BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY

Transkrypt

1 BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY

2 Opowiada Marcin Majewski Uniwersytet Papieski Jana Pawła II Uniwersytet Jagielloński

3 BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY J

4 BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY Źródło: bliskiwschod.pl

5 BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY Źródło: wykop.pl

6 BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY J

7 BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY Ezechiel 5,5: Tak mówi Pan Bóg: Oto jest Jerozolima, którą umieściłem między poganami, otoczona obcymi krajami. Ezechiel 38,10-12: Tak mówi Pan Bóg: Owego dnia zrodzą się myśli w twym sercu i poweźmiesz zły zamysł. Powiesz: Wyruszę przeciw ludziom spokojnym - gdzie wszyscy żyją bezpiecznie, a nie ma murów, zasuw i bram - by rękę swą położyć na ruinach, które znowu zostały zamieszkane, oraz na lud, który mieszka w środku ziemi. Ziemia Izraela stanowi pępek świata, Jerozolima środek Ziemi Izraela, środkiem Jerozolimy jest Świątynia, a środkiem świątyni skała, z której został stworzony świat.

8 ירושלים JEROZOLIMA Nazwy w Biblii hebrajskiej Sigla Szalem Rdz 14, 18 Jebus 1 Krn 11, 4-5 Syjon 2 Sm 5, 7 Miasto Boże Miasto Święte 2 Sm 10, 12 Ps 46, 5; 87, 3 Iz 52, 1 1 Mch 1, 12; 9, 14

9 BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY Czasy najstarsze Miasto Dawida Królestwo Salomona Koniec monarchii Niewola babilońska Po niewoli Druga świątynia

10 Oś czasu 4300 do 1000 p.n.e p.n.e. 930 do 587 p.n.e. 970 p.n.e. 538 I wiek n.e.

11 Czasy najstarsze BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY

12 Czasy najstarsze Pierwsze śladyg Zasiedlenie terenów Jerozolimy - okolic źródła Gihon - sięga IV tysiąclecia p.n.e. epoka miedzi ( r. p.n.e.) Jerozolima jako miasto zostało założone przez ludy semickie około XXVI wieku p.n.e.

13 Czasy najstarsze Pierwsze wzmianki Egipskie teksty złorzeczące z przełomu XIX i XVIII w. p.n.e. Miasto funkcjonuje pod nazwą Ruszalimum. Listy te to pierwsza pisemna informacja o historii miasta. Księga Rodzaju W Piśmie pojawia się najpierw za czasów Abrahama (XVIII w.) jako Szalem wraz ze swoim tajemniczym królemkapłanem Melchizedekiem. Archeologia Znaleziona ceramika z tego okresu świadczy o kontaktach handlowych z Egiptem, Cyprem i Egejczykami. Tell el-amarna W XIV w. p.n.e. Jerozolima jest już dość znaczącym miastem-państwem na wzgórzach Kanaanu. W listach z Tell el-amarna z XIV w. p.n.e. nazwa miasta występuje w akadyjskiej formie Uruszalim (nazwa pochodzenia semickiego połączenie czasownika jrw (ustanawiać) i imienia boga Szalem patrona miasta). W listach zawarta jest korespondencja dyplomatyczna, która potwierdza lojalność króla Jerozolimy (Abdi Heby) wobec władców Egiptu.

14 Czasy najstarsze Tell el-amarna W XIV w. p.n.e. Jerozolima jest już dość znaczącym miastem-państwem na wzgórzach Kanaanu. W listach z Tell el-amarna z XIV w. p.n.e. nazwa miasta występuje w akadyjskiej formie Uruszalim (nazwa pochodzenia semickiego połączenie czasownika jrw (ustanawiać) i imienia boga Szalem patrona miasta). W listach zawarta jest korespondencja dyplomatyczna, która potwierdza lojalność króla Jerozolimy (Abdi Heby) wobec władców Egiptu.

15 Miasto Jebuzytów Ok p.n.e. kraj zamieszkują Kananejczycy, a miasto odłam ludności kananejskiej, Jebuzyci Pod ich panowaniem Jerozolima nosiła nazwę Jebus. Władali Jerozolimą do czasów królowania Dawida (ok r. p.n.e.)

