Powiatowy Urząd Pracy w Ełku ul. Suwalska 38, Ełk. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie ełckim w 2015 roku

Transkrypt

1 Powiatowy Urząd Pracy w Ełku ul. Suwalska 38, Ełk Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie ełckim w 2015 roku Ełk, październik 2016

2 Spis treści Wstęp Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Analiza umiejętności i uprawnień Analiza rynku edukacyjnego Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych Analiza lokalnego rynku pracy na bazie badania kwestionariuszowego Prognoza lokalnego rynku pracy Podsumowanie INFORMACJA SYGNALNA Załącznik 1. Rynek pracy Załącznik 2. Rynek edukacyjny

3 Wstęp Rozwój technologiczny i procesy restrukturyzacyjne powodują ciągłe zmiany na rynku pracy. Należy im się bacznie przyglądać i analizować, zapewniając tym samym stały dostęp społeczności lokalnej do wszystkich usług świadczonych przez urząd pracy. Struktura bezrobocia oraz jego skutki wymagają ciągłego monitoringu rynku pracy i procesów na nim zachodzących. Dzięki rozwojowi rożnych sektorów gospodarki powstają nowe zawody związane z nowoczesną technologią. Z kolei pewne zawody zanikają na skutek coraz mniejszej ich popularności i malejących potrzeb społecznych na ich wykonywanie. Aby osoby poszukujące pracy mogły spełniać wymogi rynku pracy, powinny na bieżąco śledzić zachodzące na nim zmiany. Zgodnie z zapisem ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r. Nr 149 z poźn. zm.) prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Celem opracowania raportu jest pokazanie przemian zachodzących na rynku zatrudnienia, wskazanie na potrzebę dalszych przemian i działań w zakresie edukacji, aktywnej polityki rynku pracy, wdrażania i monitorowania zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Niniejsze opracowanie zostało sporządzone w oparciu o zalecenia metodyczne przygotowane w ramach projektu Opracowanie nowych zaleceń metodycznych prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy, tablice wynikowe przygotowane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, dane Głównego Urzędu Statystycznego, dane pozyskane z systemu Syriusz, dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN, wyniki badań ofert pracy w internecie oraz wyniki badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw. Podstawowe mierniki, jakie zastosowano w monitoringu do określenia deficytu bądź nadwyżki to: wskaźnik dostępności ofert pracy, wskaźnik długotrwałego bezrobocia, wskaźnik płynności bezrobotnych. 3

4 Zmienne, jakie zostały wykorzystane do budowy wymienionych wskaźników to: B tk średniomiesięczna liczba bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t, O tk średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t, B k t liczba zarejestrowanych bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t, k DB t liczba długotrwale bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t, k NB t napływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t, k OB t odpływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t. Wskaźnik dostępności ofert pracy obliczony został według wzoru: B/O t k = B tk Miernik informuje o dostępności ofert pracy dla bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów. Im wyższa jego wartość, tym niższa dostępność ofert pracy, czyli mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia w danej grupie zawodów. Wartość wskaźnika można interpretować, jako przeciętną liczbę osób bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia obliczony został według wzoru: WDB k t = DB t k Bk 100 t Miernik informuje o tym, jaki odsetek bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość wskaźnika, tym więcej osób jest długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów. Wskaźnik płynności bezrobotnych został obliczony według wzoru: WPB k t = OB t k Miernik informuje o tym, jaki jest kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów. Wartość miernika równa 1 oznacza, że odpływ bezrobotnych jest równy napływowi, przez co ich liczba nie ulega zmianie. Wartość miernika mniejsza od 1 oznacza, że napływ przewyższa odpływ, co świadczy o wzroście liczby bezrobotnych. Z kolei wartość miernika większa od 1 oznacza, że odpływ przewyższa napływ, zatem nastąpił spadek liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów. O tk NB t k 4

5 1. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy Liczba bezrobotnych w powiecie ełckim na dzień r. wynosiła 5861 osób i była o 1545 osób niższa niż w styczniu 2015r. W porównaniu do grudnia roku 2014 liczba bezrobotnych w powiecie zmalała o 1115 osób tj. o 19,02%. Na koniec grudnia 2015 r. w całej Polsce zarejestrowanych było 1.563,3 tyś. osób, zaś w województwie warmińsko mazurskim 83,5 tyś.jak z tego wynika zaewidencjonowani w powiecie stanowili 0,37% zbiorowości polskich bezrobotnych i 7,0 % zbiorowości województwa. W okresie 2015 r. Urząd zarejestrował 8672 bezrobotnych z czego 965 (11,1%) osób zarejestrował po raz pierwszy a 7707 (88,9%) osób zgłosiło się do Urzędu po raz kolejny. W 2014 roku w tym samym okresie zarejestrowało się 8772 bezrobotnych tj. o 100 osób więcej. Wśród zarejestrowanych bezrobotnych przeważali mężczyźni 4749 osób, kobiety w liczbie 3923 stanowiły 45,2% ogółu zarejestrowanych. Do Urzędu częściej zgłaszały się osoby bezrobotne poprzednio pracujące 7131 osób tj.82,2 % ogółu zarejestrowanych niż dotychczas nie pracujące tj. 17,8% ogółu. W okresie roku 2015 zarejestrowało się w PUP w Ełku 3742 bezrobotnych długotrwale w tym 1806 kobiet. Długotrwale bezrobotni stanowili 43,2 % wszystkich nowo zarejestrowanych bezrobotnych w tym okresie. Ich łączna liczba kształtowała się w końcu 2015 roku. na poziomie 3250 osób, a ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych wynosił 55,5%. Stopa bezrobocia dla powiatu w grudniu 2015r. wyniosła 20,2%. W odniesieniu do grudnia 2014r. zmalała o 2,2 punktu. W porównaniu do wskaźnika wojewódzkiego stopa bezrobocia w powiecie była wyższa o 3,9 punkta. Powiat ełcki pod tym względem uplasował się na 13 miejscu w województwie wzrost/ spadek Polska 12,3% 12,5% 13,4% 13,4% 11,5% 9,8% -1,7% warmińsko - mazurskie 20,0% 20,1% 21,2% 21,7% 18,9% 16,3% -2,6% Powiat ełcki 24,7% 24,0% 26,9% 26,0% 22,9% 19,3% -3,6% W odniesieniu do liczby osób zarejestrowanych należy również przeanalizować ilość zgłoszonych wolnych miejsc pracy. W 2015 roku pośrednicy pracy pozyskali lub przyjęli 5

