Tekst pochodzi ze strony www.sejmik-kielce.pl Dzień

Bardziej szczegółowo

Przedmiot humanistyczny (C) - opis przedmiotu

Przedmiot humanistyczny (C) - opis przedmiotu Przedmiot humanistyczny (C) - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Przedmiot humanistyczny (C) Kod przedmiotu 08.0-WH-PolitP-W-PH(C) Wydział Kierunek Wydział Humanistyczny Politologia / Relacje

Bardziej szczegółowo

Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży

Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży Instytut Wschodni UAM moduł: Mapa problematyki społeczno-gospodarczej Kaukazu Południowego

Bardziej szczegółowo

PLAN PRACY WYCHOWAWCY KLASY III W ROKU SZKOLNYM 2014 / 2015

PLAN PRACY WYCHOWAWCY KLASY III W ROKU SZKOLNYM 2014 / 2015 I. PODSTAWA PRAWNA Statut Szkoły, PLAN PRACY WYCHOWAWCY KLASY III W ROKU SZKOLNYM 2014 / 2015 Program Wychowawczy, Program Profilaktyki Szkoły. II. ZADANIA WYCHOWAWCZE NA ROK SZKOLNY 2014 / 2015 1. Kształcenie

Bardziej szczegółowo

Słowo Życia Wrzesień 2010

Słowo Życia Wrzesień 2010 Słowo Życia Wrzesień 2010 Nie mówię ci, że aż siedem razy, lecz aż siedemdziesiąt siedem razy (Mt 18,22) Wysłuchawszy z ust Jezusa wiele wspaniałych rzeczy, Piotr stawia Mu pytanie: "Panie, ile razy mam

Bardziej szczegółowo

Po przeczytaniu i zanalizowaniu tekstu, wróć do tej części i sprawdź, czy Twoje przypuszczenia się sprawdziły. ...

Po przeczytaniu i zanalizowaniu tekstu, wróć do tej części i sprawdź, czy Twoje przypuszczenia się sprawdziły. ... ZADANIE WPROWADZAJĄCE Materiały przygotowane w ramach Szkoły z Klasą 2.0 do akcji 1. Przyjrzyj się artykułowi, ale jeszcze nie rozpoczynaj lektury całości. Zapoznaj się jedynie z napisem poprzedzającym

Bardziej szczegółowo

Wymagania na poszczególne stopnie z historii klas I-III gimnazjum

Wymagania na poszczególne stopnie z historii klas I-III gimnazjum Wymagania na poszczególne stopnie z historii klas I-III gimnazjum Kryteria oceniania historia kl. I Ocena dopuszczająca. Poziom wymagań konieczny. - zna pojęcia źródło historyczne, era, zlokalizuje na

Bardziej szczegółowo

NAUKA JAK UCZYĆ SIĘ SKUTECZNIE (A2 / B1)

NAUKA JAK UCZYĆ SIĘ SKUTECZNIE (A2 / B1) NAUKA JAK UCZYĆ SIĘ SKUTECZNIE (A2 / B1) CZYTANIE A. Mówi się, że człowiek uczy się całe życie. I jest to bez wątpienia prawda. Bo przecież wiedzę zdobywamy nie tylko w szkole, ale również w pracy, albo

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

EGZAMIN W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 EGZAMIN W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GH-H1, GH-H2, GH-H4, GH-H5, GH-H1U KWIECIEŃ 2015 Zadanie

Bardziej szczegółowo

Hektor i tajemnice zycia

Hektor i tajemnice zycia François Lelord Hektor i tajemnice zycia Przelozyla Agnieszka Trabka WYDAWNICTWO WAM Był sobie kiedyś chłopiec o imieniu Hektor. Hektor miał tatę, także Hektora, więc dla odróżnienia rodzina często nazywała

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania w klasie VI szkoły podstawowej

Kryteria oceniania w klasie VI szkoły podstawowej Kryteria oceniania w klasie VI szkoły podstawowej Wymagania podstawowe: Ocena celująca: Uczeń posiada wiedzę wykraczającą poza program religii własnego poziomu edukacji. Zna obowiązujące modlitwy i mały

