Załącznik do uchwały.. Rady Gminy Międzyrzec Podlaski z dnia.. LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI NA LATA str.

Transkrypt

1 2017 Załącznik do uchwały.. Rady Gminy Międzyrzec Podlaski z dnia.. LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI NA LATA str. 0

2 SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE STRUKTURA LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI POWIĄZANIA LPR Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNA ANALIZA NEGATYWNYCH ZJAWISK I CZYNNIKÓW KRYZYSOWYCH NA OBSZARZE REWITALIZACJI POŁOŻENIE GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI WYZNACZENIE OBSZARU REWITALIZACJI OBJĘTEGO PROGRAMEM SERA SPOŁECZNA NIEKORZYSTNE TRENDY DEMOGRAFICZNE DEPOPULACJA I STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTWA BEZROBOCIE WYKLUCZENIE SPOŁECZNE I UBÓSTWO BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE POZIOM EDUKACJI POZIOM KAPITAŁU SPOŁECZNEGO WSPÓŁWYSTĘPOWANIE NEGATYWNYCH ZJAWISK, INNYCH NIŻ SPOŁECZNE SFERA GOSPODARCZA SFERA ŚRODOWISKOWA SFERA TECHNICZNA SFERA PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNA POTENCJAŁY OBSZARU REWITALIZACJI CZĘŚĆ PLANISTYCZNA WIZJA I CELE REWITALIZACJI OPIS WIZJI OBSZARU PO PRZEROWADZONEJ REWITALIZACJI STRUKTURA CELÓW REWITALIZACJI ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI CZĘŚĆ ZARZĄDCZA WDRAŻANIE LPR STRUKTURA ZARZĄDZANIA REALIZACJĄ LPR OPERATOR PROGRAMU I KOORDYNATOR REWITALIZACJI ZESPÓŁ DS. OPRACOWANIA PROGRAMU REWITALIZACJI SYSTEM OBIEGU INFORMACJI W RAMACH ZARZĄDZANIA LOKALNYM PROGRAMEM REWITALIZACJI INFORMACJA I PROMOCJA str. 1

3 4.6 HARMONOGRAM REALIZACJI PROCESU REWITALIZACJI ZADANIA DO KOŃCA 2017 ROK OKRES PEŁNEJ FUNCJONALNOŚCI LPR ( ) MECHANIZMY INTEGROWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH KOMPLEKSOWOŚĆ LPR KOMPLEMETARNOŚĆ PROBLEMOWA KOMPLEMENTARNOŚĆ PRZESTRZENNA KOMPLEMENTARNOŚĆ ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA KOMPLEMENTARNOŚĆ PROCEDURALNO-INSTYTUCJONALNA REALIZACJA ZASADY PARTNERSTWA I PARTYCYPACJI KOMPLEMENTARNOŚĆ MIĘDZYOKRESOWA SZACUNKOWE RAMY FINANSOWE LPR MONITOROWANIE REALIZACJI LPR OCENA POSTĘPÓW OSIĄGANIA CELÓW PROGRAMU SYSTEM WPROWADZANIA ZMIAN W REAKCJI NA ZMIENNOŚĆ OTOCZENIA PARTYCYPACJA SPOŁECZNA PARTYCYPACJA SPOŁECZNA NA ETAPIE PRZYGOTOWANIA LOKLANEGO PROGRAMU REWITALIZACJI DIAGNOZA OBSZARU GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI TWORZENIE LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI KONSULTACJE SPOŁECZNE PROJEKTU LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI ZMIANA LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MECHANIZMY WŁĄCZENIA MIESZKAŃCÓW, PRZEDSIĘBIORCÓW I INNYCH PODMIOTÓW I GRUP AKTYWNYCH NA TERENIE GMINY W PROCES REWITALIZACJI PARTNERSTWO ZASADY WSPÓŁPRACY POMIĘDZY SEKTOREM PUBLICZNYM, SPOŁECZNYM I GOSPODARCZYM INSTRUMENTY WŁĄCZAJĄCE SPOŁECZNOŚĆ LOKALNĄ W DZIAŁANIA REWITALIZACYJNE PARTYCYPACJA SPOŁECZNA NA ETAPIE OCENY EFEKTÓW LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI SPIS TABEL SPIS MAP SPIS RYSUNKÓW SPIS WYKRESÓW SPIS ZDJĘĆ ZAŁĄCZNIK NR 1 KATALOG WSKAŹNIKÓW WDRAŻANIA LPR ZAŁĄCZNIK NR 2 ZGODNOŚC PROGRAMU Z PRZEPISAMI str. 2

4 W ZAKRESIE OOŚ ZAŁĄCZNIK NR 3 DIAGNOZA GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI SŁUŻĄCA DELIMITACJI OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH I OBSZARU REWITALIZACJI str. 3

5 1. WPROWADZENIE W ostatnich dziesięcioleciach dokonały się bardzo poważne zmiany społeczno-gospodarcze, które zostały wywołane przez: globalizację, zmianę ustroju, wprowadzenie gospodarki wolnorynkowej. Te procesy doprowadziły do niekorzystnych przemian w samorządach oraz całej Polsce, np. zniszczenie tkanki materialnej, liczne problemy w obszarze społecznym oraz gospodarczym. Dlatego też konieczne stało się myślenie w kategoriach kompleksowych programów rewitalizacyjnych. Co więcej, ze względu na różnorodność aspektów i interesów wszystkich uczestników procesu rewitalizacji, konieczne jest stworzenie instrumentu, który pozwoli na prowadzenie procesu rewitalizacji w sposób skoordynowany, zintegrowany, zgodny z celami interesariuszy tego procesu. Takim instrumentem będzie Lokalny Program Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata Dokument ten ma na celu ujęcie działań w sposób kompleksowy, aby nie został pominięty żaden z poniższych aspektów: społeczny, gospodarczy, przestrzenny, techniczny, środowiskowy. Jest on narzędziem niezbędnym do odpowiedniego planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych projektów z zakresu rewitalizacji. Niniejszy dokument skupia się na tzw. obszarze rewitalizacji obejmującym wyznaczony teren gminy Międzyrzec Podlaski. Niemniej jednak, ma istotne znaczenie dla rozwoju całej gminy. Po pierwsze doprowadzi do podjęcia wielu projektów i realizacji przedsięwzięć, z których skorzystają wszyscy mieszkańcy gminy. Poza tym, jako skoordynowana wiązka zintegrowanych działań, które na bieżąco podlegać będzie modyfikacjom pod wpływem oceny (w tym ze strony mieszkańców) ich efektywności, będzie stanowić inspirację dla podejmowania innych kompleksowych i skutecznych interwencji na rzecz także innych obszarów jednostki samorządu terytorialnego. Podstawę formalno-prawną opracowania niniejszego Lokalnego Programu Rewitalizacji stanowią: art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późniejszymi zmianami), który określa tytuł do uchwalania programów rewitalizacji; Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach ; Zasady programowania, wdrażania i wsparcia rewitalizacji w województwie lubelskim ; Zasady delimitacji obszarów rewitalizacji i definiowania programów rewitalizacji na terenach wiejskich województwa lubelskiego. W świetle wytycznych 1 program rewitalizacji to inicjowany, opracowany i uchwalony przez radę gminy, na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.), wieloletni program działań w sferze społecznej oraz gospodarczej lub przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej lub środowiskowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów rewitalizacji ze stanu kryzysowego oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji. 1 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach str. 4

6 Prawidłowo sporządzony Lokalny Program Rewitalizacji powinien wyróżniać się następującymi cechami: Kompleksowość: holistyczne podejście do problemów; działania całościowe i wielowymiarowe, uwzględniające wymiary: społeczny, ekonomiczny, środowiskowy, przestrzenny, kulturowy; pozyskiwanie środków z różnych źródeł: zewnętrznych (np. EFRR, EFS), wewnętrznych (publiczne i prywatne). Komplementarność: wzajemne uzupełnianie się poszczególnych projektów rewitalizacyjnych, oddziaływanie między nimi; efektywne zarządzanie projektami rewitalizacyjnymi; powiązanie działań rewitalizacyjnych z kluczowymi, strategicznymi decyzjami gminy Międzyrzec Podlaski; kontynuowanie działań podejmowanych w ramach poprzedniej perspektywy finansowej Koncentracja: skupienie się na obszarach dotkniętych największą degradacją, tam gdzie problemy oraz zjawiska kryzysowe kumulują się obszar rewitalizacji. Partycypacja: jako istotny element procesu rewitalizacji na każdym jego etapie; współdecydowanie, uczestnictwo lokalnego społeczeństwa ale i przedsiębiorców w podejmowaniu decyzji. Lokalny Program Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata stanowi podstawę do realizacji działań, które mają przyczynić się do poprawy warunków życia mieszkańców wyznaczonego obszaru rewitalizacji, w szczególności tych, którzy są zagrożeni wyłączeniem z lokalnej społeczności, aby w konsekwencji doprowadzić do ich integracji społecznej. Niniejszy Program zakłada realizację działań zgodnie z podstawowymi zasadami społecznymi: personalizmu, dobra wspólnego, pomocniczości i solidarności. Wszelkie przedsięwzięcia podejmowane w ramach tegoż Programu będą prowadzone w oparciu o oddolną aktywność obywatelską mieszkańców i partnerskie współdziałanie aktywnych podmiotów działających w gminie Międzyrzec Podlaski. Niniejszy dokument wypełnia wymagania stawiane przez wyżej wymienione wytyczne i zasady w zakresie nowego podejścia do programowania i prowadzenia procesu rewitalizacji. Zakłada on dążenie do tego, aby działania rewitalizacyjne miały kompleksowy i zintegrowany charakter, a przede wszystkim, aby skupiały się na człowieku, a więc na jakości życia mieszkańców. Niezwykle ważnym elementem tego podejścia jest założenie, że cały proces może zakończyć się sukcesem tylko wyłącznie dzięki aktywnemu zaangażowaniu różnych partnerów (tzw. interesariuszy). W związku z tym przygotowanie i wdrażanie rewitalizacji musi odbywać się przy ciągłym zaangażowaniu partnerów (m.in. stałym dialogu i współpracy między interesariuszami). Ze strony praktycznej oznacza to niezbędność zapewnienia takich mechanizmów partycypacji społecznej, które służą wypracowaniu najlepszych rozwiązań i ograniczenia ryzyka konfliktów w trakcie wdrażania programu. Kolejnym wyznacznikiem realizacji zasady partnerstwa w rewitalizacji jest założenie, że środki unijne oraz budżet gminy nie stanowią wyłącznych źródeł finansowania tego procesu. Pożądanym jest, ażeby struktura finansowania procesu rewitalizacji, była złożona i obejmowała środki publiczne będące w dyspozycji różnych instytucji oraz środki prywatne. Całość wyżej wymienionych aspektów znalazła odzwierciedlenie w sformułowanym zgodnie z aktualnymi wymaganiami niniejszym Lokalnym Programie Rewitalizacji. Struktura str. 5

7 dokumentu oparta została na logicznym ciągu przyczynowo-skutkowym, rozpoczynającym się od wyznaczenia obszaru rewitalizacji (Część 1 - Wprowadzenie), następnie prowadzącym poprzez pogłębioną i szczegółową analizę problemów i potencjałów tegoż obszaru (Część 2 - Diagnostyczna), aż po zdefiniowanie wizji obszaru po rewitalizacji, do której przypisano cele programu oraz odpowiadające im kierunki działań i konkretne przedsięwzięcia (Część 3 Planistyczna). Czwarta część program zawiera część zarządczą, omawiającą system zarządzania wdrażaniem programu, w tym mechanizmy integrowania przedsięwzięć, monitorowania i ewaluacji programu, a także jego planowane ramy finansowe i czasowe. Ostatni element Programu (Część 5 Partycypacja społeczna) zawiera mechanizmy włączania interesariuszy w cały proces rewitalizacji, począwszy od diagnozowania, poprzez programowania, wdrażanie i monitorowanie programu. Przyjęcie takiego horyzontu czasowego dokumentu (lata ) jest zgodne z przepisami prawa. 2 Ponadto pozwala na jej dostosowanie do wymogów wynikających z obowiązującej perspektywy finansowej Unii Europejskiej. Przyjęty horyzont wdrażania i monitorowania programu pozwoli na pełniejsze osiągnięcie zakładanych rezultatów projektów współfinansowanych ze środków perspektywy finansowej UE w latach STRUKTURA LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Niniejszy dokument spełnia wymogi co do struktury LPR określone w Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach Zawiera on: a. opis powiązań programu rewitalizacji z dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy; b. diagnozę czynników i zjawisk kryzysowych oraz skalę i charakter potrzeb rewitalizacyjnych; c. zasięgi przestrzenne obszaru/obszarów rewitalizacji, tj. określenie, w oparciu o inne dokumenty strategiczne gminy lub diagnozę i identyfikację potrzeb rewitalizacyjnych, terytorium/terytoriów najbardziej wymagających wsparcia; d. wizję stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji (planowany efekt rewitalizacji); e. cele rewitalizacji oraz odpowiadające zidentyfikowanym potrzebom rewitalizacyjnym kierunki działań mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk; f. listę planowanych, podstawowych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych wraz z ich opisami zawierającymi, w odniesieniu do każdego projektu/przedsięwzięcia rewitalizacyjnego, co najmniej: nazwę i wskazanie podmiotów go realizujących, zakres realizowanych zadań, lokalizację (miejsce przeprowadzenia danego projektu), szacowaną wartość, prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celów rewitalizacji; g. charakterystykę pozostałych rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych realizujących kierunki działań, mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk powodujących sytuację kryzysową 2 Zgodnie z art. 52 ust. 1 ustawy o rewitalizacji istniej możliwość uchwalania po jej wejściu w życie nowych programów rewitalizacji w oparciu o art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym. Jednocześnie możliwość prowadzenia procesu rewitalizacji poza reżimem ustawowy ograniczona jest do końca roku Po tym terminie realizacja działań spełniających przesłanki rewitalizacji, musi odbywać się na zasadach ustawy. str. 6

8 h. mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy na obszarze objętym programem rewitalizacji; i. indykatywne ramy finansowe w odniesieniu do przedsięwzięć, o których mowa w lit. f oraz g, z indykatywnymi wielkościami środków finansowych z różnych źródeł (także spoza funduszy polityki spójności na lata publiczne i prywatne środki krajowe w celu realizacji zasady dodatkowości środków UE); j. mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji; k. system realizacji (wdrażania) programu rewitalizacji; l. system monitoringu i oceny skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu. 1.2 POWIĄZANIA LPR Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI Niniejszy Lokalny Program Rewitalizacji posiada bezpośrednie powiązania wdrożeniowe z następującymi dokumentami systemu planowania strategicznego i planistycznego gminy Międzyrzec Podlaski: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Międzyrzec Podlaski na lata Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Międzyrzec Podlaski na lata stanowi jedną ze strategii dziedzinowych, realizowanych na wielu poziomach planowania strategicznego w jednostce samorządu terytorialnego. Dla gminy strategia ta znajduje swoje miejsce jako operacjonalizacja strategii rozwoju w obszarze problematyki społecznej. Zapisy zawarte w Lokalnym Programie Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata nie tylko są spójne i zbieżne z zapisami obowiązującej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Międzyrzec Podlaski na lata , ale zawierają szereg szczegółowych odniesień do jej zapisów. Szczególną korelację można zauważyć w zakresie celów obydwu dokumentów strategicznych, jak również odpowiadających im kierunków działań. Zaprezentowana w LPR wizja obszaru zdegradowanego po przeprowadzeniu procesu rewitalizacji koreluje z celami jakie zostały przedłożone do realizacji w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Międzyrzec Podlaski na lata Niniejszy Program wypełnia szereg celów szczegółowych określonych w analizowanej Strategii, a w szczególności: 1. Wspieranie rodzin z dziećmi w prawidłowym funkcjonowaniu. 2. Rozwój działań na rzecz ograniczenia ubóstwa i eliminowanie jego negatywnych skutków psychospołecznych. 3. Rozwój aktywnych form pomocy osobom długotrwale bezrobotnym i biernym zawodowo. 4. Przeciwdziałanie bezdomności. str. 7

9 5. Wsparcie osób niepełnosprawnych oraz rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym. 6. Rozwijanie działań zapobiegających wykluczeniu społecznemu ludzi starszych. 7. Poprawa jakości życia osób starszych. 8. Zapobieganie powstawaniu nowych problemów uzależnień. 9. Zmniejszanie rozmiarów problemów uzależnień, które aktualnie występują. 10. Przeciwdziałanie przemocy domowej. 11. Inicjowanie integracji społeczności lokalnych i instytucji oraz organizacji pozarządowych na rzecz pomocy różnym grupom społecznym. Przedmiotowy dokument skupia się wokół wielu obszarów problemowych, takich jak: ubóstwo, bezrobocie, problemy związane z niezaspokojeniem potrzeb osób starszych, dużym uzależnieniem mieszkańców od świadczeń pomocy społecznej i ich niepełnosprawnością. Niekorzystne trendy demograficzne, jak i inne problemy występujące w sferze społecznej, w tym m.in. niska aktywność społeczeństwa, niewystarczający poziom uczestnictwa w życiu kulturalnym zostały poddane szczegółowej analizie na etapie diagnozy społecznogospodarczej gminy Międzyrzec Podlaski i delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Oba dokumenty Strategia jak i LPR, mówią o potrzebie poprawy standardu życia wszystkich członków lokalnej społeczności, konieczności zapewnienia mieszkańcom gminy warunków sprzyjających osobistemu rozwojowi oraz eliminacji negatywnych zjawisk dotykających mieszkańców tj. ubóstwu oraz wykluczenia społecznego. Cele ujęte w obu dokumentach są komplementarne, ukierunkowane na skuteczną politykę społeczną, która ma wspierać aktywność mieszkańców w wykorzystywaniu własnych zasobów dla budowania warunków dobrego życia. Realizacja zawartych w dokumentach propozycji konkretnych działań może przyczynić się do rozwiązania wielu istotnych problemów społecznych. Strategia Rozwoju Lokalnego Gminy Międzyrzec Podlaski (na lata ) Wizja obszaru po rewitalizacji współgra również z celami wskazanymi w Strategii Rozwoju Lokalnego Gminy Międzyrzec Podlaski. Zarówno LPR, jak i Strategia Rozwoju Lokalnego zakłada aktywne działanie na rzecz podnoszenia jakości życia mieszkańców, jak też ochronę i pomoc osobom znajdującym się w szczególnej sytuacji życiowej (ze względu na swój wiek, niepełnosprawność czy stopień zamożności). Obie przewidują stworzenie miejsca atrakcyjnego nie tylko w skali lokalnej, lecz całego regionu. Program Rewitalizacji, podobnie jak Strategia, wskazuje na konieczność podkreślenia atutów związanych z lokalnym dziedzictwem kulturowo-przyrodniczym. W obu dokumentach dużą wagę przykłada się do działań wzmacniających tożsamość lokalną. Aktywność społeczna mieszkańców połączona z ich rzeczywistym zaangażowaniem w procesy współdecydowania o losach gminy, będzie stanowiła podstawę do budowania społeczeństwa obywatelskiego na poziomie lokalnym. Będzie też ważnym czynnikiem integrującym tą społeczność, przyczyniającym się jednocześnie do rozwoju kapitału społecznego. W ramach Strategii wskazano szereg celów strategicznych i operacyjnych, które mocno korespondują z założeniami niniejszego Programu: Cel strategiczny 1. Efektywna i sprawna administracja: str. 8

10 Cel operacyjny 1.1 Zastosowanie nowoczesnych narzędzi ICT w procedurach administracyjnych, wzmocnienie zastosowań TIK dla e-administracji, włączenia społecznego, e-kultury Cel operacyjny 1.2 Kontynuacja partycypacyjnego modelu zarządzania gminą Cel operacyjny 1.3 Poprawa jakości środowiska naturalnego Cel operacyjny 1.3 Wspieranie procesu samokształcenia oraz uczenia się poprzez wymianę doświadczeń z partnerami społeczno-gospodarczymi oraz innymi jednostkami administracji publicznej (w tym z doświadczeń międzynarodowych) Cel strategiczny 2. Monitorowanie zmian demograficznych i aktywna polityka prospołeczna: Cel operacyjny 2.1 Poprawa jakości kształcenia dzieci i młodzieży Cel operacyjny 2.2 Powszechna edukacja przedszkolna najmłodszych umożliwiająca rodzicom podjęcie pracy zarobkowej Cel operacyjny 2.3 Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie Cel operacyjny 2.4 Rozwój przedsiębiorstw społecznych wspierających podopiecznych systemu opieki społecznej oraz dających zatrudnienie mieszkańcom gminy Miedzyrzec Podlaski Cel operacyjny 2.5 Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem Cel strategiczny 3. Efektywność energetyczna oraz gospodarka niskoemisyjna Cel operacyjny 3.1 Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej Cel operacyjny 3.2 Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną Cel operacyjny 3.3 Edukacja ekologiczna Cel strategiczny 4. Ochrona środowiska i gospodarka wodna Cel operacyjny 4.1 Modernizacja stacji uzdatniania wody Cel operacyjny 4.2 Inwestycje w infrastrukturę wodno-kanalizacyjną Cel operacyjny 4.3 Inwentaryzacja terenów zielonych oraz ochrona obszarów cennych przyrodniczo i zagospodarowanie pozostałych obszarów zielonych na tereny rekreacyjne Cel strategiczny 5. Rozwój powiązań funkcjonalno-przestrzennych z miastem Międzyrzec Podlaski Cel operacyjny 5.1 Racjonalna gospodarka przestrzenna Cel operacyjny 5.2 Zacieśnienie współpracy z miastem Międzyrzec Podlaski w celu wspólnej promocji inwestycyjnej Cel operacyjny 5.3 Zaspokajanie wyższych potrzeb mieszkańców gminy (kulturalnych, społecznych, przynależność do grupy, samorealizacja, tożsamość lokalna, rekreacyjnych, z zakresu bezpieczeństwa) we współpracy z miastem Międzyrzec Podlaski str. 9

11 Cel strategiczny 6. Konsekwentne budowanie rozpoznawalności i pozytywnego wizerunku gminy w oparciu o spójną koncepcję odzwierciedloną w działaniach promocyjnych Cel operacyjny 6.1 Integracja społeczności lokalnej i włączenie jej w działania promujące gminę Cel operacyjny 6.2 Napływ kapitału, a także zasobów tj. inwestorów, turystów, sponsorów Cel operacyjny 6.3 Zacieśnienie współpracy instytucji gminnych oraz wspólna promocja gminy Realizacja zadań przewidzianych w ramach powyższych celów Strategii pozwoli na podniesienie atrakcyjności mieszalniczej i turystycznej gminy, co w dłuższej perspektywie powinno doprowadzić do napływu nowych inwestycji do gminy, a także wzrostu liczby turystów, odwiedzających gminę i korzystających z nowo wybudowanej infrastruktury turystycznej. Celem działania władz gminnych będzie również pobudzenie lokalnej gospodarki, która będzie generowała nowe miejsca pracy i prowadziła do dywersyfikacji źródeł dochodów gospodarstw domowych. Podejmowane działania w zakresie ochrony środowiska oraz ograniczenia emisji gazów, wpłyną korzystnie na jakość życia i promocję ekologicznego wizerunku gminy. Rozwój organizacji pozarządowych oraz bliska współpraca z nimi, jak również aktywne angażowanie mieszkańców w realizację wspólnych przedsięwzięć i projektów rozwojowych doprowadzi do większej aktywności i integracji społeczności lokalnej. Nieodzownym elementem integrującym społeczność lokalną będzie dalsza poprawa jakości i dostępności usług publicznych, oferowanych dla mieszkańców gminy, szczególnie w sferze edukacji, opieki medycznej i społecznej, kultury i rekreacji oraz komunikacji, jak również prowadzenie aktywnej polityki, ograniczającej zjawiska wykluczenia społecznego, szczególnie wśród osób niepełnosprawnych, starszych oraz zagrożonych ubóstwem. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Międzyrzec Podlaski (do 2020 roku) Plan Gospodarki Niskoemisyjnej to strategiczny dokument dla gminy, wyznaczający kierunki rozwoju lokalnego w zakresie racjonalizacji gospodarki energetycznej. Celem opracowania jest przedstawienie koncepcji działań (inwestycyjnych oraz nieinwestycyjnych) służących poprawie jakości powietrza na terenie gminy. Treść Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Międzyrzec Podlaski jest powiązana z niniejszym Programem. Przedmiotowy dokument wskazuje następujący cel strategiczny: Zrównoważony rozwój społecznogospodarczy poprzez inwestycje obejmujące racjonalne zarządzanie energią i środowiskiem objawiające się zmniejszeniem emisji dwutlenku węgla na obszarze gminy. Zapisy Lokalnego Programu Rewitalizacji korelują z ww. celem strategicznym oraz z następującymi celami szczegółowymi, zawartymi w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej: Cel szczegółowy nr 1: Realizacja idei wzorcowej roli sektora publicznego w zakresie racjonalnego zarządzania energią Cel szczegółowy nr 2: Zwiększenie świadomości wśród mieszkańców oraz przedsiębiorców dotyczącej ich wpływu na lokalną gospodarkę energetyczną zarządzania energią Cel szczegółowy nr 3: Promocja i realizacja wizji zrównoważonego układu komunikacji obszaru str. 10

12 Cel szczegółowy nr 4: Edukacja ekologiczna i rozwój przestrzeni publicznej Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Międzyrzec Podlaski Lokalny Program Rewitalizacji jest również spójny z zapisami zawartymi w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Międzyrzec Podlaski. W świetle zapisów ww. Studium główne kierunki rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski wyznacza: Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności gminy, w tym rozwój sieci logistyczno-transportowej, telekomunikacyjnej i ochrony środowiska; Rozbudowa i dywersyfikacja bazy ekonomicznej gminy, w tym rozwój pozarolniczej przedsiębiorczości mieszkańców gminy i tworzenie warunków do rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw oraz pobudzanie atrakcyjności inwestycyjnej gminy w celu napływu kapitału i inwestorów zewnętrznych; Efektywność działań zorientowanych na rozwój pozarolniczy; Pożądane jest rozwijanie szerokiej i profesjonalnej promocji gminy oraz marketingu lokalnego w celu przyciągania inwestorów zewnętrznych; Rozwój aktywizacji zasobów ludzkich, w tym rozwój potencjału edukacyjnego i zwiększenie mobilności zawodowej, czyli rozwój szkolnictwa średniego zawodowego, kształcenia ustawicznego i szkolenie kadr administracji publicznej; Zwiększenie atrakcyjności gminy dla jakości życia; Podnoszenie konkurencyjności i innowacyjności gminy nie tylko wobec potencjalnych konkurentów, tj. gmin sąsiadujących, w tym miasta Międzyrzec Podlaski, ale także na arenie regionalnej i krajowej, a do pewnego stopnia też i międzynarodowej; Rozwój współpracy międzynarodowej, w tym trans granicznej administracji publicznej i bezpośredniej współpracy podmiotów gospodarczych Kształtowanie nowej struktury rozwoju gminy w oparciu o wielofunkcyjną rolę miasta Międzyrzec Podlaski jako ponadlokalnego ośrodka obsługi. str. 11

13 2. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNA Zgodnie z wytycznymi 3 diagnoza zawarta w programie rewitalizacji (o ile nie została dokonana w innym dokumencie strategicznym lub planistycznym gminy przyjętym uchwałą rady gminy) obejmuje analizę wszystkich 5 obowiązkowych sfer (tj. sfery społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz technicznej) dla całego obszaru gminy oraz pogłębioną diagnozę obszaru rewitalizacji. Szczegółowa diagnoza problemów występujących na terenie gminy Międzyrzec Podlaski została wykonana odrębnie w ramach dokumentu Diagnoza obszaru gminy Międzyrzec Podlaski służąca delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji (stanowi ona Załączniki nr 3 do niniejszego LPR); w jej ramach dokonano wytyczenia obszaru rewitalizacji. Dla tak wyznaczonego (a więc także zdiagnozowanego) obszaru rewitalizacji sporządza się niniejszy Lokalny Program Rewitalizacji, którego integralną częścią jest ww. diagnoza. Wobec takiego wskazania wytycznych niniejsza diagnoza jakkolwiek w części opiera się o ustalenia poprzednio sporządzonej diagnozy służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji różni się od niej zasadniczo trzema parametrami: jest diagnozą wyznaczonego już obszaru rewitalizacji, a nie całej gminy (do obszaru całej gminy odwołuje się jedynie kontekstowo w tych przypadkach gdyż bez tego diagnoza samego obszaru rewitalizacji nie byłaby czytelna); jest diagnozą szczegółową, przez co rozumiemy, że musi ona wnikać w poszczególne fragmenty diagnozowanej materii na tyle głęboko i rozważać je na tyle dokładnie, aby dało się zakończyć każdy z merytorycznych fragmentów diagnozy precyzyjną konkluzją, która następnie posłuży do sformułowania jasnego celu rewitalizacji; dodatkowo większe części diagnozy mogą być podsumowywane konkluzjami ogólniejszymi, z których da się wyprowadzić bardziej generalne cele strategiczne rewitalizacji (którym z kolei byłyby podporządkowane grupy bardziej szczegółowych celów operacyjnych, przyjętych poprzednio w odpowiedzi na szczegółowe konkluzje diagnozy); jest na tym etapie już nie tylko diagnozą problemów, ale i potencjałów. Celem niniejszej diagnozy jest szczegółowe przeanalizowanie występujących na obszarze rewitalizacji problemów oraz potencjałów, i na podstawie tej analizy, sformułowanie wniosków (konkluzji) umożliwiających wyznaczenie następnie celów rewitalizacji. Wnioski wynikające z pogłębionej diagnozy obszaru rewitalizacji przyczynią się do właściwego doboru przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Szczególnie istotne w tym kontekście jest rozpoznanie problemów społecznych, gdyż to właśnie ich rozwiązanie stanowi istotę rewitalizacji. 3 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach Załącznik: Cechy i elementy programów rewitalizacji; podpunkt 2)punktu5. Minimalna zawartość (elementy) programu rewitalizacji str. 12

14 2.1 ANALIZA NEGATYWNYCH ZJAWISK I CZYNNIKÓW KRYZYSOWYCH NA OBSZARZE REWITALIZACJI W celu wyznaczenia na terenie gminy Międzyrzec Podlaski obszaru zdegradowanego 4 i zaproponowania obszaru do rewitalizacji 5 przeprowadzono szczegółową diagnozę zjawisk społecznych, gospodarczych, środowiskowych technicznych i przestrzenno-funkcjonalnych przeprowadzono dla całej gminy POŁOŻENIE GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI Gmina Międzyrzec Podlaski usytuowana jest w północnej części województwa lubelskiego, w zachodniej części powiatu bialskiego. Jest gminą wiejską prawie w pełni otaczającą miasto Międzyrzec Podlaski, w którym to znajduje się siedziba gminy. Gmina graniczy z następującymi jednostkami samorządu terytorialnego: od południa z miastem Międzyrzec Podlaski i gminą Drelów (powiat bialski), od wschodu z gminą Biała Podlaska (powiat bialski), od zachodu z gminą Kąkolewnica (powiat radzyński) oraz gminą Trzebieszów (powiat łukowski), od północy z gminami Olszana, Zbuczyn i Huszlew (województwo mazowieckie). Rysunek 1 Położenie gminy Miedzyrzec Podlaski na tle województwa lubelskiego i powiatu bialskiego Źródło: Gmina zajmuje powierzchnię 261 km 2, co stanowi niemal 9,5% powierzchni powiatu bialskiego (łącznie km 2 ) oraz 1,04% powierzchni województwa lubelskiego 4 W świetle Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach obszar zdegradowany to obszar, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy, spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: gospodarczej (w szczególności w zakresie niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw), środowiskowej (w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, ludzi bądź stanu środowiska), przestrzennofunkcjonalnej (w szczególności w zakresie niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych), technicznej (w szczególności w zakresie degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska). 5 W świetle Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach obszar rewitalizacji, obejmuje całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się prowadzić rewitalizację. str. 13

15 ( km 2 ). Cechuje się ona dobrym dostępem do dróg tranzytowych o znaczeniu regionalnymi krajowym. Przez teren gminy przebiegają dwie drogi krajowe (nr 2 i nr 19) oraz dwie drogi wojewódzkie (nr 806 Łuków Międzyrzec Podlaski i nr 813 Międzyrzec Podlaski- Parczew-Ostrów Lubelski-Łęczna). Poza tym biegnie tędy kolejowa magistrala Berlin Moskwa. Gmina leży na drugim pod względem rangi węźle komunikacyjnym, na terenie województwa lubelskiego. Atutem jest więc dostępność komunikacyjna do dróg o znaczeniu międzynarodowym. W skład gminy wchodzi 35 miejscowości zgrupowanych w 33 jednostkach pomocniczych sołectwach. Ważną cechą położenia gminy jest miasto Międzyrzec Podlaski jako oddzielna jednostka administracyjna szczebla lokalnego, ale jednocześnie ośrodek centralny gminy w znaczeniu funkcjonalnym. Miasto ma wpływ na aktywizację otaczającej go gminy Międzyrzec Podlaski. Jest również znaczącym centrum zdrowia, kultury, sportu i rekreacji. str. 14

16 Mapa 1 Sołectwa i miejscowości gminy Międzyrzec Podlaski Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski str. 15

17 2.2.1 WYZNACZENIE OBSZARU REWITALIZACJI OBJĘTEGO PROGRAMEM Pierwszym etapem opracowania diagnozy służącej delimitacji obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji było wyznaczenie na terenie gminy Międzyrzec Podlaski obszarów referencyjnych, w ramach których prowadzona była analiza mająca na celu wskazanie jednostek wymagających podjęcia działań rewitalizacyjnych. Diagnoza objęła cały obszar gminy w podziale na ustalone jednostki referencyjne, a przeprowadzona została w oparciu o obiektywne i weryfikowalne mierniki oraz metody badawcze dostosowane do lokalnych uwarunkowań. Wyznaczając granice poszczególnych jednostek referencyjnych kierowano się Zasadami delimitacji obszarów rewitalizacji i definiowania programów rewitalizacji na terenach wiejskich województwa lubelskiego. Zgodnie z ww. wytycznymi jako jednostkę referencyjną zastosowano sołectwo. Sołectwa, będące jednostkami pomocniczymi gminy, w sposób najbardziej adekwatny odzwierciedlają podział terytorialny gminy wynikający z uwarunkowań historycznych, przestrzennych i społecznych. Od strony praktycznej uzasadnieniem dla takiej metodologii był również fakt, iż zbieranie danych na potrzeby gminnych statystyk od lat opiera się właśnie na podziale na jednostki pomocnicze. Dla celów niniejszej diagnozy teren gminy Miedzyrzec Podlaski został podzielony na 33 obszary referencyjne sołectwa. W poniższej tabeli zaprezentowano podstawowe dane dotyczące tychże jednostek. Tabela 1 Charakterystyka poszczególnych jednostek referencyjnych - sołectw Udział Udział powierzchni Liczba Powierzchnia mieszkańców Numer i nazwa obszaru Miejscowości obszaru mieszkańców obszaru obszaru referencyjnego - wchodzące w skład referencyjnego obszaru referencyjnego referencyjnego sołectwa obszaru referencyjnego w ogólnej referencyjnego (ha) w ogólnej liczbie powierzchni (osoby) ludności gminy gminy 1. Bereza Bereza 826,08 3,17% 613 5,82% 2. Dołhołęka Dołhołęka 368,58 1,41% 32 0,30% 3. Halasy Halasy 597,54 2,29% 561 5,33% 4. Jelnica Jelnica 632,94 2,43% 542 5,15% 5. Koszeliki Koszeliki 274,22 1,05% 100 0,95% 6. Kożuszki Kożuszki 488,71 1,87% 267 2,54% 7. Krzewica Krzewica 514,47 1,97% 355 3,37% 8. Krzymoszyce Krzymoszyce 1 336,15 5,12% 117 1,11% 9. Łuby Łuby 450,34 1,73% 115 1,09% 10. Łukowisko Łukowisko 318,62 1,22% 281 2,67% 11. Łuniew Łuniew 1 324,97 5,08% 194 1,84% 12. Misie Misie 508,11 1,95% 814 7,73% 13. Pościsze Pościsze 1 786,09 6,85% 360,00 3,42% Kolonia Wolańska Kolonia Wolańska 14. Przychody Przychody 923,05 3,54% 513 5% 15. Manie Manie 1 077,47 4,13% 261,00 2,48% Przyłuki 16. Puchacze Puchacze 456,17 1,75% 243 2,31% 17. Rogoźnica Rogoźnica 801,93 3,07% 511 4,85% 18. Rogoźnica Rogoźnica Kolonia 712,13 2,73% 125 1,19% Kolonia 19. Rogoźniczka Rogoźniczka 648,81 2,49% 209 1,99% str. 16

18 Numer i nazwa obszaru referencyjnego - sołectwa Miejscowości wchodzące w skład obszaru referencyjnego Powierzchnia obszaru referencyjnego (ha) Udział powierzchni obszaru referencyjnego w ogólnej powierzchni gminy Liczba mieszkańców obszaru referencyjnego (osoby) Udział mieszkańców obszaru referencyjnego w ogólnej liczbie ludności gminy 20. Rudniki Rudniki 129,20 0,50% 91 0,86% 21. Rzeczyca Rzeczyca 1 119,56 4,29% 899 8,54% 22. Sawki Sawki 337,02 1,29% 122 1,16% 23. Sitno Sitno 466,17 1,79% 301 2,86% 24. Strzakły Strzakły 659,89 2,53% 401 3,81% 25. Tłuściec Tłuściec 955,46 3,66% 467 4,44% 26. Tuliłów Tuliłów 794,38 3,04% 407 3,87% 27. Utrówka Utrówka 2 565,30 9,83% 89 0,85% 28. Wólka Wólka Krzymowska 370,78 1,42% 136 1,29% Krzymowska 29. Wysokie Wysokie 478,21 1,83% 461 4,38% 30. Zasiadki Zasiadki 701,49 2,69% 196 1,86% 31. Zaścianki Zaścianki 2 370,02 9,08% 206 1,96% 32. Zawadki Zawadki 381,10 1,46% 77 0,73% 33. Żabce Żabce 718,25 2,75% 460 4,37% SUMA: ,21 100% % Źródło: Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski W pracach nad zidentyfikowaniem obszaru zdegradowanego przyjęto analizę wielokryterialną, opartą na zestawie wskaźników, pozwalającą na obiektywne określenie stopnia zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego poszczególnych obszarów gminy Międzyrzec Podlaski. Na potrzeby delimitacji terenów problemowych wykorzystano podział gminy na 33 obszary referencyjne. Zagregowane dane na ich poziomie stanowiły podstawę do analizy wskaźnikowej przeprowadzonej dla 5 obowiązkowych sfer: społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej. Należy jednocześnie zaznaczyć, że wyniki otrzymane podczas badania metodą wskaźnikową zostały uzupełnione o analizę jakościową z uwzględnieniem oczekiwań i potrzeb lokalnej społeczności wyrażonej podczas przeprowadzonych konsultacji społecznych. Podstawę delimitacji obszarów zdegradowanych stanowiły zgromadzone i przeanalizowane dane udostępnione przez następujące instytucje: Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski oraz jednostki organizacyjne (m. in. GOPS, szkoły, GOK), Powiatowy Urząd Pracy w Białej Podlaskiej Oddział Zamiejscowy Ewidencji i Rynku Pracy w Międzyrzecu Podlaskim, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Tłuśćcu oraz Rzeczycy, Komisariat Policji w Międzyrzecu Podlaskim, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, GUS w Warszawie. Zastosowana metoda wielokryterialna zakłada użycie wybranych wskaźników dla ustalenia listy rankingowej oraz wyboru obszaru charakteryzującego się największym nasileniem cech kryzysowych (łącznie 31 wskaźniki, w pięciu grupach). Duża liczba wskaźników rodzi pytanie o ich wagę w wyniku końcowym. Celem optymalizacji procesu wyboru, jak i uwzględnienia preferencji wynikających z wytycznych 6, założono, że łączna wartość wskaźników społecznych wyniesie 60%, natomiast łączna wartość wskaźników w pozostałych 4 sferach 6 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach str. 17

19 wyniesie łącznie 40%. Przedmiotowe założenie wynika z konieczności oddania kierunku interwencji zapisanej w umowie partnerstwa zakładającej m.in.: konieczności wyznaczenia obszarów deficytowych z naciskiem na problemy społeczne. W ramach analizy badaniu poddano następujące wskaźniki: 1. Udział osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludności w 2015 roku (%); 2. Zmiana udziału osób wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludności w latach (%); 3. Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej przypadająca na 100 mieszkańców w 2015 roku (osoby); 4. Zmiana liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej przypadająca na 100 mieszkańców w latach (%); 5. Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu ubóstwa przypadająca na 100 mieszkańców w 2015 rok (osoby); 6. Zmiana liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu ubóstwa przypadającej na 100 mieszkańców w latach (%); 7. Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych; 8. Zmiana liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego przypadająca na 100 mieszkańców w latach (%); 9. Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby przypadająca na 100 mieszkańców w 2015 roku (osoby); 10. Zmiana liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby przypadająca na 100 mieszkańców w latach (%); 11. Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności przypadająca na 100 mieszkańców w 2015 roku (osoby); 12. Zmiana liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności przypadająca na 100 mieszkańców w latach roku (%); 13. Zmiana średniej kwoty udzielonych świadczeń przypadająca na 1 klienta GOPS (%); 14. Udział dzieci korzystających z dożywiania (%); 15. Liczba osób bezrobotnych przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2015 roku (osoby); 16. Zmiana liczby osób bezrobotnych przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w latach (%); 17. Liczba osób długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy) przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2015 roku; 18. Zmiana liczby osób długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy) przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w latach (%); 19. Liczba przestępstw w przeliczeniu na 1 km2; str. 18

20 20. Zmian liczby przestępstw w latach (%); 21. Liczba przeprowadzonych interwencji Policji w przeliczeniu na 1 km 2 ; 22. Zmian liczby przeprowadzonych interwencji Policji w latach (%); 23. Frekwencja wyborcza w wyborach do Rady Gminy Międzyrzec Podlaski w 2014 roku (%); 24. Średni wynik egzaminu szóstoklasisty w latach (%); 25. Średni odsetek dzieci o wynikach w niskich staninach (od 1 do 3) w latach (%); 26. Liczba organizacji społecznych przypadająca na 100 mieszkańców w 2015 roku; 27. Udział terenów, na których odnotowano przekroczenie jakości powietrza w 2015 roku (%); 28. Liczba osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym (osoby); 29. Udział budynków wykorzystujących odnawialne źródła energii (%); 30. Udział budynków podłączonych do sieci wodociągowej (%); 31. Udział terenów publicznych o niskiej jakości w ogólnej powierzchni jednostki analitycznej w 2015 roku (%). Z uwagi na różne jednostki miary poszczególnych wskaźników oraz szerokie spektrum obszarów problemowych przeprowadzono standaryzację zmiennych, w celu sprowadzenia ich do porównywalnej skali, tzw. skali niemianowanej, czyli niezwiązanej z jednostką miary. Standaryzacja wskaźników polega na odjęciu od nominalnej wartości wskaźnika dla danego obszaru średniej wartości dla wszystkich obszarów i podzieleniu przez odchylenie standardowe. Jest to zabieg konieczny z punktu widzenia poprawności obliczeń. W wyniku tej procedury wszystkie wystandaryzowane wskaźniki mają rozkład charakteryzujący się jednakową średnią i odchyleniem standardowym, co umożliwia ich logiczną interpretację. Wystandaryzowane wskaźniki oznaczają odchylenie od normy, którą reprezentuje wartość średnia dla gminy i mogą przyjmować wartości dodatnie lub ujemne. Przejście odchylenia od średniej do wartości dodatniej wskazuje, które obszary odznaczają się wskaźnikiem kryzysowym wyższym od średniej dla gminy. Z kolei wartości ujemne odchylenia ukazują obszary o najlepszej sytuacji, w których negatywne zjawiska w porównaniu ze średnią dla gminy odznaczają się mniejszym natężeniem. W trakcie standaryzacji zmiennych oznaczono również odpowiednio destymulanta i stymulanta. Jako stymulanta, na potrzeby wskazania obszarów zdegradowanych, przyjęte zostały zmienne, których wyższa wartość występowała w obszarach gminy kwalifikujących się jako obszary zdegradowane (np. liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej na 100 mieszkańców). Natomiast destymulantami były zmienne, których niższa wartość oznaczała bardziej problemowy obszar (np. liczba osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym). Zestawionym i zestandaryzowanym dla każdego obszaru wskaźnikom, nadano odpowiednią liczbę punktów według następującego schematu: uzyskane wartości wskaźników ujednoliconych (po standaryzacji) podzielone zostały na kwartyle: które dzielą zbiorowość na 4 części: do 25% przypadków, do 50%, do 75% i do 100%, str. 19

21 przyjęto następujące stopniowanie wskaźników ujednoliconych: dla wskaźników, których wartość mieściła się w 4 kwartylu przyznano 3 punkty; tych w 3 kwartylu przyznano 2 punkty; dla tych w 2 kwartylu przyznano 1 punkt, dla tych w pierwszym kwartylu przyznano 0 punktów; warstwy reprezentujące analizowane zjawiska (np. ubóstwo, bezrobocie) sklasyfikowano wartościami binarnymi 0 jeżeli nie spełnia wymogów wytycznych nie przekracza wartości referencyjnej (średniej dla gminy); 1 jeżeli spełnia wymóg wytycznych przekracza średnią referencyjną (średnia dla gminy); wartości otrzymane dla poszczególnych wskaźników we wszystkich obszarach referencyjnych przemnożono przez ustalone wcześniej wagi wskaźników. Na poniższej mapie zaprezentowano sumę punktów uzyskanych w efekcie analizy wskaźnikowej wg poszczególnych obszarów referencyjnych. str. 20

22 Mapa 2 Suma punktów uzyskanych w efekcie analizy wskaźnikowej wg podziału na poszczególne jednostki referencyjne Źródło: Opracowanie własne str. 21

23 Po przeprowadzeniu analizy wskaźnikowej dla wszystkich obowiązkowych sfer za pomocą przyjętych miar (największa liczba punktów), dokonano wstępnego wyboru obszarów zdegradowanych. W dalszej kolejności wybrane wstępnie jednostki referencyjne poddano analizie jakościowej w zakresie dodatkowo zidentyfikowanych problemów. Wzięto również pod uwagę liczbę mieszkańców oraz wielkość powierzchni poszczególnych jednostek referencyjnych. Trzeba również pamiętać o tym, że w świetle wytycznych, w przypadku gdy na terenie gminy występują obszary, gdzie koncentrują się negatywne zjawiska w sferze społecznej, należy zbadać czy równocześnie występują negatywne zjawiska z zakresu sfery: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej. Obszary, gdzie zdiagnozowano tylko problemy społeczne nie powinny być objęte działaniami rewitalizacyjnymi, a działaniami sektorowymi w sferze polityki społecznej. Właśnie z tego powodu, pomimo występowania w niektórych jednostkach referencyjnych koncentracji problemów społecznych, nie wskazano tych miejsc jako obszarów zdegradowanych. Jednocześnie należy podkreślić, że na wyznaczenie obszaru zdegradowanego niezwykle istotny wpływ miały również oczekiwania lokalnej społeczności, która w sposób naturalny dokonała hierarchizacji potrzeb i problemów. Jak próg punktów dających podstawę do zakwalifikowania danego obszaru referencyjnego do obszaru zdegradowano przyjęto wartość 1,30. Wyniki przeprowadzonych analiz jakościowych i ilościowych pozwoliły na wyodrębnienie 10 sołectw, które spełniają warunki do uznania ich jako obszar zdegradowany, który został podzielony na następujące podobszary: Sołectwo Halasy, Sołectwo Koszeliki, Sołectwo Puchacze, Sołectwo Rogoźnica, Sołectwo Rzeczyca, Sołectwo Sawki, Sołectwo Strzakły, Sołectwo Tłuściec, Sołectwo Wysokie, Sołectwo Żabce. Ze względu na ograniczenia wynikające z wytycznych 7 związane z maksymalna liczbą ludności zamieszkującą obszar rewitalizacji (maksymalnie 30% ludności gminy) oraz wielkością tegoż obszaru (maksymalnie 20% powierzchni gminy) nie ma możliwości uznania całego obszaru zdegradowanego za obszary rewitalizacji. W celu prawidłowego określenia obszaru rewitalizacji posłużono się dodatkowymi kryteriami. Wzięto pod uwagę liczbę mieszkańców poszczególnych podobszarów zdegradowanych. Przeanalizowano również infrastrukturę (zdegradowane obiekty lub obszary), których przebudowa lub adaptacja, ukierunkowana na poprawę jakości korzystania z przestrzeni, likwidację izolacji obszarów problemowych oraz poprawę jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych 7 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach str. 22

24 przyczynią się do rozwiązywania zdiagnozowanych problemów społecznych tych obszarów. Uwzględniono także obiekty, które same w sobie nie musza być zdegradowane ale w oparciu o ich infrastrukturę można prowadzić szereg działań i projektów służących celowi rewitalizacji. Niezwykle istotną kwestią były również potrzeby i oczekiwania lokalnej społeczności wyrażone podczas przeprowadzonych konsultacji społecznych. Synteza wyżej wymienionych zagadnień doprowadziła do wyodrębnienia na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski obszaru rewitalizacji, który został podzielny na 5 podobszarów: 1. Sołectwo Halasy, 2. Sołectwo Rogoźnica, 3. Sołectwo Rzeczyca, 4. Sołectwo Strzakły, 5. Sołectwo Żabce. Wyznaczony obszar rewitalizacji nie przekracza wymogów określonych co do jego powierzchni oraz liczby mieszkańców. Łączna powierzchnia wyznaczonego obszaru rewitalizacji wynosi 38,9718 km 2, co stanowi 14,94% powierzchni całej gminy Międzyrzec Podlaski. Obszar ten jest zamieszkiwany przez osoby (stan na koniec grudnia 2016 roku), co stanowi 27,05% ogólnej liczby mieszkańców gminy. Tabela 2 Charakterystyka podobszarów rewitalizacji Numer i nazwa podobszaru rewitalizacji - sołectwa Miejscowości wchodzące w skład obszaru referencyjnego Powierzchnia obszaru referencyjnego (ha) Udział powierzchni obszaru referencyjnego w ogólnej powierzchni gminy Liczba mieszkańców obszaru referencyjnego (osoby) Udział mieszkańców obszaru referencyjnego w ogólnej liczbie ludności gminy 1. Halasy Halasy 597,54 2,29% 558 5,32% 2. Rogoźnica Rogoźnica 801,93 3,07% 504 4,81% 3. Rzeczyca Rzeczyca 1 119,56 4,29% 924 8,81% 4. Strzakły Strzakły 659,89 2,53% 396 3,78% 5. Żabce Żabce 718,25 2,75% 455 4,34% Suma: 3 897,18 14,94% ,05% Źródło: Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski str. 23

25 Mapa 3 Podobszary zdegradowane i podobszary rewitalizacji Źródło: Opracowanie własne str. 24

26 2.2.2 SERA SPOŁECZNA Ukierunkowanie na zjawiska i problemy w obszarze życia społecznego mieszkańców jest szczególnie akcentowane w polityce rewitalizacyjnej gmin. Rewitalizacja ma bowiem na celu odnowienie społecznego potencjału wyznaczonych obszarów i sąsiedztwa, dzięki czemu miejscowe społeczności mają szansę na integrację z szerszym środowiskiem. Tym samym przedmiotem rewitalizacji nie jest określona przestrzeń fizyczna, lecz społeczności lokalne oraz różne grupy interesariuszy, mieszkające lub użytkujące dany obszar. To właśnie aspekt społeczny jest fundamentem wyznaczania obszarów mających charakter zdegradowany oraz późniejszego projektowania działań rewitalizacyjnych. Problemy, z jakimi borykają się mieszkańcy oraz potrzeby, jakie wykazują w obszarze jakości życia, mają kluczowe znaczenie dla przyszłych decyzji rewitalizacyjnych. W świetle wytycznych 8 diagnoza koncentracji negatywnych zjawisk społecznych obejmuje w szczególności kwestie bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym. Badania zjawisk zachodzących w sferze społecznej dokonano w następujących płaszczyznach: A. TRENDY DEMOGRAFICZNE B. POZIOM UBÓSTWA I WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO C. POZIOM BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO D. JAKOŚĆ EDUKACJI E. AKTYWNOŚĆ SPOŁECZEŃSTWA NIEKORZYSTNE TRENDY DEMOGRAFICZNE DEPOPULACJA I STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTWA Na koniec 2015 roku obszar gminy Międzyrzec Podlaski zamieszkiwało łącznie osób, w tym 49,78% stanowiły kobiety, a 50,22% mężczyźni (w Polsce średnio gminy zamieszkuje 52% kobiet). W 2015 roku gęstość zaludnienia w gminie Międzyrzec Podlaski kształtowała się na niskim poziomie. Wynosiła ona 40,34 os./km 2. Gmina charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem gęstości zaludnienia. Wśród jednostek referencyjnych o największej gęstości zaludnienia znajdują się sołectwa: Halasy (93,88 os./km 2 ), Jelenica (85,63 os./km 2 ), Łukowisko (88,19 os./km 2 ), Misie (160,20 os./km 2 ), Rzeczyca (80,30 os./km 2 ) i Wysokie (96,40 os./km 2 ). Natomiast jednostki referencyjne o najmniejszej gęstości zaludnienia to: Dołhołeka (8,68 os./km 2 ), Krzymoszyce (8,76 os./km 2 ), Łuniew (14,64 os./km 2 ), Utrówka (3,47 os./km 2 ) i Zaścianki (8,69 os./km 2 ), Wśród niekorzystnych procesów demograficznych, które zachodzą na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski jest zjawisko systematycznego, choć niezbyt dużego wyludniania się obszaru gminy. Na przestrzeni lat z terenu gminy (pomimo zauważalnego zjawiska suburbanizacji 9 ) ubyło łącznie 52 mieszkańców. Szczególnie niepokoi fakt, że do 8 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach Suburbanizacja to zjawisko związane z rozwojem miast oraz realokacji z miast miejsc zamieszkania oraz usług i pracy na obszary podmiejskie. str. 25

27 końca 2010 roku liczba mieszkańców gminy rosła, natomiast os tegoż roku spada systematycznie. Ogólna liczba mieszkańców w badanym okresie zmniejszyła się więc o 0,49% (średnia dla gminy).przyczyn spadku liczby mieszkańców gminy Międzyrzec Podlaski należy upatrywać między innymi w migracji w celach zarobkowych. W 2014 roku saldo migracji na 1000 mieszkańców wyniosło dla gminy minus 3,7 Na przestrzeni kilku ostatnich lat ( , z wyjątkiem roku 2013) współczynnik salda migracji utrzymywał się w gminie na ujemnym poziomie. Jednocześnie zauważalne jest pozytywny trend dodatniego przyrostu naturalnego, który odnotowuje się na terenie gminy od kilku lata (od 2010 roku, z wyjątkiem 2013 roku). Również w zakresie wyznaczonych podobszarów rewitalizacji zauważalny jest proces stopniowej depopulacji. Szczególnie widoczne jest to, w Żabcach oraz Strzakłach, gdzie na przestrzeni lat liczba ludności spadła odpowiednio o: 17 i 12 osób. Zarówno w Halasach i Rogoźnicy, w badanym okresie, nie odnotowano spadku liczby mieszkańców a jedynie nieznaczny wzrost (po 2 osoby). Spośród podobszarów referencyjnych szczególnie korzystnie wygląda natomiast sytuacja w zakresie sołectwa Rzeczyca, gdzie na przestrzeni 3 lat liczba mieszkańców uległa sporemu wzrostowi przybyło aż 39 mieszkańców (wzrost o 4,5%). Na taki stan rzeczy wpływa głównie położenie sołectwa w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Międzyrzec Podlaski. W wyniku procesów suburbanizacji na obszarach podmiejskich (otaczających miasto) następuje napływ ludności, rozwój budownictwa mieszkaniowego, przenoszenie przemysłu i usług oraz wzrost zagospodarowania infrastrukturalnego. Wykres 1 Liczba mieszkańców poszczególnych podobszarów rewitalizacji w latach Halasy Rogoźnica Rzeczyca Strzakły Żabce Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski Wśród czynników wpływających na stan liczby ludności obszaru znajduje się przyrost naturalny. Na terenie gminy Międzyrzec Podlaski od 2010 r. zauważalny jest pozytywny trend (z wyjątkiem 2013 r.) dodatniego przyrostu naturalnego. Również na wyznaczonym obszarze rewitalizacji zauważalne jest to pozytywne zjawisko. W latach różnica pomiędzy liczbą urodzeń a liczbą zgonów była dodatnia (2013 r. 7, 2014 r. 4, 2015 r. 12). Dokonując bardziej szczegółowej analizy obszaru rewitalizacji odnotowano takie str. 26

28 sołectwa, w których ww. trend utrzymuje się - w szczególności mowa tutaj o Halsach (na przestrzeni lat osób) i Rzeczycy (na przestrzeni lat osób); Rogoźnica (na przestrzeni lat osoby) - oraz takie, w obrębie których zauważalne są niekorzystne tendencje Strzakły (na przestrzeni lat osoby) oraz Żabce (na przestrzeni lat osób). Kolejnym z czynników kształtujących liczebność obszaru są migracje. W 2014 roku saldo migracji na 1000 mieszkańców wyniosło dla gminy -3,7 Na przestrzeni kilku ostatnich lat ( , z wyjątkiem roku 2013) współczynnik salda migracji utrzymywał się w gminie na ujemnym poziomie. Pomimo dobrze rozwijającej się infrastruktury w dziedzinie budownictwa domów jednorodzinnych (zwłaszcza w miejscowościach przyległych do Międzyrzeca Podlaskiego: Rzeczyca, Tuliłów, Bereza, Pościsze) oraz zainteresowaniem mieszkańców miasta w zakresie osiedlania się na terenie gminy, liczba jej mieszkańców z roku na rok maleje. W trakcie konsultacji społecznych wskazywano, że zmniejszanie się liczby ludności w gminie jest w dużej mierze spowodowane odpływem młodych mieszkańców, którzy decydują się na zamieszkanie poza gminą. Na taki stan rzeczy wpływają przede wszystkim słabe perspektywy znalezienia pracy w gminie. Mimo, że w latach na terenie 3 z 5 sołectw wyznaczonych do rewitalizacji odnotowano wzrost liczby mieszkańców, to prognozy dla tego obszaru, podobnie jak dla całej gminy Międzyrzec Podlaski i terenów wiejskich powiatu bialskiego nie są zbyt optymistyczne. Wśród negatywnych zjawisk demograficznych zauważalnym na obszarze analizowanej gminy znajduje się problem stopniowego starzenia się społeczeństwa. Wskazuje na to piramida wieku i płci, którą zaprezentowano poniżej. Niemal we wszystkich grupach wiekowych liczba mężczyzna jest większa niż kobiet. Jedynie w grupie wiekowej 65 i więcej lat liczebność kobiet przekracza liczebność mężczyzn. Jest to zjawisko charakterystyczne dla całego kraju zgodnie ze statystykami mężczyźni żyją krócej niż kobiety. Wykres 2 Piramida wieku i płci mieszkańców gminy Międzyrzec Podlaski w 2015 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS Kształt piramidy wieku mieszkańców analizowanej gminy wskazuje na stacjonarny (zastojowy) tryb społeczeństwa przejściową fazę pomiędzy społeczeństwem młodym a starym. Wskaźnik udziału osób w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni powyżej 65 lat oraz kobiety powyżej 60 lat) w ogólnej populacji mieszkańców gminy Miedzyrzec Podlaski wynosił w 2015 roku 18,53%, co świadczy o wysokim poziomie starzenia się struktur demograficznych w gminie. Silną koncentrację problemu zaobserwowano w większości jednostek str. 27

29 referencyjnych. W wyznaczonych podobszarach rewitalizacji szczególnie niekorzystna sytuacja kształtuje siew w zakresie sołectwa Strzakły, gdzie udział ludności w wieku poprodukcyjnym przekroczył średnią gminy o 1,17 punktów procentowych. Nieco mniejszą niż średnia gminy wartość wskaźnika zanotowano w obszarze sołectwa Rzeczyca (0,51 punktów procentowych). W zakresie pozostałych sołectw analizowany wskaźnik kształtuje się na poziomie poniżej średniej referencyjnej dla całej gminy Międzyrzec Podlaski (Żabce 3,75 punktów procentowych; Rogoźnica 0,92 punktów procentowych oraz Halasy 5,16 punktów procentowych). Wykres 3 Udział mieszkańców wg. ekonomicznych grup wieku w poszczególnych podobszarach rewitalizacji w roku 2015 Żabce 20,65% 64,57% 14,78% Strzakły 18,45% 61,85% 19,70% Rzeczyca 20,91% 61,07% 18,02% Rogoźnica 18,98% 63,41% 17,61% Halasy 20,32% 66,31% 13,37% 0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00% 100,00% Udział mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym (do 17 lat włącznie) Udział mieszkańców w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku i mężczyźni w wieku 18-64) Udział mieszkańców w wieku produkcyjnym (kobiety powyżej 60 lat i mężczyźni powyżej 65 lat) (%) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski Analiza wskaźnika dotyczącego udziału osób w wieku poprodukcyjnym na przestrzeni lat wskazuje, że z największym problemem mamy do czynienia w sołectwach Strzakły oraz Rogoźnica. W zakresie pierwszego z podobszarów ww. udział w 3 badanych latach kształtował się na takim samym poziomie i wynosił blisko 20%; natomiast w drugim z sołectw wynosił on we wszystkich latach blisko 18%. W pozostałych 2 sołectwach udział mieszkańców w wieku poprodukcyjnym uległ nieznacznemu spadkowi - Halasy z 14% do 13% oraz Żabce z 16% do 15%. Największy spadek odnotowano w Rzeczycy - z 22% do 19%. Wśród zdiagnozowanych problemów podobszarów rewitalizacji dotyczących najstarszych członków lokalnej społeczności znajdują się: deficyt usług publicznych świadczonych z myślą o osobach starszym, niski udział tej grupy w życiu społecznym i obywatelskim, niewielkie możliwości kontynuowania przez osoby starsze aktywności zawodowej (ryzyko ubóstwa). W trakcie konsultacji społecznych sugerowano także potrzebę likwidacji barier architektonicznych w obiektach użyteczności publicznej, a także w miejscach powszechnie uczęszczanych. Poza tym seniorzy podkreślali, że na terenie gminy brakuje zarówno miejsc, jak i wydarzeń, które mogłyby zintegrować i zbliżyć młodszych i starszych mieszkańców. Brakuje też działań w obszarze wsparcia psychologicznego dla osób starszych, w niewielkim str. 28

30 stopniu prowadzone są też działania z zakresu wzmacniania potencjału osób starszych w celu rozwoju osobistego, aktywności i samorealizacji najstarszego pokolenia (usługi edukacyjne, szkolenia oswajające osoby starsze z nowymi technologiami). W zakresie wyludniania oraz starzejącego się społeczeństwa szczególnie niekorzystnie wyglądają natomiast prognozy GUS, w świetle których w Polsce procesy te będą się systematycznie nasilały. Z sytuacja taką będziemy również mieli do czynienia na terenach wiejskich powiatu bialskiego. Zgodnie z danymi GUS liczba mieszkańców wsi zmniejszy się na przestrzeni kolejnych piętnastu lat o blisko 6% (z w 2015 r. do w 2030 r.). Przedmiotowe prognozy będą również dotyczyły gminy Międzyrzec Podlaski oraz wyznaczonych podobszarów rewitalizacji. Ze względu na swoje usytuowanie w pobliżu miasta Międzyrzec Podlaski najkorzystniej sytuacja może kształtować się sytuacja w zakresie sołectwa Rzeczycy. Stałe podnoszenie standardu i jakości oferowanych usług społecznych w obrębie przedmiotowej jednostki może stanowić dla mieszkańców miasta dużą zachętę do osiedlania się na terenach gminy wiejskiej. Kształty zaprezentowanych poniżej piramid wieku ludności, obrazują występowanie wyżów i niżów demograficznych w strukturze wieku kobiet i mężczyzn. Wrazz upływem lat podstawa piramidy (dzieci i młodzież) będzie się coraz bardziej zwężać, z kolei jej górna część (seniorzy) będzie się rozszerzała. Na początku lat 50-tych XX wieku przeciętne trwanie życia wynosiło 47 lat, w 2011 roku 65 lat, natomiast w 2050 roku życie ludzkie będzie trwało średnio 75 lat. 10 Wraz z procesem starzenia się społeczeństwa będzie postępował proces wyludniania. W efekcie będzie to skutkowało zmniejszającą się liczbą dzieci w wieku szkolnym, co wpłynie na konieczność ograniczenia sieci szkół i tym samym przyczyni się do pogłębienia degradacji społecznej i kulturalnej. 10 A. Dragan, Starzenie się społeczeństwa polskiego i jego skutki, Opracowania Tematyczne, OT-601, Biuro Analiz i Dokumentacji, Zespół Analiz i Opracowań Tematycznych, Kancelaria Senatu, Warszawa 2011, s. 3. str. 29

31 Wykres 4 Prognozowana struktura ludności według płci i grup wiekowych w powiecie bialskim na obszarach miejskich w roku 2015,2020,2025, 2030 Źródło: Opracowanie własne wg danych GUS str. 30

32 REKOMENDACJE 1. Wśród niekorzystnych procesów demograficznych dotykających wyznaczone podobszary rewitalizacji oraz pozostałą część gminy Międzyrzec Podlaski znajduje się stopniowe starzenie się społeczeństwa, które generuje szereg innych problemów (m.in. zmniejszanie zasobu siły roboczej, osłabienie lokalnego kapitału ludzkiego czy pogarszanie struktury rynku pracy). Przedmiotowe zjawisko ma również skutki ekonomiczne dla systemu finansów publicznych w postaci wzrostu kosztów opieki zdrowotnej i opieki nad ludźmi starszymi. W kontekście tym działania rewitalizacyjne winny koncentrować się w zakresie poszerzenia katalogu ofert usługowych dla zabezpieczenia potrzeb najstarszej grupy mieszkańców oraz działań wspierających utrzymanie jak najlepszej sprawności życiowej (pielęgnacja, pomoc w usługach domowych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, dowożenie gorących posiłków, zabiegi rehabilitacyjne w domu, pomoc w dokonywaniu zakupów, transport dla niepełnosprawnych, pomoc techniczna w gospodarstwie domowym, pranie, wsparcie rehabilitacyjne). 2. Konieczne jest również zapewnienie seniorom zaspokojenia podstawowych potrzeb związanych zarówno z eliminacją barier infrastrukturalnych, jak i potrzeb kulturalnych oraz edukacyjnych. Sugeruje się podjęcie działań mających na celu poprawę jakości życia seniorów, poprzez ich aktywizację społeczną, integrację ze społecznością i ciągłe diagnozowanie ich potrzeb. 3. Niezbędne jest również budowanie przestrzeni do spotkań i działań międzypokoleniowych, jak również kreowanie pozytywnego wizerunku osób starszych, jako aktywnych, dążących do doskonalenia swoich umiejętności. 4. W zakresie problemu wyludniania się obszaru rewitalizacji proponowane jest podjęci działań mających na celu stałe i systematyczne podnoszenie jakości życia mieszkańców wyznaczonych obszarów rewitalizacji. Rekomenduje się, aby przedmiotowa poprawa następował m.in. poprzez zwiększanie dostępu mieszkańców do niedrogich lub bezpłatnych usług społecznych (zdrowotnych, edukacyjnych, rekreacyjnych) o wysokiej jakości, ciągły rozwój infrastruktury technicznej, prowadzenie działań na rzecz poprawy jakości środowiska naturalnego. W celu zwiększenia atrakcyjności osadniczej niezbędny jest również rozwój powiązań funkcjonalnoprzestrzennych z miastem Międzyrzec Podlaskim BEZROBOCIE Wśród głównych zjawisk kryzysowych zachodzących w sferze społecznej w wyznaczonym obszarze rewitalizacji, silnie związanym z innymi negatywnymi procesami, jest bezrobocie. Bezrobocie, w szczególności długotrwałe (przekraczające 12 miesięcy), jest bardzo niekorzystne społecznie, gdyż wpływa negatywnie zarówno na warunki bytowe jednostki lub rodziny (długotrwały brak stałego wynagrodzenia, uzależnienie od wsparcia z systemu pomocy społecznej), jak również kondycję psychofizyczną (zaburzenia zdrowia psychicznego, dolegliwości psychosomatyczne) oraz społeczną (pogłębiająca się izolacja społeczna, spadek aktywności osoby pozostającej bez pracy). Czynniki te bardzo często str. 31

33 skutkują wzrostem ubóstwa, pogłębiają stan wykluczenia zawodowego i społecznego (np. zanik posiadanych kwalifikacji zawodowych i trudności w przystosowaniu się do zmieniających się zasad funkcjonowania rynku pracy), a także mogą prowadzić do pojawienia się patologicznych zjawisk takich jak: nadużywanie alkoholu, przestępczość. Negatywne skutki bezrobocia odciskają również piętno na funkcjonowaniu rodziny osoby pozostającej bez pracy. W szczególności dotyczy to dzieci osoby bezrobotnej, które odczuwając własną sytuacją materialną jako gorszą, w porównaniu do swoich rówieśników, stopniowo mogą izolować się, co jest dotkliwym ograniczeniem naturalnych potrzeb związanych z rozwojem intelektualnym i społecznym. Bezrobocie jest również przyczyną zaniechanie uczestnictwa w życiu kulturalnym i społecznym. Biorąc pod uwagę olbrzymie znaczenie zjawiska bezrobocia, jego analizę na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski przeprowadzono w możliwie szerokim zakresie obejmującym m. in.: liczbę osób bezrobotnych przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2015 roku i dynamikę zmiany tych danych na przestrzeni lat oraz okres pozostawania bez pracy liczbę osób długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy) przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2015 roku i dynamikę zmiany tej liczby. Na przestrzeni analizowanego okresu, tj. w latach , zjawisko bezrobocia na terenie gminy Międzyrzec Podlaski charakteryzowało się pozytywnym trendem. Liczba osób bezrobotnych pochodzących z obszaru gminy, zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Białej Podlaskiej, ulegała sukcesywnemu spadkowi. W 2013 r. wynosiła ona 552 osoby, w 2014 r. 539, a w 2015 r Liczba osób bezrobotnych spadła o 94 osób, co stanowi 17%-owy spadek. W badanym okresie wzrósł udział bezrobotnych z prawem do zasiłku (z 8% w 2013 roku do 9% w roku 2015). W badanym okresie zmalała również liczba osób długotrwale bezrobotnych - powyżej 12- miesięcy (2013 r. 315 osób, 2014 r. 315 osób, 2015 r. 254 osoby). Wśród bezrobotnych przeważającą większość stanowiły osoby do 50 roku życia. Z roku na rok na terenie gminy wzrasta natomiast liczbo bezrobotnych powyżej 50 roku życia. W latach analizy udział tychże bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych kształtował się odpowiednio na poziomie: 12,5%, 14,8%, 15,7%. Zwiększa się również udział bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych w ogólnej liczbie bezrobotnych w gminie (2013 r. 23,7%, 2014 r. 26,7%, 2015 r. 27,1%). Tabela 3 Bezrobotni w gminie Międzyrzec Podlaski na przestrzeni lat Rok Wyszczególnienie Zmiana w latach (%) Liczba osób bezrobotnych ,03 Liczba osób bezrobotnych uprawnionych do pobierania zasiłku Liczba osób długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 m-cy) Liczba osób bezrobotnych do 50 roku życia , , ,01 str. 32

34 Wyszczególnienie Rok Zmiana w latach (%) Liczba osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia Liczba osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych , ,34 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Białej Podlaskiej Oddział Zamiejscowy w Miedzyrzecu Podlaskim W latach liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Białej Podlaskiej Oddział Zamiejscowy Ewidencji i Rynku Pracy w Międzyrzecu Podlaskim pochodzącym z terenu sołectwa Halasy uległa wzrostowi. W 2013 wynosiła ona 46 osób, w osób, a w osób, co oznacza wzrost o 3 osoby, czyli o 6,52%. Liczba bezrobotnych mieszkańców przedmiotowego podobszaru rewitalizacji przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym kształtowała się tutaj na następującym poziomie: 12,17 (2013 rok), 15,47 (2014 rok) oraz 13,17 (2015 rok), co oznacza 8,24%-owy wzrost. Udział bezrobotnych z przedmiotowego podobszaru rewitalizacji w ogólnej liczbie wszystkich bezrobotnych mieszkańców z gminy Międzyrzec Podlaski kształtował się na następującym poziomie: 8,33% (2013 rok), 10,76% (2014 rok) i 10,7% (2015 rok). Niepokoi fakt, że na przestrzeni lat wzrosła liczba bezrobotnych mieszkańców sołectwa Halasy, którzy nie posiadają kwalifikacji zawodowych oraz bezrobotnych powyżej 50-go roku życia. Liczba bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych wynosiła na przestrzeni lat odpowiednio: 16, 17 i 17, co oznacza 6,25%-owy wzrost. W 2013 roku odnotowano 7 osób bezrobotnych powyżej 50-go roku życia, w , w 2015 również 9, co oznacza wzrost o 28,57%. Na przestrzeni badanego okresu spadkowi uległa liczba długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy) 31 (2013 rok), 32 (2014 rok), 22 (2015 rok), czyli o 29,03%. Stanowili oni odpowiednio 67,39% (2013 rok), 55,17% (2014 rok) oraz 44,9% (2015 rok) wszystkich bezrobotnych z terenu sołectwa Halasy. Liczba osób długotrwale bezrobotnych przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym wyniosła w latach odpowiednio: 8,20 (2013), 8,53 (2014) oraz 5,91 (2015). Jak pokazują wskazane dane, liczba osób długotrwale bezrobotnych przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym uległa na przestrzeni lat spadkowi o 27,89%. str. 33

35 Wykres 5 Zarejestrowani bezrobotni pochodzący z sołectwa Halasy w latach Liczba osób bezrobotnych Liczba osób dlugotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy) Liczba osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia Liczba osób bezrobotnych poniżej 50 roku życia Liczba osób bezrobotnych bez kwalfikacji zawodowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Białej Podlaskiej Oddział Zamiejscowy w Miedzyrzecu Podlaskim W obrębie sołectwa Rogoźnica liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Białej Podlaskiej Oddział Zamiejscowy Ewidencji i Rynku Pracy w Międzyrzecu Podlaskim wynosiła w latach : 21 osób, 21 osób oraz 20 osób, co oznacza spadek o 4,76%. Bezrobotni z przedmiotowego podobszaru rewitalizacji stanowili odpowiednio: 3,8% (2013 r.), 3,9% (2014 r.) oraz 4,37% (2015 r.) ogólnej liczby bezrobotnych mieszkańców gminy Międzyrzec Podlaski. Liczba bezrobotnych mieszkańców sołectwa Rogoźnica przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym wynosiła w latach odpowiednio: 6,44 (2013 r.), 6,46 (2014 r.) oraz 6,17 (2015 r.). Jak pokazują ww. dane liczba bezrobotnych mieszkańców badanego sołectwa w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym podlegała w badanym okresie pozytywnemu trendowi spadkowemu. Spadek, który zaobserwowano wyniósł 4,17%. Biorąc pod uwagę kryterium wieku, największą liczbę bezrobotnych z terenu sołectwa Rogoźnica stanowiły osoby poniżej 50 roku życia (18 w 2013 r., 16 w 2014 r. oraz 15 w 2015 r.). Stanowiły one odpowiednio 85,71% (2013 r.), 76,19% (2014 r.) oraz 75% (2015 r.) wszystkich bezrobotnych z terenu analizowanego podobszaru rewitalizacji. Liczba bezrobotnych, którzy nie posiadali kwalifikacji zawodowych uległa na przestrzeni lat spadkowi o 40% ( z 5 w 2013 r. do 3 w 2015 r.). Liczba osób bezrobotnych długotrwale (powyżej 12 miesięcy), pomimo pewnych wahań wzrostowych odnotowanych w 2014 roku (14 osób), kształtowała się na takim samym poziomie w roku 2013 i 2015 i wynosiła ona 10. Liczba mieszkańców długotrwale bezrobotnych przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym wyniosła w latach odpowiednio: 3,07; 4,31 oraz 3,09. Jak pokazują te dane liczba ta uległa w badanym okresie negatywnej tendencji wzrostowej. Wzrost ten wyniósł 0,62%. str. 34

36 Wykres 6 Zarejestrowani bezrobotni pochodzący z sołectwa Rogoźnica w latach Liczba osób bezrobotnych Liczba osób dlugotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy) Liczba osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia Liczba osób bezrobotnych poniżej 50 roku życia Liczba osób bezrobotnych bez kwalfikacji zawodowych 3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Białej Podlaskiej Oddział Zamiejscowy w Miedzyrzecu Podlaskim Liczba bezrobotnych mieszkańców sołectwa Rzeczyca, zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Białej Podlaskiej Oddział Zamiejscowy Ewidencji i Rynku Pracy w Międzyrzecu Podlaskim, kształtowała się w latach na zbliżonym poziomie: w 2013 roku wyniosła ona 46 osób, w 2014 również 46 osób, a w 2015 roku 45, co oznacza około 2,17%-owy spadek. Liczba bezrobotnych mieszkańców przedmiotowego podobszaru rewitalizacji przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym kształtowała się tutaj na następującym poziomie: 8,78 (2013 rok), 8,38 (2014 rok) oraz 8,20 (2015 rok), co oznacza 6,63%-owy spadek. Udział bezrobotnych z przedmiotowego podobszaru rewitalizacji w ogólnej liczbie wszystkich bezrobotnych mieszkańców z gminy Międzyrzec Podlaski kształtował się na następującym poziomie: 8,33% (2013 rok), 8,53% (2014 rok) i 9,82% (2015 rok). Analizując zjawisko przez pryzmat wieku osób bezrobotnych możemy zauważyć, że we wszystkich latach analizy największy udział bezrobotnych z terenu sołectwa Rzeczyca stanowiły osoby poniżej 50 roku życia. W 2013 oraz 2014 roku stanowiły one 80,43% ogółu bezrobotnych z badanego sołectwa, a w 2015 roku 82,22%. Pozytywny trend spadkowy odnotowano w stosunku do liczby bezrobotnych mieszkańców sołectwa Rzeczyca, którzy nie posiadają kwalifikacji zawodowych. Liczba bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych wynosiła na przestrzeni lat odpowiednio: 9, 7 i 6, co oznacza spadek o 3 osoby, czyli o 33,33%. Liczba bezrobotnych długotrwale (powyżej 12 miesięcy) kształtowała się na terenie sołectwa Rzeczyca na poziomie: 22 osoby (2013 r.), 25 osób (2014 r.) oraz 22 osoby (2015 r.). Stanowili oni odpowiednio 47,83% (2013 rok), 53,35% (2014 rok) oraz 48,89% (2015 rok) wszystkich bezrobotnych z terenu sołectwa Rzeczyca. Liczba osób długotrwale bezrobotnych przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym wyniosła w latach odpowiednio: 4,20 (2013), 4,55 (2014) oraz 4,01 (2015). Jak pokazują wskazane dane, liczba osób długotrwale bezrobotnych przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym uległa na przestrzeni lat spadkowi o 4,55%. str. 35

37 Wykres 7 Zarejestrowani bezrobotni pochodzący z sołectwa Rogoźnica w latach Liczba osób bezrobotnych Liczba osób dlugotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy) Liczba osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia Liczba osób bezrobotnych poniżej 50 roku życia Liczba osób bezrobotnych bez kwalfikacji zawodowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Białej Podlaskiej Oddział Zamiejscowy w Miedzyrzecu Podlaskim Liczba bezrobotnych mieszkańców sołectwa Strzakły, stanowiącego kolejny podobszar rewitalizacji, wyniosła w 2013 roku 17 osób, w 2014 roku 22 osoby, a w 205 roku 15 osób. Jak pokazują te dane w latach możemy zaobserwować pozytywny trend spadkowy zjawiska. Liczba bezrobotnych z tego sołectwa spadła o 2, czyli o 11,76%. Bezrobotni zamieszkujący analizowany obszar stanowili odpowiednio: 3,08% (2013 r.) 4,08% (2014 r.) i 3,28% (2015 r.) wszystkich bezrobotnych mieszkańców gminy Międzyrzec Podlaski. Analizując zjawisko bezrobocia przez pryzmat liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym, możemy zaobserwować, że liczba osób bezrobotnych z terenu sołectwa Strzakły przypadających na 100 mieszkańców tegoż sołectwa pozostających w wieku produkcyjnym wyniosła w 2013 roku 6,72, w 2014 roku 8,76, a w 2015 roku 6,02. Jak pokazują powyższe dane w latach nastąpił w sołectwie Strzakły pozytywny trend spadkowy w odniesieniu do ogólnej liczby bezrobotnych w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym. Spadek ten kształtował się na poziomie 10,35%. Podobnie jak w przypadku opisanych wcześniej sołectw, również wyznaczonych jako podobszary rewitalizacji, również i na terenie sołectwa Strzakły największą grupę wiekową wśród osób bezrobotnych stanowili mieszkańcy poniżej 50 roku życia. Stanowili oni odpowiednio: 82,35% (2013 r.), 77,27% (2014 r.) oraz 80% (2015 r.) wszystkich bezrobotnych z terenu analizowanego sołectwa. Liczba osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, pomimo pewnych tendencji wzrostowych zauważalnych w 2014 roku (9 osób), w latach 2013 i 2015 kształtowała się na takim samym poziomie (3 osoby). Niekorzystny trend wzrostowy odnotowano w analizowanym okresie czasu w odniesieniu do liczby osób długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy). W 2013 roku liczba bezrobotnych powyżej 12 miesięcy wyniosła na terenie sołectwa Strzakły 9 osób, w 2014 roku również wyniosła 9 osób, a w 2015 roku 13, co oznacza 44,44%-owy wzrost. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców w wieku produkcyjnym, możemy zaobserwować, że w latach liczba długotrwale bezrobotnych mieszkańców sołectwa Strzakły w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym kształtowała się na poziomie: 3,56 (2013 r.), 3,59 (2014 str. 36

38 r.) oraz 5,22 (2015 r.). Jak pokazują powyższe dane, liczba bezrobotnych długotrwale przypadających na 100 osób w wieku produkcyjnym, zamieszkujących teren analizowanego podobszaru rewitalizacji, uległa w latach wzrostowi o 46,76%. Wykres 8 Zarejestrowani bezrobotni pochodzący z sołectwa Strzakły w latach Liczba osób bezrobotnych Liczba osób dlugotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy) Liczba osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia Liczba osób bezrobotnych poniżej 50 roku życia Liczba osób bezrobotnych bez kwalfikacji zawodowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Białej Podlaskiej Oddział Zamiejscowy w Miedzyrzecu Podlaskim Na terenie ostatniego podobszaru rewitalizacji, tj. sołectwa Żabce, liczba mieszkańców bezrobotnych wyniosła w 2013 roku 33 osoby, w 2014 roku 24 osoby, a w 2015 roku 19 osób. Jak wskazują powyższe dane na przestrzeni badanego okresu czasu liczba bezrobotnych z przedmiotowego obszaru zmniejszyła się o 14 osób, co stanowi około 42,42%-owy spadek. Bezrobotni mieszkańcy sołectwa Żabce stanowili 5,98% (2013 r.), 4,45% (2014 r.) oraz 4,15% (2015 r.) ogólnej liczby wszystkich bezrobotnych z terenu gminy Międzyrzec Podlaski. Liczba osób bezrobotnych pochodzących z terenu sołectwa Żabce przypadających na 100 mieszkańców sołectwa w wieku produkcyjnym kształtowała się w latach na następującym poziomie: 11, 8,08 i 6,40. Jak pokazują powyższe dane, w analizowanym okresie odnotowano pozytywny trend spadkowy liczby osób bezrobotnych przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym. W 2015 roku liczba ta wyniosła 6,40 i była niższa o 41,84% w stosunku do danych z 2013 roku. Biorąc pod uwagę okres pozostawania bez pracy, największą grupę bezrobotnych wśród mieszkańców gminy Żabce stanowili bezrobotni powyżej 12 miesięcy (długotrwale bezrobotni). Na przestrzeni lat ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych z przedmiotowego sołectwa kształtował się na następującym poziomie: 57,58% (2013 r.), 79,17 (2014 r.) oraz 68,42% (2015 r.). Jak pokazują powyższe dane, pomimo, że liczba długotrwale bezrobotnych uległa w latach spadkowi (spadek o 6 osób, czyli o 31,58%), to ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych z terenu sołectwa Żabce uległ wzrostowi. Liczba osób długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy) przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym wyniosła w 2013 roku 6,33, w 2014 roku: 6,40, a w 2015 roku: 4,38. str. 37