6 zgłoszenia 2904 miejsc pracy dla bezrobotnych i osób poszukujących pracy. W odniesieniu do 2014 r. liczba ofert pracy będących w dyspozycji urzędu pracy zmalała o 47 tj o 1,6% Zdecydowana większość ofert pracy zgłaszana w 2015 r. pochodziła z sektora prywatnego 2187 ofert. Sektor publiczny zgłosił 717 oferty pracy. Dokonując analizy osób bezrobotnych i wolnych miejsc pracy według wielkich grup zawodów wyodrębnić należy, że według stanu na liczba osób bezrobotnych największa jest dla grupy Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 1396 osób. ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 1396 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 967 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 780 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 700 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 377 SPECJALIŚCI 325 PRACOWNICY BIUROWI 246 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 182 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 34 SIŁY ZBROJNE 5 Niewiele mniej licznymi grupami były też grupy :pracowników usług i sprzedawców, techników i innego średniego personelu, pracowników wykonujących prace proste. Analiza ofert według grup zawodowych wskazuje że w 2015 najwięcej miejsc pracy zgłoszonych do Powiatowego Urzędu Pracy w Ełku jest w grupie zawodów Pracownicy usług i sprzedawcy. Kolejno jest to grupa Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń następnie: Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy ; Pracownicy wykonujący prace proste ; Pracownicy biurowi Technicy i inny średni personel ; Specjaliści ;, Kierownicy ; Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy; Siły zbrojne. 6

7 Chcąc lepiej odwzorować aktualną strukturę zawodową na rynku pracy ważne jest również określenie elementarnych grup zawodów, w których ilość osób bezrobotnych była największa w 2015r. Wśród bezrobotnych z terenu powiatu ełckiego, zarejestrowanych wg stanu na koniec 2015 r. liczną grupę stanowili sprzedawcy sklepowi(ekspedienci) 461 osób. Drugą, co do wielkości populację stanowili bezrobotni z zawodem murarz 199 osób. Równie liczną populację stanowią robotnicy wykonujący proste prace w budownictwie ogólnym 162 osoby. W ewidencji urzędu pozostawało także ogółem 152 osoby z zawodem kucharz. Liczną grupą zawodową są również osoby z grupy średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 129 osób. Kolejne grupy przedstawia poniższa tabela. Tabela 2. Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych (stan na koniec okresu) jest największa w 2015 roku Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (stan na koniec okresu) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Murarze i Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym Kucharze Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych Mechanicy pojazdów samochodowych Piekarze, cukiernicy i Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie drogowym, wodnym i 7522 Stolarze meblowi i Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne Gospodarze budynków Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i Monterzy sprzętu elektronicznego Fryzjerzy Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani Ślusarze i Pracownicy obsługi biurowej Rolnicy upraw polowych Technicy budownictwa Wśród zawodów, dla których wskaźnik długotrwałego bezrobocia jest najwyższy należy wymienić m.in. kierowników do spraw finansowych, fizyków i astronomów, inżynierów mechaników, inżynierów chemików i pokrewnych. Najwięcej zawodów, dla 7

8 których wskaźnik długotrwałego bezrobocia jest najwyższy pochodzi z grupy Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy -11,i Specjaliści -10. Niewiele mniej z grup: Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń, Technicy i inny średni personel - 7. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia nie występuje jedynie w grupie Pracowników przy pracach prostych. Tabela 3. Grupy zawodów, dla których wskaźnik długotrwałego bezrobocia jest najwyższy w 2015 roku Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik długotrwałego bezrobocia 1211 Kierownicy do spraw finansowych 100, Fizycy i astronomowie 100, Inżynierowie mechanicy 100, Inżynierowie chemicy i 100, Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 100, Nauczyciele sztuki w placówkach pozaszkolnych 100, Specjaliści do spraw księgowości i rachunkowości 100, Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 100, Analitycy systemów komputerowych 100, Dziennikarze 100, Technicy górnictwa, metalurgii i 100, Operatorzy urządzeń energetycznych 100, Kontrolerzy (sterowniczy) procesów przemysłowych gdzie indziej niesklasyfikowani 100, Technicy nauk biologicznych (z wyłączeniem nauk medycznych) 100, Optycy okularowi 100, Pośrednicy handlowi 100, Aktorzy cyrkowi i 100, Maszynistki i operatorzy edytorów tekstu 100, Windykatorzy i 100, Pracownicy działów kadr 100, Pracownicy zakładów pogrzebowych 100, Opiekunowie zwierząt domowych i pracownicy zajmujący się zwierzętami 100, Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaży telefonicznej / internetowej 100, Strażacy 100, Rybacy i zbieracze pracujący na własne potrzeby 100, Robotnicy obróbki kamienia 100, Monterzy budownictwa wodnego 100, Monterzy i konserwatorzy instalacji klimatyzacyjnych i chłodniczych 100, Robotnicy czyszczący konstrukcje budowlane i 100, Jubilerzy, złotnicy i 100, Ceramicy i 100, Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów 100, Introligatorzy i 100, Monterzy linii elektrycznych 100, Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych 100,00 8

9 7541 Nurkowie 100, Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych 100, Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 100, Operatorzy maszyn przędzalniczych i 100, Operatorzy maszyn tkackich i dziewiarskich 100, Operatorzy maszyn do wyprawiania futer i skór 100, Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i 100, Operatorzy maszyn do prania 100,00 Z kolei w przypadku zawodów, wśród których wskaźnik płynności bezrobotnych jest największy dominują: robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe, inżynierowie chemicy i, inżynierowie elektrycy, specjaliści do spraw księgowości i rachunkowości, technicy leśnictwa natomiast na przeciwnym biegunie znaleźli się m.in. administratorzy systemów komputerowych oraz operatorzy urządzeń energetycznych. Tabela 4. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych jest najwyższy w 2015 roku Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych 2145 Inżynierowie chemicy i 4, Inżynierowie elektrycy 4, Technicy leśnictwa 3, Robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe 3, Operatorzy innych maszyn i urządzeń przetwórczych gdzie indziej niesklasyfikowani 3, Kierownicy do spraw budownictwa 2, Specjaliści do spraw sieci komputerowych 2, Producenci filmowi, reżyserzy i 2, Rzeczoznawcy (z wyłączeniem majątkowych) 2, Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i 2, Operatorzy centrali telefonicznych 2, Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaży telefonicznej / internetowej 2, Sadownicy 2, Monterzy budownictwa wodnego 2, Operatorzy maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych 2, Operatorzy maszyn do prania 2, Odczytujący liczniki i wybierający monety z automatów 2,00 Tabela 5. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych jest najmniejszy w 2015 roku Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych 2522 Administratorzy systemów komputerowych 0, Operatorzy urządzeń energetycznych 0, Oficerowie pokładowi, piloci żeglugi i 0,00 9