Bardziej szczegółowo

Roman Kabaczij. WYGNANI NA STEPY Przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski na południe Ukrainy w latach 1944-1946

Roman Kabaczij. WYGNANI NA STEPY Przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski na południe Ukrainy w latach 1944-1946 Roman Kabaczij WYGNANI NA STEPY Przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski na południe Ukrainy w latach 1944-1946 SPIS TREŚCI Wstęp 11 Rozdział I. Koncepcja wysiedlenia Ukraińców z Polski w kontekście

Bardziej szczegółowo

:00 VG 23 K136. Arsam N. - Prawo dotyczące uchodźców Główne postępowanie 1 Tłumacz

:00 VG 23 K136. Arsam N. - Prawo dotyczące uchodźców Główne postępowanie 1 Tłumacz 23.3.2013 11:00 VG 23 K136. Arsam N. - Prawo dotyczące uchodźców Główne postępowanie 1 Tłumacz Arsam N., 20 lat, urodzony w Iranie. Został tam aresztowany z powodu wykroczenia karnego. Podczas czasu spędzonego

Bardziej szczegółowo

Rok Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii.

Rok Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii. Rok 2017. Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii. Czego dowiemy się o podejrzanych? Jak potoczy się śledztwo? Czy przyznają się do winy? 1/5 Pierwszym oskarżonym będzie Profesor Tomasz

Bardziej szczegółowo

Modułowe efekty kształcenia. BUDDYZM JAKO RELIGIA ŚWIATOWA 15 WY + 15 KW 3 ECTS Egzamin

Modułowe efekty kształcenia. BUDDYZM JAKO RELIGIA ŚWIATOWA 15 WY + 15 KW 3 ECTS Egzamin Nazwa kierunku studiów: Filozofia Specjalność: Kultury azjatyckie Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia Profil kształcenia: ogólno akademicki Modułowe efekty kształcenia W wykazie uwzględniono

Bardziej szczegółowo

Materiały wypracowane w ramach projektu Szkoła Dialogu - projektu edukacyjnego Fundacji Form

Materiały wypracowane w ramach projektu Szkoła Dialogu - projektu edukacyjnego Fundacji Form Materiały wypracowane w ramach projektu Szkoła Dialogu - projektu edukacyjnego Fundacji Form Nasze zajęcia w ramach Szkoły Dialogu odbyły się 27 i 28 kwietnia oraz 26 i 27 maja. Nauczyły nas one sporo

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GH-H8 KWIECIEŃ 2019 Zadanie 1. (0 2) 1. Najdawniejsze dzieje

Bardziej szczegółowo

5. Struktura narodowościowa i wyznaniowa w Polsce. Grupy etniczne

5. Struktura narodowościowa i wyznaniowa w Polsce. Grupy etniczne 5. Struktura narodowościowa i wyznaniowa w Polsce. Grupy etniczne Polska jest zaliczana do państw jednolitych pod względem narodowościowym, etnicznym i religijnym. Wzrastające otwarcie na świat powoduje

Bardziej szczegółowo

Raport Specjalny: 3 Największe Mity. Skutecznej Komunikacji w Języku Obcym

Raport Specjalny: 3 Największe Mity. Skutecznej Komunikacji w Języku Obcym Raport Specjalny: 3 Największe Mity Skutecznej Komunikacji w Języku Obcym Raport dostarczyli: Więcej na stronie: http://www.intelektualnie.pl Intelektualnie.pl Centrum Szkoleniowe W ciągu swojej działalności

Bardziej szczegółowo

HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego)

HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego) 2019-09-01 HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego) Treści z podstawy programowej przedmiotu POZIOM ROZSZERZONY (PR) SZKOŁY BENEDYKTA Podstawa programowa HISTORIA klasa 1 LO (4-letnie po

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY

Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY Nie zna pojęć: faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja. Nie potrafi wymienić

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO ZESPÓŁ SZKÓŁ W SZUBINIE SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2 Autorzy: Mariola Polańska Gabriela Sobczak Zasady oceniania 1. Ucznia ocenia nauczyciel historii i

Bardziej szczegółowo

Program nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych. Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz

