Badanie ewaluacyjne polityki spójności w wymiarze terytorialnym -tworzenie funkcjonalnych obszarów transgranicznych

Transkrypt

1 Badanie ewaluacyjne polityki spójności w wymiarze terytorialnym -tworzenie funkcjonalnych obszarów transgranicznych

2 Badanie sfinansowano ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna nr umowy: DKS/BDG-II/POPT/185/11. Autorzy: Mateusz Huk, Maciej Molak. Konsultacje metodologiczne: doc. PhDr. Jiří Winkler, Ph.D. Beneficjent: Opolska Fundacja Inicjatyw Międzynarodowych Partnerzy projektu: Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu w Brnie. Stowarzyszenie EducationTalentCulture z Czeskiego Cieszyna.

3 Cele badania: 1. Analiza bieżącego wdrażania współpracy transgranicznej w ramach trzech programów realizowanych z udziałem Polski (POWT PL-SN, CZ-PL, PL-SK). 2. Znalezienie rozwiązań pomagających uczynić POWT jeszcze bardziej efektywnym narzędziem realizacji celów NSRO w perspektywie Przeprowadzenie badań ewaluacyjnych współpracy transgranicznej w kontekście tworzenia transgranicznych regionów funkcjonalnych na obszarze pogranicza.

4 Kluczowe pojęcie: Transgraniczny region funkcjonalny Region domknięty ze względu na: -spójność interwencji w celu zaspokajania potrzeb socjospołecznych; -spójność warunków socjoekonomicznych bez ograniczeń w ujęciu geograficznym -ze względu na formalne granice administracyjne (w tym granice państwowe). Sformalizowaną postacią transgranicznego regionu funkcjonalnego są EUWT.

5 Główny cel badania transgranicznej współpracy na poziomie instytucjonalnym: określenie poziomu jej jakości i trwałości pod kątem tworzenia i zarządzania transgranicznymi regionami funkcjonalnymi. W tym celu przeprowadzono: - ankiety wśród beneficjentów, - analizy dokumentów, -wywiady pogłębione z przedstawicielami IZ i KK poszczególnych programów.

6 Wnioski: -polskie instytucje (a przede wszystkim euroregiony) są bardzo dobrze przygotowane do wdrażania programów współpracy transgranicznej, -najbardziej aktywne są JST (72% wszystkich beneficjentów w programie CZ-PL) oraz szkoły wyższe, - 95% badanych gmin realizowało mikroprojekty, -udział NGO jako beneficjentów jest wciąż bardzo skromny, -głównymi problemami dla NGO są: skomplikowane wymagania formalne na etapie składania wniosku projektowego oraz podczas jego rozliczania oraz brak systemu zaliczkowego

7 Wnioski: -polskie instytucje pełnią funkcję partnerów wiodących w 47,5% projektów (najwięcej polskich LP jest w PL-SN 65,2%, najmniej w CZ-PL 40,4%), -41% gmin realizuje lub zrealizowało pięć i więcej projektów (w tym w ramach FMP), -ponad 35% gmin współpracuje z pięcioma lub większą ilością podmiotów z drugiej strony granicy, -większość projektów składanych przez JST dotyczy inwestycji w infrastrukturę, -76% nawiązywanych partnerstw nie dotyczy jedynie projektów współfinansowanych ze środków UE.

8 Największe bariery: 1. Skomplikowane procedury realizacji i rozliczania projektów transgranicznych (69% respondentów). 2.Różnice w obowiązujących przepisach prawa krajowego (59% respondentów). 3. Bariery językowe (29% respondentów) -najczęściej w CZ-PL. 4. Bariery kulturowe (11% respondentów) -najczęściej w CZ-PL.

9 Najbardziej aktywni beneficjenci Beneficjenci, którzy realizują najwięcej projektów według programów: POWT CZ-PL POWT PL- SK POWT PL- SN 1. powiat prudnicki gmina Kozy gmina Karpacz 2. miasto Kudowa Zdrój gmina Milówka Komenda Wojewódzka Policji we Wrocławiu 3. gmina Krzyżanowice Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej powiat zgorzelecki 4. gmina Radków Euroregion Nysa 5. gmina Lubawka 6. województwo opolskie

10 Rekomendacje końcowe raportu: 1. Wdrożenie systemu zaliczek wraz z ustanowieniem jasnego systemu ich ewentualnej windykacji. 2. Wprowadzenie w ocenie współpracy transgranicznej dodatkowego kryterium premiującego beneficjentów posiadających doświadczenie z realizacji mikroprojektów. 3. Przeprowadzenie szczegółowych badań ewaluacyjnych z zakresu barier prawno-administracyjnych na poszczególnych granicach.