10 3333 Pośrednicy pracy i zatrudnienia 0, Funkcjonariusze służb specjalnych 0, Wydawcy posiłków 0, Strażacy 0, Hodowcy drobiu 0, Konstruktorzy i krojczowie odzieży 0, Kaletnicy, rymarze i 0, Operatorzy maszyn do wyprawiania futer i skór 0, Operatorzy urządzeń pakujących, znakujących i urządzeń do napełniania butelek 0, Marynarze i (z wyłączeniem sił zbrojnych) 0, Ładowacze nieczystości 0, Sortowacze odpadów 0,00 Należy również wspomnieć o ofertach pracy dostępnych w internecie. Według danych opublikowanych przez MRPiPS najwięcej ofert zamieszczono dla grupy Specjaliści, w dalszej kolejności: Technicy i inny średni personel ; Kierownicy ; Pracownicy usług i sprzedawcy ; Pracownicy biurowi ; Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy ; Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń ; Pracownicy wykonujący prace proste ; Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy. Wskazać należy, że kolejność grup wg ilości ofert w internecie znacznie różni się w stosunku do ofert zgłaszanych do PUP. Powyższe różnice dobrze obrazuje tabela Oferty pracy w 2015 roku. Wskaźnik zróżnicowania struktury ofert pracy opiera się na porównaniu i wyliczeniu relacji dwóch wskaźników struktury. Celem kalkulacji miernika jest wskazanie, jakie oferty pracy nie są zgłaszane do urzędów pracy. W przypadku powiatu ełckiego specjaliści, personel kierowniczy i średni częściej poszukiwani są poprzez oferty w internecie. Tabela 6. Oferty pracy w 2015 roku Kod grupy zawodów Nazwa wielkiej grupy zawodów w liczbach bezwzględnych CBOP (PUP+OHP+EURES) Internet Razem Ogółem PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 2 SPECJALIŚCI TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 4 PRACOWNICY BIUROWI

11 5 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 6 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 7 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 8 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 9 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE wskaźnik struktury według źródeł Ogółem 1 PRZEDSTAWICIELE 22,35% 77,65% 100% WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 2 SPECJALIŚCI 50,36% 49,64% 100% 3 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 4 PRACOWNICY BIUROWI 5 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 6 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 7 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 8 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 9 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 72,10% 27,90% 100% 94,12% 5,88% 100% 95,38% 4,62% 100% 94,74% 5,26% 100% 97,67% 2,33% 100% 98,92% 1,08% 100% 99,53% 0,47% 100% wskaźnik struktury wg grup w poszczególnych źródłach Ogółem 100,00% 100,00% Wskaźnik zróżnicowania (PUP vs. Internet) 1 PRZEDSTAWICIELE 0,62% 1,03 WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 2 SPECJALIŚCI 4,59% 37,27% 0,12 3 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 4 PRACOWNICY BIUROWI 5 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 6 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 7,49% 23,86% 0,31 9,38% 4,83% 1,94 26,26% 10,46% 2,51 0,59% 0,27% 2,19 11

12 7 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 8 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 9 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 16,39% 3,22% 5,09 20,98% 1,88% 11,18 13,69% 0,54% 25,52 12

13 2 Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Rankingi zawodów deficytowych i nadwyżkowych stanowią najważniejszy element prowadzenia monitoringu. Prezentowane są w informacjach sygnalnych (w ujęciu półrocznym) oraz w rocznych raportach z monitoringu (roczny okres sprawozdawczy). Celem konstrukcji rankingów jest zidentyfikowanie elementarnych grup zawodów charakteryzujących się deficytem, równowagą bądź nadwyżką na rynku pracy. Przedstawienie rankingów zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych, pozwala dodatkowo na wskazanie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowej, co za tym idzie, usprawnienie poradnictwa zawodowego. Zawody deficytowe charakteryzują się większą liczbą dostępnych ofert pracy niż wynosi średni stan bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym. Dodatkowo konieczne jest, aby odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekraczał mediany (Me), a odpływ bezrobotnych powinien przewyższać ich napływ (bądź być równy) w danym okresie sprawozdawczym. Wymienione warunki muszą być spełnione jednocześnie, by daną grupę zawodów uznać za deficytową w danym okresie sprawozdawczym. Niespełnienie któregokolwiek z trzech warunków powoduje, że dana grupa zawodów nie wchodzi do rankingu i nie podlega dalszej analizie. Zawody maksymalnie deficytowe wyróżniają się brakiem bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym, tj. wskaźnik dostępności oferty pracy wynosi zero. Ponadto, muszą być spełnione pozostałe dwa warunki konieczne (tak jak w przypadku grup zawodów deficytowych). W powiecie ełckim do zawodów maksymalnie deficytowych zaliczono grupę kierowników w instytucjach finansowych i ubezpieczeniowych, techników archiwistów i pokrewnych środowiskowych pracowników ochrony zdrowia,pomocników bibliotecznych i agentów i administratorów nieruchomości, archiwistów i muzealników. W grupie zawodów deficytowych wyszczególnić należy: monterów sprzętu elektrycznego, agentów sprzedaży bezpośredniej, pracowników obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowanych. 13

14 Tabela 7. Ranking elementarnych grup zawodów deficytowych w 2015 roku MAKSYMALNY DEFICYT* Kod Elementarna grupa zawodów 1346 Kierownicy w instytucjach finansowych i ubezpieczeniow ych 4414 Technicy archiwiści i 3252 Środowiskowi pracownicy ochrony zdrowia 4411 Pomocnicy biblioteczni 3334 Agenci i administratorzy nieruchomości 2621 Archiwiści i muzealnicy Liczba dostępnyc h ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURE S) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) 1 0, ,00 100, ,00 100, ,00 100, ,00 100,00 3,96 100,0 100,0 DEFICYT Kod Elementarna grupa zawodów 8212 Monterzy sprzętu elektrycznego 5243 Agenci sprzedaży bezpośredniej 4419 Pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikow ani Średniomiesięc zna liczba bezrobotnych Średniomiesięcz na liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępnoś ci ofert pracy Wskaźnik długotrwałe go bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnyc h Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURE S) (%) Odsetek miejsc aktywizac ji zawodow ej (%) 1,17 14,25 0,08 0,00 1,00 0,58 0,00 1,42 11,42 0,12 0,00 1,00 66,67 16,67 0,67 1,00 0,67 100,00 0,00 Zawody zrównoważone odznaczają się zbliżoną liczbą bezrobotnych i dostępnych ofert pracy w danym okresie sprawozdawczym. Dodatkowo konieczne jest, aby odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekraczał mediany (Me), a odpływ bezrobotnych powinien przewyższać ich napływ (bądź być równy) w danym okresie sprawozdawczym. W 2015 roku w powiecie ełckim tylko w dwóch grupach zawodowych występowała równowaga. Należały do nich grupy: pracowników lombardów i instytucji pożyczkowych oraz robotników robót stanu surowego i pokrewnych gdzie indziej niesklasyfikowanych. 14