16 BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY Czasy najstarsze Miasto Dawida

17 Zdobycie miasta Jebuzytów 1000 p.n.e. Król Dawid zdobywa twierdzę Syjon. Okres panowania Dawida: p.n.e.

18 Miasto Dawida namaszczony na króla przez sędziego i proroka Samuela po śmierci Saula ogłoszony królem Judy po krótkim okresie walk z Iszbaalem, synem Saula zostaje królem Izraela (ok p.n.e.) zdobywa twierdzę Jebuzytów położoną na Syjonie (płd. wzgórzu Jerozolimy), Syjon czyni swoją rezydencją, a z Jerozolimy tworzy ośrodek religijny i stolicę Izraela dąży do zjednoczenia plemion Izraela, odparcia wrogów i powiększenia terytoriów państwa Sprowadza do Jerozolimy Arkę Przymierza (ok p.n.e.); planuje budowę świątyni

19 Miasto Dawida Kamienna struktura schodkowa pozostałość miasta Dawida?

20 BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY Czasy najstarsze Miasto Dawida Królestwo Salomona

21 Królestwo Salomona 970 p.n.e. Król Salomon obejmuje władzę. 587 p.n.e.

22 Królestwo Salomona panuje przez czterdzieści lat, utwierdza centralną władzę w Jerozolimie przedsięwzięcia budowlane w Jerozolimie (przez pierwsze siedem lat panowania skoncentrowany na budowie Świątyni) buduje pałac i pogańskie świątynie w dolinie Cedronu dla swoich żon w Jerozolimie na nowo rozwija się wiele nieizraelskich praktyk religijnych czas względnego międzynarodowego spokoju wprowadzone przez Salomona wysokie podatki i centralizacja władzy doprowadzą do podziału Królestwa po jego śmierci (ok. 930 r.). rządy Salomona nie są oceniane jednoznacznie ze względu na praktykowany synkretyzm religijny

23 Świątynia Salomona

24 Świątynia Salomona Odnogi rzeki rozweselają miasto Boże uświęcony przybytek Najwyższego. Bóg jest w jego wnętrzu, więc się nie zachwieje; Bóg mu pomoże o brzasku poranka (Ps 46, 5-6). W jaki sposób stała się prostytutką, ona wierne miasto?! Była pełna sprawiedliwości, prawość nocowała u niej, a teraz zabójcy (Iz 1, 21). Rozeszła się twoja sława między narodami dzięki twojej piękności, bo była ona doskonała z powodu ozdób, którymi cię wyposażyłem - wyrocznia Pana Boga. Ale zaufałaś swojej piękności i wyzyskałaś swoją sławę na to, by uprawiać nierząd. Oddawałaś się każdemu, kto obok ciebie przechodził (Ez 16,14-15).

25 BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY Czasy najstarsze Miasto Dawida Królestwo Salomona Koniec monarchii Niewola babilońska

26 Okres do niewoli babilońskiej 930 p.n.e. Podział państwa na dwa królestwa

27 Okres do niewoli babilońskiej Najazd faraona Sziszaka (2 Krn 12, 9), który zajął i obrabował stolicę. Roboam dla zabezpieczenia granic, umocnił i rozbudował twierdze (2 Krn 11, 5-12). Jozafat ( ) podjął reformę sądownictwa, ustanowił w Jerozolimie sędziów, aby rozstrzygali sprawy miedzy mieszkańcami stolicy (2 Krn 19, 8-10). Joram ( ) ulegając namowom swojej pogańskiej żony wybudował w Jerozolimie świątynię na cześć Baala (2 Krl 11, 18).

28 Okres do niewoli babilońskiej Amazjasz przegrawszy bitwę w Bet-Szemesz do dopuścił splądrowania świątyni i do zniszczenia części murów Jerozolimy (od Bramy Efraima do Bramy Narożnikowej). Rozwój Jerozolimy związany był z objęciem władzy przez Ozjasza ( ). Wzmocnił on mury Jerozolimy i wybudował wieże, umocnił armię (2 Krn 26, 1-15). Władzę po Ozjaszu objął jego syn, Jotam, który kontynuował umacnianie miasta. W tym czasie miasto zaczęło rozrastać się poza pierwotne granice.

29 Okres do niewoli babilońskiej 930 p.n.e. Podział państwa na dwa królestwa Upadek królestwa Izraela

30 Okres do niewoli babilońskiej Potęga Asyrii doprowadziła do upadku królestwa Izraela (722). To spowodowało napływ uchodźców do Jerozolimy, którzy za panowania Ezechiasza ( ) osiedlali się w pobliżu murów miejskich. Był to motyw rozległych planów budowlanych Jerozolimy (budowa nowego muru, wykopanie tunelu doprowadzającego wodę do miasta: 2 Krl 20, 20). W 701 roku Sennacheryb rozpoczyna oblężenie Jerozolimy. Za radą Izajasza, Ezechiasz nie poddaje miasta, Pan wysłuchuje prośby modlącego się króla. Asyryjczycy odstępują.