11 Rekomendacje końcowe raportu: 4. Przeprowadzenie szczegółowej analizy mającej na celu określenie wykonalności wdrożenia komponentu PPP do POWT. 5. Ustanowienie możliwości aplikowania przez MŚP w każdym POWT (np. w formie wydzielonego działania wspierającego transfer technologii, inwestycje zagraniczne i szkolenia personelu firm). Umożliwienie pozyskiwania wsparcia przez firmy transportowe oferujące połączenia transgraniczne (na ogólnych zasadach obowiązujących w UE).

12 Rekomendacje końcowe raportu: 6. Stworzenie trójpasmowych obszarów wsparcia (podział na 100/50/>50 % dopuszczalnych działań inwestycyjnych w ramach projektu). 7. Stworzenie komponentów trójstronnych z zastosowaniem zasady 20% na poziomie projektu. 8. Wdrożenie projektów PT polegających na tworzeniu wspólnych mikrostrategiirozwoju lokalnego ze szczególnym uwzględnieniem aktywizacji podmiotów leżących w bezpośredniej bliskości granicy a nie biorących dotychczas udziału w projektach PIW Interregoraz POWT. Projekty tego typu mogliby realizować Partnerzy FMP.

13 Rekomendacje końcowe raportu: 9. Odformalizowanie procesu składania, oceny i rozliczania wniosków (szczególnie w odniesieniu do projektów realizowanych w ramach FMP) zgodnie z zasadą mniejsze pieniądze = mniej formalności. Przeprowadzenie wśród WST, partnerów FMP i kontrolerów badań ankietowych na temat ewentualnych uproszczeń systemu. 10. Przemodelowanie systemu oceny projektów poprzez nadanie priorytetowego znaczenia kryterium oddziaływania transgranicznego.

14 Rekomendacje końcowe raportu: 11. Podjęcie działań mających na celu wymianę doświadczeń pomiędzy instytucjami wdrażającymi programy EWT oraz instytucjami realizującymi inne programy o charakterze transgranicznym (np. poprzez ustanowienie wspólnych grup roboczych lub tzw. grup do spraw komplementarności ). 12. Zwiększenie nacisku na rozpowszechnianie dobrych praktyk w zakresie realizacji projektów transgranicznych. Wdrożenie przykładów dobrych praktyk w proces konsultowania propozycji projektowych.

15 Rekomendacje końcowe raportu: 13. Stworzenie mechanizmów finansowych umożliwiających pozyskanie części wkładu własnego ze środków budżetu państwa (np. w formie dodatkowego finansowania z rezerwy celowej lub poprzez system promes tematycznych ) albo innych źródeł finansowania zewnętrznego. 14. Zbadanie możliwości zniesienia zakazu łączenia finansowania projektów z różnych programów UE w odniesieniu do programów transgranicznych finansowanych ze środków Celu 3 Polityki Spójności UE.

16 Rekomendacje końcowe raportu: 15. Wdrożenie projektów PT umożliwiających organizację wizyt studyjnych w miejscach realizacji projektów modelowych finansowanych w innych europejskich programach transgranicznych. 16. Ustanowienie jasnych zasad tajności, poufności oraz jawności działań podejmowanych przez instytucje wdrażające programy. Cel ten może zostać osiągnięty poprzez zredagowanie dokumentów opisujących te zagadnienia w odniesieniu do hierarchii źródeł prawa w danym państwie.

17 Rekomendacje końcowe raportu: 17. Należy położyć większy nacisk na szkolenia pracowników instytucji wdrażających programy. Szkolenia powinny dotyczyć przede wszystkim: prawa administracyjnego (w tym postępowania administracyjnego), prawa zamówień publicznych, hierarchii źródeł prawa, prawa podatkowego, ubezpieczeń społecznych, itp. w państwach partnerskich. 18. Należy zintensyfikować współpracę transgraniczną pomiędzy organami władzy wspierającymi rynek pracy (np. instytucjami powiatowymi) a szkołami zawodowymi oraz instytucjami szkolnictwa zawodowego.

18 Rekomendacje końcowe raportu: 19. Ustanowienie w ramach każdego POWT specjalnego działania skierowanego do EUWT w fazie rejestracji (działania doradcze) oraz EUWT na etapie realizacji wspólnych projektów (w tym inwestycyjnych) na poziomie lokalnym (np. wspólny szpital, wspólny dom kultury. 20. W programach na lata należy wziąć pod uwagę alternatywne względem dotacji formy wsparcia (np. funduszu poręczeń kredytowych lub niskooprocentowane pożyczki dla beneficjentów.

19 Dziękuję za uwagę Więcej informacji: Opolska Fundacja Inicjatyw Międzynarodowych ul. Wrzosowa 15, Suchy Bór tel