15 RÓWNOWAGA Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostepności ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) 4213 Pracownicy lombardów i instytucji 0,17 0,17 1,00 0,00 0,00 pożyczkowych 7119 Robotnicy robót stanu surowego i gdzie indziej niesklasyfikowani 0,33 0,33 1,00 100,00 50,00 Natomiast zawody nadwyżkowe odznaczają się przewagą liczebną bezrobotnych nad dostępnymi ofertami pracy, bezrobociem długotrwałym powyżej mediany (Me) oraz niskim odpływem netto (wyższy napływ niż odpływ) bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym. Wymienione warunki muszą być spełnione jednocześnie, by daną grupę zawodów uznać za nadwyżkową w danym okresie sprawozdawczym. Niespełnienie któregokolwiek z trzech warunków powoduje, że dana grupa zawodów nie wchodzi do rankingu i nie podlega dalszej analizie. Zawody maksymalnie nadwyżkowe to takie, dla których w danym okresie sprawozdawczym nie występują żadne oferty pracy, tj. wskaźnik dostępności oferty pracy nie przyjmuje żadnych wartości (dzielenie przez zero). Ponadto, muszą być spełnione pozostałe dwa warunki konieczne (tak jak w przypadku grup zawodów nadwyżkowych). W powiecie ełckim do zawodów maksymalnie nadwyżkowych zaliczono następujące zawody: Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji, Strażacy, Pracownicy świadczący usługi na ulicach, Kierownicy do spraw strategii i planowania, Operatorzy urządzeń energetycznych, Operatorzy maszyn do wyprawiania futer i skór Tabela 8. Ranking elementarnych grup zawodów nadwyżkowych w 2016 roku MAKSYMALNA NADWYŻKA* Kod Elementarna grupa zawodów Liczba bezrobotnych 2141 Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji Strażacy Pracownicy świadczący usługi na ulicach Kierownicy do spraw strategii i planowania Operatorzy urządzeń energetycznych Operatorzy maszyn do wyprawiania futer i skór 1 NADWYŻKA Kod Elementarn a grupa zawodów Średniomiesięcz na liczba bezrobotnych Średniomiesięcz na liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępnoś ci ofert pracy Wskaźnik długotrwałeg o bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnyc h Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURE S) (%) Odsetek miejsc aktywizacj i zawodow 15

16 ej (%) 6121 Hodowcy 5,83 0,08 70,00 66,67 0,73 0,00 0,00 zwierząt gospodarskic h i domowych 9321 Ręczni 40,08 0,58 68,71 51,16 0,95 100,00 85,71 pakowacze i znakowacze 5141 Fryzjerzy 76,08 1,33 57,06 58,44 0,97 75,00 62, Pracownicy do spraw kredytów, pożyczek i 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 5142 Kosmetyczki i 2514 Programiści aplikacji 3213 Technicy farmaceutyc zni 7323 Introligatorz y i 3139 Kontrolerzy (sterowniczy ) procesów przemysłow ych gdzie indziej niesklasyfiko wani 3323 Zaopatrzeni owcy 6,92 0,17 41,50 83,33 0,83 100,00 100,00 11,33 0,33 34,00 75,00 0,94 75,00 50,00 19,50 0,75 26,00 57,14 0,78 100,00 66,67 3,33 0,17 20,00 66,67 0,83 0,00 0,00 9,25 0,50 18,50 55,56 0,92 83,33 83,33 1,33 0,08 16,00 100,00 0,80 0,00 0,00 0,92 0,08 11,00 100,00 0,67 100,00 0,00 10,75 1,67 6,45 53,85 0,78 100,00 84,21 16

17 3 Analiza umiejętności i uprawnień Analizując umiejętności i uprawnienia według wielkich grup zawodów można zauważyć, że we wszystkich grupach zawodowych składane oferty pracy w 2015 roku wskazywały na następujące umiejętności i uprawnienia wymagane przez pracodawców: planowanie i organizacja pracy własnej.najbardziej to było widoczne w ofertach (85,71% i 78,79% ofert) składanych przez pracodawców z dwóch grup zawodowych: Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń, Kierownicy. W pięciu spośród dziewięciu grup zawodowych pracodawcy wskazywali też na komunikację ustną/komunikatywność i sprawność psychiczną i psychomotoryczną. Pracodawcy z czterech grup zawodowych takich jak Kierownicy, Specjaliści, Technicy i inny średni personel oraz Pracownicy usług i sprzedawcy za ważne uważali także takie umiejętności jak przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność.inne wymieniane przez pracodawców umiejętności jakie pojawiały się w ofertach to :wywieranie wpływu, obsługa komputera i wykorzystanie internetu, współpraca w zespole,, czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim, zarządzanie ludźmi/przywództwo umiejętności. Kod grupy zawodów Tabela 9. Umiejętności i uprawnienia według wielkich grup zawodów w 2015 roku Wielka grupa zawodów 1 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY STRONA PODAŻOWA RYNKU PRACY Umiejętności posiadane przez bezrobotnych Odsetek bezrobotnych (%)* STRONA POPYTOWA RYNKU PRACY Umiejętności wymagane w ofertach pracy Planowanie i organizacja pracy własnej Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność Komunikacja ustna/ komunikatywność Zarządzanie ludźmi/ przywództwo Wywieranie wpływu 2 SPECJALIŚCI Wywieranie wpływu Planowanie i organizacja pracy własnej Komunikacja ustna/ komunikatywność Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność Odsetek ofert pracy (%)** 78,79 53,03 30,30 21,21 19,70 29,50 17,99 13,70 11,51 17

18 Czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 3 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL Komunikacja ustna/ komunikatywność Planowanie i organizacja pracy własnej Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna Obsługa komputera i wykorzystanie internetu 4 PRACOWNICY BIUROWI Komunikacja ustna/ komunikatywność Współpraca w zespole 5 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 6 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 7 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 8 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ Planowanie i organizacja pracy własnej Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna Obsługa komputera i wykorzystanie internetu Planowanie i organizacja pracy własnej Komunikacja ustna/ komunikatywność Współpraca w zespole Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność Wywieranie wpływu Współpraca w zespole Obsługa, montaż i naprawa urządzeń Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna Planowanie i organizacja pracy własnej Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 9,35 38,20 32,58 24,72 12,36 6,74 33,33 33,33 22,22 16,67 5,56 38,46 33,33 30,77 7,69 5,13 100,00 58,33 0,91 85,71 57,14 18

