WYBRANE ASPEKTY STANU INFORMATYZACJI ROLNICTWA NA TLE INNYCH DZIEDZIN GOSPODARKI

Transkrypt

1 InŜyria Rolnicza 7/2005 Agszka Młodzka-Stybel*, Jerzy Dąbkowski**, Stanisława Roczkowska-Chmaj** *Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie **Katedra InŜyrii Rolniczej i Informatyki Akademia Rolnicza w Krakowie WYBRANE ASPEKTY STANU INFORMATYZACJI ROLNICTWA NA TLE INNYCH DZIEDZIN GOSPODARKI Wstęp Streszcze W oparciu o wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w roku 2003 dokonano analizy wybranych zagadń związanych ze stanem wyposaŝenia informatycznego i stanem świadomości informatycznej osób zatrudnionych w branŝy rolniczej w porównaniu z innymi branŝami w Polsce. Słowa kluczowe: wyposaŝe informatyczne, dostęp do Internetu, wydatki na informatykę Proces informatyzacji obszarów wiejskich, obejmujący przygotowa polskiej społeczności wiejskiej do uczestnictwa w procesie przemian strukturalnych, wymaga uwzględnia specyfiki tego sektora, jego odmiennej sytuacji ekonomicznej i społecznej w stosunku do terenów zurbanizowanych [Witos i in. 2003]. Istotne znacze ma w iej sytuacji gromadze i analiza danych dotyczących stanu informatyzacji, w szczególności w okresie integracji z gospodarką rynkową UE. W ramach wieloletgo programu badawczego Dostosowywa warunków pracy w Polsce do standardów Unii Europejskiej wykonywanego w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy Państwowym Instytucie Badawczym, przeprowadzono w roku 2003 badania ankietowe na 1000 elementowej próbie respondentów. Celem zadania badawczego było m.in. zbada roli informacji oraz nowoczesnych narzędzi jej pozyskiwania i przetwarzania w dziedzi bezpieczeństwa i higieny pracy w warunkach społeczeństwa informacyjnego [Młodzka-Stybel 2005]. 195

2 Agszka Młodzka-Stybel, Jerzy Dąbkowski, Stanisława Roczkowska-Chmaj Ankieta przeprowadzona została przez specjalistyczną firmę i zawierała dwadzieścia pytań, spośród których dla celów nijszego opracowania wybrano te, które umoŝliwiały nakreśle obrazu stanu wyposaŝenia informatycznego oraz ogól pojętej świadomości informatycznej osób pracujących w rolnictwie w zestawieniu z osobami z innych dziedzin gospodarki, uczestniczących w ankiecie. Respondenci zakreślali jeden z dziesięciu następujących obszarów działalności: sektor informatyczny, naukowo-badawczy, produkcyjny, usługi, administracja, zdrowie, budownictwo, rybołówstwo, rolnictwo, górnictwo. Liczebności w obrębie poszczególnych obszarów działalności podzielone były równomier (około 100 ankiet w kaŝdym z obszarów działalności). Na podstawie uzyskanych danych w pracy tej podjęto próbę przeprowadzenia czysto jakościowego porównania statystycznego (bez elementu wnioskowania) wybranych cech opisujących instrumentarium informatyczne osób ankietowanych (a Ŝe innych cech ich jak n.p. rozkład wieku respondentów). Liczność próby (100 osób z sektora rolniczego, 900 z pozostałych sektorów) pozwala ocenić zaobserwowane róŝnice jako wiarygodne [Statistica Pl 1997]. Właściwe wnioskowa statystyczne ze względu na obszerność materiału przeprowadzone zosta w innym, kolejnym opracowaniu. Wyniki badań Wyniki przedstawiono w ujednoliconej dla wszystkich badanych cech formie w postaci histogramu skategoryzowanego, w którym kategoria rolnictwo porównywana jest z kategorią inne sektory (rys. 1). Przy oce wykresów naleŝy zwrócić uwagę na róŝne skale na osiach y dla obydwu histogramów. O róŝnicach między porównywanymi grupami świadczą przede wszystkim proporcje liczebności w poszczególnych kategoriach. Wykształce W pierwszej kolejności przeanalizowano poziom wykształcenia respondentów z poszczególnych sektorów. MoŜna zauwaŝyć, Ŝe zarówno udział wykształcenia wyŝszego jak i średgo w grupie rolnictwo jest niŝszy niŝ w grupie porównawczej. Szczególną róŝnicę obserwuje się wśród badanych z wykształcem wyŝszym. Komputer w miejscu pracy Następną analizowaną cechą było korzysta z komputera w miejscu pracy. Jak pokazują histogramy (rys. 2) procent respondentów posiadających dostęp do komputera w miejscu pracy jest w kategorii rolnictwo o połowę mjszy niŝ w grupie porównawczej. 196