31 Okres do niewoli babilońskiej Król Jozjasz ( ) rozpoczyna reformę kultu, w 627 r., natomiast realizuje ją szczególnie gorliwie od 622 r., kiedy w czasie restauracji Świątyni zostaje odnaleziona księga Prawa JHWH (2 Krn 34, 14). Centralizacja kultu w Jerozolimie; od czasów Jozjasza staje się ona faktem dokonanym wobec zniszczenia przybytku w Betel (2 Krl 23, 15) i miejsc kultu na wyżynach (2 Krl 23, 19).

32 Okres do niewoli babilońskiej 930 p.n.e. Podział państwa na dwa królestwa Babilończycy najeżdżają Jerozolimę

33 Okres do niewoli babilońskiej W 603 r. Chaldejczycy najeżdżają na Jerozolimę (Dn 1,1). W 597 r. Nabuchodonozor najeżdża na Jerozolimę po raz drugi. Stolica zostaje mu poddana przez Jechoniasza (2 Krl 25, 27). W 587 r. dochodzi do trzeciego, ostatniego najazdu na Jerozolimę. Po niemal dwuletnim oblężeniu stolica poddaje się (2 Krl 25, 1-4), całe miasto ze swą świątynią legło w gruzach.

34 Okres do niewoli babilońskiej 587 Zburzenie Jerozolimy 538

35 Niewola babilońska Ps 137 Nad rzekami Babilonu tam siedzieliśmy i płakaliśmy, kiedyśmy wspominali Syjon.

36 BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY Czasy najstarsze Miasto Dawida Królestwo Salomona Koniec monarchii Niewola babilońska Po niewoli Druga świątynia

37 Okres po niewoli babilońskiej 538 p.n.e. Powrót z niewoli babilońskiej

38 Okres po niewoli babilońskiej 538 rok p.n.e. - Żydom pozwolono wrócić do ojczyzny z niewoli babilońskiej / Cyrus II Wielki roku p.n.e. w tym okresie trwała budowa Drugiej Świątyni w Jerozolimie oraz murów obronnych miasta

39 Okres po niewoli babilońskiej W ostatnich rozdziałach Ezechiela (Ez 40-48) jesteśmy wraz z prorokiem przeniesieni do kraju Izraela, by przyglądać się czemuś jakby budowa miasta. Ostatni werset mówi, że od tego dnia miasto będzie nazywać się JHWH-szamma, Pan jest tam. Gdy Pan obmyje brud córy Syjonu, i przelaną krew Jerozolimy opłucze, wiatrem sądu i wiatrem spalenia. I stworzy JHWH nad całą podstawą Góry Syjon i nad jej Zgromadzeniem obłok za dnia i dym, a światłość ognistego płomienia nocą. Bo nad Chwałą będzie [ślubny] baldachim (Iz 4, 4-5).

40 Okres po niewoli babilońskiej 538 p.n.e. Powrót z niewoli babilońskiej Aleksander Wielki podbija Palestynę 331

41 Okres po niewoli babilońskiej 331 rok p.n.e. - Palestynę podbija Aleksander Wielki. Przywództwo w Jerozolimie spoczywało w rękach żydowskiego arcykapłana, która to godność była dziedziczona Od 200 roku p.n.e. w Jerozolimie zaczęły ścierać się z sobą dwa stronnictwa żydowskie. Pierwsze było zachowawcze, a drugie było gotowe przyjąć wiele z kultury greckiej roku p.n.e. - Antioch IV, zwolennik hellenizacji uczynił z Jerozolimy greckie miasto pod nazwą Antiochia Judejska; zakazał wyznawania religii Mojżeszowej, oraz uczynił ze świątyni jerozolimskiej ośrodek kultu pogańskiego 164 roku p.n.e. powstanie Machabejskie / Żydzi odzyskali Świątynię i ponownie ją poświęcili, jednakże rozgrywki wewnętrzne doprowadziły do upadku powstania 160 rok p.n.e. - Żydzi otrzymali od Seleucydów znaczne przywileje, łącznie z urzędami Arcykapłana i zarządcy Judei, odzyskali autonomię i stolicę w Jerozolimie

42 Herod Wielki 67 rok p.n.e. - Judeę podbijają Rzymianie (cesarz Pompejusz). Po długich walkach, w 63 roku p.n.e. opanowują również Jerozolimę. 40 rok p.n.e. - królem Judei zostaje Herod Wielki; to za jego czasów i za jego przyczyną świątynia i miasto przyćmiły inne stolice starożytności

43 Herod Wielki Rekonstrukcja Świątyni Jerozolimskiej z czasów Heroda Wielkiego

44 Herod Wielki Rekonstrukcja Świątyni Jerozolimskiej i miasta z czasów Heroda Wielkiego

45 Dziś

46 BIBLIJNE DZIEJE JEROZOLIMY Czasy najstarsze Miasto Dawida Królestwo Salomona Koniec monarchii Niewola babilońska Po niewoli Druga świątynia