Polityka równych szans

Transkrypt

1 Polityka równych szans Prezentacja, zawiera wybrane zagadnienia problemowe zawarte w materiałach szkoleniowych opracowanych na potrzeby szkoleń z zakresu polityki równych szans, dla beneficjentów indywidualnych projektów kluczowych.

2 Cel szkolenia Celem szkoleń było podniesienie poziomu wiedzy oraz doskonalenie umiejętności uwzględniania w tzw. projektach kluczowych zasady horyzontalnej dotyczącej równości szans. 2

3 Historyczne i społeczne uwarunkowania polityki równości szans

4 Historia polityki równości szans XIX - XX wiek ruchy emancypacyjne 1918 Polki wywalczyły prawa wyborcze 1957 Traktat Rzymski 70 dyrektywy unijne 1979 Konwencja w sprawie eliminacji wszelkich form dyskryminacji wobec kobiet (CEDAW) 1995 Pekińska Platforma Działania 1997 Traktat Amsterdamski 2000 Strategia Lizbońska 2004 Wejście do UE i nowelizacja Kodeksu Pracy 2007 IV/V i VI raport okresowy Polski z realizacji Konwencji CEDAW 4

5 Traktat rzymski Traktat założycielski Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (przekształconej później w Unię Europejską), 1957 Artykuł 119 Każde Państwo Członkowskie zapewnia w pierwszym etapie wprowadzenie, a w okresie późniejszym stosowanie zasady równości wynagrodzeń dla pracowników płci męskiej i żeńskiej za taką samą pracę. Do celów niniejszego artykułu przez wynagrodzenie rozumie się zwykłą podstawową lub minimalną płacę lub uposażenie oraz wszystkie inne korzyści w gotówce lub w naturze, otrzymywane przez pracownika bezpośrednio lub pośrednio, z racji zatrudnienia, od pracodawcy. 5

6 Konwencja w sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet (CEDAW), Organizacja Narodów Zjednoczonych, 1979 Zakaz wszelkiego różnicowania Nastawiona na osiąganie faktycznej równości Obowiązek zapewniania równości w sferze publicznej i prywatnej Możliwość wprowadzenia dyskryminacji pozytywnej, służącej osiąganiu faktycznej równości Obowiązek raportowania państw-stron z realizacji postanowień konwencji Powołała Komitet ds. Eliminacji Dyskryminacji Kobiet (CEDAW) przyjmuje raporty, skargi, formułuje rekomendacje. 6

7 Pekińska Platforma Działania Dokument końcowy IV Światowej Konferencji ONZ w Sprawach Kobiet, Pekin 1995, podpisany przez 189 państw (w tym Polskę) Wprowadza pojęcie gender mainstreaming (uwzględniania perspektywy płci w głównym nurcie wszystkich działań) do polityki (zaadaptowane następnie przez Unię Europejską). Kluczowe ustalenia Prawa kobiet są prawami człowieka Sprawiedliwe relacje między płciami są warunkiem rozwoju i elementem demokracji Wszystkie kraje powinny prowadzić systematyczną politykę na rzecz kobiet i równości płci. 7

8 Gender mainstreaming uwzględnianie perspektywy płci w głównym nurcie wszystkich procesów politycznych, priorytetów i działań, na wszystkich ich etapach; celowe, systematyczne i świadome ocenianie, w jaki sposób dana polityka, działanie, decyzja wpłynie na warunki życia kobiet i mężczyzn. 8

9 Kontekst teoretyczny polityki równości szans - mechanizmy tworzenia się stereotypów, uprzedzeń i dyskryminacji

10 Gender płeć społeczno-kulturowa wszystko to, co w danej kulturze i społeczeństwie jest uważane za odpowiednie dla kobiet (dziewcząt) lub mężczyzn (chłopców); zespół norm i oczekiwań dotyczących cech charakteru, wyglądu, zachowania, zainteresowań, wyborów życiowych i zawodowych (ról społecznych) itp.; gender zmienia się w czasie; gender zmienia się w przestrzeni. versus Płeć biologiczna (sex) odnosi się do biologicznych różnic między mężczyznami a kobietami, które są uniwersalne i naturalnie niezmienne (narządy rozrodcze, cechy płciowe, funkcje reprodukcyjne, gospodarka hormonalna). 10