39 W analizowanym okresie nastąpił zatem spadek liczby osób długotrwale bezrobotnych przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym. Spadek ten kształtował się na poziomie 30,89%. Analizując zjawisko bezrobocia w obrębie sołectwa Żabce przez pryzmat wieku osób bezrobotnych, możemy zaobserwować, że największą grupę mieszkańców pozostających bez pracy stanowią osoby poniżej 50 roku życia. W 2013 roku stanowiły one 93,94% wszystkich bezrobotnych z sołectwa Żabce, w 2014 roku: 87,5%, a w 2015 roku: 84,21%. Ich liczba uległa na przestrzeni lat spadkowi z 31 (2013 r.) do 16 (2015 r.), czyli o około 48,39%. Spadkowi uległa również liczba bezrobotnych mieszkańców przedmiotowego obszaru, którzy nie posiadali kwalifikacji zawodowych: w 2013 i 2014 roku wyniosła ona po 9 osób, a w 2015 roku: 5 osób, co oznacza spadek o 4 osoby, czyli o 44,44%. Wykres 9 Zarejestrowani bezrobotni pochodzący z sołectwa Żabce w latach Liczba osób bezrobotnych Liczba osób dlugotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy) Liczba osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia Liczba osób bezrobotnych poniżej 50 roku życia Liczba osób bezrobotnych bez kwalfikacji zawodowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Białej Podlaskiej Oddział Zamiejscowy w Miedzyrzecu Podlaskim Na obszarach przewidzianych do rewitalizacji bezrobocie dotyka przede wszystkim osoby młode oraz nieposiadające kwalifikacji zawodowych. Widoczny jest również problem "ucieczki" ludzi młodych i dobrze wykształconych do miast i za granicę. Z tego względu istotne wydaje się podjęcie działań rewitalizacyjnych na tych obszarach, mających na celu aktywizację osób bezrobotnych i przeciwdziałanie bezrobociu długotrwałemu. Problemy te mogą przyczynić się do pogłębiania wykluczenia społecznego, generować trudności z integracją z innymi mieszkańcami, a także wprost wiązać się z popadaniem w nałogi osób nieporadnych życiowo. Bez wątpienia, mieszkańcy terenów wiejskich są w bardziej niekorzystnej sytuacji na rynku pracy niż osoby zamieszkujące miasta. Charakterystyczne dla osób pracujących są dojazdy do pracy poza miejsce zamieszkania, stanowiące często jedyny sposób na podjęcie zatrudnienia. Bezrobocie na takich terenach ma też inny charakter. Jest bardziej trwałe, a rynek pracy mniej elastyczny. W świetle przeprowadzonej diagnozy kwestia zatrudnienia, a raczej jego braku jest najczęstszą i najważniejszą przyczyną większości problemów społecznych występujących na wyznaczonym obszarze rewitalizacji. Bezrobocie oraz brak str. 38

40 pracy znajduje się na pierwszym miejscu listy problemów występujących w obrębie analizowanego obszaru. Z problemem braku pracy na lokalnym rynku ściśle powiązany jest kolejny problemem o bardzo wysokim natężeniu - migracje wyjazdy mieszkańców poza obszar gminy i za granicę. Dotyczy to szczególnie młodych i utalentowanych ludzi. Poza tym bezrobocie wpływa na pojawienie się wielu problemów społecznych, przede wszystkim ubóstwa. Dlatego niezwykle istotne jest dążenie do dostosowywania oferty rynku pracy dla mieszkańców, a jednocześnie podnoszenie ich kwalifikacji i umiejętności w celu wykorzystania okazji do podjęcia pracy. Zdiagnozowanym problemem obszaru rewitalizacji jest niewystarczająca liczba podmiotów ekonomii społecznej 11 umożliwiających zatrudnienie osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy, do których klasyczne instrumenty aktywizacji zawodowej (np. szkolenia, zatrudnienie subsydiowane) są niewystarczające. Tego rodzaju inicjatywy z jednej strony wpływają na integrację społeczną osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, z drugiej zaś wzmacniają potencjału sektora obywatelskiego. Ekonomię społeczną od gospodarki prywatnej odróżnia przede wszystkim to, że jej podmioty nie są nastawione na zysk, lecz na realizację celów społecznych, z których najważniejszym jest przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Jej specyfika tkwi w tym, że społeczne są cele działania jej podmiotów i mechanizmy kontrolowania działalności. Ekonomia społeczna: generuje miejsca pracy o wysokiej jakości i ulepsza poziom życia, oferuje ramy dla nowych form przedsiębiorczości i pracy, odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju lokalnym i spójności społecznej, bierze udział w tworzeniu stabilności i pluralizmu ekonomii rynkowej. REKOMENDACJE 1. W obszarze rewitalizacji potrzebne są działania na rzecz bezrobotnych znacznie oddalonych od rynku pracy, wspierające podjęcie przez nich zatrudnienia. 2. Potrzebny jest również rozwój ekonomii społecznej, w tym wsparcie dla jej podmiotów poprzez m.in. preferencyjne zlecanie im zadań publicznych. To samo dotyczy organizacji pozarządowych działających na rzecz aktywizacji zawodowej. 3. Niezbędne jest również promowanie i wspieranie trwałego zatrudnienia wysokiej jakości oraz wspieranie inicjatyw wpływających na zwiększenie liczby miejsc pracy na obszarze rewitalizacji. 4. Rekomenduje się również podjęcie działań w celu promocji postaw przedsiębiorczych wśród mieszkańców, wsparcie osób podejmujących samozatrudnienie w formie jednoosobowej działalności gospodarczej lub spółdzielni socjalnej oraz wykorzystanie potencjału gminy do stworzenia warunków umożliwiających powstawanie nowych miejsc pracy. 11 Według (s. 2): Ekonomia społeczna, często kojarzona z pojęciami takimi jak trzeci sektor i sektor non-profit, odnosi się do szerokiej gamy organizacji usytuowanych pomiędzy państwem a rynkiem, które realizują misję zarówno ekonomiczną, jak i społeczną, i których ostatecznym celem jest nie redystrybucja zysków, lecz reinwestowanie ich w organizację w celu poszerzenia i ugruntowania jej działalności oraz jej ogólnej misji. Formy organizacyjne przyjmowane przez podmioty ekonomii społecznej zależą od krajowych ram prawnych i obejmują stowarzyszenia, tradycyjne spółdzielnie, spółdzielnie społeczne, instytucje charytatywne, fundacje oraz inne typy organizacyjne. Niezależnie od różnych definicji i form organizacyjnych elementem łączącym ten zróżnicowany zbiór podmiotów jest ich rola we wspieraniu spójności społecznej w obszarach, w których tradycyjne schematy działania prywatnego lub publicznego mają ograniczoną możliwość skutecznego działania. Organizacje ekonomii społecznej działają głównie na szczeblu lokalnym, ponieważ mają one korzenie w społecznościach lokalnych, opierając się na i przyczyniając się do rozwoju formalnych i nieformalnych sieci ludzi, wiedzy i zasobów. str. 39

41 WYKLUCZENIE SPOŁECZNE I UBÓSTWO Diagnozy w zakresie poziomu ubóstwa i wykluczenia społecznego na obszarze rewitalizacji dokonano na podstawie danych statystycznych dotyczących liczby beneficjentów pomocy społecznej oraz powodów przyznania pomocy społecznej, udostępnionych przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim. Ich zakres umożliwił zarówno opis stanu najbardziej aktualnego (status quo), odpowiadającego stanowi na rok 2015, jak również porównanie dynamiki zachodzących procesów poprzez porównanie zmian w latach W tym celu analizie poddano liczbę osób, które uprawniane są do korzystania ze świadczeń ogółem oraz tych, które uprawnione są do pomocy z tytułu: ubóstwa, bezrobocia, niepełnosprawności, uzależnień, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. Badaniem objęto również dzieci i młodzież do 17 roku życia włącznie korzystających z dożywiania przyznawanego przez GOPS w Międzyrzecu Podlaskim. Taka analiza zjawiska pozwoliła na dokonanie obserwacji, zarówno w wymiarze terytorialnym, jak i jakościowym, które ze zjawisk stanowi największy problem w skali gminy Międzyrzec Podlaski oraz obszaru rewitalizacji. Zgodnie z literą prawa pomoc społeczna ma umożliwić poszczególnym jednostkom/rodzinom przejście przez trudne sytuacje życiowe, czego nie mogłyby dokonać samodzielnie. Celem pomocy społecznej jest wspieranie rodzin w zaspokojeniu podstawowych potrzeb, aby móc zachować warunki życia odpowiadające godności człowieka. Co więcej ma ona pomóc osobom korzystającym ze wsparcia usamodzielnić się oraz zintegrować ze społeczeństwem i środowiskiem. Pomoc społeczna może być udzielana z następujących powodów: ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby, przemoc w rodzinie, potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi, potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bezradności w sprawach opiekuńczo - wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizmu lub narkomanii, zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej oraz klęski żywiołowej lub ekologicznej. Jednym z kluczowych wskaźników będzie natężenie zapotrzebowania mieszkańców na różne formy pomocy społecznej, którą zapewnia gmina Międzyrzec Podlaski. W świetle danych źródłowych, udostępnionych przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim, ogólna liczba mieszkańców gminy wymagających wsparcia organizowanego przez gminę uległa spadkowi na przestrzeni lat W 2015 roku wyniosła ona 2085 osób, co stanowi 19,81% wszystkich mieszkańców gminy Międzyrzec. Ogólna liczba osób korzystających z pomocy społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski spadła o 94 osoby na przestrzeni lat (przy ogólnym spadku liczby mieszkańców o 52 osoby), co oznacza spadek o 4,31%. Analizując sytuację w poszczególnych jednostkach referencyjnych możemy zauważyć, że nie wszędzie odnotowano spadek beneficjentów pomocy społecznej. Jednostkami, w których na przestrzeni lat nastąpił wzrost osób objętych różnego rodzaju formami wsparcia były sołectwa: Bereza, Dołhołęka, Kożuszki, Łukowisko, Manie, Rogoźniczka, Wólka Krzymowska, Wysokie, Zasiadki, Zawadki oraz Żabce. Szczególnie niekorzystna sytuacja w tym zakresie kształtuje się dwóch sołectwach Halasy, gdzie liczba osób korzystających z różnego rodzaju świadczeń wzrosła aż o 87, co stanowi 143% wzrost oraz w sołectwie Rzeczyca, gdzie liczba ta wrosła o 52 osoby, co daje wzrost na poziomie 51%. W pozostałych jednostkach odnotowano, w ww. okresie, spadek liczby mieszkańców korzystających ze wsparcia GOPS. str. 40

42 Do przeprowadzenia precyzyjnej identyfikacji i analizy obszarów, na których występuje największa koncentracja osób korzystających ze środków pomocy społecznej, zastosowano kryterium potencjału ludnościowego. W związku z powyższym analizie poddano wskaźnik liczby osób korzystających z pomocy społecznej na 100 mieszkańców oraz dynamikę zmiany wskazanego wskaźnika na przestrzeni lat Przy uwzględnieniu potencjału ludnościowego gminy Międzyrzec Podlaski odnotowano, że w 2013 roku liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej przypadających na 100 mieszkańców gminy wyniosła 20,60, w 2014 wyniosła ona 19,49, a w 2015 roku: 19,81. Jak pokazują powyższe dane na przestrzeni lat odnotowano spadek liczby beneficjentów pomocy społecznej świadczonej przez GOPS w Międzyrzecu Podlaskim w przeliczeniu na 100 mieszkańców. Spadek ten wyniósł 3,84%. Tabela 4 Liczba mieszkańców gminy Międzyrzec Podlaski korzystających ze świadczeń pomocy społecznej na przestrzeni lat wg podziału na jednostki referencyjne Numer i nazwa obszaru referencyjnego sołectwa Rok Bereza Dołhołęka Halasy Jelnica Koszeliki Kożuszki Krzewica Krzymoszyce Łuby Łukowisko Łuniew Misie Pościsze - Kolonia Wolańska Przychody Manie Puchacze Rogoźnica Rogoźnica Kolonia Rogoźniczka Rudniki Rzeczyca str. 41

43 Numer i nazwa obszaru referencyjnego sołectwa Rok Sawki Sitno Strzakły Tłuściec Tuliłów Utrówka Wólka Krzymowska Wysokie Zasiadki Zaścianki Zawadki Żabce SUMA: Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim W obrębie podobszaru rewitalizacji obejmującego teren sołectwa Halasy liczba osób pobierających świadczenia z GOPS w Międzyrzecu Podlaskim uległa w latach systematycznemu wzrostowi. W 2013 roku wynosiła ona: 61 osób, w 2014 roku: 82 osoby, a w 2015 roku 148 osób. Liczba beneficjentów GOPS wzrosła zatem o 87 osób, czyli o 142,52%. Biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy badanego sołectwa, możemy zaobserwować, że na przestrzeni lat liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej przypadających na 100 mieszkańców wynosiła odpowiednio: 10,91 (2013 r.), 14,70 (2014 r.) oraz 26,38 (2015 r.). Jak pokazują ww. dane w analizowanym okresie nastąpił w obrębie sołectwa Halasy wzrost liczby beneficjentów GOPS przypadających na 100 mieszkańców. Wzrost ten wyniósł 141,76%. Negatywnie prezentuje się również sytuacja w sołectwie Żabce, w którym, podobnie jak w sołectwie Halasy, w latach również odnotowano wzrost liczby osób korzystających ze wsparcia GOPS w Międzyrzecu Podlaskim. Liczba beneficjentów GOPS wzrosła w obrębie sołectwa Żabce z 60 osób w 2013 roku do 86 w 2015 roku (w 2014 r. wyniosła ona 52 osoby). Jak pokazują powyższe dane liczba mieszkańców sołectwa uprawnionych do wsparcia świadczonego przez GOPS zwiększyła się na przestrzeni badanego okresu o 26 osób, czyli o 43,33%. Analiza danych o beneficjentach GOPS w Międzyrzecu Podlaskim przeprowadzona w oparciu o kryterium ludnościowe pokazuje, że w obrębie sołectwa Żabce liczba osób korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na 100 mieszkańców wynosiła w latach : 12,58 (2013 r.), 10,99 (2014 r.) oraz 18,70 (2015 r.) i w badanym okresie wzrosła ona o 48,63%. Kolejnym podobszarem rewitalizacji, w obrębie którego również odnotowano negatywne tendencje wzrostowe zjawiska jest sołectwo Rzeczyca. W sołectwie tym liczba beneficjentów GOPS w Międzyrzecu Podlaskim wyniosła w 2013 roku 102 osoby, w 2014 roku: 138 osób, str. 42

44 a w 2015 roku: 154 osoby. Na przestrzeni lat wzrosła więc o 52 osoby, czyli o około 50,98%. Biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy analizowanego sołectwa możemy zaobserwować, że w 2013 roku liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej przypadających na 100 mieszkańców przedmiotowego sołectwa wyniosła 11,86, w 2014 roku: 15,63, a w 2015 roku: 17,13. Jak pokazują powyższe dane, liczba beneficjentów GOPS w przeliczeniu na 100 mieszkańców sołectwa Rzeczyca na przestrzeni lat uległa niekorzystnej tendencji wzrostowej. Wzrost, który zaobserwowano kształtował się na poziomie 44,43%. Z bardziej korzystną sytuacją mamy do czynienia w obrębie dwóch pozostałych podobszarów rewitalizacji, czyli na terenie sołectwa Strzakły i Rogoźnica. W tych sołectwach na przestrzeni lat odnotowano spadek liczby mieszkańców korzystających ze wsparcia GOPS w Międzyrzecu Podlaskim. Na terenie sołectwa Strzakły liczba beneficjentów GOPS spadła w 2015 roku o 10 osób w porównaniu z rokiem 2013, czyli o 9,43%. W latach liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej kształtowała się na następującym poziomie: 106, 100, 96. Analizując zjawisko przez pryzmat potencjału ludnościowego przedmiotowego sołectwa możemy zaobserwować, że liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej przypadających na 100 mieszkańców wyniosła w latach odpowiednio: 25,67 (2013 r.), 24,57 (2014 r.) oraz 23,94 (2015 r.). Zauważalny jest zatem pozytywny trend spadkowy wskaźnika. Na przestrzeni analizowanego okresu czasu liczba beneficjentów pomocy społecznej w przeliczeniu na 100 mieszkańców spadła o 6,72%. Drugim podobszarem rewitalizacji, w obrębie którego również odnotowano w latach pozytywną tendencję spadkową w odniesieniu do liczby mieszkańców korzystających z pomocy społecznej, jest sołectwo Rogoźnica. W przedmiotowej jednostce liczba beneficjentów GOPS spadła w latach o jedną osobę, czyli o 0,67%. W 2013 liczba mieszkańców korzystających z pomocy GOPS wyniosła tutaj 149 osób, w 2014 roku 145 osób, a w 2015 roku 148 osób. Analizując zjawisko przez pryzmat potencjału ludnościowego przedmiotowego sołectwa możemy zaobserwować, że liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej przypadających na 100 mieszkańców wyniosła w latach odpowiednio: 29,27 (2013 r.), 28,49 (2014 r.) oraz 28,96 (2015 r.). Zauważalny jest zatem pozytywny trend spadkowy wskaźnika. Na przestrzeni analizowanego okresu czasu liczba beneficjentów pomocy społecznej w przeliczeniu na 100 mieszkańców spadła o 1,06%. str. 43

45 Wykres 10 Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej ogółem (bez względu na rodzaj) na 100 mieszkańców w poszczególnych podobszarach rewitalizacji w latach ,00 30,00 25,00 28,49 29,27 26,38 28,96 24,57 25,67 23,94 20,00 15,00 10,00 10,91 14,70 11,86 17,13 15,63 12,58 10,99 18, ,00 0,00 Halasy Rogoźnica Rzeczyca Strzakły Żabce Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim Analiza przyczyn przyznawania pomocy społecznej na terenie gminy Międzyrzec Podlaski pozwala stwierdzić, że na przestrzeni lat głównym problemem trudnej sytuacji mieszkańców gminy korzystających ze świadczeń było: ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba oraz bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. W badanym okresie czasu obserwujemy spadek liczby osób korzystających ze świadczeń z pomocy społecznej z tytułu ubóstwa oraz bezrobocia, jednakże, w dużej mierze, jest to następstwem emigracji zarobkowej w poszukiwaniu pracy lub pracy lepiej płatnej. W mniejszym stopniu spadek ten jest wynikiem polepszenia sytuacji życiowej mieszkańców gminy. Niepokojący jest również utrzymujący się, wysoki poziom świadczeń udzielanych z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby, co jest niewątpliwie skutkiem procesu starzenia się społeczeństwa. Warto również zwrócić uwagę na bardzo dużą liczbę osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczy i prowadzenia gospodarstwa domowego. str. 44

46 Wykres 11 Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej ogółem wg najczęściej występujących powodów przyznawania świadczeń w latach Ubóstwo Bezrobocie Bezdomność Potrzeba ochrony macierzyństwa Ochrona niepełnosprawności Alkoholizm lub narkomania Bezradność w sprawch opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego Długotrwała lub ciężka choroba Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim Analizując powody przyznania świadczeń z pomocy społecznej należy mieć na uwadze, że wśród osób objętych pomocą nie występuje tylko jeden rodzaj dysfunkcji. Najczęściej jest ich kilka i są ze sobą skorelowane, np. istnieje wyraźna zależność pomiędzy bezrobociem a zagrożeniem popadnięcia w ubóstwo. W związku z powyższym, przeważająca większość beneficjentów pomocy społecznej organizowanej przez gminę Miedzyrzec Podlaski występuje o kilka rodzajów świadczeń, podając różne przyczyny uprawniające do przyznania konkretnego świadczenia. Przyglądając się szczegółowo liczbie osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu ubóstwa na 100 mieszkańców, przy uwzględnieniu podziału na jednostki referencyjne, możemy zaobserwować, że w 2015 roku największa koncentracja osób borykających się z problemem ubóstwa występowała w sołectwach: Rogoźnica (8,02), Rogoźnica Kolonia (9,60) oraz Rogoźniczka (9,09). Wartość wskaźnika przekraczającą średnią gminy (kształtującą się na poziomie 1,93) zaobserwowano także w jednostkach: Halasy, Koszeliki, Pościsze-Kolonia Wolańska, Puchacze, Rudniki, Sitno, Strzakły, Zaścianki i Zawadki. W pozostałych jednostkach referencyjnych poddawany analizie wskaźnik osiągnął wartości poniżej średniej dla gminy. Najbardziej korzystną sytuację odnotowano w sołectwach: Dołhołeka, Kożuszki, Krzewica, Łuby, Łukowisko, Łuniew, Manie, Sawki, Utrówka, Wysokie oraz Żabce, gdzie żaden z mieszkańców nie korzystał z pomocy udzielanej przez GOPS z tytułu ubóstwa. W obrębie podobszaru rewitalizacji, obejmującego sołectwo Halasy, liczba beneficjentów GOPS z tytułu ubóstwa w latach uległa spadkowi i wynosiła: w 2013 roku 13 str. 45

47 osób, w 2014 roku 10 osób, a w 2015 roku 11 osób. Oznacza to, że w analizowanym okresie czasu odnotowano spadek mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu ubóstwa o 2 osoby, czyli o 15,38%. Jeśli spojrzymy na ww. dane przez pryzmat ludnościowy sołectwa Halasy okaże się, że w 2013 roku liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu ubóstwa przypadających na 100 mieszkańców wyniosła 2,33, w 2014 roku 1,79, a w 2015 roku 1,96. Jak pokazują powyższe dane, na przestrzeni lat odnotowano na obszarze sołectwa Halasy pozytywny trend spadkowy liczby beneficjentów GOPS z tytułu ubóstwa na 100 mieszkańców. Spadek ten wyniósł 15,69%. Na terenie kolejnego podobszaru rewitalizacji, obejmującego sołectwo Rogoźnica, liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu ubóstwa kształtowała się we wszystkich latach analizy ( ) na takim samym poziomie i wynosiła 41 osób. Jednakże, gdy spojrzymy na te dane przez pryzmat ludnościowy tej jednostki referencyjnej okazuje się, że na przestrzeni lat liczba osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu ubóstwa w przeliczeniu na 100 mieszkańców uległa spadkowi. W 2015 roku liczba ta wyniosła dla sołectwa Rogoźnica 8,02 i była niższa od danych za rok 2013 o około 0,39%. Kolejnym sołectwem, na terenie którego, podobnie jak w przypadku sołectwa Halasy, odnotowano w latach spadek liczby osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu ubóstwa było sołectwo Strzakły. W 2013 roku liczba beneficjentów GOPS w Miedzyrzecu Podlaskim z tytułu ubóstwa, zamieszkujących sołectwo Strzakły, wyniosła 25 osób, w 2014 roku 6 osób, a w 2015 roku 9 osób. Oznacza to, że w 2015 roku liczba beneficjentów GOPS z tytułu ubóstwa spadła o 16 osób, czyli o 64%. Analizując powyższe dane przez pryzmat ludnościowy przedmiotowego sołectwa możemy zaobserwować, że w latach liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu ubóstwa w przeliczeniu na 100 mieszkańców kształtowała się na poziomie: 6,05 (2013 r.), 1,47 (2014 r.) oraz 2,24 (2015 r.). Jak pokazują powyższe dane w analizowanym okresie czasu odnotowano pozytywny trend spadkowy w odniesieniu do liczby osób dotkniętych ubóstwem przypadającej na 100 mieszkańców sołectwa Strzakły. Spadek wyniósł tutaj 62,92%. Najkorzystniejszą sytuację w obrębie analizowanego zjawiska odnotowano w latach na terenie sołectwa Żabce, gdzie liczba osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu ubóstwa spadła z 21 (2013 rok) do zera (2015 rok). Biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy badanego sołectwa widzimy, że w 2013 roku liczba mieszkańców korzystających z pomocy GOPS z tytułu ubóstwa w przeliczeniu na 100 mieszkańców jednostki wyniosła 4,40, natomiast w latach 2014 i 2015 kształtowała się ona na poziomie zero, gdyż w tych latach nie odnotowano ani jednego mieszkańca sołectwa, który korzystałby z pomocy społecznej z tytułu ubóstwa. Spadek liczby beneficjentów pomocy społecznej z tytułu ubóstwa przypadających na 100 mieszkańców sołectwa wyniósł zatem na przestrzeni lat %. Jedynym podobszarem rewitalizacji, w obrębie którego odnotowano wzrost analizowanego zjawiska jest sołectwo Rzeczyca. W tej jednostce analitycznej liczba beneficjentów GOPS z tytułu ubóstwa w 2013 roku oraz w 2014 roku kształtowała się na poziomie zerowym, natomiast w 2015 roku wyniosła ona 11 osób. W związku z powyższym, w dwóch pierwszych latach analizy (2013 i 2014 rok) liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu ubóstwa na 100 mieszkańców wyniosła 0, natomiast w 2015 roku wyniosła 1,22. str. 46

48 Dynamika analizowanego zjawiska pokazuje, że na przestrzeni lat liczba mieszkańców sołectwa Rzeczyca korzystających z pomocy społecznej z tytułu ubóstwa w przeliczeniu na 100 mieszkańców uległa wzrostowi o 100%. Wykres 12 Dynamika zmiany liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu ubóstwa na 100 mieszkańców w latach wg podziału na poszczególne podobszary rewitalizacji 9,00 8,00 8,06 8,06 8,02 7,00 6,00 6,05 5,00 4,40 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 2,33 2,24 1,96 1,79 1,47 1,22 0,00 0,00 0,00 0,00 Halasy Rogoźnica Rzeczyca Strzakły Żabce Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim Wśród grupy najliczniejszych powodów przyznawania różnego rodzaju świadczeń przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim znajduje się również bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. Rodzina jako podstawowa komórka społeczna jest pierwszym i najważniejszym środowiskiem dziecka, której obowiązkiem jest zaspokojenie wszystkich jego potrzeb. Wywiera istotny wpływ na kształtowanie się postaw, aspiracji, systemów wartości. Nieprawidłowe funkcjonowanie rodziny, złe wypełnianie ról społecznych powoduje jej destrukcję. W rodzinach dysfunkcyjnych często występują u dzieci problemy w nauce, problemy wychowawcze aż do wkraczania na drogę przestępstwa. Bezradność osób w sprawach opiekuńczo- wychowawczych jest jednym z ważniejszych problemów dotyczących zwłaszcza rodzin o niskim statusie społecznym i niskiej świadomości wychowawczej, o zaburzonych relacjach małżeńskich. Sytuacja, przy braku zapewnienia odpowiedniego wsparcia rodzinie wobec braku prawidłowych wzorców do naśladowania przez dziecko może doprowadzić do sytuacji dziedziczenia negatywnych postaw rodzicielskich str. 47

49 i niekorzystnie oddziaływać na późniejsze pełnienie ról rodzicielskich wobec własnych dzieci a także powodować zjawisko dziedziczenia biedy. 12 W latach liczba osób pobierających rożnego rodzaju świadczenia z tego tytułu ulegała wahaniom: 2013 r. 276, 2014 r. 325, 2015 r Analizując to zjawisko przez pryzmat liczby osób korzystających z pomocy społecznej z tegoż powodu na 100 mieszkańców, zauważamy, że w co piątej z jednostek referencyjnych liczba ta kształtowała się na poziomie wyższym niż średnia dla gminy Miedzyrzec Podlaski, która wyniosła w 2015 r. 2,62. Szczególnie niekorzystnie kształtował się on w sołectwie Rogoźnica Kolonia, gdzie przekroczył on wartość dla gminy niema 6-krotnie. Ponad 3-krotnie wyższy wskaźnik zanotowano także w sołectwie Utrówka. Analiza ww. zjawiska na poszczególnych podobszarach rewitalizacji ujawniła, że najbardziej niekorzystna sytuacja w odniesieniu do liczby osób pobierających świadczenia z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego miała miejsce w latach na terenie następujących sołectw: Halasy, Rzeczyca oraz Żabce. W obrębie tych podobszarów rewitalizacji odnotowano bowiem wzrost liczby beneficjentów pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. W obrębie sołectwa Halasy liczba mieszkańców pobierających świadczenia z GOPZ z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego wynosiła w 2013 roku 7 osób, w 2014 roku 10, a w 2015 roku 19, co oznacza wzrost o 12 osób, czyli o 171,43%. Biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy analizowanego sołectwa możemy zaobserwować, że w 2013 roku liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego w przeliczeniu na 100 mieszkańców sołectwa wyniosła 1,25, w 2014 roku wyniosła ona 1,79, a w ,39. Nastąpił zatem wzrost analizowanego wskaźnika o 170,46%. Negatywną tendencję wzrostową analizowanego zjawiska zaobserwowano również na terenie sołectwa Rzeczyca. Na tym podobszarze rewitalizacji liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego wynosiła w latach odpowiednio: 0, 24, 29. W przeliczeniu na 100 mieszkańców liczba beneficjentów GOPS z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego wyniosła tutaj w 2013 roku: 0, w 2014 roku: 2,72, a w 2015 roku: 3,23. Nastąpił zatem wzrost analizowanego wskaźnika o 100%. Wzrost badanego zjawiska na przestrzeni lat osiągnął 100%-owy poziom również na terenie podobszaru rewitalizacji obejmującego swoim zasięgiem sołectwo Żabce. W tym sołectwie liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego wyniosła w 2013 roku 0, w 2014 roku wyniosła 6, a w 2015 roku 3. Biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy analizowanego sołectwa możemy zaobserwować, że w 2013 roku liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego w przeliczeniu na Na podstawie: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Miedzyrzec Podlaski na lata str. 48

50 mieszkańców sołectwa wyniosła 0, w 2014 roku wyniosła ona 1,27, a w ,65. Nastąpił zatem wzrost analizowanego wskaźnika o 100%. Na podobszarze rewitalizacji obejmującym sołectwo Strzakły liczba mieszkańców wymagających wsparcia z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego uległa nieznacznemu spadkowi na przestrzeni lat W 2015 roku wyniosła ona 15 osób, w 2014 roku 18 osób, a w 2013 roku 16 osób. Jak pokazują powyższe dane, liczba beneficjentów GOPS z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego spadła w 2015 roku o jedną osobę w porównaniu z rokiem 2013, czyli o około 6,25%. Analizując zjawisko przez pryzmat potencjału ludnościowego sołectwa Strzakły możemy zauważyć, że w 2013 roku liczba osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego w przeliczeniu na 100 mieszkańców tegoż sołectwa kształtowała się na poziomie 3,87, w 2014 na poziomie 4,42, a w 2015 roku na poziomie 3,74. Jak wskazują powyższe dane w latach liczba osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego przypadająca na 100 mieszkańców sołectwa Strzakły uległa pozytywnemu trendowi spadkowemu. Spadek, który odnotowano wyniósł 3,44%. Pozytywną tendencję spadkową w odniesieniu do analizowanego zjawiska odnotowano również na terenie sołectwa Rogoźnica. W latach liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego wynosiła na tym podobszarze rewitalizacji odpowiednio: 30, 20 i 10. Oznacza to, że na przestrzeni analizowanego okresu czasu liczba beneficjentów GOPS z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego spadła tutaj o 20 osób, co oznacza około 66,67%-owy spadek. Biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy analizowanego sołectwa możemy zaobserwować, że w 2013 roku liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego w przeliczeniu na 100 mieszkańców sołectwa wyniosła 5,89, w 2014 roku wyniosła ona 3,93, a w ,96. Nastąpił zatem spadek analizowanego wskaźnika o 66,80%. str. 49

51 Wykres 13 Dynamika zmiany liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego na 100 mieszkańców w latach wg podziału na poszczególne podobszary rewitalizacji 7,00 6,00 5,89 5,00 4,42 4,00 3,39 3,93 3,23 3,87 3,74 3,00 2,72 2,00 1,79 1,96 1,25 1,27 1,00 0,65 0,00 0,00 0,00 Halasy Rogoźnica Rzeczyca Strzakły Żabce Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim Kolejnym z negatywnych zjawisk zauważalnym w gminie Międzyrzec Podlaski są problemy zdrowotne mieszkańców gminy związane z długotrwałą lub ciężką chorobą. Liczba osób korzystających w gminie z pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby na przestrzeni lat kształtowała się na wysokim poziomie i wynosiła w 2013 roku 181 osoby, w 2014 r. 181 osoby, a w 2015 roku 168 osoby. Gdy na analizowane zjawisko spojrzymy przez pryzmat potencjału ludnościowego, okazuje się, że przedmiotowy problem ulega nieznacznemu zmniejszeniu. W 2015 roku z największą koncentracją tegoż problemu mamy do czynienia, podobnie jak w przypadku problemu ubóstwa, w sołectwach Halasy (liczba osób, które uzyskały pomoc społeczną w związku z długotrwałą lub ciężką chorobą na 100 mieszkańców =1,78), Pościsze-Kolonia Wolańska (1,67), Rogoźnica (1,96), Rogoźnica Kolonia (1,60), Rogoźniczka (1,91), Zawadki (1,94), Zaścianki (2,60). Powyżej średniej dla gminy sytuacja kształtuje się także w zakresie sołectw: Wysokie, Wólka Krzymowska, Przychody, Misie, Łuniew, Łukowisko, Krzewica, Kożuszki. Specjalistyczne wsparcie z zakresu ochrony zdrowia na terenie gminy realizuje Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Zdrowia w Tłuścu oraz Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Zdrowia w Rogoźnicy. Zapewniają on usługi w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. Oprócz tego w Urzędzie Gminy funkcjonuje punkt konsultacyjny dla osób z problemem alkoholowym, współuzależnionych oraz osób doświadczających przemocy. str. 50

52 Bliskie położenie gminy wiejskiej względem miasta Międzyrzec Podlaski sprawia, że spora część mieszkańców analizowanej gminy korzysta z placówek świadczących usługi w zakresie ochrony zdrowia i usytuowanych w mieście (np. szpital powiatowy, Poradnia Zdrowia Psychicznego PSYCHE ). Ze względu na brak dokładnych danych dotyczących zarówno liczby mieszkańców chorujących w gminie, jaki i rodzajów schorzeń, z którymi się borykają, informacji na temat sytuacji zdrowotnej mieszkańców gminy mogą dostarczyć dane dotyczące przyczyn zgonów. W świetle danych GUS przyczyny zgonów mieszkańców gminy Międzyrzec Podlaski nie odbiegają od statystycznie występujących przyczyn w skali całego kraju. Na pierwszym miejscu plasują się choroby układu krążenia w obrębie analizowanej gminy stanowiły one w roku 45% wszystkich zgonów (województwo lubelskie 47%, Polska 45,1%). Kolejną z przyczyn zgonów w gminie są nowotwory 19,2% wszystkich zgonów (województwo lubelskie 23,2%, Polska 26,6%). Choroby układu oddechowego odpowiadają za kolejne 6,7% zgonów (województwo lubelskie 5,3%, Polska 5,4%). 13 W zakresie liczby mieszkańców poszczególnych podobszarów rewitalizacji, którzy otrzymywali na przestrzeni lat pomoc z GOPS z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby najgorszą sytuację zaobserwowano w analizowanym okresie na terenie następujących sołectw: Rzeczyca, Halasy oraz Żabce. W obrębie tych podobszarów rewitalizacji na przestrzeni lat odnotowano bowiem negatywny trend wzrostowy zjawiska. W sołectwie Rzeczyca liczba beneficjentów GOPS z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby wynosiła: w 2013 roku 7 osób, w 2014 roku 11 osób, a w 2015 roku 13 osób. Liczba ta wzrosła zatem w 2015 roku, w porównaniu z rokiem 2013, o 6 osób, co stanowi 85,71%-owy wzrost. Gdy na badane zjawisko spojrzymy przez pryzmat potencjału ludnościowego sołectwa Rzeczyca okazuje się, że liczba osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby przypadająca na 100 mieszkańców sołectwa wyniosła w 2013 roku 0,81, w 2014 roku wyniosła 1,25, a w 2015 roku wyniosła 1,45. Odnotowano zatem wzrost o 77,66%. Drugim podobszarem rewitalizacji, w obrębie którego również odnotowano na przestrzeni lat negatywne tendencje wzrostowe w odniesieniu do liczby mieszkańców korzystających z GOPS z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby było sołectwo Halasy. W 2015 roku liczba beneficjentów pomocy społecznej z tego tytułu wyniosła w tym sołectwie 10 i była wyższa od danych za rok 2013 o jedną osobę ( beneficjentów, beneficjentów), czyli o 11,11%. W przeliczeniu na 100 mieszkańców sołectwa liczba osób otrzymujących pomoc społeczną z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby kształtowała się w analizowanym okresie czasu na następującym poziomie: w 2013 roku 1,61, w 2014 roku 1,79, w 2015 roku 1,78. Nastąpił zatem wzrost liczby osób borykających się z problemami zdrowotnymi i pobierających z tego tytułu wsparcie z GOPS przypadających na 100 mieszkańców. Wzrost ten wyniósł w latach ,71%. Tendencję wzrostową zjawiska, aczkolwiek na najniższym poziomie niż ta zaobserwowana w opisanych powyżej podobszarach rewitalizacji, odnotowano także w obrębie sołectwa Żabce. W sołectwie tym liczba beneficjentów GOPS z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby wynosiła: w 2013 roku 3 osoby, w 2014 roku 2 osoby, a w 2015 roku 3 osób. Pomimo, że liczba beneficjentów pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby 13 Na podstawie: str. 51

53 kształtowała się w 2013 roku i w 2015 roku na takim samym poziomie, to, biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy sołectwa Żabce, wykazywała ona w analizowanym okresie tendencję wzrostową. Gdy na badane zjawisko spojrzymy przez pryzmat potencjału ludnościowego sołectwa Rzeczyca okazuje się, że liczba osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby przypadająca na 100 mieszkańców sołectwa wyniosła w 2013 roku 0,63, w 2014 roku wyniosła 0,42, a w 2015 roku wyniosła 0,65. Odnotowano zatem wzrost o 3,70%. Dużo lepiej sytuacja prezentuje się w odniesieniu do badanego zjawiska na terenie pozostałych podobszarów rewitalizacji, tj. sołectw Rogoźnica oraz Strzakły. Na podobszarze rewitalizacji obejmującym sołectwo Rogoźnica liczba mieszkańców wymagających wsparcia z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby uległa dość znacznemu spadkowi na przestrzeni lat W 2015 roku wyniosła ona 10 osób, w 2014 roku 11 osób, a w 2013 roku 15 osób. Jak pokazują powyższe dane, liczba beneficjentów GOPS z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby spadła w 2015 roku o 5 osób w porównaniu z rokiem 2013, czyli o około 33,33%. Analizując zjawisko przez pryzmat potencjału ludnościowego sołectwa Rogoźnica możemy zauważyć, że w 2013 roku liczba osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby w przeliczeniu na 100 mieszkańców tegoż sołectwa kształtowała się na poziomie 2,95, w 2014 na poziomie 2,16, a w 2015 roku na poziomie 1,96. Jak wskazują powyższe dane w latach liczba osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby przypadająca na 100 mieszkańców sołectwa Rogoźnica uległa pozytywnemu trendowi spadkowemu. Spadek, który odnotowano wyniósł 33,59%. Pozytywną tendencję spadkową w odniesieniu do analizowanego zjawiska odnotowano również na terenie sołectwa Strzakły. W latach liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby wynosiła na tym podobszarze rewitalizacji odpowiednio: 7, 7, 4. Oznacza to, że na przestrzeni analizowanego okresu czasu liczba beneficjentów GOPS z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby spadła tutaj o 3 osoby, co oznacza około 42,86%-owy spadek. Biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy analizowanego sołectwa możemy zaobserwować, że w 2013 roku liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby w przeliczeniu na 100 mieszkańców sołectwa wyniosła 1,69, w 2014 roku wyniosła ona 1,72, a w Nastąpił zatem spadek analizowanego wskaźnika o 41,15%. str. 52

54 Wykres 14 Dynamika zmiany liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby na 100 mieszkańców w latach wg podziału na poszczególne podobszary rewitalizacji 3,50 3,00 2,95 2,50 2,16 2,00 1,50 1,00 0,50 1,79 1,78 1,61 1,96 0,81 1,25 1,45 1,69 1,72 1,00 0,63 0,42 0,65 0,00 Halasy Rogoźnica Rzeczyca Strzakły Żabce Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim Kolejnym ze zdiagnozowanych problemów gminy Międzyrzec Podlaski jest niepełnosprawność 14. Do osób niepełnosprawnych kierowane jest wsparcie w szczególności w formie zasiłku stałego lub okresowego. Wśród najczęstszych problemów osób niepełnosprawnych znajdują się: utrudniony dostęp do leczenia i rehabilitacji bariery architektoniczne i komunikacyjne; słaba sytuacja ekonomiczna bariery psychologiczne; izolacja społeczna; brak zatrudnienia. 15 W odniesieniu do obszaru całej gminy Międzyrzec Podlaski w latach odnotowano spadek liczby mieszkańców pobierających świadczenie z tytułu niepełnosprawności. W 2015 roku liczba tych osób wyniosła w obrębie gminy 232, w 2014 roku 201, a w 2013 roku 236. Liczba beneficjentów GOPS z tytułu niepełnosprawności spadła zatem w 2015 roku, w porównaniu z rokiem 2013, o 4 osoby, czyli o 1,69%. Biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy gminy Międzyrzec Podlaski możemy zauważyć, że liczba osób korzystających z różnych form wsparcia GOPS z tytułu niepełnosprawności w przeliczeniu na 100 mieszkańców sołectwa kształtowała się w latach na poziomie: w 2013 roku 2,23, w 2014 roku 1,91, w 2015 roku 2,20. Liczba beneficjentów GOPS z powodu niepełnosprawności przypadająca na 100 mieszkańców spadła w analizowanym okresie czasu o 1,21%. 14 Niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. 15 Na podstawie: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Miedzyrzec Podlaski na lata str. 53

55 Ten pozytywny trend spadkowy zjawiska charakterystyczny dla obszaru gminy Międzyrzec Podlaski odnotowano jedynie na terenie jednego podobszaru wyznaczonego do rewitalizacji. Podobszarem tym jest sołectwo Żabce, gdzie liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności spadła z 9 osób w 2013 roku do 8 osób w 2015 roku (w 2014 roku wyniosła ona 4). Odnotowano zatem spadek o jedną osobą, czyli o 11,11%. Biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy sołectwa Żabce, możemy zaobserwować, że liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności w przeliczeniu na 100 mieszkańców tegoż obszaru kształtowała się na następującym poziomie: w 2013 wynosiła 1,89, w 2014 roku wynosiła 0,85, a w ,74. Nastąpił zatem spadek analizowanego wskaźnika o 7,83%. W pozostałych czterech podobszarach rewitalizacji, tj. sołectwie: Halasy, Rogoźnica, Rzeczyca oraz Strzakły, odnotowano negatywny trend wzrostowy analizowanego zjawiska. Z najgorszą sytuacją mamy do czynienia w obrębie sołectwa Rogoźnica. Na przestrzeni lat odnotowano tutaj 100%-owy wzrost liczby mieszkańców pobierających świadczenia z tytułu niepełnosprawności. W 2013 oraz w 2014 roku nie odnotowano ani jednego beneficjenta GOPS z tegoż tytułu, natomiast w 2015 roku aż 6 mieszkańców pobierało świadczenia w związku z niepełnosprawnością. Gdy przeanalizujemy zjawisko przez pryzmat potencjału ludnościowego sołectwa możemy zaobserwować, że w latach liczba osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności przypadająca na 100 mieszkańców sołectwa Rogoźnica kształtowała się na poziomie: 0 (2013 i 2014 rok) oraz 1,17 (2015 rok). Liczba ta wzrosła zatem na przestrzeni badanego okresu o 100%. Wysoki wzrost analizowanego problemu odnotowano również w latach na terenie sołectwa Strzakły. Osoby pobierające świadczenia z powodu niepełnosprawności stanowiły w 2013 roku 2, a w 2015 roku 3. W 2014 roku nie odnotowano ani jednego mieszkańca, który korzystałby z pomocy społecznej z tegoż tytułu. Analiza tego problemu przez pryzmat potencjału ludnościowego sołectwa wskazuje, że na przestrzeni lat liczba beneficjentów GOPS w Międzyrzecu Podlaskim pobierających świadczenia z tytułu niepełnosprawności przypadająca na 100 mieszkańców kształtowała się na następującym poziomie: w 2013 roku wyniosła ona 0,48, w 2014 roku wyniosła 0, a w 2015 roku wyniosła 0,75. W 2015 roku, w porównaniu z rokiem 2013, nastąpiła zatem wzrost liczby mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności w przeliczeniu na 100 mieszkańców o 54,49%. Kolejnym sołectwem, na terenie którego również wzrosła liczba mieszkańców pobierających różnego rodzaju świadczenia z tytułu niepełnosprawności jest sołectwo Rzeczyca. Ich liczba w latach wzrosła o 6, czyli o 40%. W 2015 wyniosła ona 21 osób, w 2014 roku 16 osób, a w 2015 roku 15 osób. Liczba ta w przeliczeniu na 100 mieszkańców analizowanego sołectwa kształtowała się na następującym poziomie: w 2013 roku 1,74, w 2014 roku 1,81, a w 2015 roku 2,34. W latach nastąpił zatem wzrost liczby beneficjentów pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności przypadającej na 100 mieszkańców sołectwa Rzeczyca o 33,93%. Najniższy wzrost badanego problemu zaobserwowano w obrębie sołectwa Halasy. Tutaj liczba mieszkańców korzystających z GOPS z tytułu niepełnosprawności wyniosła na przestrzeni lat odpowiednio: 13, 14, 14, co oznacza, że wzrosła o 7,69%. Gdy spojrzymy na to zjawisko pod kątem potencjału ludnościowego analizowanego podobszaru rewitalizacji możemy zaobserwować, że liczba osób korzystających z pomocy społecznej str. 54

56 z powodu niepełnosprawności przypadająca na 100 mieszkańców wynosiła w latach odpowiednio: 2,33 (2013 r.), 2,51 (2014 r.), 2,50 (2015 r.), a zatem wzrosła o 7,31%. Wykres 15 Dynamika zmiany liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności na 100 mieszkańców w latach wg podziału na poszczególne podobszary rewitalizacji 3,00 2,50 2,51 2,33 2,50 2,34 2,00 1,74 1,81 1,89 1,74 1,50 1,17 1,00 0,75 0,85 0,50 0,00 0,48 0,00 0,00 0,00 Halasy Rogoźnica Rzeczyca Strzakły Żabce Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim W analizowanym okresie czasu najrzadziej występującym powodem wsparcia udzielonego przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim był alkoholizm i narkomania. W porównaniu do najczęściej występujących przyczyn przyznania świadczeń z GOPS, powody ujęte powyżej były sporadycznie podstawą otrzymania świadczeń przez osoby korzystające z pomocy społecznej. Analiza danych źródłowych pozwala stwierdzić, że skala tych zjawisk w latach była niewielka i obejmowała łącznie kilka osób każdego roku. W związku z występującym w rodzinie alkoholizmem i narkomanią pomoc na przestrzeni lat otrzymywało odpowiednio: 5, 2 i 3 osoby zamieszkujące sołectwo Halasy; 9, 0 i 1 osoby zamieszkujące sołectwo Rogoźnica; 0, 1 i 0 osób zamieszkujących sołectwo Rzeczyca; 6, 0 i 0 osób zamieszkujących sołectwo Strzakły; 0, 1 i 1 osoby zamieszkujące sołectwo Żabce. Choć zaprezentowane dane wskazują, że skala problemu jest nieduża, to informacje uzyskane podczas opracowywania diagnozy nie są już tak optymistyczne. Problem spożywania alkoholu wśród dorosłych mieszkańców jest spory. Ze względu na tradycje str. 55

57 i obyczaje odmowa wypicia skutkuje ostracyzmem. Oprócz tego, ważnym czynnikiem spowszednienia picia, decydującym o sięganiu po alkohol wśród ludności z obszaru rewitalizacji jest nuda. Mieszkańcy nie mają zbyt wielu możliwości wyboru jeśli chodzi o spędzanie wolnego czasu czy obcowanie z kulturą. Poza tym brakuje im świadomości w zakresie skutków nadmiernego spożywania alkoholu. Uważają, że picie jest zupełnie normalnym elementem ich codziennego życia. Problem choroby alkoholowej jest bagatelizowany. Dorośli nie widząc problemu w częstym jego spożywaniu, przekazują negatywne wzorce kolejnym pokoleniom. Szczególnie niepokoi fakt, że z roku na rok wzrasta liczba młodzieży sięgającej często po alkohol przed uzyskaniem pełnoletniości. Dodatkowo inicjacja alkoholowa wśród młodych osób zaczyna się coraz wcześniej. Sięganie po alkohol jest silnie związane z procesem dojrzewania, kiedy nastolatkowe przechodzą intensywne przemiany fizyczne, psychiczne i społeczne. To okres w życiu młodego człowieka sprzyjający eksperymentowaniu, testowaniu i poszukiwaniu nowych doświadczeń. Młodzież ujawnia wtedy różne zachowania problemowe, tj. picie alkoholu, palenie papierosów, wczesne podejmowanie współżycia, wchodzenie w konflikty z prawem, niekiedy stosowanie narkotyków oraz wiele innych. Mimo, że u młodych ludzi bardzo rzadko można zdiagnozować chorobę alkoholową, to samo spożywanie alkoholu stwarza ryzyko uzależnienia od alkoholu w przyszłości. Poza tym wśród młodzieży zauważalny jest problem tzw. picia obyczajowego ( dla towarzystwa ). Ze zjawiskiem uzależnienia często bezpośrednio związany jest problem przemocy w rodzinie 16. Mając na względzie jego złożoność i wieloaspektowość bardzo trudno jest oszacować faktyczną skalę osób, których to zjawisko dotyka. Jest to związane z faktem, że bardzo często przemoc domowa jest ukrywana i spora część osób, które jej doświadczają, nie decyduje się na ujawnienie i zwrócenie się o pomoc do instytucji działających w ramach lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy. Zdecydowanie najpoważniejszą trudnością w diagnozowaniu wielkości zjawiska przemocy w rodzinie jest uzyskanie wiarygodnych i rzeczywistych danych, charakteryzujących rozmiar przemocy, bowiem z wielu przyczyn przemoc w rodzinie jest problemem ukrytym. W świetle danych źródłowych, dotyczących liczby rodzin z obszaru rewitalizacji, które miały założoną Niebieską Kartę, widzimy, że w obrębie sołectwa Halasy liczba ww. rodzin wyniosła w latach odpowiednio: 2, 1, 0. W sołectwie Rogoźnica oraz sołectwie Rzeczyca liczba rodzin z założoną Niebieską Kartą kształtowała się na poziomie: w , w 2014 i 2015 nie odnotowano w tych sołectwach ani jednej rodziny z założoną Niebieską Kartą. W obrębie sołectwa Strzakły liczba rodzin z Niebieską Kartą wyniosła w 2013 roku 1, w 201 roku 0, a w 2015 roku 1. W roku 2013 i 2014 na terenie sołectwa Żabce nie odnotowano ani jednej rodziny, która miałaby założoną Niebieską Kartę, natomiast w 2015 roku tylko jedna rodzina miała wszczętą powyższą procedurę. Celem precyzyjnego uchwycenia problemu ubóstwa i wykluczenia społecznego na terenie gminy Międzyrzec Podlaski oraz wyznaczonego obszaru rewitalizacji analizie poddano kwestię pomocy finansowej skierowanej do dzieci i młodzieży do 15 roku życia włącznie, wychowujących się w rodzinach o niskich dochodach. Pomoc finansowa, o której mowa powyżej przyjęła formę dożywiania przyznawanego przez GOPS w Międzyrzecu Podlaskim. Na przestrzeni lat liczba dzieci i młodzieży korzystających z dożywiania wynosiła 16 Przemoc w rodzinie polega na umyślnym działaniu i zaniechaniu naruszającym prawa lub dobra osobiste członków rodziny i osób wspólnie zamieszkujących. W szczególności chodzi tu o narażenie tych osób na utratę życia, zdrowia, naruszenie ich godności, nietykalności cielesnej, a także wolności (w tym seksualnej). Przemoc charakteryzuje wyrządzanie szkody na zdrowiu fizycznym i psychicznym drugiej osoby, spowodowanie jej cierpienia i krzywdy moralnej. str. 56

58 w gminie Międzyrzec Podlaski odpowiednio: 711, 734 i 636. Jak pokazują powyższe dane, przekazane przez GOPS w Miedzyrzecu Podlaskim, liczba dzieci i młodzieży korzystających z tej formy wsparcia zmniejszyła się w analizowanym okresie o 75 osób, czyli o 10,55%. W 2015 roku dzieci i młodzież do lat 15, korzystające z dożywiania przyznawanego przez GOPS stanowiły aż 35,33% wszystkich osób w tej grupie wiekowej. Trzeba jednak podkreślić, że w porównaniu z rokiem 2013 odnotowano na terenie gminy Międzyrzec Podlaski spadek udziału dzieci i młodzieży do 15 roku życia korzystających ze wsparcia GOPS w postaci dożywiania w ogólnej liczbie dzieci i młodzieży w tej grupie wiekowej. Spadek ten kształtował się na poziomie 20,30%. Korzystnie w tym zakresie prezentuje się sytuacja na podobszarach rewitalizacji, obejmujących sołectwa: Strzakły oraz Żabce. W obrębie tych sołectw na przestrzeni lat odnotowano spadek liczby dzieci i młodzieży korzystających z dożywiania organizowanego przez GOPS w Międzyrzecu Podlaskim. Na terenie sołectwa Strzakły liczba dzieci i młodzieży korzystających z dożywiania kształtowała się w latach na poziomie: 39 osób (2013 r.), 44 osoby (2014 r.) oraz 36 osób (2015 r.). W 2015 roku liczba dzieci i młodzieży korzystających ze wskazanej powyżej formy wsparcia zmniejszyła się tutaj o 3 osoby w stosunku do roku 2013, czyli o około 7,69%. Analizując powyższą kwestię przez pryzmat potencjału ludnościowego sołectwa Strzakły możemy zaobserwować, że w 2013 roku dzieci i młodzież korzystające z dożywiania stanowiły aż 59,09% ogólnej liczby dzieci i młodzieży do 15 roku życia włącznie, zamieszkujących sołectwo Strzakły. W 2014 roku udział ten kształtował się na poziomie 67,69%, a w 2015 roku 54,55%. Liczba dzieci i młodzieży korzystających z dożywiania, zamieszkujących sołectwo Żabce kształtowała się w latach na poziomie: 27 (2013 r.) i 19 (2014 r. i 2015 r.). W 2015 roku odnotowano zatem spadek liczby dzieci i młodzieży korzystających z pomocy GOPS w Międzyrzecu Podlaskim, pochodzących z terenu sołectwa Żabce, w porównaniu z rokiem Liczba ta obniżyła się o 8 osób, co stanowi spadek o 29,63%. Dzieci i młodzież korzystające z dożywiania stanowiły odpowiednio: 33,75% (2013 r.), 23,17% (2014 r.) i 23,75% (2015 r.) wszystkich osób do 15 roku życia włącznie zamieszkujących obszar sołectwa Żabce. Dużo gorzej sytuacja prezentuje się w tym zakresie w pozostałych podobszarach rewitalizacji, obejmujących sołectwa: Halasy, Rogoźnica oraz Rzeczyca. Na tych podobszarach liczba dzieci i młodzieży korzystających z dożywiania organizowanego przez GOPS w Międzyrzecu Podlaskim wykazywała w latach tendencję wzrostową. W obrębie sołectwa Halasy liczba dzieci i młodzieży objętych wsparciem GOPS kształtowała się w latach na poziomie: 7 osób (2013 r.), 30 osób (2014 r.) oraz 49 osób (2015 r.). W 2015 roku liczba dzieci i młodzieży korzystających z dożywiania była wyższa od danych za rok 2013 o 42 osoby, czyli o 600%. Młodzi mieszkańcy sołectwa, korzystający z dożywiania przyznawanego przez GOPS stanowili na przestrzeni lat odpowiednio: 8,54%, 34,48% oraz 51,58% wszystkich mieszkańców do 15 roku życia włącznie. Liczba dzieci i młodzieży korzystających z dożywiania organizowanego przez GOPS, zamieszkujących teren sołectwa Rogoźnica wyniosła w 2015 roku 55 osób i była wyższa od danych za 2013 rok o 5 osób (po 50 osób w 2013 roku i w 2014 roku), czyli o 10%. Dzieci i młodzież pochodzący z sołectwa Rogoźnica stanowiły na przestrzeni lat str. 57

59 odpowiednio: 67,57%, 62,50% oraz 64,71% wszystkich mieszkańców sołectwa do 15 roku życia włącznie. Ostatnim podobszarem rewitalizacji, w obrębie którego również odnotowano negatywne tendencje wzrostowe zjawiska jest sołectwo Rzeczyca. Liczba dzieci i młodzieży korzystających z dożywiania organizowanego przez GOPS wyniosła tutaj na przestrzeni lat odpowiednio: 39, 42 oraz 41. Dane te wskazują, że w analizowanym okresie czasu liczba dzieci i młodzieży korzystających z dożywiania wzrosła o 2 osoby, czyli o 5,13%. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę potencjał ludnościowy sołectwa Rzeczyca, zauważymy, że udział dzieci i młodzieży korzystających z dożywiania w ogólnej liczbie mieszkańców do 15 roku życia włącznie uległ na przestrzeni lat spadkowi. Udział ten kształtował się w badanym czasie na poziomie: 29,77% (2013 r.), 28,77% (2014 r.) oraz 24,70% (2015 r.). Pomoc społeczna obejmuje swoim zasięgiem różnorodną grupę ludzi i różne pokolenia. W ostatnich latach zadań w pomocy przybywa, co wiąże się też ze wzrostem wydatków. Kwota świadczeń przyznanych przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej na przestrzeni lat ulegała systematycznemu wzrostowi, mimo spadku liczby osób korzystających ze świadczeń. W latach średnia kwota udzielonych świadczeń przypadająca na 1 beneficjenta GOPS wzrosła z 394,90 zł do około 419,42 zł, co oznacza ponad 6%-owy wzrost. W 2015 roku w 17 sołectwach przedmiotowa kwota świadczeń przekroczyła średnią referencyjną. Najgorszą sytuację odnotowano w sołectwach, gdzie średnia kwota świadczeń przekroczyła ponad 2-krotnie średnią gminy. Mowa tutaj o Sawkach i Puchaczach. str. 58

60 Wykres 16 Średnia kwota świadczeń przypadająca na 1 beneficjenta GOPS w 2015 roku wg jednostek referencyjnych(pln) Żabce Zawadki Zaścianki Zasiadki Wysokie Wólka Krzymowska Utrówka Tuliłów Tłuściec Strzakły Sitno Sawki Rzeczyca Rudniki Rogoźniczka Rogoźnica Kolonia Rogoźnica Puchacze Manie Przychody Pościsze-Kolonia Wolańska Misie Łuniew Łukowisko Łuby Krzymoszyce Krzewica Kożuszki Koszeliki Jelnica Halasy Dołhołęka Bereza 84,69 212,35 236,38 297,29 348,51 308,57 320,29 280,15 280,30 289,73 224,83 242,98 333,81 255,04 286,51 447,88 413,13 492,76 462,04 608,91 511,04 539,53 432,20 463,06 591,88 585,73 682,79 645,70 712,40 768,72 737,00 866,18 903,05 0,00 100,00 200,00 300,00 400,00 500,00 600,00 700,00 800,00 900, ,00 Średnia gminy = 419,42 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim Uwzględniając pryzmat dynamiki zmiany średniej kwoty przypadającej na 1 beneficjenta GOPS w latach w 13 sołectwach zaobserwowano niekorzystne, wzrostowe tendencje w odniesieniu do kwoty świadczeń wypłacanych w przeliczeniu na 1 świadczeniobiorcę. Szczególnie niekorzystna sytuacja wystąpiła w sołectwie Sawki, gdzie kwota wzrosła ze 157,70 PLN do 866,18 PLN, co oznacza ponad 4-krotne zwiększenie kwoty udzielonych świadczeń. Ponad 2-krotne zwiększenie kwoty udzielonych świadczeń zanotowano natomiast w sołectwach: Sitno (z 98,72 PLN do 308,57 PLN) oraz Pościsze- Kolonia Wolańska (ze 184,28 PLN do 645,70 PLN). Podobszarem rewitalizacji, w obrębie którego odnotowano najbardziej niepokojącą sytuację w odniesieniu do średniej kwoty przypadającej na 1 beneficjenta GOPS jest sołectwo Rogoźnica. W przedmiotowym sołectwie, jako jedynym spośród wszystkich podobszarów rewitalizacji, odnotowano na przestrzeni lat wzrost średniej kwoty świadczeń przypadającej na 1 beneficjenta GOPS. Wzrost ten wyniósł 28,42 PLN, co oznacza, że w 2015 roku średnia kwota świadczeń przypadająca na 1 beneficjenta pomocy społecznej była wyższa od średniej kwoty z 2013 roku o około 9,74%. W 2013 roku średnia kwota wynosiła 291,87 PLN, w 2014 roku 308,20 PLN, a w 2015 roku 320,29 PLN. str. 59

61 Najlepszą sytuację w wyznaczonym obszarze rewitalizacji odnotowano w sołectwie Halasy, gdzie średnia kwota świadczeń przypadająca na 1 beneficjenta GOPS w Międzyrzecu Podlaskim spadła z 717,83 PLN w 2013 roku do 255,04 PLN w 2015 roku (w 2014 roku wyniosła ona 514,94 PLN). Spadek średniej kwoty świadczeń w przeliczeniu na 1 beneficjenta pomocy społecznej wyniósł w latach na terenie sołectwa Halasy 462,79 PLN, co oznacza spadek o 64,47%. Pozytywny trend spadkowy w odniesieniu do średniej kwoty świadczeń przypadającej na 1 beneficjenta GOPS w Międzyrzecu Podlaskim odnotowano na przestrzeni lat również w obrębie następujących podobszarów rewitalizacji: sołectwo Żabce, sołectwo Rzeczyca oraz sołectwo Strzakły. Na terenie sołectwa Żabce średnia kwota świadczeń w przeliczeniu na 1 beneficjenta pomocy społecznej wynosiła w latach odpowiednio: 405,32 PLN, 388,15 PLN, 297,29 PLN. Spadek analizowanej, średniej kwoty wyniósł zatem w badanym okresie 108,03 PLN, czyli około 26,65%. W dalej kolejności uplasowało się sołectwo Rzeczyca, w obrębie którego odnotowano w latach spadek średniej kwoty świadczeń przypadającej na 1 beneficjenta GOPS na poziomie 123,95 PLN. Oznacza to, że średnia kwota świadczeń w przeliczeniu na 1 osobę korzystającą z pomocy społecznej spadła w 2015 roku (571,83 PLN) w porównaniu z rokiem 2013 (447,88 PLN) o 21,68%. Najmniejszy, procentowy spadek średniej kwoty świadczeń przypadającej na 1 osobę korzystającą z pomocy społecznej świadczonej przez GOPS w Międzyrzecu Podlaskim odnotowano na terenie sołectwa Strzakły. W porównaniu z rokiem 2013 średnia kwota świadczeń przypadająca na 1 beneficjenta GOPS spadła tutaj w 2015 roku o 21,14%. Kwotowy spadek kształtował się na poziomie 124,13 PLN. W poszczególnych latach analizy średnia kwota wynosiła: w 2013 roku 587,19 PLN, w 2014 roku 439,85 PLN, a w 2015 roku 463,06 PLN. Wykres 17 Zmiana średniej kwoty świadczeń przypadającej na 1 beneficjenta GOPS w latach wg podziału na poszczególne podobszary rewitalizacji (PLN) 800,00 700,00 717,83 600,00 500,00 400,00 300,00 200,00 514,94 255,04 291,87 308,20 320,29 571,83 587,19 483,64 439,85 447,88 463,06 405,32 388,15 297,29 100,00 0,00 Halasy Rogoźnica Rzeczyca Strzakły Żabce str. 60

62 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim Należy jednocześnie zaznaczyć, że wysoki udział osób korzystających z pomocy społecznej jest jedną z przyczyn niskiego kapitału społecznego. Bezradność życiowa prowadzi w konsekwencji do wykluczania społecznego niektórych grup oraz ewentualnego osłabienia potencjału gospodarczego terenu w przyszłości. REKOMENDACJE 1. W obszarze rewitalizacji rekomenduje się realizację programów aktywizujących i wpierających wychodzenie z bezrobocia, ubóstwa, przełamujących marazm i bezradność, wspierających oddolną samoorganizację, rozwijających wiarę we własne możliwości i potencjały. W szczególności niezbędne jest intensywne wpieranie różnego rodzaju form pracy z dziećmi i młodzieżą nakierowane na przełamywanie zjawiska dziedziczenia ubóstwa oraz aktywizacja środowiska z wykorzystaniem instrumentów animacji kultury i pobudzania do aktywnego w niej uczestnictwa. Należy również podjąć interwencję w zakresie rozwoju różnego rodzaju form pracy z dziećmi i młodzieżą ukierunkowanych na rozwój cech indywidualnych (umiejętności werbalnych, towarzyskich, rozwijających mechanizmy samokontroli, kształtujących wysokie poczucie własnej wartości) i wpływających na umiejętność podejmowania świadomych decyzji. 2. Dodatkowo rekomenduje się zorganizowanie w obszarze rewitalizacji miejsc aktywności oraz zwiększenie oferty usług publicznych na rzecz osób niepełnosprawnych, będących ogniwem integracji i normalizacji życia społecznego, a także inicjatyw włączających ich społecznie. Jednocześnie należy pamiętać, iż wszystkie inicjatywy prowadzone w celu realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji, na każdym ich etapie, winny być realizowane zgodnie z zasadami uniwersalnego projektowania oraz równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. W efekcie czego zostanie zagwarantowany ich równy dostęp dla wszystkich mieszkańców. 3. Wśród dorosłych mieszkańców obszaru rewitalizacji należy podjąć działania w celu zmiany ich mentalności w zakresie spożywania alkoholu oraz propagowania prawidłowych wzorców BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE Bezpieczeństwo publiczne jest nieodzownym elementem wpływającym na jakość życia mieszkańców i rozwój lokalnej społeczności. Na jego obniżenie wpływają w największej mierze zdarzenia, które związane są z łamaniem prawa. Przestępczość jest zjawiskiem, które może wywierać bardzo negatywny wpływ na funkcjonowanie lokalnej społeczności. Mimo, że problem ten stanowi margines życia społecznego, jednak częstotliwość i intensywność zdarzeń o tym charakterze może wpływać na postawy i zachowania mieszkańców danego obszaru. Warto również mieć na uwadze, że dla wielu osób świadomość życia w bezpiecznej okolicy stanowi istotną wartość, często decydującą o wyborze miejsca do osiedlenia się. str. 61

63 Problemy związane z poziomem bezpieczeństwa stanowią jeden z podstawowych obszarów kryzysowych sfery społecznej. O istotności tego zjawiska świadczy m.in. wymienienie ich wprost w wytycznych. 17 Według danych źródłowych pozyskanych z Komendy Policji w Międzyrzecu Podlaskim liczba odnotowanych na terenie gminy Międzyrzec Podlaski w latach przestępstw była niewielka i wynosiła odpowiednio: 2013 r. -18, 2014 r. 9, 2015 r. 22. Liczba ta uległa wzrostowi o 4 przestępstwa, czyli o około 22,22%. Liczba przestępstw w przeliczeniu na 1 km 2 wyniosła w 2015 r. na terenie gminy 0,08. Przestępstwa nie wykazywały widocznej tendencji do koncentracji przestrzennej. Najczęściej popełnianymi przestępstwami były kradzieże cudzej rzeczy (50% wyszyńskich przestępstw). Obszarami, w obrębie których odnotowano przekroczenia badanego wskaźnika, są następujące jednostki referencyjne: Bereza (0,24), Jelnica (0,16), Krzewica (0,58), Misie (0,20), Manie (0,19), Puchacze (0,22), Rogoźnica (0,25), Rogoźniczka (0,46), Rudniki (0,77), Strzakły (0,30),Tłuściec (0,10), Wysokie (0,21), Żabce (0,14). Analiza dynamiki zmian zachodzących w odniesieniu do liczby popełnionych przestępstw przypadających na 1 km 2 w latach wskazuje, że w obrębie gminy zjawisko to uległo wzrostowi (wzrost o 2,22%). Badając sytuację w poszczególnych jednostkach referencyjnych, zauważalne jest, że największy przyrost analizowanego wskaźnika odnotowano w 7 sołectwach: Bereza, Jelnica, Krzewica, Manie, Puchacze, Strzakły (po 100%) oraz Rogoźniczka (200%). Jak pokazują dane Komendy Policji w Międzyrzecu Podlaskim najkorzystniej sytuacja prezentuje się w odniesieniu do analizowanego problemu w podobszarze rewitalizacji obejmującym swoim zasięgiem sołectwo Rzeczyca. W obrębie tego sołectwa na przestrzeni lat nie odnotowano ani jednego przestępstwa. Na terenie sołectwa Halasy liczba przestępstw wyniosła w 2013 roku 1, w 2014 również 1, a w 2015 nie odnotowano tutaj ani jednego przestępstwa. W przeliczeniu na 1 km 2 liczba przestępstw kształtowała się tutaj na poziomie: w 2013 roku 0,17, w ,17, a w 2015 roku 0. Zatem na przestrzeni analizowanego okresu odnotowano pozytywny trend spadkowy liczby przestępstw w przeliczeniu na 1 km 2. Spadek ten kształtował się na poziomie 100%. Kolejnym podobszarem rewitalizacji, na terenie którego odnotowano spadek liczby przestępstw jest sołectwo Rogoźnica. W latach liczba przestępstw, które miały miejsce na terenie tego sołectwa i zostały odnotowane przez Komendę Policji w Międzyrzecu Podlaskim, kształtowała się tutaj na poziomie: w 2013 roku 4 przestępstwa, w 2014 roku 1 przestępstwo, w 2015 roku 2 przestępstwa. Odnotowano zatem spadek o 2 przestępstwa, czyli o 50%. W przeliczeniu na 1 km 2 liczba przestępstw kształtowała się w sołectwie Rogoźnica na poziomie: w 2013 roku 0,50, w 2014 roku 0,12, a w 2015 roku 0,25. Liczba przestępstw w przeliczeniu na 1 km 2 na przestrzeni lat uległa więc spadkowi o 50%. Na terenie sołectwa Żabce, pomimo pewnego trendu spadkowego zauważalnego w 2014 roku (nie odnotowano wówczas ani jednego przestępstwa), w roku 2013 i 2015 liczba przestępstw, które zostały odnotowane przez Komendę Policji wyniosła po 1. W przeliczeniu na 1 km 2 liczba przestępstw kształtowała się tutaj w latach na następującym poziomie: 0,14 (2013 r.), 0 (2014 r.) oraz 0,14 (2015 r.). Gorzej sytuacja prezentuje się w sołectwie Strzakły. Jest to jedyny podobszar rewitalizacji, w obrębie którego na przestrzeni lat nastąpił wzrost liczby przestępstw 17 Zasady programowania, wdrażania i wsparcia rewitalizacji w Województwie Lubelskim, grudzień 2015 r. str. 62

64 odnotowanych przez Komendę Policji w Międzyrzecu Podlaskim. Liczba przestępstw kształtowała się tutaj na poziomie: 2013 rok 1 przestępstwo, 2014 rok nie odnotowano ani jednego przestępstwa, przestępstwa. W przeliczeniu na 1 km 2 liczba przestępstw wyniosła na terenie analizowanego podobszaru rewitalizacji odpowiednio: 0,15 w 2013 roku, 0 w 2014 roku oraz 0,30 w 2015 roku. Oznacza to, że na przestrzeni lat nastąpił wzrost liczby przestępstw w przeliczeniu na 1 km 2. Wzrost ten wyniósł 100%. Wykres 18 Dane nt. przestępstw odnotowanych w latach w poszczególnych podobszarach rewitalizacji Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Komendy Policji w Międzyrzecu Podlaskim O sytuacji w zakresie bezpieczeństwa publicznego świadczą również dane dotyczące liczby przeprowadzanych rokrocznie interwencji Policji. W roku 2015 na terenie gminy Policja interweniowała łącznie 443 razy. Pomimo, że w badanym okresie zaobserwowano pozytywne zjawisko spadku ogólnej liczby przeprowadzonych na terenie gminy interwencji, niepokoi fakt, iż liczb interwencji zarówno domowych (2013 r. 124, 2013 r. 144, 2015 r. 146), jak i zakłóceniem porządku i bezpieczeństwa publicznego (2013 r. 114, 2014 r. 105, 2015 r. str. 63

65 134) ulegała systematycznemu wzrostowi. W skali całej gminy intensywność analizowanego zjawiska była niewielka i wyniosła w 2015 roku 1,70 interwencji na 1 km 2. Jednocześnie w części z wyznaczonych jednostek poziom intensywności tego zjawiska był wyższy od wartości dla gminy ponad czterokrotnie. Do takich jednostek zaliczały się sołectwa: Misie (7,09) oraz Wysokie (7,53). Ponad dwukrotne przekroczenie wartość wskaźnika zanotowano w: Halasach (4,69), Jelnica (3,79), Krzewica (3,89), Łukowisko (4,39), Rudniki (3,87). Niewątpliwie z najlepszą sytuacją mamy do czynienia w sołectwach Krzymoszyce i Wolka Krzymowska, gdzie w badanym okresie nie odnotowano, żadnych przestępstw oraz Policja nie prowadziła żadnych interwencji. Analiza dynamiki zmian zachodzących w odniesieniu do liczby przeprowadzonych interwencji Policji przypadających na 1 km 2 w latach wskazuje pozytywny trend. Jednocześnie niewielkiej części wyznaczonych jednostek referencyjnych liczba interwencji uległa wzrostowi. Szczególnie niekorzystnie wygląda sytuacja w sołectwie Sawki, gdzie odnotowano 300%-owy wzrost przeprowadzanych interwencji Policji. Należy również zaznaczyć, że liczba interwencji w wartościach bezwzględnych wzrosła w obszarze tym z 1 do 4. Zgodnie z zamieszczonym niżej wykresem na podobszarze rewitalizacji obejmującym sołectwo Halasy w latach Policja odnotowała odpowiednio: 24, 24 i 28 interwencji. Jak widać liczba interwencji na tym terenie wzrosła w analizowanym okresie o 4 interwencje, czyli o 16,67%. Liczba interwencji Policji w przeliczeniu na 1 km 2 wyniosła na terenie sołectwa Halasy w analizowanym okresie odpowiednio: w 2013 i 2014 roku po 4,02, a w 2015 roku 4,69. Jak widać, w 2015 roku wzrosła liczba przeprowadzonych interwencji Policji przypadających na 1 km 2 w porównaniu z rokiem Wzrost ten kształtował się na poziomie 16,67%. Drugim podobszarem rewitalizacji, w obrębie którego również odnotowano na przestrzeni lat wzrost liczby interwencji Policji było sołectwo Strzakły. W 2013 roku Policja interweniowała tutaj 14 razy, w 2014 roku 18 razy, a w 2015 roku 19 razy. Liczba interwencji podjętych przez Policję w 2015 roku zwiększyła się w stosunku do roku 2013 o 5 interwencji. Analizując zjawisko przez pryzmat powierzchni sołectwa Strzakły możemy zaobserwować, że w 2013 roku liczba odnotowanych interwencji Policji w przeliczeniu na 1 km 2 wyniosła tutaj 2,12. W 2014 roku wyniosła ona 2,73, a w 2015 roku 2,88. Jak pokazują powyższe dane, odnotowano tutaj na przestrzeni lat wzrost liczby interwencji w przeliczeniu na 1 km 2. Wzrost ten wyniósł 35,71%. Na terenie sołectwa Rogoźnica, stanowiącego kolejny podobszar wyznaczony do rewitalizacji, na przestrzeni lat odnotowano pozytywny trend spadkowy w odniesieniu do liczby interwencji, które zostały przeprowadzone przez Policję. W 2015 roku liczba interwencji odnotowanych na tym terenie przez Policję wyniosła 15 i była niższa od liczby interwencji odnotowanych w 2013 roku (24) o 9, czyli o 37,5%. W 2014 roku Policja odnotowała na obszarze tegoż sołectwa 16 interwencji. Gdy weźmiemy pod uwagę powierzchnię analizowanego podobszaru rewitalizacji, możemy zaobserwować, że w 2015 roku liczba interwencji odnotowanych przez Policję w przeliczeniu na 1 km 2 kształtowała się na poziomie 1,87 i była niższa od analogicznej liczby za rok 2013 (2,99) o 37,50%. Tendencję spadkową analizowanego zjawiska zaobserwowano również na terenie sołectwa Żabce. Na obszarze tym liczba interwencji przeprowadzonych przez Policję wyniosła w 2015 roku 19 i była niższa od liczby interwencji odnotowanych w 2013 roku (22) o 3. W przeliczeniu na 1 km 2 liczba interwencji Policji wyniosła tutaj w latach str. 64

66 odpowiednio: 3,06 (2013 r.), 2,65 (2014 r.) oraz 2,65 (2015 r.). Jak zatem widać, w 2015 roku liczba interwencji Policji w przeliczeniu na 1 km 2 była niższa od analogicznej liczby za rok 2013 o 13,64%. Jedynym podobszarem rewitalizacji, w granicach którego liczba interwencji przeprowadzonych w latach nie uległa zmianom jest sołectwo Rzeczyca. Pomimo pewnych tendencji wzrostowych zauważalnych w 2014 roku (liczba interwencji na poziomie 34), w 2013 i 2015 roku liczba interwencji kształtowała się na takim samym poziomie i wynosiła 32. Na przestrzeni lat liczba interwencji w przeliczeniu na 1 km 2 wyniosła tutaj odpowiednio: 2,86; 3,04; 2,86. Wykres 19 Dane nt. interwencji Policji przeprowadzonych w latach w poszczególnych podobszarach rewitalizacji Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Komendy Policji w Międzyrzecu Podlaskim REKOMENDACJE 1. W obszarze rewitalizacji najważniejsze jest zapobieganie i zwalczanie str. 65

67 REKOMENDACJE przestępczości pospolitej, (drobne kradzieże) oraz redukcja wykroczeń szczególnie uciążliwych (zaśmiecanie, spożywanie alkoholu w miejscach publicznych, zakłócanie spokoju, wybryki chuligańskie) oraz wykroczeń przeciwko rodzinie (znęcanie, przemoc) POZIOM EDUKACJI Potrzeby edukacyjne w zakresie szkół podstawowych na podobszarach wyznaczonych do rewitalizacji zaspokajają następujące placówki oświatowe: Publiczna Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Halasach - obwód szkolny obejmujący dzieci m. in. z miejscowości: Halasy; Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rogoźnicy - obwód szkolny obejmujący dzieci m. in. z miejscowości: Rogoźnica; Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Rzeczycy- obwód szkolny obejmujący dzieci m. in. z miejscowości: Rzeczyca; Publiczna Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Misiach - obwód szkolny obejmujący dzieci m. in. z miejscowości: Strzakły; Publiczna Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Tłuścu - obwód szkolny obejmujący dzieci m. in. z miejscowości: Żabce. Ze względu na brak dokładnych i miarodajnych danych dotyczących wyników osiąganych wyłącznie przez uczniów pochodzących z obszaru rewitalizacji, analizy przedmiotowej sfery dokonano uwzględniając dane dla ww. szkół podstawowych. Analizy przedmiotowej sfery dokonano w oparciu o dane OKE w Krakowie odnoszące się do średnich wyników sprawdzianu szóstoklasisty przeprowadzonego w latach Średni wynik sprawdzianu przeprowadzonego na koniec szóstej klasy szkoły podstawowej kształtował się na przestrzeni lat w obrębie gminy Międzyrzec Podlaski na poziomie 59,37% (średnia dla gminy Międzyrzec Podlaski) i był wyższy od średniej dla powiatu bialskiego (57,43%) o 1,94 punkty procentowe. Analizując dane OKE w Krakowie w odniesieniu do wyznaczonych podobszarów rewitalizacji możemy zaobserwować, że najlepsze wyniki ze sprawdzianu szóstoklasisty na przestrzeni lat odnotowano na terenie podobszaru obejmującego sołectwo Żabce. Średni wynik ze sprawdzianu szóstoklasisty w latach wyniósł w Szkole Podstawowej w Tłuścu, do której uczęszczały w analizowanym okresie czasu dzieci z miejscowości Żabce, wyniósł 63,07% i był wyższy od średniej gminnej o 3,7 punktów procentowych, a od średniej powiatowej o 5,64 punkty procentowe. Równie wysoko uplasował się w analizowanym okresie czasu średni wynik sprawdzianu szóstoklasisty przeprowadzonego w Szkole Podstawowej w Halasach. Dzieci uczęszczające do tej Szkoły, m. in. z podobszaru rewitalizacji obejmującego sołectwo Halasy, osiągnęły średni wynik na poziomie 61,70%. Wynik ten był wyższy od średniej w gminie o 2,33 punkty procentowe oraz od średniej powiatowej o 4,27 punktów procentowych. Nieco wyższy od średniej gminnej średni wynik sprawdzianu osiągnęli szóstoklasiści z sołectwa Rzeczyca. Średni wynik z analizowanego sprawdzianu str. 66

68 kształtował się tutaj w latach na poziomie 59,97% i był wyższy od średniej gminnej o zaledwie 0,6 punktów procentowych, a od średniej powiatowej o 2,54 punkty procentowe. W pozostałych dwóch podobszarach rewitalizacji, tj. sołectwach Rogoźnica oraz Strzakły, sytuacja prezentuje się gorzej. Pomimo, że średnie wyniki sprawdzianu, które w latach osiągnęli na tych podobszarach szóstoklasiści były wyższe od średniej powiatowej, jednakże uplasowały się one na niższej pozycji niż średnia w gminie Międzyrzec Podlaski. W sołectwie Strzakły średni wynik sprawdzianu szóstoklasisty przeprowadzonego w latach wyniósł 58,53% i był niższy od średniej w gminie o 0,84 punkty procentowe, a zarazem wyższy od średniej dla powiatu bialskiego o 1,1 punktów procentowych. Uczniowie Zespołu Szkolno- Przedszkolnego w Rogoźnicy, do którego uczęszczały między innymi dzieci zamieszkujące podobszar rewitalizacji zlokalizowany na terenie sołectwa Rogoźnica, osiągnęli na przestrzeni lat średni wynik ze sprawdzianu szóstoklasisty na poziomie 58%. Wynik ten był wyższy o 0,57 punktów procentowych od średniej w powiecie bialskim oraz niższy o 1,37 punktów procentowych od średniej w gminie Międzyrzec Podlaski. Zaprezentowane powyżej informacje uzupełniono danymi na temat średniego odsetka dzieci w staninach z wynikiem niskim (staniny od 1 do 3) w latach Na przestrzeni lat w gminie Międzyrzec Podlaski udział dzieci osiągających na sprawdzianie szóstoklasisty najniższe wyniki (staniny od 1 do 3) kształtował się na poziomie 23,79% (średnia gminna). Analizowany wskaźnik wyniósł w analizowanym czasie w powiecie bialskim poziom 27,06. W latach najgorzej sytuacja prezentowała się na terenie podobszaru rewitalizacji obejmującego sołectwo Rzeczyca. Tutaj średni odsetek dzieci o wynikach sprawdzianu szóstoklasisty w niskich staninach kształtował się na poziomie 27,33% i był o 3,54 punkty procentowe wyższy od średniej gminnej i 0,27 punktów procentowych wyższy od średniej powiatowej. W dalszej kolejności uplasowało się sołectwo Rogoźnica. W obrębie tego podobszaru rewitalizacji średni odsetek dzieci o wynikach w niskich staninach w latach wyniósł 25,33% i był wyższy od średniej dla gminy Międzyrzec Podlaski o 1,54 punkty procentowe, ale niższy od średniej dla powiatu bialskiego o 1,73 punkty procentowe. Dużo lepiej prezentowała się w analizowanym okresie czasu sytuacja w pozostałych trzech podobszarach rewitalizacji, tj. sołectwach: Halasy, Strzakły oraz Żabce. W latach w szkołach podstawowych, do których uczęszczały dzieci z ww. podobszarów, udział dzieci osiągających na sprawdzianie szóstoklasisty najniższe wyniki (staniny 1 do 3) kształtował się na poziomie niższym od średniej gminnej oraz od średniej powiatowej. W Szkole Podstawowej w Halasach, do której uczęszczały dzieci m. in. z sołectwa Halasy, udział szóstoklasistów osiągających na sprawdzianie przeprowadzonym na koniec szóstej klasy szkoły podstawowej, najniższe wyniki kształtował się na poziomie 23,33%. Była to wartość nieznacznie lepsza niż średnia w gminie (niższa od średniej gminnej o 0,46 punktów procentowych). W latach średni odsetek dzieci o wynikach w niskich staninach wyniósł na terenie sołectwa Strzakły 21,33% i był niższy od średniej gminnej o 2,46 punktów procentowych, a od średniej powiatowej o 5,73 punktów procentowych. Najlepiej sytuacja prezentuje się w obrębie sołectwa Żabce, gdzie średni odsetek dzieci o wynikach w niskich staninach (Szkoła Podstawowa w Tłuścu) wyniósł dla lat ,67 i był prawie dwukrotnie niższy od średniej w gminie Międzyrzec Podlaski. Wśród zdiagnozowanych problemów szkół, do których uczęszczają dzieci z gminy Międzyrzec Podlaski, w tym również z podobszarów wyznaczonych do rewitalizacji, znajduje się spory udział uczniów pochodzących z rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym, str. 67