19 9 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE Obsługa, montaż i naprawa urządzeń Planowanie i organizacja pracy własnej Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 14,29 50,00 50,00 Analizując bezrobotnych bez zawodu według poziomu wykształcenia można zauważyć, że największy odsetek występuje wśród osób z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej, tj. 29,64 % oraz średnim ogólnokształcącym, tj. 27,66 %. Bezrobotni bez zawodu na koniec 2015r. stanowili 15,48% ogółu bezrobotnych. Tabela 10. Bezrobotni bez zawodu w 2015 roku Wyszczególnienie Bezrobotni ogółem w tym bezrobotni bez Odsetek bezrobotnych bez zawodu (%)* zawodu Ogółem ,48% wg poziomu wykształcenia: gimnazjalne i poniżej ,64% zasadnicze zawodowe ,22% średnie ogólnokształcące ,66% policealne i średnie zawodowe ,49% wyższe ,27% wg typu ukończonej szkoły: zasadnicza szkoła zawodowa ,76% szkoła przysposabiająca do pracy ,00% technikum ,45% liceum ogólnokształcące ,22% liceum profilowane ,00% technikum uzupełniające ,31% liceum uzupełniające ,00% szkoła policealna ,84% wyższa ,38% brak danych źródłowych ,69% 19

20 4 Analiza rynku edukacyjnego Analiza rynku edukacyjnego ma na celu określenie kierunku szkoleń dla bezrobotnych oraz korekty poziomu i struktury treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym. Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych oraz studentów ostatniego roku studiów pozwala odpowiedzieć na pytanie, czy deficyt bądź nadwyżka występująca na rynku w najbliższym czasie zwiększy się, czy też ulegnie redukcji. W przypadku zawodów nadwyżkowych, relatywnie duża liczba uczniów ostatnich klas, mogących podjąć zatrudnienie, przy niezmienionych warunkach po popytowej stronie rynku pracy, może przyczynić się do wzrostu bezrobocia w omawianym zawodzie. Wyklucza to również zasadność przeprowadzania szkoleń w obrębie uprawnień niezbędnych do wykonywania danego zawodu. Analiza ta umożliwia także określenie, czy deficyt występujący w danym zawodzie zostanie uzupełniony przez przyszłych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz czy uzasadnione jest przeprowadzanie szkoleń dla bezrobotnych w zakresie uprawnień warunkujących zatrudnienie w danym zawodzie. Źródło informacji do opisywanej analizy stanowią dane pochodzące z Systemu Informacji Oświatowej MEN o liczbie uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych zawodów i specjalności. Drugą część wnioskowania na temat rynku edukacyjnego stanowi analiza sytuacji absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz szkół wyższych na rynku pracy. Celem analizy jest wskazanie w jakim stopniu kompetencje i wiedza uzyskane w trakcie nauki zabezpieczają absolwentów przed koniecznością długotrwałego pozostawania w rejestrach urzędów pracy jako osoby bezrobotne. A zatem pozwala ona na konstruowanie wiążących wniosków dla systemu kształcenia ponadgimnazjalnego oraz wyższego. Analiza została wykonana w oparciu o następujące dane: liczbę bezrobotnych absolwentów według ostatnio ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły ponadgimnazjalnej lub nazwa uczelni wyższej) oraz bezrobotnych i absolwentów wg zawodu i specjalności (w przypadku absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wyższych) lub kierunku kształcenia (w przypadku absolwentów szkół wyższych) z systemu Syriusz, 20

21 liczba uczniów ostatnich klas, w tym którzy zdali egzamin maturalny z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych według zawodu i specjalności oraz ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe, według zawodu i specjalności oraz ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół wyższych według kierunków nauki oraz nazwy uczelni wyższej, liczbę studentów pierwszego i ostatniego roku studiów. W niniejszej analizie za bezrobotnego absolwenta uważa się osobę, która w okresie do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie czy innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczenie o ukończeniu kursu, pozostaje w rejestrze powiatowego urzędu pracy. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wyższych opiera się na: zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą absolwentów, z uwzględnieniem posiadanego zawodu/specjalności (w agregacji do elementarnej grupy zawodów), ostatnio ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów, zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą bezrobotnych, z uwzględnieniem posiadanego zawodu/specjalności (w agregacji do elementarnej grupy zawodów) wskaźnik frakcji absolwentów wśród bezrobotnych, oszacowanie faktycznej frakcji absolwentów wchodzących na rynek pracy (dotyczy tylko absolwentów szkół ponadgimnazjalnych). Miernikiem służącym do identyfikacji elementarnych grup zawodów/kierunków nauki i szkół, w których absolwenci mają trudności ze znalezieniem pracy jest wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów: WBA t k = BA t k k 100 A t 1 21

22 gdzie: BA t k liczba bezrobotnych absolwentów według elementarnych grup zawodów/kierunku nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) bądź nazwy szkoły/uczelni stan na koniec grudnia/maja (np , , ), k A t 1 liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych/wyższych według elementarnych grup zawodów/kierunku nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) bądź nazwy szkoły/uczelni stan za poprzedni rok szkolny/akademicki (np. rok szkolny 2013/2014 i 2014/2015). Powyższy wskaźnik informuje, jaki odsetek absolwentów w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k stanowią bezrobotni absolwenci w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k (w %). Miernik przyjmuje wartości od 0% (oznacza brak bezrobotnych wśród absolwentów według wybranej specyfikacji) do 100% (sytuacja, w której każdy absolwent w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k jest zarejestrowany jako bezrobotny). Im niższe wskaźnik przyjmuje wartości, tym daną grupę elementarną zawodów/kierunek nauki/szkołę można uznać za bardziej dostosowaną do potrzeb lokalnego rynku pracy, gdyż jej absolwenci znajdują zatrudnienie w ciągu 6 lub 11 miesięcy od ukończenia szkoły. Można również sprawdzić, czy w miarę upływu czasu sytuacja absolwentów ulega poprawie. Efektem może być wykaz szkół z informacją na temat liczby absolwentów i odsetka bezrobotnych absolwentów po 6 i 11 miesiącach od ukończenia szkoły. 4.1 Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych Poniższa tabela prezentuje zestawienie zawodów deficytowych, nadwyżkowych i zrównoważonych w powiecie ełckim w 2015 roku wraz z liczbą uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych. Tabela 11. Uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych według elementarnych grup Kod zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych w 2015 roku Elementarna grupa zawodów Nazwa Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 1346 Kierownicy w instytucjach finansowych i ubezpieczeniowych Archiwiści i muzealnicy 0 22