3 Wybrane aspekty % 43% 4 39% 39% 35% 28% 17% 2 32% 3 25% 2 15% 1 18% 5% podstawowe wyŝsze śred podstawowe wyŝsze śred Rys. 1. Fig. 1. Wykształce respondentów w sektorze rolnictwa i w pozostałych sektorach Education level of those surveyed in agriculture and other fields 67% 8 57% 7 72% 6 43% % 1 Rys. 2. Fig. 2. Dostęp do komputera w pracy w analizowanych grupach Access to computer at work in surveyed groups 197

4 Agszka Młodzka-Stybel, Jerzy Dąbkowski, Stanisława Roczkowska-Chmaj Komputer w domu W świetle danych dotyczących dostępności komputera w miejscu pracy optymistycznym wydaje się fakt, Ŝe procent respondentów posiadających komputer w domu jest w kategorii rolnictwo tylko o 9% niŝszy niŝ w grupie porównawczej (rys. 3). 78% 6 67% 35% 65% % 1 posiada komputera w domu posiada komputera w domu Rys. 3. Fig. 3 Dostęp do komputera w domu Access to computer at home in surveyed groups Internet w pracy Bardziej korzyst prezentują się dane dotyczące dostępu do Internetu w miejscu pracy i w domu dla sektora rolnictwa i pozostałych sektorów. Procent respondentów posiadających dostęp do Internetu w miejscu pracy jest w kategorii rolnictwo ponad dwa razy mjszy niŝ w grupie porównawczej (rys. 4). Internet w domu Podob korzyst kształtuje się sytuacja w domu - procent respondentów posiadających dostęp do Internetu w domu jest w kategorii rolnictwo o prawie połowę mjszy niŝ w grupie porównawczej (rys. 5). 198

5 Wybrane aspekty... 67% 63% 9 85% % % 1 Rys. 4. Fig. 4. Dostęp do Internetu w pracy Access to Internet at work in surveyed groups 53% 8 47% 7 71% % 2 1 Rys. 5. Fig. 5. Dostęp do Internetu w domu Access to Internet at home in surveyed groups 199

6 Agszka Młodzka-Stybel, Jerzy Dąbkowski, Stanisława Roczkowska-Chmaj Częstość korzystania z komputera RówŜ rozkład częstości uŝywania komputera jest w grupie rolnictwo znacz mj korzystny niŝ w grupie porównawczej (rys. 6). 52% 35% 33% 32% % 28% 17% 2 19% 25% 2 15% 1 18% 17% 8% 5% Wcale Codzien Regular Sporadycz Wcale Codzien Regular Sporadycz Rys. 6. Fig. 6. Częstość korzystania z komputera badanych pracowników sektora rolniczego i innych sektorów Frequency of using computer by surveyed employees of the agricultural and other sectors Częstość korzystania z Internetu Jeszcze bardziej korzystny dla badanych respondentów z sektora rolniczego jest rozkład korzystania z Internetu (rys. 7). Ponad połowa badanych zatrudnionych w rolnictwie w ogóle korzysta z Internetu (w pozostałych branŝach około 3), natomiast codzien pracownik sektora rolniczego korzysta z Internetu cztery razy rzadziej, niŝ pracownik pozostałych badanych sektorów. Znajomość języka angielskiego Znajomość języka angielskiego ułatwiająca pracę z komputerem oraz pełjsze wykorzysta Internetu jest we wszystkich badanych grupach korzystna, ale w sektorze rolniczym jest na znacz niŝszym poziomie niŝ w grupie porównawczej (rys. 8). 200

7 Wybrane aspekty... 39% 37% 6 55% % 17% 18% 14% % 25% 12% Wcale Codzien Regular Sporadycz Wcale Codzien Regular Sporadycz Rys. 7. Fig. 7. Częstość korzystania z Internetu Frequency of using Internet 68% 64% % 6 23% % 13% 2 1 3% częściowo częściowo Rys. 8. Fig. 8. Znajomość języka angielskiego Knowledge of English 201