69 o niskim statusie materialnym, korzystających z różnych form pomocy społecznej. W świetle danych udostępnionych przez GOPS w Międzyrzecu Podlaskim dotyczących liczby dzieci korzystających z dożywiania, które zostały zaprezentowane w niniejszym dokumencie w części odnoszącej się do problemu ubóstwa i wykluczenia społecznego, możemy zaobserwować, że mimo pewnych tendencji spadkowych liczba dzieci do 15 roku życia korzystających z dożywiania kształtuje się na dosyć wysokim poziomie. Należy w związku z tym mieć na uwadze, że uczniowie mający gorsze warunki do nauki (np. mieszkaniowe, rodzinne, materialne) osiągają niższe wyniki w nauczaniu (w tym na egzaminach kończących dany etap nauki). Gorsze średnie wyniki egzaminów często wskazują na istnienie pozaszkolnych czynników wpływających na efektywność kształcenia. Potwierdzeniem roli miejsca zamieszkania w procesie edukacyjnym jest korelacja niskich wyników testu uczniów zamieszkujących dany obszar, z danymi dotyczącymi np. udziału rodzin korzystających z różnych form pomocy społecznej, w tym dożywiania. Słaba stymulacja środowiska rodzinnego, brak motywacji do pogłębiania nauki i przeświadczenie o braku korzyści z niej płynących w przyszłości stwarzają poważne bariery w osiągnięciu sukcesu szkolnego, zaburzają prawidłowe funkcjonowanie uczniów i rzutują niekorzystnie na rozwój ich dalszej kariery szkolnej. W kontekście synergii między zjawiskiem ubóstwa i problemami edukacyjnymi pojawia się temat edukacji przedsiębiorczej, którą w obszarze całej gminy Międzyrzec Podlaski należy ocenić jako niewystarczającą. Mowa tu o rozwijaniu postawy przedsiębiorczej wśród dzieci i młodzieży. Przedsiębiorczość w tym znaczeniu, to nie tylko prowadzenie przedsiębiorstwa, ale także postawa bycia przedsiębiorczym, samosterowność, gotowość do wyznaczania sobie samemu celów i podejmowania ryzyka. W dzisiejszych czasach niezwykle istotne są umiejętności radzenia sobie w świecie biznesu, konsekwentnego dążenia do realizacji celów biznesowych, finansowych, a także budowania zespołu, współpracy, nawiązywania dobrych relacji międzyludzkich opartych na zasadach etyki i uczciwości zawodowej, umiejętność panowania nad swoimi emocjami, łagodzenia sytuacji konfliktowych, itp. Niekwestionowane znaczenie w tym zakresie ma edukacja pozaformalna i nieformalna, adresowana głównie do młodzieży. Wiele kompetencji istotnych dla późniejszego osobistego sukcesu nie mieści się w szkolnych programach nauczania i powinny istnieć formy zdobywania ich poza szkołą. Kolejnym z obszarów problemowych placówek oświatowych w gminie jest niedostosowana do potrzeb uczniów oferta zajęć pozalekcyjnych; w większości są to zajęcia z przedmiotów humanistycznych i sportowe. Jak dotychczas próby organizacji zajęć dodatkowych w dziedzinach matematyczno-przyrodniczych nie cieszyły się zbytnim powodzeniem. Niewystarczająca jest również aktywność szkoły w zakresie indywidualizacji pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Uczniowie wymagający wsparcia specjalistycznego są zmuszeni korzystać z takiej pomocy w oddalonych od gminy miejscowościach, co stanowi barierę finansową i czasową (zw. z pokonywaniem dużej odległości). Zasadniczym problemem jest również bazy adekwatnej do standardów nowoczesnego procesu edukacyjnego. Sale do nauki przedmiotów matematyczno-przyrodniczych są bardzo słabo wyposażone; nauka prowadzona jest w sposób teoretyczny, co w bardzo dużym stopniu utrudnia uczniom przyswojenie wiedzy. Sale komputerowe wyposażone są w przestarzały sprzęt, co uniemożliwia prowadzenie ciekawych i rozwijających u uczniów zainteresowań z zakresu technologii ITC oraz programowania. Poza tym zdiagnozowanym problemem tego str. 68

70 obszaru są niewystarczające kompetencje nauczycieli w zakresie wykorzystywania narzędzi TIK w nauczaniu przedmiotowym oraz prowadzeniu kreatywnych lekcji wykorzystując kreatywne myślenie uczniów. Niezwykle ważne jest również kontynuowanie wszelkich inicjatyw edukacyjnych na rzecz odbudowania poczucia tożsamości lokalnej, wspierającej świadomość zakorzenienia w historii gminy, w tym zwłaszcza obszaru rewitalizacji i lokalny patriotyzm. Wątek ten nie jest mocno rozbudowany w programach edukacji szkolnej. Tymczasem jak pokazują liczne opracowania, jednym z czynników nasilających trwałą emigrację jest brak poczucia zakorzenienia i dumy ze swojej miejscowości. Należy podkreślić, iż szkoła, w której uczniowie wypadają gorzej od innych nie jest dobrą wizytówką dla gminy. Poza uwarunkowaniami środowiskowymi i przebiegiem procesu kształcenia, ważne są też regionalne czynniki wpływające na osiągnięcia szkolne. Generalnie, uczniowie z dużych miast, lepiej wypełniają testy i częściej osiągają sukcesy szkolne, stąd należy dążyć do wyrównania szans edukacyjnych uczniów. Zdiagnozowanym problemem obszaru rewitalizacji jest brak oferty edukacyjnej skierowanej do seniorów. Liczne badania wskazują, że przeciętna długość życia ulega wydłużeniu. Jednocześnie w obszarze tym coraz większy odsetek mieszkańców stanowią osoby starsze. Z roku na rok udział tej grupy w społeczności gminy rośnie. Tymczasem na chwilę obecną w gminie Międzyrzec Podlaski brakuje oferty edukacyjnej dedykowanej tej właśnie grupie społecznej. Dynamika współczesnego życia zmusza do nieustannego poszerzania wiedzy. Seniorzy coraz częściej poszukują takich propozycji, które pomogą im podejmować twórcze, aktywne i rozwojowe działania, dzięki którym mogą świadomie wpływać na otaczającą ich rzeczywistość. REKOMENDACJE 1. Drogą do maksymalizowania szans edukacyjnych uczniów pochodzących z obszaru rewitalizacji, jak i pozostałych części gminy powinno być znaczące wzmocnienie ich, zarówno poprzez inwestowanie w rozwój nowoczesnej bazy oświatowej (m.in. pracownie tematyczne, ICT), jak również rozbudowanie oferty edukacyjno-wychowawczej kierowanej do młodzieży. Istnieje szczególna potrzeba troski o jakość kształcenia na tym terenie i zaangażowania szkół również poza godzinami nauki. 2. Bardzo ważne jest, aby promować i wzmacniać wśród dzieci i młodzieży postawy przedsiębiorcze, także poprzez odpowiednie treningi i inicjatywy. Należy również wspierać edukację pozaformalną i nieformalną dzieci i młodzieży. 3. Poprzez edukację należy odbudować poczucie tożsamości lokalnej, wspierać poczucie zakorzenienia i budować lokalny patriotyzm. 4. Seniorom należy stworzyć możliwość podjęcia kontynuowania edukacji i rozwoju osobistego. str. 69

71 POZIOM KAPITAŁU SPOŁECZNEGO Aktywność społeczną w obszarze rewitalizacji przeanalizowano przez pryzmat partycypacji wyborczej mieszkańców oraz ich chęci do podejmowania współpracy w ramach działalności organizacji pozarządowych. Frekwencja wyborcza, jako podstawowa miara wskaźnika zaangażowania obywatelskiego, wskazuje stopień świadomości demokratycznej obywateli, ich uczestnictwo w rządzeniu, ocenę wpływu obywateli na procesy decyzyjne w państwie, w regionie, czy w środowisku lokalnym. Za miarę deficytu uczestnictwa w życiu publicznym przyjęto tu przede wszystkim: poziom korzystania z czynnego prawa wyborczego wyrażony frekwencją wyborczą. Ze względu na brak możliwości pozyskania danych dotyczących frekwencji wyborczej jedynie dla obszaru rewitalizacji, przyjęto, że w przedmiotowym obszarze jest ona tożsama z frekwencją dla poszczególnych jednostek referencyjnych wyznaczonych na etapie diagnozowania terenu całej gminy Międzyrzec Podlaski. W przypadku wyborów samorządowych do Rady Gminy, które miały miejsce w 2014 roku, średnia frekwencja w granicach gminy Międzyrzec Podlaski wyniosła 59,51% uprawnionych do głosowania. Porównując ten wynik do średniej dla województwa lubelskiego (49,98%), możemy zaobserwować, że frekwencja w gminie była sporo wyższa od frekwencji na poziomie województwa (o 9,53 punkty procentowe). W porównaniu z frekwencją w powiecie bialskim (54,89%), gmina Międzyrzec Podlaski również osiągnęła wyższy poziom frekwencji (o 4,62 punkty procentowe). Każdy z wyznaczonych podobszarów rewitalizacji znajdował się podczas analizowanych wyborów samorządowych w innym obwodzie głosownia: sołectwo Halasy znajdowało się w obwodzie głosowania nr 8, w obrębie którego frekwencja w wyborach samorządowych do Rady Gminy wyniosła 54,87% i była niższa od średniej w gminie o 4,64 punkty procentowe; sołectwo Rogoźnica znajdowało się w obwodzie głosowania nr 3, w obrębie którego frekwencja w wyborach samorządowych do Rady Gminy wyniosła 56,53% i była niższa od średniej w gminie o 2,98 punktów procentowych; sołectwo Rzeczyca znajdowało się znajdowało się w obwodzie głosowania nr 12, w obrębie którego frekwencja w wyborach samorządowych do Rady Gminy wyniosła 54,51% i była niższa od średniej w gminie o 5 punktów procentowych; sołectwo Strzakły znajdowało się w obwodzie głosowania nr 1, w obrębie którego frekwencja w wyborach samorządowych do Rady Gminy wyniosła 71,20% i była wyższa od średniej w gminie o 11,53 punkty procentowe; sołectwo Żabce znajdowało się w obwodzie głosowania nr 4, w obrębie którego frekwencja w wyborach samorządowych do Rady Gminy wyniosła 59,67% i była wyższa od średniej w gminie o 0,16 punktów procentowych. Analiza powyższych danych może prowadzić do wniosku, że wskazane podobszary rewitalizacji charakteryzują się niższą, wobec pozostałych terenów gminy, aktywnością mieszkańców w zakresie życia obywatelskiego. Jednocześnie z informacji uzyskanych podczas rozmów z przedstawicielami instytucji publicznych funkcjonujących na terenie gminy Międzyrzec Podlaski wynika, że mieszkańców nie tylko tych podobszarów rewitalizacji, lecz str. 70

72 całej gminy Miedzyrzec Podlaski, bardzo trudno zmobilizować do jakiejkolwiek aktywności obywatelskiej. Niechętnie i sporadycznie uczestniczą oni w spotkaniach wspólnoty (czy to podczas sesji Rady Gminy czy zebrań sołeckich). Mieszkańcy, jako główny powód małej aktywności w sprawach życia publicznego, wykazywali na brak przeświadczenia o rzeczywistej możliwości współdecydowania o lasach wspólnoty lokalnej. Poza tym gro z nich jest przekonanych o tym, że i tak nic się nie zmieni. Zauważalny jest ogólnie panujący marazm w podejmowaniu aktywności obywatelskich. Wśród deklarowanych przyczyn nieangażowania się w jakąkolwiek aktywność społeczną znalazły się również: brak czasu, wiedzy czy pomysłów. Aktywność społeczna jest w odczuciu mieszkańców obszaru rewitalizacji przykładem zachowania nietypowego, które domaga się wyjaśnień i racjonalizacji. Część z nich wyrażała przekonanie, że zaangażowanie w sprawy społeczne wymaga wybitnych predyspozycji, które zazwyczaj budzą szacunek i uznanie. Inni skłonni byli podejrzewać takie osoby o interesowność i jakieś ukryte korzyści. Mieszkańcy nie czują się wspólnotą, w związku z tym zatracili wrażliwość na dobro wspólne, widziane w perspektywie wieloletniej, dlatego nie angażują się w sprawy publiczne w sposób dostateczny. Brak im również przeświadczenia, że mają realną możliwość współdecydowania o losach wspólnoty samorządowej i kształtowania otaczającej ich rzeczywistości. Na terenie gminy Międzyrzec Podlaski w 2015 roku działało łącznie 37 organizacji społecznych. Nieduża liczba organizacji działających na obszarze gminy oraz fakt, że nowe organizacje powstają rzadko mogą wskazywać na niski kapitał społeczny. Jednocześnie mieszkańcy stosunkowo niechętnie angażują się w działania prowadzone przez te instytucje i rzadko korzystają z ich oferty. Wyznaczone podobszary rewitalizacji charakteryzują się dość niską w skali gminy liczbą organizacji społecznych. W 2015 roku na terenie całego obszaru rewitalizacji działało w sumie 6 organizacji społecznych, co stanowiło około 8,11% wszystkich organizacji społecznych działających na terenie gminy Międzyrzec Podlaski. Największa liczba organizacji społecznych funkcjonowała na podobszarze rewitalizacji obejmującym sołectwo Rogoźnica. W 2015 działały tutaj 2 organizacje społeczne: Zespół Ludowy "Jutrzenka, Kapela "Retro" oraz Ochotnicza Straż Pożarna. Liczba organizacji społecznych w przeliczeniu na 100 mieszkańców tego sołectwa wyniosła w 2015 roku 0,39, czyli o 0,04 punkta procentowego więcej niż średnia w gminie Międzyrzec Podlaski (0,35). W pozostałych podobszarach wyznaczonych do rewitalizacji, tj. sołectwach Halasy, Rzeczyca, Strzakły oraz Żabce, działało w 2015 roku po jednej organizacji społecznej. Na terenie sołectwa Halasy funkcjonowała wówczas Ochotnicza Straż Pożarna, a liczba organizacji społecznych przypadająca na 100 mieszkańców tego sołectwa wyniosła 0,18. W pozostałych trzech sołectwach również działały w analizowanym okresie czasu Ochotnicze Straże Pożarne, a liczba organizacji społecznych w przeliczeniu na 100 mieszkańców wyniosła odpowiednio: w sołectwie Rzeczyca 0,11, w sołectwie Strzakły 0,25, a w sołectwie Żabce 0,22. Na niezbyt zadowalającym poziomie jest również prowadzona współpraca pomiędzy organizacjami społecznymi (zarówno tymi z obszaru rewitalizacji, jak i całej gminy Międzyrzec Podlaski), a samorządem i instytucjami publicznymi. Co prawda, współpraca odbywa się na bieżąco w miarę potrzeb, jednakże jest ona prowadzana w zbyt małym zakresie. Oczekiwania społeczności w zakresie analizowanej sfery dotyczą rozszerzenia działalności prowadzonych przez istniejące już organizacje oraz powstania nowych podmiotów ekonomii społecznej. str. 71

73 Patrząc w sposób całościowy na nawarstwioną, wieloletnią koncentrację problemów społecznych w obszarze rewitalizacji, uwidaczniają się również problemy szersze, które mają charakter przekrojowy. Przede wszystkim zdiagnozowano problem o charakterze ogólnym, który wydaje się być fundamentalny: mieszkańcy obszaru rewitalizacji przytłoczeni są problemami osobistymi i doraźnymi zatracili wrażliwość na dobro wspólne, widziane w perspektywie wieloletniej. Ważne jest dla nich ze zrozumiałych względów tu i teraz, podczas gdy dla celów rewitalizacji ważne jest długoterminowe odbudowanie szerszej wspólnoty. Poza tym zdiagnozowanym problemem obszaru jest bierności wobec lokalnych procedur demokratycznych oraz brak przeświadczenia o realnej możliwości wpływania na losy wspólnoty. Motorem rozwoju obszaru rewitalizacji musi być aktywność mieszkańców, stąd niezbędne i zarazem konieczne jest przełamani ich dotychczasowej mentalności. REKOMENDACJE 1. Mając na względzie zdiagnozowane problemy, niezwykle istotne będzie przywrócenie społeczeństwu podobszarów rewitalizacji przekonania o roli aktywności obywatelskiej w rozwiązywaniu problemów wspólnoty. W tym celu należy podejmować wspólne inicjatywy sektora publicznego i mieszkańców wpływające na wzrost wzajemnego zaufania. 2. Należy kontynuować i zintensyfikować współpracę samorządu oraz instytucji publicznych z organizacjami społecznymi służącymi realizacji zadań publicznych. 3. Biorąc pod uwagę zdiagnozowany deficyt usług na rzecz osób wykluczonych społecznie pożądany jest dalszy rozwój ekonomii społecznej WSPÓŁWYSTĘPOWANIE NEGATYWNYCH ZJAWISK, INNYCH NIŻ SPOŁECZNE Wytyczne 18 wskazują, iż pierwszym krokiem niezbędnym do podjęcia działań rewitalizacyjnych jest wyznaczenie obszaru zdegradowanego, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Z kolei stan kryzysowy spowodowany jest koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: a.gospodarczej (w szczególności w zakresie niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw); b.środowiskowej (w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, ludzi bądź stanu środowiska); 18 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach str. 72

74 c.przestrzenno-funkcjonalnej (w szczególności w zakresie niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych); d.technicznej (w szczególności w zakresie degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska). Dlatego też w poniższych rozdziałach zaprezentowano informacje na temat zdiagnozowanych problemów obszaru rewitalizacji ze wszystkich z wyżej wymienionych sfer SFERA GOSPODARCZA Gmina Międzyrzec Podlaski należy do obszarów, w których sytuacja społeczno-ekonomiczna ludności jest zdeterminowania gospodarką rolną, stanowiącą wiodącą funkcję rozwojową i źródło utrzymania. Pomimo pobliskiego położenia miasta, nadal podstawowym źródłem dochodów jej mieszkańców, jest praca w indywidualnych gospodarstwach. Inne nierolnicze sektory gospodarki, w tym usługowo - produkcyjne i usługi niematerialne mają znaczenie uzupełniające. Główną dziedziną gospodarki gminy jest rolnictwo (głównie produkcja pasz i hodowla bydła domowego). Rozwija się tutaj także uprawa warzyw i owoców oraz chów trzody chlewnej i drobiu. Szczególną rolę w zakresie gospodarki gminy pełni miasto Międzyrzec Podlaski, które stanowi czynnik oddziałujący na aktywność zawodową ludności. Jest rykiem pracy dla części jej mieszkańców oraz ośrodkiem działalności firm handlowych i usługowych. Miejsca pracy na terenie gminy zapewniają zakłady produkcyjno-usługowe, administracja oraz jednostki oświatowe. Analiza liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w REGON w gminie Międzyrzec Podlaski w latach z danymi dla powiatu bialskiego i województwa lubelskiego wykazuje, że dynamika wzrostu liczby firm jest niestety niższa niż w otoczeniu gospodarczym gminy. Wykres 20 Podmioty wpisane do rejestru REGON na 1000 ludności w latach gmina Międzyrzec Podlaski miasto Międzyrzec Podlaski powiat bialski województwo lubelskie Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS str. 73

75 W analizowanej gminie, podobnie jak i w innych gminach w kraju, dominują mikroprzedsiębiorstwa. Na przestrzeni analizowanego okresu liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w gminie Międzyrzec Podlaski zwiększyła się o 56. Mając na względzie obecne trendy demograficzne (ujemne saldo migracji, spadek liczby mieszkańców) systematyczny wzrost liczby podmiotów gospodarczych stanowi pozytywny sygnał w zakresie sfery gospodarczej. Struktura podmiotów gospodarczych, zarejestrowanych na terenie gminy, jest mało zróżnicowana i tym samym zbliżona do trendów ogólnopolskich. Jak wynika z danych Banku Danych Lokalnych GUS w latach nieznacznie ponad 97% podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON należało do sektora prywatnego. W grupie tej znaczną część, bo aż około 91% stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Pod względem klas wielkościowych, w gminie Miedzyrzec Podlaski dominują przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 osób (97%). Kolejną, jednocześnie znacznie mniej liczną grupę, tworzą podmioty zatrudniające od 10 do 49 osób (małe przedsiębiorstwa) zaledwie 26 podmiotów (6%). 2 podmioty to firmy mieszące się w przedziale dużych przedsiębiorstw - zatrudniających od 250 pracowników i więcej. Przewaga małych podmiotów gospodarczych, które nie dysponują kapitałem na rozwój i promocję, ani nie posiadają rezerw wystarczających na przetrwanie złej koniunktury gospodarczej, obniża istotnie potencjał gospodarczy gminy. Na terenie obszaru rewitalizacji łączna liczba osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wyniosła w 2015 roku 100 osób, co stanowiło około 30,30% wszystkich osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na terenie całej gminy Międzyrzec Podlaski. W obrębie podobszaru rewitalizacji, obejmującego sołectwo Halasy liczba osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wyniosła w analizowanym okresie 16. W przeliczeniu na 100 mieszkańców sołectwa w wieku produkcyjnym liczba ta kształtowała się na poziomie 4,30. Na terenie sołectwa Rogoźnica, również wyznaczonego jako podobszar rewitalizacji, odnotowano, że w 2015 roku 18 osób fizycznych prowadziło działalność gospodarczą. Liczba osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym wyniosła w sołectwie tym 5,56. Na terenie sołectwa Rzeczyca odnotowano w 2015 roku największą liczbę mieszkańców, którzy prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą, w porównaniu do pozostałych podobszarów rewitalizacji. Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wyniosła w tym sołectwie 47, a w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym liczba ta kształtowała się na poziomie 8,56. Znacznie gorzej sytuacja prezentowała się w 2015 roku na terenie dwóch pozostałych podobszarów rewitalizacji, tj. sołectwa Strzakły oraz Żabce. W sołectwie Strzakły zaledwie 8 osób, a w sołectwie Żabce 11 osób prowadziło pozarolniczą działalność gospodarczą. Osoby te, w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym każdego z sołectw, stanowiły odpowiednio 3,21 (sołectwo Strzakły) i 3,70 (sołectwo Żabce). Analiza struktury podmiotów gospodarczych pod kątem przynależności do sekcji PKD wykazała, że największa liczba osób fizycznych na terenie gminy Międzyrzec Podlaski prowadzi działalność w zakresie transportu drogowego towarów (14,5% wszystkich aktywnych podmiotów wpisanych do CEiDG), robot budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (7,6%), konserwacji i naprawy pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (7,3%), sprzedaży detalicznej prowadzonej str. 74

76 w niewyspecjalizowanych sklepach z przewagą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych (5,2%), wykonywania instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych (4,2%), wykonywania pozostałych instalacji budowlanych (3,0%). Oprócz tego mieszkańcy gminy zajmują się m.in. : robotami związanymi z budową dróg i autostrad, praktyką lekarską, wykonywaniem instalacji elektrycznych, działalnością usługową wspomagającą produkcje roślinną, działalnością w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo techniczne, wykonywaniem pozostałych robót budowlanych wykończeniowych, działalnością agentów i brokerów ubezpieczeniowych, posadzkarstwem, tapetowaniem i obtynkowywaniem ścian, sprzedażą detaliczną prowadzoną poza siecią sklepową, straganami i targowiskami. Jak wynika z powyższego zestawienia mieszkańcy prowadzą przede wszystkim działalność w zakresie realizacji różnego rodzaju usług. Najliczniejsza grupa mieszkańców obszaru rewitalizacji prowadzi działalność w zakresie transportu drogowego towarów (w 5 sołectwach łącznie 16 osób), robót budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (w 4 sołectwach łącznie 10 osób), konserwacji i naprawy pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (w 4 sołectwach łącznie 6 osób), sprzedaży detalicznej prowadzonej w niewyspecjalizowanych sklepach z przewagą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych (w 4 sołectwach łącznie 5 osób) oraz działalności związanej z oprogramowaniem (w 3 sołectwach łącznie 4 osoby). W poniższej tabeli zaprezentowano szczegółowe zestawienie rodzajów prowadzonej w obszarze rewitalizacji działalności gospodarczych oraz liczby osób je prowadzących. Tabela 5 Charakterystyka prowadzonej w obszarze rewitalizacji działalności gospodarczej Sołectwo Halasy Rogoźnica Rzeczyca Strzakły Żabce Pozostała sprzedaż detaliczna prowadzona poza siecią sklepową, straganami i targowiskami 1 Sprzedaż detaliczna prowadzona w niewyspecjalizowanych sklepach z przewagą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych Sprzedaż detaliczna pozostałych wyrobów prowadzona na straganach i targowiskach 1 Wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych 1 2 Posadzkarstwo; tapetowanie i oblicowywanie ścian 1 Transport drogowy towarów Konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli Sprzedaż hurtowa i detaliczna motocykli, ich naprawa i konserwacja oraz sprzedaż hurtowa i 1 detaliczna części i akcesoriów do nich Sprzedaż hurtowa maszyn i urządzeń rolniczych oraz dodatkowego wyposażenia 1 Działalność pozostałych agencji transportowych 1 Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych Działalność agentów i brokerów ubezpieczeniowych 1 2 Działalność usługowa związana z leśnictwem 1 1 Wykonywanie pozostałych instalacji budowlanych 2 str. 75

77 Sołectwo Halasy Rogoźnica Rzeczyca Strzakły Żabce Wykonywanie pozostałych robót budowlanych wykończeniowych 1 Produkcja pozostałych wyrobów stolarskich i ciesielskich dla budownictwa 1 Wykonywanie konstrukcji i pokryć dachowych 1 1 Sprzedaż detaliczna drobnych wyrobów metalowych, farb i szkła prowadzona w 1 wyspecjalizowanych sklepach Pozostała finansowa działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana, z wyłączeniem 2 ubezpieczeń i funduszów emerytalnych Przygotowanie terenu pod budowę 1 Działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo techniczne 1 Pozostałe pośrednictwo pieniężne 1 Działalność usługowa wspomagająca produkcję roślinną 2 Działalność usługowa wspomagająca chów i hodowlę zwierząt gospodarskich 1 Pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane 1 Sprzedaż detaliczna kosmetyków i artykułów toaletowych prowadzona w wyspecjalizowanych 1 sklepach Działalność związana z oprogramowaniem Wykonywanie instalacji elektrycznych 1 Tynkowanie 1 Fryzjerstwo i pozostałe zabiegi kosmetyczne 1 Praktyka lekarska ogólna 1 1 Roboty związane z budową dróg i autostrad 2 Działalność usługowa wspomagająca produkcję roślinną 1 Sprzedaż hurtowa zboża, nieprzetworzonego tytoniu, nasion i pasz dla zwierząt 1 Pozostałe specjalistyczne roboty budowlane, gdzie indziej niesklasyfikowane 1 Stosunki międzyludzkie (public relations) i komunikacja 1 Sprzedaż detaliczna kwiatów, roślin, nasion, nawozów, żywych zwierząt domowych, karmy dla zwierząt domowych prowadzona w 1 wyspecjalizowanych sklepach Roboty związane z budową linii telekomunikacyjnych i elektroenergetycznych 1 Przeładunek towarów w pozostałych punktach przeładunkowych 2 Cięcie, formowanie i wykańczanie kamienia 2 Produkcja mebli biurowych i sklepowych 1 Produkcja grzejników i kotłów centralnego ogrzewania 1 Działalność w zakresie specjalistycznego projektowania 1 Sprzedaż hurtowa owoców i warzyw 1 Sprzedaż hurtowa mięsa i wyrobów z mięsa 1 Produkcja maszyn dla rolnictwa i leśnictwa 1 str. 76

78 Sołectwo Halasy Rogoźnica Rzeczyca Strzakły Żabce Działalność agentów zajmujących się sprzedażą towarów różnego rodzaju 1 SUMA Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych CEIDG Wprawdzie na obszarze rewitalizacji liczba podmiotów gospodarczych systematycznie rośnie (biorąc pod uwagę łączne dane dla sołectw wyznaczonych do rewitalizacji), to ich dochodowość i charakter sugeruje (głównie małe, jednoosobowe działalności gospodarcze), że są to przede wszystkim małe podmioty o ograniczonych możliwościach rozwoju. Poza tym, zauważalny wzrost nie jest zbyt wysoki i nie napawa optymizmem w dalszej perspektywie czasowej. Podmioty gospodarcze w większości prowadzą działalność w zakresie usług podstawowych, zaspokajających najpilniejsze potrzeby ludności. Zakres prowadzonej działalności pozwala przypuszczać, że właściciele tych niewielkich przedsiębiorstw nie dysponują odpowiednimi zasobami finansowymi, które pozwoliłyby na rozwój ich działalności. Dominujący jest tutaj udział mikroprzedsiębiorstw, a co za tym idzie ograniczone są też własne zasoby kapitałowe i zdolność kredytowa. W świetle raportu Atrakcyjność inwestycyjna regionów Województwo lubelskie Lubelszczyzna plasuje się na przedostatnim miejscu w Polsce (przed świętokrzyskim) pod względem atrakcyjności inwestycyjnej, uzyskując najniższą notę w sześciostopniowej skali F. W analizie poszczególnych jednostek administracyjnych brano pod uwagę m.in. takie wskaźniki, jak: sytuacja na rynku pracy, wyposażenie w infrastrukturę techniczną oraz społeczną, a także sytuację rynkową oraz uwarunkowania przyrodnicze jednostki samorządu terytorialnego. Bardziej optymistyczne wyniki uzyskują jednostki administracyjne na poziomie gminy. W grupie powiatów najwyżej ocenione (klasy A i B) miasta na prawach to: Lublin, Zamość oraz powiat puławski i miasta: Biała Podlaska i Chełm. W grupie gmin miejskich najwyżej ocenione zostały: Biała Podlaska, Chełm, Lublin, Puławy, Świdnik, Zamość, Hrubieszów, Krasnystaw, Kraśnik, Lubartów, Łuków, Międzyrzec Podlaski, Radzyń Podlaski, Stoczek Łukowski, Terespol, Tomaszów Lubelski, Włodawa. W grupie gmin miejsko-wiejskich najwyżej ocenione zostały: Janów Lubelski, Kazimierz Dolny, Łęczna, Opole Lubelskie, Poniatowa, Ryki. Jeśli chodzi o gminy wiejskie to wyróżniono: Jastków, Końskowolę, Lubartów, Niedrzwicę Dużą, Niemce, Puchaczów, Puławy, Wólkę. W ocenie autorów raportu gmina Miedzyrzec Podlaski wydaje się być terenem bardzo mało atrakcyjnym dla potencjalnych inwestorów - gmina uzyskała klasę F Na podstawie: H. Godlewska-Majkowska, A. Komor, P. Zarębski, M. Czernecki, M. Typa, Atrakcyjność inwestycyjna regionów Województwo lubelskie, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2016 str. 77

79 Mapa 4 Zróżnicowanie przestrzenne potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej gmin województwa lubelskiego z uwzględnieniem najbardziej atrakcyjnych sekcji Źródło: Opracowanie własne na podstawie: H. Godlewska-Majkowska, A. Komor, P. Zarębski, M. Czernecki, M. Typa, Atrakcyjność inwestycyjna regionów Województwo lubelskie, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2016 Na poziom lokalnej aktywności gospodarczej ma wpływ wiele czynników, m.in. takich jak: lokalny poziom rozwoju gospodarczego, lokalny rynek pracy oraz problemy ze znalezieniem stałego zatrudnienia, poziom dochodów mieszkańców i konsumpcja społeczna. Wątpliwości budzi także lokalna gotowość do podejmowania ryzyka gospodarczego. Chociaż obszar rewitalizacji wypada w tym zakresie bardzo pozytywnie - charakteryzuje się szybszym przyrostem podmiotów gospodarczych niż pozostałe obszary gminy. Dużą liczbę podmiotów na wymienionym obszarze można tłumaczyć funkcjami lokalnymi tych terenów (miejscowości stanowią lokalizację wielu instytucji publicznych oraz główny ośrodek usługowy dla terenu całej gminy). Na kondycję przedsiębiorstw wpływ mają zarówno zjawiska w skali makroekonomicznej, jak i zjawiska kryzysowe samego obszaru, m.in. zbyt duże koszty utrzymania lub wynajmu lokali, zbyt mała liczba klientów korzystających z ofert lokalnych przedsiębiorstw, ubóstwo potencjalnych klientów. Na kondycję lokalnych przedsiębiorców wpływają również niskie dochody mieszkańców wpływające na kształt i zakres lokalnego rynku zbytu. Brak wystarczającej liczby miejsc pracy, nie tylko w obrębie obszaru rewitalizacji, ale także całej gminy Międzyrzec Podlaski, powoduje konieczność poszukiwania jej poza granicami str. 78

80 gminy i zniechęca do osiedlania się na jej terenie. Stanowi to poważną barierę w rozwoju nie tylko obszaru rewitalizacji, lecz całej gminy. Dodatkowo konieczność emigracji w celach zarobkowych jest przyczyną szeregu innych problemów społecznych, takich jak np.: rozluźniające się więzi rodzinne, rozbicie rodzin wielopokoleniowych, pozostawianie bez opieki najstarszych członków rodziny. Wśród problemów zgłaszanych przez mieszkańców podczas konsultacji społecznych bardzo silenie akcentowano problem tzw. eurosierot. Część z mieszkańców obszaru rewitalizacji zdecydowała się na dłuży pobyt poza granicami kraju w celach zarobkowych. W sytuacji takiej cierpią całe rodziny dochodzi do rozpadu związków małżeńskich, przekazywane są nieprawidłowe wzorce rodzinne, dzieci pozostając często pod opieką jednego z rodziców lub dziadków mają trudności w nauce, są nieakceptowane w środowisku rówieśniczym, mają problemy emocjonalne. Jako przyczynę ograniczającą inicjatywę mieszkańców w zakresie prowadzenia własnego biznesu, wskazywali oni głównie brak przekonania i wiary we własne możliwości (strach przed procedurami, przepisami). REKOMENDACJE 1. Wśród głównych warunków polepszenia sytuacji mieszkańców wyznaczonych podobszarów rewitalizacji znajduje się wsparcie lokalnej społeczności w zakresie rozwoju zawodowego i podejmowania inicjatyw przedsiębiorczości. 2. W celu rozwoju gospodarczego obszaru rewitalizacji rekomenduje się wykorzystanie jego bezsprzecznego potencjału turystycznego i kulturowego. 3. Szanse na rozwój gospodarczy obszaru rewitalizacji należy również upatrywać w specjalizacji produkcji rolnej oraz przetwórstwie rolno-spożywczym. Należy dążyć do rozwoju ekologicznych, certyfikowanych gospodarstw i tworzenia sieci dystrybucji oraz zbytu dla wytwarzanych produktów ekologicznych SFERA ŚRODOWISKOWA Jakość środowiska na terenie gminy Międzyrzec Podlaski jest kolejnym z obszarów, który zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach wymaga oceny w zakresie występowania zjawisk kryzysowych. Międzyrzec Podlaski jest gminą typową gminą rolniczą, w związku z czym tło zanieczyszczeń powietrza kształtowane jest przede wszystkim przez źródła naturalne i antropogeniczne. Źródła naturalne mają główny udział w opadzie pyłu. Są nimi: pola uprawne (z których wywiewany jest pył), roślinność (źródło pyłków roślinnych, których stężenie w powietrzu nasila się w porze kwitnienia traw i drzew) oraz drogi (z których wskutek ruchu samochodowego jest porywany pył). Wśród antropogenicznych źródeł zagrożenia powietrza wymienia się: źródła oparte na procesie spalania węgla w kotłowniach lokalnych, paleniska domowe. Należy stwierdzić, iż obszar gminy charakteryzuje się stosunkowo dobrą jakością powietrza atmosferycznego, na co wpływ ma niewątpliwie rolniczy charakter gminy, a także brak większego przemysłu, który stanowiłby główne źródło generowania związków zanieczyszczających powietrze atmosferyczne. Na jakość powietrza w gminie wpływa niewątpliwie bliskie usytuowanie Miasta Międzyrzec Podlaski. str. 79

81 W zakresie jakości powietrza oraz emitowanych do niego zanieczyszczeń nie ma możliwości dokładnego oszacowania danych dla poszczególnych obszarów referencyjnych ze względu na brak punktów monitoringowych jakości powietrza. W związku z tym analiza niniejszego obszaru została oparta o dane udostępnione przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie i zawarte w Ocenie jakości powietrza w województwie lubelskim za 2015 rok. Jak wynika z danych WIOŚ w Lublinie, zarówno Aglomerację Lubelską, jak i strefę lubelską zaliczono (kryterium ochrony zdrowia) do klasy C ze względu na przekroczenia 24- godzinnych stężeń pyłu PM10, średniorocznych stężeń PM2,5 i benzo/a/pirenu w pyle PM10. Główną przyczyną wysokich stężeń tego rodzaju zanieczyszczeń jest emisja z procesów grzewczych opartych na węglu, w tym tzw. niska emisja z indywidualnego ogrzewania budynków. Drugą przyczyną są niekorzystne warunki klimatyczne, rozumiane jako wystąpienie szczególnie niekorzystnej sytuacji meteorologicznej z punktu widzenia zanieczyszczenia powietrza. Dodatkowymi przyczynami są emisja z zakładów przemysłowych, ciepłowni oraz emisja komunikacyjna. W strefie lubelskiej istotny udział ma emisja z rolnictwa (uprawy). Na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski nie zanotowano przekroczeń dopuszczalnego poziomu 24-godz. pyłu PM10. Najbliżej zlokalizowanymi w stosunku do terenu gminy obszarami, gdzie w 2015 roku zanotowano przekroczenia stężeń analizowanego rodzaju zanieczyszczeń, są miasto Międzyrzec Podlaski, które okala gmina. W centralnej części miasta odnotowano również przekroczenia średniorocznych stężeń pyłu PM2,5. W gminie Międzyrzec Podlaski nie odnotowano przekroczenia tych zanieczyszczeń. Znacznie gorzej sytuacja wygląda w zakresie benzo/a/pirenu w pyle zawieszonym PM10.Przekroczenia tego rodzaju związków chemicznych zanotowano w dużej ilości miejsc na obszarze województwa lubelskiego, w tym na obszarze analizowanej gminy. str. 80

82 Mapa 5 Obszary przekroczeń benzo/a/pirenu w województwie lubelskim w 2015 r. Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie lubelskim za 2015 rok Zgodnie z danymi udostępnionymi przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie 20 wśród obszarów, gdzie w 2015 roku odnotowano przekroczenia benzo/a/piernu znajdują się przede wszystkim części gminy okalająca miasto Międzyrzec Podlaski sołectwa: Bereza, Rzeczyca, Wysokie, Zaścianki, Tuliłów oraz Jelnica. Poza tym przekroczenie dopuszczalnych normy stężeń wyżej wymienionego zanieczyszczenia odnotowano również w zakresie małej części sołectw: Krzymoszyce, Przychody, Puchacze, Rogoźnica, Sawki, Utrówka, Zasiadki, Żabce. W świetle informacji WIOŚ w Lublinie główną przyczyną przekroczeń jest emisja z niskich emitorów związana z ogrzewaniem budynków. Z tego względu stężenia benzo/a/piernu charakteryzuje wyraźna sezonowa zmienność i zależność od zapotrzebowania na ciepło od ogrzewania domów. W związku z powyższym problem złej jakości powietrza koncentruje się w przeważającej mierze w pobliżu miasta 20 Pismo z dnia r., znak: WMŚ str. 81

83 w związku z nagromadzeniem zabudowy mieszkaniowej, która ogrzewana jest w głównej mierze za pomocą indywidualnych palenisk. Dane udostępnione przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie wskazują, że podobszarem rewitalizacji, w obrębie którego odnotowano największy udział terenów, na których odnotowano przekroczenia jakości powietrza było w 2015 roku sołectwo Rzeczyca. Udział tych zanieczyszczonych terenów w ogólnej powierzchni analizowanego sołectwa kształtował się na poziomie 55%. W dalszej kolejności uplasowało się sołectwo Żabce. Na tym podobszarze rewitalizacji udział terenów, w obrębie których odnotowano przekroczenia jakości powietrza w stosunku do całej powierzchni sołectwa wyniósł w badanym okresie czasu 25%. Ostatnim podobszarem rewitalizacji, na terenie którego zaobserwowano przekroczenia jakości powietrza było sołectwo Rogoźnica. Tutaj udział terenów o zanieczyszczonym powietrzu w stosunku do całej powierzchni sołectwa kształtował się na poziomie 10%. W pozostałych dwóch podobszarach rewitalizacji, tj. sołectwach Halasy oraz Strzakły nie odnotowano terenów, które charakteryzowałyby się zanieczyszczonym powietrzem. Mapa 6 Przekroczenia bezna(a)piernu na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Źródło: Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Lublinie Zgodnie z informacjami przekazanymi przez WIOŚ w Lublinie główny wpływ na przekroczenia benzo/a/pirenu ma niska emisja, związana z ogrzewaniem budynków, pochodząca z lokalnych kotłowni węglowych oraz indywidualnych palenisk domowych (najczęściej o niskiej sprawności), opalanych węglem słabej jakości lub odpadami komunalnymi, wytwarzanymi w gospodarstwach domowych. Z tego względu natężenie zanieczyszczeń w powietrzu charakteryzuje wyraźna sezonowa zmienność i zależność od str. 82

84 zapotrzebowania na ciepło, czyli ogrzewania. W związku z powyższym, problem złej jakości powietrza z większym natężeniem występuje w okresie grzewczym (zimą) i w przeważającej mierze koncentruje się na obszarach o nagromadzonej zabudowie mieszkaniowej, która ogrzewana jest przede wszystkim za pomocą indywidualnych palenisk. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy również upatrywać w niedużym wykorzystywaniu w obszarze rewitalizacji, oraz na terenie całej gminy, odnawialnych źródeł energii. Zgodnie z danymi udostępnionymi przez Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski w obrębie obszaru rewitalizacji wyposażone w OZE były jedynie 43 gospodarstwa domowe, czyli zaledwie 4,29% wszystkich budynków mieszkalnych zlokalizowanych na obszarze rewitalizacji. Główną barierę w tym zakresie stanowią czynniki ekonomiczne stan zamożności mieszkańców uniemożliwia znacznej ich grupie samodzielny zakup tego rodzaju instalacji. Jednocześnie mieszkańcy bardzo mocno sygnalizowali potrzebę rozszerzenia dostępu do odnawialnych źródeł energii. Wśród źródeł zanieczyszczeń powietrza obszaru rewitalizacji znajduje się także emisja komunikacyjna, gdzie w wyniku spalania paliw w silnikach samochodowych do atmosfery przedostają się zanieczyszczenia gazowe: tlenki azotu, tlenek węgla, dwutlenek węgla i węglowodory oraz pyły. Ruch odbywający się po drogach jest uciążliwy dla zabudowy istniejącej wzdłuż tych dróg i sprawia, że zabudowa ta znajduje się w zasięgu działania toksycznych składników spalin. Z drugiej strony, ruch komunikacyjny odbywający się głównymi drogami (np. drogami powiatowymi) i hałas z nim związany niesie ze sobą również zagrożenie klimatu akustycznego. Problemem w zakresie sfery środowiskowej jest także świadomość mieszkańców obszaru rewitalizacji, która jest niewystarczająca. Pozytywnym w tym zakresie zjawiskiem jest wzrost świadomość mieszkańców w zakresie korzyści płynących ze stosowania OZE. Choć nie bez znaczenia w tej kwestii pozostaje czynnik ekonomiczny (zmniejszenie kosztów zakupu nośników energii). Nadal jednak mała jest świadomość w zakresie proekologicznych i proklimatycznych postaw w życiu codziennym (np. nawyki w zakresie korzystania z energii elektrycznej). Niewystarczająca jest również wiedza w zakresie efektywności energetycznej budynków mieszkalnych. REKOMENDACJE 1. Biorąc pod uwagę, z jednej strony charakter gminy i obszaru rewitalizacji oraz określone cele i kierunki ich rozwoju (w tym m.in. turystyka i ekologiczna produkcja rolna), z drugiej natomiast informacje nt. przekroczeń jakości środowiska naturalnego, niezbędne jest podjęcie interwencji w zakresie przedsięwzięć (zarówno inwestycyjnych i nieinwestycyjnych) prowadzących do ochrony cennych i unikatowych obszarów, stanowiących bogactwo nie tylko lokalne, lecz również całego regionu. 2. Na obszarze rewitalizacji rekomenduje się dalszą realizację przedsięwzięć umożliwiających dostęp gospodarstwom domowym do stosunkowo drogich instalacji odnawialnych źródeł energii. Tego rodzaju inwestycje pozytywnie oddziaływają na stan środowiska przyrodniczego i zdrowie mieszkańców, jak również na poprawę warunków ich życia (np. likwidacja uciążliwości związanych z dotychczasowym systemem pozyskiwania energii cieplnej czy elektrycznej). Pozostają także nie bez znaczenia dla potencjału turystycznego obszaru oraz sytuacji gospodarczej wygenerowane w budżetach domowych (w związku ze zmniejszeniem ilości nośników energii) oszczędności mogą zostać wykorzystane str. 83

85 REKOMENDACJE na lokalnym rynku zbytu. 3. Równorzędnie konieczne jest przeprowadzenie działań mających na celu podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców, w tym w szczególności dzieci i młodzieży oraz kształtowanie prawidłowych nawyków wobec środowiska naturalnego. 4. Należy również podjąć inicjatywy na rzecz zmniejszenia ilości odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska SFERA TECHNICZNA W świetle Wytycznych 21 obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, można wyznaczyć jako obszar zdegradowany w przypadku występowania na nim ponadto co najmniej dodatkowego jednego negatywnych zjawiska. Wśród katalogu takich zjawisk znalazły się również zagadnienia techniczne, w szczególności: degradacja stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym oraz niefunkcjonowaniu rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Uwzględniając powyższe informacje, charakteryzujące zjawisko degradacji technicznej, dla potrzeb niniejszej analizy, zbadano udział gospodarstw domowych podłączonych do wodociągu w 2015 roku oraz udział gospodarstw domowych korzystających ze źródeł energii odnawialnej w ogólnej liczbie gospodarstw domowych w 2015 roku. Ze względu na charakter analizowanej gminy badaniu nie poddano stopnia wyposażenia budynków mieszkalnych w kanalizację sanitarną. W większości sołectw budowa tego rodzaju infrastruktury nie jest uzasadniona ekonomicznie albo nie jest możliwa ze względu na rozproszonych charakter zabudowy. Na chwilę obecną z sieci kanalizacyjnej na obszarze gminy korzystają jedynie mieszkańcy sołectwa Bereza i jej długość wynosi zaledwie 4 km 22. W świetle danych Urzędu Gminy budowa tego rodzaju infrastruktury byłaby możliwa w zakresie sołectw: Halasy, Rzeczyca, Tuliłów oraz Wysokie. Część z mieszkańców wykorzystuje również z przydomowe oczyszczalnie ścieków. W 2015 roku liczba budynków mieszkalnych korzystających z tego rodzaju infrastruktury wynosił 367. Długość czynnej sieci wodociągowej na 100 km 2 w gminie Międzyrzec Podlaski na koniec 2015 roku wynosiła 68,7 km, a udział budynków mieszkalnych podłączonych do infrastruktury wodociągowej kształtował się na poziomie ponad 67%. Analiza danych źródłowych wskazuje, że ze szczególnie niekorzystną sytuacją mamy do czynienia w obrębie 21 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na latach Na podstawie: Bank Danych Lokalnych GUS str. 84

86 sołectwa Dołhołęka, gdzie mieszkańcy nie mają dostępu do bieżącej wody z sieci wodociągowej. W obrębie wyznaczonych podobszarów rewitalizacji najkorzystniej sytuacja prezentuje się w sołectwie Rogoźnica, gdzie aż 81,55% spośród wszystkich budynków mieszalnych było podłączonych w 2015 roku do infrastruktury wodociągowej (w sumie 137 budynków mieszkalnych). Podobszarem rewitalizacji, w obrębie którego udział budynków mieszkalnych podłączonych do infrastruktury wodociągowej w ogólnej liczbie budynków mieszkalnych kształtował się w 2015 roku na poziomie wyższym od średniej w gminie (67,20%), było sołectwo Halasy. Udział tego rodzaju budynków w ogólnej liczbie budynków mieszkalnych kształtował się tutaj na poziomie 73,40% (69 budynków podłączonych do wodociągu). Udział budynków mieszkalnych podłączonych do wodociągu zlokalizowanych na terenie sołectwa Rzeczyca w stosunku do ogólnej liczby budynków mieszkalnych położonych w tym sołectwie wyniósł w 2015 roku 55,77% (256 budynków podłączonych do wodociągu). W sołectwie Strzakły podłączonych do wodociągu było w 2015 roku 89 budynków mieszkalnych, co stanowiło około 66,42% wszystkich budynków mieszkalnych z tegoż sołectwa. W obrębie ostatniego podobszaru wyznaczonego do rewitalizacji, czyli sołectwa Żabce, liczba budynków mieszkalnych, które były w 2015 podłączone do infrastruktury wodociągowej kształtowała się na poziomie 94 i stanowiła około 63,95% wszystkich budynków mieszkalnych zlokalizowanych na terenie tegoż sołectwa. Kolejnym wskaźnikiem oddającym zasięg obszaru kryzysowego w sferze technicznej może być liczba budynków mieszkalnych korzystających z odnawialnych źródeł energii. Bez wątpienia tego rodzaju instalacje wpływają nie tylko na podniesienie jakości życia lokalnej społeczności, lecz również pozytywnie oddziaływają na stan środowiska naturalnego. Analizy przedmiotowego wskaźnika dokonano na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski i dotyczących liczby budynków mieszkalnych wyposażonych w instalacje odnawialnych źródeł energii. Część z instalacji została zamontowana w ramach realizowanego na terenie gminy projektu Energia ze słońca - Budowa mikroinstalacji prosumenckich w gminie Międzyrzec Podlaski realizowanego z działania Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich Gmina Międzyrzec Podlaski pozyskała dofinansowanie w wysokości zł na wykonanie instalacji fotowoltaicznych. Projekt zrealizowany w roku 2015 obejmował montaż instalacji wraz z inwerterami, skrzynkami przyłączeniowymi, konektorami, okablowaniem, konstrukcją montażową oraz uziemieniem. Łączna moc zainstalowana w projekcie wyniosła 115,44 kw, w tym: na obiektach nie będących obiektami użyteczności publicznej: 2 zestawy fotowoltaiczne o mocy 2,6 kw każdy, 10 zestawów fotowoltaicznych o mocy 3,12 kw każdy, 3 zestawy fotowoltaiczne o mocy 4,16 kw każdy oraz 1 zestaw o mocy 5,12 kw; na obiektach użyteczności publicznej: 1 zestaw fotowoltaiczny o mocy 38,4 kw, oraz 1 zestaw fotowoltaiczny o mocy 22,88 kw. Zgodnie z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski, w obiektach mieszkalnych funkcjonują niewielkiej mocy pompy ciepła typu powietrze-woda c.w.u., instalacje fotowoltaiczne, natomiast w obiektach użyteczności publicznej str. 85

87 wykorzystywane są pompy gruntowe i wodne c.o. oraz c.w.u.: Publiczna Szkoła Podstawowa w Rzeczycy- 75 kw; Szkoła Podstawowa w Kożuszkach- 90 kw; Publiczne Gimnazjum nr 1 w Jelnicy- 150 kw; Szkoła Podstawowa w Halasach- 149,36 kw. W świetle danych źródłowych, w 2015 roku łączna liczba budynków mieszkalnych zlokalizowanych na terenie gminy Międzyrzec Podlaski wykorzystujących odnawialne źródła energii wynosiła 115 budynków. Przy uwzględnieniu ogólnej liczby budynków mieszkalnych, możemy zaobserwować, że udział budynków mieszkalnych wykorzystujących odnawialne źródła energii w ogólnej liczbie budynków mieszkalnych wyniósł w badanym okresie czasie na terenie gminy Międzyrzec Podlaski 2,89%. Ogólna liczba budynków mieszkalnych wykorzystujących odnawialne źródła energii wyniosła w 2015 roku na terenie rewitalizacji 43 budynki, co stanowiło około 4,29% wszystkich budynków mieszkalnych z tego terenu (1002 budynki). Liczba analizowanych budynków w poszczególnych podobszarach rewitalizacji kształtowała się na następującym poziomie: w sołectwie Halasy wyniosła 3 (3,19% wszystkich budynków mieszkalnych z terenu sołectwa), w sołectwie Rogoźnica wyniosła 4 (2,38% wszystkich budynków mieszkalnych z terenu sołectwa), w sołectwie Rzeczyca wyniosła 30 (6,54% wszystkich budynków mieszkalnych z terenu sołectwa), w sołectwie Strzakły wyniosła 3 (2,24% wszystkich budynków mieszkalnych z terenu sołectwa), a w sołectwie Żabce wyniosła 3 (2,04% wszystkich budynków mieszkalnych z terenu sołectwa). Na obszarze gminy (w tym obszarze rewitalizacji) nie funkcjonuje system zbiorowego zaopatrzenia w energię cieplną. Zaopatrywanie w ciepło odbywa się za pośrednictwem indywidualnych źródłach ciepła, zasilających odbiorców instytucjonalnych, przemysłowych i usługowych oraz gospodarstwa domowe. W większości źródła indywidualne są źródłami o bardzo niskiej sprawności, praktycznie nieposiadające urządzeń ochrony powietrza, oparte na wysokoemisyjnych paliwach stałych. Wielkość emisji z tych źródeł wykazuje dużą zmienność sezonową, związaną z okresem grzewczym. W gminie działają również kotłownie budynków użyteczności publicznej, podmiotów handlowych i usługowych oraz wielorodzinnych budynków mieszkalnych, wytwarzających ciepło na potrzeby własne. Wyznacznikiem struktury zużycia nośników energii cieplnej są głównie względy finansowe oraz dostępność danego nośnika. Wśród nośników najczęściej wykorzystywanych do celów grzewczych są: węgiel kamienny oraz drewno. Pozostałe nośniki ciepła, takie jak: olej opałowy, czy gaz są wykorzystywane w nieznacznym stopniu. Oprócz gospodarstw domowych, z nośników tych korzystają również instytucje oraz podmioty prowadzące działalność na obszarze gminy. Ostatnim z obszarów poddanych analizie w ramach przedmiotowej sfery jest stan budynków użyteczności publicznej i funkcjonujących w ich ramach rozwiązań umożliwiających efektywne z nich korzystanie w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. W tym celu analizie poddano 44 budynków usług publicznych będących w zasobie gminy. Znaczna ich część bo aż 39 wymaga podjęcia interwencji. Głównie należy poddać je pracom termomodernizacyjnym oraz dostosować do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. W poniżej tabeli zaprezentowano zestawienie budynków użyteczności publicznej będących w zasobie gminy, które są zlokalizowane na obszarze wyznaczonym do rewitalizacji. Kolorem czerwonym oznaczono, te które wymagają przeprowadzenia prac termomodernizacyjnym oraz dostosowania do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. str. 86

88 Tabela 6 Zestawienie budynków użyteczności publicznej zlokalizowanych na obszarze rewitalizacji, będących w zasobie gminy Międzyrzec Podlaski Podobszar rewitalizacji (sołectwo) Budynki użyteczności publicznej Halasy Rogoźnica Budynek po byłym Domu Nauczyciela - obecnie znajduje się tam świetlica GOK Remiza OSP Szkoła Podstawowa w Halsach Zespół Szkolno- Przedszkolny Rzeczyca Remizo-świetlica Szkoła Podstawowa Strzakły Remiza OSP budynke po byłej Szkole Podstawowej Żabce Remiza OSP - Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski REKOMENDACJE 1. Mając na względzie zarówno jakość życia lokalnej społeczności obszaru rewitalizacji, jak i atrakcyjność terenu dla potencjalnych mieszkańców, należy kontynuować inicjatywy w zakresie rozbudowy i ulepszania istniejącej infrastruktury technicznej. 2. W szczególności rekomendowane jest podjęcie inicjatyw mających na celu zwiększenie wykorzystania instalacji odnawialnych źródeł energii zarówno w budownictwie mieszkaniowym, jak i użyteczności publicznej. 3. W celu podniesienia atrakcyjności turystycznej obszaru niezbędne jest podjęcie działań w zakresie ochrony dziedzictwa materialnego i niematerialnego SFERA PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNA Wytyczne wskazują, że wśród negatywnych zjawisk przestrzenno-funkcjonalnych należy przeanalizować m.in. (1) niewystarczające wyposażenie w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej zły stan techniczny, (2) brak dostępu do podstawowych usług lub ich niską jakość, (3) niedobór lub niską jakość terenów publicznych. Analiza rozmieszczenia istniejących podstawowych usług z dziedziny edukacji tj. przedszkola, szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych wskazuje na niedobór niektórych z tych usług. Mowa tutaj o niewystarczającej w stosunku do istniejących potrzeb gminy ilości str. 87

89 miejsc dla dzieci w wieku przedszkolnym. Liczba dzieci, które chciałyby skorzystać z oferty przedszkolnej z roku na rok wzrasta, jednak liczba oferowanych miejsc nadal jest niewystarczająca, czego skutkiem jest niewystarczający stopień upowszechnienia edukacji przedszkolnej na terenie gminy Międzyrzec Podlaski. W 2015 roku odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w wieku 3-5 lat wyniósł 73,3% natomiast dzieci w wieku 3-4 lata 65,4%. 23 Tego rodzaju placówki mają ogromne znaczenie nie tylko dla rozwoju dziecka, ale i dla organizacji życia pracujących rodziców (m.in. obniżenie kosztów prywatnej opieki nad dzieckiem). Ułatwiają także kobietom łączenie kariery zawodowej z macierzyństwem. Wielkość i standard obiektów usług publicznych w dziedzinie kultury w znacznej części sołectw odpowiada potrzebom obsługi mieszkańców poszczególnych obszarów. W trakcie opracowywania diagnozy niedobór usług i obiektów kultury zgłoszono w sołectwie Żabce. W ramach analizy przedmiotowej sfery zbadano także poziom dostępu mieszkańców do różnego rodzaju infrastruktury sportowo-rekreacyjnej oraz wpływającej na zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców chodniki przy drogach. Pomimo systematycznie prowadzonych przedsięwzięć liczba infrastruktury sportowej i rekreacyjnej jest w dalszym ciągu niewystarczająca i nierównomiernie rozłożona. Szereg miejscowości pozbawionych jakiegokolwiek elementu infrastruktury sportu i rekreacji. Szczególnie niekorzystnie kształtuje się natomiast sytuacja w zakresie infrastruktury chodników przy drogach. W większości sołectw niezbędne jest podjęcie interwencji w tym zakresie. Tabela 7 Infrastruktura sportowo-rekreacyjna oraz infrastruktura chodników w gminie Międzyrzec Podlaski NUMER OBSZARU REFERENCYJNEGO NAZWA MIEJSCOWOŚCI Liczba boisk sportowych Liczba palców zabaw Liczba siłowni napowietrznych Inne obiekty infrastruktury sportoworekreacyjnej Poziom bezpieczeństwa mieszkańców - chodniki (TAK lub NIE) i ich stan (bardzo dobry, zadowalający, zły) 1. Bereza Brak jest chodnika przy budynku biblioteki. Natomiast w samej miejscowości wzdłuż drogi są chodniki w bardzo dobrym stanie. 2. Dołhołęka Nie 3. Halasy Nie 4. Jelnica Tak stan bardzo dobry 5. Koszeliki Nie 6. Kożuszki Nie 7. Krzewica Nie 8. Krzymoszyce Nie 9. Łuby Nie 10. Łukowisko Altana Nie 11. Łuniew Nie 12. Misie Nie 13. Pościsze 1 1 W tym roku planowany jest montaż takiej siłowni ze środków funduszu sołeckiego. Altana Nie 23 Na podstawie: Bank Danych Lokalnych GUS str. 88

90 NUMER OBSZARU REFERENCYJNEGO NAZWA MIEJSCOWOŚCI Liczba boisk sportowych Liczba palców zabaw Liczba siłowni napowietrznych Inne obiekty infrastruktury sportoworekreacyjnej Poziom bezpieczeństwa mieszkańców - chodniki (TAK lub NIE) i ich stan (bardzo dobry, zadowalający, zły) Kolonia Wolańska Nie 15. Przychody Altana 15. Manie Nie Przyłuki Nie 16. Puchacze Nie 17. Rogoźnica Nie 18. Rogoźnica Kolonia Nie 19. Rogoźniczka Nie 20. Rudniki Altana Nie 21. Rzeczyca Alejka (park) oświetlony z utwardzonymi ścieżkami wyposażony w ławkami Nie 22. Sawki Nie 23. Sitno Nie 24. Strzakły Nie 25. Tłuściec Tuliłów Stół do pin ponga betonowy Przystań kajakowa Tak stan bardzo dobry 27. Utrówka Nie 28. Wólka Krzymowska Nie 29. Wysokie Nie 30. Zasiadki Nie 31. Zaścianki Nie 32. Zawadki Altana Nie 33. Żabce Tak stan bardzo dobry Źródło: Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski W obszarze rewitalizacji zdiagnozowano również problemy w zakresie niskiej jakości terenów publicznych. W szczególności mowa tutaj o podobszarach rewitalizacji obejmujących swoim zasięgiem sołectwa: Halasy, Rogoźnica oraz Żabce. W pozostałych dwóch podobszarach, tj. sołectwach Rzeczyca oraz Strzakły, tereny publiczne znajdujące się przy budynkach użyteczności publicznej są dobrej jakości i w 100% zagospodarowane. Nie odnotowano tutaj potrzeby podejmowania interwencji w zakresie tworzenia nowej infrastruktury (np. placu zabaw, itp.). Szczegółowe informacje nt. istniejącego stanu, jaki i potrzeb w zakresie przestrzeni publicznych w odniesieniu do podobszarów rewitalizacji wymagających podjęcia interwencji zaprezentowano w poniższej tabeli. Nie str. 89

91 Tabela 8 Przestrzenie publiczne zlokalizowane na podobszarach rewitalizacji wymagające podjęcia interwencji Podobszar rewitalizacji (sołectwo) Tereny publiczne o niskiej jakość Powierzchnia terenów publicznych o niskiej jakości (ha) Halasy Rogoźnica Żabce Przy osiedlach mieszkaniowych jest teren o niskiej jakości. Brak placów zabaw oraz brak zagospodarowania terenu. Istnieje potrzeba: zorganizowania i uporządkowania terenów zielonych, zamontowania obiektów małej architektury, budowy nowego placu zabaw, stworzenie skweru z alejkami oraz oświetlenie. Przy szkole znajduje się plac zabaw w dobrym stanie technicznym który można doposażyć. Boisko przy szkole wymaga uporządkowania, oświetlenia oraz stworzenia boiska do siatkówki, koszykówki. Istnieje potrzeba uporządkowania terenów zielonych, montażu ławek przy placu szkolnym. Przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym znajduje się plac zabaw, który należy doposażyć oraz ogrodzić ze względu na przejawy wandalizmu. Boisko przy szkole wymaga oświetlenia. Plac przed szkołą należy podnieść oraz utwardzić w celu zniwelowania sytuacji częstego podtapiania pomieszczeń szkoły. Istnieje uzasadniona potrzeba chodnika łączącego Bibliotekę Publiczną z wyjściem ewakuacyjnym szkoły od strony boiska oraz utwardzenia podłoża pod parking. W związku z dużą częstotliwością wykroczeń szczególnie uciążliwych przy wejściu do budynku Biblioteki Publicznej oraz przy głównym wejściu szkoły (zaśmiecanie, spożywanie alkoholu, wandalizm) należy zamontować kamery. Tereny zielone szkoły wzbogacić o siłownię napowietrzną. Należy również utwardzić wjazd do szkoły (aleja od drogi do placu szkoły). Teren przy remizie OSP wymaga zagospodarowania i uporządkowania. Wymagane są drobne bieżące prace remontowo- modernizacyjne, wyrównanie i ogrodzenie terenu montaż ławek. Źródło: Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski 0,18 0,10 0,10 REKOMENDACJE 1. Należy podejmować inicjatywy prowadzące do poprawy estetyki i funkcjonalności zdegradowanych przestrzeni publicznych. Zarówno dla mieszkańców obszaru rewitalizacji, jaki i jego atrakcyjności niezwykle istotne jest przywracanie im wartości użytkowej POTENCJAŁY OBSZARU REWITALIZACJI Ostatnia część diagnozy koncentruje się na potencjałów obszaru rewitalizacji - zasobów i możliwości, które mogą przyczynić się do rozwiązywania wskazanych problemów. Analiza dotyczy przede wszystkim potencjałów lokalnych (umiejscowionych w granicach obszaru), jednakże w niektórych przypadkach o potencjale obszaru decydują także instytucje czy zjawiska ogólno-gminne. Poniżej zaprezentowano w sposób syntetyczny wyniki przeprowadzonej, w zakresie potencjałów obszaru rewitalizacji, analizy: KADRY INSTYTUCJI PUBLICZNYCH Bez wątpienia niezwykle istotnym potencjałem gminy jest doświadczona kadra Urzędu Gminy oraz gminnych jednostek organizacyjnych (m.in. GOPS, palcówek oświatowych). Pracownicy posiadają str. 90

92 wieloletnie doświadczenie zarówno w zakresie pozyskiwania środków zewnętrznych (krajowych i zagranicznych), jak i realizacji szerokiego wachlarza przedsięwzięć (projektów i programów) służących przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu mieszkańców. KAPITAŁ SPOŁECZNY I LUDZKI Obszar rewitalizacji zamieszkiwany jest przez coraz większą liczbę osób starszych, co będzie miało wpływ na konieczność jego dostosowania do ich potrzeb. Z drugiej strony grupa ta stanowi o rozwoju nowych usług i funkcji, które mogą nadać nowe impulsy rozwojowe całej gminie. INSTYTUCJE I OBIEKTY PUBLICZNE W obszarze rewitalizacji umiejscowione są ważne w skali całej gminy instytucje i obiekty publiczne (m.in. placówki oświatowe). I jako takie stanowią one istotny element w kontekście życia społecznego mieszkańców gminy. W ich ramach niebagatelne znaczenie pełnią ośrodki wsparcia, które rozszerzają ofertę pomocy społecznej poza standardowy zakres. AKTYWNOŚĆ OBYWATELSKA Obszar rewitalizacji jest już obecnie obszarem dużej aktywności obywatelskiej - wzięto pod uwagę ilość organizacji pozarządowych, które pełną ważną funkcję w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego i aktywizowaniu jednostek na rzecz społeczności. Potencjał ten jest już na tym etapie zauważalny i będzie stanowił punkt wyjścia do planowania dalszych działań w obszarze. POTENCJAŁ KULTUROWY I DZIEDZICTWA KULTUROWEGO Kapitał ten to w przypadku obszaru rewitalizacji w szczególności zasób chronionego dziedzictwa kulturowego, a także kapitał tkwiący w mieszkańcach obszaru. Gmina cieszy się bogatą historią, która pozostawiła nie tylko zabytki materialne, ale również szerokie dziedzictwo niematerialne zachowane w zwyczajach, kulturze i przekazach mieszkańców obszaru. Do rozwoju oraz pełnego wykorzystania tego potencjału konieczne jest wzmocnienie roli dziedzictwa w budowaniu spójności społecznej oraz wzmocnienie znaczenia kultury w rozwoju społeczno-gospodarczym. Mówiąc o potencjałach kulturowych i dziedzictwa kulturowego, dających szansę na wyprowadzenie obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysu oraz rozwój tegoż obszaru, nie sposób nie wspomnieć o ogromnym potencjale obszaru zdegradowanego na terenie sołectwa Rogoźnica znajduje się zespół dworski z XIX wieku (dwór, stodoła oraz pozostałości parku krajobrazowego), w sołectwie Żabce znajduje się kaplica pw. św. Andrzeja Boboli z 1858 roku. Niezaprzeczalnym potencjałem sołectw, które zostały wyznaczone jako podobszary rewitalizacji, są działające na ich terenie organizacje społecznej: Zespół Ludowy "Jutrzenka, Kapela "Retro" oraz Straże Pożarne. POTENCJAŁ NATURALNY I TURYSTYCZNO-REKREACYJNY Gmina Międzyrzec Podlaski należy do gmin o dużym bogactwie walorów przyrodniczo-krajobrazowych i czystym środowisku naturalnym. Głównym atutem mogącym przyciągnąć w okolice gminy jest możliwość obcowania w krajobrazie praktycznie bardzo czystym ekologicznie. Charakterystyczną cechą gminy jest krajobraz otwarty odznaczający się naturalnym szerokim widnokręgiem. Jest to krajobraz kulturowy, złożony z wielkich otwartych wnętrz, poprzecinanych systemami kanałów wodnych, uformowany przez człowieka z naturalnych głównie elementów stanowiących zasoby przyrody. Jako wybrane elementy kształtujące krajobraz należy wymienić: osiedla typu wiejskiego, rozłogi pól, wodę, str. 91

93 zasoby zabytkowe i szpalery drzew wzdłuż dróg w krajobrazie otwartym. Ta cecha krajobrazu stanowi o największych wartościach możliwych do wykorzystania dla aktywizacji turystycznej gminy. W związku z tym niezbędne jest wykorzystanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych gminy na cele rozwoju obszaru rewitalizacji jako centrum obsługi ruchu turystycznego. POTENCJAŁ AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ potencjał ten to działające w obszarze podmioty gospodarcze, szczególnie mikroprzedsiębiorstwa. Bardzo istotne jest dotychczasowe nabyte doświadczenie rynkowe oraz gotowość do podejmowania ryzyka. To elementy kapitału ludzkiego, które najtrudniej byłoby wytworzyć od zera. 3. CZĘŚĆ PLANISTYCZNA Niniejsza część Lokalnego Programu Rewitalizacji stanowi odpowiedź na wyniki przeprowadzonej diagnozy. Nie jest to jednak wyłącznie odpowiedź bierna. W szeregu z aspektów nie ogranicza się jedynie do tego, co wynika automatycznie z diagnozy problemów, lecz (opierając się o zdiagnozowanych potencjałach) wychodzi naprzeciw wyzwaniom i wyprzedza powstawanie problemów możliwych do przewidzenia w przyszłości. W związku z tym, LPR oprócz tego, że ma swe źródło diagnozie, to opiera się na wizji, która stanowi projekcję przyszłości. W perspektywie do roku 2023 naczelnym celem podejmowanych działań będzie powstrzymanie degradacji terenów znajdujących się w gorszym położeniu, poprawa jakości życia zamieszkującej tam ludności oraz przywrócenie obszarom wskazanym przez lokalną społeczność jako wymagających interwencji ich pierwotnych ważnych z punktu widzenia lokalnego rozwoju funkcji. Urzeczywistnienie przedmiotowych celów będzie odbywało się str. 92

94 poprzez szereg mniejszych i większych projektów (zarówno infrastrukturalnych, jak i miękkich ), realizowanych w równej mierze przez samorząd gminy oraz instytucje publiczne, jak i przez organizacje społeczne oraz przedsiębiorców i innych ważnych aktorów rozwoju lokalnego. Nadrzędną ideą przyświecającą tym działaniom i organizującą aktywność lokalnej społeczności jest wyprowadzenie wskazanego obszaru ze stanu kryzysowego poprzez usunięcie zjawisk, które spowodowały jego degradację. Cele, kierunki interwencji oraz konkretne zadania rewitalizacyjne mają doprowadzić do przemiany zdegradowanego terenu we wszystkich pięciu aspektach: społecznym poprzez zapobieganie patologiom społecznym, takim jak alkoholizm czy przemoc w rodzinie, marginalizacji i wykluczeniu mieszkańców pozostających w gorszej sytuacji życiowej, kreowaniu zdrowych nawyków przeciwdziałających chorobom cywilizacyjnym dzieci i osób dorosłych (otyłość, nadwaga, wady postawy, choroby narządów ruchu i układu krążenia), odbudowywaniu więzi społecznych i rodzinnych, aktywizacji osób starszych, zwiększeniu szans rozwojowych dzieci i dorosłych z mniejszych i peryferyjnych ośrodków; niezwykle istotne jest również rozwijanie i wzmacnianie trzeciego sektora, a poprzez to budowania społeczeństwa obywatelskiego; gospodarczym poprzez stwarzanie warunków do tworzenia nowych miejsc pracy, rozpowszechnianie aktywności gospodarczej, lokowanie na obszarze rewitalizacji nowych przedsiębiorstw; przestrzenno-funkcjonalnym w tym zachowanie dziedzictwa naturalnego i kulturowego stanowiącego potencjał lokalny; technicznym poprzez dbałość o podstawową infrastrukturę techniczną (m.in. stopień skanalizowania, stan techniczny budynków mieszkalnych i budynków użyteczności publicznej) jako elementu zwiększającego atrakcyjność zamieszkania i w pewnym stopniu ograniczającego odpływ ludności; środowiskowym przede wszystkim poprzez poprawę stanu środowiska naturalnego i wdrażanie koncepcji zrównoważonego rozwoju, która ma zapewnić zaspokojenie potrzeb społeczności, z uwzględnieniem przyszłych pokoleń i priorytetowym znaczeniem zachowania, odtworzenia i rozwijania środowiska przyrodniczego. 3.1 WIZJA I CELE REWITALIZACJI Zgodnie z wytycznymi Program Rewitalizacji zawiera w szczególności opis wizji stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji, a także cele rewitalizacji oraz odpowiadające im kierunki działań służące eliminacji lub ograniczeniu zdiagnozowanych poprzednio negatywnych zjawisk społecznych i powiązanych z nimi problemów gospodarczych, przestrzenno-funkcjonalnych i technicznych. Wizja oraz uporządkowany system celów rewitalizacji stanowią spójną całość. Każdy z celów rewitalizacji w sposób czytelny i nie budzący wątpliwości przyczynia się do realizacji określonego fragmentu wizji, jak również wizji jako całości. str. 93

95 3.1.1 OPIS WIZJI OBSZARU PO PRZEROWADZONEJ REWITALIZACJI Poniżej zaprezentowano wizję stanu obszaru po przeprowadzonej rewitalizacji w perspektywie roku 2023 i kolejnych lat. Została ona wypracowana w oparciu o odbyte konsultacje społeczne ( r.) i deklarowane aspiracje lokalnej wspólnoty. Wypracowana przy współudziale społeczności lokalnej wizja obszaru rewitalizacji jest spójna z wizją rozwoju całej gminy definiowanej na poziomie obowiązującej strategii gminy. Świadczy to o spójności wizji rozwoju oczekiwanej przez społeczność lokalną, jak i definiowanej przez władze gminy na poziomie dokumentów strategicznych. Wizja została sformułowana jako zbiór procesów, których przebieg warunkuje nie tylko osiągnięcie doraźnych zmian, lecz tworzy także podstawę dla długofalowego ożywienia wyznaczonych podobszarów rewitalizacji. W wizji uwzględniono wszystkie wymiary rewitalizacji, a także sformułowano specyficzne procesy, które powinny się toczyć w obszarach rewitalizacji. WIZJA OBSZARU REWITALIZACJI W 2023 ROKU W obrębie wyznaczonych podobszarów rewitalizacji w 2023 roku panuje ogólne poczucie odnowy i ożywienia. Nastąpiło ich stopniowe odrodzenie i stały się one przestrzenią przyjazną do życia oraz atrakcyjna pod względem osadniczym. W efekcie budowy i utrwalania więzi sąsiedzkich i mnogości oddolnych małych inicjatyw wzmocniono spójność społeczną. Systematycznie wzrasta liczba przedsięwzięć indywidualnych i zbiorowych. Na nowo odżył patriotyzm lokalny i przeświadczenie mieszkańców o realnej możliwości kreowania otaczającej ich rzeczywistości. Mieszkańcy stanowią wspólnotę aktywnych, wykształconych, zintegrowanych oraz otwartych na wspólne podejmowanie działań na rzecz społeczności lokalnej ludności. Okolica ożyła i pięknieje nie tylko dzięki inwestycjom publicznym, ale przede wszystkim w efekcie odbudowanej zaradności i inicjatywie samych mieszkańców. Przestrzenie publiczne stanowią teraz miejsce spotkań społeczności lokalnej i integracji międzypokoleniowej. Są przyjaznymi i bezpiecznymi miejscami spędzania wolnego czasu, rekreacji, ale także prowadzenia działalności społecznej. Mieszkańcom został zagwarantowany dostęp do wysokiej jakości usług społecznych i komunalnych. Choć zjawisko wykluczenia społecznego całkowicie nie znikło, to jest ono cały czas stopniowo ograniczane. W wyniku skoordynowanych przedsięwzięć dotyczących wsparcia mieszkańców z grup defaworyzowanych ubogich, długotrwale bezrobotnych, rodzin z problemami, osób niepełnosprawnych, seniorów natężenie negatywnych zjawisk społecznych uległo zmniejszeniu. Stworzone warunki oraz zagwarantowane instrumenty umożliwiają im powrót do życia społecznego i obywatelskiego. Wzmocniła się zaradność gospodarcza i społeczna mieszkańców podobszarów rewitalizacji. Operatywna społeczność w pełni wykorzystuje walory i potencjał poszczególnych jednostek do wzmocnienia rozwoju społeczno-gospodarczego. Nowe pokolenia mieszkańców podobszarów rewitalizacji mają dużo większą (niż obecne) świadomość w zakresie prawidłowych postaw i zachowań ekologicznych, jak również str. 94

96 zdrowego trybu życia. Przeświadczone są również o wartości i konieczności kształcenia ustawicznego (Long Life Learning). Instytucje publiczne prężnie współpracują, zarówno z podmiotami prywatnymi, jak i organizacjami społecznymi, a model wielopłaszczyznowego zarządzania oraz dojrzałe formy partycypacji społecznej stanowią stały element zarządzania sprawami publicznymi. Całość tych czynników wpływa pozytywnie na zmianę wizerunku nie tylko podobszarów rewitalizacji, lecz całej gminy Międzyrzec Podlaski. Wyżej zaprezentowana wizja obszaru jest bardzo ambitna, ale jednocześnie możliwa do osiągnięcia. Jednocześnie należy podkreślić, że powodzenie całego Lokalnego Programu Rewitalizacji, w tym urzeczywistnienie wizji obszaru po przeprowadzeniu procesu rewitalizacji, zależy w głównej mierze od mobilizacji mieszkańców obszaru rewitalizacji w zakresie realizacji dużej liczby działań w rodzimej skali, zgodnych z celami Programu lub komplementarnych wobec nich, a dotyczących jakości prywatnego życia STRUKTURA CELÓW REWITALIZACJI W świetle wytycznych cele rewitalizacji winny być wytypowane w taki sposób, aby implikowały następnie kierunki działań służące eliminacji lub ograniczeniu negatywnych zjawisk ujawnionych w diagnozie. Przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom powinno z kolei polegać na wykorzystaniu zidentyfikowanych potencjałów. W ramach Programu Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata wskazano trójstopniową strukturę celów. Zdefiniowano trzy cele strategiczne przyporządkowane celowi głównemu oraz układ szeregu celów operacyjnych przyporządkowanych celom strategicznym. Strukturę celu głównego oraz celów strategicznych niniejszego dokumentu należy, w całym okresie jego obowiązywania, traktować jako stałą. W miarę możliwości powinna ona także być utrzymana w kolejnym programie opracowywanym po 2023 roku. Tymczasem cele operacyjne mogą podlegać zmianom (być dołączane lub wykreślane z programu po ich ewentualnym zrealizowaniu) w trybie śródokresowej aktualizacji Programu Rewitalizacji. Mając na względzie tożsamość występujących na wyznaczonych podobszarach rewitalizacji problemów społeczno-gospodarczych podjęto decyzję o zdefiniowaniu wspólnych celów dla nich wszystkich. Rysunek 2 Schemat struktury celów w ramach LPR str. 95

97 CELE OPERACYJNE Źródło: Opracowanie własne CELE STRATEGICZNE CEL GŁÓWNY Cel główny procesu rewitalizacji określa zakres niezmiennego kierunku działań w perspektywie długoletniej. Przedmiotowy cel stanowi odpowiedź na zdefiniowane problemy w długoterminowej perspektywie rozwoju, wskazując na korzyści oczekiwanych przemian płynące dla wszystkich mieszkańców. CEL GŁÓWNY: OŻYWIĆ PODOBSZARY REWITALIZACJI I ICH MIESZKAŃCÓW Wyżej zaprezentowany główny cel rewitalizacji jest wielowątkowy i wielowymiarowy. Zakłada on odnowę obszaru rewitalizacji poprzez ożywienie i rozbudzenie potencjału tkwiącego w nim oraz zamieszkującej tam ludności, czego efektem będzie wyprowadzenie obszaru ze stanu kryzysu. Choć nie zostaną zupełnie zniwelowane zjawiska, które spowodowały jego degradację, to ich skala zostanie znacznie ograniczona. Działania podejmowane w ramach rewitalizacji będą przede wszystkim skupiały się na przeciwdziałaniu problemów społecznych. Pozostałe przedsięwzięcia o charakterze gospodarczym, przestrzennofunkcjonalnym, technicznym czy środowiskowym mają za zadanie wspomagać przeciwdziałanie problemom społecznym. Cele rewitalizacji oraz kierunki rozwoju obszarów rewitalizacji zostały wyznaczone na podstawie zidentyfikowanych problemów oraz potrzeb skumulowanych na obszarze zdegradowanym. Bezpośrednią inspiracją do ich powstania były wyniki prac mieszkańców podczas prowadzonych konsultacji społecznych. Zgodnie z zaleceniami zawartymi w Zasadach delimitacji obszarów rewitalizacji i definiowania programów rewitalizacji na terenach wiejskich województwa lubelskiego w dniu 12 maja 2017 r. w Urzędzie Gminy Międzyrzec Podlaski zorganizowane zostało spotkanie informacyjnokonsultacyjne, w ramach którego wypracowane zostały zarówno cele, jak i odpowiadające im kierunki działań Lokalnego Programu Rewitalizacji. str. 96

98 Zdjęcie 1 Spotkanie informacyjno-warsztatowe z dnia r. dotyczące wyznaczania celów i kierunków działań LPR Źródło: DRAFT Consulting Ogółem wyznaczono 3 cele strategiczne oraz 8 celów operacyjnych. Struktura przyjętych w niniejszym Lokalnym Programie Rewitalizacji celów strategicznych i podporządkowanych im celów operacyjnych przedstawia się następująco: str. 97

99 Rysunek 3 Cele strategiczne i cele operacyjne Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 3. Ożywić lokalną przedsiębiorczość Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skalę dysfunkcji w rodzinach Cel operacyjny 1.2 Zapewnić wzrost jakości życia osób z niepełnosprawnościami Cel operacyjny 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przetrzenie publiczne Cel operacyjny 3.1 Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji społecznej Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych Cel operacyjny 1.4 Aktywnie przeciwdziałać uzależnieniom oraz przemocy w rodzinie Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 3.2 Rozwijać postawę przedsiębiorczości Źródło: Opracowanie własne na konsultacji społecznych Wyżej zaprezentowane cele umożliwią ograniczenie rozpoznanych na obszarze rewitalizacji problemów społecznych oraz problemów pozostałych 4 sfer poddanych analizie. str. 98

100 Przy formułowaniu celów LPR wzięto również pod uwagę zalecenia zawarte w Zasadach delimitacji obszarów rewitalizacji i definiowania programów rewitalizacji na terenach wiejskich województwa lubelskiego, zgodnie z którymi co najmniej połowa celów Lokalnego Programu Rewitalizacji wynika z celów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych i służy ich realizacji. Poniższy schemat prezentuje sieć współzależności celów zdefiniowanych w obu powyższych dokumentach. str. 99

101 Rysunek 4 Korelacja celów LPR i celów strategicznych Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata CELE LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI 1.1 Zmniejszyć skalę dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju 1.2 Zapewnić wzrost jakości życia osób z niepełnosprawnościami 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych 1.4Aktywnie przeciwdziałać uzależnieniom oraz przemocy w rodzinie 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne CELE GMINNEJ STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLMÓW SPOŁECZNYCH 1.Budowa zintegrowanego systemu wsparcia na rzecz rodzin z problemami opiekuńczo- wychowawczymi 2. Aktywizacja i integracja grup zagrożonych wykluczeniem społecznym 3. Poprawa jakości życia osób niepełnosprawnych 4. Rozwój systemu wsparcia osób starszych 5. Budowa zintegrowanego systemu profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień na terenie gminy 2.2Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych 3.1 Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji społecznej oraz zawodowej grup zagrożonych wykluczeniem społecznym 6. Partnerstwo na rzecz aktywnej integracji środowiska lokalnego 3.2 Rozwijać postawę przedsiębiorczości Źródło: Opracowanie własne str. 100

102 CEL STRATEGICZNY 1. OSIĄGNĄĆ SPÓJNOŚĆ SPOŁECZNĄ Konsekwencje zdiagnozowanych i nawarstwiających się od wielu lat dysproporcji wyznaczonych podobszarów rewitalizacji (w stosunku do pozostałej części gminy) stanowi konieczność realizacji działań dążących do osiągnięcia spójności społecznej, rozumianej jako: zdolność społeczeństwa do zapewnienia dobrobytu wszystkim swoim członkom, przy jednoczesnym minimalizowaniu wewnętrznego zróżnicowania oraz unikaniu zjawiska polaryzacji. 24 W znaczeniu tym społeczeństwo spójne to wspólnota wolnych, wspierających się nawzajem ludzi, którzy dążą do zbiorowych celów metodami demokratycznymi. Spójność społeczna nie koncentruje się wyłącznie na zwalczaniu wykluczenia społecznego i ubóstwa. Jej fundamentem jest tworzenie solidarności w społeczeństwie, tak aby zminimalizować wykluczenie, zwalczać je za pomocą prewencji. W praktyce istotą spójności społecznej jest budowanie takich relacji społecznych, aby naturalna różnorodność wzbogacająca społeczeństwo nie prowadziła do podziałów generujących nieufność i wrogość między grupami społecznymi. Pierwszy cel strategiczny skupia się na dążeniu do osiągnięcia spójności społecznej poprzez przeciwdziałanie ubóstwu, jego dziedziczeniu, zmniejszenie skali wykluczenia społecznego, którego źródła upatruje się m.in. w chorobach czy niepełnosprawności. Działania w tym celu będą także zorientowane wspieraniu rodzin w wypełnianiu przynależnych im funkcji, jak również wyrównywaniu szans (edukacyjnych), budowanie atmosfery sprzyjającej wszechstronnemu rozwojowi dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Ponadto, aby w pełni osiągnąć ww. cel podejmowane będą działania na rzecz walki z różnego rodzaju nałogami oraz przeciwdziałanie zjawisku przemocy domowej. W związku ze starzejącym się społeczeństwem, istotne jest inicjowanie działań stworzenia systemu usług opiekuńczych i pielęgnacyjnych na rzecz seniorów. Dodatkowo, aby wzmocnić procesy rewitalizacji konieczne będzie budowanie zaangażowania obywatelskiego we wspólne dobro całej społeczności lokalnej oraz wzmocnienie kapitału społecznego. Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skale dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju Aktywne przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom społecznym stanowi odpowiedź na problemy oraz potrzeby zidentyfikowane zarówno na poziomie analizy danych obiektywnych(a w konsekwencji także przeprowadzonej delimitacji), jak również wyartykułowane w procesie uspołeczniania LPR na etapie jego tworzenia. Główne kierunki działań w sferze polityki społecznej będą zatem skierowane na skuteczne planowanie docelowych ścieżek ograniczających wykluczenie społeczne, jak i ubóstwo, które pomimo identyfikowania go jako problem, może być ujmowane w kategoriach skutku (np. bierności społecznej, zawodowej, zdrowotnej itp.). Na wyznaczonych podobszarach rewitalizacji intensywnie rozwijane i wspierane będą przedsięwzięcia prowadzone na rzecz wspierania rodzin w wypełnianiu przynależnych im funkcji. Dla dobra rodziny, które jest naturalnym środowiskiem rozwoju i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych, konieczne jest wspieranie rodzin, w tych przypadkach, kiedy własne zasoby i możliwości nie wystarczają, aby pokonać sytuacje trudne lub kryzysowe. Podstawowym założeniem działań prowadzonych na rzecz rodzin wymagających pomocy będzie przeświadczeniem, o tym że zamiast zastępować rodzinę w jej funkcji opiekuńczo wychowawczej, należy ją wspierać i wspomagać tak, aby przywrócić prawidłowe funkcjonowanie. 24 Battaini-Dragoni, Dominioni, 2003, s. 6 str. 101