Program nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych. Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz Program nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz Klasa I Ja i Bóg na co dzień Redaktor: Michał Stępień Nauka o Jezusie Chrystusie Jezus Syn Boży

Bardziej szczegółowo

TEKA KOMISJI HISTORYCZNEJ ODDZIAŁ PAN W LUBLINIE COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES

TEKA KOMISJI HISTORYCZNEJ ODDZIAŁ PAN W LUBLINIE COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES KOMISJI HISTORYCZNEJ ODDZIAŁ PAN W LUBLINIE COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES POLISH ACADEMY OF SCIENCES BRANCH IN LUBLIN COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES Volume IX Lublin 2012 POLSKA AKADEMIA NAUK ODDZIAŁ

Bardziej szczegółowo

Od autora... 9. Mezopotamia kolebka cywilizacji... 19 Fenicjanie àcznicy mi dzy Bliskim Wschodem a Êwiatem Êródziemnomorskim... 21 Egipt...

Od autora... 9. Mezopotamia kolebka cywilizacji... 19 Fenicjanie àcznicy mi dzy Bliskim Wschodem a Êwiatem Êródziemnomorskim... 21 Egipt... Spis treêci Od autora... 9 Wprowadzenie Poj cie cywilizacji klasycznej... 11 èród a poznania cywilizacji klasycznej... 11 Ramy czasowe cywilizacji klasycznej... 14 Âwiat Êródziemnomorski... 15 I. Kr gi

Bardziej szczegółowo

Dyrektor szkoły, a naciski zewnętrzne

Dyrektor szkoły, a naciski zewnętrzne 2.2.2. Dyrektor szkoły, a naciski zewnętrzne Niezwykle trudno mówić jest o wpływie dyrektora szkoły na funkcjonowanie i rozwój placówki bez zwrócenia uwagi na czynniki zewnętrzne. Uzależnienie od szefa

Bardziej szczegółowo

Rodzaj zajęć dydaktycznych* O/F* * 2. Nauka o polityce wykład/ćwiczenia O egzamin 18/18 5

Rodzaj zajęć dydaktycznych* O/F* * 2. Nauka o polityce wykład/ćwiczenia O egzamin 18/18 5 Załącznik nr 3 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Plan studiów na kierunku: Politologia (studia niestacjonarne, I stopnia) I ROK STUDIÓW I semestr O/ orma 1. Nauka o prawie O 2. Nauka

Bardziej szczegółowo

Przygotuj kredki lub flamastry, długopis lub ołówek oraz kilka kartek.

Przygotuj kredki lub flamastry, długopis lub ołówek oraz kilka kartek. Pamiętaj! Ø Poniższa praca jest do wykonania przez Ciebie, nie przez dziecko/dzieci. Ø Jej wykonanie nie jest warunkiem czytania, rozmowy z dzieckiem, ale wydaje nam się, że to może Ci pomóc. Ø Znajdź

Bardziej szczegółowo

Sanktuaria znaczone modlitwą rolników: kult bł. Karoliny w Zabawie

Sanktuaria znaczone modlitwą rolników: kult bł. Karoliny w Zabawie .pl https://www..pl Sanktuaria znaczone modlitwą rolników: kult bł. Karoliny w Zabawie Autor: Małgorzata Wróblewska-Borek Data: 25 listopada 2015 Zaczęło się tragicznie. Zabawa koło Tarnowa, rok 1914.

Bardziej szczegółowo

Narodowe Czytanie Stefan Żeromski Przedwiośnie

Narodowe Czytanie Stefan Żeromski Przedwiośnie Narodowe Czytanie 2018 Stefan Żeromski Przedwiośnie Stefan Żeromski Żeromski urodził się 14 X 1864 roku w Strawczynie pod Kielcami, w patriotycznej szlacheckiej rodzinie. Trudna sytuacja materialna, częste

Bardziej szczegółowo

Witamy serdecznie. Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu

Witamy serdecznie. Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu Witamy serdecznie Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu Świecki Ruch Misyjny Epifania Świecki Ruch Misyjny "Epifania" jest międzynarodowym, niezależnym, niesekciarskim, nieobliczonym na zysk,