8 Agszka Młodzka-Stybel, Jerzy Dąbkowski, Stanisława Roczkowska-Chmaj Wydatki na zdobywa informacji W grupie rolnictwo przewaŝają wielkie wydatki na zdobywa informacji w odróŝniu do grupy porównawczej, rozkład innych odpowiedzi w sektorze rolniczym wskazuje rówŝ na fakt, Ŝe wydatki na zdobywa informacji są w sektorze rolniczym niŝsze niŝ w pozostałych (rys. 9). 5 47% 39% 4 33% 4 28% 17% 23% % wielkie znaczące wzrost wiem 1% wielkie znaczące wzrost wiem Rys. 9. Fig. 9. Wydatki na zdobywa informacji Expenses on acquisition of information Rozkład wieku respondentów Widoczne są róŝnice w rozkładach wieku (rys. 10) oraz istotność średnich wartości wieku respondentów w obu grupach (rys. 11). 202

9 Wybrane aspekty... 18% 1 16, 16, 2 21% 13% 13,8% 13,8%13,9% 18% 1 17% 1 9% 7% 4% 11,3% 10,7% 14% 12% 1 8% 8% 1 8% 9% 2% 2,1% 1,1% 0,8% % % 3% 2% 2% Rys. 10. Rozkład wieku respondentów Fig. 10. Age range of respondents Wiek inne rolnictwo Średnia Średnia±Błąd std Średnia±1,96*Błąd std Rys. 11. Porówna wieku respondentów Fig. 11. Comparison of respondents age range 203

10 Agszka Młodzka-Stybel, Jerzy Dąbkowski, Stanisława Roczkowska-Chmaj Podsumowa W wyniku przeprowadzonych analiz moŝna zauwaŝyć, Ŝe zatrudni w sektorze rolniczym wykazują, w porównaniu do grupy porównawczej (zatrudnionych w innych badanych sektorach), znacz gorsze warunki pod względem: dostępu do informacji w Internecie, znajomości języka angielskiego, nakładów finansowych na zdobywa informacji nowoczesnymi metodami. Zatrudni w sektorze rolniczym wykazują rówŝ korzystną strukturę wiekową (populacja zatrudnionych w branŝy rolniczej jest znacząco starsza od grupy porównawczej). Na tym tle dość korzyst wygląda kwestia wyposaŝenia gospodarstw rolniczych w komputery. MoŜe to dawać szansę na korzystną zmianę w pozostałych rozwaŝanych aspektach. Wyniki badań potwierdzają specyficzny charakter sektora rolniczego w porównaniu z innymi dziedzinami gospodarki, w zakresie informatyzacji. NiŜszy stopień informatyzacji oznacza ogranicze dostępu do elektronicznych źródeł informacji oraz moŝliwości komunikacji. Sytuacja a pogłębiać moŝe dystans pomiędzy obszarami rolniczymi a pozostałymi, zarówno w aspekcie gospodarczym, edukacyjnym, jak i społecznym. Uzyskane wyniki potwierdzają celowość podjęcia dalszej ich analizy w zakresie wnioskowania statystycznego. Pozwoli to na poszerze wiedzy dot. sektora rolnictwa, istotnej w planowaniu i realizacji procesu informatyzacji polskiej wsi, rozumianego jako integralna część procesu informatyzacji państwowych struktur administracyjnych i gospodarczych. Bibliografia Młodzka-Stybel A Rola informacji w kształtowaniu bezpieczeństwa pracy w warunkach społeczeństwa informacyjnego. CIOP-PIB, Warszawa. Statistica Pl StatSoft Polska. Kraków. Witos F. i zespół TTW RUTEL Informatyzacja obszarów wiejskich, zało- Ŝenia koncepcyjne, opracowa. Warszawa [dokument elektroniczny, dostęp ] Publikację opracowano na podstawie wyników zadania badawczego zrealizowanego w ramach I etapu programu wieloletgo pt. Dostosowywa warunków pracy w Polsce do standardów Unii Europejskiej dofinansowanego w latach ze środków Komitetu Badań Naukowych. Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy był głównym koordynatorem tego programu. 204

11 Wybrane aspekty... CHOSEN ASPECTS OF AGRICULTURAL COMPUTERIZATION AS COMPARED WITH OTHER FIELDS OF ECONOMY Summary Based on the surveys carried out in 2003, investigation has been made to the selected aspects, related to the stock of computer equipment and IT awareness of those employed in agriculture, as compared with other fields of economy in Poland. Key words: computer equipment, access to Internet, expenses on IT 205