103 Rodzina dysfunkcyjna jest zamknięta, zakłamana (chroni tajemnicę rodzinną ), panuje w niej zaburzona komunikacja i zamieszanie co do ról. Jest nastawiona raczej na sztywne utrzymanie systemu rodzinnego, niż na rozwój swoich członków. Wśród najczęściej występujących dysfunkcji należy wymienić: alkoholizm, inne uzależnienia lub choroby psychiczne w rodzinie, przemoc fizyczną lub psychiczną, maltretowanie, psychiczne opuszczenie dzieci (nieobecność emocjonalna rodziców), chłód emocjonalny, czynne odrzucanie i dewaluowanie dziecka, nadużycia emocjonalne. Rodzina dysfunkcyjna to również taka, która pomimo posiadanych środków nie radzi sobie ze sprawami opiekuńczowychowawczymi i prowadzenia gospodarstwa domowego. Często mimo braku otwartego zgłaszania tego typu negatywnych zjawisk, to są one obecne zarówno na obszarze rewitalizacji, jak i na terenie całej gminy Miedzyrzec Podlaski. Jednocześnie często rodziny (ze względu na utarte schematy czy mentalność) ukrywają swoje problemy ze względu na strach przed stygmatyzacją. Takie zjawiska występujące w okresie w jakim kształtuje się młoda osoba często rzutują na jej predyspozycjach rozwojowych oraz osobowości w sposób negatywny. Drugim z filarów przedmiotowego celu jest szeroko rozumiana edukacja dająca mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju; zapewniająca zarówno lepszy start w dorosłe życie, jak i dłuższą aktywność zawodową oraz społeczną. Wykształcenie i kompetencje są ważnym wskaźnikiem szans życiowych. To właśnie dlatego edukacja jest jednym z podstawowych instrumentów zwiększania szans na rynku pracy i przeciwdziałania zjawisku wykluczenia społecznego. Dysponowanie odpowiednimi kompetencjami pełni coraz ważniejszą rolę na rynku pracy. Ma ono także szerszy wymiar, wiążący się z uczestnictwem w życiu społecznym i obywatelskim oraz szeroko rozumianą jakością życia. Nowoczesny model edukacji wymaga tego, ażeby umożliwić coraz większej liczbie osób nie tylko uzyskanie świadectwa lub dyplomu, ale zdobycie przez nich określonego zasobu wiedzy i umiejętności. Niezwykle istotne jest aby proces edukacyjny obejmował również zakres kompetencji wynikających z uzgodnionej przez Unię Europejską listy tzw. kompetencji kluczowych, obejmujących: porozumiewanie się w języku ojczystym, porozumiewanie się w językach obcych, kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, kompetencje informatyczne, umiejętność uczenia się, kompetencje społeczne i obywatelskie, inicjatywność i przedsiębiorczość oraz świadomość i ekspresję kulturalną. Sednem wyodrębnienia ww. kompetencji jest przeświadczenie, że decydują one o możliwości uczestniczenia w życiu społecznym, zawodowym i obywatelskim służąc nie tylko powodzeniu jednostek, ale też przyczyniając się do budowania kapitału społecznego i rozwoju gospodarczego. Bez wątpienia działania służące poprawie jakości nauczania służą spójności społecznej przyczyniają się do poprawy umiejętności wszystkich uczniów, w tym również uczniów zagrożonych ryzykiem osiągania niskich wyników np. pochodzących z rodzin o niskim statusie społeczno-ekonomicznym czy tych, którzy osiągają z różnych przyczyn słabe wyniki w nauce lub mają zdiagnozowane specjalne potrzeby edukacyjne. Poza tym działania instytucji edukacyjnych winny przyczyniać się do integracji społecznej grup i osób marginalizowanych. W związku z powyższym poprawa efektywności kształcenia i rozwijania potencjału uczniów to jedne z głównych kierunków działań skupionych wokół niniejszego celu. W najbliższych latach prowadzony będzie stały rozwój bazy oświatowej. Stan techniczny budynków szkolnych, ich wyposażenia oraz dysponowanie odpowiednimi pomocami dydaktycznymi, to podstawowe czynniki współtworzące warunki organizacyjne szkoły. Odpowiednio wyposażone pracownie, wykorzystujące innowacyjne systemy multimedialne oraz str. 102

104 innowacyjne pomoce dydaktyczne, pozwolą usprawnić i uatrakcyjnić zajęcia lekcyjne oraz bezpośrednio włączyć dzieci w proces edukacyjny. Poza tym zostaną podjęte inicjatywy ukierunkowane na dostosowanie kompetencji uczniów do wymogów zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej oraz społecznej, związanych z koniecznością posługiwania się narzędziami IT, bardzo dobrą znajomością przedmiotów matematyczno-przyrodniczych, znajomością języków obcych itp. Wsparcie będzie obejmowało realizację programów edukacyjnych, w formie dodatkowych zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, skierowanych do uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, wychowawczymi, jak i uczniów szczególnie uzdolnionych. Rozwijanie kreatywności uczniów będzie się odbywało z wykorzystaniem np. debat szkolnych, edukacji medialnej, przy równoległym prowadzeniu działań rozwijających edukację kulturalną i artystyczną, a także rozszerzaniu cyfryzacji szkół. Podniesienia jakości nauczania w szkołach wpłynie na osiągnie lepszych wyników w nauce przez uczniów, którzy uzyskają dzięki temu większe szanse na kontynuowanie edukacji, a w przyszłości również podjęcie zatrudnienia. Promowanie wartości edukacji zaszczepi w uczniach ideę uczenia się przez całe życie, jako sposobu na rozwijanie siebie i swoich możliwości. Wśród mnogości i wieloaspektowości zagadnienia procesu edukacyjnego prowadzonego na wyznaczonych podobszarach rewitalizacji pojawia się również wątek edukacji ekologicznej i zdrowotnej. Zarówno pierwsza, jak i druga prowadzona jest w sposób rozproszony przez różne placówki (szkoły, instytucje ochrony zdrowia, instytucje publiczne). Jednocześnie przeprowadzona diagnoza wykazał, że w sferze tej istnieją poważne braki. Zarówno mieszkańcy podobszarów rewitalizacji, jak i pozostałej części gminy Międzyrzec Podlaski, charakteryzują się niewystarczającą świadomością ekologiczną (m.in. w zakresie sposobów i możliwości poprawy efektywności energetycznej czy wpływu działalności ludzi na postępujące zmiany klimatu). Negatywne przyzwyczajenia oraz nieprawidłowe postawy konsumenckie mieszkańców powodują problemy nie tylko w skali lokalnej (np. przekroczenia jakości powietrza benzo(a)piernu w pyle zawieszonym PM10), lecz wywołują również skutki o charakterze globalnym. Niska świadomość nie pozostaje także bez konsekwencji zarówno dla życia mieszkańców, jak i ich zdrowia. Jak wskazują liczne badania m.in. występujące w powietrzu zanieczyszczenia, powstające w związku z eksploatacją urządzeń grzewczych, mogą zwiększać ryzyko zachorowalności i śmiertelności z powodu chorób płuc i układu krążenia, a także zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworów. Poza tym niezwykle istotnym elementem przedmiotowego celu będzie zwieszenie świadomości zdrowotnej mieszkańców poprzez prowadzenie działalności w zakresie promocji zdrowia (w tym zdrowia psychicznego, przeciwdziałanie uzależnieniom i różnego rodzaju chorobom cywilizacyjnym, profilaktyki nowotworów) oraz upowszechniania zachowań prozdrowotnych (prowadzących m.in. do zmniejszania problemu otyłości i nadwagi oraz chorób jamy ustnej i zębów wśród dzieci i młodzieży). WIODĄCE KIERUNKI DZIAŁAŃ CELU OPERACYJNEGO 1.1: - aktywnie wspomagać wszelkie formy pracy z dziećmi i młodzieżą nakierowane na przerwanie cyklu dziedziczenia ubóstwa - edukować w zakresie zarządzania gospodarstwem domowym str. 103

105 WIODĄCE KIERUNKI DZIAŁAŃ CELU OPERACYJNEGO 1.1: - aktywnie wspierać wszelkie inicjatywy na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu z życia społecznego i obywatelskiego grup defaworyzowanych - tworzyć warunki do społecznej i zawodowej aktywności osób z grup marginalizowanych - zmniejszać poziom uzależnienia od korzystania z pomocy społecznej - realizować przedsięwzięcia wspierające samodzielność rodzin - zorganizować placówki wsparcia dziennego - wspierać wszelkie formy aktywizacji środowisk i osób, w tym poprzez animację kultury i sportu, oraz pobudzanie do żywego uczestnictwa w życiu społecznym: aktywności kulturowych, ekologicznych, sportowych, edukacyjnych, prozdrowotnych i profilaktycznych - udzielanie poradnictwa specjalistycznego, pedagogicznego, prawnego i psychologicznego rodzinom, w szczególności dysfunkcyjnym - zapewnić dzieciom i młodzieży odpowiednie warunki do wszechstronnego rozwoju - stworzyć warunki niezbędne do prowadzenia nowoczesnego procesu edukacyjnego - rozwijać w ramach kształcenia ogólnego kluczowe kompetencje wśród uczniów (np. w zakresie informatyki, matematyki i nauk przyrodniczych) oraz tzw. kompetencji społecznych (kreatywność i logiczne myślenie, innowacyjność, praca zespołowa) - aktywnie wspierać inicjatywy w zakresie edukacji pozaformalnej i nieformalnej, zwiększającej potencjał sukcesu osobistego - rozbudować system edukacji ekologicznej i zdrowotnej - zmieniać niekorzystne dla środowiska naturalnego zachowania i przyzwyczajenia mieszkańców - realizować przedsięwzięcia ze szczególnym uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju - kształtować świadomość ekologiczną nowych pokoleń mieszkańców obszaru rewitalizacji Cel operacyjny 1.2 Zapewnić wzrost jakości życia osób z niepełnosprawnościami Niepełnosprawność stanowi istotny czynnik negatywnie wpływający na stopień aktywności, położenie społeczno-ekonomiczne oraz wynikającą z tego sytuację życiową osób, których dotyczy. Jednocześnie stanowi zjawisko, które nabiera coraz większego znaczenia dla funkcjonowania współczesnych społeczeństw. Zgodnie z badaniami, udział osób niepełnosprawnych w ogólnej populacji ludności poszczególnych krajów, w zależności od zastosowanej definicji terminu niepełnosprawność, sięga od kilkunastu procent do jednej piątej ogółu ludności. 25 W skali globalnej widać wyraźną tendencję wzrostu liczby osób niepełnosprawnych. Wpływ na to mają przede wszystkim zmiany cywilizacyjne, tj. postęp wiedzy i technologii medycznych, systematyczne wydłużanie się ludzkiego życia wskutek wdrożenia mechanizmów zarządzania zdrowiem publicznym i ogólnego wzrostu dobrobytu, 25 Polscy niepełnosprawni od kompleksowej diagnozy do nowego modelu polityki społecznej, pod red. Barbary Gąciarz i Seweryna Runickiego; Wydawnictwa AGH; Kraków 2014 str. 104

106 a także zmiany kulturowe, odnoszące się do kwestii zdrowia, sprawności fizycznej i intelektualnej oraz wzorów pełnienia ról społecznych. Nie trendy demograficzne czy zjawiska statystyczne, związane z systematycznie zwiększającą się liczbą osób niepełnosprawnych, stanowią stanowi najistotniejszy aspekt znaczenia tego procesu dla współczesnych społeczeństw. Równie ważny jest jej społeczny czy kulturowy wymiar. Przedsięwzięcia skupione w ramach przedmiotowego celu operacyjnego winny zakładać rozwój oferowanego wachlarza usług skierowanych z myślą o osobach z niepełnosprawnościami. W ich ramach należy jednocześnie odejść od koncepcji niepełnosprawności indywidulanej (pojmowanej w kategoriach problemu indywidualnego, z którym radzenie sobie polega na leczeniu, rehabilitacji medycznej i dostosowywaniu się do wymagań otoczenia każdego niepełnosprawnego osobno; gdzie zauważalny jest wyraźny podział na ludzi innych oraz normalnych ; w konsekwencji niepełnosprawni, którzy nie dostosują się w wystarczający sposób do funkcjonowania w otoczeniu ogółu społeczeństwa, nie mogą uczestniczyć w zwykłych aktywnościach społecznych iw związku z tym znajdują się są poza głównym nurtem aktywności społeczeństwa, wobec czego kompensowane jest to im poprzez wyłącznie świadczenia finansowe i zinstytucjonalizowane formy opieki) na rzecz nowego modelu społecznego niepełnosprawności. W kontekście tym niepełnosprawność jest rodzajem dyskryminacji, której przezwyciężenie wymaga przede wszystkim działania społecznego, wysiłku zbiorowego, dokonania zmiany społecznej. W ramach niniejszego celu przewidziano likwidację barier architektonicznych występujących w przestrzeni publicznej usuwających przed osobami z dysfunkcjami przeszkody uniemożliwiające im jej pełną i samodzielną eksplorację. W ramach przedmiotowego celu niezwykle istotną kwestią będzie to, ażeby przestrzenie, budynki i obiekty publiczne w obrębie podobszarów rewitalizacji, były przyjazne dla wszystkich, czyli dostępne dla każdego i bez względu na jego sprawność ruchową lub poznawczą. Zważywszy na tendencje (zwiększająca się liczba osób starszych oraz niepełnosprawnych prawnie lub biologicznie), niezwykle istotne jest przygotowanie się do zaspokojenia potrzeb nie tylko obecnych, ale i przyszłych mieszkańców, którzy mogą mieć ograniczenia w mobilności. Szeroko rozumiana dostępność (accessibility) jest współcześnie jednym z kluczowych pojęć w tworzeniu spójnego, a jednocześnie otwartego społeczeństwa. Funkcjonalność oraz dostępność budynków i obiektów użyteczności publicznej wiąże się z oczywistą poprawą życia mieszkańców, w tym osób z niepełnosprawnościami. Poprzez ułatwiony dostęp do usług można stworzyć ludności warunki do realnego udziału w życiu społecznym. Umożliwienie osobom niepełnosprawnym korzystania z oferty obiektów użyteczności publicznej będzie zapobiegało izolacji społecznej tych osób, a jednocześnie przełamywało funkcjonujące krzywdzące stereotypy i niechęć środowiska (bariery społeczne). Poza tym dobrze wyposażone obiekty czy budynki użyteczności stanowią podstawę do podniesienia jakości świadczonych usług. W związku z tym wskazane jest systematyczne modernizowanie oraz doposażenie obiektów i infrastruktury różnego rodzaju usług publicznych (społecznych, zdrowotnych, kulturalnych, edukacyjnych). Niezbędne będzie podejmowanie odpowiednio zaprojektowanych działań dostosowawczych w przestrzeni publicznej. Poza tym należy zwiększyć liczbę realizowanych przez NOG działań wspierających. Ze względu na wzrastającą systematycznie liczbę osób z niepełnosprawnościami (w tym w szczególności w starszym wieku) wyjątkowo problematyczny jest zdiagnozowany w obrębie wyznaczonych podobszarów rewitalizacji niewystarczający dostępu do sprzętu str. 105

107 rehabilitacyjnego. Stan zamożności mieszkańców uniemożliwia zaspokojenie wszystkich niezbędnych potrzeb. Spora część z mieszkańców korzysta z różnego rodzaju świadczeń udzielanych przez GOPS. W świetle danych źródłowych, jak również prognoz, liczba osób starszych oraz niepełnosprawnych z roku na rok będzie coraz większa. Nie wszyscy mieszkańcy mogą pozwolić sobie na zakup nowego sprzętu, który z jednej strony jest niezbędny, a z drugiej bardzo kosztowny. Wiele osób mających trudności w samodzielnym poruszaniu się czy rehabilitacji i terapii, a których sprawność fizyczna wymaga stosowania specjalistycznego sprzętu, potrzebuje pomocy w pozyskaniu sprzętu rehabilitacyjnego, ortopedycznego i terapeutycznego, dzięki któremu mogłyby sprawniej funkcjonować. Ponadto, niekiedy w życiu osób niepełnosprawnych, na skutek różnych uwarunkowań zdrowotnych czy społecznych zdarzają się takie sytuacje, kiedy konkretny sprzęt jest potrzebny od zaraz. Jednakże określone procedury formalne w różnego typu instytucjach, jakie osoba niepełnosprawna musi pokonać w celu uzyskania nowego sprzętu są często dość długotrwałe. Wobec czego ważnym aspektem niniejszego celu będzie dążenie do maksymalnego poszerzenia zakresu samodzielności życiowej osób niepełnosprawnych i włączanie ich do głównego nurtu życia społecznego. Kolejnym z elementów będzie aktywna polityka zatrudnieniowa, która ma fundamentalne znaczenie dla powodzenia integracji społecznej osób niepełnosprawnych. Podstawą prowadzonych działań będzie przeciwdziałanie uprzedzeniom i stereotypom wykluczającym osoby z niepełnosprawnościami z aktywności w społeczeństwie oraz izolacji rodzin, w których występuje problem niepełnosprawności, w środowisku lokalnym. WIODĄCE KIERUNKI DZIAŁAŃ CELU OPERACYJNEGO 1.2: - likwidować bariery architektoniczne - zwiększać dostępność obiektów oraz oferowanych usług publicznych dla osób z niepełnosprawnościami - realizować wszystkie zamierzenia niniejszego LPR zgodnie zasadą uniwersalnego projektowania - stwarzać warunki do zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami - zwiększać zasięg prowadzonych działań wspierających (np. porady psychologiczne, zawodowe czy pedagogiczne) - przeciwdziałać stereotypowemu postrzeganiu osób z niepełnosprawnościami - organizować przedsięwzięcia integrujące Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych Negatywne trendy demograficzne dotykają zarówno całą Polskę, województwo lubelskie i powiat bialski, jak i gminę Międzyrzec Podlaski. Wzrost liczby osób starszych oraz schorowanych stawia duże wyzwania w postaci konieczności dostosowania świadczonych usług do osób zależnych. Kierunki działań przewidziane w ramach niniejszego celu operacyjnego uwzględnią aktualne trendy demograficzne oraz prognozy w ich zakresie. W związku ze zjawiskiem starzenia się str. 106

108 społeczeństwa oraz wzrostem długości życia ludności w naturalny sposób zwiększa się popyt na usługi z zakresu pomocy osobom niezdolnym do samodzielnego funkcjonowania. Wdrożone zostaną przedsięwzięcia mające na celu poszerzenie katalogu ofert usługowych dla zabezpieczenia potrzeb najstarszej grupy mieszkańców oraz działania wspierające utrzymanie jak najlepszej sprawności życiowej (pielęgnacja, pomoc w usługach domowych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, dowożenie gorących posiłków, zabiegi rehabilitacyjne w domu, pomoc w dokonywaniu zakupów, transport dla niepełnosprawnych, pomoc techniczna w gospodarstwie domowym, pranie, wsparcie rehabilitacyjne). Budowanie przestrzeni do spotkań i działań międzypokoleniowych, jak również kreowanie pozytywnego wizerunku osób starszych, jako aktywnych, dążących do doskonalenia swoich umiejętności, przy udziale administracji publicznej, sektora prywatnego i NGO, wpłynie na przełamywanie negatywnych stereotypów związanych z fizycznymi aspektami starzenia się oraz będzie zapobiegać samotności i wykluczeniu osób starszych. Rozwiązaniem istniejących problemów może być rozwój tzw. alternatywnych form opieki. Wśród niekonwencjonalnych form należy wymienić pomoc sąsiedzką oraz wolontariat. W obecnej sytuacji najlepszym rozwiązaniem jest podjęcie różnego rodzaju działań, które miałyby głównie zapobiegać marginalizacji społecznej. Wśród działań poprawiających dostęp do świadczonych usług oraz zwiększających ich jakość można wymienić: usługi zwiększające mobilność, autonomię i bezpieczeństwo osób niesamodzielnych (np. likwidowanie barier architektonicznych w miejscu zamieszkania, miejscach użyteczności publicznej oraz najbliższym otoczeniu), wsparcie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania (aby osoby zależne mogły jak najdłużej funkcjonować we własnym środowisku). Jednym z głównych celów będzie upowszechnienie dostępu do usług społecznych poprzez wsparcie infrastruktury niezbędnej do jej sprawnego świadczenia. Jednak usługi te muszą być dostosowane do potrzeb zgłaszanych w ramach konsultacji przez mieszkańców. Szczególnie ważny będzie efekt osiągnięty dzięki podejmowanym przedsięwzięciom, czyli zwiększenie aktywności zawodowej mieszkańców obszaru rewitalizacji(m.in. wzrost dostępności usług opieki nad osobami starszymi, chorymi). Osoby z otoczenia osób zależnych będą miały większą szansę na zatrudnienie, co kolei w dłuższej perspektywie czasu przyczyni się do redukcji ubóstwa. Aktywna starość jest wciąż jeszcze czymś nowym w polskich warunkach. Nadal jako społeczeństwo ulegamy stereotypom osoby starszej: schorowanej, samotnej, nieaktywnej. Wobec czego istotne będzie podjęcie działań pozwalającym osobom starszym aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym i obywatelskim. Kluczowa rola w osiągnięciu tego celu będzie przypisana organizacjom społecznym. Stanowią one dobrą formę aktywizacji seniorów. Bierność w życiu zawodowym i społecznym, ograniczenie kontaktów międzyludzkich ewidentnie przyczynia się do pogorszenia kondycji psychicznej i fizycznej osób starszych. Dlatego też należy podjąć wszelkie starania zwiększające aktywność życiową osób starszych. Praca zawodowa czy też społeczna może być szansą na przywrócenie własnej wartości, poczucia pożyteczności. Wśród elementów mogących wpłynąć na lepsze zaspakajanie osób starszych należy wymienić edukację seniorów, ważną nie tylko dla samych seniorów, lecz również tworząca wzorce dla młodzieży. Podstawowym jej założeniem nie będzie dążenie do uzyskania stopnia naukowego, lecz poprawa swoich możliwości rozwojowych. W szczerszej perspektywie, tego rodzaju przedsięwzięcia, prowadzą do poprawy samopoczucia jak również jakości życia seniorów. W tym kontekście, nauczanie staje się działalnością społeczno-edukacyjną, gdzie bardziej formalne, pozaformalne i nieformalne działania są wymieszane. Nabywana przez słuchaczy wiedza jest ważna, ale nie należy zapominać o str. 107

109 innych umiejętnościach, postawach i celach takich jak, socjalizacja, integracja, adaptacja w społeczeństwie, aktywne obywatelstwo. Przedmiotowa edukacja będzie stanowiła jeden z filarów wdrażanej koncepcji aktywnego starzenia się w obszarze rewitalizacji. Z jednej strony przyswajanie nowej wiedzy i jej aktualizowanie oraz nabywanie i rozwój nowych umiejętności wpłyną na utrzymanie atrakcyjności osób starszych na rynku pracy. W tym sensie edukacja przyczyni się do ogranicza zakres wykluczenia ekonomicznego i społecznego osób starszych. Z drugiej natomiast kontynuacja edukacji przez osoby starsze będzie pełnić także funkcję społeczną. Po pierwsze uczestnictwo w tego rodzaju działaniach daje osobom starszym poczucie inkluzji oraz ułatwia nawiązywanie nowych i utrzymywanie dotychczasowych więzi społecznych. Po drugie nauka pomaga zwiększyć świadomość i wiedzę na temat zdrowia, zdobyć umiejętności obsługi nowoczesnych technologii codziennego użytku (np. Internetu, elektronicznej bankowości), co wpływa na zachowanie przez osoby starsze niezależności i autonomii. Ponadto aktywność edukacyjna osób starszych wpływa na ocenę tej grupy w otoczeniu. Umożliwia przełamywanie stereotypowego wizerunku osoby starszej: niesamodzielnej, niedołężnej, społecznie izolowanej i izolującej się. Daje również pozytywne wzorce młodszym pokoleniom w zakresie niezbędności prowadzenia kształcenia ustawicznego. WIODĄCE KIERUNKI DZIAŁAŃ DLA CELU OPERACYJNEGO 1.3: - rozwinąć system usług społecznych na rzecz osób starszych i schorowanych - organizować różnorodne formy aktywności społecznej, edukacyjnej, kulturalnej i sportowej osób starszych oraz niepełnosprawnych pozwalających na ich pełne włączenie w życie społeczne i obywatelskie - realizować akcje i imprez lokalnych służące integracji oraz przełamywaniu stereotypów dotyczących osób starszych - angażować osoby starsze w inicjatywy woluntarystyczne sprzyjające wymianie międzypokoleniowej oraz kultywowanie tradycji i zwyczajów - zapewniać warunki do kontynuowania rozwoju osobistego przez seniorów - stworzyć warunki do przekazywania wiedzy i umiejętności przez seniorów młodszym pokoleniom Cel operacyjny 1.4Aktywnie przeciwdziałać uzależnieniom oraz przemocy w rodzinie Dostępne dane statystyczne (dot. liczby rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu uzależnień lub przemocy społecznej, liczby wydanych Niebieskich Kart czy liczby wniosków zgłoszonych do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) wskazywać mogą, że na wyznaczonych podobszarach rewitalizacji, problemy związane z uzależnieniami mieszkańców i przemocą w rodzinie nie są rozpowszechnione. Jednocześnie należy zaznaczyć, że możliwe do pozyskania dane statystyczne nie do końca dają prawdziwy obraz obszaru rewitalizacji. W trakcie prowadzonych konsultacji społecznych okazał się, że problemy tego rodzaju mają większy zasięg. Często są jednak bagatelizowane i umniejszane przez lokalną społeczność. O ich sporej skali świadczyć również ujęcie ich w str. 108

110 ramach Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata wśród najbardziej palących problemów całej gminy Międzyrzec Podlaski. Mając na uwadze powyższe kwestie, działania związane z polityką społeczną powinny być skoncentrowane na profilaktykę i rozwiązywanie problemów związanych z uzależnieniami oraz przemocą w rodzinie. Wśród kierunków działań mających charakter prewencyjny znajduje się również rozwój oferty alternatywnych i atrakcyjnych form spędzania wolnego czasu przez dzieci i młodzież. Jednym z elementów przedmiotowego celu będzie rozwój systemu poradnictwa społecznego. Wobec zwiększającej się stale liczby mieszkańców borykających się z rożnego rodzaju problemami i zaburzeniami o podłożu psychicznym, sporej liczby mieszkańców uzależnionych, rozwój tego rodzaju usług publicznych jest niezbędny. Podstawowym celem realizacji tego rodzaju poradnictwa specjalistycznego jest poprawa jakości życia osób zwracających się o pomoc, ich rozwój i optymalizacja poczynań związanych z różnymi aspektami funkcjonowania indywidualnego, grupowego, rodzinnego, zawodowego, itp. Wśród narzędzi kształtowania właściwych postaw obywatelskich i społecznych, jak również przeciwdziałania patologiom społecznym (takim jak alkoholizm czy chuligaństwo) jest aktywność kulturalna, sportowa czy rekreacyjna. Tworzenie samej infrastruktury nie jest jednak wystarczające, konieczne jest również zapewnienie atrakcyjnej oferty, która wpłynie na zmianę niekorzystnych przyzwyczajeń i budowanie w kolejnych pokoleniach mieszkańców obszaru rewitalizacji innej już świadomości. Niezbędne są również działania w zakresie animacji społecznej o charakterze kulturalno-edukacyjnym oraz związanym z profilaktyką zdrowotną. Wśród różnego rodzaju uzależnień należy zwrócić również uwagę na to, które jest bezpośrednim efektem postępu cywilizacyjnego uzależnienie od komputera/internetu. Nadmierne korzystanie z komputera staje się dziś niezwykle poważnym problemem społecznym. Na ryzyko uzależnienia szczególnie narażone są dzieci i młodzież, dla których jest on nieodłącznym elementem ich codziennej aktywności, życia społecznego oraz rozrywki. Rewolucja techniczna sprawiła, że w praktycznie każdym domu znajduje się komputer. Już nawet małe dzieci chwytają za myszkę od komputera i chcą korzystać z urządzeń, których używają rodzice. Komputer i Internet mają wiele zalet ułatwiają codzienne funkcjonowanie nowoczesnego społeczeństwa, pomagają zdobywać wiedzę uczniom, rozwijają wyobraźnię, umożliwiają szybki dostęp do informacji. Sam komputer i Internet nie są złe. Zły może być jednak sposób, w jaki korzysta się z tych zdobyczy cywilizacji. W efekcie zbyt długiego korzystania z komputera czy Internetu może dość od uzależnienia od nich. Wtedy dochodzi do zaniedbywania innych sfer życia, zagubienia poczucia rzeczywistości, problemów z koncentracją, izolowania się od świata zewnętrznego, problemów z edukacją/pracą, zanikania więzi rodzinnych, itp. Uzależnienie od komputera/internetu często rozwija się na oczach samych rodziców, którzy bagatelizują problem. Z kolei w szkołach nauczyciele przestrzegają przed alkoholizmem, papierosami i narkotykami, ale rzadko kiedy prowadzi się zajęcia profilaktyczne, by zapobiec uzależnieniom od komputera i nauczyć dzieci/młodzież bezpiecznie korzystać z Internetu. Wallka z nadmiernym korzystaniem z komputera/internetu jest trudniejsza, niż w przypadku innych uzależnień. Trudno bowiem wyobrazić sobie młodą osobę całkowicie odizolowaną od sieci, która przecież będzie jej potrzebna zarówno do edukacji, jak i w dorosłym życiu do podjęcia aktywności zawodowej. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, wobec czego przedsięwzięcia skupione w ramach przedmiotowego celu winny koncentrować się wokół uświadamiania zarówno dzieciom, jak i rodzicom oraz nauczycielom, jakie mogą być pierwsze symptomy uzależnienia od sieci, wskazywania, w jaki sposób zarządzać czasem str. 109

111 spędzanym przez dziecko online, tak by nie przekroczyć granic bezpieczeństwa oraz miejsc/instytucji oferujących pomoc w tego rodzaju problemach. WIODĄCE KIERUNKI DZIAŁAŃ DLA CELU OPERACYJNEGO 1.4: - organizować przedsięwzięcia o charakterze profilaktycznym (w szczególności dla dzieci i młodzieży) w zakresie różnego rodzaju uzależnień i przemocy w rodzinie - wspierać działania z zakresu organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży oraz całych rodzin przeciwdziałające występowaniu zachowań dewiacyjnych - wspierać osoby i rodziny dotknięte problemami uzależnień i przemocy w rodzinie - prowadzić działania informacyjnych na temat praw osób doświadczających przemocy oraz form przeciwdziałania przemocy - zapewnić warunków organizacyjne i kadrowe dla udzielania profesjonalnego wsparcia dla osób uzależnionych i ich rodzin - aktywnie przeciwdziałać uzależnieniem od komputera/internetu - kształtować świadomość mieszkańców w zakresie negatywnych skutków nadmiernego korzystania z komputera/internetu Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Aktywność społeczna, a zwłaszcza aktywność organizacyjna, jest jednym z elementów kapitału społecznego w każdym środowisku. Zaangażowanie ludzi, wzajemne zaufanie oraz więzi lokalne są potrzebne do budowania silnych, upodmiotowionych struktur pośrednich pomiędzy państwem a społeczeństwem. Ten rodzaj aktywności upowszechnia postawy odpowiedzialności za własne środowisko życia, postawy współdziałania oraz tworzy ramy, w których mogą rodzić się i rozwijać więzi społeczne prowadzące do wspólnych inicjatyw. 26 Aktywność społeczna mieszkańców wyznaczonych podobszarów rewitalizacji połączona z ich rzeczywistym zaangażowaniem w procesy współdecydowania o ich losach, będzie stanowiła podstawę do budowania wspólnoty społeczeństwa. Będzie też ważnym czynnikiem integrującym tą społeczność, przyczyniającym się jednocześnie do rozwoju kapitału społecznego. Zaangażowanie obywateli w życie publiczne powinno dotyczyć nie tylko udziału w podejmowaniu decyzji, ale także wykonywaniu tych decyzji, a więc udziału w realizacji zadań publicznych. Konieczne jest budowanie rzeczywistych możliwości dialogu społecznego, uzupełnionego przez mechanizmy szerokich konsultacji publicznych. Bardzo ważna w tym zakresie będzie również bieżąca współpraca gminy z istniejącymi na jej obszarze organizacjami pozarządowymi oraz wspieranie klimatu aktywności społecznej poprzez upraszczanie procedur związanych z zakładaniem nowych stowarzyszeń, fundacji. Oprócz tego znaczący będzie mechanizm zlecania realizacji usług publicznych przedmiotowym organizacjom. Podstawowym zadaniem na podobszarach rewitalizacji będzie budowanie społeczeństwa obywatelskiego, rozumianego jako społeczeństwo świadome, z poczuciem odpowiedzialności, współpracujące na rzecz środowiska lokalnego i współdecydujące o 26 str. 110

112 kierunkach rozwoju swojego otoczenia. W rozumieniu tym, społeczność lokalna jest nie tylko adresatem, ale także współkreatorem rozwiązań i działań podejmowanych na rzecz wspólnoty. Szczególnie istotne dla rozwoju i budowania społeczeństwa obywatelskiego jest tworzenie warunków sprzyjających i umożliwiających jego rozwój. Należy zwrócić szczególną uwagę na takie czynniki jak zaufanie, zakorzenienie w systemie wartości i więzi międzyludzkich, a także tolerancję, współpracę i wzajemność. W oparciu o te czynniki możliwe jest budowanie kapitału społecznego, który w połączeniu z kapitałem finansowym, stanowić będzie podstawę dla rozwoju obszaru rewitalizacji. Ważnym elementem prowadzącym do budowania wspólnoty społeczeństwa będzie szeroko rozumiana edukacja obywatelska. Mieszkańcy obszaru rewitalizacji winni być obywatelami świadomymi swoich praw, odpowiednio przygotowanymi do realizacji życiowych pomysłów i planów. Nie chodzi tutaj wyłącznie o nabycie praktycznej wiedzy, lecz również wykształcenie proaktywnej i przedsiębiorczej postawy oraz umiejętności społecznych pozwalających działać w każdych warunkach społeczno-gospodarczych. Niezwykle istotne w tym zakresie jest również rozwijanie krytycznego myślenia i umiejętności analitycznych. Podstawowym warunkiem budowania tożsamości społecznej jest wzbudzenie przeświadczenia o niezbędności i potrzebie ochrony oraz pielęgnowania dziedzictwa i tradycji lokalnych. Świadomość, że jest się odpowiedzialnym dziedzicem dóbr kultury, wzbudza emocjonalny stosunek do swojej miejscowości, rodzi poczucie wspólnoty i gotowość do podejmowania nowych inicjatyw na rzecz lokalnego rozwoju. Z tego też względu, w ramach wiodących kierunków działań przedmiotowego celu, lokalne dziedzictwo będzie ujmowane w szerokim aspekcie. Mowa tu zarówno o trudniejszym do opisania i zlokalizowania - dziedzictwie niematerialnym (np. obrzędy, rytuały, zwyczaje, stroje, muzyka, pieśni, tradycje życia sąsiedzkiego), jak i materialnych składnikach dziedzictwa obszaru m.in.: obiektach zabytkowych. Dziedzictwo, którego wartość potrafimy określić, a także wypromować i stale udostępniać, staje się produktem. Stąd jednym z kierunków polityki rewitalizacji będzie rozwój oferty kulturalnej, w tym wydarzeń kulturalno-rozrywkowych, w szczególności o znaczeniu ponadlokalnym z wykorzystaniem zrewitalizowanej infrastruktury. Na podobszarach rewitalizacji jednym z problemów natury społecznej jest częściowo niskie poczucie bezpieczeństwa, na które wpływ ma zarówno czynnik ludzki jak i infrastruktura techniczna (np. oświetlenie, monitoring, itp.). Stąd jednym z obszarów interwencji będzie włączenie mieszkańców we wspólny proces monitoringu obywatelskiego, polegającego na inicjowaniu przez mieszkańców działań w zakresie poprawy bezpieczeństwa. Komunikacja pomiędzy władzami gminnymi, a mieszkańcami umożliwi poznanie potrzeb, a także da szansę na reakcję i wprowadzenie realnych zmian w przestrzeni, które spotkają się z akceptacją społeczną. WIODĄCE KIERUNKI DZIAŁAŃ CELU OPERACYJNEGO 1.5: - przezwyciężanie bierność wobec lokalnych procedur demokratycznych - zwiększanie zakres spraw, w których decyzje zapadają przy czynnym udziale społeczności lokalnej - wspieranie samorządności mieszkańców str. 111

113 - rozwijanie edukacji obywatelskiej - popularyzowanie i pielęgnowanie dziedzictwa i tradycji lokalnych - rozwijanie tożsamości społecznej - zwiększenie poziom bezpieczeństwa publicznego na podobszarach rewitalizacji CEL STRATEGICZNY 2. ODNOWIĆ WIZERUNEK PODOBSZARÓW REWITALIZACJI Zmiana wizerunku wyznaczonych podobszarów rewitalizacji przy jednoczesnym wykorzystaniu ich niezaprzeczalnych potencjałów, stanowi niezwykle istotny czynnik rozwoju nie tylko tychże obszarów, lecz również całej gminy Międzyrzec Podlaski. Rzutuje również na powodzenie pozostałych działań rewitalizacyjnych. Zmiana świadomości i postrzegania podobszarów rewitalizacji przez zamieszkującą tam ludność wpłyniena zwiększenie szans urzeczywistnienia się dwóch równoległych celów strategicznych. Bardzo ważne jest przełamanie wizerunku obszaru tkwiącego dotychczas w świadomości lokalnej społeczności. Pozytywne zmiany zachodzące w obrębie rewitalizacji tchną nową nadzieję i staną się motorem napędowym działań zamieszkującej tam ludności. Przezwyciężenie negatywnego wizerunku wewnątrz obszaru pozwoli na przełamanie bierności i wyjście z marazmu. Wpłynie na wyzwolenie potencjału społeczności lokalnej. W ramach drugiego celu operacyjnego planuje się realizację przedsięwzięć przeznaczonych do wyprowadzenia wyznaczonego obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysowego pod względem zagospodarowania przestrzennego i poprawy infrastruktury wpływającej na jakość życia mieszkańców. Obejmują one wszelkie inwestycje mające na celu uporządkowanie oraz zagospodarowanie przestrzeni, w tym poprawę dotychczasowej funkcji obszaru, a także nadanie mu nowych funkcji. Ponadto planuje się realizację zadań, które mają na celu poprawę dostępności mieszkańców podobszarów rewitalizacji, w tym osób niepełnosprawnych, do infrastruktury technicznej. Wiodące kierunki działań niniejszego celu dotyczą także tworzenia na obszarze rewitalizacji przestrzeni i miejsc, które pozwolą na postrzeganie go jako obszaru aktywnego i kreatywnego; tętniącego życiem. Niewykorzystany dotychczas potencjał przestrzeni publicznych zostanie wydobyty. Staną się one miejscem atrakcyjnym do spędzania wolnego czasu, aktywności zarówno ruchowej, jaki i umysłowej. Poza tym działania ukierunkowane zostaną na ożywienie obszaru zamieszkania, który dla potrzeb procesu rewitalizacji, został zdefiniowany nie tylko jako miejsce zamieszkania (budynki mieszkalne), lecz również jako strefa powiązana z nim funkcjonalnie i decydująca o jakości życia na danym terenie (budynki, w których umiejscowione są usługi publiczne). Bardzo ważna w tym zakresie jest poprawa jakości środowiska i dbałości o czystość powietrza, co ma ogromny wpływ nie tylko na jakość życia mieszkańców, ale także na tworzenie pozytywnego wizerunku obszaru na zewnątrz. Poza tym niezwykle istotny jest rozwój infrastruktury technicznej, której braki wpływają na obniżenie jakości zamieszkiwana ludności, zmniejszenie atrakcyjności osadniczej, jak również pogorszenie jakości środowiska naturalnego. Realizacja przedsięwzięć infrastrukturalnych jest jedynie małym elementem. Przede wszystkim należy wpłynąć na zmianę świadomości mieszkańców oraz ich negatywnych przyzwyczajeń. Niezwykle istotne w tej kwestii jest zbudowanie wspólnej odpowiedzialności za obszar, w którym się żyje. str. 112

114 Cel operacyjny 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne Do budowania korzystnego wizerunku obszaru rewitalizacji jako miejsca atrakcyjnego do życia bez wątpienia przyczynią się działania zmierzające do zagospodarowania przestrzeni publicznych stanowiących tereny o szczególnym znaczeniu dla zaspokajania potrzeb mieszkańców i sprzyjających nawiązywania kontaktów społecznych. Mowa tutaj głównie o zdegradowanych przestrzeniach w obrębie osidla mieszkaniowego w Halasach, terenie przy remizie OPS w Żabcach oraz przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Rogoźnicy. W ich zakresie niezbędne jest podjęcie interwencji, w ramach której staną się one przestrzeniami najbardziej sprzyjającymi spędzaniu wolnego czasu w obszarze rewitalizacji. Inwestycje, w efekcie których przedmiotowe obszar uzyskają nową jakość, pobudzą lokalną społeczność do aktywnego korzystania z otaczającego terenu. Nie bez znaczenia pozostanie również dla całego procesu rewitalizacji społecznej. Ożywiona przestrzeń będzie sposobem na przestawienie mieszkańcom obszarów zdegradowanych alternatywy dla otaczającej ich na co dzień szarości. Jednocześnie nowa przestrzeń publiczna, wnosząca różnego rodzaju atrakcje, stanowić będzie dodatkowy bodziec wpływający na standard życia okolicznych mieszkańców, prowokując ich do aktywnego spędzania wolnego czasu. Estetyczna i kreatywna przestrzeń publiczna wpłynie również zasadniczo na stopień utożsamiania się mieszkańców z miejscem, w którym żyją. Nie wolno również zapominać, że przestrzeń publiczna powinna być przyjazna dla wszystkich, czyli dostępna dla każdego i bez względu na jego sprawność ruchową lub poznawczą. Będzie wtedy w stanie zapewnić pełną integrację społeczną jej użytkowników; stanie się miejscem zacieśnienia więzi międzyludzkich i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Zważywszy na tendencje (zwiększająca się liczba osób starszych oraz niepełnosprawnych prawnie lub biologicznie), niezwykle istotne jest przygotowanie się do zaspokojenia potrzeb nie tylko obecnych, ale i przyszłych mieszkańców, którzy mogą mieć ograniczenia w mobilności. WIODĄCE KIERUNKI DZIAŁAŃ DLA CELU OPERACYJNEGO 2.1: - zagospodarować zaniedbane i zdegradowane przestrzenie publiczne - przywrócić przestrzeniom publicznym funkcjonalność i wartość użytkową - stworzyć miejsce będące wizytówką podobszarów rewitalizacji - zapewnić dostępność nowych przestrzeni i usług publicznych (społecznych i kulturalnych) - stworzyć miejsca będące impulsem dla realizacji szeregu oddolnych inicjatyw Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Kolejny z celów operacyjnych zakłada doskonalenie jakości istniejących i rozwój nowych usług publicznych, jako podstawy polepszenia jakości życia na podobszarach rewitalizacji. Zgodnie z różnego rodzaju definicjami najczęściej przyjmuje się, że jakość życia ludności stanowi połączenie dobrobytu (w wymiarze materialnym) i dobrostanu (w wymiarze str. 113

115 psychicznym). Jednocześnie należy podkreślić, że dobrobyt psychiczny osiąga się zazwyczaj po zaspokojeniu potrzeb związanych ze sferą materialną egzystencji. Przedmiotowy obszar tematyczny koncentrował się będzie na tworzeniu nowej i wyższej jakości usług oferowanych publicznie (bez względu na podmiot je świadczący) dostępnych dla różnych grup mieszkańców. Zakłada się zwiększenie dostępności do wysokiej jakości usług zdrowotnych (poprzez realizację efektywnej polityki zdrowotnej nie tylko w zakresie mieszkańców obszaru rewitalizacji, lecz całej gminy; podniesienie poziomu wiedzy społeczności lokalnej z zakresu zdrowia i jego ochrony oraz wzmocnienie postaw dbałości o własny dobrostan psychiczny). Kolejną z głównych aspiracji niniejszego celu jest zapewnienie zróżnicowanej, dobrej jakościowo oraz uwzgledniającej potrzeby mieszkańców oferty edukacyjnej kształtującej świadome, mądre i uczące się społeczeństwo. Wysoka jakość oferowanych usług edukacyjnych nie pozostaje bez znaczenia zarówno dla możliwości rozwoju poszczególnych jednostek, jak i potencjału (w tym gospodarczego) całego obszaru. Cel zakład stworzenie (za pomocą realizacji programów kształcenia, zróżnicowanej oferty edukacyjnej oraz dostępnej nowej bazy/infrastruktury) wysokiej jakości oferty kształcenia przygotowującej do aktywności zawodowej i utrzymania się na rynku pracy. Na obszarze rewitalizacji występuje bardzo utrudniony dostęp do opieki nad dziećmi do lat 3. Istniejące przedszkole nie jest w stanie zaspokajać potrzeb maluchów w zakresie odpowiedniego rozwoju oraz edukacji. Warunki w jakich dzieci uczestniczą w zajęciach uniemożliwiają efektywne korzystanie ze wszelkich form nauki. W pierwszych latach nauki, dzieci szybko się rozwijają i niski poziom świadczonych w tym zakresie usług może później warunkować ich dalsze osiągnięcia edukacyjne na wyższych poziomach. Dlatego też niezbędne jest podniesienie jakości dotychczas funkcjonującego systemu opieki nad dziećmi w wieku przedszkolnym. Konieczna będzie modernizacja i rozbudowa istniejącego przedszkola w Rogoźnicy spełniającego wszelkie wymogi sanitarne, BHP, jak i odpowiadającego na potrzeby mieszkańców gminy (kobiety nie mogą podejmować zatrudnienia ze względu na brak wystarczającej ilości miejsc w placówce przedszkolnej). Ponadto prowadzona będzie interwencja odnosząca się do budowania postaw uczenia się przez całe życie wśród mieszkańców. Domeną niniejszego celu będzie również zwiększani jakości istniejących oraz rozwój rożnego rodzaju usług świadczonych na rzecz osób z grup marginalizowanych. Następnym z elementów będzie stwarzanie warunków do pełnego dostępu do usług kulturalno-rozrywkowych. Mając na względzie różnorodność ludności zamieszkującej obszar rewitalizacji, oferta winna być dostosowana do potrzeb różnych grup, także ze względu na wyróżnik wiekowy. Wzrost gospodarczy oraz rozwój społeczny wymagają nowoczesnej, dobrze funkcjonującej infrastruktury technicznej, stąd ważnym wyzwaniem stojącym przed obszarem rewitalizacji w perspektywie do 2023 r. jest stałe dążenie do poprawy jej jakości i dostępności. Poza tym celem jest również stworzenie warunków optymalnego dostępu do wysokiej jakości usług komunalnych, które mają dawać poczucie bezpieczeństwa i funkcjonowania w przyjaznym środowisku. Poprawie zamieszkiwania na wyznaczonych podobszarach rewitalizacji oraz wzrostowi ich atrakcyjności osadniczej sprzyjać będzie podnoszenie standardu istniejącej oraz rozbudowa nowej infrastruktury technicznej. Poprawie zamieszkiwania na obszarze rewitalizacji oraz wzrostowi jego atrakcyjności osadniczej sprzyjać będzie podnoszenie standardu technicznego budynków zarówno mieszkalnych jak i użyteczności publicznej, w tym termomodernizacja i podnoszenie ogólnej efektywności energetycznej, w szczególności dzięki likwidacji indywidualnych palenisk, poprawie izolacyjności termicznej budynków i instalowaniu źródeł energii odnawialnej. Ważnym kierunkiem działań powinna być również realizacja inwestycji, wynikających z opracowanego w 2015 roku Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Przyczyni się to także do str. 114

116 znacznej oszczędności energii skutkującej redukcją emisji zanieczyszczeń powietrza (efekt ekologicznych) oraz zmniejszeniem kosztów utrzymania tych budynków (efekt ekonomiczny). Ochrona środowiska przyrodniczego będzie wyrażała się także w formie podejmowania konkretnych inicjatyw, a także promowania postaw ekologicznych i zwiększania świadomości miejscowej społeczności w tym zakresie. Kolejny z elementów będzie modernizacja istniejącej i rozwój nowej infrastruktury technicznej. Wśród zdiagnozowanych problemów obszaru rewitalizacji znajduje się niewystarczający stopień wyposażenia w infrastrukturę kanalizacji sanitarnej oraz wodociągowej. W szczególności mowa tutaj o Rzeczycy. W dobie zwiększających się wymogów ochrony środowiska oraz odpowiedzialności za nie, budowa systemu, który zapewni mieszkańcom bezpieczeństwo sanitarne, nie jest luksusem, lecz koniecznością. Poza tym infrastruktura drogowa, mimo licznych i kosztownych inwestycji prowadzonych w ostatnich latach, nadal wymaga poniesienia nakładów w miejscach, gdzie stan dróg jest niezadowalający. Istotne jest zapewnienie dobrego standardu dojazdu do terenów mieszkalnych oraz miejsc o potencjale inwestycyjnym. Przebudowa, modernizacja i budowa nowych odcinków dróg podniesie standardy infrastrukturalne na terenie obszaru rewitalizacji, ale przede wszystkim wzmocni jej wewnętrzną dostępność komunikacyjną i poprawi bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego. WIODĄCE KIERUNKI DZIAŁAŃ DLA CELU OPERACYJNEGO 2.2: - zapewniać dostęp do wysokiej jakości usług społecznych zdrowotnych, edukacyjnych, kulturalnych, rekreacyjnych - -wyrównywać szanse edukacyjne dzieci i młodzieży - rozszerzyć usługi świadczone w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 - modernizować istniejącą oraz rozwijaćnową infrastrukturę techniczną - realizować przedsięwzięcia wpływające na poprawę jakości środowiska naturalnego na podobszarach rewitalizacji - realizować przedsięwzięcia na rzecz zwiększania dostępu mieszkańców do instalacji odnawialnych źródeł energii - zmieniać niekorzystne dla środowiska naturalnego zachowania i przyzwyczajeniamieszkańców - modernizować istniejącą i rozwijać infrastrukturę użyteczności publicznej - zagwarantować dostępność infrastruktury publicznej - podnieść satysfakcję z jakości usług publicznych - rozwijać i dostosowywać ofertę spędzania wolnego czasu do potrzeb różnych grup mieszkańców - realizować przedsięwzięcia ze szczególnym uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju - kształtować świadomość ekologiczną nowych pokoleń mieszkańców obszaru rewitalizacji Cel strategiczny 3. Ożywić lokalną przedsiębiorczość str. 115

117 Przedsiębiorczość to jeden z najważniejszych czynników w realny sposób wpływających na społeczności jest generatorem wzrostu gospodarczego, elementem wzmacniającym spójność społeczną i zapobiegającym zjawisku wykluczenia społecznego. Szerokie ujęcie zagadnienia przedsiębiorczości nakazuje rozmieć je dwutorowo. Po pierwsze jako zbiór pewnych cech osobowości, mających decydujący wpływ na funkcjonowanie na rynku pracy, ale także poza obszarem biznesu (w powszechnym rozumieniu bycie przedsiębiorczym ) oraz jako psychologiczną gotowość do założenia własnej firmy i pracy na własny rachunek ( bycie przedsiębiorcą ). Obrane w ramach trzeciego celu strategicznego kierunki działania skupiają się wokół: wspierania synergii między przedsiębiorcami, wspierania lokalnej przedsiębiorczości, w tym drobnego handlu i usług, sektora kreatywnego, tradycyjnych rzemiosł, a także rozwijania postawy bycia przedsiębiorczym. Cel operacyjny 3.1Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji społecznej Kompleksowe przeciwdziałanie bezrobociu stanowi odpowiedź na problemy oraz potrzeby zidentyfikowane na wyznaczonych podobszarach rewitalizacji. Kierunki działań skoncentrowane wokół powyższego celu wychodzą naprzeciw problemom w zakresie niewystarczającej aktywności zawodowej mieszkańców ww. obszarów. Ze względu na to, że niski poziom wykształcenia oraz niedopasowanie posiadanych kwalifikacji do wymagań pracodawców stanowią istotną barierę w poszukiwaniu zatrudnienia, konieczne jest wdrożenie wśród mieszkańców nie tylko obszaru rewitalizacji, lecz również całej gminy Międzyrzec Podlaski, idei koncepcji uczenia się przez całe życie (Life - Long Learning). Kształcenie ustawiczne jest warunkiem rozwoju jednostki, niezbędnym do zapewnienia integracji społecznej i wyrównywania szans życiowych, a także zmniejszania problemu marginalizacji. Szczególnie istotne będzie także szerokie wykorzystanie wachlarza instrumentów oferowanych przez służby zatrudnienia w ramach Ustawy o promocji zatrudnienia i instrumentach rynku pracy, ze szczególnym ukierunkowaniem na wspieranie bezrobotnych zagrożonych w największym stopniu oddaleniem od rynku pracy lub niegotowych do podjęcia zatrudnienia, jak również wspieranie realizacji działań doradczych i szkoleniowych koordynowanych przez organizacje pozarządowe i partnerów rynku pracy. Dotyczy to w szczególności przedsięwzięć z zakresu aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych pozostających w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy tj. m.in.: kobiet wracających na rynek pracy po urlopie macierzyńskim, osób w wieku 50+, osób niepełnosprawnych, długotrwale bezrobotnych, obejmujących naukę obsługi komputera, języków obcych itp. Wśród wiodących kierunków działań, wpływających bez wątpienia na wzrost zatrudnienia i integracji społecznej, znajduje się rozwój ekonomii społecznej w obszarze rewitalizacji, ze szczególnym ukierunkowaniem na tworzenie miejsc pracy w tym sektorze. Dzięki temu nastąpi poprawa dostępu do rynku pracy osób wykluczonych lub zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem. Efektem prowadzonych działań będzie zahamowanie zjawiska uzależnienia od pomocy społecznej, dziedziczenia biedy i niekorzystnych postaw społecznych. W efekcie powołania do życia podmiotów ekonomii społecznej ich członkom zostanie umożliwione odbudowanie i podtrzymywanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy i zamieszania. Oprócz tego uzyskają oni szansę na odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy. str. 116

118 Skoordynowane działania ukierunkowane na aktywizację zawodową mieszkańców obszaru będą sprzyjały zatrzymaniu negatywnych trendów, związanych z zarobkowym odpływem migracyjnym zwłaszcza młodych osób, negatywnie wpływającym na perspektywy rozwojowe regionu. Wyposażeni w odpowiednie umiejętności i kwalifikacje, dopasowane do potrzeb lokalnego rynku pracy, mieszkańcy obszaru będą mieć możliwość znalezienia zatrudnienia, które umożliwi im dochód, realizację aspiracji zawodowych, a także pozostanie w miejscu zamieszkania. Właściwy charakter pomocy i integracji społecznej przyczyni się do kształtowania postawy aktywności i unikaniu negatywnych skutków uzależniania się beneficjentów pomocy od świadczeń społecznych. Przeprowadzone usługi aktywnej integracji, przy procesie podnoszenia kompetencji życiowych oraz pozyskiwania umiejętności społecznych, umożliwią docelowo powrót do życia społecznego. Ożywienie lokalnej gospodarki jest i będzie w najbliższych latach jednym z kluczowych warunków rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski. Jej rozkwit wpłynie przede wszystkim na wzrost liczby miejsc pracy oraz dochodów mieszkańców, unowocześnienie warunków pracy, polepszenie jakości życia społeczności lokalnej. W obrębie wyznaczonych podobszarów rewitalizacji istnieje już pewien potencjał osób aktywnych gospodarczo, przedsiębiorców, którzy dają pracę mieszkańcom. Należy więc podjąć kroki w kierunku zwiększania aktywności gospodarczej, rozwoju przedsiębiorczości w celu tworzenia nowych, atrakcyjnych miejsc pracy. Należy motywować mieszkańców oraz wspierać ich w otwieraniu i prowadzeniu własnej działalności poprzez spotkania informacyjne, debaty. Dodatkowym bodźcem motywującym do tworzenia nowych miejsc pracy mogą być ulgi finansowe dla podmiotów gospodarczych tworzących nowe miejsc pracy. Ważne będzie także zwiększanie świadomości pracodawców z zakresu możliwości finansowania rozwoju zasobów ludzkich i rozwoju kompetencji w organizacjach. Niemal wszystkie podmioty gospodarcze (około 98%) w obszarze rewitalizacji to mikro przedsiębiorcy małe, rodzinne firmy. Są to zazwyczaj firmy mocno zakorzenione w swoim regionie, które tworzą miejsca pracy również w gospodarczo mniej atrakcyjnych miejscach. Poza tym tego rodzaju podmioty cechuje wysoki stopień społecznej odpowiedzialności. Stąd kierunkiem działań będzie budowanie etosu przedsiębiorczości rodzinnej oraz pozytywnego wizerunku tych firm w świadomości społecznej. W zakresie zrównoważonego i wielofunkcyjnego rozwój podobszarów rewitalizacji przewidziano równoległy rozwój zarówno rolniczej, okołorolniczej, jak i pozarolniczej działalności gospodarczej, podejmowanej przez mieszkańców. Przeobrażenia zachodzące w sektorze rolnym (wzrost specjalizacji gospodarstw, spadek opłacalności produkcji, mniejsze zapotrzebowanie na siłę roboczą) oraz zmieniające się warunki otoczenia społeczno-ekonomicznego powodują, iż mieszkańcy terenów wiejskich coraz częściej poszukują alternatywnych źródeł dochodu. Aktywne stymulowanie ich przedsiębiorczości może stać się kluczowym narzędziem rozwiązywania problemów związanych bezrobociem. Niezbędne jest podejmowanie działań ukierunkowanych na sektor rolnym, pozostający nadal najbardziej znaczącym sektorem gospodarki na terenie obszaru rewitalizacji, jak i całej gminy Międzyrzec Podlaski, decydujący o poziomie życia, rozwoju ekonomicznego i społecznego. Wzmocnienie lokalnego rolnictwa i przetwórstwa może odbywać się m.in. poprzez zrzeszanie rolników w grupy producenckie, spółdzielnie i inne formy współdziałania. Szansą dla gospodarki lokalnej może być specjalizacja w przetwórstwie rolno-spożywczym. Przewagą konkurencyjną może stać się produkcja wysokiej jakości żywności oraz rozwój produktów lokalnych. Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi rolnictwa będą również działania str. 117

119 informacyjne dla rolników dotyczące dostępności środków unijnych na rozwój gospodarstw oraz kierunkowe przemiany (organizacja z inicjatywy władz gminy szkoleń dla rolników). Na rozwój lokalnej przedsiębiorczości może w szczególności wpłynąć utworzenie inkubatora przetwórstwa lokalnego wspierającego rolników - małych producentów. Zasada jego funkcjonowania polega na udostępnianiu mieszkańcom wsi, zwłaszcza przetwórcom, odpowiedniej infrastruktury po kosztach niższych niż rynkowe, aby ułatwić im rozwój działalności gospodarczej. Przetwarzanie produktów w odpowiednich warunkach przyczyni się też do profesjonalnego przetwórstwa i produkcji domowej. WIODĄCE KIERUNKI DZIAŁAŃ DLA CELU OPERACYJNEGO 3.2: - tworzenie dogodnych warunków prawno-organizacyjnych do powstawania i funkcjonowania małej i średniej przedsiębiorczości - wsparcie dla przetwórstwa produktów żywnościowych - kompleksowa aktywizacja zawodowa mieszkańców z grup zagrożonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym - organizacja miejsc sprzedaży lokalnych produktów rolno-spożywczych - wsparcie osób zamierzających rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej obejmujące szkolenia i doradztwo indywidualne oraz grupowe umożliwiające uzyskanie wiedzy i umiejętności niezbędnych do podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej - pomoc w zakresie pozyskiwania dofinansowania na rozpoczęcie działalności gospodarczej - zwiększanie świadomości pracodawców z zakresu możliwości finansowania rozwoju zasobów ludzkich i rozwoju kompetencji organizacyjnych - wspieranie dywersyfikacji działalności gospodarstw rolnych w kierunku działalności pozarolniczej np. agroturystyki -prowadzenie aktywnej polityki przestrzennej wspierającej rozwój przedsiębiorczości indywidualnej Cel operacyjny 3.2Rozwijać postawę przedsiębiorczości W kontekście synergii między zjawiskiem ubóstwa i problemami edukacyjnymi pojawia się temat edukacji przedsiębiorczej, którą w obszarze rewitalizacji należy ocenić jako niewystarczającą. Mowa tu o rozwijaniu postawy przedsiębiorczej wśród dzieci i młodzieży. Przedsiębiorczość w tym znaczeniu, to nie tylko prowadzenie przedsiębiorstwa ale także postawa bycia przedsiębiorczym, samosterowność, gotowość do wyznaczania sobie samemu celów i podejmowania ryzyka. W dzisiejszych czasach niezwykle istotne są umiejętności radzenia sobie w świecie biznesu, konsekwentnego dążenia do realizacji celów biznesowych, finansowych, a także budowania zespołu, współpracy, nawiązywania dobrych relacji międzyludzkich opartych na zasadach etyki i uczciwości zawodowej, umiejętność panowania nad swoimi emocjami, łagodzenia sytuacji konfliktowych, itp. Wobec powyższego niezwykle istotnym elementem wspierania rozwoju przedsiębiorczości na podobszarach rewitalizacji jest podjęcie działań z zakresu kształtowania postaw przedsiębiorczych. Postawy te, rozumiane jako indywidualna skłonność jednostek do str. 118

120 podejmowania nowych działań oraz aktywna postawa wobec rzeczywistości, przejawiają się w dążeniu do rozwijania aktywności gospodarczej, społecznej, kulturowej czy politycznej. Ich kształtowanie powinno się rozpocząć od najniższych szczebli edukacji instytucjonalnej. Wszelkie podjęte inicjatywy w tym zakresie powinny być kontynuowane i rozwijane na szeroką skalę. Dodatkowo powinny mieć charakter innowacyjny, wykraczający poza standardowe działania w edukacji szkolnej. Uzupełnieniem warsztatów przedsiębiorczości dla uczniów oprócz programu edukacji ekonomicznej powinny być różne formy preorientacji zawodowej, które wzbogacą wiedzę na temat lokalnego rynku pracy, umożliwią rozważne i świadome planowanie ścieżki kształcenia oraz nauczą sposobów aktywnego poszukiwania zatrudnienia. Samosterowność, aktywność i gotowość do podejmowania skalkulowanego ryzyka jest istotna również wśród dorosłych mieszkańców obszaru. Konieczne jest zatem wsparcie wszelkich inicjatyw w zakresie wdrażania programów aktywizacji i edukacji dorosłych, nastawionych na wzbudzanie i utrwalanie tych postaw. Zdynamizowanie działań dotyczących wspierania przedsiębiorczości powinno odbywać się również poprzez promocję dostępnych instrumentów w ramach środków unijnych m.in. wsparcie oraz rozwój samozatrudnienia. Istotnym elementem uzupełniającym powyższe kierunki działań będzie popularyzacja elastycznych form zatrudnienia, które umożliwią mieszkańcom łączenie pracy z nauką, a także życia zawodowego z wychowywaniem dzieci, czy opieką nad starszymi członkami rodzin. WIODĄCE KIERUNKI DZIAŁAŃ CELU OPERACYJNEGO 3.1: - inicjowanie działań mających na celu edukację ekonomiczną mieszkańców oraz wzrost wiedzy na temat przedsiębiorczości - podejmowanie innowacyjnych inicjatywy z zakresu edukacji przedsiębiorczości w szkołach - kontynuowanie współpracy z instytucjami oraz partnerami rynku pracy w zakresie promocji programów nastawionych na zwiększenie samozatrudnienia mieszkańców - wspieranie osób zamierzających rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej - realizacja szkoleń i doradztwa indywidualnego oraz grupowego umożliwiające uzyskanie wiedzy i umiejętności niezbędnych do podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej - promowanie przedsiębiorczości opartej o zasoby i produkty lokalne 3.2 PRZEDSIĘWZIĘCIA REWITALIZACYJNE Obligatoryjnym elementem Programu Rewitalizacji jest opis przedsięwzięć rewitalizacyjnych, w szczególności o charakterze społecznym oraz gospodarczym, środowiskowym, przestrzenno-funkcjonalnym lub technicznym, w tym lista planowanych podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych i charakterystyka pozostałych dopuszczalnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych. W świetle wytycznych, lista planowanych podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych powinna mieć formę opisów zawierających w odniesieniu do każdego przedsięwzięcia: nazwę, wskazanie podmiotów je realizujących, str. 119

121 zakres realizowanych zadań, lokalizację (miejsce przeprowadzenia danego projektu), szacowaną wartość, prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny w odniesieniu do celów rewitalizacji. Spora część umieszczonych w ramach niniejszego LPR przedsięwzięć będzie realizowane przez podmioty publiczne (tj. gminę Międzyrzec Podlaski oraz gminne jednostki organizacyjne). Jednocześnie należy zaznaczyć, że podstawowym ich założeniem jest doprowadzenie do wygenerowanie, zgodnych z celami Programu, aktywności mieszkańców, nie tylko obszaru rewitalizacji, lecz również całej gminy. Osiągnięcie tego efektu wiąże się z gotowości gminy Międzyrzec Podlaski do aktualizacji niniejszego Lokalnego Programu Rewitalizacji zgodnie z ujawnionymi z czasem priorytetami mieszkańców LISTA PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH Przedsięwzięcia rewitalizacyjne, które zostały uwzględnione w ramach niniejszego Programu Rewitalizacji stanowią wyraz oddolnej aktywności podmiotów publicznych, prywatnych oraz społecznych, które formułując własne propozycje działania chcą przyczynić się do rewitalizacji na obszarach kumulacji negatywnych zjawisk społecznych, gospodarczych, przestrzenno funkcjonalnych, technicznych oraz negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne. W trakcie prac nad przedmiotowym Programem Rewitalizacji wskazano szereg przedsięwzięć oferujących kompleksowe rozwiązanie zdiagnozowanych problemów obszaru rewitalizacji. Identyfikacja projektów została przeprowadzona w ramach otwartego naboru przedsięwzięć (w postaci tzw. fiszek), który odbył się w dniach Poza tym przedsięwzięcia wpływały w ramach wewnętrznego zgłaszania propozycji w trakcie prowadzonych konsultacji społecznych, a także innych spotkań, na których poruszono problem rewitalizacji np. zebrania sołeckie, komisje i posiedzenia radnych gminy. Wyłonienia przedsięwzięć, mających charakter kluczowy dla osiągnięcia założonych celów strategicznych Programu Rewitalizacji, które zostały umieszczone na liście podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych dokonano w oparciu o opinie mieszkańców (mieszkańcy dokonali hierarchizacji najważniejszych projektów podczas konsultacji, które odbyły się drogą elektroniczną w dniach r. za pośrednictwem strony internetowej Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski - główna strona i zakładka: Rewitalizacja Gminy) oraz ocenę formalną i merytoryczną projektów, bazującą na obiektywnych kryteriach strategicznych, przeprowadzoną przez zespół pracujący nad Programem. Podczas oceny przedsięwzięć rewitalizacyjnych wzięto pod uwagę przede wszystkim następujące kryteria: 1. Zakres informacji na temat przedsięwzięcia - kompletność fiszki przedsięwzięcia. 2. Spójność terytorialną - działania prowadzone w ramach przedsięwzięcia będą na obszarze rewitalizacji i będą skierowane dla mieszkańców obszaru rewitalizacji. 3. Kompleksowość - kompleksowość oddziaływania przedsięwzięcia na sferę społeczną oraz przynajmniej na jedną z następujących sfer: gospodarczą, środowiskową, str. 120

122 techniczną, przestrzenno-funkcjonalną; preferowane były projekty oddziałujące na największą liczbę sfer. 4. Zasadność realizacji - przedsięwzięcie bezpośrednio wpływa na niwelowanie problemów zdiagnozowanych na obszarze rewitalizacji. 5. Komplementarność przedsięwzięcie spełnia kryteria komplementarności przestrzennej, problemowej, proceduralno-instytucjonalnej, międzyokresowej, źródeł finansowania. 6. Spójność strategiczna założone w przedsięwzięciu działań są spójne ze zdiagnozowanymi celami i kierunkami działań ujętymi w Programie Rewitalizacji. 7. Wpływ na osiągniecie założonych celów strategicznych określone w przedsięwzięciu wskaźniki wpływają na osiągnięcie celu strategicznego. Poniżej przedstawiono listę przedsięwzięć zgłoszonych w otwartej procedurze naboru kart przedsięwzięć do Programu Rewitalizacji. Zadania poprzez stronę internetową gminy zgłaszane były w ostatniej fazie prac nad Programem Rewitalizacji. Ze zgłoszonych przedsięwzięć wybrano te, które mają największy potencjał dokonywania oczekiwanych zmian na obszarze rewitalizacji i obszarze zdegradowanym (umieszczono je na liście przedsięwzięć podstawowych), zaś pozostałe znalazły się w charakterystyce pozostałych dopuszczalnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Co ważne kryterium umieszczenia zadania zarówno na liście podstawowej, jak i dodatkowej było rozwiązywanie zdefiniowanych problemów społecznych, gospodarczych, przestrzennofunkcjonalnych, technicznych i środowiskowych. Jednocześnie należy podkreślić, że wszystkie przedsięwzięcia umieszczone w ramach niniejszego LPR (bez względu na to czy zostały zwarte na liście 1 czy liście 2) mają niebagatelne znaczenie dla prawidłowości i efektywności prowadzonego na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski procesu rewitalizacji społeczno-gospodarczej. Numer porządkowy, każdego przedsięwzięcia składa się z dwóch elementów. Pierwszy to cyfra porządkowa nadana w projekcie Programu Rewitalizacji. Nadany numer ma charakter stały, co oznacza, że w sytuacji, gdy w wyniku konsultacji społecznych nastąpiła zmiana w numeracji, związana ze zmianą listy czy kumulacją przedsięwzięć (powodującą wycofanie projektu) miejsce po przedsięwzięciu pozostaje niezagospodarowane. W takiej sytuacji przedsięwzięciu nadaje się nową pierwszą wolną cyfrę porządkową. Druga cyfra numeru porządkowego oznacza listę na której znajduje się przedsięwzięcie. Listę podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych oznaczono liczbą1, natomiast pozostałych dopuszczalnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych liczbą 2. str. 121

123 Tabela 9 Lista 1 Lista podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole 1/1 podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia Podlaski i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 /Powiązanie z celami LPR Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Obszar rewitalizacji sołectwo Strzakły działka nr 312 Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie 13.4 Rewitalizacja obszarów wiejskich) oraz środki budżetu gminy Miedzyrzec Podlaski W chwili obecnej budynek, w którym kiedyś usytułowana była szkoła podstawowa, nie jest wykorzystywany w żaden sposób. Ze względu na brak jego użytkowania ulega on systematycznemu zniszczeniu. Jego stan techniczny jest zły i wymaga on przeprowadzenia głębokiej modernizacji i adaptacji. Biorąc pod uwagę aktualną liczbę dzieci oraz prognozy w tym zakresie, wykorzystywanie budynku dla potrzeb edukacyjnych, nie będzie możliwe. Wobec czego istniej potrzeba nadania mu nowych funkcji użytkowych. Opis problemu str. 122

124 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 1/1 i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia Podlaski i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Wśród zdiagnozowanych w przedmiotowym podobszarze rewitalizacji (tj. sołectwie Strzakły) problemów sfery społecznej znajduje się proces stopniowej depopulacji. Na przestrzeni lat liczba ludności spadła tutaj z 413 do 401, czyli o 12 osób. Na taki stan rzeczy wpływa głównie położenie sołectwa w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Międzyrzec Podlaski. W wyniku procesów suburbanizacji na obszarach podmiejskich (otaczających miasto) następuje napływ ludności, rozwój budownictwa mieszkaniowego, przenoszenie przemysłu i usług oraz wzrost zagospodarowania infrastrukturalnego. Jak podkreślano podczas konsultacji społecznych, w głównej mierze następuje odpływ młodych mieszkańców, co często skutkuje tym, że starsi członkowie rodzin pozostają bez wsparcia środowiska rodzinnego. Na spadek liczby ludności wpływa również na terenie sołectwa Strzakły ujemny przyrost naturalny (na przestrzeni lat różnica pomiędzy liczbą urodzeń a liczną zgonów była ujemna i wyniosła -2). Wśród negatywnych zjawisk demograficznych zauważalnym na przedmiotowym podobszarze rewitalizacji znajduje się problem stopniowego starzenia się społeczeństwa. W sołectwie tym udział ludności w wieku poprodukcyjnym (w 2015 r.: 19,70%) przekroczył średnią gminy o 1,17 punktów procentowych. Liczba bezrobotnych mieszkańców sołectwa Strzakły wyniosła w 2013 roku 17 osób, w 2014 roku 22 osoby, a w 205 roku 15 osób. Jak pokazują te dane w latach możemy zaobserwować pozytywny trend spadkowy zjawiska. Liczba bezrobotnych z tego sołectwa spadła o 2, czyli o 11,76%. Bezrobotni zamieszkujący analizowany obszar stanowili odpowiednio: 3,08% (2013 r.) 4,08% (2014 r.) i 3,28% (2015 r.) wszystkich bezrobotnych mieszkańców gminy Międzyrzec Podlaski. Analizując zjawisko bezrobocia przez pryzmat liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym, możemy zaobserwować, że liczba osób bezrobotnych z terenu sołectwa Strzakły przypadających na 100 mieszkańców tegoż sołectwa pozostających w wieku produkcyjnym wyniosła w 2013 roku 6,72, w 2014 roku 8,76, a w 2015 roku 6,02. Jak pokazują powyższe dane w latach nastąpił w sołectwie Strzakły pozytywny trend spadkowy w odniesieniu do ogólnej liczby bezrobotnych w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym. Spadek ten kształtował się na poziomie 10,35%. Na terenie sołectwa Strzakły największą grupę wiekową wśród osób bezrobotnych stanowili mieszkańcy poniżej 50 roku życia. Stanowili oni odpowiednio: 82,35% (2013 r.), 77,27% (2014 r.) oraz 80% (2015 r.) wszystkich bezrobotnych z terenu analizowanego sołectwa. Liczba osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, pomimo pewnych tendencji wzrostowych zauważalnych w 2014 roku (9 osób), w latach 2013 i 2015 kształtowała się na takim samym poziomie (3 osoby). Niekorzystny trend wzrostowy odnotowano w analizowanym okresie czasu w odniesieniu do liczby osób długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy). W 2013 roku liczba bezrobotnych powyżej 12 miesięcy wyniosła na terenie sołectwa Strzakły 9 osób, w 2014 roku również wyniosła 9 osób, a w 2015 roku 13, co oznacza 44,44%-owy wzrost. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców w wieku produkcyjnym, możemy zaobserwować, że w latach liczba długotrwale bezrobotnych mieszkańców sołectwa Strzakły w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym kształtowała się na poziomie: 3,56 (2013 r.), 3,59 (2014 r.) oraz 5,22 (2015 r.). Jak pokazują powyższe dane, liczba bezrobotnych długotrwale przypadających na 100 osób w wieku produkcyjnym, zamieszkujących teren analizowanego podobszaru rewitalizacji, uległa w latach wzrostowi o 46,76%. W latach odnotowano na terenie sołectwa Strzakły spadek liczby mieszkańców korzystających ze wsparcia GOPS. Liczba beneficjentów GOPS spadła w 2015 roku o 10 osób w porównaniu z rokiem 2013, czyli o 9,43%. W latach liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej kształtowała się na następującym poziomie: 106, 100, 96. Analizując zjawisko przez pryzmat potencjału ludnościowego przedmiotowego sołectwa możemy zaobserwować, że liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej przypadających na 100 mieszkańców wyniosła w latach odpowiednio: 25,67 (2013 r.), 24,57 (2014 r.) oraz 23,94 (2015 r.). Zauważalny jest zatem pozytywny trend spadkowy wskaźnika. Na przestrzeni analizowanego okresu czasu liczba beneficjentów pomocy społecznej w przeliczeniu na 100 mieszkańców spadła o 6,72%. W obrębie sołectwa Strzakły liczba mieszkańców wymagających wsparcia z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby uległa nieznacznemu spadkowi na przestrzeni lat Na przestrzeni analizowanego okresu czasu liczba beneficjentów GOPS z tytułu długotrwałej lub str. 123

125 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 1/1 i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia Podlaski i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem ciężkiej choroby spadła tutaj o 3 osoby, co oznacza około 42,86%-owy spadek. Biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy analizowanego sołectwa możemy zaobserwować, że w 2013 roku liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby w przeliczeniu na 100 mieszkańców sołectwa wyniosła 1,69, w 2014 roku wyniosła ona 1,72, a w Nastąpił zatem spadek analizowanego wskaźnika o 41,15%. Kolejnym ze zdiagnozowanych problemów przedmiotowego sołectwa jest niepełnosprawność. Odnotowano tutaj negatywny trend wzrostowy analizowanego zjawiska na przestrzeni lat Osoby pobierające świadczenia z powodu niepełnosprawności stanowiły w 2013 roku 2, a w 2015 roku 3. W 2014 roku nie odnotowano ani jednego mieszkańca, który korzystałby z pomocy społecznej z tegoż tytułu. Analiza tego problemu przez pryzmat potencjału ludnościowego sołectwa wskazuje, że na przestrzeni lat liczba beneficjentów GOPS w Międzyrzecu Podlaskim pobierających świadczenia z tytułu niepełnosprawności przypadająca na 100 mieszkańców kształtowała się na następującym poziomie: w 2013 roku wyniosła ona 0,48, w 2014 roku wyniosła 0, a w 2015 roku wyniosła 0,75. W 2015 roku, w porównaniu z rokiem 2013, nastąpiła zatem wzrost liczby mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności w przeliczeniu na 100 mieszkańców o 54,49%. Cel przedsięwzięcia Zakres realizowanych zadań Ze względu na stan zamożności nie wszyscy mieszkańcy mogą pozwolić sobie na zakup nowego sprzętu rehabilitacyjnego czy opiekuńczego, który z jednej strony jest niezbędny, a z drugiej bardzo kosztowny. Wiele osób mających trudności w samodzielnym poruszaniu się czy rehabilitacji i terapii, a których sprawność fizyczna wymaga stosowania specjalistycznego sprzętu, potrzebuje pomocy w pozyskaniu sprzętu rehabilitacyjnego, ortopedycznego i terapeutycznego, dzięki któremu mogłyby sprawniej funkcjonować. Ponadto, niekiedy w życiu osób niepełnosprawnych, na skutek różnych uwarunkowań zdrowotnych czy społecznych zdarzają się takie sytuacje, kiedy konkretny sprzęt jest potrzebny od zaraz. Jednakże określone procedury formalne w różnego typu instytucjach, jakie osoba niepełnosprawna musi pokonać w celu uzyskania nowego sprzętu są często dość długotrwałe. Głównym celem przedsięwzięcia jest rozwój infrastruktury obszarów zdegradowanych przyczyniający się do rozwiązywania zdiagnozowanych problemów społecznych tychże obszarów. Przedmiotowy cel zostanie osiągnięty w efekcie realizacji następujących celów szczegółowych: 1. Kompleksowa przebudowa i adaptacja zdegradowanego budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadania mu nowych funkcji użytkowych ukierunkowanych na eliminacje zdiagnozowanych problemów społecznych i gospodarczych obszaru rewitalizacji. 2. Podniesienie jakości życia mieszkańców obszaru rewitalizacji. 3. Zmniejszenie wykluczenia społecznego i zwiększenie szans na zatrudnienie osób z grup marginalizowanych (m.in. osób bezrobotnych, z niepełnosprawnościami, itd.) poprzez rozwój ekonomii społecznej. 4. Wzmocnienie potencjału społeczno-gospodarczego obszaru rewitalizacji. 5. Poprawa dostępności do usług społecznych świadczonych w społeczności lokalnej. Przedmiotowy projekt zakłada kompleksową przebudowę (obejmującą rozbudowę) zdegradowanego i nieużytkowanego budynku po byłej szkole podstawowej w celu nadania mu nowych funkcji. W ramach przedsięwzięcia powstanie Centrum Aktywności i Integracji Społecznej, które będzie składało się z 2 części. Jedna część budynku przeznaczona zostanie w celu umożliwienia: promocji produktów regionalnych (m.in. pokazy pieczenia chleba, wyciskania soków itd.), organizacji warsztatów, prelekcji wystaw rękodzieła, organizacji wydarzeń i inicjatyw mających na celu integrację wielopokoleniową społeczności lokalnej, organizacji spędzania wolnego czasu dla seniorów, organizacji zielonych szkół (pomieszczenia str. 124

126 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 1/1 i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia Podlaski i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem sypialniane jednocześnie umożliwią seniorom uczestniczącym w różnego rodzaju zajęciach i wydarzeniach odpoczynek i regenerację sił), miejsca do wypoczynku i rekreacji (siłownia napowietrzna na zewnątrz + część sportowa i rekreacyjna w środku budynku), stworzenie miejsca do grillowania dla mieszkańców. Druga część budynku przeznaczona zostanie na działalność przedsiębiorstwa społecznego wraz zakupem wyposażenia niezbędnego do prowadzenia działalności przez przedmiotowe przedsiębiorstwo (m.in. wyposażenie części kuchennej, przeznaczonej do przetwórstwa spożywczego, koparki, ładowarki, odśnieżarki itd.). W jego ramach przewidziano również zagospodarowanie terenu wokół budynku funkcjonalnie powiązanego z modernizowanym budynkiem. W ramach projektu zdegradowanemu budynkowi zostaną nadane nowe funkcje społeczno-gospodarcze budynek przeznaczony będzie dla potrzeb organizacji miejsca oraz rozwoju oferty usług publicznych skierowanych do społeczności marginalizowanych oraz grup defaworyzowanych, a także funkcjonowania nowo utworzonego przedsiębiorstwa społecznego. Planuje się, że nowy podmiot ekonomii społecznej prowadzić będzie działalność na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski w zakresie: przetwórstwa spożywczego, odśnieżania i utrzymania poboczy dróg, przygotowywanie posiłków oraz ich dowożenia (dla szkół i przedszkoli), opieką nad osobami starszymi, kuchnią regionalną oraz usługami sprzątania m.in. budynków użyteczności publicznej. Projekt wykazuje zgodność z założeniami europejskich zasad odejścia od form opieki instytucjonalnej na rzecz opieki środowiskowej oraz z kierunkami wskazanymi w Programie Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu W jego ramach powstanie przedsiębiorstwo zajmujące się realizacją usług pielęgnacyjnych i opiekuńczych świadczonych na rzecz osób starszych. Projekt przyczynia się do zwiększenia fizycznej dostępności rynku pracy poprzez działania infrastrukturalne (budowa chodników, dojścia do budynku), co ułatwi dostęp do rynku pracy dla osób, które będą tam pracować. Przyczynia się on do wzrostu aktywności gospodarczej na obszarze rewitalizacji - przygotowanie niezbędnej infrastruktury (budynku, zagospodarowania terenu) umożliwiającej postawnie przedsiębiorstwa społecznego. Projekt przyczynia się do zwiększenia dostępu do dobrej jakości niedrogich usług społecznych poprzez przygotowanie infrastruktury do jej świadczenia (usługi rekreacyjne, kulturalne, zdrowotne). Będzie miał bardzo duży wpływ na ograniczenie problemów społecznych - obejmuje działania na rzecz stworzenia osobom borykającym się z problemami społecznymi możliwości uzyskania pracy. Podstawowym argumentem przemawiającym z niezbędnością realizacji przedmiotowej inwestycji są oczekiwania społeczności lokalnej wyartykułowane podczas konsultacji społecznych prowadzonych w ramach opracowania niniejszego Lokalnego Programu Rewitalizacji. O dużej potrzebie podjęcia interwencji w zakresie kompleksowej adaptacji zdegradowanego i nieużytkowanego budynku byłej szkoły podstawowej świadczy m.in. tak duża liczba głosów oddanych na przedmiotowy projekt w ramach głosowania internetowego, które odbyło się w dniach r. Będzie miał również pozytywny wpływ na wzrost aktywności gospodarczej na obszarze rewitalizacji. Planowanym efektem jego realizacji będzie zwiększenie liczby podmiotów gospodarczych dająca szansę na zatrudnienie mieszkańców z grup marginalizowanych. Przedsięwzięcie przyczyni się on do zwiększenia dostępu do dobrej jakości nowych i niedrogich usług str. 125