23 3252 Środowiskowi pracownicy ochrony zdrowia Agenci i administratorzy nieruchomości Pomocnicy biblioteczni Technicy archiwiści i Pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowani Agenci sprzedaży bezpośredniej Monterzy sprzętu elektrycznego 0 Zawody nadwyżkowe Kod Elementarna grupa zawodów Nazwa Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 1213 Kierownicy do spraw strategii i planowania Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji Programiści aplikacji Operatorzy urządzeń energetycznych Kontrolerzy (sterowniczy) procesów przemysłowych gdzie indziej niesklasyfikowani Technicy farmaceutyczni Pracownicy do spraw kredytów, pożyczek i Zaopatrzeniowcy Fryzjerzy Kosmetyczki i Strażacy Hodowcy zwierząt gospodarskich i domowych Introligatorzy i Operatorzy maszyn do wyprawiania futer i skór Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych Ręczni pakowacze i znakowacze Pracownicy świadczący usługi na ulicach 0 Zawody zrównoważone Kod Elementarna grupa zawodów Nazwa Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 4213 Pracownicy lombardów i instytucji pożyczkowych Robotnicy robót stanu surowego i gdzie indziej niesklasyfikowani Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych Tabela 12. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 2015 roku Typ szkoły zasadnicza szkoła zawodowa Liczba absolwentów w roku szkolnym poprzedzającym rok sprawozdawczy ogółem posiadający tytuł zawodowy* Liczba bezrobotnych absolwentów stan na koniec grudnia roku poprzedniego stan na koniec maja roku sprawozdawczego Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) stan na koniec stan na koniec grudnia roku maja roku poprzedniego sprawozdawczego ,00% 22,67% 23

24 szkoła przysposabiająca do pracy technikum ,06% 4,72% liceum ogólnokształcące ,94% 2,95% liceum profilowane 0 0 liceum uzupełniające 0 0 szkoła policealna ,50% 8,94% Tabela 13. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 2015 roku (cd.) Typ szkoły Liczba absolwentów w roku szkolnym kończącym się w roku sprawozdawczym Liczba bezrobotnych absolwentów Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) ogółem posiadający tytuł zawodowy* stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego zasadnicza szkoła zawodowa ,59% szkoła przysposabiająca do pracy 11 0 technikum ,31% liceum ogólnokształcące ,60% liceum profilowane 1 liceum uzupełniające 0 szkoła policealna ,63% Z tabeli Nr 13 wynika, że najmniejszy wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród ogółu absolwentów występuje w liceach ogólnokształcących i szkołach policealnych. Najwyższym wskaźnikiem frakcji odznaczają się zasadnicze szkoły zawodowe. 24

25 5 Analiza lokalnego rynku pracy na bazie badania kwestionariuszowego Badanie kwestionariuszowe pozwala na opisanie zależności i zmian jakie zachodzą w strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej na lokalnym rynku pracy. Dodatkowo, wyniki badania stanowią podstawę do budowy prognoz, o rocznym horyzoncie czasowym, co umożliwia określenie potencjału siły roboczej w ujęciu lokalnym, zarówno według wielkich grup zawodów, jak i zawodów/specjalności wskazywanych przez przedsiębiorstwa. Ankietyzacja przedsiębiorstw stanowi również źródło informacji odnośnie sposobów rekrutacji, udziału w tym procesie powiatowych urzędów pracy oraz umożliwia wskazanie trudności, jakie napotykają pracodawcy w procesie pozyskiwania nowych kandydatów do pracy. Operatem losowania, jaki zastosowano w celu wytypowania jednostek do badania, jest Baza Jednostek Statystycznych (BJS), będąca bazą danych, której podstawą jest rejestr REGON, jednak w odróżnieniu od niego jest ona aktualizowana w oparciu o wyniki badań statystycznych oraz o informacje pochodzące ze źródeł administracyjnych. Wielkość próby do badania została wyznaczona w oparciu o poniższy wzór, pozwalający na określenie wielkości próby badawczej przy populacji skończonej: gdzie: P oszacowana proporcja w populacji, P(1 P) n = e 2, P(1 P) Z2 + N e dopuszczalny błąd (zaleca się, aby błąd był nie większy niż 0,1 (10%), n wielkość próby, N wielkość populacji, Z wartość Z wynikająca z przyjętego poziomu ufności (zakłada się przyjęcie 95% poziomu ufności, dla którego wartość Z=1,96). 25

26 Szczególnie istotny z punktu widzenia określania wielkości próby jest parametr P, który umożliwia określenie wielkości badanego zjawiska w populacji. W przypadku badania kwestionariuszowego zakładów pracy przyjmuję się ww. parametr na poziomie 0,5, gdyż umożliwia to określenie tzw. maksymalnego błędu badania. W przypadku dopuszczalnego błędu badania (e), należało przyjąć wartość od 0 do 1, jako procent zakładanego błędu. Przykładowo, błąd w wysokości 0,1, czyli 10% informuje, że gdy odpowiedź na dane pytanie zaznaczy 20% respondentów, to prawdziwy odsetek odpowiedzi na nie może się różnić o +/- 10 pkt. proc. Na terenie powiatu ełckiego badaniem kwestionariuszowym objęto 87 przedsiębiorstw. Liczbę przebadanych przedsiębiorstw według klasy wielkości przedstawia poniższa tabela: Klasa wielkości przedsiębiorstwa Liczba przebadanych przedsiębiorstw do 9 osób i więcej 1 Podsumowanie 87 W interpretacji wyników badania posłużono się m.in. wskaźnikiem zatrudnienia netto (WZ), który obliczony został na podstawie danych uzyskanych z pytania dotyczącego zmian w zatrudnieniu, jakie nastąpiły w badanych przedsiębiorstwach w bieżącym roku (tj. 2015). Wskaźnik wyznaczony został jako różnica frakcji odpowiedzi pozytywnych i negatywnych, na podstawie poniższego wzoru: gdzie: WZ = ( P i=1 wp i a wr a i P i wp a N i=1 wp i a wr a i N i S a i=1 i wr i S i wp a ) 100 S a i=1 i wr i S i P liczba odpowiedzi pozytywnych, N liczba odpowiedzi negatywnych, S liczba obserwacji (łączna liczba przedsiębiorstw w próbie), i numer obserwacji, i=1,,s, wp a i waga próby dla i-tej obserwacji, wr a i waga rozmiaru dla i-tej obserwacji, P i wskazanie pozytywne dla i-tej obserwacji, N i wskazanie negatywne dla i-tej obserwacji, S i suma wszystkich wskazań dla i-tej obserwacji. 26