11 Przejawy gender w projektach infrastrukturalnych zróżnicowane wzorce podróżowania kobiet i mężczyzn, różnice między kobietami i mężczyznami w podejściu do bezpieczeństwa, bariery związane z rozwojem przedsiębiorczości u kobiet zwiększająca się liczba młodych mężczyzn podejmujących role ojcowskie, zróżnicowana liczba kobiet i mężczyzn posiadająca dostęp do nowoczesnych technologii, wybieranie przez kobiety zawodów typowo kobiecych i przez mężczyzn typowo męskich. 11

12 Niesprawność i niepełnosprawność opisana przez WHO jako nieprzystosowanie funkcji organizmu do warunków w jakich się on znajduje. Niesprawność każda utrata sprawności lub nieprawidłowość w budowie czy funkcjonowaniu organizmu pod względem psychologicznym, psychofizycznym lub anatomicznym. Niepełnosprawność każde ograniczenie bądź niemożność (wynikająca z niesprawności) prowadzenia aktywnego trybu życia w sposób lub w zakresie uznawanym za typowy dla człowieka. Osoba niepełnosprawna to osoba u której istotne uszkodzenie ciała i obniżenie sprawności funkcjonowania organizmu powodują uniemożliwienie, utrudnienie lub ograniczenie sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie. 12

13 Rodzaje niepełnosprawności Niepełnosprawność wzrokowa Niepełnosprawność ruchowa Niepełnosprawność słuchowa Niepełnosprawność wzrokowo słuchowa Niepełnosprawność intelektualna 13

14 Przejawy niepełnosprawności w projektach infrastrukturalnych trudności z poruszaniem się osób z dysfunkcją wzroku w przestrzeni publicznej (np. podjazdy, oznaczenia), niedostępność pojazdów komunikacji publicznej dla osób, niepełnosprawnych ruchowo, niedostępność instytucji muzycznych dla osób z dysfunkcją słuchu, dźwigi w instytucjach publicznych wymagające znacznej siły fizycznej, strony internetowe oferujące usługi publiczne niedostosowane do korzystania z czytników dla osób z dysfunkcją wzroku. 14

15 Stereotyp uproszczony sąd dotyczący określonej grupy ludzi, wyróżnionej na podstawie jakiejś cechy, często nieprawdziwy, formułowany na podstawie fałszywych informacji, przekazywany przez tradycję, z pokolenia na pokolenie, trwały, trudny do zmiany, filtruje informacje i przyjmuje głównie te zgodne z nim, zaciera różnice indywidualne. 15

16 Uprzedzenie negatywna ocena lub osąd jakiejś grupy społecznej, wyróżnionej na podstawie jednej cechy, często oparta na stereotypie, wiążąca się z emocjami, odczuwanymi w stosunku do danej grupy lub jej przedstawicielki/la, najczęściej takimi jak lęk / strach, złość. 16

17 Dyskryminacja nierówne, gorsze traktowanie jakiejś osoby, tylko na podstawie jej przynależności do danej grupy, najczęściej wynikające ze stereotypów i uprzedzeń, wiąże się z zależnością władzy, nie jest uzasadniona obiektywnymi przesłankami, nie musimy jej doświadczyć, żeby uwierzyć w jej istnienie. 17

18 Dyskryminacja ze względu na płeć Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji wobec kobiet, ONZ, 1979 r. Dyskryminacja ze względu na płeć oznacza wszelkie zróżnicowanie, wyłączenie lub ograniczenie, którego skutkiem lub celem jest uszczuplenie lub uniemożliwienie jednej z płci korzystania na równi z drugą płcią z zasobów, praw człowieka oraz podstawowych wolności w dziedzinach życia politycznego, gospodarczego, społecznego, kulturalnego, obywatelskiego i innych. 18