127 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 1/1 i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia Podlaski i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem społecznych (np. opiekuńczych czy pielęgnacyjnych świadczonych w od instytucjonalizowanych formach, kulturalnych, rekreacyjnych). Stworzy warunki do aktywności i rekreacji plenerowej mieszkańcom (zagospodarowani ternu wokół budynku rozbudowa placu zabaw i budowa siłowni napowietrznej), korzystnie wpływając na ich stan zdrowia. Projekt przyczynia się do ograniczenia problemów społecznych bezrobocia, w tym w szczególności osób niepełnosprawnych (przedsiębiorstwo społeczne stworzy możliwość uzyskania pracy), niewystarczającej liczby miejsc spędzania wolnego czasu i integracji międzypokoleniowej (minimalizujących występowanie zjawisk patologicznych), pogarszającego się stanu zdrowia mieszkańców obszaru rewitalizacji (m.in. zwiększająca się liczba osób, w tym dzieci i młodzieży, borykających się z problemami nadwagi czy otyłości, które są głównie efektem nieprawidłowych nawyków ruchowych oraz żywieniowych). W efekcie realizacji projektu nastąpi poprawa obsługi całego obszaru rewitalizacji (100%) i stworzone zostaną nowe możliwości rozwoju (np. rozwój usług na rzecz seniorów). Dzięki temu będzie on miał pozytywny wpływ na redukcję bezrobocia na obszarze rewitalizacji. Projekt nie zakłada relokacji/przesiedlenia mieszkańców z obszaru rewitalizacji. Stwarza warunki dla aktywności i rekreacji plenerowej mieszkańców, korzystnie wpływającej na ich stan zdrowia. Zaadaptowany budynek będzie stwarzał możliwości rozwoju kompetencji społecznych mieszkańców i wykorzystania ich talentów (np. kulinarnych) oraz przyczyni się do o ochrony i wzmocnienia dziedzictwa niematerialnego społeczności lokalnej (np. tradycyjnych przepisów, potraw). Projekt przyczyni się również do przywrócenia wartości użytkowych i nie spełniającym współczesnych standardów. Zachowuje również elementy istotne dla spójności wizualnej i krajobrazu kulturowego. Ma on kluczowe znaczenie dla likwidacji głównych barier rozwoju obszaru rewitalizacji (mały potencjał gospodarczy obszaru, niewystarczająca liczba miejsc pracy, w tym brak pracy dla osób niepełnosprawnych, brak integracji społeczeństwa, deficyt oferty spędzania wolnego czasu; marazm i bierność w zakresie podejmowania jakichkolwiek aktywności czy to społecznych czy gospodarczych), a przez to otwiera możliwość uruchomienia innych przedsięwzięć zawartych w programie rewitalizacji (m.in. rozwój ekonomii społecznej, aktywne włączenie mieszkańców obszaru rewitalizacji, ochrona zdrowia mieszkańców i podnoszenie ich świadomości ekologicznej, integracja społeczności lokalnej, w tym międzypokoleniowa, zwiększenie aktywności obywatelskiej; przeciwdziałanie uzależnieniom i przemocy domowej). Zawiera ona elementy zapewniające wieloaspektowe i komplementarne wykorzystanie jego efektów, zgodnie z więcej niż jednym celem programu rewitalizacji (Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną, Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skalę dysfunkcji w rodzinach; Cel operacyjny 1.2 Zapewnić wzrost jakości życia osób z niepełnosprawnościami, Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych, Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych; Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji, Cel operacyjny 2.1Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne,cel operacyjny 2.2Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych, Cel strategiczny 3. Ożywić lokalną przedsiębiorczość, Cel operacyjny 3.1 Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji społecznej, Cel operacyjny 3.2 Rozwijać postawę przedsiębiorczości). W jego ramach zostanie wykorzystana wiedza i kompetencje powstałe w innych projektach. Chodzi tu głównie o duże doświadczenie pracowników Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski związane z realizacją projektów współfinansowanych ze str. 126

128 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 1/1 i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia Podlaski i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem środków zewnętrznych (np. środki pochodzące z Unii Europejskiej). Dzięki przeprowadzeniu dużej liczby działań współfinansowanych Wnioskodawca nabył odpowiednią praktykę w zakresie realizacji tego typu projektów. Szczególnie cenne będzie doświadczenie zdobyte podczas realizacji projektów polegających na przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu społeczności lokalnej. W ramach planowanego projektu możliwe będzie wykorzystanie już wcześniej zastosowanych rozwiązań i dobrych praktyk, co pozwoli na zaoszczędzenie czasu oraz nakładów finansowych. Przedmiotowy projekt będzie miał również pozytywny wpływ na politykę ochrony, zrównoważonego rozwoju oraz promowanie równości kobiet i mężczyzn oraz niedyskryminacji. Po pierwsze w jego ramach zastosowane zostaną nowoczesne rozwiązania odnawialnych źródeł energii - instalacja kolektorów słonecznych zamontowana dla potrzeb przygotowywania ciepłe wody użytkowej. Projekt zawiera nowoczesne, energooszczędne rozwiązania techniczne i technologiczne zmniejszające koszty eksploatacyjne i wpływ na środowisko (energooszczędne oświetlenie LED). Bez wątpienia wpłynie również na poprawę życia osób z obszaru rewitalizacji. Produkty Rezultaty Planowane efekty przedsięwzięcia Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Liczba wspartych obiektów infrastruktury zlokalizowanych na obszarach rewitalizacji Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami Źródło pomiaru wartości docelowej wskaźnika szt. 1 Protokół odbioru końcowego ha 1,53 Protokół odbioru końcowego szt. 1 Protokół odbioru końcowego Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Źródło pomiaru wartości docelowej wskaźnika Powierzchnia użytkowa budynków przygotowanych pod działalność m Protokół odbioru końcowego gospodarczą Liczba przedsiębiorstw ulokowanych szt. 1 Protokół odbioru końcowego w zrewitalizowanych obszarach Projekt przyniesie szereg wymiernych efektów społeczno-gospodarczych. W efekcie realizacji projektu nastąpi wyciągniecie obszaru zdegradowanego ze stanu kryzysu. Na obszarze rewitalizacji powstanie przedsiębiorstwo społeczne dające szanse na zatrudnienie osobom z grup marginalizowanych. Projekt znacznie zwiększy szanse na zatrudnienie osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym. Utworzone przedsiębiorstwo prowadzić będzie m.in. działalność opiekuńczą i pielęgnacyjna na rzecz osób starszych. Utworzona siłownia napowietrzna przyczyni się do znacznej poprawy zdrowia mieszkańców. Nastąpi promocja zdrowych nawyków ruchowych i zdrowotnych. Przyczyni się również do przeciwdziałania zdiagnozowanym problemom mieszkańców obszaru rewitalizacji otyłości, nadwagi, chorób układu ruchu czy krążenia. Zwiększenie liczby miejsc pracy oraz dostępu do zatrudnienia będzie miało bez wątpienia bardzo istotny wpływ na podniesienie jakości życia mieszkańców nie tylko obszaru rewitalizacji, lecz również całej gminy Międzyrzec Podlaski. str. 127

129 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole 1/1 podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia Podlaski i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Projekt będzie miał znaczny wpływ na rozwój i upowszechnienie ekonomii społecznej, w tym wzrost zatrudnialności w sektorze ekonomii społecznej. Bezpośrednio przełoży się to na wzrost spójności społecznej oraz rozwój kapitału społecznego w regionie. Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Przedsięwzięcia komplementarne Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Międzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner str. 128

130 /Powiązanie z celami LPR 2/1 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Obszar rewitalizacji sołectwo Strzakły 706/9; 707/2 sołectwo Żabce działka 775/8 Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz środki budżetu gminy Miedzyrzec Podlaski W chwili obecnej w części budynku użyteczności publicznej w Strzakłach usytułowana jest jedynie remiza OSP. Znaczna część budynku nie jest wykorzystywana w żaden sposób. Stan techniczny budynku jest zły, nie jest on ocieplony i wymaga termomodernizacji. Istnieje również potrzeba wymiany dachu. W środku budynek nie jest urządzony ani wyposażony. Wokół budynku brak jest jakiegokolwiek zagospodarowania przestrzeni publicznej. Mała powierzchnia budynku znacznie ogranicza możliwość adaptacji budynku i możliwości rozszerzenia oferty usług publicznych oferowanych na rzecz społeczności lokalnej. Opis problemu Źródło: DRAFT Consulting spacer studyjny z dnia r. str. 129

131 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa 2/1 budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół Podlaski budynków Podobnie sytuacja kształtuje się w zakresie budynku remizo-świetlicy OSP w Żabcach. Głównie wykorzystywany jest on przez straż pożarną oraz do organizowania zebrań sołeckich. Ze względu na niewystarczające wyposażenia sporadycznie organizowane są tam inicjatywy i przedsięwzięcia skupiające lokalną społeczność. Wymaga on przeprowadzenia prac modernizacyjnych oraz termomodernizacyjnych. Budynek nie jest dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Niezbędny jest remont pomieszczeń, łazienek, wymiana okien i drzwi, uprzątnięcie terenu przy budynku centrum oraz zamontowanie ogrodzenia. Źródło: DRAFT Consulting spacer studyjny z dnia r. Wśród zdiagnozowanych w podobszarach rewitalizacji (sołectwo Strzakły i sołectwo Żabce) problemów sfery społecznej znajduje się brak miejsc spędzania wolnego czasu dla seniorów oraz dzieci i młodzieży. Szczególnie problematyczny jest brak oferty skierowanej do najstarszych mieszkańców obszaru rewitalizacji, co powoduje ich wykluczenie społeczne. Osoby starsze nie mają możliwości na podejmowanie aktywności społecznych czy obywatelskich. Są odizolowane od społeczeństwa i zamknięte w swoim środowisku domowym. W efekcie czego często czują się niechciane, zapomniane i często zapadają na różnego rodzaju depresje czy zaburzenia psychiczne. Kolejnym z problemów jest problem samotność seniorów bardzo mocno zaakcentowany podczas konsultacji społecznych. Natomiast grupa seniorów pozostająca we wspólnym gospodarstwie domowym z innymi członkami rodziny wskazywała na brak poczucia swobody i możliwości realizowania aktywności po swojemu. Seniorom brakuje miejsca, gdzie mogliby podejmować różnego rodzaju aktywności w swobodny sposób, co umożliwi ich dłuższą, samodzielną egzystencję. Kolejnym problemem społecznym zauważalnym na dwóch przedmiotowych podobszarach rewitalizacji (sołectwo Strzakły oraz sołectwo Żabce) jest proces stopniowej depopulacji. Na przestrzeni lat liczba ludności spadła tutaj odpowiednio o: 17 i 12 osób (z 413 do 401 w sołectwie Strzakły oraz z 477 do 460 w sołectwie Żabce). Jest to związane przede wszystkim z położeniem sołectw w sąsiedztwie miasta Międzyrzec Podlaski. W wyniku procesów suburbanizacji na obszarach podmiejskich (otaczających miasto) następuje napływ str. 130

132 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 2/1 remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół Podlaski budynków ludności, rozwój budownictwa mieszkaniowego, przenoszenie przemysłu i usług oraz wzrost zagospodarowania infrastrukturalnego. Na przestrzeni badanego okresu obserwuje się w odpływ przede wszystkim młodych mieszkańców podobszarów rewitalizacji, co skutkuje m. in. tym, że starsi członkowie rodzin pozostają bez wsparcia rodzinnego, co dodatkowo potęguje zagrożenie wykluczeniem społecznym seniorów. Kolejnym powodem zmniejszającej się liczby ludności podobszarów rewitalizacji jest ujemny przyrost naturalny, który zaobserwowano w latach W okresie tym różnica pomiędzy liczbą urodzeń a liczbą zgonów była ujemna: w sołectwie Strzakły na przestrzeni lat wyniosła -2 osoby, a w sołectwie Żabce -5 osób. Wśród negatywnych zjawisk demograficznych zauważalnych na przedmiotowych podobszarach rewitalizacji znajduje się problem stopniowego starzenia się społeczeństwa. Świadczyć o tym może wysokość udziału mieszkańców w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni powyżej 65 lat oraz kobiety powyżej 60 lat) w ogólnej populacji mieszkańców. Silną koncentrację tego problemu zauważono w obydwu sołectwach. Na terenie sołectwa Strzakły mieszkańcy w wieku poprodukcyjnym stanowili w 2015 roku 19,70% ogółu ludności tegoż sołectwa, natomiast na terenie sołectwa Żabce 14,78%. Problemem społecznym istotnie odciskającym swoje piętno na społeczności lokalnej jest ubóstwo i wykluczenie społeczne. Jest to zjawisko zauważalne również i na przedmiotowych podobszarach rewitalizacji. Szczególnie negatywna sytuacja została zaobserwowana w obrębie sołectwa Żabce, gdzie na przestrzeni lat wzrosła liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej. Liczba beneficjentów GOPS wzrosła tutaj z 60 w 2013 r. do 86 w 2015 r., czyli o 43,33%. Analiza danych o beneficjentach GOPS w Międzyrzecu Podlaskim przeprowadzona w oparciu o kryterium ludnościowe pokazuje, że w obrębie sołectwa Żabce liczba osób korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na 100 mieszkańców wynosiła w latach : 12,58 (2013 r.), 10,99 (2014 r.) oraz 18,70 (2015 r.) i w badanym okresie wzrosła ona o 48,63%. Nieco lepiej sytuacja prezentuje się w sołectwie Strzakły, gdzie liczba beneficjentów GOPS spadła w 2015 roku o 10 osób w porównaniu z rokiem 2013, czyli o 9,43%. W latach liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej kształtowała się na następującym poziomie: 106, 100, 96. Analizując zjawisko przez pryzmat potencjału ludnościowego przedmiotowego sołectwa możemy zaobserwować, że liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej przypadających na 100 mieszkańców wyniosła w latach odpowiednio: 25,67 (2013 r.), 24,57 (2014 r.) oraz 23,94 (2015 r.). Zauważalny jest zatem pozytywny trend spadkowy wskaźnika. Na przestrzeni analizowanego okresu czasu liczba beneficjentów pomocy społecznej w przeliczeniu na 100 mieszkańców spadła o 6,72%. W latach zaobserwowano również na podobszarach rewitalizacji spadek liczby osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu ubóstwa. W 2013 roku liczba beneficjentów GOPS w Miedzyrzecu Podlaskim z tytułu ubóstwa, zamieszkujących sołectwo Strzakły, wyniosła 25 osób, w 2014 roku 6 osób, a w 2015 roku 9 osób. Oznacza to, że w 2015 roku liczba beneficjentów GOPS z tytułu ubóstwa spadła o 16 osób, czyli o 64%. W sołectwie Żabce liczba osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu ubóstwa spadła z 21 (2013 rok) do zera (2015 rok). Na terenie sołectwa Żabce wzrosła w analizowanym okresie czasu liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego (z 0 do 3), natomiast w sołectwie Strzakły uległa ona minimalnemu spadkowi z 16 (2013 r.) do 15 (2015 r.) osób. W zakresie liczby mieszkańców przedmiotowych dwóch podobszarów rewitalizacji, którzy otrzymywali na przestrzeni lat pomoc z GOPS z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby najgorszą sytuację zaobserwowano w analizowanym okresie na terenie sołectwa Żabce. W sołectwie tym liczba beneficjentów GOPS z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby wynosiła: w 2013 roku 3 osoby, w 2014 roku 2 osoby, a w 2015 roku 3 osób. Pomimo, że liczba beneficjentów pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby kształtowała się w 2013 roku i w 2015 roku na takim samym poziomie, to, biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy sołectwa Żabce, wykazywała ona w analizowanym okresie tendencję wzrostową. Gdy na badane zjawisko spojrzymy przez pryzmat potencjału ludnościowego sołectwa Rzeczyca okazuje się, że liczba osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby przypadająca na 100 mieszkańców sołectwa wyniosła w 2013 roku 0,63, w 2014 roku wyniosła 0,42, a w 2015 roku wyniosła 0,65. Odnotowano zatem wzrost o str. 131

133 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 2/1 remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół Podlaski budynków 3,70%. Na terenie sołectwa Strzakły odnotowano pozytywną tendencję spadkową w odniesieniu do analizowanego zjawiska: W latach liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby wynosiła na tym podobszarze rewitalizacji odpowiednio: 7, 7, 4. Oznacza to, że na przestrzeni analizowanego okresu czasu liczba beneficjentów GOPS z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby spadła tutaj o 3 osoby, co oznacza około 42,86%-owy spadek. Odwrotnie sytuacja prezentuje się w odniesieniu do beneficjentów pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności. Na terenie sołectwa Żabce liczba mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności spadła z 9 osób w 2013 roku do 8 osób w 2015 roku (w 2014 roku wyniosła ona 4). Odnotowano zatem spadek o jedną osobą, czyli o 11,11%. Natomiast na terenie sołectwa Strzakły osoby pobierające świadczenia z powodu niepełnosprawności wyniosły w 2013 roku 2, a w 2015 roku 3. W 2014 roku nie odnotowano ani jednego mieszkańca, który korzystałby z pomocy społecznej z tegoż tytułu. Analiza tego problemu przez pryzmat potencjału ludnościowego sołectwa wskazuje, że na przestrzeni lat liczba beneficjentów GOPS w Międzyrzecu Podlaskim pobierających świadczenia z tytułu niepełnosprawności przypadająca na 100 mieszkańców kształtowała się na następującym poziomie: w 2013 roku wyniosła ona 0,48, w 2014 roku wyniosła 0, a w 2015 roku wyniosła 0,75. W 2015 roku, w porównaniu z rokiem 2013, nastąpiła zatem wzrost liczby mieszkańców korzystających z pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności w przeliczeniu na 100 mieszkańców o 54,49%. Wśród problemów społecznych, z którymi borykają się przedmiotowe sołectwa można również wyróżnić bezrobocie. Co prawda, zarówno na terenie sołectwa Strzakły, jak również Żabce, liczba bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Białej Podlaskiej Oddział Zamiejscowy w Miedzyrzecu Podlaskim uległa spadkowi na przestrzeni lat (w sołectwie Strzakły z 17 osób do 15, w sołectwie Żabce z 33 do 19), jednakże należy mieć na uwadze, że statystyki dotyczące bezrobocia w znacznym stopniu zniekształcają obraz zjawiska ze względu na duży stopień tzw. bezrobocia ukrytego oraz powszechności pracy na czarno. Z drugiej strony, jak wynika z przeprowadzonych konsultacji społecznych, obniżanie się poziomu bezrobocia w gminie jest spowodowane wyjazdami zarobkowymi mieszkańców. W związku z niełatwą sytuacją na lokalnym rynku pracy, coraz większa liczba mieszkańców gminy decyduje się na wyjazdy w poszukiwaniu pracy poza terenem gminy i nie rejestruje się w Urzędzie Pracy. W związku z powyższym spadek liczby bezrobotnych nie wynika z pozytywnych zmian na lokalnym rynku pracy, tj. nie jest skorelowany z powstaniem nowych miejsc pracy na obszarze gminy, ale, z dużym prawdopodobieństwem, jest następstwem zjawiska odpływu mieszkańców. Analizując problem bezrobocia przez pryzmat wieku osób bezrobotnych, możemy zauważyć, że na terenie obydwu sołectw największą grupę bezrobotnych stanowili mieszkańcy poniżej 50 roku życia. W obrębie sołectwa Strzakły stanowili oni odpowiednio: 82,35% (2013 r.), 77,27% (2014 r.) oraz 80% (2015 r.) wszystkich bezrobotnych z terenu tego sołectwa, natomiast w obrębie sołectwa Żabce odpowiednio: 93,94% (2013 r.), 87,5% (2014 r.) oraz 84,21% (2015 r.). Na terenie sołectwa Strzakły niekorzystny trend wzrostowy odnotowano w analizowanym okresie czasu w odniesieniu do liczby osób długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy). W 2013 roku liczba bezrobotnych powyżej 12 miesięcy wyniosła na terenie sołectwa Strzakły 9 osób, w 2014 roku również wyniosła 9 osób, a w 2015 roku 13, co oznacza 44,44%-owy wzrost. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców w wieku produkcyjnym, możemy zaobserwować, że w latach liczba długotrwale bezrobotnych mieszkańców sołectwa Strzakły w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym kształtowała się na poziomie: 3,56 (2013 r.), 3,59 (2014 r.) oraz 5,22 (2015 r.). W sołectwie Żabce udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych na przestrzeni lat kształtował się na następującym poziomie: 57,58% (2013 r.), 79,17 (2014 r.) oraz 68,42% (2015 r.). Jak pokazują powyższe dane, pomimo, że liczba długotrwale bezrobotnych uległa w latach spadkowi (spadek o 6 osób, czyli o 31,58%), to ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych z terenu sołectwa Żabce uległ wzrostowi. Liczba osób długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy) przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym wyniosła w 2013 roku 6,33, w 2014 roku: 6,40, a w 2015 roku: 4,38. Na przedmiotowych podobszarach przewidzianych do rewitalizacji bezrobocie dotyka przede wszystkim osoby młode oraz nieposiadające kwalifikacji zawodowych. Widoczny jest również problem "ucieczki" ludzi młodych i dobrze wykształconych do miast i za granicę. Problemy te mogą str. 132

134 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa 2/1 budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół Podlaski budynków przyczynić się do pogłębiania wykluczenia społecznego, generować trudności z integracją z innymi mieszkańcami, a także wprost wiązać się z popadaniem w nałogi osób nieporadnych życiowo. Najmłodsi członkowie wspólnoty lokalnej wskazywali również na deficyt miejsc spędzania wolnego czasu, szczególnie akcentując brak infrastruktury i wyposażenia umożliwiającego podejmowanie aktywnego trybu życia. Wśród problemów, z którymi boryka się coraz większa część lokalnego społeczeństwa (w tym obszaru rewitalizacji) jest otyłość lub nadwaga, która coraz częściej dotyka dzieci i młodzież. W świetle informacji uzyskanych w trakcie opracowywania niniejszej diagnozy przyczyn problemu nadwagi czy otyłości dzieci i młodzieży należy upatrywać przede wszystkim w braku lub niewystarczającej ich aktywności fizycznej. Nie uprawiają oni na stałe żadnej aktywności ruchowej przyzwyczajeni są do spędzania wolnego czasu przed telewizorem czy komputerem. Poza tym nie przestrzegają zasad zdrowego żywienia. Na taki stan rzeczy wpływ mają przede wszystkim ugruntowane, nieprawidłowe nawyki rodziców, którzy nie przywiązują wagi do zdrowego stylu życia pojmowanego w kontekście aktywności ruchowej oraz zdrowego żywienia. Przedmiotowe problemy powodują także szereg innych niekorzystnych zjawisk. Często osoby otyłe mają problemy czy zaburzenia emocjonalne (brak samoakceptacji, obniżone poczucie własnej wartości i wiary w swoje możliwości), jak również z tego powodu są stygmatyzowane czy nieakceptowane w środowisku rówieśniczym. Poza tym zdiagnozowanym problemem obszaru rewitalizacji jest niska świadomość mieszkańców oraz niechęć i opór w stosunku do tematyki zdrowego stylu życia. Cel przedsięwzięcia Zakres realizowanych zadań Głównym celem projektu jest kompleksowe przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu mieszkańców obszaru rewitalizacji oraz pozostałej części gminy Międzyrzec Podlaski. Realizacja przedmiotowego celu nastąpi dzięki realizacji następujących celów szczegółowych: 1. Kompleksowa modernizacja (obejmująca również rozbudowę) budynków remizo-świetlic w Strzakłach oraz Żabcach w celu nadania im nowych funkcji społecznych. 2. Stworzenie miejsca aktywności społecznej i obywatelskiej dla seniorów oraz integracji międzypokoleniowej. 3. Rozwój oferty spędzania wolnego czasu na obszarze rewitalizacji prowadzący do minimalizowania nieakceptowalnych społecznie zachowań (wybryków chuligańskich, nadużywania alkoholu). Głównym zamierzeniem przedmiotowego projektu jest kompleksowe przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu mieszkańców obszaru rewitalizacji. W ramach przedsięwzięcia zdegradowane i dotychczas użytkowane w znikomym zakresie budynki remizo-świetlic w Strzakłach i Żabcach zostaną zaadaptowane w celu przeciwdziałania zdiagnozowanym problemom lokalnej społeczności. Budynek świetlico-remizy w Strzakłach, ze względu na zbyt małą powierzchnię uniemożliwiającą rozszerzenie oferty usług społecznych, zostanie rozbudowany. W obu budynkach zostanie utworzone miejsce spotkań i aktywności społecznej oraz obywatelskiej dla seniorów. Zostanie stworzona atrakcyjna oferta spędzania czasu dla najstarszych członków lokalnej społeczności. Podstawowym założeniem przedmiotowej placówki będzie integracja międzypokoleniowa, wobec czego w budynku zostaną skupione usługi oferowane na rzecz seniorów oraz dzieci i młodzieży. Stworzenie swoistych centrów aktywności lokalnej będzie impulsem do prowadzenia szeregu inicjatyw na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i zawodowemu mieszkańców obszaru rewitalizacji. W ramach projektu przewidziane jest również zagospodarowanie ternu wokół budynku zieleń, nasadzenia, obiekty małej architektury ławki, kosze na śmieci, plac zabaw. Podstawowym argumentem przemawiającym z niezbędnością realizacji przedmiotowej inwestycji są oczekiwania społeczności lokalnej wyartykułowane podczas konsultacji społecznych prowadzonych w ramach opracowania niniejszego Lokalnego Programu Rewitalizacji. Projekt będzie miał bardzo duży wpływ na rozwiązywanie głównych problemów społecznych zdiagnozowanych w obrębie podobszaru str. 133

135 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 2/1 remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół Podlaski budynków rewitalizacji (marazm, bierność, brak aktywności zawodowej, społecznej i obywatelskiej mieszkańców). Przyczyni się do zwiększenia fizycznej dostępności rynku pracy poprzez działania infrastrukturalne (adaptacja budynków dla potrzeb działalności utworzonych Centrów Aktywności Lokalnej), co ułatwi dostęp do rynku pracy dla osób, które potencjalnie będą tam pracować. Będzie miał również pozytywny wpływ na wzrost aktywności gospodarczej na obszarze rewitalizacji. Przedsięwzięcie przyczyni się on do zwiększenia dostępu do dobrej jakości nowych i niedrogich usług społecznych (np. kulturalno-rekreacyjnych stworzenie oferty spędzania wolnego czasu dla seniorów oraz dzieci i młodzieży oraz zdrowotnych). Stworzy warunki do aktywności i rekreacji plenerowej mieszkańcom, korzystnie wpływając na ich stan zdrowia. Projekt przyczynia się do ograniczenia problemów społecznych bezrobocia, niewystarczającej liczby miejsc spędzania wolnego czasu i integracji międzypokoleniowej (minimalizujących występowanie zjawisk patologicznych), pogarszającego się stanu zdrowia mieszkańców obszaru rewitalizacji (m.in. zwiększająca się liczba osób, w tym dzieci i młodzieży, borykających się z problemami nadwagi czy otyłości, które są głównie efektem nieprawidłowych nawyków ruchowych oraz żywieniowych). Projekt wpłynie również na zwiększenie dostępu do dobrej jakości niedrogich usług kulturalnych (mała biblioteczka umożliwiająca wyposażenie książek, poradników, itp.). Przygotowana infrastruktura będzie miejscem organizacji oddolnych inicjatyw społeczności lokalnej. Ma on kluczowe znaczenie dla likwidacji głównych barier rozwoju obszaru rewitalizacji (mały potencjał gospodarczy obszaru, niewystarczająca liczba miejsc pracy, w tym brak pracy dla osób niepełnosprawnych, brak integracji społeczeństwa, deficyt oferty spędzania wolnego czasu; marazm i bierność w zakresie podejmowania jakichkolwiek aktywności czy to społecznych czy gospodarczych), a przez to otwiera możliwość uruchomienia innych przedsięwzięć zawartych w programie rewitalizacji (m.in. aktywne włączenie mieszkańców obszaru rewitalizacji, ochrona zdrowia mieszkańców i podnoszenie ich świadomości ekologicznej, integracja społeczności lokalnej, w tym międzypokoleniowa, zwiększenie aktywności obywatelskiej; przeciwdziałanie uzależnieniom i przemocy domowej). Zawiera ona elementy zapewniające wieloaspektowe i komplementarne wykorzystanie jego efektów, zgodnie z więcej niż jednym celem programu rewitalizacji (Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną, Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skalę dysfunkcji w rodzinach; Cel operacyjny 1.2 Zapewnić wzrost jakości życia osób z niepełnosprawnościami, Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych, Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych; Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji, Cel operacyjny 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne, Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych, Cel strategiczny 3. Ożywić lokalną przedsiębiorczość, Cel operacyjny 3.1 Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji społecznej, Cel operacyjny 3.2 Rozwijać postawę przedsiębiorczości).w jego ramach zostanie wykorzystana wiedza i kompetencje powstałe w innych projektach. Chodzi tu głównie o duże doświadczenie pracowników Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski związane z realizacją projektów współfinansowanych ze środków zewnętrznych (np. środki pochodzące z Unii Europejskiej). Dzięki przeprowadzeniu dużej liczby działań współfinansowanych Wnioskodawca nabył odpowiednią praktykę w zakresie realizacji tego typu projektów. Szczególnie cenne będzie doświadczenie zdobyte podczas realizacji projektów polegających na przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu społeczności lokalnej. W ramach planowanego projektu możliwe będzie wykorzystanie już wcześniej zastosowanych rozwiązań i dobrych praktyk, co pozwoli na zaoszczędzenie czasu oraz nakładów finansowych. Przedmiotowy projekt będzie miał również pozytywny wpływ na politykę ochrony, zrównoważonego rozwoju oraz promowanie równości kobiet i mężczyzn oraz niedyskryminacji. Po pierwsze w jego ramach zastosowane zostaną nowoczesne rozwiązania odnawialnych źródeł energii - instalacja kolektorów słonecznych zamontowana dla potrzeb przygotowywania ciepłe wody użytkowej. Projekt zawiera nowoczesne, energooszczędne rozwiązania techniczne i technologiczne zmniejszające koszty eksploatacyjne i wpływ na środowisko (energooszczędne oświetlenie LED). W jego ramach przewidziano outsorsing usług obsługujących infrastrukturę przedsiębiorstwom zatrudniającym osoby z marginalizowanych grup społecznych (nowo utworzonemu w Strzakłach przedsiębiorstwu społecznemu). Bez str. 134

136 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 2/1 remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół Podlaski budynków wątpienia wpłynie również na poprawę życia osób z obszaru rewitalizacji. W efekcie realizacji przedsięwzięcia powstanie infrastruktura, która będzie wykorzystywana m.in. przy realizacji innych projektów, tj. dotyczących przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu (wykorzystanie sal do prowadzenia szkoleń), aktywizacji społecznej i obywatelskiej mieszkańców, ochrony dziedzictwa niematerialnego i tradycji obszaru rewitalizacji oraz gminy Międzyrzec Podlaski. Za realizacją przedmiotowego przedsięwzięcia przemawia w szczególności deklarowana przez mieszkańców podobszaru rewitalizacji chęć realizacji szeregu inicjatyw (integrujących mieszkańców, gwarantujących nową ofertę spędzania wolnego czasu, aktywizujących do działań na wspólnoty lokalnej, integrujących międzypokoleniowo) z wykorzystaniem nowo utworzonej infrastruktury. Produkty Rezultaty Planowane efekty przedsięwzięcia Przedsięwzięcia komplementarne Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Źródło pomiaru wartości docelowej wskaźnika Liczba wspartych obiektów infrastruktury zlokalizowanych na obszarach rewitalizacji szt. 2 Protokół odbioru końcowego Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją Ha 0,2336 Protokół odbioru końcowego Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami szt. 2 Protokół odbioru końcowego Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Źródło pomiaru wartości docelowej wskaźnika Liczba osób korzystających z obiektów Zestawienia użytkowników infrastruktury budynku/ listy osoby/rok 300 społecznej/kulturalnej/turystycznej będącej z organizowanych wydarzeń przedmiotem projektu i inicjatyw Projekt przyniesie szereg wymiernych efektów społeczno-gospodarczych. W efekcie realizacji projektu nastąpi wyciągniecie obszaru zdegradowanego ze stanu kryzysu. Na obszarze rewitalizacji stworzona zostanie atrakcyjna oferta spędzania wolnego czasu dla seniorów oraz dzieci i młodzież. Efektem czego będzie poprawa kondycji psychofizycznej oraz wzrost aktywności obywatelskiej najstarszych członków lokalnej społeczności. Stworzone miejsce przyczyni się do wzrostu integracji międzypokoleniowej. Rozszerzy również znacznie ofertę spędzania wolnego czasu dla dzieci i młodzieży. Utworzona siłownia napowietrzna przyczyni się do znacznej poprawy zdrowia mieszkańców. Nastąpi promocja zdrowych nawyków ruchowych i zdrowotnych. Przyczyni się również do przeciwdziałania zdiagnozowanym problemom mieszkańców obszaru rewitalizacji otyłości, nadwagi, chorób układu ruchu czy krążenia. Powołanie do życia spółdzielni socjalnej dla szansę na zatrudnienie osobom z grup marginalizowanych. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" str. 135

137 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 2/1 remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół Podlaski budynków Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Międzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach /Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 3/1 Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna str. 136

138 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 3/1 Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Adres Obszar rewitalizacji sołectwo Strzakły działka nr 312 Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie Ekonomia społeczna) oraz środki budżetu gminy Miedzyrzec Podlaski Opis problemu Cel przedsięwzięcia Zakres realizowanych zadań Wśród głównych zjawisk kryzysowych zachodzącym w sferze społecznej w wyznaczonym obszarze rewitalizacji, silnie związanym z innymi negatywnymi procesami, jest bezrobocie. Bezrobocie, w szczególności długotrwałe (przekraczające 12 miesięcy), jest bardzo niekorzystne społecznie, gdyż wpływa negatywnie zarówno na warunki bytowe jednostki lub rodziny (długotrwały brak stałego wynagrodzenia, uzależnienie od wsparcia z systemu pomocy społecznej), jak również kondycję psychofizyczną (zaburzenia zdrowia psychicznego dolegliwości psychosomatyczne) oraz społeczną (pogłębiająca się izolacja społeczna, spadek aktywności osoby pozostającej bez pracy). Głównym celem przedsięwzięcia jest rozwój i upowszechnianie ekonomii społecznej, w tym wzrost zatrudnialności w sektorze ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski, w szczególności w wyznaczonym obszarze rewitalizacji. Grupę docelową projektu będą stanowiły osoby wykluczone lub zagrożone ubóstwem i wykluczeniem społecznym, o ile mieszczą się w katalogu osób wskazanych w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata Do katalogu tego należą: a) osoby lub rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej lub kwalifikujące się do objęcia wsparciem pomocy społecznej, tj. spełniające co najmniej jedną z przesłanek określonych w art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej; b) osoby, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym; c) osoby przebywające w pieczy zastępczej lub opuszczające pieczę zastępczą oraz rodziny przeżywające trudności w pełnieniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej; d) osoby nieletnie, wobec których zastosowano środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości zgodnie z ustawą z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2014 r. poz. 382); e) osoby przebywające w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, o których mowa w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.); f) osoby z niepełnosprawnością - osoby z niepełnosprawnością w rozumieniu Wytycznych w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata ; g) rodziny z dzieckiem z niepełnosprawnością, o ile co najmniej jeden z rodziców lub opiekunów nie pracuje ze względu na konieczność str. 137

139 Produkty Rezultaty Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 3/1 Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Podlaski sprawowania opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością; h) osoby, dla których ustalono III profil pomocy, zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645, z późn. zm.); i) osoby bezdomne lub dotknięte wykluczeniem z dostępu do mieszkań w rozumieniu Wytycznych Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie monitorowania postępu rzeczowego i realizacji programów operacyjnych na lata ; j) osoby korzystające z PO PŻ. Przewiduje się, że w ramach nowopowstałego przedsiębiorstwa społecznego działalność prowadzić będą również osoby z spoza obszaru rewitalizacji (ale z gminy Międzyrzec Podlaski). Projekt przewiduje kompleksowe wsparcie na rzecz tworzenia i funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej przedsiębiorstwa społecznego obsługującego m.in. infrastrukturę powstałą w ramach projektu Centra Aktywności Lokalnej - przebudowa budynków remizoświetlic w Strzakłach oraz w Żabcach w celu nadania im nowych funkcji użytkowych wraz z zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektami. Przedsiębiorstwo będzie też wnioskodawcą i realizatorem zadania dotyczącego pobudzenia aktywności obywatelskiej. Projekt zakłada uzyskanie wsparcia na założenie spółdzielni socjalnej obejmującego m.in. wsparcie doradczo szkoleniowe, przyznanie dotacji, wsparcie pomostowe, mentoring w zakresie prowadzenia działalności oraz bezzwrotne wsparcie finansowe na tworzenie nowych podmiotów ekonomii społecznej. Poza tym w jego ramach uzyskanie zostanie wsparcie tworzenia miejsc pracy w sektorze ekonomii społecznej, w tym: subsydiowane zatrudnienie, refundacja wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy, zatrudnienie przejściowe dla osób opuszczających podmioty reintegracyjne czy placówki opiekuńczo wychowawcze oraz dotacja na Planowane efekty przedsięwzięcia przystąpienie oraz zatrudnienie w spółdzielni socjalnej. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym objętych wsparciem w programie Liczba podmiotów ekonomii społecznej objętych wsparciem Osoby 20 szt. 1 Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym pracujących po opuszczeniu programu (łącznie z pracującymi na własny rachunek) Liczba miejsc pracy utworzonych Osoby 7 Źródło pomiaru wartości docelowej wskaźnika Dane Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski Dane Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski Źródło pomiaru wartości docelowej wskaźnika Dane Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski Etaty 7 Dane Urzędu Gminy w przedsiębiorstwach społecznych Międzyrzec Podlaski Realizacja projektu wpłynie na rozwój ekonomii społecznej w obszarze rewitalizacji, ze szczególnym ukierunkowaniem na tworzenie miejsc pracy w tym sektorze. Dzięki temu nastąpi poprawa dostępu do rynku pracy osób wykluczonych lub zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem, w szczególności osób niepełnosprawnych. Efektem prowadzonych działań będzie zahamowanie zjawiska uzależnienia od pomocy społecznej, dziedziczenia biedy i niekorzystnych postaw społecznych. Dzięki realizacji projektu członkom spółdzielni zostanie umożliwione odbudowanie i podtrzymywanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy i zamieszania. Oprócz tego uzyskają oni szansę na odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego str. 138

140 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 3/1 Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski świadczenia pracy na rynku pracy. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Przedsięwzięcia Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach komplementarne Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Międzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 4/1 szkoły Podlaski /Powiązanie Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 str. 139

141 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 4/1 szkoły Podlaski z celami LPR Powiązanie bezpośrednie Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Podobszar rewitalizacji Rzeczyca, ul. Gościniec 74 Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania , Środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Opis problemu Problemy w obszarze edukacji przedszkolnej w odniesieniu do grup interesariuszy: 1) władze i Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski: a) utrudnione możliwości realizacji zadań gminy w zakresie zapewnienia miejsc w przedszkolach dla dzieci w wieku przedszkolnym; b) utrata funkcjonalności istniejącej infrastruktury przedszkolnej w związku z niespełnianiem wymagań ochrony przeciwpożarowej; Potwierdzeniem są negatywne opinie wydane przez Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej w Białej Podlaskiej dla możliwości zgodnego z przepisami przeciwpożarowymi użytkowania pomieszczeń dawnych oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych przekształconych w przedszkola. c) konieczność ponoszenia wydatków w sytuacji zapisywania dzieci do placówek poza gminą, ze względu na wybór przez rodziców lepszych dla nich rozwiązań oraz ograniczoną liczbę miejsc w istniejących placówkach -rozliczenia Gminy Miedzyrzec Podlaski z innymi gminami. d) niemożność obsługi większej liczby użytkowników przez istniejącą infrastrukturę przedszkolną - prawo określa limity metrażu pomieszczeń przedszkolnych w odniesieniu do wielkości grup dzieci w nich przebywających 2) dzieci w wieku przedszkolnym oraz ich rodzice i opiekunowie prawni z terenu Gminy Międzyrzec Podlaski: a) konieczność zapisania dziecka do odległej od miejsca zamieszkania placówki przedszkolnej, w przypadku braku miejsc w przedszkolu w pobliżu miejsca zamieszkania b) utrudnienia w planowaniu czasu oraz godzeniu życia zawodowego i rodzinnego c) konieczność dowozu dziecka do odległych placówek d) niedogodne godziny funkcjonowania większości placówek przedszkolnych w Gminie Międzyrzec Podlaski e) problemy ekonomiczne dla rodzin ponoszących koszty dowozu dzieci do przedszkoli odległych od miejsc zamieszkania lub opłacania czesnego w przedszkolach niepublicznych f) brak poczucia bezpieczeństwa u dzieci i ich rodziców/opiekunów, ze względu na wysokie zagrożenie zdrowia i życia dzieci w przypadku pożaru placówki g) ograniczona dostępność do usług edukacji przedszkolnej na terenie Gminy Miedzyrzec Podlaski h) niewygody i wyższa zachorowalność u dzieci, szczególnie w okresie jesienno-zimowym związane z koniecznością dojazdów do przedszkoli i) utrudniona możliwość zapisania dziecka do placówki przedszkolnej położonej w bliskiej odległości od miejsca zamieszkania Urząd Gminy wraz z dyrekcjami szkół dwukrotnie, w lipcu 2014 r. (138 os.) i kwietniu 2015 r. (90 os.) przeprowadzał konsultacje ws. dostępności usług edukacji przedszkolnej, poprzez badania ankietowe i wywiady wśród reprezentatywnych grup rodziców dzieci w wieku 1-6 lat z terenu gminy Międzyrzec Podlaski. Najważniejszym postulatem badanych było wydłużenie czasu pracy przedszkoli do ponad 8 godzin (1 badanie str. 140

142 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 4/1 szkoły Podlaski 67% wskazań, 2 badanie - 72% wskazań). Preferowanymi miejscami zapisu dzieci do przedszkola dla rodziców dzieci wchodzących w wiek przedszkolny (1-3 lata, 90 rodziców), są placówki przedszkolne zlokalizowane w Rzeczycy (55% wskazań), Tłuśćcu (32%) lub Rudnikach (13%). Do sformułowania powyższych wniosków posłużyła także analiza dokumentacji placówek przedszkolnych, w tym dokumentacji rekrutacyjnej (lba dzieci zgłoszonych/zapisanych, msca zamieszkania dzieci/lokalizacja placówki, absencja) oraz informacji zgłaszanych personelowi przedszkoli przez rodziców. 3) nauczyciele: a) zatrudnienie na część etatu b) niewielkie szanse zmiany lub uzyskania zatrudnienia zgodnego z kwalifikacjami Dane własne Urzędu Gminy i analiza bezrobocia w powiecie bialskim (PUP). Cel przedsięwzięcia Zakres realizowanych zadań Produkty Do realizacji wybrano rozwiązanie kluczowego dla głównych interesariuszy problemu ograniczonej dostępności usług edukacji przedszkolnej w Gminie Międzyrzec Podlaski, w jej południowej części, tj. Rzeczycy. Nastąpi to poprzez rozwiązanie lub trwałe zredukowanie źródeł problemów cząstkowych, powiązanych ze sobą i z problemem głównym w ciąg przyczynowo-skutkowy. 1) utrata funkcjonalności istniejącej infrastruktury przedszkolnej w związku z niespełnianiem wymagań ochrony przeciwpożarowej - brak rozwiązania prowadzi do pogłębienia się problemu kluczowego; 2) niemożność obsługi większej liczby użytkowników przez istniejącą infrastrukturę przedszkolną - limity miejsc wynikające z przepisów 3) utrudniona możliwość zapisania dziecka do placówki przedszkolnej położonej pobliżu miejsca zamieszkania -wynika z rozmieszczenia placówek, dotyczy zwłaszcza mieszkańców południowej części gminy (Rzeczyca) 4) niedogodne godziny funkcjonowania - razem z liczbą placówek wpływa na limit miejsc oraz obniża szanse n-li na zmianę lub uzyskanie zatrudnienia zgodnego z kwalifikacjami Rozwiązanie powyższych problemów pozwoli na poprawę dostępności miejsc w przedszkolu w Rzeczycy, trwałe zaspokojenie potrzeb gminy w zakresie obowiązku zapewnienia od r. miejsc w placówkach edukacji przedszkolnej dla wszystkich dzieci 3-5 letnich w południowej części gminy oraz wpłynie na szanse zatrudnienie nauczyciel. Głównym celem przedsięwzięcia jest zwiększenie dostępności do edukacji przedszkolnej oraz podniesienie jakości świadczonych usług edukacyjnych na terenie gminy Międzyrzec Podlaski. Cel ten zostanie osiągnięty przez zwiększenie powierzchni infrastruktury przedszkolnej, a tym samym ilość miejsc przedszkolnych w szczególności dla dzieci 3-4 letnich. Przedsięwzięcie obejmuje rozbudowę budynku Publicznej Szkoły Podstawowej im. Kornela Makuszyńskiego w Rzeczycy w celu udostępnienia miejsca z przeznaczeniem na przedszkole. Zakres prac zakłada: roboty budowlane - stan surowy zamknięty, elewacja; roboty wykończeniowe i zagospodarowanie terenu; roboty instalacyjne - instalacje elektryczne i niskoprądowe (w tym montaż paneli fotowoltaicznych oraz systemu nagłaśniającego); roboty instalacyjne - instalacje sanitarne (w tym wyposażenie łazienki dla niepełnosprawnych); podłoga interaktywna; nadzory inżynierskie. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Liczba nowo utworzonych oddziałów przedszkolnych dla dzieci 3-4 letnich Liczba wspartych obiektów infrastruktury przedszkolnej Źródło pomiaru wartości docelowej wskaźnika szt. 1 Protokół odbioru końcowego szt. 1 Dokumentacja architektoniczna Wnioskodawcy, decyzja o pozwoleniu na budowę oraz decyzja o pozwoleniu na użytkowanie przedszkole Protokół odbioru robót, ewidencja środków trwałych Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami szt. 1 Liczba obiektów spełniających wymogi szt. 1 Dokumentacja powykonawcza str. 141

143 Rezultaty Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 4/1 Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec szkoły Podlaski ochrony przeciwpożarowej dla przedszkoli obiektu Potencjał objętej wsparciem infrastruktury w zakresie opieki nad dziećmi lub infrastruktury edukacyjnej Osoby 75 Dokumentacja techniczna powykonawcza obiektu, protokół odbioru inwestycji Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Źródło pomiaru wartości Planowane efekty przedsięwzięcia Przedsięwzięcia komplementarne Rzeczywista liczba użytkowników infrastruktury w zakresie opieki nad dziećmi lub infrastruktury edukacyjnej Wzrost zatrudnienia we wspieranych podmiotach (innych niż przedsiębiorstwa) osoby/rok 75 EPC 2,44 docelowej wskaźnika Lista przyjętych i uczęszczających osób do placówki edukacyjnej Ewidencja zatrudnienia, Umowy o pracę zawarte z pracownikami W efekcie realizacji projektu poprawiony zostanie dostępu do usług edukacji przedszkolnej w gminie Międzyrzec Podlaski od Cel ten zostanie osiągnięty poprzez realizację celów cząstkowych i rezultaty podjętej interwencji - pełna funkcjonalność infrastruktury przedszkolnej oraz zwiększony poziom zatrudnienia w placówce sprawi, że możliwe będzie utworzenie nowych miejsc i zapewnienie większej liczby godzin pracy placówki. Zwiększona liczba miejsc dla dzieci w wieku przedszkolnym w połączeniu z zapewnieniem dogodnych dla rodziców i dzieci godzin pracy placówki przedszkolnej w Rzeczycy pozwoli na usunięcie barier utrudniających dostęp do przedszkola. Dzięki realizacji projektu powstanie społecznie oczekiwana infrastruktura umożliwiająca rozwój oferty w zakresie opieki nad dziećmi w wieku przedszkolnym. Gmina zyska możliwość wypełnienia ciążących na niej obowiązków w sposób maksymalnie zaspokajający potrzeby lokalnej społeczności. Rozwiązane zostaną problemy z zakresu: dostępności usług przedszkolnych, poprawy jakości tych usług, rozszerzenie ich zakresu. Dzieci będą mogły rozwijać się w większym stopniu w sposób indywidualny. Zajęcia będą odbywały się w odpowiednich warunkach lokalowych. Zaplecze socjalno bytowe oraz wyposażenie będzie spełniało odpowiednie wymogi, przez co zwiększy się poczucie bezpieczeństwa rodziców. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach str. 142

144 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 4/1 szkoły Podlaski Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Międzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach /Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 5/1 Idziemy do przedszkola Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Adres Podobszar rewitalizacji Rzeczyca, ul. Gościniec 74 Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Sfera środowiskowa Termin realizacji Sfera techniczna Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Sfera funkcjonalnoprzestrzenna str. 143

145 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 5/1 Idziemy do przedszkola Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa , Lubelskiego na lata (Działanie 12.1 Edukacja przedszkolna) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Opis problemu Cel przedsięwzięcia Zakres realizowanych zadań Produkty Na obszarze gminy wiejskiej Międzyrzec Podlaski szczególnie problematyczny jest niewystarczający stopień upowszechnienia edukacji przedszkolnej. Jedyną placówką świadczącą tego rodzaju usługi edukacyjnej jest Przedszkole znajdujące się przy Zespole Szkolno- Przedszkolnym w Rogoźnicy. Zdiagnozowanym problemem nie tylko wyznaczonych podobszarów rewitalizacji, lecz również całej gminy, jest niewystarczająca w stosunku do istniejących potrzeb ilości miejsc dla dzieci w wieku przedszkolnym. Liczba dzieci, które chciałyby skorzystać z oferty przedszkolnej z roku na rok wzrasta, jednak liczba oferowanych miejsc nadal jest niewystarczająca, czego skutkiem jest niewystarczający stopień upowszechnienia edukacji przedszkolnej na terenie gminy Międzyrzec Podlaski. Stopień upowszechniania edukacji przedszkolnej w gminie jest niższy niż średni stopień upowszechniania edukacji przedszkolnej w województwie lubelskim i wynosi 68,5%. Poza tym z badania ankietowego przeprowadzonego wśród rodziców wynika, iż oczekują oni aby czas pracy placówki przedszkolnej wynosił co najmniej 9 godzin, oczekują zajęć dodatkowych, w tym specjalistycznych dla dzieci niepełnosprawnych. Tego rodzaju placówki mają ogromne znaczenie nie tylko dla rozwoju dziecka, ale i dla organizacji życia pracujących rodziców (m.in. obniżenie kosztów prywatnej opieki nad dzieckiem). Ułatwiają także kobietom łączenie kariery zawodowej z macierzyństwem. Głównym celem projektu jest stworzenie odpowiednich warunków do świadczenia opieki przedszkolnej dla dzieci 3-4 letnich na terenie gminy Międzyrzec Podlaski. Planowane przedsięwzięcie ma na celu dostosowanie nowo wybudowanej części budynku z przeznaczeniem na przedszkole samorządowe w Rzeczycy. Projekt stanowi przedsięwzięcie komplementarne w stosunku do projektu zakładającego rozbudowę budynku Publicznej Szkoły Podstawowej im. Kornela Makuszyńskiego w Rzeczycy w celu udostępnienia miejsca z przeznaczeniem na przedszkole. Przedsięwzięcie jest priorytetowym działaniem gminy w zakresie upowszechniania edukacji przedszkolnej. Celem projektu jest podniesienie jakość świadczonych usług edukacyjnych na terenie gminy Międzyrzec Podlaski. Zakres przedsięwzięcia obejmuje: 1. zakup i dostawę elementów wyposażenia zaplecza kuchennego w przedszkolu w Rzeczycy, 2. zakup wyposażenia sali i pomocy dydaktycznych w przedszkolu w Rzeczycy (zakup szafki do przechowywania pomocy, stoliku, krzesła przedszkolne, biurka i krzesła dla nauczycieli, dywany, tablice interaktywne z rzutnikami, sprzęt AV, laptopy z oprogramowaniem, urządzenia wielofunkcyjne, plansze edukacyjne, podłoga interaktywna, 3. organizację zajęć edukacyjnych i dodatkowych dla uczniów wychowania przedszkolnego w Rzeczycy, 4. organizacje zajęć specjalistycznych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów wychowania przedszkolnego w Rzeczycy. Źródło pomiaru wartości Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa docelowej wskaźnika Dokumentacja odbiorowa ilości wyposażenia Liczba miejsc wychowania przedszkolnego szt. 50 dostosowanego do ilości dofinansowana w programie utworzonych miejsc wychowania przedszkolnego Liczba dzieci objętych w ramach programu osoby 50 Statystyki własne str. 144

146 Rezultaty Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 5/1 Idziemy do przedszkola Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski dodatkowymi zajęciami zwiększającymi ich szanse edukacyjne w edukacji przedszkolnej wnioskodawcy Liczba szkół i placówek systemu oświaty Wypis z rejestru przedszkoli, wyposażonych w ramach programu szt. 1 dokumentacja odbiorowa w sprzęt TIK do prowadzenia inwestycji zajęć edukacyjnych Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb Dokumentacja odbiorowa szt. 1 osób z niepełnosprawnościami projektu Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Źródło pomiaru wartości Planowane efekty przedsięwzięcia Przedsięwzięcia komplementarne Liczba nowoutworzonych miejsc pracy EPC 4 Liczba szkół, w których pracownie przedmiotowe wykorzystują doposażenie do prowadzenia zajęć edukacyjnych Liczba szkół i placówek systemu oświaty wykorzystujących sprzęt TIK do szt. 1 szt. 1 docelowej wskaźnika Zapotrzebowanie na zatrudnienie w nowopowstałej placówce przedszkolnej Protokół odbioru, protokół zdawczo-odbiorczy Dokumentacja postępowania przetargowego, dokumentacja odbiorowa wyposażenia prowadzenia zajęć edukacyjnych Rezultatami projektu będą m.in. dostosowanie infrastruktury do świadczenia opieki przedszkolnej na odpowiednio wysokim poziomie a także upowszechnienie edukacji przedszkolnej na obszarze objętym wsparciem. Przyczyni się to do zwiększenia poziomu życia mieszkańców obszaru rewitalizacji oraz pozostałej części gminy Międzyrzec Podlaski. Rozwiązane zostaną problemy z zakresu: dostępności usług przedszkolnych, poprawy jakości tych usług, rozszerzenie ich zakresu. Dzieci będą mogły rozwijać się w większym stopniu w sposób indywidualny. Zajęcia będą odbywały się w odpowiednich warunkach dzięki odpowiedniemu wyposażeniu sal zajęciowych. Zagwarantowany zostanie wysoki komfort pracy wszystkich pracowników placówki (będą mogli pracować na nowych sprzętach oraz z nowym wyposażeniem), co za tym idzie zwiększy się satysfakcja zawodowa i wzrośnie stopień mobilizacji do podnoszenia kwalifikacji. Młodzi rodzice będą mogli podjąć aktywność zawodową. Ich sytuacja ulegnie poprawie ze względu na możliwość godzenia życia zawodowego z rodzinnym. Poza tym, dzięki rozszerzeniu oferty prowadzonych zajęć o dodatkowe nastąpi wyrównanie stwierdzonych deficytów oraz zwiększenie kompetencji społecznych. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 str. 145

147 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 5/1 Idziemy do przedszkola Podlaski Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Międzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach /Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 6/1 Podlaski zadanie I Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Umiejscowienie Obszar gminy Międzyrzec w tym wyznaczone podobszary rewitalizacji Obszar rewitalizacji str. 146

148 Ramy realizacji sołectwa: Halasy, Rogoźnica, Rzeczyca, Strzakły i Żabce Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie 4.1Wsparcie wykorzystania OZE) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Opis problemu Cechą charakterystyczną zaopatrzenia w ciepło w Gminie Międzyrzec Podlaski jest brak systemów ciepłowniczych. Uwarunkowania, takie jak bark gazyfikacji gminy oraz wysoki koszt mniej emisyjnych nośników energii powodują, że do ogrzewania budynków mieszkalnych najczęściej wykorzystywane są kotły na paliwa stałe, w których spalanie nośników odbywa się zazwyczaj w sposób nieefektywny. Zgodnie z PGN 47,2% energii cieplnej w sektorze mieszkalnictwa pozyskiwane jest przy udziale węgla, 41,5% drewna a 9% energii elektrycznej. Pozostałe 2,3% jest wynikiem stosowania innych nośników takich jak olej opałowy czy gaz LPG. Problem intensyfikuje stosowanie przez znaczną część mieszkańców niskosprawnych urządzeń grzewczych, spalanie złej jakości paliw energetycznych, zły stan urządzeń i instalacji oraz nieprawidłowa ich eksploatacja. Wszystko to powoduje, że emisja zanieczyszczeń do atmosfery jest duża. Owe zanieczyszczenia są nie tylko poważnym problemem ekologicznym, lecz mają skutki o charakterze społecznym. Poza negatywnym oddziaływaniem na środowisko mogą one być przyczyną wielu schorzeń. Wśród najczęściej zgłaszanych przez mieszkańców gminy niedogodności są również te, które wynikają z dotychczasowego systemu pozyskiwania ciepłej wody użytkowej i skutkują znacznymi obciążeniami finansowymi gospodarstw domowych. Ciepła woda jest głównie uzyskiwana za pomocą pieców c.o. albo z wykorzystaniem energii elektrycznej, a następnie magazynowana w zasobnikach wody. Problematyczne jest skorelowanie systemu ogrzewania pomieszczeń i podgrzewania wody. W związku z tym nawet w okresie letnim zachodzi konieczność użytkowania kotłów na paliwa stałe. Rozwiązanie takie jest niezwykle szkodliwe dla środowiska naturalnego, gdyż powoduje ono emisję zanieczyszczeń do atmosfery przez cały rok. Nie gwarantuje również komfortu nieograniczonego dostępu do c.w.u., który w przypadku mieszkańców gmin wiejskich jest niezwykle istotny. Zapotrzebowanie na energię elektryczną w Gminie Miedzyrzec Podlaski zaspokajane jest w pełni przez istniejącą sieć elektroenergetyczną i dostawcę. Przez obszar gminy przebiegają dwie linie wysokich napięć 110 kv zasilając tym samym Główny Punkt Zasilania: linia napowietrzna 110 kv relacji Łuków-Międzyrzec o długości 12,6 km będąca w eksploatacji PGE Dystrybucja S.A. Oddział Lublin oraz w pozostałym zakresie Oddziału Warszawa Teren i linia napowietrzna 110 kv relacji Międzyrzec- Biała Podlaska o długości 7,9 km będąca w eksploatacji PGE Dystrybucja Odział Lublin. Zasilanie odbiorców końcowych, w tym przemysłowych i komunalnych na obszarze gminy jest realizowane poprzez linie elektroenergetyczne o napięciu 15 kv o łącznej długości 236,437 km (229,44 km linii napowietrznych oraz 6,997 km linii kablowych). Linie o niskim napięciu 0,4 kv są odpowiedzialne za bezpośrednie zasilenie odbiorców końcowych w tym mieszkańców oraz obwody oświetlenia ulicznego. Łączna długość linii niskich napięć wynosi 301,434 km, z czego 190,622 km (63%) stanowią linie bez przyłączy. Zgodnie z danymi dystrybutora energii elektrycznej na terenie gminy Miedzyrzec Podlaski dominują odbiorcy zaliczani do grupy taryfowej G, obejmującej podmioty indywidualne zużywające energię na potrzeby gospodarstw domowych. Stanowią oni 86,9% wszystkich odbiorców oraz zużywają niemal 40% energii elektrycznej na terenie gminy. W latach zauważalny jest systematyczny wzrost zużycia energii elektrycznej na obszarze gminy. Przeprowadzone z mieszkańcami konsultacje wykazały, że są oni mocno zainteresowani działaniami na rzecz zwiększania energii pochodzącej z OZE. Przyczyną takiego stanu rzeczy są przede wszystkim uciążliwości, jakie odczuwają mieszkańcy pozyskujący energię w sposób konwencjonalny oraz związane z tym obciążenia finansowe. Jako niedogodność w zakresie dotychczasowego sposobu pozyskiwania energii cieplnej interesariusze wskazywali przede wszytki wysokie koszty zakupu nośników energii oraz przestarzałość systemów grzewczych skutkująca ich dużą energo- i kosztochłonnością. Efektem ich stosowania jest również mnogość emitowanych do atmosfery szkodliwych substancji. Dlatego poważną niedogodnością interesariuszy jest także jakość powietrza w gminie, która pogarsza str. 147

149 się znacznie w porze zimowej. Procesy spania paliw w kotłowniach domowych są przyczyną tzw. niskiej emisji, która następuje z emitorów (kominów) mających nie więcej niż 30 m wysokości. W efekcie tego zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca ich powstawania, stając się poważnym problemem ekologicznym i zdrowotnym lokalnej społeczności. Dodatkowo mieszkańcy zgłaszają zapotrzebowanie w zakresie instalacji umożliwiających przygotowanie c.w.u. Jako niedogodność w tym zakresie wskazują przede wszystkim powiązanie systemu ogrzewania wody z systemem ogrzewania pomieszczeń oraz brak zdolności magazynowania ciepła na dłużej, który rodzi konieczność ponownego jej podgrzewania. Dodatkowo dotychczasowy system nie gwarantuje komfortu bieżącego dostępu do ciepłej wody. W efekcie taki stan rzeczy powoduje znaczne obciążenia w budżetach domowych mieszkańców gminy. Ponadto ma negatywny wpływ na środowisko przyrodnicze obszaru. Wśród uciążliwości zgłaszanych przez interesariuszy znalazł się również obecny system pozyskiwania energii elektrycznej. Podstawowym utrudnieniem w tym zakresie jest brak dywersyfikacji źródeł jej pozyskiwania, w związku z czym mieszkańcy są niejako skazani tylko na jeden sposób, czyli pobór z sieci elektroenergetycznej. W tym zakresie problematyczne są wysokie koszty energii elektrycznej. Ponadto interesariusze wskazują na awaryjność systemu. Tereny wiejskie w Polsce są w czołówce unijnych obszarów z największymi problemami z siecią energetyczną. Jak wskazuje Raport Program Gospodarki Niskoemisyjnej na terenach wiejskich komfort energetyczny na polskiej wsi znacznie odbiega od europejskich standardów. Poziom przerw w dostawie prądu na wsi jest ponad dziesięciokrotnie wyższy niż w miastach, co stawia nasz kraj na niechlubnym pierwszym miejscu w całej UE. W przypadku Gminy Międzyrzec Podlaski zasadniczym problemem dla rozwoju "alternatywnej energetyki" wśród indywidualnych użytkowników jest brak popularyzacji zagadnienia, bariera finansowa (wysokie koszty instalacji) i technologiczna (brak wiedzy w tym zakresie). Ze względów ekonomicznych mieszkańcy gminy mają utrudniony dostęp do nowoczesnych rozwiązań stanowiących alternatywę dla pozyskiwania energii w tradycyjny sposób. Charakterystyczny jest również poziom świadomości ekologicznej mieszkańców gminy. Mają oni niewielką wiedzę w zakresie oszczędności energii, alternatywnych źródeł energii, szkodliwości spalania paliw czy wpływu emisji szkodliwych gazów i pyłów na atmosferę, a tym samym na jakość ich życia oraz zdrowie. Wraz z brakiem świadomości wyżej wymienionych zagadnień występują również obawy przed innowacyjnością i znaczącymi kosztami jakichkolwiek zmian. Z punktu widzenia Wnioskodawcy, tj. Gminy Międzyrzec Podlaski zasadniczym problemem jest niezadawalająca jakość środowiska naturalnego na obszarze gminy. Związane jest to z wysokim poziomem emisji zanieczyszczeń do powietrza, pochodzących w przeważającej mierze z sektora mieszkalnictwa. W świetle analizy przeprowadzonej w ramach PGN jednym z największych źródeł zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy Miedzyrzec Podlaski są gospodarstwa domowe pozyskujące energię cieplną przy wykorzystaniu przede wszystkim konwencjonalnych nośników energii (blisko 89% energii). Sytuację problemową potęguje fakt, iż powietrze jest zatruwane przez cały rok, nie tylko w okresie zimowym. Związane jest to głównie z dotychczasowym sposobem pozyskiwania c.w.u. (skorelowanie systemu ogrzewania wody i pomieszczeń). Taki stan rzeczy jest bardzo szkodliwy nie tylko dla środowiska naturalnego, lecz wpływa negatywnie na zdrowie mieszkańców gminy. Liczne badania wskazują, że występujące w powietrzu zanieczyszczenia (w szczególności powstające w związku ze stosowaniem systemów grzewczych) mogą zwiększać ryzyko zachorowalności i śmiertelności z powodu chorób płuc i układu krążenia, a także zwiększać prawdopodobieństwo chorób nowotworowych. Zgodnie z danymi GUS 76,2% zgonów na terenie Gminy Miedzyrzec Podlaski jest wynikiem tychże chorób. Utrudnienie stanowią również ograniczone możliwości inwestycyjne gminy. Biorąc pod uwagę sytuację budżetu gminy nie jest ona w stanie, bez uzyskania wparcia ze źródeł zewnętrznych, zrealizować niezbędnych przedsięwzięć. W świetle przeprowadzonych konsultacji społecznych najbardziej problematyczna dla mieszkańców jest możliwość samodzielnego sfinansowania inwestycji, które wpłynęłyby pozytywnie na ochronę środowiska w gminie. Związane jest to z poziomem zamożności mieszkańców. Zgodnie z danymi GUS stopa bezrobocia w gminie sięga 13,1% i jest znacznie wyższa do średniej krajowej (11,4%) a liczba osób pracujących na 1000 mieszkańców wynosi zaledwie 81 (46,5% śr. wojewódzkiej i 35,2% śr. krajowej). Ponadto przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto kształtuje się na poziomie 76,1% średniej krajowej. Zasadniczym utrudnieniem jest również uzależnienie wszystkich odbiorców energii elektrycznej od jedynego źródła jej pozyskiwania, tj. poboru z sieci elektroenergetycznej. Mieszkańcy jako problem wskazują również wzrastające systematycznie koszty utrzymania gospodarstw domowych, w szczególności w zakresie pozyskiwania energii cieplnej i elektrycznej. W ostatnich latach ceny nośników energii regularnie rosną. Według danych Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN (Sektor drobnych odbiorców węgla kamiennego-trendy zamian popytu i podaży w latach ) pomiędzy rokiem 1999 a 2013 średnia cena węgla kamiennego zakupionego przez gospodarstwo domowe wzrosła o str. 148

150 Cel przedsięwzięcia 129% (o 456 zł/tonę). Do 2004 roku średnie miesięczne wydatki ponoszone na opał wyniosły zł na osobę w gospodarstwie domowym, a po 2010 r. przekroczyły 30 zł. Ponadto zgodnie z raportem GUS (Efektywności wykorzystania energii w latach ) ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych pomiędzy rokiem 2003 a 2013 wzrosły średniorocznie o 2,5%. Jednocześnie, zgodnie z danymi dystrybutora energii elektrycznej gospodarstwa domowe na obszarze Gminy Miedzyrzec Podlaski zużywają coraz więcej tejże energii. Podyktowane jest to stopniowym rozwojem gospodarstw domowych oraz zmianą stylu życia ludności wpływającą na zwiększenie stanu posiadania sprzętu (RTV, AGD, komputery), który konsumuje coraz większą ilość energii elektrycznej. Główną przyczyną problemów mieszkańców Gminy Międzyrzec Podlaski jest bariera ekonomiczna, która nie pozwala na samodzielne inwestowanie w stosunkowo drogie technologie OZE. Brak odpowiednich zasobów finansowych oraz niska świadomość ekologiczna przyczyniają się do uzależnienia mieszkańców gminy od tradycyjnych metod produkcji energii cieplnej oraz elektrycznej. Te z kolei są kosztochłonne i powodują znaczne obciążenie budżetów domowych. Poza tym są niezwykle szkodliwe dla środowiska naturalnego (emisja szkodliwych substancji do powietrza przez cały rok) i samych mieszkańców. Rodzi to potrzebę poszukiwania dla nich alternatywy. Ograniczeniem w tym zakresie są możliwości finansowe mieszkańców oraz sektora samorządowego, który ze względu na ograniczone środki budżetowe nie ma możliwości zaspokojenia wszystkich potrzeb i oczekiwań mieszkańców. Potrzeba realizacji projektu wynika z określonej wizji rozwoju Gminy Międzyrzec Podlaski oraz wprost ze zgłaszanych przez mieszkańców problemów. Niezbędność jego realizacji związana jest z potrzebą umożliwienia dostępu mieszkańcom gminy do rozwiązań przynoszących zarówno korzyści ekonomiczne, jaki i środowiskowe. Bez wsparcia zewnętrznego nie byliby oni w stanie sami podjąć takiej inicjatywy. Projekt jest realną alternatywą dla dotychczasowego sposobu pozyskiwania energii. Daje szansę na podniesienie jakości życia mieszkańców gminy - zmniejszenie uciążliwości związanych z tradycyjnymi sposobami pozyskiwania energii, jak i obciążeń finansowych spowodowanych zakupem nośników. Dzięki niemu nastąpi zwiększenie komfortu życia lokalnej społeczności. Jego realizacja przyczyni się także do zaspokojenia potrzeby wzrostu udziału energii z OZE w produkcji energii ogółem na terenie gminy. Projekt jest odpowiedzią na problemy zarówno sektora samorządowego, jaki i mieszkańców Gminy Międzyrzec Podlaski. Jego realizacja przyczyni się do wypełniania przez Władze Gminy, przyjętych w dokumentach strategicznych, zobowiązań w zakresie zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnym bilansie energetycznym gminy. Projekt bezpośrednio wpłynie na redukcję emisji zanieczyszczeń skutkując poprawą jakości środowiska naturalnego i powietrza w gminie. Dzięki niemu nastąpi dywersyfikacja źródeł pozyskiwania energii oraz uniezależnienie się mieszkańców od kosztochłonnych i tradycyjnych sposobów pozyskiwania energii cieplnej, które w głównej mierze oparte są na konwencjonalnych nośnikach. Rozwiązany zostanie również problem braku alternatywy dla sposobu pozyskiwania energii elektrycznej. W efekcie realizacji projektu zniwelowane zostaną ograniczenia mieszkańców w dostępie do nowoczesnych i innowacyjnych technologii odnawialnych źródeł energii. Dzięki czemu zlikwidowane zostaną również uciążliwości, jakie mieszkańcy odczuwają w związku z dotychczasowym sposobem pozyskiwania ciepłej wody użytkowej. Poprawie ulegnie lokalny ekosystem, co będzie miało przełożenie na polepszenie stanu zdrowia społeczności gminnej. Zminimalizowane zostaną także obciążenia finansowe budżetów domowych wynikające z konieczności zakupu nośników energii. Realizacja projektu pociągnie za sobą wzrost świadomości ekologicznej oraz zmiany postaw konsumpcyjnych wśród jego uczestników oraz pozostałych mieszkańców. Głównym celem projektu jest: Zwiększenie stosowania odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski. Określony cel projektu jest zgodny z celami RPO WL na lata , w szczególności priorytetu 4a. Jest również spójny z celami międzynarodowych, krajowych oraz regionalnych strategii m.in. Strategii Europa 2020, Strategii BEiŚ 2020, SRK 2020, Narodowego Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, Polityki energetycznej Polski do 2030, Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego , Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Lubelskiego Realizacja celu głównego przyczyni się do urzeczywistnienia następujących celów szczegółowych: 1. Poprawy jakości środowiska naturalnego na obszarze gminy poprzez redukcję emisji zanieczyszczeń oraz 2. Podniesienia jakości życia mieszkańców gminy dzięki zwiększonemu udziałowi energii pochodzącej z OZE. Realizacja celów projektu przyczyni się do transformacji dotychczasowych źródeł pozyskiwania energii, w kierunku wykorzystania technologii ekologicznych i niskoemisyjnych oraz zaspokojenia rosnących potrzeb energetycznych społeczności. W efekcie powstaną nowe jednostki wytwórcze do produkcji energii z OZE, co bezpośrednio przyczyni się do redukcji emisji zanieczyszczeń oraz umożliwi efektywne i racjonalne korzystanie z zasobów. Projekt zwiększy bezpieczeństwo energetyczne regionu, przy wykorzystaniu jego naturalnych uwarunkowań i potencjału. str. 149

151 Wpłynie na poprawę jakości życia mieszkańców gminy. Przedmiotowe cele współgrają z celami polityki rozwoju lokalnego nakreślonymi w Strategii Rozwoju Lokalnego Gminy Międzyrzec Podlaski. Zakres realizowanych zadań Produkty Rezultaty Głównym celem projektu jest wzrost stosowania OZE wpływający na poprawę jakości środowiska naturalnego oraz podniesienie poziomu życia mieszkańców Gminy Międzyrzec Podlaski. Jego grupa docelowa to mieszkańcy gminy. W ramach projektu zainstalowanych zostanie łącznie: 391 szt. zestawów kolektorów słonecznych płaskich o łącznej mocy 1,51 MW i 64 szt. pomp ciepła do c.w.u. o łącznej mocy 0,15 MW, 59 szt. instalacji fotowoltaicznych o łączącej mocy 0,16 MW oraz 20 sz. kotłów na biomasę o łącznej mocy 0,37 MW. Na wyznaczonych podobszarach rewitalizacji zainstalowanych zostanie: 1. Halasy 5 szt. 2. Rogoźnica 33 szt. 3. Rzeczyca 58 szt. 4. Strzakły 10 szt. 5. Żabce 7 szt. Projekt przyczyni się do energetycznego wykorzystania odpadów, ograniczenia zapotrzebowania na energię cieplną i elektryczną produkowaną w sposób tradycyjny, co przełoży się na zastępowanie istniejącej energii z surowców kopalnych produkcją z OZE. Wpłynie na realizację celów określonych w POP dla strefy lubelskiej dot. poprawy jakości powietrza m.in. poprzez realizację działań zmierzających do obniżenia emisji z ogrzewania indywidualnego oraz promocyjnych i edukacyjnych wpływających na podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców. Zastosowane rozwiązania przy współfinansowaniu ze środków RPO WL mają na celu wyrównanie kosztu kwh wyprodukowanie z alternatywnych i tradycyjnych źródeł surowców kopalnych. Instalacje zostaną wyposażone w rozwiązania umożliwią pomiar obsługę i monitoring wykorzystanie energii w oparciu o technologie TIK. Każdy z systemów monitoringu będzie umożliwiał zbieranie niezbędnych danych z instalacji, pozwalając śledzić parametry jej pracy i ilość wyprodukowanej energii. Platforma internetowa będzie zawierała informacje nt. projektu, umożliwiała dokonywanie transakcji on-line (skargi i wnioski, usterki), wyposażana w moduły e- learningowe (mające na celu promocję czystej energii, w tym lokowania ośrodków czystej energii na obszarach peryferyjnych) oraz kalkulator oszacowujący wpływ funkcjonowania gospodarstw domowych na zjawisko globalnego ocieplenia. Celem platformy będzie również stworzenie sytemu zarządzania i monitorowania danych dotyczących energii wyprodukowanej przez instalacji OZE. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Źródło pomiaru wartości docelowej wskaźnika Liczba wybudowanych jednostek wytwarzania energii cieplnej z OZE szt. 475 Protokół odbioru robót Liczba wybudowanych jednostek wytwarzania energii elektrycznej z OZE szt. 59 Protokół odbioru robót Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Źródło pomiaru wartości Dodatkowa zdolność wytwarzania energii odnawialnej (CI30) Produkcja energii cieplnej z nowo wybudowanych/nowych mocy wytwórczych instalacji wykorzystujących OZE MW 2, 19 MWht/rok 1 129,86 docelowej wskaźnika Protokół odbioru robót, dokumentacja techniczna Raporty i statystyki prowadzone na podstawie danych monitoringowych produkcji energii z instalacji str. 150

152 Planowane efekty przedsięwzięcia Przedsięwzięcia komplementarne OZE Raporty i statystyki Produkcja energii elektrycznej z nowo prowadzone na podstawie wybudowanych/nowych mocy wytwórczych MWhe/rok 117,56 danych monitoringowych instalacji wykorzystujących OZE produkcji energii z instalacji OZE Analizy własne; dokumentacja Szacowany roczny spadek emisji gazów tony równoważnika 480,77 techniczna cieplarnianych(ci34) CO 2/rok i powykonawcza Projekt przyniesie znaczące korzyści zarówno w skali lokalnej, jak i globalnej. Przyczyni się do realizacji krajowej i międzynarodowej polityki energetycznej. Wpłynie również na wypełnianie, wynikających z dokumentów strategicznych, zobowiązań Gminy Międzyrzec Podlaski w zakresie zwiększenia produkcji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. W jego efekcie nastąpi ograniczenie zapotrzebowania na energię cieplną pozyskiwaną tradycyjnymi sposobami, co przełoży się na zmniejszenie zużycia konwencjonalnych surowców energetycznych oraz poprawę efektywności ich wykorzystywania. Dzięki niemu nastąpi spadek popytu na energię elektryczną z sieci, co przyczyni się do ograniczenia negatywnego wpływu funkcjonowania energetyki zawodowej na środowisko. Projekt zwiększy bezpieczeństwo energetyczne obszaru. Efektem redukcji emisji zanieczyszczeń do atmosfery będzie poprawa stanu środowiska naturalnego gminy podnosząca jej atrakcyjność. Nie bez znaczenia są także korzyści społeczne. W ujęciu lokalnym przedsięwzięcie wpłynie na lepsze zaspokojenie potrzeb energetycznych społeczności, a co za tym idzie poprawę warunków i zwiększenie komfortu jej życia. Korzystnie wpłynie na zdrowie mieszkańców przyczyniając się do ograniczenie zachorowań, będących efektem zanieczyszczenia środowiska. Przyniesie również wymierne profity -zmniejszenie obciążeń wynikających z konieczności zakupu nośników energii. Wygenerowane oszczędności pozostaną w regionie aktywizując lokalną gospodarkę (wzrost popytu na usługi przedsiębiorstw zajmujących się instalacjami OZE) i przyczynią się do zwiększenia ogólnego dobrobytu. Wzrośnie zapotrzebowanie na nowych pracowników montujących instalacje oraz obsługujących je w przyszłości. Dzięki temu powstaną dodatkowe miejsca pracy. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy str. 151

153 Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach /Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 7/1 Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Podobszar rewitalizacji sołectwo Halasy działka nr 414 Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie 13.4 Rewitalizacja obszarów wiejskich oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Opis problemu Halasy to sołectwo, w którym występują tereny popegeerowskie, duże skupiska zniszczonych bloków, brak przestrzeni i miejsc oraz oferty spędzenia czasu. Budynek biblioteki w Halasach znajduje się w bliskiej odległości od osiedla mieszkaniowego składającego się z bloków należących do dawnego PGR. W chwili obecnej jest zdegradowany w stopniu uniemożliwiającym jego regenerację. Kompleksowa str. 152

154 modernizacja budynku nie byłaby uzasadniona ze względów ekonomicznych. Wobec czego wybrano wariant polegający na odbudowie zniszczonego całkowicie budynku. Zdiagnozowanym problemem podobszaru rewitalizacji jest deficyt miejsc umożliwiających świadczenie usług kulturalnych, świadczonych na rzecz społeczności marginalizowanych, tj. osób z niepełnosprawnościami, seniorów czy dzieci pochodzących z tzw. grupy ryzyka. Spora część rodzin z podobszaru rewitalizacji to rodziny niewydolne wychowawczo, w których z pokolenia na pokolenie, pogłębiają się różnego rodzaju patologie, występuje zjawisko dziedziczenia bied i uzależnienia od pomocy społecznej. Zauważalny jest trend, że osoby młode z biednych rodzin świadomie nie podejmują żadnych działań, aby zmienić swoją sytuacje materialną, tylko liczą na środki z Ośrodka Pomocy Społecznej. Niezwykle trudna jest w takich rodzinach sytuacja dzieci, które bardzo często nie posiadają wystarczającej opieki, przeżywają wiele traumatycznych doświadczeń i należą do tzw. grupy ryzyka. Wobec tego korzystają one z różnych sposobów ucieczki od rzeczywistości w jakiej przyszło im funkcjonować w inne formy zachowań sprawiające wrażenie lepszego życia m.in. wagarowanie, przemoc rówieśniczą, sięganie po alkohol i narkotyki itp. O pogłębiającym się problemie świadczą dane dostarczone przez GOPS. W obrębie sołectwa Halasy liczba mieszkańców pobierających świadczenia z GOPZ z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego wynosiła w 2013 roku 7 osób, w 2014 roku 10, a w 2015 roku 19, co oznacza wzrost o 12 osób, czyli o 171,43%. Biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy analizowanego sołectwa możemy zaobserwować, że w 2013 roku liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego w przeliczeniu na 100 mieszkańców sołectwa wyniosła 1,25, w 2014 roku wyniosła ona 1,79, a w ,39. Nastąpił zatem wzrost analizowanego wskaźnika o 170,46%. W obrębie sołectwa Halasy liczba dzieci i młodzieży objętych wsparciem GOPS kształtowała się w latach na poziomie: 7 osób (2013 r.), 30 osób (2014 r.) oraz 49 osób (2015 r.). W 2015 roku liczba dzieci i młodzieży korzystających z dożywiania była wyższa od danych za rok 2013 o 42 osoby, czyli o 600%. Młodzi mieszkańcy sołectwa, korzystający z dożywiania przyznawanego przez GOPS stanowili na przestrzeni lat odpowiednio: 8,54%, 34,48% oraz 51,58% wszystkich mieszkańców do 15 roku życia włącznie. Sołectwo Halsy to druga w skali gminy Miedzyrzec Podlaski jednostka o największej gęstości zaludnienia (93,88 os./km 2 ). Jednocześnie na przełomie lat liczba mieszkańców sołectwa (odwrotnie niż w przypadku przeważającej części gminy) wzrosła (wzrost o 2 osoby). W latach udział osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej populacji sołectwa kształtował się na poziomie ponad 13%. Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w 2015 roku kształtowała się na poziomie 26,38 na 100 mieszkańców (przy średniej dla całej gminy wynoszącej 19,81 na 100 mieszkańców). Oznacza to, że co czwarty mieszkaniec sołectwa znajduje się w trudniej sytuacji życiowej. Szczególnie niepokoi fakt, że liczba osób korzystających z różnego rodzaju świadczeń w przeciągu 3 lat wzrosła w sołectwie Halasy aż o 87, co stanowi 143% wzrost w stosunku do roku Biorąc pod uwagę potencjał ludnościowy badanego sołectwa, możemy zaobserwować, że na przestrzeni lat liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej przypadających na 100 mieszkańców wynosiła odpowiednio: 10,91 (2013 r.), 14,70 (2014 r.) oraz 26,38 (2015 r.). W latach liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Białej Podlaskiej Oddział Zamiejscowy Ewidencji i Rynku Pracy w Międzyrzecu Podlaskim pochodzącym z terenu sołectwa Halasy uległa wzrostowi. W 2013 wynosiła ona 46 osób, w osób, a w osób, co oznacza wzrost o 3 osoby, czyli o 6,52%. Liczba bezrobotnych mieszkańców przedmiotowego podobszaru rewitalizacji przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym kształtowała się tutaj na następującym poziomie: 12,17 (2013 rok), 15,47 (2014 rok) oraz 13,17 (2015 rok), co oznacza 8,24%-owy wzrost. Niepokoi fakt, że na przestrzeni lat wzrosła liczba bezrobotnych mieszkańców sołectwa Halasy, którzy nie posiadają kwalifikacji zawodowych oraz bezrobotnych powyżej 50- go roku życia. Liczba bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych wynosiła na przestrzeni lat odpowiednio: 16, 17 i 17, co oznacza 6,25%-owy wzrost. W 2013 roku odnotowano 7 osób bezrobotnych powyżej 50-go roku życia, w , w 2015 również 9, co oznacza wzrost o 28,57%. Przedmiotowe dane sygnalizują pogłębiający się problem bezrobocia. Poza tym mogą świadczyć o stanie zamożności lokalnego społeczeństwa. Brak wystarczających środków pieniężnych powoduje, że mieszkańcy nie z rzadka mają problem z zaspokojeniem swoich podstawowych potrzeb, nie mówiąc o potrzebach wyższego rzędu (potrzeby kulturalne, edukacyjne, samorealizacji, str. 153