27 Ze względu na fakt, że liczba przedsiębiorstw wybranych do badania jest nieznaczna (mniejsza niż 100), podczas obliczeń wskaźnika zatrudnienia netto zastosowano wagę próby, przy czym zrezygnowano z wagi rozmiaru (przyjęto wartość wria=1). Dzięki zastosowaniu wagi próby, możliwe jest przedstawienie wniosków płynących z badania w odniesieniu do ogółu firm z terenu powiatu. Wprowadzenie wagi próby umożliwia skorygowanie struktury przedsiębiorstw wylosowanych do próby tak, aby była ona zbliżona do struktury zaobserwowanej w populacji. W celu zniwelowania różnic w rozkładzie cech w próbie w porównaniu do rozkładu cech w populacji poprzez nadanie wagi każdej obserwacji, zastosowano następujący wzór: gdzie: wp a = P a P pr a pr P a liczba podmiotów gospodarczych w zadanej klasie wielkości przedsiębiorstwa a w powiecie, P ogólna liczba podmiotów gospodarczych w powiecie, pr a liczba podmiotów gospodarczych w zadanej klasie wielkości przedsiębiorstwa a w próbie, pr ogólna liczba podmiotów gospodarczych w próbie, a klasa wielkości przedsiębiorstwa (do 9 osób, od 10 do 49 osób, od 50 do 249 osób oraz 250 osób i więcej). W przeprowadzonym badaniu największy odsetek stanowili przedsiębiorcy zatrudniający od 10 do 49 osób (48,33%), kolejno do 9 osób 33,65%, od 50 do ,57% oraz w niewielkim udziale podmioty zatrudniające powyżej 250 osób (0,44%) 27

28 Rysunek 1. Struktura badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników Rysunek 2. Struktura badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności 28

29 Rysunek 3. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 2015 roku Rysunek 4. Wskaźnik zatrudnienia netto ogółem i według wielkich grup zawodów w 2015 roku 29

30 Na podstawie wyników przeprowadzonych badań można twierdzić, iż w 2015 roku pracodawcy najczęściej zatrudniali pracowników w następujących zawodach: Dekarz, Dyrektor techniczny, Fizjoterapeuta, Główny technolog, Inżynier mechanik - mechanika precyzyjna, Kierowca samochodu ciężarowego, Kierownik produkcji w przemyśle, Konstruktor form wtryskowych, Mechanik samochodów osobowych, Murarz, Nauczyciel przedszkola, Operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego, Operator urządzeń wykrawających i nawarstwiających, Palacz wodnych rusztowych kotłów centralnego ogrzewania, Pomocniczy robotnik budowlany, Pozostali monterzy elektronicy i serwisanci urządzeń elektronicznych, Pozostali murarze i, Pozostali pracownicy obsługi biurowej, Pracownik kancelaryjny, Przedstawiciel handlowy, Sprzedawca w branży przemysłowej, Sprzedawca w branży spożywczej, Sprzedawca w stacji paliw, Sprzedawca, Sprzątaczka biurowa, Stolarz, Technik mechanik, Technik technologii żywności, Tokarz / frezer obrabiarek sterowanych numerycznie, Tynkarz. Analizie poddano także ocenę przygotowania kandydatów do pracy w zawodach, w których pracodawcy zwiększyli zatrudnienie w 2015 roku. 100% ocen pozytywnych (tj. odpowiedzi bardzo dobrze, raczej dobrze ) odnotowano w przypadku zawodów: Dekarz, Dyrektor techniczny, Fizjoterapeuta, Główny technolog, Inżynier mechanik - mechanika precyzyjna, Kierowca samochodu ciężarowego, Kierownik produkcji w przemyśle, Konstruktor form wtryskowych, Mechanik samochodów osobowych, Murarz, Nauczyciel przedszkola, Operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego, Operator urządzeń wykrawających i nawarstwiających, Palacz wodnych rusztowych kotłów centralnego ogrzewania, Pozostali pracownicy obsługi biurowej, Pracownik kancelaryjny, Sprzedawca w branży przemysłowej, Sprzedawca w branży spożywczej, Sprzedawca w stacji paliw, Sprzedawca, Sprzątaczka biurowa, Stolarz, Technik mechanik, Technik technologii żywności, Tokarz / frezer obrabiarek sterowanych numerycznie, Tynkarz 100% odpowiedzi negatywnych (tj. bardzo źle, raczej źle ), odnotowano z kolei w przypadku zawodów takich jak: Pozostali monterzy elektronicy i serwisanci urządzeń elektronicznych, Pozostali murarze i oraz Sprzedawca w branży przemysłowej. 50% odpowiedzi pozytywnych, przy jednoczesnym braku odpowiedzi negatywnych, odnotowano z kolei w przypadku zawody przedstawiciela handlowego. 30

31 Na podstawie wyników przeprowadzonych badań stwierdzono, że 69,68% badanych przedsiębiorstw nie dostrzega problemów związanych z pozyskaniem nowych pracowników. Odmienna sytuacja dotyczy 21,4% firm. Rysunek 5. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw deklarujących problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników w 2015 roku Tabela 14. Zawody, w jakich najtrudniej znaleźć odpowiednich kandydatów do pracy Trudności z pozyskaniem pracowników Elementarna grupa zawodów Brakujące umiejętności i uprawnienia Barmani komunikacja ustna / komunikatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim Odsetek wskazań odpowiedzi tak Liczba bezrobotnych - stan na koniec okresu sprawozdawczego obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych 31

32 Elektromechanicy i elektromonterzy Elektrycy budowlani i Kierowcy samochodów ciężarowych czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 32 komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków komunikacja ustna / komunikatywność przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu obsługa komputera i wykorzystanie Internetu

33 Księgowi zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych planowanie i organizacja pracy własnej współpraca w zespole czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 33 komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków Kucharze komunikacja ustna / komunikatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim Lekarze dentyści specjaliści (ze specjalizacją II stopnia lub tytułem specjalisty) wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków

34 Mechanicy pojazdów samochodowych wywieranie wpływu wykonywanie obliczeń zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani komunikacja ustna / komunikatywność obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim Murarze i komunikacja ustna / komunikatywność czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność wykonywanie obliczeń wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych 3,85% 0 sprawność psychofizyczna i 3,85% 0 psychomotoryczna współpraca w zespole 3,85% 0 obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej 34

35 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych Piekarze, cukiernicy i przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków obsługa komputera i wykorzystanie Internetu wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych planowanie i organizacja pracy własnej współpraca w zespole 2,33% 0 zarządzanie ludźmi / przywództwo 2,33% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność 35

36 obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 36 wywieranie wpływu znajomość języków obcych Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy komunikacja ustna / komunikatywność współpraca w zespole Pracownicy wsparcia rodziny, pomocy społecznej i pracy socjalnej Przedstawiciele handlowi czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo obsługa, montaż i naprawa urządzeń wykonywanie obliczeń znajomość języków obcych obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej

37 wykonywanie obliczeń wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie drogowym, wodnym i Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Stolarze meblowi i czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków znajomość języków obcych komunikacja ustna / komunikatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 5,41% 0 komunikacja ustna / 5,41% 0 komunikatywność planowanie i organizacja pracy 5,41% 0 własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, 5,41% 0 kreatywność współpraca w zespole 5,41% 0 wykonywanie obliczeń 5,41% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 5,41% 0 obsługa komputera i wykorzystanie 3,12% 0 Internetu wywieranie wpływu 3,12% 0 obsługa, montaż i naprawa urządzeń 2,29% 0 zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 37