Bardziej szczegółowo

PONIEDZIAŁEK, 11 marca 2013

PONIEDZIAŁEK, 11 marca 2013 PONIEDZIAŁEK, 11 marca 2013 Poniedziałek był naszym pierwszym dniem w szkole partnerskiej (przylecieliśmy w niedzielę wieczorem). Uczniowie z pozostałych krajów jeszcze nie dojechali, więc był to bardzo

Bardziej szczegółowo

3 Religie Rola Rzymu Ośrodki kulturowe po upadku Rzymu 4 Schemat społeczeństwa Pojęcia

3 Religie Rola Rzymu Ośrodki kulturowe po upadku Rzymu 4 Schemat społeczeństwa Pojęcia Klasa I ZS Temat Lp. Zakres treści Lekcja organizacyjna 1 Program nauczania System oceniania Źródła wiedzy o przeszłości i teraźniejszości 2 Epoki historyczne Źródła historyczne Dziedzictwo antyku Kształtowanie

Bardziej szczegółowo

Liczba Forma zaliczenia*** dydaktycznych* *

Liczba Forma zaliczenia*** dydaktycznych* * I ROK STUDIÓW I semestr Załącznik nr 3 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Plan studiów na kierunku: Politologia (studia niestacjonarne, I stopnia) 1. Nauka o prawie wykład O Nauka o polityce

Bardziej szczegółowo

Oddolne projekty uczniów

Oddolne projekty uczniów Samorząd uczniowski jako doświadczenie aktywności obywatelskiej Oddolne projekty uczniów Olga Napiontek, Joanna Pietrasik projekt Szkolenie jest częścią projektu Samorząd uczniowski jako doświadczenie

Bardziej szczegółowo

1. Czy uważasz się za osobę tolerancyjną?

1. Czy uważasz się za osobę tolerancyjną? Czy z tolerancją nam po drodze? Ankietę przeprowadzono w związku z Tygodniem Tolerancji obchodzonym 13-17 listopada 2017 r. w I Liceum Ogólnokształcącym im. Obrońców Westerplatte w Mrągowie. W badaniu

Bardziej szczegółowo

M Z A UR U SKI SK E I J HIST

M Z A UR U SKI SK E I J HIST NATROPACH MAZURSKIEJHISTORII I WOJNA ŚWIATOWA W KRAJOBRAZIE POWIATU GIŻYCKIEGO Projekt edukacyjny skierowany do uczniów szkół ponadgimnazjalnych powiatu giżyckiego I WOJNA ŚWIATOWA W KRAJOBRAZIE POWIATU

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLASY VI.

WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLASY VI. WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLASY VI. Przedmiot oceny 1. Cytaty z Pisma św., modlitwy, pieśni 2. Zeszyt przedmioto wy 3. Prace domowe 4. Testy i sprawdziany OCENA celująca

Bardziej szczegółowo

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ BS/3/2/95 POLSKA ROSJA - NATO KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, STYCZEŃ 95

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ BS/3/2/95 POLSKA ROSJA - NATO KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, STYCZEŃ 95 CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo. Niedostateczny

Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo. Niedostateczny Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Niedostateczny - Nie zna pojęć: faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja. - Nie potrafi wymienić

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016)

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016) WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016) Ocena dopuszczająca: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności określone

Bardziej szczegółowo

Warunki techniczne: wiek uczestników szkoła ponadpodstawowa, szkoła ponadgimnazjalna, miejsce zajęć szkoła, czas trwania zajęć 90 minut.

Warunki techniczne: wiek uczestników szkoła ponadpodstawowa, szkoła ponadgimnazjalna, miejsce zajęć szkoła, czas trwania zajęć 90 minut. Scenariusz zajęć Temat: Spotkanie z Innym. Tolerancja Cele: uświadomienie uczniom obecności w społeczeństwie osób z problemami komunikacyjnymi, nabycie umiejętności posługiwania się metodami komunikacji

Bardziej szczegółowo

Egzamin maturalny na poziomie. i właściwie je uzasadnić?