155 itd.). W sołectwie Halasy na przestrzeni lat odnotowano negatywne tendencje wzrostowe również w odniesieniu do liczby mieszkańców korzystających z GOPS z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby było sołectwo Halasy. W 2015 roku liczba beneficjentów pomocy społecznej z tego tytułu wyniosła w tym sołectwie 10 i była wyższa od danych za rok 2013 o jedną osobę ( beneficjentów, beneficjentów), czyli o 11,11%. W przeliczeniu na 100 mieszkańców sołectwa liczba osób otrzymujących pomoc społeczną z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby kształtowała się w analizowanym okresie czasu na następującym poziomie: w 2013 roku 1,61, w 2014 roku 1,79, w 2015 roku 1,78. Nastąpił zatem wzrost liczby osób borykających się z problemami zdrowotnymi i pobierających z tego tytułu wsparcie z GOPS przypadających na 100 mieszkańców. Wzrost ten wyniósł w latach ,71%. Średnia kwota świadczeń przyznawanych przez GOPS przypadająca na 1 beneficjenta w 2015 roku wyniosła 255,04 zł. Cel przedsięwzięcia Zakres realizowanych zadań Głównym celem przedsięwzięcia jest rozwój infrastruktury obszarów zdegradowanych przyczyniający się do rozwiązywania zdiagnozowanych problemów społecznych. Przedmiotowy cel zostanie osiągnięty w efekcie realizacji następujących celów szczegółowych: 1. Odtworzenie zabudowy zdegradowanej w stopniu uniemożlwiającym jej regenerację w celu nadania jej funkcji użytkowych ukierunkowanych na eliminacje zdiagnozowanych problemów społecznych obszaru rewitalizacji. 2. Podniesienie jakości życia mieszkańców obszaru rewitalizacji. 3. Zmniejszenie wykluczenia społecznego mieszkańców rewitalizacji. 4. Poprawa dostępności do usług publicznych świadczonych dla społeczności lokalnych. Zakres przedsięwzięcia obejmuje odtworzenie zabudowy zdegradowanej w stopniu uniemożliwiającym jej regenerację (zastąpienie starego budynku nowym). Do nowego budynku zostanie przeniesiona funkcjonująca Biblioteka Gminna. Zostanie ona doposażona w nowy sprzęt m.in. multimedialny, umożliwiający rozszerzenie oferty instytucji kultury. W budynku znajdować się będzie filia Gminnego Ośrodka Kultury, w tym również sala na około 100 umożlwiająca organizację rożnego rodzaju wydarzeń i przedsięwzięć dla społeczności lokalnej oraz oddolnych inicjatyw mieszkańców. Utworzone zostanie zaplecze kuchenne, które zostanie wyekwipowane w niezbędne wyposażenie. W budynku usytułowana zostanie świetlica środowiskowa, której zadaniem będzie prowadzenie zajęć profilaktycznych, dydaktycznych, wychowawczych dla dzieci i młodzieży polegających na zagospodarowaniu czasu wolnego w ramach świetlic środowiskowych. W ramach jej działalności realizowana będzie pomoc w nauce i w uzupełnianiu zaległości edukacyjnych, organizowanie czasu wolnego (m.in. prowadzenie zajęć tematycznych w placówkach i poza nimi umożliwiających dzieciom i młodzieży opanowanie zdrowego stylu życia), rozwijanie zainteresowań i umiejętności interpersonalnych, prowadzenie pracy z grupą tak aby mogła stać się konstruktywną grupą rówieśniczą, poprzedzone planowaniem pracy w zespole pracowników, organizowanie indywidualnych spotkań z dziećmi poza pracą z grupą, organizowanie stałej i systematycznej współpracy z rodziną. Bardzo ważnym elementem przedsięwzięci będzie organizowanie zajęć integracji międzypokoleniowej dzieci i młodzieży z rodzicami/opiekunami oraz dziadkami. Do nowo wybudowanego budynku przeniesiona zostanie również siedziba OSP Halasy (pomieszczenie garażowe na wóz strażacki i sala spotkań OSP). Projekt przyczynia się do zwiększenia fizycznej dostępności rynku pracy poprzez działania infrastrukturalne (odbudowa budynku), co ułatwi dostęp do rynku pracy dla osób, które będą tam pracować. Przyczynia się on do wzrostu aktywności gospodarczej na obszarze rewitalizacji przygotowanie infrastruktury (budynku, zagospodarowania terenu) umożliwiającej zwiększenie liczby miejsc pracy w obszarze rewitalizacji (osoby prowadzące świetlicę środowiskową). Projekt przyczynia się do zwiększenia dostępu do dobrej jakości niedrogich usług społecznych poprzez przygotowanie infrastruktury do jej świadczenia (kultur, edukacji). Będzie miał bardzo duży wpływ na ograniczenie problemów społecznych - obejmuje działania na rzecz stworzenia osobom borykającym się z problemami społecznymi możliwości ich rozwiązania. Podstawowym argumentem przemawiającym z niezbędnością realizacji przedmiotowej inwestycji są oczekiwania społeczności lokalnej wyartykułowane w trakcie aktualizacji niniejszego Lokalnego Programu Rewitalizacji. O dużej potrzebie podjęcia interwencji w zakresie sołectwa Halsy oraz kompletnie zdegradowanego budynku Biblioteki Gminnej świadczą liczne interwencje mieszkańców podobszaru rewitalizacji w postaci pism kierowanych do Władz Gminy Międzyrzec Podlaski oraz wniosków i interpelacji str. 154

156 wnoszonych podczas odbywających się sesji Rady Gminy i zebrań sołeckich. Projekt będzie miał pozytywny wpływ na wzrost aktywności gospodarczej na obszarze rewitalizacji. Planowanym efektem jego realizacji będzie bezpośrednie zwiększenie liczby miejsc pracy dająca szansę na zatrudnienie osób wykluczonych społecznie. Przedsięwzięcie przyczyni się on do zwiększenia dostępu do dobrej jakości nowych i niedrogich usług społecznych (np. pedagogicznych, edukacyjnych, wychowawczych dla dzieci i młodzieży, kulturalnych dla wszystkich mieszkańców działalność prowadzona przez GOK i Bibliotekę Publiczną). Stworzy warunki do aktywności i rekreacji plenerowej mieszkańcom (zagospodarowani ternu wokół budynku), korzystnie wpływając na ich stan zdrowia. Projekt przyczynia się do ograniczenia problemów społecznych bezrobocia, w tym w szczególności osób z grup defaworyzowanych, niewystarczającej liczby miejsc spędzania wolnego czasu i integracji międzypokoleniowej (minimalizujących występowanie zjawisk patologicznych), pogarszającego się stanu zdrowia mieszkańców obszaru rewitalizacji (m.in. zwiększająca się liczba osób, w tym dzieci i młodzieży, borykających się z problemami nadwagi czy otyłości, które są głównie efektem nieprawidłowych nawyków ruchowych oraz żywieniowych). W efekcie realizacji projektu nastąpi poprawa obsługi całego obszaru rewitalizacji (100%) i stworzone zostaną nowe możliwości rozwoju (np. rozwój usług na rzecz seniorów). Dzięki temu będzie on miał pozytywny wpływ na redukcję bezrobocia na obszarze rewitalizacji. Projekt nie zakłada relokacji/przesiedlenia mieszkańców z obszaru rewitalizacji. Stwarza warunki dla aktywności i rekreacji plenerowej mieszkańców, korzystnie wpływającej na ich stan zdrowia. Zaadaptowany budynek będzie stwarzał możliwości rozwoju kompetencji społecznych mieszkańców i wykorzystania ich talentów oraz przyczyni się do o ochrony i wzmocnienia dziedzictwa niematerialnego społeczności lokalnej (np. kultywowanie tradycji, zwyczajów, obyczajów). Projekt przyczyni się również do przywrócenia wartości użytkowych i nie spełniającym współczesnych standardów. Zachowuje również elementy istotne dla spójności wizualnej i krajobrazu kulturowego. Ma on kluczowe znaczenie dla likwidacji głównych barier rozwoju obszaru rewitalizacji (mały potencjał gospodarczy obszaru, niewystarczająca liczba miejsc pracy, w tym brak pracy dla osób niepełnosprawnych, brak integracji społeczeństwa, tereny popegeerowskie - deficyt oferty spędzania wolnego czasu; marazm i bierność w zakresie podejmowania jakichkolwiek aktywności czy to społecznych czy gospodarczych, problemy rodzin w wypełnianiu ich podstawowych funkcji, problemy wychowawcze i braki edukacyjne dzieci i młodzieży, brak przeświadczenia o konieczności i niezbędności kontynuowania nauki), a przez to otwiera możliwość uruchomienia innych przedsięwzięć zawartych w programie rewitalizacji (m.in. rozwój poradnictwa specjalistycznego, ochrona zdrowia mieszkańców i podnoszenie ich świadomości ekologicznej, integracja społeczności lokalnej, w tym międzypokoleniowa, zwiększenie aktywności obywatelskiej; przeciwdziałanie uzależnieniom i przemocy domowej). Zawiera ona elementy zapewniające wieloaspektowe i komplementarne wykorzystanie jego efektów, zgodnie z więcej niż jednym celem programu rewitalizacji (Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną, Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skalę dysfunkcji w rodzinach; Cel operacyjny 1.2 Zapewnić wzrost jakości życia osób z niepełnosprawnościami, Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych, Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych; Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji, Cel operacyjny 2.1Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne, Cel operacyjny 2.2Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych, Cel strategiczny 3. Ożywić lokalną przedsiębiorczość, Cel operacyjny 3.1 Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji społecznej, Cel operacyjny 3.2 Rozwijać postawę przedsiębiorczości). W jego ramach zostanie wykorzystana wiedza i kompetencje powstałe w innych projektach. Chodzi tu głównie o duże doświadczenie pracowników Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski związane z realizacją projektów współfinansowanych ze środków zewnętrznych (np. środki pochodzące z Unii Europejskiej). Dzięki przeprowadzeniu dużej liczby działań współfinansowanych Wnioskodawca nabył odpowiednią praktykę w zakresie realizacji tego typu projektów. Szczególnie cenne będzie doświadczenie zdobyte podczas realizacji projektów polegających na przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu społeczności lokalnej. W ramach planowanego projektu możliwe będzie wykorzystanie już wcześniej zastosowanych rozwiązań i dobrych praktyk, co pozwoli na zaoszczędzenie czasu oraz nakładów finansowych. Przedmiotowy projekt będzie miał również pozytywny wpływ na politykę ochrony, zrównoważonego rozwoju oraz promowanie równości str. 155

157 kobiet i mężczyzn oraz niedyskryminacji. Po pierwsze w jego ramach zastosowane zostaną nowoczesne rozwiązania odnawialnych źródeł energii. Projekt zawiera nowoczesne, energooszczędne rozwiązania techniczne i technologiczne zmniejszające koszty eksploatacyjne i wpływ na środowisko. Bez wątpienia wpłynie również na poprawę życia osób z obszaru rewitalizacji. Produkty Rezultaty Planowane efekty przedsięwzięcia Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami Źródło pomiaru wartości docelowej wskaźnika Ha 1,32 Protokół odbioru końcowego szt. 1 Protokół odbioru końcowego Nazwa wskaźnika Jednostka miary Wartość docelowa Liczba osób korzystających z obiektów infrastruktury społecznej/kulturalnej/turystycznej będącej przedmiotem projektu Wzrost zatrudnienia we wspieranych podmiotach osoby/rok Źródło pomiaru wartości docelowej wskaźnika Zestawienia użytkowników budynku/ listy z organizowanych wydarzeń i inicjatyw EPC 3 Umowy o prace (innych niż przedsiębiorstwa) Projekt przyniesie szereg wymiernych efektów społeczno-gospodarczych. W efekcie realizacji projektu nastąpi wyciągniecie obszaru zdegradowanego ze stanu kryzysu. Na obszarze rewitalizacji powstaną nowe miejsca pracy, wobec czego znacznie zwiększone zostaną szanse na zatrudnienie osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym. Usytuowanie instytucji i podmiotów GOK, Biblioteka Gminna, OSP, świetlica środowiskowa wpłynie na znaczny rozwój oferty usług publicznych świadczonych na rzecz społeczności lokalnej na wyznaczonym podobszarze rewitalizacji. Dzięki świetlicy środowiskowej udostępnione zostaną usługi edukacyjne i wychowawcze dla dzieci i młodzieży. Umiejscowienie pozostałych instytucji w nowo wybudowanym budynku wpłynie na znaczne rozszerzenie oferty kulturalnej i edukacyjnej skierowanej do wszystkich mieszkańców podobszaru rewitalizacji. Zagospodarowanie terenu wokół budynku przyczyni się do znacznej poprawy zdrowia mieszkańców. Nastąpi promocja zdrowych nawyków ruchowych i zdrowotnych. Przyczyni się również do przeciwdziałania zdiagnozowanym problemom mieszkańców obszaru rewitalizacji otyłości, nadwagi, chorób układu ruchu czy krążenia. Zwiększenie liczby miejsc pracy oraz dostępu do zatrudnienia będzie miało bez wątpienia bardzo istotny wpływ na podniesienie jakości życia mieszkańców nie tylko obszaru rewitalizacji, lecz również całej gminy Międzyrzec Podlaski. Wśród oczekiwanych efektów realizacji przedsięwzięcia należy wymienić przede wszystkim kształtowanie prawidłowych nawyków oraz postaw społecznych wśród dzieci i młodzieży pochodzących z rodzin niewydolnych wychowawczo z terenu sołectwa Halasy oraz pozostałej części gminy Międzyrzec Podlaski. Dzięki projektowi jego uczestnicy nabędą praktyczne umiejętności interpersonalne i przyjmowania negatywnych uczuć oraz opinii o sobie (krytyki). Poznają nowe sposoby spędzania wolnego czasu w sposób akceptowany społecznie - bez używek i agresji. str. 156

158 Przedsięwzięcia komplementarne Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach str. 157

159 3.2.2 CHARAKTERYSTYKA POZOSTAŁYCH DOPUSZCZALNYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH W ramach listy oznaczonej cyfrą 2 zaprezentowano charakterystykę pozostałych dopuszczalnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Każde zamieszczone w niniejszym Lokalnym Programie Rewitalizacji przedsięwzięcie rewitalizacyjne w swoim opisie uwzględnia następujące elementy: 1) numer porządkowy; 2) nazwę przedsięwzięcia; 3) wnioskodawcę; 4) lokalizację - z uwzględnieniem konkretnego adresu/ulicy, 5) informację dotyczącą powiązania przedsięwzięcia z celami określonymi w LPR, przyjęto tutaj system powiązań bezpośrednich oraz pośrednich każde z zaproponowanych przedsięwzięć wpisuje się w cele bezpośrednio (przyczyniając się tym samym do jego realizacji i osiągania właściwych wskaźników produktu i rezultatu) oraz w celów pośrednio, co finalnie przyczynia się do osiągania wskaźników oddziaływania; 6) orientacyjną wartość przedsięwzięcia; 7) planowany termin realizacji przedsięwzięcia; 8) grupa docelowa; 9) charakterystyka przedsięwzięcia (z uwzględnieniem celu, potrzeby, oraz zakresu przedsięwzięcia); 10) oddziaływanie przedsięwzięcia. str. 158

160 Tabela 10 Lista 2 Lista dopuszczalnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 1/2 Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Publiczna Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Halasach Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Kożuszkach Publiczna Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Misiach Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rogoźnicy Publiczna Szkoła Podstawowa im. Karola Krysińskiego w Rudnikach Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Rzeczycy Publiczna Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Tłuśćcu Orientacyjna wartość Termin realizacji przedsięwzięcia Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie , Infrastruktura szkolna) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Projekt realizowany będzie na terenie gminy wiejskiej Międzyrzec Podlaski, położonej w powiecie bialskim, województwie lubelskim. Grupę docelową stanowią: 1. Uczniowie i uczennice 7 szkół podstawowych z terenu gminy. 2. Nauczyciele 7 szkół podstawowych z terenu gminy. 3. Publiczna Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Halasach, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Kożuszkach, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Misiach, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rogoźnicy, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Karola Krysińskiego w Rudnikach, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Rzeczycy, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Tłuśćcu. Problemy w obszarze edukacji szkolnej w szkołach podstawowych w gminie Międzyrzec Podlaski w odniesieniu do grup interesariuszy: 1) władze i Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski: a) utrudnione możliwości realizacji zadań gminy w zakresie zapewnienia wysokiej jakości usług edukacyjnych, w tym realizacji pełnych zapisów podstawy programowej w zakresie kształtowania kompetencji kluczowych; b) obniżona funkcjonalność istniejącej infrastruktury i wyposażenia SP w związku z ograniczona dostępnością dla ON i zużyciem str. 159

161 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 1/2 Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Podlaski technologicznym sprzętu ICT i pomocy, a także brakami w zakresie infrastruktury sieciowej i wyposażeniu ICT; Potwierdzeniem są diagnozy potrzeb szkół podstawowych w gminie Międzyrzec Podlaski, c) konieczność ponoszenia wydatków w sytuacji zapisywania dzieci do placówek poza gminą, ze względu na wybór przez rodziców lepszych dla nich rozwiązań w zakresie jakości usług edukacyjnych - rozliczenia gminy z innymi gminami. 2) dzieci w wieku szkolnym oraz ich rodzice i opiekunowie prawni z terenu gminy Międzyrzec Podlaski: a) konieczność ponoszenia kosztów w przypadku uzupełniania u dziecka zaległości w zakresie kompetencji kluczowych (np. koszt nauki j. obcego), wynikających z obniżonej jakości oferty edukacyjnej warunkowanej stanem infrastruktury i wyposażenia szkół b) utrudnienia w planowaniu dalszej kariery edukacyjnej i zawodowej, w związku z zaległościami w zakresie kompetencji kluczowych wynikających z obniżonej jakości oferty edukacyjnej warunkowanej stanem infrastruktury i wyposażenia szkół c) ograniczona co do różnorodności i jakości oferta edukacyjna w szkołach podstawowych w gminie skutkująca biernością edukacyjną (niski poziom bodźców stymulujących do ciekawości poznawczej u dzieci, brak zainteresowań, zniechęcenie do edukacji formalnej). 3) nauczyciele: a) nie wykorzystanie w pełni potencjału związanego z wykształceniem i posiadanymi kwalifikacjami, b) niewielkie szanse zmiany lub uzyskania zatrudnienia zgodnego z kwalifikacjami. Oddziaływanie przedsięwzięcia Głównymi interesariuszami usług edukacji w szkołach podstawowych są dzieci w wieku szkolnym, tj lat, oraz ich rodzice. W gminie Międzyrzec Podlaski wg danych GUS za 2015 r. zamieszkuje 888 dzieci w wieku 7-13 lat, w tym 462 chłopców i 426 dziewcząt. Według danych GUS oraz Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski o liczbie urodzeń, aktualna liczba dzieci w wieku szkoły podstawowej w 2017 r. wynosi 920. Gmina jest zobowiązana do zachowania dostępności oświaty, gdyż dzieci w wieku 7-13 lat objęte są obowiązkiem szkolnym, stąd gmina musi zapewnić miejsca w placówkach oświatowych oraz realizować zadania wynikające z przepisów prawa, w tym zapewnić warunki do realizacji planów i programów nauczania, tak w zakresie infrastruktury i wyposażenia szkół, jak i zatrudnienia personelu i finansowania oświaty. Gmina jest organem prowadzącym dla 7 szkół podstawowych. Uczniowie szkół i ich rodzice oczekują usług edukacyjnych na wysokim poziomie. Gmina wiejska otacza miasto Międzyrzec Podlaski, składa się z 46 wsi, osad i kolonii, zgrupowanych aż w 33 sołectwach. Odległości pomiędzy miejscowościami w różnych częściach gminy wynoszą do ok.20 km. Tym samym w obliczu w/w trendów demograficznych i kształtu terytorialnego, konieczne jest zachowanie istniejącej sieci szkolnej i ciągła dbałość o jakość i dostępność usług edukacyjnych. Realizacja edukacji szkolnej nie jest możliwa bez zatrudnienia odpowiedniej kadry, zwłaszcza nauczycieli. Nie są oni w stanie na terenie gminy znaleźć zatrudnienia zgodnego z wyuczonym zawodem i posiadanymi kwalifikacjami poza placówkami oświatowymi. W 7 placówkach, których organem prowadzącym jest gmina, zatrudnionych jest 108 nauczycieli. Celem głównym projektu jest: Poprawa dostępności wysokiej jakości oferty edukacyjnej w szkołach podstawowych w Gminie Międzyrzec Podlaski. Zakres projektu obejmuje: 1. roboty budowlane - dostosowanie budynków szkół podstawowych w Halasach i Rogoźnicy dla osób niepełnosprawnych; 2. zakup wyposażenia do szkół: dostosowanie budynków szkół dla osób niepełnosprawnych (schodołazy); 3. budowę infrastruktury sieciowo-usługowej z montażem do szkół podstawowych w: Halasach, Kożuszkach, Misiach, Rudnikach, Rzeczycy, Tłuśccu; 4. zakup wyposażenia do szkół podstawowych w: Halasach, Kożuszkach, Misiach, Rogoźnicy, Rudnikach, Rzeczycy, Tłuśccu. W efekcie realizacji projektu 7 szkół podstawowych z ternu gminy zostanie dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Poza tym szkoły zostaną wyposażone w sprzęt ITC, zmodyfikowana zostanie infrastruktura sieciowa, zostaną zakupione zestawy wyposażenia pracowni przyrodniczych dla zajęć prowadzonym metodami doświadczalnymi. W efekcie realizacji projektu nastąpi wzrost jakości oferowanych usług publicznych, co przełoży się na zwiększenie poziomu życia mieszkańców gminy oraz jej atrakcyjności osadniczej. str. 160

162 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 1/2 Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Podlaski Dzięki realizacji projektu nastąpi poprawa dostępności wysokiej jakości oferty edukacyjnej oraz funkcjonalność infrastruktury i wyposażenia szkół podstawowych w Gminie Międzyrzec Podlaski. Poza tym poprawie ulegnie wykorzystania potencjału związanego z wykształceniem i posiadanymi kwalifikacjami nauczycieli szkół podstawowych. Wskaźniki realizacji projektu: 1. Rzeczywista liczba użytkowników infrastruktury w zakresie opieki nad dziećmi lub infrastruktury edukacyjnej- os./rok- 712, 00; 2. Liczba nowych co do formy i rodzaju godzin zajęć dla uczniów szkół podstawowych- godz/r.szk- 756; 3. Wzrost zatrudnienia we wspieranych podmiotach (innych niż przedsiębiorstwa)- EPC- 0, 00. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Przedsięwzięcia Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach komplementarne Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski str. 161

163 Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 1/2 Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 2/2 Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Publiczne Gimnazjum Nr 1 im. Józefa Ignacego Kraszewskiego w Jelnicy Publiczne Gimnazjum Nr 2 im. Adama Mickiewicza w Krzewicy Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rogoźnicy Orientacyjna wartość Termin realizacji przedsięwzięcia Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie , Kształcenie ogólne) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Projekt realizowany będzie na terenie gminy wiejskiej Międzyrzec Podlaski, położonej w powiecie bialskim, województwie lubelskim. Grupę docelową stanowią: 1. Uczniowie i uczennice Publicznego Gimnazjum Nr 1 im. Józefa Ignacego Kraszewskiego w Jelnicy, Publicznego Gimnazjum Nr 2 im. Adama Mickiewicza w Krzewicy oraz Zespołu Szkolno-Przedszkolny w Rogoźnicy 2. Nauczyciele Publicznego Gimnazjum Nr 1 im. Józefa Ignacego Kraszewskiego w Jelnicy, Publicznego Gimnazjum Nr 2 im. Adama Mickiewicza w Krzewicy oraz Zespołu Szkolno-Przedszkolny w Rogoźnicy 3. Publiczne Gimnazjum Nr 1 im. Józefa Ignacego Kraszewskiego w Jelnicy, Publiczne Gimnazjum Nr 2 im. Adama Mickiewicza w Krzewicy oraz Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rogoźnicy Wyżej wymienione szkoły znajdują się w wykazie szkół i placówek oświatowych osiągająca najsłabsze wyniki edukacyjne w skali województwa lubelskiego. Według przeprowadzonej diagnozy: 1) ok. 50% nauczycieli gimnazjów nie posiada potwierdzonych kwalifikacji bądź kompetencji w zakresie wykorzystania nowoczesnych narzędzi TIK w nauczaniu, nauczyciele nie brali udziału w szkoleniach nt. stosowania metod pracy sprzyjających kształtowaniu kompetencji kluczowych, 2) 80% uczniów uczęszczających do gimnazjów na terenie gminy korzysta z dojazdów, co utrudnia im uczestnictwo w zajęciach str. 162

164 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 2/2 Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski pozalekcyjnych, 3) wymiar zajęć rozwijających zainteresowania uczniów w odniesieniu do potrzeb jest zbyt niski, głównie z powodu braku odpowiedniego wyposażenia, 4) niedostosowanie budynków szkół do potrzeb osób niepełnosprawnych. Oddziaływanie przedsięwzięcia Zakres planowanego przedsięwzięcia obejmuje: 1) Organizacja zajęć przyczyniających się do rozwoju kompetencji kluczowych na tynku pracy, 2) Stworzenie w szkołach warunków do nauczania eksperymentalnego i indywidualizacji pracy, w tym z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych, dzięki doposażeniu pracowni przyrodniczych w 3 szkołach Gminy, a także dzięki realizacji szkoleń dla nauczycieli tych szkół 3) Poprawa kompetencji i umiejętności stosowania nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych wśród uczniów i nauczycieli 4) Doposażenie szkół w nowoczesne narzędzia i sprzęt komputerowy i multimedialny do prowadzenia zajęć edukacyjnych z zastosowaniem TIK 5) Organizacja wsparcia psychologiczno-pedagogicznego (doradztwo edukacyjno-zawodowe). Rezultaty projektu długotrwale wpłyną na rozwój kompetencji kluczowych u uczniów, które zwiększą ich szanse na powodzenie w życiu zawodowo-społecznym. Dzięki atrakcyjnym dla uczniów zajęcia i wyjazdowe warsztaty edukacyjne zwiększy się efektywność przekazywanej wiedzy. Nowoczesne pracownie ICT i przyrodnicze pozwolą na zapewnienie skutków procesu edukacyjnego uczniów nie tylko w trakcie trwania projektu lecz również przyszłości. Projekt będzie wdrażał ideę uczenia się przez całe życie i pomoże w wyrobieniu nawyku samodzielnej nauki. Wnioskodawca będzie dążył do ograniczenia stereotypowego postrzegania przedmiotów jako przypisanych bardziej dla dziewcząt bądź chłopców; będzie zachęcał uczniów niepełnosprawnych do aktywności i brania udziału w projektu. W efekcie realizacji projektu nauczyciele zwiększą swoje kompetencje, dzięki czemu podniesie się ogólna jakość nauczania w szkołach. Umożliwione zostanie wprowadzenie nowych metod i form nauki, które dodatkowo zwiększą efektywność dzięki wykorzystaniu sprzętu i pomocy dydaktycznych zakupionych w ramach projektu. Baza dydaktyczna zostanie w szkołach i będzie służyć realizacji zajęć także po zakończeniu projektu. Wyposażone w ramach projektu pracownie, a także zdobyte przez przeszkolonych nauczycieli wiedza i umiejętności będą wykorzystywane również po zakończeniu projektu dla wszystkich uczniów szkoły. Wyższa jakość oferty edukacyjnej w 3 gimnazjach w Gminie Międzyrzec Podlaski oraz lepszy dostęp do kształcenia dla uczniów tych szkół do 2018 roku dzięki doposażeniu szkół, poprawie kwalifikacji i kompetencji nauczycieli, wdrożeniu zajęć przyczyniających się do rozwoju kompetencji kluczowych i kształtowaniu postaw przydatnych na rynku pracy dla uczniów. Oddziaływanie przedsięwzięcia zostało opisane za pomocą wskaźników realizacji projektu: Wskaźniki rezultatu: 1. Liczba nauczycieli, którzy uzyskali kwalifikacje lub nabyli kompetencje po opuszczeniu programu, - 18 osób (15 kobiet; 3 mężczyzn) 2. Liczba uczniów, którzy nabyli kompetencje kluczowe po opuszczeniu programu, -148 osoby ( 76 kobiet; 72 mężczyzn) 3. Liczba szkół, w których pracownie przedmiotowe wykorzystują doposażenie do prowadzenia zajęć edukacyjnych, - 3 szt. 4. Liczba szkół wykorzystujących sprzęt TIK do prowadzenia zajęć edukacyjnych- 3 szt. Wskaźniki produktu: 1. Liczba nauczycieli objętych wsparciem w programie, -20 osób 2. Liczba uczniów objęta wsparciem w zakresie rozwijania kompetencji kluczowych w programie,-178 osób 3. Liczba nauczycieli objęta wsparciem z zakresu Tik w programie,-15 osób 4. Liczba szkół, których pracownie przedmiotowe zostały doposażone w programie, -3 szt. str. 163

165 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 2/2 Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski 5. Liczba szkół wyposażona w ramach programu w sprzęt TIK do prowadzenia zajęć edukacyjnych,-3 szt. 6. Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełno sprawnościami-3 szt. Przedsięwzięcia komplementarne Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner str. 164

166 Powiązanie z celami LPR 3/2 Szkoła rozwoju Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Adres Publiczna Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Halasach Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Kożuszkach Publiczna Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Misiach Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rogoźnicy Publiczna Szkoła Podstawowa im. Karola Krysińskiego w Rudnikach Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Rzeczycy Publiczna Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Tłuśćcu Orientacyjna wartość Termin realizacji przedsięwzięcia Sfera techniczna Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Sfera funkcjonalnoprzestrzenna , Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie 12.2Kształcenie ogólne) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Projekt realizowany będzie na terenie gminy wiejskiej Międzyrzec Podlaski, położonej w powiecie bialskim, województwie lubelskim. Grupę docelową stanowią: 1. Uczniowie i uczennice 7 szkół podstawowych z terenu gminy. 2. Nauczyciele 7 szkół podstawowych z terenu gminy. 3. Publiczna Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Halasach, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Kożuszkach, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Misiach, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rogoźnicy, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Karola Krysińskiego w Rudnikach, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Rzeczycy, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Tłuśćcu. Wyżej wymienione szkoły znajdują się w wykazie szkół i placówek oświatowych osiągająca najsłabsze wyniki edukacyjne w skali województwa lubelskiego. Według przeprowadzonej diagnozy: 1) Nauczyciele szkół podstawowych z terenu gminy nie posiadają potwierdzonych kwalifikacji bądź kompetencji w zakresie wykorzystania nowoczesnych narzędzi TIK w nauczaniu, nauczyciele nie brali udziału w szkoleniach nt. stosowania metod pracy sprzyjających kształtowaniu kompetencji kluczowych. 2) 90% uczniów uczęszczających do szkół podstawowych na terenie gminy korzysta z dojazdów, co utrudnia im uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych. str. 165

167 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 3/2 Szkoła rozwoju Podlaski 3) Wymiar zajęć rozwijających zainteresowania uczniów w odniesieniu do potrzeb jest zbyt niski, głównie z powodu braku odpowiedniego wyposażenia. 4) Niedostosowanie budynków szkół do potrzeb osób niepełnosprawnych. Zakres planowanego przedsięwzięcia obejmuje: 1) Organizację 4080 godzin zajęć przyczyniających się do rozwoju kompetencji kluczowych na rynku pracy oraz właściwych postaw w latach 2018/2020 w 7 szkołach podstawowych. 2) Stworzenie w szkołach warunków do nauczania eksperymentalnego i indywidualizacji pracy, w tym z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych, dzięki doposażeniu pracowni przyrodniczych w 7 szkołach gminy, a także dzięki realizacji szkoleń dla nauczycieli tych szkół. 3) Poprawa kompetencji i umiejętności stosowania nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych wśród uczniów i nauczycieli. 4) Doposażenie szkół w nowoczesne narzędzia i sprzęt komputerowy i multimedialny do prowadzenia zajęć edukacyjnych z zastosowaniem TIK. Rezultaty projektu długotrwale wpłyną na rozwój kompetencji kluczowych u uczniów, które zwiększą ich szanse na powodzenie w życiu zawodowo-społecznym. Dzięki atrakcyjnym dla uczniów zajęcia i wyjazdowe warsztaty edukacyjne zwiększy się efektywność przekazywanej wiedzy. Nowoczesne pracownie ICT i przyrodnicze pozwolą na zapewnienie skutków procesu edukacyjnego uczniów nie tylko w trakcie trwania projektu lecz również przyszłości. Projekt będzie wdrażał ideę uczenia się przez całe życie i pomoże w wyrobieniu nawyku samodzielnej nauki. Wnioskodawca będzie dążył do ograniczenia stereotypowego postrzegania przedmiotów jako przypisanych bardziej dla dziewcząt bądź chłopców; będzie zachęcał uczniów niepełnosprawnych do aktywności i brania udziału w projektu. W efekcie realizacji projektu nauczyciele zwiększą swoje kompetencje, dzięki czemu podniesie się ogólna jakość nauczania w szkołach. Umożliwione zostanie wprowadzenie nowych metod i form nauki, które dodatkowo zwiększą efektywność dzięki wykorzystaniu sprzętu i pomocy dydaktycznych zakupionych w ramach projektu. Baza dydaktyczna zostanie w szkołach i będzie służyć realizacji zajęć także po zakończeniu projektu. Wyposażone w ramach projektu pracownie, a także zdobyte przez przeszkolonych nauczycieli wiedza i umiejętności będą wykorzystywane również po zakończeniu projektu dla wszystkich uczniów szkoły. Wyższa jakość oferty edukacyjnej w 7 szkołach podstawowych w gminie Międzyrzec Podlaski oraz lepszy dostęp do kształcenia dla uczniów tych szkół do 2020 roku dzięki doposażeniu szkół, poprawie kwalifikacji i kompetencji nauczycieli, wdrożeniu zajęć Oddziaływanie przedsięwzięcia przyczyniających się do rozwoju kompetencji kluczowych i kształtowaniu postaw przydatnych na rynku pracy dla uczniów. Oddziaływanie przedsięwzięcia zostało opisane za pomocą wskaźników realizacji projektu: Wskaźniki rezultatu: 1. Liczba nauczycieli, którzy uzyskali kwalifikacje lub nabyli kompetencje po opuszczeniu programu, - 67 osób (9 mężczyzn; 58 kobiet) 2. Liczba uczniów, którzy nabyli kompetencje kluczowe po opuszczeniu programu, -487 osób ( 248 mężczyzn; 239 kobiet) 3. Liczba szkół, w których pracownie przedmiotowe wykorzystują doposażenie do prowadzenia zajęć edukacyjnych,- 7 szt. 4. Liczba szkół wykorzystujących sprzęt TIK do prowadzenia zajęć edukacyjnych 7 szt. Wskaźniki produktu: 1. Liczba nauczycieli objętych wsparciem w programie, - 76 osób (11 mężczyzn 65 kobiet) 2. Liczba uczniów objęta wsparciem w zakresie rozwijania kompetencji kluczowych w programie,- 588 osób ( 300 mężczyzn; 288 kobiet) 3. Liczba nauczycieli objęta wsparciem z zakresu Tik w programie,- 76 osób (11 mężczyzn 65 kobiet) 4. Liczba szkół, których pracownie przedmiotowe zostały doposażone w programie, -7 szt. 5. Liczba szkół wyposażona w ramach programu w sprzęt TIK do prowadzenia zajęć edukacyjnych, -7 szt. 6. Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami -6 szt. str. 166

168 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 3/2 Szkoła rozwoju Podlaski Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Przedsięwzięcia Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski komplementarne Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 4/2 Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Powiązanie Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 str. 167

169 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 4/2 Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski z celami LPR Powiązanie bezpośrednie Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Oddziaływanie przedsięwzięcia Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Obszar gminy Międzyrzec Podlaski, w tym wyznaczony podobszar rewitalizacji sołectwo Halasy Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania , Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 6.4 Gospodarka wodno-ściekowa) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy gminy Międzyrzec Podlaski, w tym wyznaczonych podobszarów rewitalizacji Projekt stanowi rozwiązanie wszystkich zdiagnozowanych problemów: 1. niedoinwestowanie istniejącej infrastruktury sieciowej, 2. nieodpowiednia jakość wody pitnej, 3. przestarzała infrastruktura wodociągów, 4. niezastosowanie się gminy do zaleceń pokontrolnych - wezwań do naprawy naruszeń norm, 5. różnicowanie rozwojowe gmin województwa lubelskiego, występowanie gmin, w których sytuacja zaopatrzenia w wodę jest zaniedbana, niedoinwestowana lub przestarzała. Projekt stanowi kompleksowe rozwiązanie wszystkich ww. problemów i przyniesie pożądane efekty - poprawę jakości ochrony środowiska oraz warunków fito-sanitarnych, a także podniesienie jakości życia w gminie Międzyrzec Podlaski. Zakres zadań obejmuje: 1. SUW Halasy - Zbiornik wody uzdatnionej Vc=347 m3; SUW Halasy - instalacje elektryczne; 2. SUW Halasy - Instalacje i obiekty technologiczne, sieci i instalacje sanitarne, technologia, zagospodarowanie terenu; 3. Budowa sieci wodociągowej łączącej Tłuściec i Krzewicę; 4. Instalacja fotowoltaiczna o mocy 25 kw dla stacji uzdatniania wody w Halasach. W efekcie realizacji przedsięwzięcia nastąpi znaczna poprawa jakości życia mieszkańców obszaru gminy Miedzyrzec Podlaski, w tym wyznaczonego obszaru rewitalizacji. Poprawie ulegnie jakość dostarczanej wody i niezawodność w jej dostawie, oraz poprawi się stan fitosanitarny mieszkańców gminy. Projekt wpłynie także na zwiększenie atrakcyjności osadniczej oraz inwestycyjnej części terenu gminy. Wskaźniki realizacji projektu: 1. Liczba dodatkowych osób korzystających z ulepszonego zaopatrzenia w wodę (CI18)- osoba , 00; 2. Wydajność dobowa wybudowanych ujęć wody- m3 / dobę- 62, 00; str. 168

170 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 4/2 Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski 3. Długość wybudowanej sieci wodociągowej- km- 2, 63; 4. Liczba wybudowanych ujęć wody- szt.- 1, 00; 5. Liczba wspartych stacji uzdatniania wody- szt.- 1, 00; Przedsięwzięcia komplementarne 6. Przewidywana liczba osób korzystających z ulepszonego zaopatrzenia w wodę- osoba , 00. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach str. 169

171 Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 5/2 Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Podobszar rewitalizacji sołectwo Rzeczyca Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 13.4 Rewitalizacja obszarów wiejskich) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy gminy Międzyrzec Podlaski, w tym wyznaczonego podobszaru rewitalizacji Boisko sportowe w Rzeczycy ma naturalną nawierzchnię trawiastą, której stan techniczny jest zły i nie w pełni nadaje się do realizacji funkcji sportowej (nierówna powierzchnia mogąca zagrażać zdrowiu korzystających z niej użytkowników rożnego rodzaju kontuzje; stare, zużyte bramki piłkarskie). Poza tym nie ma on trybun (miejsc siedzących) w związku z tym kibice uczestniczący w imprezach sportowych zmuszeni są oglądać je na stojąco. Stanowi to duże utrudnienie - stąd znaczna cześć mieszkańców nie tylko obszaru rewitalizacji, lecz całej gminy, rezygnuje z uczestnictwa w organizowanych wydarzeniach. Jednocześnie w obrębie boiska sportowego nie ma szatni ani żadnego miejsca, które mogłoby ją zastąpić choćby w prowizoryczny sposób. Prowadzący na boisku zajęcia sportowe klub korzysta z uprzejmości dyrektora miejscowej szkoły podstawowej, niestety szatnie są udostępniane wyłącznie na rozgrywki meczowe i tylko dla zawodników (problemem jest brak toalety dla licznej publiczności). str. 170

172 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 5/2 Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Źródło: DRAFT Consulting Należy jednocześnie podkreślić, że stadion jest jedną z przestrzeni publicznych, w obrębie której realizowane są dla wydarzenia o zasięgu gminnym. Jednocześnie należy podkreślić, że jest to miejsce nie gwarantujące bezpieczeństwa przebywającej tam ludności brak jest oświetlenia terenu. W związku z tym organizacja imprez zarówno sportowych, jak i pozostałych (kulturalnych, turystycznych) wiąże się z dużym ryzkiem. Jest to również przestrzeń, która sprzyja występowaniu zachowań dewiacyjnych (okoliczna młodzież z uwagi na brak alternatywnej rozrywki spędza wolny czas, urządzając spotkania, podczas których pije się alkohol w przestrzeni publicznej). Wśród problemów obszaru rewitalizacji (oraz całej gminy) znajduje się deficyt dobrze wyposażonych obiektów sportowych umożliwiających przełamywanie negatywnych przyzwyczajeń i złych nawyków dzieci i młodzieży oraz osób dorosłych (brak aktywności ruchowej, spędzanie czasu wolnego przed telewizorem czy komputerem) będących przyczyną różnego rodzaju schorzeń otyłości, nadwagi, chorób układu ruchu, wad postawy, jak również chorób układu krążenia. Przedmiotowy deficyt powoduje kolejne problemy niewystarczającą ofertę w zakresie aktywnych form sportu oraz mogących zaszczepić ducha zdrowego i sportowego stylu życia. Niewystarczające jest również wyposażenie obszaru rewitalizacji w infrastrukturę rekreacyjną oraz pozwalająca na aktywne spędzanie wolnego czasu i integracją, zarówno społeczną, jak i międzypokoleniową. W chwili obecnej w obrębie wyznaczonego podobszaru rewitalizacji funkcjonuje Gminno Ludowy Klub Sportowy Krzna w Rzeczycy. We wsi Rzeczyca nie ma miejsca gdzie młodzież, dzieci oraz działający od niedawna Klub Seniora miałby możliwość zadbania o swoje zdrowie poprzez poprawę kondycji fizycznej (pomijając młodzież i dzieci uczęszczające na zajęcia/treningi organizowane przez klub KRZNA Rzeczyca). Stąd pomysł na wybudowanie szatni wraz z siłownią i wyposażeniem dostępną dla wszystkich mieszkańców. Zakres rzeczowy projektu obejmuje uporządkowanie i zagospodarowanie zdegradowanych przestrzeni publicznych w celu przywrócenia im funkcji społecznych i kulturalnych. W ramach przedsięwzięcia przewidziano wymianę płyty stadionu, wykonanie trybuny i miejsc siedzących dla kibiców, wykonanie zadaszonej sceny na potrzeby imprez i uroczystości organizowanych na stadionie, montaż oświetlenia str. 171

173 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 5/2 Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski oraz budowę zaplecza sanitarnego i rekreacyjnego (szatnie, toalety, siłownia). Projekt stanowi element zapewniający spójność kompleksowych projektów rewitalizacyjnych. Oddziaływanie przedsięwzięcia Celem przedsięwzięcia jest kompleksowa rewitalizacja zaniedbanych terenów publicznych oraz poprawa infrastruktury sportoworekreacyjnej i kultury w oparciu o istniejące boisko gminy znajdujący się w Rzeczycy. W efekcie realizacji projektu zdegradowanemu terenowi zostaną przywrócone funkcje użytkowe. Ważne jest także zgromadzenie w jednym obiekcie szeregu funkcji związanych z kulturą, sportem i rekreacją. Stadion będzie stanowił nie tylko centrum życia sportowego i rekreacyjnego (udostępnienie miejsca spotkań mieszkańców, poprawa kondycji, zdrowia, aktywności ruchowej mieszkańców, promocja zdrowego stylu życia), ale również życia kulturalnego (możliwość organizacji imprez plenerowych integrujących społeczność obszaru rewitalizacji i wpływających na zacieśnianie się więzi społecznych). Ostateczny kształt i zakres projektu został ustalony podczas konsultacji społecznych (spacer studyjny w dniu 12 maja 2017 r.) z mieszkańcami w zakresie oczekiwanych i pożądanych funkcji obiektu. Wśród najczęściej pojawiających się oczekiwań społeczność obszaru rewitalizacji pojawiało się: dostosowanie funkcji obiektu w taki sposób, aby możliwe było prowadzenie w nim m.in.: zajęć dla rodziców z dziećmi (integrujących pokolenia), cyklicznych spotkań społeczności lokalnej, festynów rodzinnych, stworzenie nowej organizacji sportowej na bazie powstałej infrastruktury, organizacja zawodów sportowych, zajęcia sprawnościowe m.in. dla strażaków, (szkolenia bojowe i teoretyczne, zawody strażackie, przygotowanie sprawnościowe zwłaszcza zimą). Projekt przyczyni się do zwiększania dostępu do dobrej jakości niedrogich usług społecznych w jego ramach powstanie infrastruktura, w której będą mogły być prowadzone usługi społeczne rekreacyjne, sportowe, zdrowotne i kulturalne. Poza tym projekt przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa na rewitalizowanym obszarze poprzez montaż oświetlenia. Stworzy on również warunki do aktywności i rekreacji plenerowej mieszkańców, korzystnie wpływając na ich stan zdrowia, a także umożliwi rozwój kompetencji społecznych mieszkańców i wykorzystania ich talentów. Przyczyni się do ochrony i wzmocnienia dziedzictwa niematerialnego społeczności lokalnej. Będzie on sprzyjał uzupełnieniu i uporządkowaniu ładu przestrzennego obszaru rewitalizacji. Przywróci on wartości użytkowe i przestrzenne obiektom zdegradowanym, nie spełniającym współczesnych standardów. Polega na poprawi estetyki i funkcjonalności przestrzeni publicznych. Zawiera nowoczesne i energooszczędne rozwiązania techniczne zmniejszające koszty eksploatacyjne i wpływ na środowisko (lampy LED). Co najważniejsze, projekt będzie sprzyjał poprawie życia osób poprzez przygotowanie zrewitalizowanej infrastruktury do świadczenia usług dla zróżnicowanych potrzeb mieszkańców, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb dzieci, niepełnosprawnych, osób starszych. Projekt ma kluczowe znaczenie dla likwidacji głównych barier rozwoju obszaru rewitalizacji, a przez to otwiera możliwości uruchomienia innych przedsięwzięć zawartych w programie rewitalizacji (organizacja przedsięwzięć przez GLKS Krzna w Rzeczycy). Zawiera elementy zapewniające wieloaspektowe i komplementarne wykorzystanie efektów, zgodnie z więcej niż jednym celem programu rewitalizacji (Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną, Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skalę dysfunkcji w rodzinach; Cel operacyjny 1.2 Zapewnić wzrost jakości życia osób z niepełnosprawnościami, Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych, Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych; Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji, Cel operacyjny 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne, Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych). Wśród głównych przesłanek, świadczących o niezwykle istotnej roli przedmiotowego projektu w wyprowadzaniu obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysu i umożliwieniu jego zrównoważonego rozwoju, należy wymienić: - modernizację społecznie oczekiwanej infrastruktury rekreacyjno-wypoczynkowej i kulturalnej o oddziaływaniu na całą gminę; - zapewnienie dzieciom, młodzieży i osobom dorosłym atrakcyjnego miejsca spędzania wolnego czasu związanego z rekreacją i zapobieganie tym samym możliwości występowania zjawisk patologicznych, szczególnie w młodszym pokoleniu; str. 172

174 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 5/2 Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy Podlaski - zagwarantowanie miejsca aktywności ruchowej dzieci i młodzieży oraz wprowadzanie zdrowych nawyków, - stworzenie atrakcyjnego miejsca spotkań i integracji mieszkańców; - ożywienie obszaru zdegradowanego; - podniesienie jakości życia mieszkańców; - montaż oświetlenia przyczyniający się do zwiększenia poczucia bezpieczeństwa seniorów, którzy będą mogli swobodnie podejmować aktywność ruchową, - stworzenie miejsca integracji międzypokoleniowej, gdzie seniorzy będą uczestniczyć we wspólnych zajęciach z dziećmi i młodzieżą, - stworzenie możliwości na zmniejszenie poziomu bezrobocia na obszarze rewitalizacji. Bezpośrednim efektem planowanego przedsięwzięcia będzie poprawa jakości zdegradowanych przestrzeni publicznych, przyczyniająca się do zwiększenia poziomu życia mieszkańców obszaru rewitalizacji. Dzięki realizacji projektu powstanie społecznie oczekiwana infrastruktura umożliwiająca rozwój oferty rekreacyjno-kulturalnej. Rewitalizacja stadionu będzie impulsem do realizacji szeregu kolejnych oddolnych inicjatyw. Utworzenie atrakcyjnej przestrzeni publicznej wpłynie na zwiększenie aktywności ruchowej mieszkańców, jak również rozwój oferty spędzania wolnego czasu. Boisko będzie stanowiło także zaplecze różnego rodzaju imprez o charakterze gminnym, m.in. w zakresie zdrowego stylu życia czy integracji międzypokoleniowej. Będzie również miejsce pozytywnej energii, w obrębie którego prowadzone będą inicjatywy przełamujące marazm i bierność społeczności lokalnej. Argumentem przemawiającym za realizacją przedmiotowego przedsięwzięcia jest deklarowana przez społeczność lokalną chęć realizacji oddolnych inicjatyw w oparciu o zrewitalizowaną infrastrukturę (m.in. stworzenie nowego klubu sportowego, organizacja zajęć sportowych czy wydarzeń promujących zdrowy styl życia i odpowiedzialne zachowania wobec środowiska naturalnego). Wskaźniki produktu: - Liczba wspartych obiektów infrastruktury zlokalizowanych na rewitalizowanych obszarach 1 szt., - Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją - 0,01 ha, - Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami 1 szt. Wskaźniki rezultatu: - Liczba osób korzystających z obiektów infrastruktury społecznej /kulturalnej/turystycznej będącej przedmiotem projektu osoby/rok. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Przedsięwzięcia Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I komplementarne Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski str. 173

175 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 5/2 Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 6/2 KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Gminno-Ludowy Klub Sportowy Krzna w Rzeczycy/ Gminno- Ludowy Klub Sportowy Krzna w Rzeczycy Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Podobszar rewitalizacji Rzeczyca Adres Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji str. 174

176 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 6/2 KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Gminno-Ludowy Klub Sportowy Krzna w Rzeczycy/ Gminno- Ludowy Klub Sportowy Krzna w Rzeczycy Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji Źródło finansowania Ramy realizacji Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , (LGD), środki prywatnych sponsorów oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Grupa odbiorców projektu będzie bardzo szeroka. Zaczynając od dzieci uczęszczających do Akademii ŻAK KRZNA, uczniów Publicznej Grupa docelowa Szkoły Podstawowej im. Kornela Makuszyńskiego w Rzeczycy przez grupę młodzieży (40 osób) należącej do Klubu GLKS KRZNA Rzeczyca, osób należących do Klubu Seniora, na mieszkańcach wsi Rzeczyca kończąc. Siłownia mogłaby być udostępniana także Charakterystyka przedsięwzięcia Oddziaływanie przedsięwzięcia użytkownikom obszaru rewitalizacji. Głównym założeniem jaki ma zostać osiągnięty w wyniku realizacji projektu jest aktywizacja młodzieży pozaszkolnej, szkolnej oraz osób dorosłych i seniorów będących mieszkańcami Gminy Międzyrzec Podlaski do popularyzacji zdrowego trybu życia poprzez uczestnictwo w treningach, zawodach i rozgrywkach o zasięgu gminnym, regionalnym oraz ogólnopolskim, dbanie o zdrowie poprzez zwiększenie sprawności fizycznej. Najważniejszym aspektem klubu jest upowszechnianie popularnych dyscyplin sportowych, a działając w lokalnym środowisku ma ogromne znaczenie dla samoorganizacji oraz integracji społeczności lokalnej, ale również zmniejszenia występowania problemów społecznych, w tym alkoholizmu i bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych dzieci i młodzieży. Reaktywowany w ubiegłym roku klub GLKS KRZNA Rzeczyca, zrzesza ogromną ilość mieszkańców wsi Rzeczyca i okolic, chociażby przez wykonywanie prac renowacyjnych boiska, udział w meczach, na których frekwencja wodzów jest zaskakująco wysoka. Jest jedyną rozrywką w jednej z największych sołectw Gminy Międzyrzec Podlaski. By móc prowadzić treningi przez cały rok potrzebne jest oświetlenie boiska. W chwili obecnej klub nie posiada szatni, ani żadnego miejsca, które mogłoby ją zastąpić choćby w prowizoryczny sposób. Klub korzysta z uprzejmości dyrektora miejscowej szkoły podstawowej, niestety szatnie są udostępniane wyłącznie na rozgrywki meczowe i tylko dla zawodników (problemem jest brak toalety dla licznej publiczności). We wsi Rzeczyca nie ma miejsca gdzie młodzież, dzieci oraz działający od niedawna Klub Seniora miałby możliwość zadbania o swoje zdrowie poprzez poprawę kondycji fizycznej (pomijając młodzież i dzieci uczęszczające na zajęcia/treningi organizowane przez klub KRZNA Rzeczyca). Stąd pomysł na wybudowanie szatni wraz z siłownią i wyposażeniem dostępną dla wszystkich mieszkańców. Zakres planowanych działań: - propagowanie rozwoju kultury fizycznej, - dbanie o sprawność fizyczną wszystkich grup wiekowych, - zapobieganie patologiom społecznym (alkoholizmowi, narkomanii itp.), - aktywizacja społeczności lokalnej. Jednym z bezpośrednich prognozowanych rezultatów po zakończeniu realizacji projektu będzie zagospodarowanie bezużytecznej powierzchni terenów przy szkole podstawowej w Rzeczycy, ale również zwiększenie zainteresowanych przystąpieniem do klubu GLKS KRZNA Rzeczyca oraz Klubu Seniora, zmniejszenie liczby uzależnionych oraz zmniejszenie ryzyka uzależnień wśród młodzieży. - Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją - 0,007 ha, - Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami 1 szt. str. 175

177 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gminno-Ludowy Klub Sportowy Krzna 6/2 KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA w Rzeczycy/ Gminno- Ludowy Klub Sportowy Krzna w Rzeczycy Wskaźniki rezultatu: - Liczba osób korzystających z obiektów infrastruktury społecznej /kulturalnej/turystycznej będącej przedmiotem projektu -700 osoby/rok Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Przedsięwzięcia Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski komplementarne Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach str. 176

178 Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 7/2 Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Gminny Ośrodek Kultury w Międzyrzecu Podlaskim/Gminny Ośrodek Kultury w Międzyrzecu Podlaskim Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Obszar gminy Międzyrzec Podlaski, w tym podobszar rewitalizacji sołectwo Żabce Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Narodowe Centrum Kultury (Działanie Infrastruktura Domów Kultury) Grupa docelowa to mieszkańcy gminy Międzyrzec Podlaski, w szczególności wyznaczonego podobszaru rewitalizacji sołectwo Żabce Celem głównym zadania jest poprawa warunków do prowadzenia edukacji kulturalnej przez Gminny Ośrodek Kultury w Międzyrzecu Podlaskim poprzez zakup wyposażenia do 3 świetlic wiejskich oraz sprzętu do organizacji wydarzeń plenerowych. Zostaną zakupione elementy wyposażenia świetlic wiejskich w Pościszach (na cele organizacji zajęć ruchowo- tanecznych dla dzieci, młodzieży, dorosłych i seniorów), Żabcach (zajęcia artystyczno-plastyczne dla dzieci i młodzieży) i Przychodach (zajęcia animacyjne i edukacyjne dla dzieci małych). Zostaną zakupione niezbędne elementy do organizacji wydarzeń plenerowych (zestaw nagłośnieniowy, namioty ekspresowe). Zakupy umożliwią rozwijanie działań GOK na terenie bardzo rozległej wiejskiej gminy (33 sołectwa), w przyjaznym mieszkańcom modelu rozproszonym, w oparciu o infrastrukturę będącą w zasobie Gminy Międzyrzec Podlaski i udostępnioną na potrzeby GOK. Zadanie 1. Zarządzanie W ramach zadania zostanie przygotowana dokumentacja zamówień publicznych, a także przeprowadzone postępowanie dotyczące koniecznych, przewidzianych w zadaniu 2 dostaw. Ze względu na brak w zasobach GOK specjalisty ds. zamówień publicznych, procedura zostanie przeprowadzona przy wsparciu Gminy Międzyrzec Podlaski. Zadanie 2. Dostawy wyposażenia z montażem. W ramach zadania zostaną zakupione:(1) na potrzeby zadań GOK realizowanych w Pościszach: - zakup luster o wymiarach ok. 8 x 2 m wraz z montażem zakup przenośnego systemu nagłośnieniowego zawierającego 2 kolumny głośnikowe (min. 2 x 75W), - statywy i okablowanie oraz stereofoniczny korektor graficzny z możliwością odtwarzania plików mp3. - zakup kompletu wyposażania do zajęć aerobowych (ruchowych): 20 kompletów (1 kpl.=2 szt.) ciężarków 0,75 kg, 20 kompletów pętli gumowych (taśm) do rozciągania nóg, 5 sztang do body pump, 20 szt. stepperów, str. 177

179 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gminny Ośrodek Kultury w Międzyrzecu 7/2 Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Podlaskim/Gminny Ośrodek Kultury w Międzyrzecu Podlaskim - zakup kompletu do prezentacji multimedialnych i przygotowania zajęć: laptop z oprogramowaniem, rzutnik multimedialny, drukarka, ekran przenośny.(2) na potrzeby zadań GOK realizowanych w Żabcach: zakup sztalug malarskich 10 szt. zakup kompletu do prezentacji multimedialnych i przygotowania zajęć: laptop z oprogramowaniem, rzutnik multimedialny, drukarka, ekran przenośny.(3) na potrzeby zadań GOK realizowanych w Przychodach: zakup urządzenia podłogi interaktywnej z programowaniem w wersji edukacyjnej (gry i zabawy edukacyjne) wraz z koniecznym montażem (okablowanie, montaż na suficie pomieszczenia); zakup kompletu do prezentacji multimedialnych i przygotowania zajęć: laptop z oprogramowaniem, rzutnik multimedialny, drukarka, ekran przenośny. (4) na potrzeby organizacji wydarzeń plenerowych: zakup przenośnego systemu nagłośnieniowego zawierającego 2 kolumny głośnikowe (min. 2 x 400W), statywy i okablowanie, min. 8kanałowy mikser graficzny ze wzmacniaczem oraz pudła (case y) do bezpiecznego przechowywania i transportu zestawu. - zakup 14 namiotów ekspresowych 3x3 m z nadrukowanymi oznaczeniami (nazwa/logotyp) GOK.. Oferta realizowana w ramach zadania jest zróżnicowana w zależności od umiejscowienia organizowanych przez GOK zajęć:(1) świetlica wiejska w Pościszach: zajęcia taneczno ruchowe (poczynając od tradycyjnych polskich tańców a na tańcu nowoczesnym i zajęciach aerobowo-ruchowych w rytm muzyki skończywszy) skierowane do osób dorosłych i seniorów oraz do dzieci i młodzieży w wieku od 7 do 18 lat.(2) świetlica wiejska w Żabcach: zajęcia plastyczno-artystyczne dla dzieci i młodzieży w wieku 7-16 lat; docelowo planowane są zajęcia międzypokoleniowe z aktywnym udziałem seniorów w Żabcach i pobliskim Tłuśćcu mieszka wiele starszych osób zajmujących się wyrobem lokalnego rękodzieła (od wyszywanych kanw po ozdoby wielkanocne czy bożonarodzeniowe) -chcielibyśmy aby świetlica stała się miejscem spotkań dla tych osób, aby mogli oni przekazywać swą wiedzę młodzieży, a jednocześnie wykonywać rękodzieło, które pozwoli zachować od zapomnienia lokalne i regionalne tradycje kulturowe.(3) świetlica w Przychodach zajęcia animacyjne dla dzieci, zajęcia ruchowe, gry edukacyjne, zajęcia kulinarne i plastyczne; grupa docelowa: dzieci i młodzież w wieku 7-12 lat. Docelowo planujemy, aby świetlica na stale stała się centrum aktywności dzieci małych nie tylko z Przychód, ale także z pobliskich dużych wiosek (Jelnica, Misie).(4) imprezy plenerowe różnorodne imprezy skierowane do całych rodzin (dzieci, młodzież, dorośli, seniorzy); charakter imprez to przede wszystkim rodzinno-artystyczno-ruchowe spotkania integrujące lokalna społeczność, pozwalająca zaprezentować lokalne zasoby kultury, w tym prezentacje zespołów ludowych, zespołów tanecznych, wyników lokalnych i ponadlokalnych konkursów, amatorskich prezentacji teatralnych, lokalnego rzemiosła i tradycji rękodzielniczych itp. Oddziaływanie przedsięwzięcia Realizowany projekt adresowany jest szczególnie do następujących grup odbiorców: -dzieci w wieku 0-6 lat -dzieci w wieku 7-12 lat - młodzież (13-18 lat) - dorośli -osoby starsze - osoby niepełnosprawne - szeroka grupa odbiorców -Użytkowane obiekty 3 szt., Zakup wyposażenia na potrzeby działalności kulturalnej: -wyposażenie komputerowe (w tym akcesoria komputerowe, oprogramowanie)- 6 szt. -wyposażenie multimedialne (w tym sprzęt audiowizualny, projekcyjny, str. 178

180 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 7/2 Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Gminny Ośrodek Kultury w Międzyrzecu Podlaskim/Gminny Ośrodek Kultury w Międzyrzecu Podlaskim fotograficzny, tablice interaktywne, audio przewodniki, itp.) 1 szt.; 3 zestawy - wyposażenie nagłośnieniowo oświetleniowe- 2 zestawy - specjalistyczne wyposażenie pracowni/warsztatów- 10 szt., 20 zestawów, - inne 14 szt. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Przedsięwzięcia komplementarne Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach str. 179

181 Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz Stowarzyszenie Moja Gmina/Stowarzyszenie 8/2 społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Moja Gmina Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Gmina Miedzyrzec Podlaski, w tym wyznaczone podobszary rewitalizacji sołectwa: Halasy, Rzeczyca, Rogoźnica, Strzakły i Żabce Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej , Program Rządowy na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata (Edycja 2017) Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy gminy Miedzyrzec Podlaski, w tym wyznaczonych podobszarów rewitalizacji, w wieku 60+ oraz dzieci i młodzież Konieczność realizacji wynika z potrzeby wykorzystania i wsparcia zaangażowania, aktywności i inicjatywności seniorów, a także zbyt małej (w stosunku do zwiększającej się liczby seniorów, rozległości gminy i zgłaszanych potrzeb) skali ofert działań skierowanych do osób w wieku 60+. Planowane działania oparte są o zaangażowanie w dziedzinie sztuki, kultury oraz aktywności własnej i samodzielności seniorów (zniwelowanie barier w zakresie dostępu do technologii i komunikacji, dbałość o własne zdrowie i aktywność fizyczną). Formy zajęć zostały dostosowane do potrzeb i możliwości seniorów, część zajęć będzie umożliwiała podejmowanie przez seniorów wolontariatu na rzecz innych osób (np. poprzez działania klubów seniora, uzyskanie umiejętności do realizacji warsztatów plecionkarskich w świetlicach wiejskich i szkołach). Projekt zakłada również udział osób młodych, w celu umożliwienia integracji międzypokoleniowej, w szczególności dzięki wspólnemu, aktywnemu spędzaniu wolnego czasu. Głównym celem projektu jest poprawa warunków do aktywizacji i integracji wewnątrz- i międzypokoleniowej dla seniorów z gminy Miedzyrzec Podlaski. Zakres rzeczowy projektu obejmuje: 1.Przeprowadzenie kursów i szkoleń dla seniorów pozwalających na uzyskanie wiedzy i umiejętności praktycznych, przydatnych w samodzielnym funkcjonowaniu w społeczeństwie informacyjnym (kur komputerowy), kontakt z innymi osobami oraz uprawiania roślin ekologicznych na własne potrzeby. 2. Przeprowadzenie zajęć wspierających dbałość o zdrowie i aktywność ruchową seniorów kurs dbałości o wygląd, warsztaty zdrowego stylu życia wykłady i zajęcia praktyczne na temat zdrowego odżywania i diety w wieku senioralnym połączone ze wspólnym przygotowaniem zdrowych i smacznych posiłków, dostosowanych do potrzeb zdrowotnych organizmów osób starszych oraz zajęcia str. 180

182 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz Stowarzyszenie Moja Gmina/Stowarzyszenie 8/2 społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Moja Gmina ruchowe o charakterze profilaktyki zdrowotnej, zachęcające do aktywności fizycznej i dostosowane do wieku uczestników i kondycji seniorów. 3. Zajęcia mające służyć z jednej strony integracji wewnątrz- i międzypokoleniowej wokół wspólnych zainteresowań, a z drugiej umożliwić seniorom podjęcie aktywnych działań na rzecz lokalnej społeczności warsztaty zaczarowane szydełko, warsztaty twórcze (nauka nowych form twórczości z wykorzystaniem kreatywności seniorów (warsztaty wykonywania świec, decoupage, wykonywania kosmetyków z naturalnych produktów, plecionkarskie z papierowej wikliny), warsztaty wokalne poświęcone pieśniom związanym z tradycyjnym rokiem obrzędowym. 4. Dni Otwarte klubów Seniora (3 kluby) skierowane przed wszystkim do osób starszych, podczas których nastąpi prezentacja idei klubów oraz ich dotychczasowej działalności. 5. Zawiązanie nowego klubu seniora. Efektem realizacji projektu będzie przede wszystkim wzmocnienie pozytywnych zmian w grupie 60+ z terenu gminy Międzyrzec Podlaski. Dzięki niemu wśród seniorów nastąpi obniżenie poczucia wykluczenia społecznego i lęku przed osamotnieniem. Przyczyni się również do Oddziaływanie przedsięwzięcia aktywizacji i integracji wewnątrz- i międzypokoleniowej dla seniorów, poprzez dostarczenie im koniecznej wiedzy, umiejętności i możliwości do samodzielnego funkcjonowania w nowoczesnym świecie - Liczba osób objętych programem 40, Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Przedsięwzięcia Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski komplementarne Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach str. 181

183 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz Stowarzyszenie Moja Gmina/Stowarzyszenie 8/2 społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Moja Gmina STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 9/2 Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Stowarzyszenie Społeczno -Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski/ Stowarzyszenie Społeczno -Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Podobszar rewitalizacji Halsy Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Adres Termin realizacji Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (BLGD) Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy gminy Miedzyrzec Podlaski, w tym wyznaczonych podobszarów rewitalizacji oraz turyści odwiedzający gminę Zakres przedsięwzięcia obejmuje organizacje cyklicznego wydarzenia pn. Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej. Przedmiotowe wydarzenie str. 182

184 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 9/2 Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Stowarzyszenie Społeczno -Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski/ Stowarzyszenie Społeczno -Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski przedsięwzięcia organizowane będzie w sołectwie Halasy. Festiwal będzie miął na celu popularyzację muzyki ludowej i biesiadnej, promowanie amatorskich zespołów ludowych i śpiewaczych z terenu województwa, integrację środowisk kulturalnych, prezentację wyrobów rękodzielniczych. W jego trakcie promowana będzie również ekologiczna i zdrowa żywność, a także produkty lokalne. Festiwal będzie doskonała okazją do zwiększenia aktywności, w tym międzypokoleniowej, mieszańców. Będzie również formą poszukiwań nowych piosenek, artystów, i trendów, które wejdą na stałe do repertuaru piosenki wiejskiej, ludowej, biesiadnej. Celem przedsięwzięcia jest podniesienie atrakcyjności turystycznej obszaru, rozbudzenie zainteresowania kulturą ludową regionu oraz popularyzacja muzyki ludowej i piosenki. Projekt zakłada rozwijanie aktywności społeczności lokalnej poprzez realizacje przedsięwzięcia mającego na celu ochronę dziedzictwa kulturowego obszaru. Oddziaływanie przedsięwzięcia Przedsięwzięcia komplementarne W efekcie realizacji projektu nastąpi zwiększenie atrakcyjności turystycznej obszaru rewitalizacji, co bezpośredni przełoży się na jego rozwój społeczno-gospodarczy. Nastąpi wzrost aktywności i integracji lokalnej społeczności. - Liczba osób biorących udział w wydarzeniach kulturalnych będących przedmiotem projektu osób/wydarzenie Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej str. 183

185 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 9/2 Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Stowarzyszenie Społeczno -Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski/ Stowarzyszenie Społeczno -Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 10/2 Podlaski Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Obszar gminy Międzyrzec Podlaski Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Adres Termin realizacji Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (BLGD) Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy gminy Miedzyrzec Podlaski, w tym wyznaczonych podobszarów rewitalizacji oraz turyści odwiedzający gminę Projekt zakłada opracowanie i przygotowanie i opracowanie publikacji o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski. W ramach zadania przewidziano zabranie i opublikowanie wywiadów z najstarszymi członkami lokalnego społeczeństwa dotyczących tematyki obyczajów i kultywowanych dawniej zwyczajów. Przewidziano również zorganizowanie Wieczornicy z Piłsudskim oraz nagranie płyty. str. 184

186 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 10/2 Podlaski Podlaski Projekt ten będzie okazją do zwiększenia świadomości młodych mieszkańców gminy Międzyrzec Podlaski w zakresie tradycji, dziedzictwa kulturowego oraz historycznego gminy. W efekcie jego realizacji nastąpi wzrost integracji i aktywności mieszkańców gminy. Oddziaływanie przedsięwzięcia - Liczba publikacji o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy 1szt., - Liczba osób, które podniosły swoją wiedzę o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy 200 osób. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Przedsięwzięcia Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach komplementarne Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach str. 185

187 Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 11/2 Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Oddziaływanie przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Obsza rewitalizacji sołectwo Rzeczyca Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Adres Termin realizacji , Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (Poddziałanie: Wsparcie inwestycji związanych z tworzeniem, ulepszaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycji w energie odnawialną i oszczędzanie energii ) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy wyznaczonego podobszaru rewitalizacji sołectwa Rzeczyca Zdiagnozowanym problemem podobszaru rewitalizacji jest niewystarczający poziom jego skanalizowania. Brak kanalizacji generuje problemy związane zarówno z utrzymaniem stanu sanitarnego na odpowiednim poziomie jaki i zapewnienie komfortu życia mieszkańców na minimalnym poziomie w odniesieniu do standardów europejskich. Niedostateczne wyposażenie w infrastrukturę techniczną hamuje rozwój przedsiębiorczości oraz wpływa negatywnie na poziom życia mieszkańców. Na obszarze sołectwa Rzeczyca następuje niekontrolowany zrzut ścieków z gospodarstw domowych bezpośrednio do gruntu i wód. Sytuacja taka powoduje obniżenie klas czystości wód (powierzchniowych i podziemnych), co ma wiele niekorzystnych skutków, m. in. w obniżaniu atrakcyjności turystycznej obszaru. Celem operacji jest wsparcie lokalnego rozwoju obszarów wiejskich poprzez budowę kanalizacji sanitarnej umożliwiającej zbiorowe odprowadzanie ścieków na terenie realizacji inwestycji, wpływającej na poprawę warunków życia mieszkańców oraz regulację gospodarki ściekowej i ochronę środowiska naturalnego w gminie Międzyrzec Podlaski. Przedsięwzięcie obejmuje budowę sieci kanalizacyjnej wraz z przepompowaniami w obrębie ulic: Radzyńskiej, Kolejowej i Gościniec w miejscowości Rzeczyca o łącznej długości 3,37 km. Ograniczenie zrzutu ładunku zanieczyszczeń wpłynie na poprawę zdrowia mieszkańców z obszaru inwestycji sołectwa Rzeczyca. Zmniejszony poziom zanieczyszczeń ścieków odprowadzanych do środowiska przyczyni się do poprawy jakości wód i pozwoli na zminimalizowanie zagrożenia zanieczyszczenia wód podziemnych. Zagrożenie to jest związane z infiltracją wód. Uporządkowana gospodarka ściekowa na terenie sołectwa przyczyni się do zmniejszenia kosztów obsługi ludności z jego obszaru w zakresie odprowadzania ścieków. W wyniku inwestycji zostaną uzupełnione braki w uzbrojeniu terenu, co wpłynie na zwiększenie atrakcyjności str. 186

188 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 11/2 Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Podlaski osadniczej i inwestycyjnej podobszar rewitalizacji. Zmniejszenie ogólnej emisji zanieczyszczeń odprowadzanych z oczyszczalni ścieków do środowiska wpłynie na polepszenie stanu wszystkich walorów środowiskowych. Zwiększona ochrona środowiska wpływa korzystnie na wzrost atrakcyjności obszaru pod względem turystycznym. Wskaźniki realizacji projektu: 1. Liczba planowanych przyłączy kanalizacyjnych 52 szt.; 2. Planowana wartość zwiększonej objętości oczyszczonych ścieków w wyniku realizacji operacji ,50 m 3 /rok; 3. Liczba planowanych odbiorców operacji, korzystających z ulepszonej infrastruktury 208 osób; 4. Długość systemu kanalizacji zbiorczej dla ścieków komunalnych 3,37 km. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Przedsięwzięcia Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski komplementarne Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski str. 187

189 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 11/2 Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 12/2 Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Oddziaływanie przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Podobszar rewitalizacji sołectwo Rogoźnica Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 6.4 Gospodarka wodno-ściekowa) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy wyznaczonego podobszaru rewitalizacji sołectwa Rogoźnica Projekt zamierza rozwiązać wszystkie zdiagnozowane problemy: * Niedoinwestowanie infrastruktury sieciowej * Nieodpowiednia jakość wody pitnej * Nieodpowiednia jakość wody pitnej* zróżnicowanie rozwojowe gmin województwa lubelskiego, występowanie gmin, w których sytuacja zaopatrzenia w wodę jest zaniedbana, niedoinwestowana lub przestarzała. Tylko kompleksowe rozwiązanie wszystkich ww. problemów przyniesie pożądane efekty - poprawa jakości ochrony środowiska oraz warunków fito-sanitarnych oraz podniesienie jakości życia w gminie Międzyrzec Podlaski. Celem projektu jest modernizacja i rozbudowa systemu zbiorowego zaopatrzenia w wodę, ulepszenie systemu zaopatrzenia w wodę, wzrost liczby mieszkańców (osób) korzystających z ulepszonego zaopatrzenia w wodę. Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy gminy biorący w nim udział. W efekcie realizacji przedsięwzięcia nastąpi znaczna poprawa jakości życia mieszkańców obszaru gminy Miedzyrzec Podlaski, w tym wyznaczonego obszaru rewitalizacji. Poprawie ulegnie jakość dostarczanej wody i niezawodność w jej dostawie, oraz poprawi się stan fitosanitarny mieszkańców gminy. Projekt wpłynie także na zwiększenie atrakcyjności osadniczej oraz inwestycyjnej części terenu gminy. Wskaźniki realizacji projektu: str. 188

190 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 12/2 Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Podlaski 1. Liczba dodatkowych osób korzystających z ulepszonego zaopatrzenia w wodę (CI18)- osoba- 1899; 2. Wydajność dobowa wybudowanych ujęć wody- m3 / dobę-1350; 3. Liczba wybudowanych ujęć wody- szt.- 1, 00; 4. Liczba wspartych stacji uzdatniania wody- szt.- 1, 00; 5. Przewidywana liczba osób korzystających z ulepszonego zaopatrzenia w wodę- osoba Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Przedsięwzięcia Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach komplementarne Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach str. 189

191 Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 13/2 Miedzyrzec Podlaski Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Podobszar rewitalizacji sołectwo Rogoźnica oraz obszar zdegradowany sołectwo Tłuściec Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 5.2 Efektywność energetyczna sektora publicznego) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Grupę docelową stanowią mieszkańcy gminy oraz użytkownicy budynków użyteczności publicznej znajdujących się w miejscowościach Rogoźnica (Zespół Szkolno-Przedszkolny) oraz Tłuściec (remizo-świetlica) Obecny stan techniczny budynków ZSP w Rogoźnicy i remizo - świetlicy w Tłuśćcu oraz potrzeba racjonalizacji zużycia energii są głównymi przesłankami realizacji niniejszego projektu. Obiekty zostały wybudowane w latach 1960 i 1967w konstrukcji tradycyjnej murowanej. Z obiektów łącznie korzysta 730 osób (uczniowie i personel szkoły 260 osób, użytkownicy świetlicy mieszk. Tłuśca, NGO,OSPok 470 osób). Ściany zewnętrzne budynku świetlico-remizy nie są właściwie docieplone, o czym świadczą wysokie współczynniki przenikania ciepła dla tego obiektu wskazane w audycie energetycznym. W obu budynkach stropy nie spełniają wymagań izolacyjności cieplnej określonych w przepisach branżowych. Dodatkowo na niski komfort cieplny w pomieszczeniach obiektu w Tłuśćcu wpływa także stan techniczny podłóg, okien, drzwi, zewnętrznych, które są nieszczelne i znacznie zużyte, w związku, z czym również nie spełniają wymagań izolacyjności cieplnej. Elementy te obecnie nie zapewniają wymaganej termoizolacji przedmiotowych budynków oraz efektywnej gospodarki energetycznej tychże obiektów, co bezpośrednio wiąże się z ich znaczną energochłonnością, a tym samym zwiększonymi kosztami ponoszonymi na ich ogrzewanie i eksploatację. Obiekty ogrzewane są za pomocą kotłowni olejowej o mocy 185 KW (szkoła) oraz pieca kaflowego opalanego węglem kamiennym (remizo - świetlica). Roczne zapotrzebowanie na ciepło w standardowym sezonie grzewczym z uwzględnieniem sprawności systemu ogrzewania wynosi 1682,8 GJ (szkoła) i 269,89GJ(świetlico-remiza). Główną przyczyną dużego zużycia energii (ciepła) są nadmierne straty ciepła. Zły stan techniczny obiektów, przekłada się na poziom świadczonych usług oświatowych i społecznych, zanieczyszczenie powietrza oraz komfort pobytu mieszkańców w budynku szkoły i remizo-świetlicy. Dodatkowo, zarówno budynek ZSP w Rogoźnicy, jak i budynek w Tłuśćcu charakteryzują się dużym zużyciem energii elektrycznej dla potrzeb oświetlenia. Wysokie straty energii przekładają się na koszty obiektów i na kondycję finansową gminy. Istniejąca infrastruktura jest także niedogodna dla interesariuszy z niepełnosprawnościami. Z przedstawionej sytuacji wynika, że potrzeby interesariuszy nie są str. 190

192 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 13/2 Miedzyrzec Podlaski Podlaski zaspokajane w wystarczającym stopniu i należy podjąć działania zmierzające do: * zmniejszenie kosztów związanych z ogrzewaniem budynków użyteczności publicznej, poprzez wykonanie odpowiedniej termoizolacji budynków, spełniającej wymagania izolacyjności cieplnej określonej w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie oraz zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych poprzez montaż pomp ciepła i instalacji fotowoltaicznych oraz kotła na pellet; * zapewnienie odpowiedniego komfortu cieplnego w każdym budynku oraz adaptacja do potrzeb osób z niepełnosprawnościami; * ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko natur., zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery poprzez redukcję zużycia energii na skutek odpowiedniej termoizolacji budynków oraz modernizacji systemu grzewczego w tym zwiększenia wykorzystania OZE do produkcji energii cieplnej - wymiana źródła ciepła na bardziej przyjazne środowisku (pompy ciepła (szkoła) i kocioł 22 kw na biomasę(remiza), wymiana oświetlenia na energooszczędne; * ograniczenie wydatków środków finansowych na niwelowanie skutków złej izolacji pomieszczeń poszczególnych budynków; * podniesienie standardów świadczenia usług publicznych na terenie gminy; * promowanie wśród mieszkańców gminy prowadzenia działań termomodernizacyjnych i podnoszących efektywność energetyczną. Obecny stan techniczny obiektu szklonego w Rogoźnicy oraz remizo-świetlicy w Tłuśćcu stwarza szereg uciążliwości i problemów dla zidentyfikowanych grup interesariuszy. Problemy interesariuszy zostały zidentyfikowane w oparciu o konsultacje z mieszkańcami podczas prac nad Planem Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Międzyrzec Podlaski. Problemy interesariuszy są bezpośrednio związane z brakiem termomodernizacji ww. obiektów, co przekłada się na szersze problemy o charakterze ekonomicznym, środowiskowym i społecznym m.in. obniżenie jakości warunków realizacji funkcji oświatowych i kulturalnych w gminie, lokalne zanieczyszczenia powietrza, obniżenie jakości życia oraz spadek atrakcyjności gminy jako miejsca zamieszkania. Do problemów Gminy Międzyrzec Podlaski można zaliczyć również wysokie koszty utrzymania i eksploatacji obiektów użyteczności publicznej związanych z nadmiernym zużyciem energii cieplnej i elektrycznej, trudności z utrzymaniem stałej temperatury w obiektach, niespełnienie przypisanych funkcji i norm przez obiekty, brak środków finansowych na samodzielną termomodernizację obiektów.stosowane dotychczas rozwiązania powodują konieczność ponoszenia kosztów uzależnionych od ilości zużywanej energii. Problemem dla mieszkańców jest brak możliwości realizacji wszystkich zgłaszanych potrzeb przy uwzględnieniu ograniczonych środków budżetowych. Produkcja energii cieplnej w sposób tradycyjny rodzi także problemy w ujęciu globalnym. Jej konsekwencją jest nadmierna konsumpcja zasobów surowców energetycznych oraz problemy z zanieczyszczeniem środowiska naturalnego. Degradacja środowiska występuje już w fazie pozyskiwania surowców przez niszczenie powierzchni Ziemi, tworzenie hałd kopalnianych oraz powstawania dużych ilości zasolonych wód odprowadzanych do rzek. W fazie wytwarzania energii za pomocą konwencjonalnych technologii polegających m. in. na spalaniu węgla powstają ogromne ilości zanieczyszczeń w postaci emitowanych do atmosfery pyłów i gazów. Projekt obejmuje termomodernizację 2 budynków użyteczności publicznej - ZSP w Rogoźnicy (pow. użytkowa 1 393,10 m²) oraz świetlicoremiza w Tłuśćcu (pow. użytkowa 558,73 m²).zakres prac obejmuje m.in. - ZSP Rogoźnica - docieplenie stropu, modernizacja oświetlenia, montaż OZE w postaci gruntowej pompy ciepła (134 kw) zasilanej instalacją fotowoltaiczną (30 kw); - Świetlico-remiza w Tłuśćcu - ocieplenie ścian zewnętrznych i stropu; wymiana pokrycia dachowego, modernizacja oświetlenia, wykonanie instalacji c.o. wraz z montażem OZE - kocioł pelletowy o mocy 22 kw, modernizacja oświetlenia. Projekt jest odpowiedzią na problemy sektora samorządowego oraz społeczności lokalnej. Jego realizacja przyczyni się do wypełniania przez władze gminy (krajowych i przyjętych w dok. strategicznych) w zakresie zmniejszania energochłonności sektora publicznego i emisji Oddziaływanie przedsięwzięcia zanieczyszczeń powietrza oraz wzrostu udziału OZE w ogólnym bilansie energetycznym. Realizacja zakresu rzeczowego wynikającego z audytów energetycznych umożliwia poprawę efektywności energetycznej, w wyniku której możliwe będzie ograniczenie ilości zużywanej energii dla potrzeb eksploatacji obiektów objętych przedsięwzięciem. Mniejsza ilość zużywanej energii umożliwi zmniejszenie obciążeń str. 191

193 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 13/2 Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Miedzyrzec Podlaski Podlaski finansowych Gminy Międzyrzec Podlaski. Realizacja projektu umożliwia także zwiększenie produkcji energii z OZE, a wyprodukowana energia będzie wykorzystywana w całości na potrzeby budynków użyteczności publicznej. Realizacja projektu przyniesie znaczące korzyści zarówno w wymiarze lokalnym i regionalnymi oraz co najważniejsze, w ujęciu globalnym. Przyczyni się on do realizacji aktualnej polityki energetycznej kraju i zobowiązań lokalnych. Bezpośrednio wpłynie na ograniczenie zapotrzebowania na energię cieplną pozyskiwaną tradycyjnymi sposobami, co przełoży się na zmniejszenie zużycia konwencjonalnych surowców energetycznych oraz poprawę efektywności ich wykorzystywania. Dzięki niemu nastąpi spadek zapotrzebowania na energię elektryczną z sieci, co przyczyni się do ograniczenia negatywnego wpływu funkcjonowania energetyki zawodowej na środowisko. Projekt zwiększy bezpieczeństwo energetyczne obszaru. Efektem redukcji emisji zanieczyszczeń do atmosfery będzie poprawa stanu środowiska naturalnego gminy podnosząca jej atrakcyjność. W ujęciu lokalnym przedsięwzięcie wpłynie na zaspokojenie potrzeb społeczności - poprawę warunków technicznych i zwiększenie komfortu użytkowania budynków użyteczności publicznej. Poprzez realizację działań w zakresie podniesienia efektywności energetycznej przyniesie także korzyści ekonomiczne - zmniejszenie obciążeń budżetowych związanych z eksploatacją przedmiotowych budynków. Oszczędności wygenerowane w związku z realizacją przedsięwzięcia przełożą się na realizację kolejnych zadań własnych samorządu. Korzystnie wpłynie na zdrowie mieszkańców przyczyniając się do ograniczenia zachorowań, będących efektem zanieczyszczenia środowiska. Celem głównym projektu jest wzrost efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej przyczyniający się do poprawy jakości środowiska naturalnego na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski. Cele szczegółowe: Zoptymalizowanie działań zwiększających efektywność energetyczną sektora publicznego, 2.Łagodzenie zmian klimatu poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery, 3. Zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej z OZE. Realizacja celu projektu wpłynie bezpośrednio na poprawę jakości i komfortu użytkowania ww. budynków a także zaspokojenie potrzeb lokalnej społeczności. Poprawa efektywności energetycznej wpłynie z kolei na łagodzenie zmian klimatu poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Dodatkowo proj. wpłynie na wzrost wykorzystania energii z OZE poprzez montaż instalacji OZE w budynkach objętych projektem. Ograniczenie zapotrzebowania na energię cieplną i elektryczną produkowaną w sposób konwencjonalny przyniesie pozytywne efekty ekologiczne w postaci: substytucji paliw kopalnych i racjonalizacji ich użytkowania oraz ograniczenia negatywnego wpływu funkcjonowania energetyki zawodowej na środowisko naturalne. Wskaźniki rezultatu: 1. Ilość zaoszczędzonej energii cieplnej ,20 GJ/rok; 2. Ilość zaoszczędzonej energii elektrycznej 35,89 MWh/rok; 3. Produkcja energii cieplnej z nowo wybudowanych/nowych mocy wytwórczych instalacji wykorzystujących OZE 138,83MWh/rok; 4. Produkcja energii elektrycznej z nowo wybudowanych/nowych mocy wytwórczych instalacji wykorzystujących OZE 29,69 MWhe/rok; 5. Dodatkowa zdolność wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych (CI30) - 0,186 MW; 6. Zmniejszenie rocznego zużycia energii pierwotnej w budynkach publicznych (CI32) ,20 kwh/rok; 7. Szacowany roczny spadek emisji gazów cieplarnianych (CI34) 113,66 tony równoważnika CO2/rok. Wskaźniki produktu: 1. Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami 1 szt.; 2. Liczba wybudowanych jednostek wytwarzania energii cieplnej z OZE 2 szt.; 3. Liczba zmodernizowanych energetycznie budynków 2 szt.; 4. Powierzchnia użytkowa budynków poddanych termomodernizacji ,83 m2; 5. Liczba wybudowanych jednostek wytwarzania energii elektrycznej z OZE 1 szt. Przedsięwzięcia Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych str. 192

194 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 13/2 Miedzyrzec Podlaski Podlaski komplementarne i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 14/2 Podlaski Podlaski Powiązanie Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 str. 193