38 Technicy elektronicy i Tynkarze i obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność współpraca w zespole znajomość języków obcych czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo 38

39 znajomość języków obcych Ogółem (bez względu na zawód) sprawność psychofizyczna i 5,53% 0 psychomotoryczna komunikacja ustna / 5,27% 0 komunikatywność współpraca w zespole 5,20% 0 planowanie i organizacja pracy własnej czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 4,04% 0 3,54% 0 3,54% 0 obsługa, montaż i naprawa urządzeń 3,46% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, 3,03% 0 kreatywność obsługa komputera i wykorzystanie 2,96% 0 Internetu wykonywanie obliczeń 2,96% 0 wywieranie wpływu 1,87% 0 zarządzanie ludźmi / przywództwo 1,08% 0 znajomość języków obcych 0,83% 0 Najczęściej wykorzystywane przez pracodawców sposoby poszukiwania nowych pracowników to ogłoszenia w Powiatowym Urzędzie Pracy (28,78%) korzystanie z polecenia znajomych (23,51%), ogłoszenia w Internecie (17,48%). Rysunek 6. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw dotyczących sposobu poszukiwania nowych pracowników 39

40 Zgodnie z wynikami badania, w odpowiedzi na pytanie jaki procent wszystkich ofert pracy przekazywanych jest do Powiatowych Urzędów Pracy 33,41% pracodawców opowiedziało, że jest to od % ogółu ofert danego przedsiębiorstwa, kolejno 21,51% badanych podmiotów stwierdziło, że jest to od 26-50% ofert. Odsetek ofert pracy zgłaszanych do PUP Wskaźnik struktury 1-10% 20, % 10, % 21, % 13, % 33,41 Rysunek 7. Analiza odsetka ofert pracy zgłaszanych do Powiatowych Urzędów Pracy. Zawody, w jakich najczęściej poszukiwani są pracownicy za pośrednictwem Powiatowego Urzędu Pracy to przede wszystkim: kierowca samochodu ciężarowego, sprzedawca, kierownik budowy, murarz, pomoc kuchenna i pozostali pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowane. 40

41 Tabela 15 Zawody, w jakich najczęściej poszukiwani są pracownicy za pośrednictwem Powiatowego Urzędu Pracy Zawód Wskaźnik struktury Kierowca samochodu ciężarowego 8,22% Sprzedawca* 4,34% Kierownik budowy 3,88% Murarz 3,88% Pomoc kuchenna 3,88% Pozostali pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 3,88% Kierowca samochodu dostawczego 2,79% Piekarz* 2,79% Mechanik pojazdów samochodowych* 2,65% Nauczyciel techniki 2,65% Operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego* 2,65% Pozostali pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowani 2,65% Pozostali pracownicy opieki osobistej w ochronie zdrowia i gdzie indziej 2,65% niesklasyfikowani Pośrednik pracy 2,65% Technik technologii żywności* 2,65% Cukiernik* 1,94% Grawer szkła 1,94% Mechanik samochodów osobowych 1,94% Murarz-tynkarz* 1,94% Nauczyciel języka obcego 1,94% Nauczyciel przedmiotów zawodowych 1,94% Ogrodnik* 1,94% Operator koparki 1,94% Pomocniczy robotnik budowlany 1,94% Pomocniczy robotnik drogowy 1,94% Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 1,94% Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych 1,94% Pozostali pracownicy wykonujący dorywcze prace proste 1,94% Przedstawiciel handlowy 1,94% Robotnik gospodarczy 1,94% Technolog robót wykończeniowych w budownictwie 1,94% Tynkarz 1,94% Woźny 1,94% Elektryk* 0,84% Magazynier 0,84% Monter mebli 0,84% Nauczyciel przedszkola 0,84% Palacz wodnych rusztowych kotłów centralnego ogrzewania 0,84% Pośrednik w obrocie nieruchomościami 0,84% Rozbieracz-wykrawacz 0,84% Sprzedawca w branży przemysłowej 0,84% 41

42 Stolarz meblowy 0,84% Technik handlowiec* 0,84% Technik mechanik* 0,84% Technik prac biurowych* 0,84% Tokarz / frezer obrabiarek sterowanych numerycznie 0,84% Wykładowca na kursach (edukator, trener) 0,84% Operator maszyn i urządzeń do produkcji okien z tworzyw sztucznych 0,54% Specjalista do spraw marketingu i handlu 0,54% 6 Prognoza lokalnego rynku pracy Część prognostyczna monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych ma na celu określenie kierunków szkolenia bezrobotnych dla zapewnienia spójności z potrzebami rynku pracy. Opiera się na corocznym badaniu kwestionariuszowym przedsiębiorstw. Na podstawie wyników przeprowadzonego badania można stwierdzić, że w przypadku 70,10% przedsiębiorstw, nie przewiduje się zmian zatrudnienia w 2016 roku. Prawdopodobny wzrost zatrudnienia nastąpi w przypadku 25,49% podmiotów, natomiast spadek w przypadku 4,42%. Rysunek 8. Odsetek przedsiębiorstw przewidujących zmiany w zatrudnieniu w 2016 roku 42

43 Analizując wskaźnik prognozy zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów w 2016 roku można stwierdzić, że pracodawcy częściej planują zatrudnianie pracowników, aniżeli redukcję personelu. Zgodnie z poniższym wykresem, korzystnej sytuacji na rynku pracy można spodziewać się w następujących grupach zawodów: operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń, pracownicy biurowi, robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, specjaliści, technicy i inny średni personel. Wartość wskaźnika równa 0,00 oznacza, że odsetek podmiotów planujących zwiększenie zatrudnienia jest taki sam, jak odsetek podmiotów planujących redukcję personelu, bądź w podmiotach nie przewiduje się zmian w zatrudnieniu. Rysunek 9. Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto ogółem oraz dla wielkich grup zawodów w 2016 roku 43

44 Na podstawie wyników przeprowadzonych badań można stwierdzić, że największe zapotrzebowanie w 2016 będzie dotyczyć osób z zawodami: murarz, mechanik samochodów ciężarowych, Operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego. Tabela 15. Zawody, w jakich najtrudniej znaleźć odpowiednich kandydatów do pracy Zawód Wskaźnik struktury Murarz 9,07% Mechanik samochodów ciężarowych 6,18% Operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego* 6,18% Asystent do spraw księgowości 4,53% Operator maszyn i urządzeń odlewniczych* 4,53% Pomocniczy robotnik budowlany 4,53% Pozostali murarze i 4,53% Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych 4,53% Przedstawiciel handlowy 4,53% Szlifierz szkła płaskiego 4,53% Tynkarz 4,53% 44