Egzamin maturalny na poziomie. i właściwie je uzasadnić? Egzamin maturalny na poziomie podstawowym. Jak sformułować stanowisko i właściwie je uzasadnić? PODSTAWOWE INFORMACJE Rozprawka na poziomie podstawowym jest formą wypowiedzi pisemnej na podany temat, która

Bardziej szczegółowo

Przedmowa. Część 1 TEORIE POLITYCZNE. 1. Co to jest polityka? 2. Rządy, systemy i ustroje. 3. Ideologie polityczne XIII

Przedmowa. Część 1 TEORIE POLITYCZNE. 1. Co to jest polityka? 2. Rządy, systemy i ustroje. 3. Ideologie polityczne XIII Przedmowa XIII Część 1 TEORIE POLITYCZNE 1. Co to jest polityka? Definiowanie polityki 4 Polityka jako sztuka rządzenia 6 Polityka jako sprawy publiczne 10 Polityka jako kompromis i konsensus 11 Polityka

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI. Klasa: V a Przedmiot: historia i społeczeństwo Nauczyciel: mgr Małgorzata Borowska. Temat lekcji: Wielkie religie średniowiecza.

SCENARIUSZ LEKCJI. Klasa: V a Przedmiot: historia i społeczeństwo Nauczyciel: mgr Małgorzata Borowska. Temat lekcji: Wielkie religie średniowiecza. SCENARIUSZ LEKCJI Klasa: V a Przedmiot: historia i społeczeństwo Nauczyciel: mgr Małgorzata Borowska Temat lekcji: Wielkie religie średniowiecza. Cele lekcji: Na lekcji uczniowie: poznają przyczyny i skutki

Bardziej szczegółowo

Ankieta: Wspomnienia rodzinne na podstawie ankiety.

Ankieta: Wspomnienia rodzinne na podstawie ankiety. Ankieta: Wspomnienia rodzinne na podstawie ankiety. Skąd pochodzą twoi rodzice? Gdzie mieszkali twoi pradziadkowie oraz prapradziadkowie na początku XX. wieku? Pochodzili z tego samego regionu co Ty czy

Bardziej szczegółowo

Liczba Lp. Nazwa modułu kształcenia

Liczba Lp. Nazwa modułu kształcenia I ROK STUDIÓW I semestr 1. Nauka o prawie wykład O zaliczenie na ocenę 30 3 2. Nauka o polityce wykład/ćwiczenia O Egzamin 30/30 5 3. Historia powszechna XX wieku wykład/ćwiczenia O Egzamin 30/30 5 4.

Bardziej szczegółowo

CZYTANIE B1/B2 W małym europejskim domku (wersja dla studenta) Wywiad z Moniką Richardson ( Świat kobiety nr????, rozmawia Monika Gołąb)

CZYTANIE B1/B2 W małym europejskim domku (wersja dla studenta) Wywiad z Moniką Richardson ( Świat kobiety nr????, rozmawia Monika Gołąb) CZYTANIE B1/B2 W małym europejskim domku (wersja dla studenta) Wywiad z Moniką Richardson ( Świat kobiety nr????, rozmawia Monika Gołąb) Proszę przeczytać tekst, a następnie zrobić zadania: Dziennikarka.

Bardziej szczegółowo

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI CBOS Vilmorus Ltd. CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 -

Bardziej szczegółowo

Jak liczono dawniej?

Jak liczono dawniej? Jak liczono dawniej? Kinga Lużyńska 2a Strona 0 Praca długoterminowa z matematyki System karbowy Ludzie gdy jeszcze prowadzili koczowniczy tryb życia czyli jedli to co znaleźli bądź upolowali, nie musieli

Bardziej szczegółowo

Spis treêci. I. Wprowadzenie do historii. II. Początki cywilizacji. Od autorów... 8

Spis treêci. I. Wprowadzenie do historii. II. Początki cywilizacji. Od autorów... 8 Od autorów....................................... 8 I. Wprowadzenie do historii 1. Dzieje historia historiografia...................... 12 Czym jest historia?............................... 12 Przedmiot

Bardziej szczegółowo

Kiedy przyjmujemy zbawienie, które Chrystus ofiarował na krzyżu, stajemy się zjednoczeni w Nim w przymierzu. Jesteśmy pojednani z Bogiem i ludźmi.