195 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 14/2 Podlaski Podlaski z celami LPR Powiązanie bezpośrednie Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Podobszar rewitalizacji sołectwo Rogoźnica Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rogoźnicy Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: , Promocja niskoemisyjności) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Grupę docelową stanowią mieszkańcy gminy oraz użytkownicy Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Rogoźnicy Interesariusze (władze gminy i placówki) zobowiązani są do prowadzenia działań dydaktycznych, ogólnorozwojowych i dodatkowych w istniejącym obiekcie. Obiekt nie posiada miejsca, w którym można byłoby organizować zajęcia rekreacyjne, sportowe czy dodatkowo - wydarzenia kulturalne, ekologiczne, spotkania, pogadanki, wystawy prac konkursowych i tym podobne. Koszt utrzymania infrastruktury jest dosyć wysoki, dlatego planuje się budowę nowego budynku pasywnego pełniącego funkcję Sali gimnastycznej przy ZSP w Rogoźnicy. W ramach prac będzie wybudowany nowy budynek pasywny, który będzie wykorzystywał OZE do produkcji ciepła oraz energii elektrycznej w wykorzystaniem pompy ciepła oraz instalacji fotowoltaicznej. Projekt zakłada montaż pomp ciepła o mocy ok. 175 kw oraz instalacji fotowoltaicznej o mocy ok. do 40 kw. Realizacja projektu przyczyni się do ograniczenia emisji CO2, oraz kwaśnych emisji do atmosfery wywołujących efekt cieplarniany. Tym samym projekt przeciwdziała zmianom klimatycznym. Alternatywne metody pozyskiwania energii, wpisujące się w zrównoważone kształtowanie środowiska i racjonalne korzystanie z jego zasobów, a także przeciwdziałanie zanieczyszczeniom. Energia geotermalna oraz słoneczna wykorzystana za pośrednictwem pompy ciepła, instalacji fotowoltaicznej pozwala uniknąć wytwarzania wielu szkodliwych związków. Ponadto, instalacje pomp ciepła, i fotowoltaiczne pracują bezgłośnie, charakteryzują się estetycznym wyglądem, długą żywotnością oraz dużą efektywnością. Projekt pozytywnie wpływa na świadomość ekologiczną społeczeństwa - skłania do oszczędzania energii i poszanowania środowiska naturalnego. Projekt nie zniszczy walorów przyrodniczych ani krajobrazowych otoczenia, w szczególności na obszarach o wysokich walorach przyrodniczych, w tym Natura Realizacja nie wpłynie na pogorszenie się jakości stanu środowiska w jego otoczeniu, a wręcz przeciwnie wpłynie na jego poprawę poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Projekt zostanie zrealizowany przy zachowaniu największej dbałości o jakość środowiska naturalnego, przyrody i jej bioróżnorodności przy optymalnym wykorzystaniu zasobów naturalnych i racjonalnej gospodarce odpadami. Potrzeba realizacji projektu wynika z określonej wizji rozwoju Gminy Międzyrzec Podlaski, zapisów Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Międzyrzec Podlaski oraz wprost ze zgłaszanych przez mieszkańców problemów. Konieczność realizacji związana jest z potrzebą umożliwienia dostępu do rozwiązań przynoszących wymierne korzyści ekonomiczne i środowiskowe. Daje szansę na podniesienie jakości str. 194

196 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 14/2 Podlaski Podlaski życia mieszkańców gminy (zmniejszenie zanieczyszczeń powietrza. Dzięki niemu nastąpi zwiększenie komfortu życia lokalnej społeczności i wzrost tożsamości lokalnej wraz z komunikowaniem sukcesów i poprawy infrastruktury gminnej. Realizacja przyczyni się do redukcji emisji CO2, pyłów, zmniejszenia zużycia energii finalnej oraz wzrostu bezpieczeństwa, poprawie stanu zdrowia mieszkańców i wzrostu jakości życia. Celem projektu jest ograniczenie zużycia energii finalnej oraz redukcja emisji CO2 i pyłów PM10 i PM2, których stężenie w okresie grzewczym przekracza normy środowiskowe. Energooszczędne i dopasowane do potrzeb oświetlenie oraz energooszczędne i tańsze ogrzewanie budynków użyteczności publicznej to cel, do którego dąży Gmina Międzyrzec Podlaski. Priorytetem dla władz gminy jest sukcesywna modernizacja tradycyjnych budynków, w tym źródeł ciepła i energii, które obniży koszty i spełni obowiązujące wymogi prawne. Modernizacja pieców tradycyjnych przyniesie oszczędności ekonomiczne ale także wpłynie na redukcję emisji CO2 i pyłów, które w okresie zimowych przekraczają normy środowiskowe. W ramach prac będzie wybudowany nowy budynek pasywny, który będzie wykorzystywał OZE do produkcji ciepła oraz energii elektrycznej w wykorzystaniem pompy ciepła oraz instalacji fotowoltaicznej. Projekt jest odpowiedzią na problemy zarówno sektora samorządowego, jaki i mieszkańców Gminy. Jego realizacja przyczyni się do wypełniania przez Władze Gminy, przyjętych w dokumentach strategicznych i PGN, zobowiązań w zakresie redukcji emisji CO2 i pyłów, zmniejszenia zużycia energii finalnej. Projekt bezpośrednio wpłynie na redukcję emisji zanieczyszczeń skutkując poprawą jakości środowiska naturalnego i powietrza w gminie. Poprawie ulegnie lokalny ekosystem, co będzie miało przełożenie na polepszenie stanu zdrowia społeczności gminnej. Realizacja projektu pociągnie za sobą wzrost świadomości ekologicznej oraz zmiany postaw konsumpcyjnych wśród jego uczestników oraz pozostałych mieszkańców. Energooszczędne i dopasowane do potrzeb oświetlenie oraz energooszczędne i tańsze ogrzewanie budynków użyteczności publicznej to cel, do którego dąży Gmina Międzyrzec Podlaski. Priorytetem dla władz gminy jest sukcesywna modernizacja tradycyjnych budynków, w tym źródeł ciepła i energii, które obniży koszty i spełni obowiązujące wymogi prawne. Modernizacja pieców tradycyjnych przyniesie oszczędności ekonomiczne ale także wpłynie na redukcję emisji CO2 i pyłów, które w okresie zimowych przekraczają normy środowiskowe. Realizacja przedsięwzięcia, w dłuższym horyzoncie czasowym, poza natychmiastowymi (bezpośrednimi) korzyściami dla mieszkańców gminy objętych zasięgiem oddziaływania projektu, wywoła liczne (pośrednie) konsekwencje: * infrastruktura techniczna jako podstawowa płaszczyzna rozwoju przedsiębiorczości (postaw przedsiębiorczych wśród uczniów, zwłaszcza w dziedzinie ekologii i OZE) Oddziaływanie przedsięwzięcia będzie zapobiegała marginalizacji społecznej i ekonomicznej społeczności lokalnej, wynikającej z jej zamieszkania w jednym z województw o najniższych wskaźnikach makroekonomicznych w kraju tym dochodu "per capita" mieszkańca, * na obszarze oddziaływania projektu poprawie ulegną warunki sprzyjające przyrostowi osadnictwa, * wzrośnie wartość nieruchomości i gruntów zlokalizowanych na obszarze bezpośredniego oddziaływania projektu, * planowane przedsięwzięcie stanowiąc infrastrukturalną bazę rozwojową będzie dawało impuls inwestycyjny dla władz gminy, lokalnych przedsiębiorców i potencjalnych inwestorów zewnętrznych, *poprawi się stan środowiska i zdrowia mieszkańców. Wskaźniki rezultatu: 1. Ilość zaoszczędzonej energii cieplnej 0,00 GJ/rok; 2. Szacowany roczny spadek emisji gazów cieplarnianych (CI34) 0,00 tony równoważnika CO2/rok. Wskaźniki produktu: 1. Liczba zmodernizowanych źródeł ciepła 0 szt.; 2. Liczba wybudowanych budynków z uwzględnieniem standardów budownictwa pasywnego 1 szt.; 3. Liczba przebudowanych budynków z uwzględnieniem standardów budownictwa pasywnego 0 szt.; str. 195

197 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 14/2 Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Podlaski Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Przedsięwzięcia Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach komplementarne Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner str. 196

198 Powiązanie z celami LPR 15/2 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Obszar gminy Międzyrzec Podlaski Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Adres Termin realizacji Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: , Promocja niskoemisyjności) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Grupę docelową stanowią mieszkańcy gminy Międzyrzec Podlaski Problemy interesariuszy: - zanieczyszczone powietrze, zwłaszcza w okresie zimowym związane z przekroczeniami stężenia pyłów PM10 i PM2,5 pochodzących głównie ze spalania węgla na cele grzewcze, - występowanie chorób układu oddechowego bądź złego samopoczucia wynikającego z zadymienia i złego stanu jakości powietrza, - wysokie rachunki za prąd i zakup paliw grzewczych dla budynku szkoły i na oświetlenie (w tym uliczne), - niesprawiedliwe w ujęciu gminnym podejście do konieczności pokrycia kosztów oświetlenia na drogach powiatu, województwa czy drogach krajowych; - niebezpieczeństwo dla osób uczestniczących w ruchu drogowym, zwłaszcza w porze "po zmroku" (pora wieczorna, nocna i przed świtem) zwłaszcza w okresie zimowym - ograniczone środki budżetowe na utrzymanie oświetlenia - nie wspominając o nowych inwestycjach, modernizacjach czy inwestycjach odtworzeniowych. Projekt zakłada wymianę opraw oświetlenia ulicznego na LED-owe na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski oraz wymianę źródła ciepła i oświetlenia wewnętrznego w Szkole Podstawowej w Krzewicy. Celem projektu jest ograniczenie zużycia energii finalnej oraz redukcja emisji CO2 i pyłów PM10 i PM2, których stężenie w okresie grzewczym przekracza normy środowiskowe. Energooszczędne i dopasowane do potrzeb oświetlenie drogowe oraz energooszczędne i tańsze ogrzewanie budynków użyteczności publicznej to cel, do którego dąży Gmina Międzyrzec Podlaski. Priorytetem dla władz gminy jest równomierna rekonstrukcja i wymiana i wydajne oświetlenia na terenie całej gminy oraz sukcesywna modernizacja tradycyjnych źródeł ciepła, które obniży koszty i spełni obowiązujące wymogi prawne. Realizacja przedsięwzięcia, w dłuższym horyzoncie czasowym, poza natychmiastowymi (bezpośrednimi) korzyściami dla mieszkańców gminy objętych zasięgiem oddziaływania projektu, wywoła liczne (pośrednie) konsekwencje: * powstaną infrastrukturalne warunki do rozwoju przedsiębiorczości, a co za tym idzie zatrudnienia i mobilności str. 197

199 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec 15/2 Podlaski zadanie 2 Podlaski zawodowej mieszkańców, * infrastruktura techniczna jako podstawowa płaszczyzna rozwoju przedsiębiorczości będzie zapobiegała marginalizacji społecznej i ekonomicznej społeczności lokalnej, wynikającej z jej zamieszkania w jednym z województw o najniższych wskaźnikach makroekonomicznych w kraju tym dochodu "per capita" mieszkańca, * na obszarze oddziaływania projektu poprawie ulegną warunki sprzyjające przyrostowi osadnictwa, * wzrośnie wartość nieruchomości i gruntów zlokalizowanych na obszarze bezpośredniego oddziaływania projektu, * planowane przedsięwzięcie stanowiąc infrastrukturalną bazę rozwojową będzie dawało impuls inwestycyjny dla władz gminy, lokalnych przedsiębiorców i potencjalnych inwestorów zewnętrznych, * w długiej perspektywie czasu, dzięki zredukowaniu ryzyka zanieczyszczeń powietrza pyłami i CO2, poprawie ulegnie stan zdrowia mieszkańców. Oddziaływanie przedsięwzięcia Przedsięwzięcia komplementarne W efekcie realizacji projektu nastąpi ograniczenie zużycia energii finalnej oraz redukcja emisji CO2 i pyłów PM10 i PM2, których stężenie w okresie grzewczym przekracza normy środowiskowe. Energooszczędne i dopasowane do potrzeb oświetlenie drogowe oraz energooszczędne i tańsze ogrzewanie budynków użyteczności publicznej to cel, do którego dąży Gmina Międzyrzec Podlaski. Priorytetem dla władz gminy jest równomierna rekonstrukcja i wymiana i wydajne oświetlenia na terenie całej gminy oraz sukcesywna modernizacja tradycyjnych źródeł ciepła, które obniży koszty i spełni obowiązujące wymogi prawne. Modernizacja oświetlenia drogowego w gminie w kierunku nowoczesnego oświetlenia drogowego LED, to nie tylko potencjalna oszczędność energii oraz krótki okres zwrotu inwestycji, ale przede wszystkim redukcja zużycia energii i emisji CO2 nawet do 70% w porównaniu z konwencjonalnym oświetleniem. Modernizacja pieców tradycyjnych przyniesie oszczędności ekonomiczne ale także wpłynie na redukcję emisji CO2 i pyłów, które w okresie zimowych przekraczają normy środowiskowe Wskaźniki rezultatu: 1. Ilość zaoszczędzonej energii cieplnej 921, 60GJ/rok; 2. Szacowany roczny spadek emisji gazów cieplarnianych (CI34) 208, 86- tony równoważnika CO2/rok, 3. Liczba wspartych energooszczędnych punktów świetlnych , 00 szt. Wskaźniki produktu: 1. Liczba zmodernizowanych źródeł ciepła 1szt.; 2. Liczba wybudowanych budynków z uwzględnieniem standardów budownictwa pasywnego 0 szt.; 3. Liczba przebudowanych budynków z uwzględnieniem standardów budownictwa pasywnego 0 szt.; 4. Liczba nowych stanowisk pomiarowych na potrzeby monitoringu stanu środowiska - 0 szt. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju str. 198

200 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 15/2 Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Gmina Międzyrzec Podlaski/ Gmina Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Podlaski Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 16/2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Spółdzielnia Mieszkaniowa w Halasach/ Spółdzielnia Mieszkaniowa w Halasach Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Umiejscowienie Podobszar rewitalizacji sołectwo Halasy: 44, 5, 46, 47, 48, 49, 50, 53, 54, 55, 56 Obszar rewitalizacji str. 199

201 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 16/2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Spółdzielnia Mieszkaniowa w Halasach/ Spółdzielnia Mieszkaniowa w Halasach (działki: 417, 427, 426, 425, 397, 398, 421, 422, 419, 420) Poza obszarem rewitalizacji Ramy realizacji Grupa docelowa Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 5.3 Efektywność energetyczna sektora mieszkaniowego) oraz środki budżetu spółdzielni mieszkaniowej Grupę docelową stanowią mieszkańcy podobszaru rewitalizacji sołectwa Halasy budynków wielorodzinnych na osiedlu mieszkaniowym (około 450 soób) Zły stan techniczny budynków wielorodzinnych będących własnością Spółdzielni Mieszkaniowej w Halasach oraz potrzeba racjonalizacji zużycia energii są głównymi przesłankami realizacji niniejszego projektu. Przedmiotowe budynki powstały w latach 70-tych i stanowiły własność PGR. Przedmiotowe budynki wymagają podjęcia interwencji przeprowadzenia głębokiej termomodernizacji. Charakterystyka przedsięwzięcia Źródło: DRAFT Consulting Oddziaływanie przedsięwzięcia Projekt jest odpowiedzią na problemy sektora mieszkaniowego oraz społeczności lokalnej. Poza tym jego realizacja przyczyni się do wypełniania przez władze gminy (krajowych i przyjętych w dok. strategicznych) w zakresie zmniejszania energochłonności sektora mieszkaniowego i emisji zanieczyszczeń powietrza. Realizacja zakresu rzeczowego wynikającego z audytów energetycznych umożliwia poprawę efektywności energetycznej, w wyniku której możliwe będzie ograniczenie ilości zużywanej energii dla potrzeb eksploatacji obiektów objętych przedsięwzięciem. Mniejsza ilość zużywanej energii umożliwi zmniejszenie obciążeń finansowych ponoszonych przez mieszkańców wspólnoty mieszkaniowej. Przedsięwzięcie wpłynie na zaspokojenie potrzeb społeczności - poprawę warunków technicznych i zwiększenie komfortu użytkowania budynków mieszkalnych. Poprzez realizację działań w zakresie podniesienia efektywności energetycznej przyniesie także korzyści ekonomiczne - zmniejszenie obciążeń budżetów domowych związanych z eksploatacją przedmiotowych budynków. Oszczędności wygenerowane w związku z realizacją przedsięwzięcia będą mogły zostać wykorzystane na inne cle. str. 200

202 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 16/2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Spółdzielnia Mieszkaniowa w Halasach/ Spółdzielnia Mieszkaniowa w Halasach Celem głównym projektu jest wzrost efektywności energetycznej budynków mieszkalnych przyczyniający się do poprawy jakości środowiska naturalnego na terenie gminy Międzyrzec Podlaski. Cele szczegółowe: Zoptymalizowanie działań zwiększających efektywność energetyczną sektora mieszkalnego, 2.Łagodzenie zmian klimatu poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery, 3. Zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej z OZE. Realizacja celu projektu wpłynie bezpośrednio na poprawę jakości i komfortu użytkowania ww. budynków a także zaspokojenie potrzeb lokalnej społeczności. Poprawa efektywności energetycznej wpłynie z kolei na łagodzenie zmian klimatu poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Dodatkowo proj. wpłynie na wzrost wykorzystania energii z OZE poprzez montaż instalacji OZE w budynkach objętych projektem. Ograniczenie zapotrzebowania na energię cieplną i elektryczną produkowaną w sposób konwencjonalny przyniesie pozytywne efekty ekologiczne w postaci: substytucji paliw kopalnych i racjonalizacji ich użytkowania oraz ograniczenia negatywnego wpływu funkcjonowania energetyki zawodowej na środowisko naturalne. 1. Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami 11 szt.; 2. Liczba zmodernizowanych energetycznie budynków 11 szt.; Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Przedsięwzięcia Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy komplementarne KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim str. 201

203 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 16/2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Spółdzielnia Mieszkaniowa w Halasach/ Spółdzielnia Mieszkaniowa w Halasach Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu Gmina Międzyrzec Podlaski/Gmina Międzyrzec 17/2 mieszkaniowym w Halasach Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Podobszar rewitalizacji sołectwo Halasy osiedla mieszkaniowe Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania , Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 13.4 Rewitalizacja obszarów wiejskich) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Mieszkańcy wyznaczonego podobszaru rewitalizacji sołectwa Halasy W obszarze osiedla mieszkaniowego (stanowiącego pozostałość po PGR) znajduje się nieuporządkowana i niezagospodarowana przestrzeń publiczna. Znajduje się ona w stanie naturalnym. Szczególnie problematyczny w tym zakresie jest brak wykorzystania potencjału przedmiotowego obszaru. Centralna część osiedla budynków wielorodzinnych powinna stanowić przestrzeń tętniącą życiem, naturalne miejsce spotkań i integracji społeczności lokalnej. Głównym celem przedsięwzięcia jest uporządkowanie i zagospodarowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej i przywrócenie im funkcji użytkowych prowadzące do wyprowadzenia podobszaru zdegradowanego ze stanu kryzysu. Poprzez realizacje projektu nastąpi polepszenie jakości życia mieszkańców obszaru. Podniesie się również atrakcyjność osadnicza obszaru. str. 202

204 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 17/2 Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu Gmina Międzyrzec Podlaski/Gmina Międzyrzec mieszkaniowym w Halasach Podlaski Zakres projektu obejmuje kompleksowe zagospodarowania i uporządkowanie zdegradowanego terenu osiedla mieszkalnego w Halach w celu stworzenia przyjaznej oraz dostępnej dla lokalnej społeczności strefy kulturalno-rekreacyjnej. W jego ramach przewidziano budowę ciągów pieszych (ścieżki spacerowe, alejki), umiejscowienie obiektów małej architektury (ławki, kosze na śmieci, miejsce na ognisko i grilla), budowę placu zabaw i siłowni napowietrznej, budowę drogi dojazdowej i rozbudowę parkingu wraz z zagospodarowaniem terenu, montaż oświetlenia i monitoringu. W efekcie realizacji projektu nastąpi uporządkowanie społecznie oczekiwanej przestrzeni publicznej. Stworzone zostanie miejsce dające realną alternatywę dla dotychczasowych sposobów spędzania wolnego czasu na obszarze rewitalizacji. Dzięki niemu nastąpi również Oddziaływanie przedsięwzięcia pozytywna zmiana wizerunku obszaru rewitalizacji i estetyzacja otoczenia, co przyczyni się do zwiększenia poczucia tożsamości przestrzennej mieszkańców. - Powierzchnia terenów poddanych rewitalizacji 0,001 ha, - Liczba osób korzystających ze zrewitalizowanego obszaru 400 osób/rok Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Przedsięwzięcia Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy komplementarne KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim str. 203

205 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 17/2 Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu Gmina Międzyrzec Podlaski/Gmina Międzyrzec mieszkaniowym w Halasach Podlaski Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 18/2 STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej/Gminy Ośrodek Pomocy Społecznej Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Adres Sfera środowiskowa Gmina Miedzyrzec Podlaski, ze szczególnym uwzględnieniem wyznaczonych podobszarów rewitalizacji Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji Sfera techniczna Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Regionalny Program Operacyjny Województwa , Lubelskiego (11.5 Usługi społeczne i zdrowotne) oraz budżet gminy Międzyrzec Podlaski Grupę docelową przedsięwzięcia będą stanowiły osoby i rodziny osób zagrożone wykluczeniem społecznym ze względu na występujący problem uzależnień i przemocy w rodzinie Dostępne dane statystyczne (dot. liczby rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu uzależnień lub przemocy społecznej, liczby wydanych Niebieskich Kart czy liczby wniosków zgłoszonych do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) wskazywać mogą, że na wyznaczonych podobszarach rewitalizacji, problemy związane z uzależnieniami mieszkańców i przemocą w rodzinie nie są rozpowszechnione. Jednocześnie należy zaznaczyć, że możliwe do pozyskania dane statystyczne nie do końca dają prawdziwy obraz obszaru rewitalizacji. W trakcie prowadzonych konsultacji społecznych okazał się, że problemy tego rodzaju mają większy zasięg. Często są jednak bagatelizowane i umniejszane przez lokalną społeczność. O ich sporej skali świadczyć również str. 204

206 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej/Gminy 18/2 STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Ośrodek Pomocy Społecznej ujęcie ich w ramach Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata wśród najbardziej palących problemów całej gminy Międzyrzec Podlaski. Problem spożywania alkoholu wśród dorosłych mieszkańców obszaru rewitalizacji jest spory. Ze względu na tradycje i obyczaje odmowa wypicia skutkuje ostracyzmem. Oprócz tego ważnym czynnikiem spowszednienia picia, decydującym o sięganiu po alkohol wśród ludności obszaru rewitalizacji jest nuda. Mieszkańcy nie mają zbyt wielu możliwości wyboru, jeśli chodzi o spędzanie wolnego czasu czy obcowanie z kulturą. Poza tym brakuje im świadomości w zakresie skutków nadmiernego spożywania alkoholu. Uważają, że picie jest zupełnie normalnym elementem ich codziennego życia. Problem choroby alkoholowej jest totalnie bagatelizowany. Nie widząc oni problemu w częstym jego spożywaniu, przekazują negatywne wzorce kolejnym pokoleniom. Szczególnie niepokoi fakt, że z roku na rok wzrasta liczba młodzieży sięgającej często po alkohol przed uzyskaniem pełnoletności. Dodatkowo inicjacja alkoholowa wśród młodych osób zaczyna się coraz wcześniej. Sięganie po alkohol jest silnie związane z procesem dojrzewania, kiedy nastolatkowie przechodzą intensywne przemiany fizyczne, psychiczne i społeczne. To okres w życiu młodego człowieka sprzyjający eksperymentowaniu, testowaniu i poszukiwaniu nowych doświadczeń. Młodzież ujawnia wtedy różne zachowania problemowe, tj. picie alkoholu, palenie papierosów, wczesne podejmowanie współżycia, wchodzenie w konflikty z prawem, niekiedy stosowanie narkotyków oraz wiele innych. Mimo, że u młodych ludzi bardzo rzadko można zdiagnozować chorobę alkoholową, to samo spożywanie alkoholu stwarza ryzyko uzależnienia od alkoholu w przyszłości. Poza tym wśród młodzieży zauważalny jest problem tzw. picia obyczajowego ( dla towarzystwa ). Ze zjawiskiem uzależnienia często bezpośrednio związany jest problem przemocy w rodzinie. Mając na względzie jego złożoność i wieloaspektowość bardzo trudno jest oszacować faktyczną skalę osób, których to zjawisko dotyka. Jest to związane z faktem, że bardzo często przemoc domowa jest ukrywana i spora część osób, które jej doświadczają, nie decyduje się na ujawnienie i zwrócenie się o pomoc do instytucji działających w ramach lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy. Zdecydowanie najpoważniejszą trudnością w diagnozowaniu wielkości zjawiska przemocy w rodzinie jest uzyskanie wiarygodnych i rzeczywistych danych, charakteryzujących rozmiar przemocy, bowiem z wielu przyczyn przemoc w rodzinie jest problemem ukrytym. Wśród różnego rodzaju uzależnień należy zwrócić również uwagę na to, które jest bezpośrednim efektem postępu cywilizacyjnego uzależnienie od komputera/internetu. Nadmierne korzystanie z komputera staje się dziś niezwykle poważnym problemem społecznym. Na ryzyko uzależnienia szczególnie narażone są dzieci i młodzież, dla których jest on nieodłącznym elementem ich codziennej aktywności, życia społecznego oraz rozrywki. Wallka z nadmiernym korzystaniem z komputera/internetu jest trudniejsza, niż w przypadku innych uzależnień. Trudno bowiem wyobrazić sobie młodą osobę całkowicie odizolowaną od sieci, która przecież będzie jej potrzebna zarówno do edukacji, jak i w dorosłym życiu do podjęcia aktywności zawodowej. Dlatego tak ważna jest profilaktyka. W ramach przedsięwzięcia przygotowany zostanie program edukacyjny dla osób i rodzin osób dotkniętych problemem alkoholowym oraz przemocą w rodzinie z obszaru gminy Międzyrzec Podlaski, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru rewitalizacji. Niezwykle istotnym elementem spotkań będzie edukacja dzieci i młodzieży skierowana na przełamywanie powielania negatywnych zachowań i nawyków. W jego ramach odbywać się będą cykliczne spotkania z trenerem. Oddziaływanie przedsięwzięcia Przedsięwzięcia komplementarne W efekcie realizacji przedsięwzięcia nastąpi podniesienie świadomości mieszkańców obszaru rewitalizacji, którzy borykają się z problemem alkoholowym lub przemocy w rodzinie u siebie lub bliskich. _ Liczba osób objętych programem 40 osób Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków str. 205

207 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 18/2 STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej/Gminy Ośrodek Pomocy Społecznej Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gminna Biblioteka Publiczna w Międzyrzecu Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej 19/2 Podlaskim/ Gminna Biblioteka Publiczna w Miedzyrzecu Podlaskim w Międzyrzecu Podlaskim/ Powiązanie Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 str. 206

208 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner Gminna Biblioteka Publiczna w Międzyrzecu Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej 19/2 Podlaskim/ Gminna Biblioteka Publiczna w Miedzyrzecu Podlaskim w Międzyrzecu Podlaskim/ z celami LPR Powiązanie bezpośrednie Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Oddziaływanie przedsięwzięcia Przedsięwzięcia komplementarne Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Adres Sfera środowiskowa Gmina Miedzyrzec Podlaski, w tym wyznaczone podobszary rewitalizacji Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Sfera techniczna Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Środki finansowe Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego- Program Wieloletni Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa (Priorytet I. Zakup nowości do bibliotek) oraz środki własne biblioteki Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy gminy Miedzyrzec Podlaski, w tym wyznaczonych podobszarów rewitalizacji. Siedziba Gminnej Biblioteki Publicznej w Międzyrzecu Podlaskim usytułowana jest w miejscowości Wysokie. Filie biblioteki znajdują również się w Tłuśccu, Rogoźnicy, Jelenicy, Halsach oraz Krzewicy. Natomiast w Berezie znajduje się punkt biblioteczny. Wszystkie filie i punkt biblioteczny oferują książki będące klasyką literatury polskiej i zagranicznej, jak również najnowsze bestsellery dla dorosłych, dzieci i młodzieży, a także dysponuje bogatym zbiorem lektur szkolnych. Biblioteka organizuje coroczne spotkania mikołajkowe dla najmłodszych, bierze udział w konkursach i akcjach promujących czytelnictwo m. in. Cała Polska czyta dzieciom. W chwili obecnej wszystkie biblioteki wyposażone są w stanowiska komputerowe z bezpłatnym dostępem do Internetu. Biblioteka bierze udział w programie Orange dla bibliotek. Głównym celem przedsięwzięcia jest podniesienie jakości oferowanych przez Gminna Bibliotekę usług publicznych oraz zwiększenie uczestnictwa lokalnej społeczności w życiu kulturalnym. Zakupy nowości czytelniczych wpłynie na znaczne uatrakcyjnienia księgozbiorów bibliotek publicznych. W konsekwencji nastąpi podniesienie czytelnictwa oraz wzrost uczestnictwa w życiu kulturalnym mieszkańców gminy Międzyrzec Podlaski, w tym wyznaczonych podobszarów rewitalizacji. Nastąpi wzmocnienie aktywności czytelniczej w bibliotekach publicznych poprzez kreowanie wzrostu liczby wypożyczonych publikacji oraz wzrostu liczby czytelników bibliotek publicznych. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły str. 207

209 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 19/2 Gminna Biblioteka Publiczna w Międzyrzecu Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej Podlaskim/ Gminna Biblioteka Publiczna w Miedzyrzecu Podlaskim w Międzyrzecu Podlaskim/ Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 20/2 Budowa Domu Seniora - Hotel P.H.U. Anna Michalak ul. Zdrowa 20, Łosice/ P.H.U. Anna Michalak ul. Zdrowa 20, Łosice Powiązanie Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 z celami LPR Powiązanie bezpośrednie str. 208

210 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 20/2 Budowa Domu Seniora - Hotel P.H.U. Anna Michalak ul. Zdrowa 20, Łosice/ P.H.U. Anna Michalak ul. Zdrowa 20, Łosice Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Oddziaływanie przedsięwzięcia Przedsięwzięcia komplementarne Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Podobszar rewitalizacji Halasy Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Adres Termin realizacji , Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie 13.4: Rewitalizacja obszarów wiejskich) oraz środki własne Seniorzy z terenu województwa lubelskiego Celem projektu będzie utworzenie Domu Seniora oraz hotelu w miejscowości Halasy. W ramach przedsięwzięcia zostanie przeprowadzona przebudowa, rozbudowa i dostosowanie do potrzeb osób z niepełnosprawnościami istniejącego budynku. Dzięki temu powstanie kompleks umożliwiający przebywanie w nim około 80-ciu seniorów oraz 50-ciu gości hotelowych. Przedsięwzięcie wpłynie na podniesienie jakości życia mieszkańców województwa lubelskiego, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób starszych. Utworzenie Domu Seniora oraz hotelu będzie miało znaczny wpływ zwiększenie liczby miejsc pracy w wyznaczonym podobszarze rewitalizacji, wobec czego pozytywnie będzie oddziaływać na zdiagnozowany problem bezrobocia. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach dla potrzeb rozwoju ekonomii społecznej w obszarze rewitalizacji Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 str. 209

211 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 20/2 Budowa Domu Seniora - Hotel P.H.U. Anna Michalak ul. Zdrowa 20, Łosice/ P.H.U. Anna Michalak ul. Zdrowa 20, Łosice Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 21/2 Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski/Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Lokalizacja przedsięwzięcia Adres Umiejscowienie str. 210

212 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 21/2 Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski/Gmina Międzyrzec Podlaski Gmina Miedzyrzec Podlaski, ze szczególnym uwzględnieniem podobszarów rewitalizacji sołectw: Halsy, Rzeczyca, Rogoźnica, Strzakły i Żabce Obszar rewitalizacji Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Oddziaływanie przedsięwzięcia Przedsięwzięcia komplementarne Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania , Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz środki Lubelskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Końskowoli Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy gminy Miedzyrzec Podlaski, w tym wyznaczonych podobszarów rewitalizacji. Gmina Międzyrzec Podlaski należy do obszarów, w których sytuacja społeczno-ekonomiczna mieszkańców jest zdeterminowana gospodarką rolną, która stanowi główne źródło utrzymania ludności oraz pełni wiodącą funkcję rozwojową. Podstawowym źródłem dochodów osób zamieszkujących teren gminy jest, ze względu na jej rolniczy charakter, praca w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Inne, pozarolnicze sektory gospodarki, w tym np. usługowo-produkcyjne, mają jedynie znaczenie uzupełniające. Zakres zadań przewidzianych do realizacji w ramach niniejszego przedsięwzięcia obejmie: - działania informacyjne zachęcające rolników do uprawy rolnictwa ekologicznego i roślin energetycznych związanych z odnawialnymi źródłami energii, - zachęcanie rolników do modernizacji gospodarstw w kierunku wielofunkcyjnym (np. agroturystyka), - podjęcie działań informacyjnych propagujących wśród rolników nowoczesne i efektywne formy gospodarowania, - działania informacyjne w zakresie rozpoczynania działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników, - działania informacyjne w zakresie pozyskiwania środków zewnętrznych na rozpoczynanie lub modernizację/unowocześnienie/rozwój prowadzonej dotychczas działalności rolniczej. Wskaźniki projektu: - Liczba przeprowadzonych działań informacyjnych i doradczych w zakresie rozwoju sektora rolnego 2 szt./rok, - Liczba adresatów działań informacyjnych i doradczych w zakresie rozwoju sektora rolnego 40 osób/działanie. W efekcie realizacji przedsięwzięcia nastąpi poprawa jakości funkcjonowania gospodarstw rolnych oraz opłacalności prowadzonej przez nie produkcji rolnej, co bezpośrednio wpłynie na podniesie standardu życia społeczności lokalnej. Celem inicjatywy jest poprawa poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich. Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 str. 211

213 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 21/2 Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski/Gmina Międzyrzec Podlaski Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 22/2 Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Gmina Międzyrzec Podlaski/Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Umiejscowienie Podobszar rewitalizacji sołectwo Rzeczyca Obszar rewitalizacji str. 212

214 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 22/2 Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Gmina Międzyrzec Podlaski/Gmina Międzyrzec Podlaski Poza obszarem rewitalizacji Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji Źródło finansowania Ramy realizacji , Budżet gminy Międzyrzec Podlaski Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Oddziaływanie przedsięwzięcia Przedsięwzięcia komplementarne Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy gminy Miedzyrzec Podlaski, w tym w szczególności wyznaczonego podobszaru rewitalizacji sołectwa Rzeczyca Zadanie obejmuje organizację wydarzenia, w ramach którego odbędzie się narodowe czytanie. W celu urozmaicenia wydarzenia organizatorzy chcą połączyć dwie bardzo odległe od siebie sfery- kultury i sportu. W efekcie realizacji przedsięwzięcia nastąpi zwiększenie oferty usług społecznych rekreacyjnych. Przedmiotowy projekt przyczyni się do niwelowania zdiagnozowanego problemu ubogiej oferty spędzania wolnego czasu na wyznaczonym podobszarze rewitalizacji. Dodatkowo będzie miał pozytywny wpływ na kształtowanie prawidłowych nawyków zdrowotnych i promowanie aktywnego stylu życia. - Liczba zorganizowanych wydarzeń kulturalnych 1 szt. - Liczba osób biorących udział w wydarzeniach kulturalnych 300 osób/wydarzenie Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski str. 213

215 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 22/2 Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Gmina Międzyrzec Podlaski/Gmina Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 23/2 Strzakłowski festiwal disco-polo Gmina Międzyrzec Podlaski/Gmina Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Podobszar rewitalizacji sołectwo Strzakły Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Budżet gminy Międzyrzec Podlaski oraz środki prywatnych sponsorów Grupę docelową projektu stanowią mieszkańcy gminy Miedzyrzec Podlaski, w tym w szczególności wyznaczonego podobszaru rewitalizacji sołectwa Strzakły oraz potencjalni turyści Zadanie obejmuje organizację cyklicznego wydarzenia pn. Strzakłowski festiwal disco-polo, stanowiącego atrakcję nie tylko w obrębie gminy Międzyrzec Podlaski i gmin sąsiednich, lecz również całego regionu. str. 214

216 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 23/2 Strzakłowski festiwal disco-polo Gmina Międzyrzec Podlaski/Gmina Międzyrzec Podlaski Planowanym efektem realizacji przedsięwzięcia jest nie tylko zagwarantowanie mieszkańcom możliwości atrakcyjnego spędzenia wolnego Oddziaływanie przedsięwzięcia czasu, ale przede wszystkim zwiększenie ruchu turystycznego na obszarze gminy. - Liczba zorganizowanych wydarzeń kulturalnych 1 szt. - Liczba osób biorących udział w wydarzeniach kulturalnych 500 osób/wydarzenie Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Przedsięwzięcia Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski komplementarne Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach str. 215

217 Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 24/2 Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Przedsiębiorstwo społeczne/przedsiębiorstwo społeczne Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Oddziaływanie przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Adres Podobszary rewitalizacji sołectwa Halasy, Rzeczyce, Rogoźnica, Strzakły i Żabce, ze szczególnym uwzględnieniem infrastruktury powstałej w ramach projektów rewitalizacyjnych (m.in. Centrów Aktywności Lokalnej w Strzakłach i Żabcach, zrewitalizowanego boiska sportowego w Rzeczycy, itd.) Orientacyjna wartość Termin realizacji przedsięwzięcia , Sfera techniczna Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej), środki przedsiębiorstwa społecznego, sponsorów prywatnych oraz budżet gminy Międzyrzec Podlaski Grupę docelową projektu będą stanowili mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz pozostałej części gminy Międzyrzec Podlaski Aktywna społeczność powinna być: współpracują, twórcza, zaangażowana, zaradna, bezpieczna, solidarna, otwarta, ucząca się. Głównym celem przedsięwzięcia będzie zwiększenie zaangażowania mieszkańców i organizacji pozarządowych funkcjonujących na terenie gminy Międzyrzec Podlaski (w szczególności obszaru rewitalizacji) w życie publiczne. Związki z miejscem zamieszkania i lokalną wspólnotą budują bowiem poczucie zakorzenienia i przynależności, tworzą kapitał społeczny i poszerzają możliwości wspólnoty. Niezwykle istotne w procesie aktywizacji społeczności lokalnych jest partnerstwo trzech sektorów, a więc administracji, biznesu i organizacji pozarządowych. Władze samorządowe powinny stanowić integralną część wzmacniającą wspólnotę i przyczyniać się do powstania społeczeństwa obywatelskiego. Projekt umożliwi mieszkańcom angażowanie się w różnorodne działania na rzecz swojej wspólnoty. Pobudzi on aktywizację mieszkańców w zakresie spraw publicznych (solidarność społeczna, włączenie społeczne, równość szans, proces budowania i przekształcania przestrzeni wiejskiej) m.in. poprzez rozwój wolontariatu czy wspieranie działań na rzecz integracji społecznej (np. działania na rzecz dzieci, seniorów, niepełnosprawnych). Jego założeniem jest również angażowanie mieszkańców w sprawy publiczne, tak aby odbudować poczucie wspływu na otaczającą rzeczywistość (np. aktywizowanie młodzieży, działania na rzecz dostępu do informacji publicznej, czy edukacja obywatelska). Proces zmiany społecznej na poziomie lokalnym powinien być oparty na aktywizacji grup społecznych i środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym. W efekcie jego realizacji w przyszłości nastąpi zwiększenie inicjatyw oddolnych, wzrost liczby mieszkańców angażujących się w działania organizacji pozarządowych i lokalne inicjatywy, wzrost partycypacji mieszkańców w sprawy publiczne oraz wzmocnienie potencjału III sektora. Wyrównywanie szans, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i tworzenie warunków dla godnego funkcjonowania we wspólnocie ludzi marginalizowanych to tylko niektóre zadania realizowane w ramach przedsięwzięcia. - Liczba zorganizowanych programów mających na celu pobudzenie aktywności obywatelskiej i społecznej mieszkańców gminy 1 szt. str. 216

218 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 24/2 Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Przedsiębiorstwo społeczne/przedsiębiorstwo społeczne - Liczba osób objętych programem mającym na celu pobudzenie aktywności obywatelskiej i społecznej mieszkańców gminy 50 osób Przedsięwzięcia komplementarne Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Monitoring obywatelski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach str. 217

219 Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 25/2 Monitoring obywatelski Przedsiębiorstwo społeczne/przedsiębiorstwo społeczne Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Podobszary rewitalizacji sołectwa Halasy, Rzeczyce, Rogoźnica, Strzakły i Żabce Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Bez kosztowe Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Grupę docelową projektu będą stanowili mieszkańcy obszaru rewitalizacji Przedsięwzięcie jest bezpośrednią odpowiedzią na zidentyfikowane podczas delimitacji obszaru zdegradowanego problemy mieszkańców tj.: 1) niskie poczucie bezpieczeństwa mieszkańców (w obszarze rewitalizacji obserwuje się m.in. wysoki wskaźnik interwencji Policji oraz wysoki wskaźnik przestępczości - oba powyżej średniej dla gminy); 2) zanik więzi sąsiedzkich postępujące zjawisko uniformizacji otoczenia i anonimowości mieszkańców; 3) zróżnicowany poziom aktywności społecznej mieszkańców obszaru rewitalizacji (mierzony min. uczestnictwem w wyborach). Przedmiotem projektu jest organizowanie cyklicznych spotkań mieszkańców, w trakcie których zgłaszane będą pojawiające się problemy w przestrzeni publicznej związane zarówno ze sferą społeczną (np. zgłoszenie miejsc, gdzie przebywanie jest niebezpieczne i wymagają doświetlenia), infrastrukturą techniczną (np. niedziałająca lampa), sferą środowiskową (zaśmiecanie terenów) czy przestrzennofunkcjonalną. Spotkania będą służyć stwierdzeniu czy w danym obszarze występują nieprawidłowości i problemy, które wymagają pilnych działań. Spotkania odbywać się będą cyklicznie, w miarę zgłaszanych potrzeb i nagromadzenia spraw, na terenie obszaru rewitalizacji. Na potrzeby projektu, stworzone zostanie konto mailowe oraz skrzynka kontaktowa umieszczona w Urzędzie Gminy Międzyrzec Podlaski, które stanowić będą źródło komunikacji, wymiany informacji i możliwości zgłoszenia obserwowanych problemów przez mieszkańców. Na spotkaniach raportowane będą zaobserwowane negatywne zjawiska, które później przekazywane będą lokalnym władzom. W ramach spotkań będą prowadzone również spotkania edukacyjno-świadomościowe np. spotkania z dzielnicowym, strażakiem, pracownikiem socjalnym w trakcie których przekazywana będzie wiedza na temat tego gdzie zgłosić problem, kogo zawiadomić i jak zachować się w obliczu niebezpiecznych sytuacji. str. 218

220 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 25/2 Monitoring obywatelski Przedsiębiorstwo społeczne/przedsiębiorstwo społeczne Wdrożenie zaplanowanych w ramach przedsięwzięcia działań przyczyni się do: - wzrostu poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców obszaru - angażowania się mieszkańców we wspólne przedsięwzięcia, służące poprawie jakości życia lokalnej społeczności - niwelowania skutków zjawiska anonimowości zjawisko anonimowości dotyczy szczególnie miejsc, gdzie występuje duże nagromadzenie Oddziaływanie przedsięwzięcia ludzi na niewielkim terenie, uniformizacja otoczenia, brak wspólnych miejsc odpoczynku i rozrywki, ale też terenów zabudowy jednorodzinnej (chęć odgrodzenia się od otoczenia, posiadanie własnego ogródka i poczucie posiadania własnego skrawka ziemi bywa silniejsze niż nawiązywanie relacji z sąsiadami i angażowanie się w prace na rzecz lokalnej społeczności) - podniesienia jakości życia mieszkańców obszaru. - Liczba zorganizowanych rocznie spotkań obywatelskich 4 szt./rok -_Liczba osób biorących udział w spotkaniach obywatelskich 40 osób/spotkanie Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Przedsięwzięcia Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy komplementarne KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim str. 219

221 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 25/2 Monitoring obywatelski Przedsiębiorstwo społeczne/przedsiębiorstwo społeczne Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Powiązanie z celami LPR Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 26/2 Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Stowarzyszenie Społeczno- Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski/Stowarzyszenie Społeczno- Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Oddziaływanie przedsięwzięcia Lokalizacja przedsięwzięcia Ramy realizacji Grupa docelowa Charakterystyka przedsięwzięcia Powiązanie bezpośrednie Powiązanie pośrednie Sfera społeczna Sfera Gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera techniczna Sfera funkcjonalnoprzestrzenna Adres Podobszary rewitalizacji sołectwo Strzakły Orientacyjna wartość przedsięwzięcia Termin realizacji , Mieszkańcy wyznaczonego obszaru rewitalizacji, gminy Międzyrzec Podlaski oraz turyści Umiejscowienie Obszar rewitalizacji Poza obszarem rewitalizacji Źródło finansowania Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (BLGD) Celem przedsięwzięcia będzie usytuowanie 2-3 chat z wyposażeniem z pracownią tkacką urządzonych w starym stylu, w celu zaprezentowania dawnych obyczajów, kultury oraz dawnego życia na wsi. Wioska będzie obiektem turystycznym mieszkańców gminy oraz wycieczek szkolnych. str. 220

222 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 26/2 Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Stowarzyszenie Społeczno- Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski/Stowarzyszenie Społeczno- Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski Głównym zamierzeniem niniejszego projektu jest chęć ożywienia sfery gospodarczej podobszaru rewitalizacji. Z kolei przedmiotowe ożywienie prowadzić ma do wzrostu jakości życia mieszkańców (zwiększenie liczby miejsc pracy oraz wpływu do budżetów domowych). Oddziaływanie przedsięwzięcia - Liczba zorganizowanych obiektów wpływających na wzrost konkurencyjności gminy 1 szt. - Liczba osób korzystających z nowopowstałej infrastruktury społecznej/kulturalnej/turystycznej 600 osób/rok - Powierzchnia terenów poddanych rewitalizacji 0,9 ha Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Szkoła rozwoju Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Przedsięwzięcia Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski komplementarne Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim Budowa Domu Seniora - Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal disco-polo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski str. 221

223 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Wnioskodawca/Realizator/Partner 26/2 Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Stowarzyszenie Społeczno- Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski/Stowarzyszenie Społeczno- Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski str. 222

224 W celu ograniczenia występowania negatywnego oddziaływania na środowisko na etapie realizacji inwestycji, zostanie zastosowanych szereg działań zapobiegających, m.in.: dobrze przemyślany wybór lokalizacji inwestycji, stosowanie odpowiednich materiałów, rozwiązań technologicznych i technicznych, które są bezpieczne dla środowiska, selektywne gromadzenie powstających odpadów oraz przekazanie ich do unieszkodliwiania lub odzysku, dostosowanie terminów prac do okresu rozrodczego zwierząt ( poza sezonem lęgowym ptaków, przygotowanie zastępczych miejsc lęgowych), stosowanie się do zapisów określonych w decyzjach administracyjnych, regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie oraz w przepisach prawnych przy realizacji poszczególnych przedsięwzięć. Zastosowanie się do powyższych zaleceń w sposób znaczący ograniczy ewentualne negatywne oddziaływanie na środowisko, w tym na obszary chronione na terenie gminy jak również w gminach sąsiednich ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Zintegrowane podejście Lokalnego Programu Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski jest uszczegółowieniem komplementarności dokumentu i dotyczy czterech, następujących aspektów: Zintegrowanie na poziomie zdiagnozowanych potrzeb i problemów oraz przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Zintegrowanie na poziomie zastosowania różnych metod. Zintegrowanie na poziomie różnych sektorów, partnerów. Zintegrowanie na poziomie zaplanowanych celów, kierunków działań oraz przedsięwzięć rewitalizacyjnych. ZINTEGROWANIE NA POZIOMIE ZDIAGNOZOWANYCH POTRZEB I PROBLEMÓW ORAZ PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH Całość zadań, zawartych w Lokalnym Programie Rewitalizacji, została opracowana po wcześniejszym zapoznaniu się z wynikami diagnozy potrzeb i potencjałów rozwojowych wyznaczonego obszaru rewitalizacji oraz przeprowadzonych konsultacji społecznych z jego mieszkańcami. Każde z zaplanowanych w ramach niniejszego dokumentu zadań, pozwala na przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom, które zostały wcześniej zdiagnozowane i przeanalizowane. W tabeli poniżej zestawiono powiązania problemów oraz lokalnych potencjałów występujących na terenie rewitalizacji, z przedsięwzięciami planowanymi do realizacji w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji. Tabela 11 Zintegrowanie przedsięwzięć wraz ze zdiagnozowanymi problemami i lokalnymi potencjałami w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata str. 223

225 Lp. Nazwa przedsięwzięcia Zdiagnozowane problemy/lokalne potencjały Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków zdegradowany obiekt publiczny oraz przestrzeń wokół niego; niespełniające swojej funkcji i użytkowne w bardzo ograniczonym zakresie niewykorzystanie potencjału obiektu zły stan techniczny obiektu mogący zagrażać zdrowiu korzystających z niego użytkowników mała powierzchnia użytkowa budynku ograniczająca znacznie możliwość jego adaptacji dla celów przeciwdziałania zdiagnozowanym problemom społecznym spora liczba osób bezrobotnych i korzystających z pomocy społecznej na obszarze rewitalizacji stosunkowo spora liczba osób niepełnosprawnych zamieszkujących obszar rewitalizacji niepokojące prognozy demograficzne dotyczące społeczeństwa - starzenia się społeczeństwa i wzrost liczby osób niepełnosprawnych brak dostosowania budynku do potrzeb osób z niepełnosprawnościami słabo rozwinięta lokalna gospodarka niewystarczająca liczba miejsc pracy, w tym w szczególności dla dal osób z niepełnosprawnościami deficyt miejsc umożliwiających podjęcie aktywności społecznych i obywatelskich deficyt miejsc spędzania wolnego czasu teren mający ogromny potencjał w zakresie ożywienia społeczno-gospodarczego nie tylko obszaru rewitalizacji lecz całej gminy Międzyrzec Podlaski duże społeczne oczekiwanie w zakresie zagospodarowania przestrzeni publicznej i deklarowana przez społeczeństwo lokalne chęć organizacji oddolnych inicjatyw w oparciu o zrewitalizowaną infrastrukturę korzystne położenie obiektu przy drodze wojewódzkiej niedostateczny poziom uczestnictwa w życiu społecznym i obywatelskim osób z grup marginalizowanych (seniorów, niepełnosprawnych) zdegradowane obiekty publiczne oraz przestrzeń wokół nich; niespełniające swoich funkcji i użytkowne w bardzo ograniczonym zakresie zbyt mała powierzchnia świetlico-remizy w Strzakłach ograniczająca w sposób znaczny możliwość jego adaptacji dla celów przeciwdziałania zdiagnozowanym problemom społecznym niski poziom życia mieszkańców ograniczającym możliwość samodzielnego korzystania z oferty kultury poza graniami gminy niewykorzystany potencjał obiektu oraz jego wnętrza zły stan techniczny obiektów mogący zagrażać zdrowiu korzystających z niego użytkowników deficyt miejsc zapewniających alternatywę dla dotychczasowych sposobów spędzania wolnego czasu (np. picie alkoholu, wybryki chuligańskie) deficyt miejsc oraz oferty integracji międzypokoleniowej brak dostosowania budynku do potrzeb osób z niepełnosprawnościami duże społeczne oczekiwanie w zakresie realizacji projektu i deklarowana przez społeczeństwo lokalne chęć organizacji oddolnych inicjatyw w oparciu o zrewitalizowaną infrastrukturę obiekt mający ogromny potencjał w zakresie ożywienia społeczno-gospodarczego nie tylko obszaru str. 224

226 Lp. Nazwa przedsięwzięcia Zdiagnozowane problemy/lokalne potencjały Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły 5. Idziemy do przedszkola Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach" rewitalizacji lecz całej gminy Międzyrzec Podlaski spora aktywność instytucji kultury oraz NGO prowadzona w obrębie obiektu spora liczba mieszkańców obszaru rewitalizacji uzależniona od pomocy społecznej świadczonej przez GOPS w Międzyrzecu Polskim duży odsetek osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym - korzystających z pomocy społecznej z tytułu ubóstwa, bezrobocia oraz niepełnosprawności wysoki odsetek długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 m-cy) w ogólnej liczbie bezrobotnych zarejestrowanych w PUP niewystarczający udział niepełnosprawnych pracujących społeczna akceptacja i przekonanie o niezbędności prowadzenia tego rodzaju podmiotów zdiagnozowany deficyt miejsc wychowania przedszkolnego mała liczba miejsc przedszkolnych dla dzieci w wieku 3-4 lat utrudniony powrót matek do pracy po urodzeniu dziecka bardzo duże społeczne oczekiwanie w zakresie realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia kompleksowa rozwiązania projekt dot. wyposażenia przedszkola w niezbędny sprzęt zdiagnozowany deficyt miejsc wychowania przedszkolnego mała liczba miejsc przedszkolnych dla dzieci w wieku 3-4 lat utrudniony powrót matek do pracy po urodzeniu dziecka bardzo duże społeczne oczekiwanie w zakresie realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia zdiagnozowanym problemem obszaru rewitalizacji jest przekroczenie jakości powietrza bezno(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 będące głównie efektem stosowania przestarzałych i wykorzystujących tradycyjne nośniki systemów grzewczych znikome wykorzystanie rozwiązań umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowalnych, w szczególności w zakresie OZE niewystarczający stopień wykorzystywania OZE w gospodarstwach domowych zły stan jakości środowiska wpływający na obniżenie atrakcyjności turystycznej obszaru zwiększająca się rokrocznie liczba osób chorujących (wśród sporej liczby chorób przyczyn należy upatrywać w jakości środowiska naturalnego) ze względu na stan zamożności mieszkańców obszaru rewitalizacji nie mają oni możliwości dokonania samodzielnego zakupu zły stan techniczny systemów grzewczych w budynkach mieszkalnych doświadczenie wnioskodawcy w zakresie realizacji projektów w zakresie OZE duża wiedza wnioskodawcy w zakresie OZE kolejny etap realizacji przedsięwzięcia polegającego na wyposażaniu indywidualnych gospodarstw domowych w OZE poziom zdegradowania budynku Gminnej Biblioteki uniemożliwiający jego regenerację uboga oferta kulturalna świadczona przez Gminną str. 225

227 Lp. Nazwa przedsięwzięcia Zdiagnozowane problemy/lokalne potencjały Bibliotekę w Halsach deficyt miejsc spędzania wolnego czasu tereny popegeerowskie; zamieszkiwane przez mieszkańców, których znaczna cześć ma problemy z prowadzeniem gospodarstwa domowego i wypełnianiem podstawowych funkcji rodziny, uzależnionych od pomocy społecznej spory odsetek dzieci i młodzieży pochodzących z tzw. grupy ryzyka i korzystających z pomocy społecznej spora liczba dzieci mających trudności w nauce, adaptacji w środowisku rówieśniczym, występowanie zachowań nieakceptowalnych społecznie, będących wynikiem braku alternatywy spędzania czasu wolnego brak przekonania mieszkańców o konieczności i niezbędności podnoszenia swojej wiedzy; maraz i bierność w podejmowaniu jakichkolwiek czynności i zajęć przechodzące z pokolenia na pokolenie przeświadczenie o braku konieczności podejmowania aktywności zawodowej i uzależnienie od pomocy społecznej deficyt miejsc pracy duża mobilizacja i determinacja społeczności sołectwa Halasy (pisma, interpelacje) w zakresie niezbędności zmiany LPR i konieczności włączenia nowego przedsięwzięci rewitalizacyjnego deklarowana chęć realizacji oddolnych inicjatyw w oparciu o nowo powstałą infrastrukturę aktywne uczestnictwo mieszkańców sołectwa Halasy w opracowywania zakresu przedsięwzięcia rewitalizacyjnego niewystarczający stopień wyposażenia placówek oświatowych w sprzęt umożliwiający prowadzenie nowoczesnego procesu edukacyjnego zły stan techniczny budynków szkół Wyższa jakość kształcenia w szkołach niskie wyniki nauczania w szkołach będące m.in. 8. gminy Międzyrzec Podlaski efektem braków w wyposażeniu doświadczenie wnioskodawcy w zakresie realizacji projektów UE kompleksowość rozwiązania projekty dotyczące rozwoju oferty edukacyjnej obniżone szanse edukacyjne dzieci z obszarów wiejskich niskie wyniki nauczania w placówka oświatowych usytuowanie szkół wśród szkół o najniższych wynikach nauczania w województwie lubelskim niewystarczający poziom wyposażenia placówek oświatowych w sprzęt umożliwiający prowadzenie nowoczesnego procesu edukacyjnego duża liczba dzieci z różnego rodzaju dysfunkcjami 9. Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 i niedostosowanych emocjonalnie niedostosowanie oferty edukacyjnej (zajęć dodatkowych) do potrzeb rynku pracy duża liczba dzieci pochodzących z rodzin wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym, co stanowi poważną barierę edukacyjną (brak środków na realizację zajęć pozalekcyjnych) niewystarczające kompetencje nauczycieli w zakresie wykorzystywania narzędzi TIK w nauczaniu przedmiotowym 10. Szkoła rozwoju obniżone szanse edukacyjne dzieci z obszarów str. 226

228 Lp. Nazwa przedsięwzięcia Zdiagnozowane problemy/lokalne potencjały Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy 13. KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA wiejskich niskie wyniki nauczania w placówka oświatowych usytuowanie szkół wśród szkół o najniższych wynikach nauczania w województwie lubelskim niewystarczający poziom wyposażenia placówek oświatowych w sprzęt umożliwiający prowadzenie nowoczesnego procesu edukacyjnego duża liczba dzieci z różnego rodzaju dysfunkcjami i niedostosowanych emocjonalnie niedostosowanie oferty edukacyjnej (zajęć dodatkowych) do potrzeb rynku pracy duża liczba dzieci pochodzących z rodzin wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym, co stanowi poważną barierę edukacyjną (brak środków na realizację zajęć pozalekcyjnych) niewystarczające kompetencje nauczycieli w zakresie wykorzystywania narzędzi TIK w nauczaniu przedmiotowym niedoinwestowanie istniejącej infrastruktury sieciowej nieodpowiednia jakość wody pitnej przestarzała infrastruktura wodociągów niezastosowanie się gminy do zaleceń pokontrolnych - wezwań do naprawy naruszeń norm różnicowanie rozwojowe gmin województwa lubelskiego, występowanie gmin, w których sytuacja zaopatrzenia w wodę jest zaniedbana, niedoinwestowana lub przestarzała zły stan techniczny ujęcia wody obniżający w znaczny sposób jakość oferowanych usług publicznych doświadczenie wnioskodawcy w zakresie realizacji projektów UE zdegradowana przestrzeń publiczna niespełniająca swojej funkcji i użytkowna w ograniczonym zakresie prowizoryczne ogrodzenie i brak odpowiedniego oświetlenia wpływające na obniżenie bezpieczeństwa w trakcie organizowanych wydarzeń zły stan techniczny obiektu mogący zagrażać zdrowiu korzystających z niego użytkowników w obszarze rewitalizacji występuje deficyt terenów rekreacyjnych, umożliwiających aktywne i ciekawe spędzanie wolnego czasu duża liczba mieszkańców, zarówno obszaru rewitalizacji, jak i całej gminy Międzyrzec Podlaski, borykających się z problemami zdrowotnymi otyłość, nadwaga, wady postawy wynikającymi m.in. z braku ruchu negatywne przyzwyczajenia i nawyki mieszkańców brak miejsc zapewniających alternatywę dla dotychczasowych sposobów spędzania wolnego czasu (np. picie alkoholu, wybryki chuligańskie) duże społeczne oczekiwanie w zakresie modernizacji boiska i deklarowana przez społeczeństwo lokalne chęć organizacji oddolnych inicjatyw w oparciu o zrewitalizowaną infrastrukturę niewykorzystany potencjał rekreacyjny podobszaru rewitalizacji nieuporządkowany i zdegradowana przestrzeń publiczna mająca duże znaczenie dla przeciwdziałania zdiagnozowanym problemom społecznym niewystarczająca aktywności społeczna i obywatelska mieszkańców deficyt miejsc i atrakcyjnej oferty spędzania wolnego str. 227

229 Lp. Nazwa przedsięwzięcia Zdiagnozowane problemy/lokalne potencjały Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalnohistorycznym gminy Miedzyrzec Podlaski czasu istniejące i prowadzące na obszarze rewitalizacji działalność NGO niewystarczający poziom wyposażenia obiektów kultury ograniczający znacznie poziom i jakość oferty kultury niedostateczny poziom uczestnictwa w życiu społecznym i obywatelskim mieszkańców niski poziom życia mieszkańców ograniczającym możliwość samodzielnego korzystania z oferty kultury poza graniami gminy niewykorzystany potencjał obiektu oraz jego wnętrza deficyt miejsc zapewniających alternatywę dla dotychczasowych sposobów spędzania wolnego czasu (np. picie alkoholu, wybryki chuligańskie) deficyt miejsc oraz oferty integracji międzypokoleniowej spora aktywność instytucji kultury oraz NGO prowadzona w obrębie obiektu bogate doświadczenie instytucji kultury w organizowaniu imprez kulturalnych o znaczeniu ponadlokalnym deficyt w zakresie miejsc oraz usług prowadzących do włączenia społecznego oraz aktywizacji społecznej osób starszych prognozy w zakresie zwiększającej się liczby ludności w wieku poprodukcyjnych deficyt miejsc i oferty integracji międzypokoleniowej problemy osób starszych brak aktywności społecznej, osamotnienie, bierność w podejmowaniu aktywności społecznej i obywatelskiej brak wiedzy seniorów w zakresie zdrowego stylu życia brak przeświadczenia o konieczności prowadzenia aktywnego trybu życia doświadczenie wnioskodawcy w realizacji tego rodzaju przedsięwzięć (realizacja poprzednich edycji projektu zajęcia dla seniorów oraz utworzenie 3 klubów seniora) niewykorzystany potencjał kulturalno-historyczny obszaru rewitalizacji i całej gminy Międzyrzec Podlaski słabe rozpropagowanie walorów lokalnego dziedzictwa niematerialnego słabo rozwinięta lokalna gospodarka niewystarczająca aktywności społeczna i obywatelska mieszkańców bogactwo dziedzictwa niematerialnego oraz historii obszaru rewitalizacji stanowiące niebagatelny potencjał dla rozwoju społeczno-gospodarczego zarówno obszaru rewitalizacji, jak i całej gminy Międzyrzec Podlaski niewykorzystany potencjał turystyczny obszaru rewitalizacji i całej gminy Międzyrzec Podlaski słabe rozpropagowanie walorów lokalnego dziedzictwa niematerialnego niewystarczająca integracja lokalnej społeczności zanik więzi sąsiedzkich postępujące zjawisko uniformizacji otoczenia i anonimowości mieszkańców brak wystraczającej ochrony przed zapomnieniem i kultywowania pamięci o wydarzeniach historycznych odbywających się na obszarze rewitalizacji zanik postaw patriotycznych i obywatelskich brak dumy z miejsca zamieszkania ogromne bogactwo dziedzictwa materialnego i niematerialnego oraz historii obszaru rewitalizacji str. 228

230 Lp. Nazwa przedsięwzięcia Zdiagnozowane problemy/lokalne potencjały Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach stanowiące niebagatelny potencjał dla rozwoju społeczno-gospodarczego zarówno obszaru rewitalizacji, jak i całej gminymiędzyrzec Podlaski brak kanalizacji generuje problemy związane zarówno z utrzymaniem stanu sanitarnego na odpowiednim poziomie jaki i zapewnienie komfortu życia mieszkańców brak sieci kanalizacyjnej oznacza poważne ograniczenia możliwości i negatywnie wpływa na wykorzystanie szans rozwojowych brak kanalizacji wpływa ujemnie na stan środowiska naturalnego i jakość zasobów wodnych gminy występujący niekontrolowany zrzut ścieków z gospodarstw domowych i obiektów użyteczności publicznej bezpośrednio do gruntu i wód doświadczenie wnioskodawcy w zakresie realizacji projektów UE zły stan techniczny stacji uzdatniania wody niedoinwestowanie istniejącej infrastruktury sieciowej nieodpowiednia jakość wody pitnej przestarzała infrastruktura wodociągów niezastosowanie się gminy do zaleceń pokontrolnych - wezwań do naprawy naruszeń norm doświadczenie wnioskodawcy w zakresie realizacji projektów UE zły stan techniczny budynków użyteczności publicznej powodujący problemy w skali lokalnej (znaczne obciążenie budżetu związane z koniecznością ponoszenia opłat eksploatacyjnych oraz konieczność wykorzystywania nadmiernej ilości surowców kopalnych) oraz skali globalnej (nadmierne zanieczyszczenie środowiska powodujące zmiany klimatyczne) niska efektywność energetyczna budynku niski stopień wykorzenia energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w sektorze mieszkalnictwa oraz użyteczności publicznej brak sali wielofunkcyjnej ograniczający w sposób znaczny ofertę placówki oświatowej deficyt miejsc umożliwiających atrakcyjne spędzanie wolnego czasu problemy dzieci i młodzieży barak aktywności ruchowej, negatywne przyzwyczajenia spędzanie wolnego czasu przed komputerem coraz większa liczba dzieci i młodzieży mających problemy z otyłością lub nadwagą zły stan techniczny istniejącego oświetlenia ulicznego powodujący nadmierne obciążenie budżetu braki w infrastrukturze oświetleniowej gminy wpływające na obniżenie bezpieczeństwa poruszania się po drogach zły stan techniczny budynków wielorodzinnych powodujący problemy w skali lokalnej (znaczne obciążenie budżetów domowych związane z koniecznością ponoszenia opłat eksploatacyjnych oraz konieczność wykorzystywania nadmiernej ilości surowców kopalnych) oraz skali globalnej (nadmierne zanieczyszczenie środowiska powodujące zmiany klimatyczne) niska efektywność energetyczna budynków niski komfort cieplny budynków wpływający na obniżenie jakości życia mieszkańców niski stopień wykorzenia energii pochodzącej ze źródeł str. 229

231 Lp. Nazwa przedsięwzięcia Zdiagnozowane problemy/lokalne potencjały 24. Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach 25. STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY 26. Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim 27. Budowa Domu Seniora Hotel Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy 30. Strzakłowski festiwal disco-polo 31. Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski odnawialnych w sektorze mieszkalnictwa zdegradowana przestrzeń publiczna, użytkowana w nieznacznym stopniu niekontrolowany ruch samochodowy oraz brak parkingu zdiagnozowanym problemem jest również postępująca dewastacja przestrzeni w obszarze rewitalizacji występuje deficyt terenów rekreacyjnych, umożliwiających aktywne i ciekawe spędzanie wolnego czasu występuje deficyt miejsc promujących zdrowy styl życia zmiana otoczenia (tereny po byłym PGR) mające bardzo duże znaczenie dla rewitalizacji społecznej obszaru - przełamanie wizerunku obszaru tkwiącego dotychczas w świadomości lokalnej społeczności spory udział mieszkańców borykających się uzależnieniami, głównie od alkoholu negatywne wzorce i postawy przekazywane młodym pokoleniom wszechobecna społeczna akceptacja dla spożywania alkoholu występujące zjawisko przemocy domowej niewystarczający poziom uczestnictwa mieszkańców w życiu kulturalnym niewystarczające wyposażenie instytucji kultury ograniczające jakość oferowanych usług i możliwości ich rozwoju deficyt w zakresie miejsc oraz usług prowadzących do włączenia społecznego oraz aktywizacji społecznej osób starszych prognozy w zakresie zwiększającej się liczby ludności w wieku poprodukcyjnych, w tym osób z niepełnosprawnościami deficyt miejsc świadczenia usług opiekuńczych i pielęgnacyjnych dla seniorów mała dochodowość funkcjonujących gospodarstw rolnych niski stopień specjalizacji produkcji rolnej niewykorzystany potencjał obszaru gminy (np. w zakresie produkcji żywności ekologicznej, produktów regionalnych czy uprawy roślin energetycznych) niewystarczająca wiedza w zakresie możliwości i sposobów przekształcania/dywersyfikacji lub rozwoju prowadzonej działalności rolniczej oraz pozyskiwania środków zewnętrznych niski poziom uczestnictwa mieszkańców w życiu kulturalnym i społecznym zdiagnozowane problemy zdrowotne mieszkańców wyznaczonych podobszarów rewitalizacji i całej gminy wady postawy, otyłość lub nadwaga niestarczający poziom aktywności ruchowej mieszkańców negatywne przyzwyczajenia zdrowotne i żywieniowe mieszkańców deficyt miejsc oraz atrakcyjnej oferty spędzania wolnego czasu niewykorzystany potencjał turystyczny i gospodarczy podobszaru rewitalizacji niewystarczający poziom angażowania się mieszkańców w sprawy społeczności lokalnej maraz i bierność w podejmowaniu aktywności społecznej brak przeświadczenia o realnej możliwości str. 230

232 Lp. Nazwa przedsięwzięcia Zdiagnozowane problemy/lokalne potencjały 32. Monitoring obywatelski 33. Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach współdecydowania o losach wspólnoty stosunkowo duża liczba funkcjonujących podmiotów z sektora NGO niskie poczucie bezpieczeństwa mieszkańców (w obszarze rewitalizacji obserwuje się m.in. wysoki wskaźnik interwencji policji oraz wysoki wskaźnik przestępczości - oba powyżej średniej dla gminy) zanik więzi sąsiedzkich postępujące zjawisko uniformizacji otoczenia i anonimowości mieszkańców zróżnicowany poziom aktywności społecznej mieszkańców obszaru rewitalizacji (mierzony min. uczestnictwem w wyborach) niewystarczający poziom rozwoju gospodarczego gminy, w tym wyznaczonego podobszaru rewitalizacji niewykorzystany potencjał turystyczny obszaru, niewystarczająca liczba miejsc pracy na obszarze gminy, w tym w obszarze rewitalizacji, spora liczba mieszkańców uzależniona od pomocy społecznej oferowanej przez GOPS stworzenie atrakcyjnej przestrzeni pozwalającej na przeprowadzenie szeregu oddolnych inicjatyw oraz rozwój gospodarczy obszaru gminy, w tym obszaru rewitalizacji wsparcia lokalnego wzrostu gospodarczego poprzez promowanie i rozwój turystycznych walorów obszaru miejscowość posiadająca duży potencjał kultury niematerialnej (kultywowane tradycje i zwyczaje oraz cyklicznie organizowane wydarzenia popularyzujące miejscowość i jej uroki) ZINTEGROWANIE NA POZIOMIE RÓŻNYCH METOD PARTYCYPACJI Lokalny Program Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata został wypracowany z wykorzystaniem różnych metod partycypacyjnych. Metody zostały dobrane w ten sposób, by możliwe było włączenie szerokiego grona przedstawicieli różnych grup interesariuszy (społecznych, gospodarczych, samorządowych). Z tego względu wykorzystane metody i techniki miały charakter interakcyjny, umożliwiając wzajemne oddziaływanie, wymianę informacji, jednocześnie tworząc relację z innymi członkami procesu rewitalizacji. Dopiero całość działań partycypacyjnych wraz z pracami eksperckimi, pozwoliła na wypracowanie działań i mechanizmów, które zostały zawarte w niniejszym dokumencie, a które pozwolą na skuteczne przeciwdziałanie zdiagnozowanym problemom. Całość procesu partycypacji opisana została w Rozdziale 5 Partycypacja społeczna. ZINTEGROWANIE NA POZIOMIE ZAPLANOWANYCH CELÓW STRATEGICZNYCH I OPERACYJNYCH ORAZ PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH Zaplanowane do realizacji przedsięwzięcia w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji są kompleksowe, dzięki czemu, ich realizacja zapewni wypełnienie kilku celów operacyjnych (w ramach różnych celów strategicznych). Zależność ta przedstawiona została w tabeli poniżej: str. 231

233 str. 232

234 Tabela 12 Zintegrowanie przedsięwzięć rewitalizacyjnych z celami w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata Nr porządkowy 1/1 2/1 Nazwa przedsięwzięcia Cel strategiczny Cel operacyjny Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlicoremizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizoświetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 3. Ożywić lokalną przedsiębiorczość Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skale dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju Cel operacyjny 1.2 Zapewnić wzrost jakości życia osób z niepełnosprawnościami Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych Cel operacyjny 1.4 Aktywnie przeciwdziałać uzależnieniom oraz przemocy w rodzinie Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 3.1 Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji społecznej Cel operacyjny 3.2 Rozwijać postawę przedsiębiorczości Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skale dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju Cel operacyjny 1.2 Zapewnić wzrost jakości życia osób z niepełnosprawnościami Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych Cel operacyjny 1.4 Aktywnie przeciwdziałać uzależnieniom oraz przemocy w rodzinie Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych 3/1 Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skale dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju Cel operacyjny 1.2 Zapewnić wzrost jakości życia osób z niepełnosprawnościami Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych Cel operacyjny 1.4 Aktywnie przeciwdziałać uzależnieniom oraz przemocy w rodzinie Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych str. 233

235 Nr porządkowy Nazwa przedsięwzięcia Cel strategiczny Cel operacyjny Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel operacyjny 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych 4/1 Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły 5/1 Idziemy do przedszkola 6/1 7/1 Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach Cel strategiczny 3. Ożywić lokalną przedsiębiorczość Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel operacyjny 3.1 Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji społecznej Cel operacyjny 3.2 Rozwijać postawę przedsiębiorczości Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skale dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skale dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skale dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju Cel operacyjny 1.2 Zapewnić wzrost jakości życia osób z niepełnosprawnościami Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych Cel operacyjny 1.4 Aktywnie przeciwdziałać uzależnieniom oraz przemocy w rodzinie Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych 1/2 2/2 Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata 2 Cel strategiczny 3. Ożywić lokalną przedsiębiorczość Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel operacyjny 3.1 Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji społecznej Cel operacyjny 3.2 Rozwijać postawę przedsiębiorczości Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skale dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skale dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne str. 234

236 Nr porządkowy 3/2 Szkoła rozwoju 4/2 5/2 6/2 7/2 8/2 9/2 10/2 Nazwa przedsięwzięcia Cel strategiczny Cel operacyjny Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo- Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skale dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych C el operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skale dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych str. 235

237 Nr porządkowy 11/2 12/2 13/2 14/2 15/2 16/2 17/2 18/2 Nazwa przedsięwzięcia Cel strategiczny Cel operacyjny Miedzyrzec Podlaski podobszarów rewitalizacji usług publicznych Budowa sieci kanalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność sanitarnej z przepompowniami w społeczną miejscowości Rzeczyca - Gmina Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek Międzyrzec Podlaski podobszarów rewitalizacji Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną (powiązanie pośrednie) Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną (powiązanie pośrednie) Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną (powiązanie pośrednie) Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną (powiązanie pośrednie) Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.1 Zmniejszyć skale dysfunkcji w rodzinach oraz zagwarantować mieszkańcom możliwość wszechstronnego rozwoju Cel operacyjny 1.4 Aktywnie przeciwdziałać uzależnieniom oraz przemocy w rodzinie Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych 19/2 Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne Zakup nowości wydawniczych do społeczną w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Gminnej Biblioteki Publicznej Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych w Międzyrzecu Podlaskim podobszarów rewitalizacji usług publicznych 20/2 Budowa Domu Seniora Hotel Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób str. 236

238 Nr porządkowy 21/2 22/2 Nazwa przedsięwzięcia Cel strategiczny Cel operacyjny Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy 23/2 Strzakłowski festiwal disco-polo 24/2 Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski 25/2 Monitoring obywatelski 26/2 Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 3. Ożywić lokalną przedsiębiorczość Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 3. Ożywić lokalną przedsiębiorczość Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną (powiązanie pośrednie) Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną (powiązanie pośrednie) Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 3. Ożywić lokalną przedsiębiorczość Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 1. Osiągnąć spójność społeczną (powiązanie pośrednie) Cel strategiczny 2. Odnowić wizerunek podobszarów rewitalizacji Cel strategiczny 3. Ożywić lokalną starszych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 3.1 Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji społecznej Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 3.1 Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji społecznej Cel operacyjny 3.2 Rozwijać postawę przedsiębiorczości Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 3.1 Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji społecznej Cel operacyjny 1.2 Zapewnić wzrost jakości życia osób z niepełnosprawnościami Cel operacyjny 1.3 Stworzyć warunki służące zaspakajaniu potrzeb osób starszych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 1.5 Promować inicjatywy obywatelskie i aktywności społeczne w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Cel operacyjny 2.1 Zorganizować atrakcyjne dla użytkowników obiekty i przestrzenie publiczne Cel operacyjny 2.2 Podnieść jakość istniejących oraz dostępność nowych usług publicznych Cel operacyjny 3.1 Zapewnić wzrost poziomu zatrudnienia i integracji str. 237

239 Nr porządkowy Źródło: Opracowanie własne Nazwa przedsięwzięcia Cel strategiczny Cel operacyjny przedsiębiorczość społecznej Cel operacyjny 3.2 Rozwijać postawę przedsiębiorczości str. 238

240 ZINTEGROWANIE NA POZIOMIE RÓŻNYCH SEKTORÓW, PARTNERÓW Lokalny Program Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata zakłada również zintegrowane podejście na poziomie podmiotów realizujących założenia niniejszego dokumentu. Przewidziane do realizacji przedsięwzięcia przewidują bowiem współpracę partnerów wywodzących się z różnych sektorów, w tym m.in.: Sektor publiczny Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, instytucje kultury (Gminny Ośrodek Kultury w Międzyrzecu Podlaskim, Gminna Biblioteka Publiczna w Międzyrzecu Podlaskim z siedzibą w Wysokim) Partnerzy gospodarczy przedsiębiorcy, prywatni sponsorzy, podmioty ekonomii społecznej, Partnerzy społeczni organizacje pozarządowe działające na różnych płaszczyznach pomoc społeczna, kultura, edukacja, aktywizacja społeczne (m.in. Stowarzyszenie Społeczno -Oświatowe Gminy Międzyrzec Podlaski, Stowarzyszenie Moja Gmina, Gminno-Ludowy Klub Sportowy Krzna w Rzeczycy). str. 239

241 4. CZĘŚĆ ZARZĄDCZA WDRAŻANIE LPR Mając na uwadze długookresowy charakter Lokalnego Programu Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata należy podkreślić, że wdrażanie jego założeń jest procesem ciągłym, wymagającym stałego śledzenia zmian prawnych, gospodarczych, politycznych oraz elastyczności w dostosowaniu się do wytycznych w zakresie pozyskiwania zewnętrznych środków finansowych. W efekcie realizowanych przedsięwzięć stopniowo będą osiągane cele rewitalizacji i w związku z tym będą zmieniały się priorytety. Proces wdrażania LPR został poprzedzony opracowaniem i ustaleniem celów rewitalizacji oraz konkretnych projektów i przedsięwzięć przeznaczonych do realizacji. Pierwszym etapem wdrożenia LPR jest przyjęcie go stosowną uchwałą Rady Gminy Międzyrzec Podlaski. Kolejnym etapem jest realizacja poszczególnych projektów, dzięki czemu osiągane są cele. W trakcie wdrażania LPR odbywa się ocena stopnia jego realizacji, która prowadzi do aktualizacji zapisów programu, jeżeli wystąpiły odchylenia od pierwotnie zaplanowanego stanu docelowego. Rysunek 5 Schemat wdrażania LPR AKTUALIZACJA rewizja zapisów LPR w przypadku odchyleń od zakładanego stanu docelowego PLANOWANIE wskazanie celów i działań procesu rewitalizacji oraz przyjecie do realizacji LPR EWALUACJA ocena stopnia realizacji ustalonych celów rewitalizacji REALIZACJA osiąganie zaplanowanych celów poprzez wdrażanie kolejnych projektów i przedsiewzięć rewitalizacyjnych Źródło: Opracowanie własne Mając na względzie usytuowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji u podłoża struktury zarządzania strategicznego oraz operacyjnego gminy Międzyrzec Podlaski, jako definicję przyjęto wykorzystanie wiedzy, doświadczeń oraz dobrych praktyk z zakresu zarządzania programami, rozumianymi jako zespoły projektów powiązanych ze sobą i realizowanych dla osiągnięcia celu strategicznego określonego w ramach programu. Niezbędne przy tym staje się zapewnienie i utrzymanie wszystkich wymaganych komplementarności dotyczących str. 240

242 rewitalizacji: problemowej, przestrzennej, źródeł finansowania, proceduralno-instytucjonalnej, a także zasady partycypacji oraz kompleksowości. Jednocześnie należy podkreślić, że rozwiązania zarządcze opisane w tej części Programu mają charakter wstępny i mogą ulec zmianom w wyniku prowadzonej jego ewaluacji. Lokalny Program Rewitalizacji ma charakter operacyjny i jako taki identyfikuje organizacyjne struktury wdrażające planowane cele, działania, zadania oraz ustalenia. Na strukturę organizacyjną składają się dwa typy podmiotów: podmioty wykonawcze, czyli jednostki sektora publicznego, prywatnego i pozarządowego realizujące poszczególne przedsięwzięcia rewitalizacyjne; podmioty zarządzające, czyli koordynujące wdrożenie Programu, jako całości, a przy tym prowadzące jego aktualizację, monitoring i ocenę. Niezaprzeczalna jest rola organów gminy w zarządzaniu Lokalnym Programem Rewitalizacji. Polega ona w głównej mierze na jego sprofilowaniu, uchwaleniu, kontrolowaniu i ocenie z punktu widzenia lokalnej strategii. Dotyczy to szczególnie kontekstu celów przygotowania Programu (uszczegółowienie i wcielenie w życie instrumentów rozwoju gminy, pozyskanie środków z funduszy strukturalnych, etc.). Jako wyłączne kompetencje Rady Gminy Miedzyrzec Podlaski zastrzeżono: uchwalenie Lokalnego Programu Rewitalizacji; nadzór nad realizacją Lokalnego Programu Rewitalizacji; opiniowanie i uchwalanie zmian i aktualizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji. Jako wyłączne kompetencje Wójta Gminy Międzyrzec Podlaski zastrzeżono: realizację zapisów Lokalnego Programu Rewitalizacji m.in. poprzez wyznaczenie Operatora Programu i Koordynatora Rewitalizacji oraz nadzór nad ich działalnością, zagwarantowanie i uwzględnienie w planach budżetowych finansowania zadań ujętych w Lokalnym Programie Rewitalizacji, zgodnie z założonym udziałem gminy Międzyrzec Podlaski; podejmowanie decyzji o konieczności weryfikacji Lokalnego Programu Rewitalizacji na podstawie inicjatywy m.in. Operatora Programu, innych gminnych jednostek oraz partnerów społeczno-gospodarczych. Działania o charakterze wykonawczym będą realizowane przez Operatora Programu. 4.1 STRUKTURA ZARZĄDZANIA REALIZACJĄ LPR W skład struktury zarządzania Lokalnym Programem Rewitalizacji wchodzi Rada Gminy Miedzyrzec Podlaski (odpowiedzialna za uchwalanie LPR i jego głównych kierunków, a także opiniowanie jego zmian i aktualizację) oraz Wójt Gminy Międzyrzec Podlaski (odpowiedzialny za bieżący nadzór nad realizacją LPR, dbałość o zagwarantowanie środków finansowych na jego skuteczną realizację oraz pozyskanie zewnętrznych źródeł finansowania, podejmowanie decyzji o potrzebie dokonania zmian w LPR). Zgodnie z właściwością gminy, zarządzanie i koordynacja Lokalnego Programu Rewitalizacji, a także realizacja, prowadzone będą w strukturach organizacyjnych Urzędu Gminy w Międzyrzecu Podlaskim. Operatorem Programu będzie Referat Inwestycyjny. Natomiast Koordynatorem Rewitalizacji Kierownik Referatu Inwestycyjnego. Zadania każdej z komórek czy stanowisk oraz jednostek organizacyjnych, wykonywane w ramach LPR, zostaną określone i ściśle zdefiniowane przez Koordynatora Rewitalizacji. Będzie on pełnił rolę zarządzającego LPR. Wszystkie komórki czy jednostki organizacyjne, w ramach swoich kompetencji, będą realizowały wyznaczone zadania dostosowując swoje zasoby do str. 241

243 potrzeb w sposób elastyczny w ramach istniejących struktur. W ich ramach wyodrębnione zostaną zadania służące realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych, nad którymi nadzór merytoryczny sprawować będzie Koordynator Rewitalizacji. Wśród podmiotów zaangażowanych w strukturę zarządzania Lokalnym Programem Rewitalizacji znajduje się również Zespół ds. opracowania Programu Rewitalizacji, który czuwał na bieżąco i uczestniczył aktywnie w pracach nad opracowywaniem zarówno diagnozy służącej delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, jak i niniejszego LPR. Na etapie wdrażania LPR będzie on pełnił funkcję opiniodawczo-doradczą. str. 242

244 Rysunek 6 Schemat zarządzania procesem rewitalizacji z uwzględnieniem przykładowego poziomu operacyjnego O RADA GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI WÓJT GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI ZESPÓŁ DS. OPRACOWANIA PROGRAMU REWITALIZACJI OPERATOR PROGRAMU (REFERAT INWESTYCYJNY) I KOORDYNATOR REWITALIZACJI (KIEROWNIK REFERATU INWESTYCYJNEGO) KOMÓRKA ORGANIZACYJNA A KOMÓRKA ORGANIZACYJNA B JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA A JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA C PROJEKT 1 PROJET 1 PROJEKT 2 PROJEKT 1 PROJEKT 1 Wykonawca 1 Wykonawca 2 Wykonawca 1 Wykonawca 2 Wykonawca 1 Wykonawca 2 Wykonawca 1 Wykonawca 2 Wykonawca 1 Wykonawca 2 Wykonawca 3 Wykonawca 3 Źródło: Opracowanie własne str. 243