Kiedy przyjmujemy zbawienie, które Chrystus ofiarował na krzyżu, stajemy się zjednoczeni w Nim w przymierzu. Jesteśmy pojednani z Bogiem i ludźmi. Kiedy przyjmujemy zbawienie, które Chrystus ofiarował na krzyżu, stajemy się zjednoczeni w Nim w przymierzu. Jesteśmy pojednani z Bogiem i ludźmi. Nasze życie zostaje przekształcone. Wierzący jednoczą

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania z historii kl. II gimnazjum

Przedmiotowy system oceniania z historii kl. II gimnazjum Przedmiotowy system oceniania z historii kl. II gimnazjum 1. Cele oceniania z historii: - informowanie ucznia o stopniu opanowania wiedzy i umiejętności, - informowanie rodziców o postępach w nauce, -

Bardziej szczegółowo

,,Edukacja patriotyczna

,,Edukacja patriotyczna Program autorski,,edukacja patriotyczna realizowany w Publicznej Szkole Podstawowe w Fałkowie im. Stefana Żeromskiego Program opracowały: Jolanta Grzegorczyk Beata Gonerka I. Wstęp. Zgodnie z zapisem znajdującym

Bardziej szczegółowo

O czym, dlaczego i dla kogo napisaliśmy Jak na dłoni. Genetyka Zwycięstwa

O czym, dlaczego i dla kogo napisaliśmy Jak na dłoni. Genetyka Zwycięstwa O czym, dlaczego i dla kogo napisaliśmy Jak na dłoni. Genetyka Zwycięstwa Dawno dawno temu wstępujący na tron osiemnastoletni król Jigme Singye Wnagchuck, najmłodszy monarcha świata, ogłosił: Szczęście

Bardziej szczegółowo

1. Arabia przed Mahometem

1. Arabia przed Mahometem Świat islamu 1. Arabia przed Mahometem 2. Pojawienie się islamu Członkowie licznych plemion arabskich byli politeistami; ważną rolę odgrywała pielgrzymka do Mekki (tutaj tzw. Czarny Kamień w świątyni Al-Kaaba)

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 3 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Plan studiów na kierunku: Politologia (studia stacjonarne, I stopnia)

Załącznik nr 3 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Plan studiów na kierunku: Politologia (studia stacjonarne, I stopnia) I ROK STUDIÓW I semestr Załącznik nr 3 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Plan studiów na kierunku: Politologia (studia stacjonarne, I stopnia) Forma zaliczenia*** 1. Nauka o prawie wykład

Bardziej szczegółowo

MĄDROŚCI NIEPRZEMIJAJĄCE

MĄDROŚCI NIEPRZEMIJAJĄCE Krystyna Alagor MĄDROŚCI NIEPRZEMIJAJĄCE (wydanie drugie, poprawione i połączone) Copyright by Wydawnictwo Autorskie ALAGOR Krystyna Krawczyk 2007 Skład i łamanie: Rafał Celej Wydawnictwo: W.A. ALAGOR

Bardziej szczegółowo

Rodzaj zajęć dydaktycznych*

Rodzaj zajęć dydaktycznych* I ROK STUDIÓW I semestr O/ orma zaliczenia 1. Nauka o prawie wykład O zaliczenie na ocenę 18 3 2. Nauka o polityce wykład/ćwiczenia O Egzamin 18/18 5 3. Historia powszechna XX wieku wykład/ćwiczenia O

Bardziej szczegółowo

WPŁYW RELIGII I KULTURY NA ROZWÓJ WSPÓŁCZESNYCH PAŃSTW

WPŁYW RELIGII I KULTURY NA ROZWÓJ WSPÓŁCZESNYCH PAŃSTW ĆWICZENIA IV WPŁYW RELIGII I KULTURY NA ROZWÓJ WSPÓŁCZESNYCH PAŃSTW POJĘCIE RELIGII I KULTURY RELIGIA to zespół wierzeń dotyczących ludzkości i człowieka, związanych z nim zagadnień oraz form organizacji

Bardziej szczegółowo