245 Przewiduje się możliwość wypracowanie nowych rozwiązań w zakresie prowadzenia skutecznych działań rewitalizacyjnych, w tym z uwzględnieniem systemu zarządzania wielopłaszczyznowym procesem przemian jakim jest rewitalizacja obszarów zdegradowanych. 4.2 OPERATOR PROGRAMU I KOORDYNATOR REWITALIZACJI Operatorem Programu będzie Referat Inwestycyjny. Do zadań ww. Operatora będzie należało: przygotowanie, koordynowanie oraz wdrażanie projektów ujętych w LPR (zarówno w ramach listy podstawowej, jak i pozostałych działań); uaktualnianie i kontynuacja procesu planowania, także w odniesieniu do poszerzenia LPR o działania uwzględniające inne kategorie projektów; dalsze programowanie procesów rozwojowych, wykraczających poza okres realizacji niniejszego LPR (tj. rok 2023); realizację LPR, w rozumieniu koordynowania i inspirowania działań administracji i beneficjentów, w kierunku przestrzegania zasad wdrożenia, wymagań zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych (np. RPO WL), a także spójności LPR; urządzenie przebiegu upowszechnienia LPR i komunikacji społecznej (organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy); monitorowanie realizacji i ewaluację LPR; przygotowywanie sprawozdań i dokonywanie wewnętrznej oceny efektów LPR. Pracami Operatora Programu będzie kierował wyznaczony Koordynator Rewitalizacji Kierownik Referatu Inwestycyjnego. Koordynator będzie odpowiadał za zarządzanie Lokalnym Programem Rewitalizacji, który stanowi swoistego rodzaju ramę operacyjną dla przedsięwzięć z zakresu rewitalizacji oraz wszystkich innych działań gminy Międzyrzec Podlaski które merytorycznie związane są z zakresem rewitalizacji. Przewiduje się wyodrębnienie zadań związanych z zarządzaniem projektami rewitalizacyjnymi z całego systemu zarządzania projektami w Urzędzie Gminy w Międzyrzecu Podlaskim i podporządkowanie ich bezpośrednio Operatorowi Programu. Zarządzanie projektami rewitalizacyjnymi będzie odbywało się w oparciu o indywidualne i szczegółowe podejście do wszystkich z nich; począwszy od etapu planowania i przygotowania projektu po etap jego realizacji i monitorowania efektów. Mając na względzie konieczność włączenia w proces rewitalizacji większości komórek Urzędu Gminy w Międzyrzecu Podlaskim czy gminnych jednostek organizacyjnych, Koordynator Rewitalizacji, w ramach swoich kompetencji, będzie miał możliwość wydawania wiążących dyspozycji i rekomendacji kierownikom/dyrektorom poszczególnych komórek i jednostek w zakresie ich udziału w procesie rewitalizacji. Ponadto, wyżej wymienieni kierownicy i dyrektorzy mają obowiązek umożliwienia wyznaczonym pracownikom pełnego zaangażowania w realizację zadań związanych z realizacją Lokalnego Programu Rewitalizacji. Koordynator będzie pełnił nadzór merytoryczny nad innymi podmiotami (w zakresie odpowiadającym powierzonym im do realizacji przedsięwzięciom rewitalizacyjnym) w celu zapewnienia uzyskania właściwego poziomu poszczególnych wskaźników oraz zachowania wysokiego stopnia partycypacji społecznej w procesie rewitalizacji. str. 244

246 4.3 ZESPÓŁ DS. OPRACOWANIA PROGRAMU REWITALIZACJI W dniu 11 kwietnia 2017 roku Zarządzeniem Wójta Gminy Międzyrzec Podlaski nr został powołany Zespół ds. opracowania Lokalnego Programu Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata , w skład którego weszli przedstawiciele Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski, gminnych jednostek organizacyjnych reprezentujący obszary: społeczny, przestrzenno techniczny - inwestycyjny, środowiskowy i informacyjno - edukacyjny. Przewodniczącym zespołu jest Wójt Gminy Międzyrzec Podlaski. Zespół czuwał na bieżąco i uczestniczył aktywnie w pracach nad opracowywaniem zarówno diagnozy służącej delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, jak i niniejszego LPR. Zespół będzie stanowił forum współpracy i dialogu interesariuszy z organami gminy. Będzie pełnił funkcję opiniodawczo-doradczą, a za jego obsługę odpowiadać będzie Koordynator Rewitalizacji. Tabela 13 Członkowie Zespołu ds. opracowania Programu Rewitalizacji Lp. Imię i nazwisko Stanowisko/funkcja 1. Krzysztof Adamowicz Wójt Gminy Międzyrzec Podlaski/przewodniczący 2. Andrzej Pietruk Przewodnicząca Rady Gminy Międzyrzec Podl.-członek 3. Adam Zaniewicz Sołtys wsi Halasy - członek 4. Marian Kusznieruk Sołtys wsi Rogoźnica - członek 5. Barbara Wsół Sołtys wsi Strzakły - członek 6. Stanisław Gregorowicz Sołtys wsi Żabce - członek 7. Maria Szmytko Sekretarz Gminy - członek 8. Anna Łosicka Kierownik referatu inwestycyjnego - członek 9. Monika Sierpień Kierownik referatu oświaty- członek 10. Dorota Świrydziuk Kierownik GOPS - członek 11. Robert Szałkowski Kierownik referatu gospodarki komunalnej i ochrony środowiska - członek 12. Michał Teofilski p.o. dyrektora GOK - członek 13. Magdalena Chodzińska Dyrektor gminnej biblioteki publicznej - członek 14. Katarzyna Radzikowska Dyrektor Publicznej Szkoły Podstawowej w Halasach członek 15. Dorota Herda Dyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Rogoźnicy 16. Janusz Oksiejuk członek Dyrektor Publicznej Szkoły Podstawowej w Rzeczycy członek 17. Teresa Kuraszyk Prezes Klubu Seniora w Rzeczycy - członek 18. Stanisław Kurenda Sołtys wsi Rzeczyca - członek 19. Krzysztof Sójka Prezes Zarządu Stowarzyszenia Moja Gmina 20. Andrzej Filipiuk Przewodniczący gminnej komisji urbanistyczno architektonicznej - członek Źródło: Zarządzenie nr Wójta Gminy Międzyrzec Podlaski z dnia 11 kwietnia 2017 r. w sprawie powołania Zespołu ds. opracowania Programu Rewitalizacji 4.4 SYSTEM OBIEGU INFORMACJI W RAMACH ZARZĄDZANIA LOKALNYM PROGRAMEM REWITALIZACJI Zarówno system obiegu informacji, jaki i środków finansowych w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji, będzie realizowany przez Operatora Programu zgodnie z dotychczasowymi zarządzeniami i instrukcjami kancelaryjnymi obowiązującymi w Urzędzie Gminy w Międzyrzecu Podlaskim. W oparciu o Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2011 roku w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych (Dz. U nr 14, poz. 67) w Urzędzie Gminy w Międzyrzecu Podlaskim wprowadzono stosowne procedury, które rozstrzygają zakres odpowiedzialności i kompetencji str. 245

247 poszczególnych jednostek urzędu, regulują zasady przepływu informacji w Urzędzie, a także środków finansowych pozostających w dyspozycji gminy. Uszczegółowienie wyżej wymienionych zapisów w odniesieniu do Lokalnego Programu Rewitalizacji znajdzie swoje odzwierciedlenie w Zarządzeniu Wójta Gminy Międzyrzec Podlaski powołującym Koordynatora Rewitalizacji z umiejscowieniem go w strukturze Urzędu Gminy. Obieg informacji poza strukturą Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski zapewnią stałe spotkania Zespołu ds. opracowania Programu Rewitalizacji, na których będą przekazywane informacje nt. postępu wdrażania Programu, a także pozyskiwane informacje o postępie prac u pozostałych partnerów Programu, w tym informacje o środkach zaangażowanych poza budżetem gminy. Ponadto informacja o postępie prac i uruchamianych projektach będzie dostępna na portalu internetowym gminy Międzyrzec Podlaski: w zakładce: Rewitalizacja Gminy Będą tam również publikowane bieżące sprawozdania z postępu prac nad Programem. 4.5 INFORMACJA I PROMOCJA Na etapie realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji, zarówno jego Operator, jak i inne podmioty zaangażowane w jego urzeczywistnianie, a także konkretni beneficjenci podejmowanych działań, dołożą wszelkich starań, aby we właściwy sposób rozpowszechnić informacje o jego celach, zamierzeniach, jak i konkretnych efektach, które przyniesie jego realizacja. Działania te będą nakierowane również na dalszy proces konsultacji i ewentualną aktualizację Programu w sytuacji zmiany czynników, które determinowały obecny jego kształt. Za podejmowanie merytorycznych działań promocyjnych odpowiedzialny będzie Operator Programu. Do jego zadań należeć będzie opracowanie strategii informacji i promocji. Głównym celem działań informacyjnych i promocyjnych, realizowanych w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji, jest podniesienie świadomości opinii publicznej o mechanizmach i procesach rewitalizacji, a także przebiegu realizacji i efektach oraz rezultatach Programu. Grupę docelową ww. działań stanowić będzie: społeczeństwo, ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji; beneficjenci i potencjalni beneficjenci Programu; partnerzy społeczno-gospodarczy; organizacje pozarządowe; właściwe władze publiczne (władze regionalne województwa lubelskiego, administracja rządowa szczebla wojewódzkiego, władze publiczne gmin i powiatów sąsiedzkich, władze publiczne miast i gmin partnerskich); media (prasa, radio, telewizja o zasięgu lokalnym, regionalnym, media elektroniczne). Proces informowania o LPR będzie miał charakter dwukierunkowy, pozwalający odbiorcom przekazów na informację zwrotną (przekazywanie własnych opinii). W związku z tym, strategia działań informacyjnych i promocyjnych powinna uwzględniać zarówno bierne, jak i czynne prawo obywateli do informacji. Do instrumentów realizacji wśród działań PR w wyżej wymienionych sferach należy wyliczyć: zastosowanie oficjalnych stron internetowych gminy i jednostek podległych (w tym BIP) do publikacji informacji o rewitalizacji; str. 246

248 stworzenie i prowadzenie zakładki na stronie internetowej gminy Międzyrzec Podlaski dotyczącej Lokalnego Programu Rewitalizacji, w ramach której można znaleźć informacje na temat: podstawowych pojęć i zagadnień związanych z procesem rewitalizacji, problematyki rewitalizacji obszarów wiejskich, procesu opracowywania oraz konsultowania LPR; a w późniejszym okresie również: bieżącego stanu wdrażania, finansowania, ewaluacji Programu (upublicznianie sprawozdań), innych materiałów o charakterze informacyjnym (np. komunikaty o przetargach, konkursach ofert i ich wynikach), bazę przedsięwzięć rewitalizacyjnych, galerię fotografii dokumentującą stan sprzed realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych i po ich realizacji; wydawane przez Operatora oraz inne podmioty zaangażowane w realizację Lokalnego Programu Rewitalizacji ulotki i broszury informacyjne, publikacje związane z realizacją poszczególnych przedsięwzięć; publikacje i konferencje prasowe dotyczące m.in. uchwalenia LPR, kolejnych etapów wdrożenia i ewaluacji, uzyskania środków na finansowanie Programu lub poszczególnych projektów, zakończenia realizacji poszczególnych projektów realizowanych w ramach LPR. 4.6 HARMONOGRAM REALIZACJI PROCESU REWITALIZACJI Okres realizacji procesu rewitalizacji objętego niniejszym Lokalnym Programem Rewitalizacji wynosi 7 lat (lata ). Przewiduje się podział tego okresu na dwa podokresy trzyletnie pełnej funkcjonalności Lokalnym Programu Rewitalizacji poprzedzone rocznym okresem uruchamiania Programu. str. 247

249 Rysunek 7 Ramowy harmonogram realizacji procesu rewitalizacji w gminie Międzyrzec Podlaski na lata I i II kwartał Programowanie LPR: - diagnoza i wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji -opracowanie LPR IIII i IV kwartal Okres uruchamiania LPR: - przyjęcie LPR - powołanie struktury zarządzania LPR - realizacja harmonogramu działań na rok uruchomienie systemu monitorowania i oceny realizacji - opracowanie harmonogramu na lata I okres pełnej funkcjonalności LPR: - ewaluacja realizacji GLR w roku 2017; wnioski i poprawki, -realizacja przedsiewzięć rewitalizacyjnych przewidzianych na lata opracowanie harmonogramu na lata II okres pełnej funkcjonalności LPR: - ewaluacja realizacji LPR w latach ; wnioski i poprawki, realizacja przedsiewzięć rewitalizacyjnych przewidzainych na lata w 2023 roku przewiduje się opracowanie LPR na kolejny okres. Źródło: Opracowanie własne ZADANIA DO KOŃCA 2017 ROK Z uwagi na specyfikę, złożoność i skalę Lokalnego Programu Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski rok 2017 przewidziano jako rok stopniowego uruchamiania pełnej funkcjonalności niniejszego Programu. Po uchwaleniu przez Radę Gminy Międzyrzec Podlaski przedmiotowego Programu należy wykonać następujące zadania: powołanie pełnej struktury zarządzania Lokalnym Programem Rewitalizacji przewidzianej w ramach niniejszego dokumentu, uruchomienie systemu monitorowania i oceny wdrażania LPR, realizacja opracowanego harmonogramu działań wdrożeniowych na rok 2017, systematyczne uruchamianie przedsięwzięć rewitalizacyjnych, str. 248

250 testowanie systemu zarządzania i monitorowania, opracowanie harmonogramu realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych na lata OKRES PEŁNEJ FUNCJONALNOŚCI LPR ( ) Planuje się, że po dokonaniu w 2017 r. stopniowego rozpoczęcia realizacji LPR, w roku 2018 Program osiągnie pełną funkcjonalność. Sześcioletni okres został podzielny na dwa podokresy trzyletnie: oraz W obu podokresach przewidziano: I kwartał - ewaluacja realizacji LPR w okresie poprzednim, w tym: sprawdzanie stopnia osiągania celów rewitalizacji; wyciągnięcie wniosków z ewaluacji, wprowadzenie ewentualnych poprawek korygujących realizację LPR w kolejnych latach. realizacja przedsięwzięć rewitalizacyjnych (lub ich etapów) przewidzianych na dany trzyletni okres, w tym: uwzględnienie bieżącego dbania o synergię pomiędzy przedsięwzięciami, ewentualne korygowanie harmonogramów przedsięwzięć w taki sposób, aby przedsięwzięcia potencjalnie synergiczne były uruchamiane w sposób skoordynowany; III i IV kwartał opracowanie harmonogramu wdrażania rewitalizacji na okres III i IV kwartał 2023 roku opracowanie raportu ewaluacyjnego z 7-letniego okresu realizacji LPR; 2023 Opracowanie nowego LPR. 4.7 MECHANIZMY INTEGROWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH Lokalny Program Rewitalizacji ujmuje działania w sposób kompleksowy (z uwzględnieniem projektów rewitalizacyjnych współfinansowanych ze środków EFRR, EFS oraz innych publicznych lub prywatnych), tak aby nie pomijać aspektu społecznego, ekonomicznego, przestrzennego, technicznego, środowiskowego i kulturowego, związanego zarówno z danym obszarem, jak i jego otoczeniem. Komplementarność działań podejmowanych na obszarze gminy Miedzyrzec Podlaski została zagwarantowana m.in. poprzez: zhierarchizowany układ celów, które obejmują wszystkie ważne elementy z punktu widzenia wyzwolenia potencjału obszaru rewitalizacji, wielość i różnokierunkowość zadań, zarówno z listy podstawowej, jak i dodatkowej, różnorodność podmiotów zaangażowanych we wdrażanie LPR. str. 249

251 Integrowanie przedsięwzięć rewitalizacyjnych objętych niniejszym Programem zostanie urzeczywistniona poprzez wprowadzenie w jego system realizacyjny niżej wymienionych zagadnień. Rysunek 8 Podstawy integrowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych komplementarnoś ć przestrzenna kompleksowość komplementarno ść źródeł finansowania komplementarnoś ć międzyokresowa realizacja zasady partnerstwa i partycypacji komplementranoś ć problemowa komplementarność proceduralnoinstytucjonalną Źródło: Opracowanie własne Wśród założeń dotyczących integracji działań rewitalizacyjnych znajdują się: Wykorzystanie szansy na rozwój poprzez rewitalizację - wyzwolenie potencjału społecznego, gospodarczego i przestrzenno-funkcjonalnego obszaru rewitalizacji. Podporządkowanie celom rewitalizacji wszystkich celów w poszczególnych sektorach. Proces rewitalizacji winien stanowić cel nadrzędny względem pozostałych celów sektorowych (np. w zakresie polityki społecznej, gospodarczej, komunalnej) na etapie planowania jak i wdrażania. Projektowanie działań rewitalizacyjnych przez pryzmat celów długookresowych i nie ograniczanie się wyłącznie do programów krajowych. Nadanie priotytetowego charakteru działaniom rewitalizacyjnym poprzez ujęcie projektów/przedsięwzięć rewitalizacyjnych w Wieloletniej Prognozie Finansowej; zabezpieczanie odpowiednich wkładów własnych z budżetu gminy dla projektów z pozabudżetowymi źródłami finansowania (np. fundusze UE, krajowe, inne międzynarodowe). str. 250

252 Maksymalne wykorzystywanie różnorodnych form współfinansowania zarówno bezzwrotnych (dotacje ze środków europejskich i krajowych), jak i zwrotnych. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że całość działań rewitalizacyjnych nie może zostać podporządkowana jedynie celom konkretnych programów. Wykorzystywanie środków zewnętrznych stanowi jedynie szansę, a nie cel sam w sobie. Planowany jest podział dużych przedsięwzięć na zadania inwestycyjne dla celów aplikacji o środki ze źródeł zewnętrznych. Edukacja w zakresie procesu rewitalizacji jako jeden z podstawowych czynników warunkujących jego powodzenie. Podstawowym założeniem jest zapewnienie pełnego i prawidłowego rozumienia procesu rewitalizacji przez wszystkie jednostki i podmioty zaangażowane. Świadomość i wiedza zarówno w zakresie wagi, jak i sposobów prowadzenia działań rewitalizacyjnych jest niezwykle istotnym czynnikiem gwarantującym prawidłowość oraz efektywność procesu rewitalizacji. Pełna integracja działań rewitalizacyjnych w obszarach: społecznym, ekonomicznym, przestrzennym, kulturowym. Umacnianie aktywnego sąsiedztwa oraz odbudowywanie relacji społecznych. Zaangażowanie prywatnych właścicieli nieruchomości w procesy rewitalizacyjne poprzez wdrożenie konkretnych modeli współpracy. Inicjowanie działań rewitalizacyjnych skutkujących wytworzeniem silnego miejscowego impulsu rozwojowego wywołującego efekt domina. W długim okresie skutkuje to pozytywnym oddziaływaniem na rozległy obszar oraz działa zachęcająco dla pozostałych podmiotów. Wśród narzędzi, które gmina może wykorzystać w tym zakresie znajduje się: możliwość realizacji inwestycji infrastrukturalnych, udostępniania na cele inwestycyjne poszczególnych terenów oraz polepszanie wizerunku istniejących obiektów KOMPLEKSOWOŚĆ LPR Przedmiotowy Lokalny Program Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata spełnia wymogi komplementarności. Wzajemne powiązania i synergia zostały opisane na poziomie poszczególnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych (w rozdziale 3). Koncentracja interwencji i niezbędność hierarchizacji potrzeb powodują, że projekty rewitalizacyjne dotyczą terenów o istotnym znaczeniu dla terenów całej gminy, przy jednoczesnym objęciu obszarów objętych szczególną koncentracją problemów i negatywnych zjawisk kryzysowych. Interwencja LPR dotyczy wielu różnorodnych obiektów i przestrzeni, które z jednej strony wpłyną na poprawę sytuacji na obszarze rewitalizacji, z drugiej natomiast poprzez efekt synergii, będą pozytywnie oddziaływać na ożywienie i rozwój całej gminy. O kompleksowości dodatkowo świadczy przekrojowość poszczególnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Lokalny Program Rewitalizacji będzie oddziaływał w sposób kompleksowy, łącząc aspekty społeczne, ekonomiczne, przestrzenne, techniczne, środowiskowe i kulturowe. Złożony jest z wielu różnorodnych projektów, w tym również planowanych do współfinansowania w ramach EFRR i EFS, pozwalających na osiągnięcie kompleksowych efektów poprawy. Wymogiem koniecznym dla zagwarantowania zarówno prawidłowości opracowania LPR, jak i późniejszych efektów jego wdrożenia, jest zapewnienie ich komplementarności w różnych wymiarach. Poniżej przedstawiono komplementarność zidentyfikowanych projektów str. 251

253 w zakresie: przestrzennym, problemowym proceduralno-instytucjonalnym, międzyokresowym oraz źródeł finansowania. Jednocześnie należy zaznaczyć, że komplementarność stanowi bardzo ważny aspekt Lokalnego Programu Rewitalizacji, gdyż zapewnienie powiązań pomiędzy poszczególnymi projektami skutkować będzie efektywnym wykorzystaniem środków finansowych przeznaczonych na rewitalizację KOMPLEMETARNOŚĆ PROBLEMOWA Niniejszy Program Rewitalizacji spełnia całość wymogów w zakresie komplementarności problemowej i jest dokumentem spójnym wewnętrznie oraz zewnętrznie, harmonijnie wplecionym w system zarządzania strategicznego gminy Międzyrzec Podlaski. Szczegółowy opis powiązań przedmiotowego LPR z lokalnymi dokumentami strategicznymi został zaprezentowany w rozdziale 1, W rozdziale zaprezentowano wizję stanu obszaru po zrealizowaniu programu rewitalizacji, W rozdziale zaprezentowano również zhierarchizowane cele rewitalizacji (cel główny cele strategiczne- cele operacyjne), W rozdziale zaprezentowano kierunki działań mających na celu eliminację lub ograniczenie zdiagnozowanych negatywnych zjawisk, W rozdziale przedstawiono listę planowanych podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych (zwierającą w odniesieniu do każdego przedsięwzięcia: nazwę i wskazanie podmiotów je realizujących, zakres realizowanych zadań, lokalizację, szacowaną wartość, prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny), W rozdziale 3.2 przedstawiono charakterystykę (realizujących kierunki działań rewitalizacyjnych) pozostałych dopuszczalnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, W tabeli pn. Zintegrowanie przedsięwzięć wraz ze zdiagnozowanymi problemami i lokalnymi potencjałami w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji dla gminy Miedzyrzec Podlaski na lata zaprezentowano szczegółową charakterystykę problemów, jakim odpowiadają poszczególne przedsięwzięcia rewitalizacyjne oraz potencjały wykorzystywane przy ich realizacji W rozdziale 4 zaprezentowano kwantyfikowalne rezultaty rewitalizacji, opatrzne wskaźnikami oceny postępów wdrażania. Zaprezentowane w niniejszym dokumencie przedsięwzięcia rewitalizacyjne są komplementarne na poziomie ogólnym (dopełniania się rodzajami). Wszystkie z przedsięwzięć rewitalizacyjnych mają charakter przekrojowy realizują więcej niż jeden cel i dotykają szeregu aspektów (społecznych, ekonomicznych, przestrzennych, środowiskowych, technicznych). Wzajemne dopełnianie się poszczególnych przedsięwzięć z listy szczegółowej zostało zapewnione m.in. na poziomie naboru przedsięwzięć rewitalizacyjnych prowadzonego w okresie r. przez gminę Międzyrzec Podlaski. Przyjęto zasadę, że komplementarność problemowa występuje jeżeli jest wykazane dopełnianie się przedsięwzięć w zakresie przeciwdziałania co najmniej jednemu problemowi społecznemu i co najmniej jednemu problemowi innemu, niż społeczny. str. 252

254 W przypadku projektów infrastrukturalnych, związanych z rewitalizacją zdegradowanych obiektów czy budynków, zaniedbanych terenów publicznych zakłada się prowadzenie tam działań o charakterze społecznym (wspierających potencjał młodzieży oraz ich kompetencje społeczne i edukacyjne, integracyjnych, aktywizujących mieszkańców, promujących zdrowe nawyki żywieniowe i ruchowe, a także zwiększające świadomość w zakresie postaw proekologicznych i proklitycznych, zwiększających dostęp do kultury). Jednocześnie przedsięwzięcia zostały zaplanowane w taki sposób, aby ich skutki przyczyniały się do niwelowania problemów w różnych sferach, osiągając w niektórych przypadkach wymiar horyzontalny. Aktywizacja społeczna przyczyni się zarówno do ograniczania problemu patologii, jak i aktywizacji zawodowej. Problemy związane z funkcjonowaniem osób niepełnosprawnych będą niwelowane zarówno w warstwie społecznej i zawodowej, jak i w odniesieniu do fizycznego funkcjonowania (ograniczenia barier architektonicznych) wskazanej kategorii społecznej. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii przyczyni się do podniesienia standardu zamieszkania, a także będzie pozytywnie oddziaływać na środowisko naturalne poprzez ograniczenie tzw. niskiej emisji. Projekty polegające na poprawie jakości usług publicznych (np. poprawa standardu i rozwój bazy dydaktycznej szkoły) przełożą się na wzrost poczucia tożsamości lokalnej i budowanie silnego kapitału społecznego. Wpłynie to na atrakcyjność obszaru jako miejsca zamieszkania i rekreacji (np. uporządkowanie i poprawa estetyki przestrzeni publicznych, co niewątpliwie przyczyni się do rozwoju usług turystycznych i okołoturystycznych jak również usług podstawowych dla mieszkańców. Wskazane w ramach niniejszego LPR przedsięwzięcia wpływają na niwelowanie problemów w różnych sferach, co przeciwdziała fragmentacji działań i wpływa na ich kompleksowość. Kolejność realizacji zidentyfikowanych projektów rewitalizacyjnych wynika z logicznej konsekwencji wprowadzonych zmian w obszarze rewitalizacji. W pierwszej kolejności realizowane będą projekty inwestycyjne, których efekty w formie udostępnionej powierzchni lub wyposażenia mogą zostać wykorzystane podczas realizacji projektów miękkich. Na kolejność realizacji projektów wpływ ma również rozwiązanie najbardziej naglących potrzeb obszaru rewitalizacji KOMPLEMENTARNOŚĆ PRZESTRZENNA Niniejszy Program Rewitalizacji spełnia wymagania dotyczące komplementarności przestrzennej. Ze względu na znaczenie tego obszaru (koncentracja usług) planowana interwencja nie spowoduje przesunięcia problemów na inny obszar, a jedynie zapoczątkuje pozytywne zmiany w pozostałych sołectwach gminy. Znaczna część przedsięwzięć rewitalizacyjnych skupia się wyłącznie na obszarze rewitalizacji i jest z nim ściśle powiązana. Pozwolą one na wyprowadzenie obszaru zdegradowanego ze stanu kryzysowego. W ramach LPR przewidziano również przedsięwzięci umiejscowione na oraz poza obszarem rewitalizacji. Dotyczy to przedsięwzięć wyposażenia mieszkańców w niezbędną infrastrukturę techniczną, jak również odnawialne źródła energii. Zaplanowane przedsięwzięcia stanowią odpowiedź na zdiagnozowane problemy konkretnego terenu. W związku z tym, że wiele z nich dotyczy działań podejmowanych dla miejsc lub obiektów użyteczności publicznej, pozytywne skutki ich realizacji zauważalne będą nie tylko na całym obszarze rewitalizacji, lecz również w obrębie całej gminy. A, co najważniejsze, ich realizacja będzie zapobiegać przenoszeniu się różnych problemów na dalsze obszary gminy. str. 253

255 Komplementarność przestrzenna w niniejszym dokumencie została zapewniona dzięki skupieniu znacznej części projektów wybranych do realizacji na wyznaczonym obszarze rewitalizacji. Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji zostały wyznaczone po przeprowadzeniu analizy istotnych dla rozwoju gminy problemów oraz z uwzględnieniem opinii przedstawicieli zainteresowanych środowisk jak i samych mieszkańców. Uwzględnienie zarówno danych obiektywnych, jak i opinii społeczeństwa świadczy o trafności przestrzennej zaplanowanej w ramach rewitalizacji interwencji. Wszystkie podstawowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne (Lista 1) skupiają się na obszarze rewitalizacji i są z nim ściśle powiązane. Stanowią odzwierciedlenie głównych problemów wytypowanego obszaru. O zachowaniu zasady komplementarności przestrzennej świadczy przed wszystkim wyznaczony obszar rewitalizacji. Przeprowadzona delimitacji pozwoliła na wybranie obszaru charakteryzującego się największą koncentracją niekorzystnych zjawisk społecznych i współwystępujących innych negatywnych zjawisk (w sferze środowiskowej lub gospodarczej lub technicznej lub przestrzenno-funkcjonalnej). Wyznaczony obszar rewitalizacji składa się z 5 podobszarów: sołectwa Halasy; sołectwa Rogoźnica; sołectwa Rzeczyca; sołectwa Strzakły; sołectwa Żabce KOMPLEMENTARNOŚĆ ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA Niniejszy program spełnia wymogi komplementarności źródeł finansowania. Przedmiotowa komplementarność została zapewniona przez określenie oraz łączenie różnych źródeł finansowania. Przewidziano zarówno przedsięwzięcia współfinansowane przez sektor prywatny, jak i publiczny, środki osób/podmiotów indywidualnych, sektora pozarządowego, jak i środki publiczne gminne oraz środki europejskie. Wśród przedsięwzięć rewitalizacyjnych znajdują się te, które finansowane lub współfinansowane będą z różnych źródeł publicznych i prywatnych, w tym w szczególności z: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, budżetu gminy Międzyrzec Podlaski, środków beneficjentów niepublicznych, takich jak: przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, itd. Realizacja projektów rewitalizacyjnych z różnych źródeł, z wykluczeniem ryzyka podwójnego finansowania, pozwala na uzyskanie korzystnych efektów i wpływa na wzrost dynamiki pożądanych zmian. Ponadto, projekty zapisane w dokumencie dają także możliwość włączenia środków prywatnych w finansowanie procesów rewitalizacji. Ważne jest wykorzystanie dla celów rewitalizacji dostępnych środków z programów rządowych oraz funduszy pomocowych Unii Europejskiej, a także stworzenie przez gminę warunków dla możliwie szerokiego włączenia się sektora prywatnego w działania na rzecz rewitalizacji, ze str. 254

256 szczególnym uwzględnieniem lokalnych firm i instytucji oraz programów aktywizacji i wsparcia dla wspólnot mieszkaniowych. Szczególną formę finansowania działań rewitalizacyjnych stanowi połączenie środków publicznych i prywatnych poprzez zawiązanie partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP). W rozumieniu ustawy o PPP z dnia 28 lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 169 poz.1420) jest to oparta na umowie współpraca podmiotu publicznego i partnera prywatnego, służąca realizacji zadania publicznego, w ramach której partner prywatny w całości albo w części poniesie nakłady na wykonanie przedsięwzięcia będącego przedmiotem współpracy lub zapewni ich poniesienie przez osoby trzecie. Partnerstwo publiczno-prywatne, jest szczególnie zalecane, gdy: samorząd chce utrzymać pewien stopień kontroli nad przedsięwzięciem, istnieją znaczne potrzeby inwestycyjne, a fundusze publiczne winny być kierowane na inne cele, zaangażowany w projekt sektor prywatny jest w stanie uzyskać zwrot zainwestowanych środków z opłat za użytkowanie obiektu. Podobną formą finansowania działań rewitalizacyjnych jest partnerstwo publiczno-społeczne czyli forma współpracy jednostki publicznej z organizacjami pozarządowymi. W ramach wszystkich przedsięwzięć z listy przedsięwzięć podstawowych (Lista 1), określono indykatywne ramy finansowe, w tym kwoty finansowania dla każdego z nich. Natomiast dla przedsięwzięć dodatkowych (Lista 2), określono szacunkowe kwoty finansowania. Dodatkowo przy każdym przedsięwzięciu wskazano komplementarne źródła finansowania. Program zakłada umiejętne wykorzystywanie środków ze źródeł zewnętrznych, dzięki którym będzie można uzyskać korzystne i optymalne efekty na obszarze rewitalizacji KOMPLEMENTARNOŚĆ PROCEDURALNO- INSTYTUCJONALNA Lokalny Program Rewitalizacji dla gminy Miedzyrzec Podlaski na lata charakteryzuje się komplementarnością proceduralno-instytucjonalną, gdyż obejmuje system zarządzania procesem rewitalizacji, który pozwoli na efektywne współdziałanie interesariuszy, w tym niezależnych od siebie instytucji i podmiotów. W Części IV Programu został opisany system wdrażania LPR, natomiast w rozdziale 4.1. zaprezentowano strukturę zarządzania wdrażaniem LPR. System monitorowania został opisany w rozdziale 4.4. a system oceny skuteczności działań rewitalizacyjnych (oceny postępów realizacji celów Programu) w rozdziale 4.5. W kolejnym z rozdziałów zaprezentowano mechanizm wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmienność otoczenia programu ( w tym na zmiany wywołane przez sam program). System zarządzania rewitalizacją zostanie włączony w strukturę ogólnego systemu zarządzania w gminie Międzyrzec Podlaski głównie poprzez uwzględnienie Lokalnego Programu Rewitalizacji w filarze schematu struktury zarządzania gminą, jako ramy operacyjnej integrującej wszystkie strategiczne działania. Pełne włączenie nastąpi z chwilą uchwalenia LPR. Komplementarność proceduralno instytucjonalna przejawia się w systemie zarządzania jaki został zaprojektowany na potrzeby implementacji rewitalizacji. Kwestie rewitalizacji zostaną merytorycznie usytuowane w Referacie Inwestycyjnym (Operator Rewitalizacji), co wiązało się będzie z realizacją szeregu zadań o wymiarze koordynacyjnym, rozliczeniowym, informacyjnym, itp. Dodatkowo, o komplementarności proceduralno-instytucjonalnej będzie świadczył fakt, powołania Koordynatora Rewitalizacji harmonizującego całość działań rewitalizacyjnych. Operator rewitalizacji będzie aktywnie współpracował z władzami gminy, Zespołem ds. opracowania Programu Rewitalizacji oraz wnioskodawcami realizującymi str. 255

257 przedsięwzięcia rewitalizacyjne. Wdrażanie LPR opierało się będzie na szeregu procedur uwzględniających m.in. prowadzenie stosownych rejestrów, rozliczanie rewitalizacji (monitoring i ewaluacja). Komplementarność proceduralno instytucjonalna znajduje swój wyraz także w udziale interesariuszy w procesie realizacji LPR. Dzięki ich włączeniu za pomocą określonych mechanizmów realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych, działalności Zespołu ds. opracowania Programu Rewitalizacji, aktywizacji z wykorzystaniem rocznych programów współpracy z organizacjami pozarządowymi czy instrumentu jakim jest inicjatywa lokalna zapewnione zostanie zaangażowanie różnych sektorów. W Regulaminie Organizacyjnym znajdą się zapisy poszerzające zakres działania Referatu Inwestycyjnego i Kierownika Referatu Inwestycyjnego o zagadnienia związane z wdrażaniem i monitorowaniem wdrażania Lokalnego Programu Rewitalizacji. Jednocześnie kompleksowa rewitalizacja obszaru zdegradowanego wymaga współpracy wszystkich rodzajów jednostek funkcjonujących na obszarze gminy, dlatego korzystnym modelem jest współpraca podmiotów publicznych, prywatnych i społecznych. W tym celu w systemie wdrażania LPR został przewidziany również Zespół ds. opracowania Programu Rewitalizacji zapewniający reprezentatywność w systemie zarządzania wszystkich sektorów: społecznego, publicznego i gospodarczego. Szczególną rolę we wdrażaniu Lokalnego Programu Rewitalizacji będą pełnili: sołtysi oraz Radni Rady Gminy z obszaru sołectwa Międzyrzec Podlaski, którzy będą pełnili funkcję koordynacyjną wdrażaniem LPR w mikroskali pojedynczego sołectwa, ponieważ są przedstawicielami mieszkańców i najlepiej znają ich problemy i potrzeby REALIZACJA ZASADY PARTNERSTWA I PARTYCYPACJI W celu jak najpełniejszego zrealizowania celów rewitalizacji wyznaczonych w niniejszym Lokalnym Programie Rewitalizacji zapewniono zaangażowanie w proces rewitalizacji instytucji mogących być partnerami w realizacji przedsięwzięć zapisanych w LPR oraz zachęcano mieszkańców do podejmowania inicjatyw służących realizacji celów rewitalizacji. Zasada partnerstwa jest jedną z kluczowych zasad przyświecających przygotowaniu i wdrażaniu LPR. Inicjowanie współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi stanowiło podstawę prac nad Lokalnym Programem Rewitalizacji. Przedmiotowa współpraca ma celu zagwarantować wykorzystanie potencjału organizacji i społeczności lokalnej poprzez skoordynowanie działań w ramach jednego, spójnego projektu akceptowanego i wspieranego przez wszystkich uczestników, optymalne wykorzystanie kompetencji i zasobów będących w dyspozycji gminy, organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorców, wsparcie innowacyjności proponowanych rozwiązań, wyrażającej się zastosowaniem nowych podejść do problemów związanych z rozwojem lokalnym. Lokalny Program Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata realizuje zasadę partnerstwa i partycypacji poprzez angażowanie interesariuszy na każdym etapie jego realizacji. Szczegółowe informacje na ten temat przedstawiono w Części 5. Partycypacja społeczna KOMPLEMENTARNOŚĆ MIĘDZYOKRESOWA Niniejszy Lokalny Program Rewitalizacji tworzono z myślą o spełnieniu wymogów komplementarności międzyokresowej oraz spójności jego przedsięwzięć z działaniami finansowanymi w poprzednim okresie programowania. str. 256

258 Dokonując wyboru przedsięwzięć do realizacji wzięto pod uwagę również ich spójność i synergiczność ze zrealizowanymi w latach ubiegłych projektami i programami. Zidentyfikowane projekty inwestycyjne i nieinwestycyjne są naturalną kontynuacją i rozwinięciem działań oraz przedsięwzięć finansowanych z różnych źródeł: przez samorząd gminy Międzyrzec Podlaski, ze środków Unii Europejskiej i krajowych, przez partnerów społecznych i instytucjonalnych oraz podmioty prywatne. Komplementarność projektów opiera się na wykorzystaniu powstałych produktów i rezultatów, udziale tych samych użytkowników, pełnieniu tych samych funkcji. Ponadto obejmują kompleksowe rozwiązania obszarowe w zakresie rozwiązywania problemów i zaspokajanie potrzeb. Wśród najważniejszych z projektów i przedsięwzięć komplementarnych należy wymienić m.in. te, które zostały zawarte w poniższej tabeli: Tabela 14 Projekty europejskie w ramach programów operacyjnych realizowanych przez gminę lub jej jednostki organizacyjne Nazwa beneficjenta Gmina Międzyrzec Podlaski/Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim Gmina Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski Tytuł projektu Program Operacyjny Kapitał Ludzki Od bierności do aktywności klientów pomocy społecznej poprzez prace socjalną w Gminie Międzyrzec Podlaski Zmiana dla rozwoju. Nowe perspektywy zawodowe dla mieszkańców Gminy Międzyrzec Podlaski Modernizacja oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych. Szczęśliwa siódemka. Punkty przedszkolne w Gminie Międzyrzec Kwota dofinansowania , , , ,86 Gmina Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata ,31 Publiczna Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Misiach Wiedza + Umiejętności = Sukces ,85 Publiczna Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Tłuśćcu Gmina Międzyrzec Podlaski/Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Rzeczycy Gmina Międzyrzec Podlaski/Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Kożuszkach Rozwijam się badając świat ,56 Akademia kreatywności ,12 Kożuszański Uniwersytet Dziecięcy ,93 Gmina Międzyrzec Podlaski Sukces szkoły - szkoła sukcesu ,27 Gmina Międzyrzec Podlaski/Gminny Ośrodek Forum Kobiet w Gminie Międzyrzec Kultury w Międzyrzecu Podlaski Podlaskim Gmina Międzyrzec Podlaski Gmina Międzyrzec Podlaski Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Pobudzenie aktywności społeczności lokalnej szansą rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski Remont i modernizacja świetlicy wiejskiej w miejscowości Misie str. 257

259 Nazwa beneficjenta Tytuł projektu Kwota dofinansowania Program Operacyjny Kapitał Ludzki Gmina Międzyrzec Podlaski Remont i modernizacja świetlicy wiejskiej w miejscowości Rzeczyca Gmina Międzyrzec Podlaski Remont i modernizacja świetlicy wiejskiej w miejscowości Łukowisko ŁĄCZNIE ,68 Źródło: Opracowanie własne 4.8 SZACUNKOWE RAMY FINANSOWE LPR W niniejszym rozdziale zaprezentowano szacunkowe ramy finansowe realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji. Należy jednocześnie zaznaczyć, że ramy finansowe przedstawiono na koniec kwietnia 2017 r. i ich dokładność dla poszczególnych przedsięwzięć jest bardzo zróżnicowana. W odniesieniu do niektórych kwoty znane są na poziomie kosztorysu inwestorskiego i zostały wskazane przez realizatorów poszczególnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, dla innych natomiast określono je dokonując szacowania parametrycznego (na bazie podobnych projektów), które należ uznać za przybliżone z dokładnością +/- 30%. Operator zamierza realizować LPR w sposób wszechstronny i kompleksowy. Pozyskanie środków z różnych źródeł zewnętrznych jest istotnym czynnikiem wspomagającym realizację LPR, ale ich brak lub mniejsza od oczekiwanej wysokość wsparcia nie doprowadzi do porzucenia idei wdrażania działań rewitalizacyjnych (może je jedynie ograniczyć). Jednocześnie należy zaznaczyć, że uzyskanie wsparcia zewnętrznego ma kluczowe znaczenie dla efektywności i kompleksowości procesu rewitalizacji. W przypadku braku dofinansowania ze źródeł zewnętrznych, z uwagi na wysoki priorytet przedsięwzięć rewitalizacyjnych wynikający z konieczności podjęcia interwencji w obszarze kryzysowym, Operator będzie dążył do realizacji najważniejszych przedsięwzięć LPR (minimalnie znajdujących się na liście 1) z udziałem środków budżetowych oraz zwrotnych instrumentów finansowych, jednak ograniczone własne możliwości finansowe gminy mogą znacząco wpłynąć na zakres i czas ich realizacji. Szacunkowe ramy finansowe Program Rewitalizacji przedstawiają się w następujący sposób: str. 258

260 Tabela 15 Indykatywne ramy finansowe realizacji LPR (PLN) Nazwa przedsięwzięcia Szacowany koszt przedsięwzięcia Wkład publiczny Dofinansowanie (środki UE, krajowe) Wkład gminy Inny wkład publiczny Wkład prywatny Okres realizacji Źródła finansowania Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły LISTA 1 PODTAWOWYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH ,00 zł ,00 zł ,72 zł ,28 zł 0,00 zł 0,00 zł ,00 zł ,00 zł ,17 zł ,83 zł 0,00 zł 0,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł 0,00 zł ,60 zł ,60 zł 0,00 zł ,60 zł 0,00 zł 0,00 zł 2018 Idziemy do przedszkola ,02 zł ,02 zł ,47 zł ,55 zł 0,00 zł 0,00 zł Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I ,03 zł ,03 zł ,60 zł ,43 zł 0,00 zł 0,00 zł Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie 13.4 Rewitalizacja obszarów wiejskich) oraz środki budżetu gminy Miedzyrzec Podlaski Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz środki budżetu gminy Miedzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie Ekonomia społeczna) oraz środki budżetu gminy Miedzyrzec Podlaski Środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie 12.1 Edukacja przedszkolna) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie 4.1 Wsparcie wykorzystania OZE) oraz str. 259

261 Nazwa przedsięwzięcia Szacowany koszt przedsięwzięcia Wkład publiczny Dofinansowanie (środki UE, krajowe) Wkład gminy Inny wkład publiczny Wkład prywatny Okres realizacji Źródła finansowania środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski Młodzi, aktywni, ciekawi świata , , , ,00 0,00 0, LISTA 2 LISTA DOPUSZCZALNYCH PRZEDSIEWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH ,30 zł ,30 zł ,89 zł ,42 zł 0,00 zł 0,00 zł ,12 zł ,12 zł ,36 zł ,76 zł 0,00 zł 0,00 zł Szkoła rozwoju ,08 zł ,08 zł ,18 zł ,90 zł 0,00 zł 0,00 zł Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy ,73 zł ,73 zł ,32 zł ,41 zł 0,00 zł 0,00 zł ,00 zł ,00 zł ,91 zł ,09 zł 0,00 zł 0,00 zł Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie 13.4 Rewitalizacja obszarów wiejskich) oraz środki budżetu gminy Miedzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie 13.7 Infrastruktura szkolna) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie Kształcenie ogólne) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie 12.2 Kształcenie ogólne) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 6.4 Gospodarka wodno-ściekowa) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 13.4 Rewitalizacja obszarów wiejskich) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski str. 260

262 Nazwa przedsięwzięcia Szacowany koszt przedsięwzięcia Wkład publiczny Dofinansowanie (środki UE, krajowe) Wkład gminy Inny wkład publiczny Wkład prywatny Okres realizacji Źródła finansowania KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski Festiwal Pieśni Ludowo- Biesiadnej w Halasach Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł ,00 zł 0,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł , ,68 zł , ,66 0,00 0, , ,58 zł , ,81 0,00 zł 0,00 zł ,83 zł ,83 zł ,07 zł ,76 zł 0,00 zł 0,00 zł 2018 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (LGD), środki prywatnych sponsorów oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe Centrum Kultury (Działanie: Infrastruktura Domów Kultury) Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej - Program Rządowy na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata (Edycja 2017) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (BLGD) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (BLGD) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (Poddziałanie: Wsparcie inwestycji związanych z tworzeniem, ulepszaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycji w energie odnawialną i oszczędzanie energii ) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 6.4 Gospodarka wodno-ściekowa) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 5.2 Efektywność energetyczna sektora publicznego) oraz środki str. 261

263 Nazwa przedsięwzięcia Szacowany koszt przedsięwzięcia Wkład publiczny Dofinansowanie (środki UE, krajowe) Wkład gminy Inny wkład publiczny Wkład prywatny Okres realizacji Źródła finansowania budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie 2 Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim ,23 zł ,23 zł ,76 zł ,47 zł 0,00 zł 0,00 zł ,90 zł ,90 zł ,01 zł ,89 zł 0,00 zł 0,00 zł ,00 zł ,82 zł ,82 zł 0,00 zł 0,00 zł ,18 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł 0,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł 5 000,00 zł 0,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł 1 500,00 zł 0,00 zł Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 5.5 Promocja niskoemisyjności) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 5.5 Promocja niskoemisyjności) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 5.3 Efektywność energetyczna sektora mieszkaniowego) oraz środki budżetu spółdzielni mieszkaniowej Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie: 13.4 Rewitalizacja obszarów wiejskich) oraz środki budżetu gminy Międzyrzec Podlaski Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego (11.5 Usługi społeczne i zdrowotne) oraz budżet gminy Międzyrzec Podlaski Środki finansowe Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego- Program Wieloletni Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa (Priorytet I. Zakup nowości do str. 262

264 Nazwa przedsięwzięcia Szacowany koszt przedsięwzięcia Wkład publiczny Dofinansowanie (środki UE, krajowe) Wkład gminy Inny wkład publiczny Wkład prywatny Okres realizacji Źródła finansowania bibliotek) oraz środki własne biblioteki Budowa Domu Seniora - Hotel ,00 zł ,91 zł ,91 zł 0,00 zł 0,00 zł ,09 zł Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy Strzakłowski festiwal discopolo Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski ,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł ,00 zł 0,00 zł 0,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł ,00 zł 0,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł ,00 zł 2 019,00 zł Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata (Działanie 13.4: Rewitalizacja obszarów wiejskich) oraz środki własne Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz środki Lubelskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Końskowoli Budżet gminy Międzyrzec Podlaski Budżet gminy Międzyrzec Podlaski oraz środki prywatnych sponsorów Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej), środki przedsiębiorstwa społecznego, sponsorów prywatnych oraz budżet gminy Międzyrzec Podlaski Monitoring obywatelski 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach Źródło: Opracowanie własne ,00 zł ,00 zł ,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 2 018,00 zł Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (BLGD) str. 263

265 Tabela 16 Podsumowanie ram finansowych realizacji LPR (PLN) Wyszczególnienie Kwota Całkowita wartość przedsięwzięć rewitalizacyjnych LPR: ,07 Całkowita wartość przedsięwzięć rewitalizacyjnych LPR realizowanych przez gminę Międzyrzec Podlaski i jej jednostki organizacyjne: ,07 Całkowita wartość przedsięwzięć rewitalizacyjnych LPR realizowanych przez inne podmioty: ,00 Dofinansowanie ze środków europejskich i krajowych: ,97 Wkład gminy: ,83 Wkład innych podmiotów publicznych: ,00 Wkład prywatny: ,27 Źródło: Opracowanie własne str. 264

266 Tabela 17 Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych Lp. Nazwa przedsięwzięcia Kompleksowa przebudowa i adaptacja budynku po byłej szkole podstawowej w Strzakłach w celu nadani mu nowych funkcji społecznych i gospodarczych wraz z zakupem niezbędnego wyposażenia i zagospodarowaniem terenu funkcjonalnie związanego z obiektem Centra Aktywności Lokalnej kompleksowa modernizacja i rozbudowa budynku świetlico-remizy w Strzakłach oraz głęboka modernizacja budynku remizo-świetlicy w Żabcach wraz z zagospodarowaniem terenów wokół budynków , , , ,00 3. Rozwój ekonomii społecznej w gminie Międzyrzec Podlaski ,00 4. Utworzenie gminnego przedszkola w Rzeczycy dzięki rozbudowie budynku szkoły ,60 5. Idziemy do przedszkola , ,00 6. Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Gminie Międzyrzec Podlaski zadanie I , ,03 7. Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Halasach , ,00 8. Wyższa jakość kształcenia w szkołach gminy Międzyrzec Podlaski , ,00 9. Młodzi, aktywni, ciekawi świata , , Szkoła rozwoju , , , Kompleksowy system zaopatrzenia w wodę w gminie Międzyrzec Podlaski , , Uporządkowanie zdegradowanego boiska w Rzeczycy , , KRZNA RZECZYCA REAKTYWACJA , ,00 str. 265

267 Lp. Nazwa przedsięwzięcia Zakup wyposażenia na potrzeby prowadzenia edukacji kulturalnej , , Moda na seniora. Wykorzystanie potencjału osób starszych na rzecz społeczności Gminy Międzyrzec Podlaski , Festiwal Pieśni Ludowo-Biesiadnej w Halasach , Publikacje o dziedzictwie kulturalno-historycznym gminy Miedzyrzec Podlaski Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przepompowniami w miejscowości Rzeczyca - Gmina Międzyrzec Podlaski , , Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogoźnicy , Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w Gminie Miedzyrzec Podlaski Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski , , Wdrażanie rozwiązań niskoemisyjnych na terenie 4 Gminy Międzyrzec Podlaski zadanie , Termomodernizacja budynków wielorodzinnych w Halasach , , , , Uporządkowanie zdegradowanej przestrzeni publicznej na osiedlu mieszkaniowym w Halasach , , STOP UZALEŻNIENIOM I PRZEMOCY , , Zakup nowości wydawniczych do Gminnej Biblioteki Publicznej w Miedzyrzecu Podlaskim , , , Budowa Domu Seniora Hotel , , , Wsparcie sektora rolnictwa na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski 8 500, , , , , , ,00 str. 266

268 Lp. Nazwa przedsięwzięcia Narodowe czytanie na sportowo w Rzeczycy , Strzakłowski festiwal disco-polo , , , , , , Aktywna wspólnota lokalna źródłem rozwoju gminy Międzyrzec Podlaski , Monitoring obywatelski 33. Utworzenie wioski tematycznej w Strzakłach ,00 Źródło: Opracowanie własne str. 267

269 4.9 MONITOROWANIE REALIZACJI LPR W celu zmierzenia efektów przyszłych działań rewitalizacyjnych realizowanych w gminie Międzyrzec Podlaski i prawidłowego reagowania na niepożądane tendencje i zjawiska, niezbędne jest wdrożenie odpowiedniego systemu monitoringu i ewaluacji opierającego się na konkretnych wskaźnikach. Celem monitoringu będzie ocena stopnia realizacji celów rewitalizacji i kierunków działania określonych w programie. Pojęcie monitoringu oznacza systematyczne obserwowanie jakiegoś procesu i odnotowywanie jego zmieniającego się stanu w celu uzyskania wiedzy o jego przebiegu. Tak rozumiany monitoring spełnia również rolę systemu wczesnego ostrzegania o ewentualnych nieprawidłowościach. System monitorowania LPR został tak skonstruowany, aby umożliwiać dokonywanie obiektywnych pomiarów poszczególnych wskaźników w przyjętych odstępach czasu, dzięki czemu możliwa będzie ocena efektywności realizowanych przedsięwzięć. Głównym celem monitorowania procesów rewitalizacyjnych w gminie Międzyrzec Podlaski jest dostarczenie informacji, na podstawie których nastąpi ocena postępu prowadzonych działań oraz weryfikacja tempa i kierunku zmian, do których proces ten zmierza. Dzięki monitoringowi prowadzona będzie identyfikacja trudności lub nieprawidłowości we wdrażaniu Programu. Zagwarantuje ona również zgodność realizacji przedsięwzięć z przyjętymi założeniami i wcześniej zatwierdzonymi celami, a także spełnia funkcję wewnętrznej kontroli, obejmującej ocenę skuteczności i terminowości realizacji poszczególnych działań względem przyjętego harmonogramu, a także kontrolę końcową sprawdzenie czy ustalone cele zostały osiągnięte. Wśród instytucji i podmiotów, które będą brały udział w procesie monitoringu Lokalnego Programu Rewitalizacji należy w szczególności wymienić: Operatora Programu Rewitalizacji na czele z Koordynatorem Rewitalizacji; Zespół ds. opracowania Programu Rewitalizacji; odpowiednie stanowiska w strukturze Urzędu Gminy w Międzyrzecu Podlaskim oraz gminnych jednostek organizacyjnych, sprawujące nadzór i kontrolę nad poszczególnymi sferami istotnymi dla procesu rewitalizacji; wnioskodawców - partnerów, którzy współpracując z gminą realizują przedsięwzięcia rewitalizacyjne przyczyniające się do implementacji LPR. Szczególna rola w procesie monitoringu przypada beneficjentom, którzy mają obowiązek monitorowania wdrażania poszczególnych ujętych w Programie projektów. Podstawowym podmiotem monitorującym oraz dokonującym ewaluacji osiągania założonych wskaźników będzie Operator Programu. Jego rola obejmować będzie jednocześnie monitoring oraz sprawozdawczość. Sprawozdania z realizacji Programu (rzeczowo-finansowe) przedkładane będą przez Operatora Radzie Gminy Miedzyrzec Podlaski w cyklach rocznych (w formie sprawozdania rocznego), a także okresowych (za lata oraz ) oraz na koniec realizacji Programu (rok 2023). Sprawozdania będą składane i opiniowane będą przez Zespół ds. opracowania Programu Rewitalizacji i podawane do publicznej wiadomości. str. 268

270 Rysunek 9 Kluczowe podmioty procesu monitowania Operator i Koordynator LPR Wójt Gminy Międzyrzec Podlaski Rada Gminy Międzyrzec Podlaski Beneficjenci i wnioskodawcy poszczególnych projektów rewitalizacyjnych Źródło: Opracowanie własne Monitoring niniejszego Programu prowadzony będzie w oparciu o następujące zasady: 1. Monitoring realizowany będzie w cyklu rocznym oraz okresowym. 2. Monitoring prowadzony będzie w oparciu o wytyczone wskaźniki rozwoju; będą to wskaźniki produktu, rezultatu oraz oddziaływania (Załącznik nr 1). 3. Źródłem weryfikacji wskaźników będą dane statystyczne, dane źródłowe znajdujące się w dyspozycji Urzędu Gminy w Międzyrzecu Podlaskim, gminnych jednostek organizacyjnych bądź też partnerów wnioskodawców, którzy współpracując z gminą realizują przedsięwzięcia rewitalizacyjne przyczyniające się do implementacji LPR. 4. W obiektywnie uzasadnionych przypadkach wskaźniki mogą ulegać modyfikacji. 5. Punktem odniesienia, w procesie weryfikacji wskaźników będą dane pochodzące z końca 2015 r., bądź też inne w uzasadnionych przypadkach. 6. W procesie monitoringu uwzględniane będą plany wdrażania rewitalizacji określone w Rocznych okresowych harmonogramach (rocznym oraz trzyletnim) realizacji LPR. 7. W procesie monitoringu, w sytuacji braku postępów, które świadczyłyby o wdrażaniu LPR, identyfikowane będą bariery implementacji. 8. Wyniki monitoringu przyjmowały będą postać informacji z realizacji LPR (za minione trzy lata). 9. Informacja z realizacji LPR określała będzie zarówno źródła sukcesów, jak i porażek w zakresie osiągania wskaźników, a tym samym kierunków działania i celów rewitalizacji. str. 269

271 10. Za przeprowadzanie monitoringu odpowiedzialny będzie Operator Programu. 11. Proces monitoringu prowadzony będzie z uwzględnieniem form szerokiej partycypacji społecznej poprzez zaangażowanie Zespołu ds. opracowania Programu Rewitalizacji oraz konsultacje społeczne. 12. Informacja z realizacji LPR przedstawiana będzie Radzie Gminy Międzyrzec Podlaski. Sprawozdawczość (prowadzona w ramach monitoringu) obejmuje zbieranie informacji związanych z wdrażaniem poszczególnych przedsięwzięć z uwzględnieniem celów i działań, w postaci danych liczbowych, finansowych, wskaźników i innego rodzaju informacji oraz przekazanie ich odpowiednim jednostkom w określonej formie i terminach. Sprawozdawczość zakłada bieżący i periodyczny przepływ informacji, co pozwala na uchwycenie nieprawidłowości w procesie wdrażania i monitorowania Lokalnego Programu Rewitalizacji. Wśród elementów systemu sprawozdawczości należy wymienić: instytucje i podmioty otrzymujące i sporządzające sprawozdania tj. Operator Programu, Zespół ds. opracowania Programu Rewitalizacji, partnerów-wnioskodawców; przedmiot poszczególnych sprawozdań - informacje o postępie realizacji przedsięwzięcia rewitalizacyjnego, celów oraz całego Programu; narzędzia sprawozdawczości - sprawozdania, umowy o dofinansowanie i wnioski aplikacyjne/o refundację; okresy sprawozdawcze. Wszechstronne sprawozdanie, umożliwiające skuteczny monitoring rzeczowy i finansowy, będzie zawierało następujące dane: informacje ogólne; informacje dotyczące przebiegu rzeczowego realizacji przedsięwzięcia lub Programu, w tym: na szczeblu Programu: informacje na temat zgłoszonych do realizacji przedsięwzięć, podpisanych umów lub podjętych decyzji, celów głównych i szczegółowych, stopnia osiągania założonych w Programie wskaźników monitorujących, na szczeblu przedsięwzięcia: informacje dotyczące podpisanych umów lub podjętych decyzji, stanu realizacji celów przedsięwzięć, stopnia osiągania założonych w nim wartości wskaźników; informacje dotyczące postępu finansowego, według źródeł pochodzenia środków, zawierające w szczególności zestawienie poniesionych wydatków, zrealizowanych płatności oraz ocenę poziomu wykorzystania środków; prognozę przebiegu realizacji Programu lub projektu w kolejnym okresie sprawozdawczym dla sprawozdań okresowych lub rocznych; informacje na temat przestrzegania polityk horyzontalnych przy realizacji przedsięwzięcia lub Programu; informacje na temat wypełniania zobowiązań w zakresie informacji i promocji; informacje na temat sprawności systemu realizacji; str. 270

272 informacje o napotkanych problemach, przeprowadzonych kontrolach oraz stwierdzonych nieprawidłowościach. Sprawozdania okresowe nie będą zawierać informacji dotyczących stopnia osiągania wartości wskaźników monitorujących rezultatu i oddziaływania, a jedynie wskaźniki produktu. Sprawozdania będą składane w formie zgodnej z zasadami, obowiązującymi przy składaniu sprawozdań, odpowiadających wymaganiom każdego z podmiotów monitorujących. W zależności od charakteru dostarczonych danych przewiduje się monitoring w zakresie rzeczowym (weryfikacja danych i informacji na temat stanu wdrażania LPR i przeprowadzenie oceny poziomu jego realizacji) oraz finansowym (analiza danych finansowych realizacji poszczególnych przedsięwzięć, celem określenia postępu finansowego we wdrażaniu). Danych obrazujących postęp we wdrażaniu Programu oraz umożliwiających ocenę jego wykonania w odniesieniu do ustalonych celów będzie dostarczał monitoring rzeczowy. Dane wykorzystywane przy monitorowaniu powinny zostać skwantyfikowane i ukazywać postęp we wdrażaniu oraz rezultaty podjętych działań, w podziale na trzy kategorie wskaźników: 1) wskaźniki produktu - odnoszące się do rzeczowych efektów działalności i liczone w jednostkach materialnych; 2) wskaźniki rezultatu - odpowiadające bezpośrednim i bezzwłocznym efektom wynikającym z realizacji Programu, które mogą mieć formę wskaźników materialnych lub finansowych; 3) wskaźniki oddziaływania - obrazujące konsekwencje Programu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich beneficjentów (mogą przybrać formę oddziaływań bezpośrednich, jak i oddziaływań pośrednich). Wszystkie wskaźniki będą mierzone cyklicznie. Częstotliwość pomiaru uzależniona jest od kategorii wskaźników. Okresem bazowym, w stosunku do którego porównywane są zmiany wskaźników jest rok, w którym szczegółowej diagnozie poddano sytuacje w gminie, tj. rok W poniższej tabeli zaprezentowano częstotliwość pomiaru wskaźników w zależności od ich kategorii oraz przedmiotu sprawozdawczości. Tabela 18 Częstotliwość sprawozdawczości Przedmiot Cele Program Przedsięwzięcie Cel główny sprawozdawczości strategiczne Rewitalizacji Wskaźniki produktu Na zakończenie realizacji przedsięwzięcia Okresowo - co najmniej raz na rok Okresowo - co najmniej raz na rok Okresowo - co najmniej raz na rok Wskaźniki rezultatu Corocznie Corocznie Corocznie Corocznie Po I i II okresie Po I i II okresie Po I i II okresie Wskaźniki - wdrażania wdrażania wdrażania oddziaływania Programu Programu Programu Podmiot składający sprawozdanie Podmiot monitorujący Partner- Wnioskodawca Operator Programu (wszystkie przedsięwzięcia); podmioty związane z wdrażaniem RPO WL (projekty Operator Programu Rada Gminy Międzyrzec Podlaski Zespół ds. opracowania Programu Operator Programu Rada Gminy Międzyrzec Podlaski Zespół ds. opracowania Programu Operator Programu Rada Gminy Międzyrzec Podlaski Zespół ds. opracowania Programu str. 271

273 dofinansowywane z EFRR/EFS) Rewitalizacji na czele z Wójtem Gminy Międzyrzec Podlaski Rewitalizacji na czele z Wójtem Gminy Międzyrzec Podlaski Rewitalizacji na czele z Wójtem Gminy Międzyrzec Podlaski Źródło: Opracowanie własne Szczegółowe zestawienie wskaźników produktu, rezultatu oraz oddziaływania zawarto w Załączniku 1 do niniejszego dokumentu. Danych, dotyczących finansowych aspektów realizacji Programu i stanowiących podstawę do oceny sprawności wydatkowania przeznaczonych na niego środków dostarcza monitoring finansowy. Będzie on odbywać się w oparciu o sprawozdania roczne, okresowe oraz końcowe, które przedstawiane będą: Operatorowi Programu w formie kopii sprawozdań, przedkładanych Instytucji Zarządzającej przez beneficjentów projektów, które uzyskały wsparcie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata lub innych funduszy UE; Operatorowi Programu w formie sprawozdań, przedkładanych przez Partnerów- Wnioskodawców Programu, którzy nie pozyskali środków z Funduszy Strukturalnych, ale rozpoczęli realizację projektów, ujętych w Programie Rewitalizacji i wykorzystują inne publiczne źródła finansowania; Radzie Gminy Międzyrzec Podlaski oraz Zespołowi ds. opracowania Programu Rewitalizacji w formie sprawozdań przedkładanych przez Operatora Programu, dotyczących finansowania w odniesieniu do Programu w podziale na cele szczegółowe rewitalizacji; Radzie Gminy Międzyrzec Podlaski oraz Zespołowi ds. opracowania Programu Rewitalizacji w formie rocznych sprawozdań przedkładanych przez Operatora Programu w zakresie realizacji i sposobu finansowania Programu. Zespołowi ds. opracowania Programu Rewitalizacji w formie rocznych sprawozdań przedkładanych przez Operatora Programu w zakresie realizacji i sposobu finansowania Programu. Dane zawarte w wyżej wymienionych sprawozdaniach obejmować będą wysokość wkładu finansowego pochodzącego ze środków publicznych (a. wydatki poniesione w okresie objętym sprawozdaniem, b. wydatki poniesione od początku realizacji zadania, c. stan zaawansowania realizacji zadania w ujęciu procentowym), ze szczególnym uwzględnieniem: wkładu wspólnotowego - środków z EFRR/EFS; krajowego wkładu publicznego - ogółem oraz budżet państwa, budżet jednostek samorządu terytorialnego szczebla regionalnego, budżet gminy, inne środki publiczne (fundusze celowe, środki specjalne); środków z pożyczek na prefinansowanie; środków z pożyczek z Europejskiego Banku Inwestycyjnego; środków prywatnych; str. 272

274 innych środków. Poza tym sprawozdania będą zawierały informacje na temat postępu realizacji planu finansowego odpowiedniego projektu lub Programu, w okresie sprawozdawczym oraz prognozę w tym zakresie na rok następny. Monitoring będzie prowadzony na dwóch płaszczyznach: strategicznej (dotyczy całego LPR) oraz operacyjnej (dotyczy poszczególnych przedsięwzięć). Monitoring na płaszczyźnie strategicznej będzie obejmował w głównej mierze pomiar wskaźników wykorzystanych na etapie wyznaczania obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji w sposób umożliwiający obserwowanie tendencji i skali zachodzących zmian w kontekście obszaru całej gminy. Wśród źródeł danych wykorzystywanych do monitorowania realizacji LPR, należy przede wszystkim wymienić dane przekazywane przez komórki, jednostki, podmioty realizujące poszczególne zadania. Dodatkowo monitoring będzie uwzględniał również inne dane kontekstowe odnoszące się do wskaźników, przy czym wskaźnikowane będą produkty i rezultaty, a dla całego Programu również oddziaływania. Całość wskaźników mierzona będzie cyklicznie. Częstotliwość pomiaru wskaźnika zależy od kategorii tegoż wskaźnika. W celu ułatwienia procesu gromadzenia danych i obniżenia jego kosztów, system monitoringu zostanie w sporej części oparty na wskaźnikach gromadzonych przez różne instytucje (np. GUS, Policja, Szkoły, GOPS, PUP). W ramach współpracy uzgodniony zostanie system wymiany informacji. Uzyskiwane wyniki pomiarów będą przedmiotem analizy w kontekście oceny skuteczności prowadzonych działań i będą stanowić podstawę do wprowadzania ewentualnych zmian w celu optymalizowania procesu rewitalizacji. Podstawą systemu monitoringu i oceny realizacji programu będzie ciągły dialog pomiędzy interesariuszami procesu rewitalizacji. W celu umożliwienia pełnego i aktywnego udziału różnych interesariuszy w przygotowaniu, prowadzeniu oraz ocenie rewitalizacji, raporty monitoringowe oraz sprawozdania będą udostępniane lokalnej społeczności, m.in. poprzez ich publikację na odpowiedniej stronie internetowej Urzędu Gminy w Miedzyrzecu Podlaskim OCENA POSTĘPÓW OSIĄGANIA CELÓW PROGRAMU Ewaluacja osiągania celów Lokalnego Programu Rewitalizacji będzie dokonywana trzyetapowo: - etapami rocznymi (ocena roczna), - etapami trzyletnimi (ocena okresowa), - na koniec 2023 roku (ocena końcowa). Rok 2017 będzie rokiem wdrożeniowym systemu ewaluacji, natomiast trzyletnie okresu oceny nastąpią w latach: oraz Ewaluacja stopnia realizacji poszczególnych celów rewitalizacyjnych będzie dokonywana w oparciu o zsumowaną ocenę wszystkich przedsięwzięć rewitalizacyjnych, które realizują dany cel. Przy obliczeniu zostanie zastosowana suma ważona różnym przedsięwzięciom przypisana będzie niejednakowa ważność dla obliczenia stopnia realizacji danego celu. Wyczerpujący system sumowania ocen realizacji poszczególnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych dla celów ewaluacji zostanie opracowany przez Koordynatora Rewitalizacji we współpracy z Zespołem ds. opracowania Programu Rewitalizacji po jego powołaniu. str. 273

275 Ocena poziomu realizacji Programu zostanie dokonana w oparciu o analizę stopnia osiągnięcia poszczególnych celów. Analizie poddany zostanie rozkład przestrzenny poszczególnych zjawisk kryzysowych w kontekście poziomu ich występowania na obszarze rewitalizacji w stosunku do wartości wskaźników zdiagnozowanych na etapie wyznaczania obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji SYSTEM WPROWADZANIA ZMIAN W REAKCJI NA ZMIENNOŚĆ OTOCZENIA Proces rewitalizacji, jako wielowymiarowy i rozciągnięty w czasie, podlegał będzie wpływowi czynników zewnętrznych, co będzie implikowało niezbędność okresowej aktualizacji LPR oraz jego aktualizacji ponadprogramowej w razie zaistnienia takiej potrzeby. Podstawą do podjęcia działań naprawczych i ewentualnej aktualizacji LPR będzie stanowił system monitorowania i ewaluacji. Aktualizacja LPR następować będzie w przypadku, gdy: stwierdzony zostanie brak osiągnięcia założonych celów, zaistnieje potrzeba wprowadzenia do programu nowego zadania, zmiany harmonogramu realizacji, planu finansowego lub konieczność aktualizacji wskaźników. Dodatkowo, w przypadku wystąpienia nagłych zmian w otoczeniu wpływających na LPR, może nastąpić aktualizacja ponadprogramowa. Wprowadzenie ewentualnych poprawek i aktualizacji LPR będzie wymagało przyjęcia odpowiedniej uchwały przez Radę Gminy, tak aby program mógł w dalszym ciągu spełniać swoje zadania operacyjne. W celu zachowania przejrzystości LPR wszelkie zmiany będą sygnalizowane w odpowiednim załączniku do uchwały Rady Gminy w postaci rejestru zmian. Jednocześnie wszelkie zmiany w Programie będą jednak musiały posiadać swoje uzasadnienie merytoryczne. W trakcie wdrażania LPR będą mogli być również uwzględnieni dodatkowi partnerzy (zupełnie nowi, jak i zastępujący dotychczas funkcjonujących w programie). Akceptowane będą te inicjatywy, które mogą się przyczynić do sukcesu Lokalnego Programu Rewitalizacji. Podstawą do reakcji na zmienność otoczenia i ewentualnych korekt na poziomie pojedynczych przedsięwzięć rewitalizacyjnych będzie prowadzona rokrocznie ewaluacja. Ewentualne korekty będą w miarę potrzeby wprowadzane raz do roku, a w przypadkach uzasadnionych także doraźnie. W sytuacji nagromadzenia w ramach któregoś z celów operacyjnych przedsięwzięć wymagających korekty w liczbie ponad 25% całkowitej liczby przedsięwzięć zostanie rozważona korekta sformułowania tego celu i ewentualnie skorygowania przypisanych mu wskaźników. Pierwszą ewaluację okresową zaplanowano na początek 2021 roku. W jej ramach zostanie przeprowadzony przegląd uzasadnień dla korekt celów operacyjnych w reakcji na zmienność otoczenia Programu. W sytuacji stwierdzenia konieczności korekty co najmniej dwóch celów operacyjnych w ramach tego samego celu strategicznego zostanie przeanalizowana także ewentualność korekty takiego celu strategicznego. Nie przewiduje się zmiany celu generalnego w całym horyzoncie Programu. Procedura aktualizacji LPR na wniosek interesariusza rewitalizacji obejmuje następujące elementy: Zgłoszenie przez interesariusza rewitalizacji (mieszkańcy, podmioty, działające na obszarze wskazanym do rewitalizacji) przedsięwzięcia przyczyniającego się do realizacji celów i kierunków działań LPR lub innej proponowanej zmiany. Propozycje str. 274

276 będzie można zgłaszać w formie pisemnej do Urzędu Gminy w Międzyrzecu Podlaskim przy wykorzystaniu karty projektu oraz formularz zgłaszania uwag umieszczonych na stronie internetowej gminy: oraz dostępnych w ww. urzędzie. Weryfikacja zgłoszonych przedsięwzięć lub propozycji innych zmian przez Operatora Programu i Koordynatora Rewitalizacji wraz Zespołem ds. opracowania Programu Rewitalizacji. Podjęcie decyzji o włączeniu lub odmowie włączenia zgłoszonego przedsięwzięcia bądź innej proponowanej zmiany do LPR. Wspólne podjęcie decyzji (Operator Programu i Koordynator Rewitalizacji wraz Zespołem ds. opracowania Programu Rewitalizacji) o konieczności aktualizacji LPR. str. 275

277 5. PARTYCYPACJA SPOŁECZNA Partycypacja społeczna została wprowadzona jako filar działań na różnych etapach (diagnozowanie, programowanie, wdrażanie, w tym finansowanie, monitorowanie i ewaluacja) procesu rewitalizacji odbywającego się na terenie gminy Międzyrzec Podlaski. Głównym celem tego rodzaju podejścia jest chęć podniesienia skuteczności i trwałości projektów rewitalizacyjnych oraz zwiększenia gotowości i świadomości mieszkańców o partycypacyjnym współdecydowaniu o obszarze objętym Programem. Niezwykle istotne jest wzbudzenie przeświadczenia społeczeństwa o realnej możliwości decydowania o losach wspólnoty samorządowej. Ponadto włączenie szerokiego grona interesariuszy w proces rewitalizacji realizuje zasadę partnerstwa wynikającą z art. 5 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1303/2013, polegającą na łączeniu szerokiego grona partnerów (w szczególności lokalnych społeczności i przedsiębiorców, a także ekspertów) w procesy programowania i realizacji projektów rewitalizacyjnych w ramach programów operacyjnych oraz konsekwentnego, otwartego i trwałego dialogu, także z tymi podmiotami i grupami, których rezultaty rewitalizacji mają dotyczyć. Przedmiotowa zasada bazuje na założeniu, że otoczenie środowiska lokalnego jest najważniejszym elementem tworzenia dokumentu, który ma stanowić narzędzie do projektowania konstruktywnych zadań, podejmowanych w celu rozwiązywania problemów i eliminacji niepożądanych zjawisk, a tym samym podnoszących jakość życia mieszkańców terenów zdegradowanych. Zarówno proces analizowania i diagnozowania sytuacji społeczno-ekonomicznej gminy Międzyrzec Podlaski, jaki i społecznego odbioru zagadnień objętych sytuacją kryzysową, odbywał się metodą partycypacyjną, u podstaw której leży przekonanie o niezbędności włączania mieszkańców i partnerów społecznych w przebieg wyznaczania obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, a także przedsięwzięć i aktywności, które powinny przyczynić się do poprawy sytuacji na wyznaczonych podczas konsultacji obszarach. Od samego początku autorzy niniejszego dokumentu, tj. samorząd gminy, uczestnicy oraz moderatorzy procesu, kładli szczególny nacisk na wagę rozwiązań organizacyjnych (poszukiwanie nowych dróg dojścia) oraz potrzebę zmiany społecznej świadomości w zakresie szukania innych rozwiązań problemów na obszarach kryzysowych, poza tworzeniem na nich kolejnych, nowych inwestycji. Podstawowym wymogiem rzeczowej dyskusji jest świadomość społeczeństwa o procesie rewitalizacji, jej znaczeniu i oczekiwanych efektach. W związku z tym, gro uwagi poświęcono na trafienie do społecznej świadomości mieszkańców gminy i dostarczenie im informacji o zaletach rewitalizacji i procesach towarzyszących wyprowadzaniu poszczególnych miejsc z sytuacji kryzysowej. Szczególnie pomocne w tym zakresie okazały się być narzędzia informatyczne, takie jak: strona internetowa Urzędu Gminy. W tym celu na stronie: utworzona został zakładka: Rewitalizacja Gminy, gdzie na bieżąco umieszczano informacje o kolejnych etapach prowadzenia diagnozy. W dniu r. Zarządzeniem Wójta Gminy Międzyrzec Podlaski nr został powołany Zespół ds. opracowania Programu Rewitalizacji, w skład którego weszli przedstawiciele Urzędu Gminy w Międzyrzecu Podlaskim, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim, Biblioteki Publicznej, szkół z terenu Gminy, Prezes Stowarzyszenia Moja Gmina, Prezes Klubu Seniora w Rzeczycy, sołtysi i radni. Zespół czuwał na bieżąco i uczestniczył aktywnie we wszystkich etapach pracach nad opracowywaniem Lokalnego Programu Rewitalizacji. str. 276

278 5.1 PARTYCYPACJA SPOŁECZNA NA ETAPIE PRZYGOTOWANIA LOKLANEGO PROGRAMU REWITALIZACJI DIAGNOZA OBSZARU GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI Podczas prac mających na celu zdiagnozowanie obecnej sytuacji gminy w pierwszym etapie przeprowadzono na zlecenie Wójta Gminy Międzyrzec Podlaski w dniach r. anonimowe badanie ankietowe. W ramach badania posłużono się techniką PAPI (klasyczna metoda popularnie nazywana papier i ołówek ) i CAWI (realizowane za pośrednictwem Internetu).W badaniu brały udział dwie reprezentatywne grupy respondentów: pierwszą grupę stanowili mieszkańcy gminy, natomiast drugą grupę - przedstawiciele instytucji publicznych, przedsiębiorcy oraz członkowie organizacji społecznych. Opracowane specjalnie w tym celu kwestionariusze ankietowe można było wypełniać i składać w wyżej wymienionym terminie w Urzędzie Gminy Międzyrzec Podlaski, ul. Warszawska 20, pokój 17. Poza tym, na stronie internetowej dostępne były również elektroniczne formularze ankiet. Badanie prowadzone było także podczas spotkań sołeckich odbywających się na ternie gminy. O zamiarze przeprowadzenia badania władze gminy informowały na swojej stronie www oraz w sposób zwyczajowo przyjęty. str. 277

279 Rysunek 10 Informacja Wójta Gminy Międzyrzec Podlaski dot. badania ankietowego prowadzonego w ramach prac diagnostycznych Źródło: Badanie miało na celu zdiagnozowanie oraz wskazanie lokalizacji, koncentracji, charakteru i skali problemów występujących na obszarze gminy Międzyrzec Podlaski i wymagających rozwiązania poprzez realizację różnego rodzaju działań rewitalizacyjnych. Dzięki niemu możliwe było również poznanie preferencji i oczekiwań społeczności lokalnej w zakresie efektów planowanej rewitalizacji. Pytano w niej m.in. o ocenę jakości życia w gminie, sytuację na rynku pracy, problemy w serze techniczno-funkcjonalnej, o możliwość planowania przyszłości w gminie oraz o sołectwa charakteryzujące się największym natężeniem zjawisk kryzysowych, które powinny zostać poddane rewitalizacji. Co str. 278

280 najważniejsze pytania były skonstruowane w taki sposób, aby dawały obraz sytuacji nie na obszarze całej gminy, ale danej jednostki pomocniczej. Mieszkańców zapytano również o priorytetowe działania lokalne, które należy podjąć, aby poprawić jakość i komfort życia najmniejszych społeczności. W celu zainteresowania mieszkańców, w szczególności dzieci i młodzieży, tematyką rewitalizacji, dla uczniów szkół podstawnych i gimnazjalnych z terenu gminy przeprowadzono konkurs plastyczny pn. Program Rewitalizacji dla Gminy Międzyrzec Podlaski. Nabór prac prowadzony był w dniach r r. Zgodnie z regulaminem konkursu złożeniem pracy plastycznej, wykonanej w dowolnej technice, miało być promowanie zagadnień rewitalizacji tj. ożywienie zdegradowanych obszarów gminy, poprawa jakości życia ich mieszkańców, przywrócenie ładu przestrzennego, gospodarczego aktywizacja środowisk lokalnych. Rysunek 11 Informacja dot. konkursu plastycznego o tematyce rewitalizacyjnej Źródło: Spośród wszystkich nadesłanych prac zwyciężyły prace przygotowane przez: Kingę Latochę oraz Maję Krasuską ze Szkoły Podstawowej w Rzeczycy. Rysunek 12 Rysunek Kingi Latoch ze Szkoły Podstawowej w Rzeczycy kl. V str. 279

281 Źródło: Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski Rysunek 13 Rysunek Mai Krasuskiej ze Szkoły Podstawowej w Rzeczycy kl. VI Źródło: Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski Następnie projekt diagnozy został podany do publicznej wiadomości poprzez umieszczenie go na stronie internetowej Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski ( Konsultacje społeczne prowadzone były w dniach r. w formie zbierania uwag, propozycji i opinii w postaci papierowej i elektronicznej z wykorzystaniem formularza konsultacyjnego. Przedmiotowy formularz został umieszczony na wyżej wymienionej stronie. Wypełnione czytelnie formularze można było dostarczyć: str. 280

282 a) drogą elektroniczną na adres wpisując w tytule Formularz zgłaszania uwag- diagnoza rewitalizacja ; b) drogą korespondencyjną na adres: Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski, ul. Warszawska 20, Międzyrzec Podlaski, z dopiskiem: Formularz zgłaszania uwag- diagnoza rewitalizacja ; c) bezpośrednio do pokoju nr 17 w Urzędzie Gminy Międzyrzec Podlaski, w godzinach pracy Urzędu. Rysunek 14Informacja Wójta Gminy Międzyrzec Podlaski dot. konsultacji społecznych projektu Diagnozy gminy Międzyrzec Podlaski służącej delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Źródło: Po uprzednim podaniu niniejszej diagnozy do publicznej wiadomości w dniu r., zorganizowany został szereg otwartych spotkań informacyjno-warsztatowych dla mieszkańców gminy (dla wszystkich interesariuszy rewitalizacji), podczas której omówiony został projekt Diagnozy obszaru gminy Międzyrzec Podlaski służącej delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Spotkania odbyły się w miejscowościach: Rogoźnica, Halasy, Strzakły oraz Rzeczyca. W ich trakcie mieszkańcy zostali poinformowani o podstawowych zagadnieniach dotyczących procesu rewitalizacji oraz źródłach finansowania. Zaprezentowana została koncepcja wyznaczonych podobszarów zdegradowanych i podobszarów rewitalizacji. Dyskutowano o problemach i niedogodnościach w zakresie poszczególnych jednostek referencyjnych. Interesariusze rewitalizacji mieli możliwość wypowiadani się i zgłaszania uwag, co do wyznaczonego wstępnie obszaru rewitalizacji. str. 281

283 Zdjęcie 2 Spotkanie informacyjno-warsztatowe w miejscowości Rogoźnica w dniu r. Źródło: DRAFT Consulting Zdjęcie 3 Spotkanie informacyjno-warsztatowe w miejscowości Halasy w dniu r. Źródło: DRAFT Consulting str. 282

284 Zdjęcie 4Spotkanie informacyjno-warsztatowe w miejscowości Strzakły w dniu r. Źródło: DRAFT Consulting Zdjęcie 5 Spotkanie informacyjno-warsztatowe w miejscowości Rzeczyca w dniu r. Źródło: DRAFT Consulting str. 283

285 5.1.2 TWORZENIE LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Kolejnym z etapów była praca nad przygotowaniem projektu Lokalnego Programu Rewitalizacji dla gminy Międzyrzec Podlaski na lata Na tym etapie prowadzono również szeroki proces uspołeczniania oraz włączania i angażowania społeczności w tworzenie programu. Pierwszym etapem prac nad LPR było określenie wizji obszaru po przeprowadzonym procesie rewitalizacji, celów i odpowiadających im kierunków działań. Bezpośrednią inspiracją do ich powstania były wyniki prac mieszkańców podczas prowadzonych konsultacji społecznych. Zgodnie z zaleceniami zawartymi w Zasadach delimitacji obszarów rewitalizacji i definiowania programów rewitalizacji na terenach wiejskich województwa lubelskiego w dniu 12 maja 2017 r. w Urzędzie Gminy w Międzyrzecu Podlaskim zorganizowane zostało spotkanie informacyjno- konsultacyjne, w ramach którego wypracowane zostały zarówno cele, jak i odpowiadające im kierunki działań Lokalnego Programu Rewitalizacji. Rysunek 15 Ogłoszenie dotyczące spotkania informacyjno-konsultacyjnego w dniu r. Źródło: str. 284

286 Zdjęcie 6 Spotkanie informacyjno-warsztatowe z dnia r. dotyczące wyznaczania celów i kierunków działań LPR Źródło: DRAFT Consulting Zdjęcie 7 Spacer studyjny z dnia r. dotyczące wyznaczania celów i kierunków działań LPR Źródło: DRAFT Consulting W trakcie opracowywania LPR zorganizowano nabór projektów rewitalizacyjnych, które wpisują się w założenia i cele Programu. Co do zasady można było zgłaszać przedsięwzięcia realizowane w wyznaczonym obszarze rewitalizacji. W uzasadnionych przypadkach przedsięwzięcia mogą być realizowane poza wyznaczonymi obszarami rewitalizacji. Warunkiem jest jednak dokładne uzasadnienie przedsięwzięcia, wykazanie efektywności oddziaływania danego projektu na obszar rewitalizacji oraz realizację celów programu. Nabór prowadzony był od 15 do 19 maja 2017 r. Regulamin naboru fiszek projektowych oraz wszystkie niezbędne informacje dostępne były od dnia 15 maja 2017 r. na stronie gminy Międzyrzec Podlaski Biuletynie Informacji Publicznej oraz na stronie internetowej gminy pod adresem internetowym jak również w Urzędzie Gminy w Miedzyrzecu Podlaskim w godzinach pracy urzędu. Wypełnione Karty przedsięwzięć można było składać: pocztą tradycyjną na adres Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski ul. Warszawska 20, Międzyrzec Podlaski; bezpośrednio w pokoju nr 17 w budynku Urzędu Gminy, za pomocą poczty elektronicznej na adres mailowy: dotacja@miedzyrzecgmina.pl str. 285