19 Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, ONZ, 2006 r. Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność oznacza wszelkie formy różnicowania, wykluczania lub ograniczania ze względu na niepełnosprawność, których celem lub wynikiem jest utrudnienie lub uniemożliwienie uznania, korzystania lub egzekwowania wszelkich praw człowieka i fundamentalnych swobód, na równych zasadach z innymi obywatelami, w sferze politycznej, gospodarczej, społecznej. 19

20 Dyskryminacja wielokrotna Dochodzi do niej przy doświadczaniu dyskryminacji z więcej niż jednego powodu (przesłanki) Może być związana z doświadczaniem dyskryminacji z różnych powodów w różnych sytuacjach, doświadczaniem dyskryminacji z kilku powodów w jednej sytuacji lub doświadczaniem dyskryminacji krzyżowej (oddziaływanie jednoczesne kilku wzajemnie na siebie oddziałujących czynników). 20

21 Łańcuch dyskryminacji STEREOTYP przekonanie na temat danej grupy, ujednolicone i uproszczone, sztywne, jednostronne UPRZEDZENIE postawa, ocena, osąd dokonana na podstawie stereotypowych przekonań DYSKRYMINACJA gorsze traktowanie osób lub grup społecznych tylko na podstawie ich przynależności do grupy, wynikające z uprzedzeń 21

22 Poziomy dyskryminacji poziom osobisty - sytuacja, w której dana osoba doświadcza dyskryminacji, bądź też czuje się dyskryminowana, np. molestowanie seksualne, odmowa zatrudnienia w powodu niepełnosprawności, poziom instytucjonalny - praktyki instytucji - niekoniecznie oficjalne i ogłoszone które utrudniają korzystanie z zasobów i usług, należących się każdemu obywatelowi/ obywatelce, np. bariery architektoniczne dla osób niepełnosprawnych czy stosowanie ukrytych preferencji dla kobiet, poziom strukturalny - całość systemu społeczno - prawno - ekonomicznego, który poprzez swoje struktury, prawo, praktyki nie uwzględnia potrzeb wszystkich osób. 22

23 Bariery w osiąganiu faktycznej równości szans - próba zaadresowania problemu

24 Zasada równości szans w UE Zasada równego traktowania i niedyskryminacji. Obowiązek planowania działań wyrównawczych w sytuacji, gdy istnieją nierówności doświadczane przez grupę osób znajdujących się w podobnym położeniu/sytuacji lub bariery, ograniczające dostęp. Podejście horyzontalne oferowanie takich samych możliwości bez względu na płeć, niepełosprawność, wiek itd. Podejście horyzontalne opiera się na przesłankach prawnie chronionych. Podejście wertykalne przyjmuje, że grupy znajdujące się w trudniejszym położeniu powinny mieć oferowane dodatkowe wsparcie. 24

25 Dyrektywy UE Dyrektywa Rady 75/117/EEC z dnia 10 lutego 1975 roku w sprawie zbliżenia ustawodawstwa Państw Członkowskich dotyczącego stosowania zasady równości wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet. Dyrektywa Rady 76/207/EEC z dnia 9 lutego 1976 roku w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy. Dyrektywa Rady 79/7/EEC z dnia 19 grudnia 1978 roku w sprawie stopniowego wprowadzania w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. 25

26 Dyrektywy UE Dyrektywa Rady 86/378/EWG z dnia 24 lipca 1986 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w systemach zabezpieczenia społecznego pracowników. Dyrektywa Rady 86/613/EWG z dnia 11 grudnia 1986 roku w sprawie stosowania zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn pracujących na własny rachunek, w tym w rolnictwie, oraz w sprawie ochrony kobiet pracujących na własny rachunek w okresie ciąży i macierzyństwa. Dyrektywa Rady 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 roku w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły i pracownic karmiących piersią. 26

27 Dyrektywy UE Dyrektywa 96/34/EC z dnia 3 czerwca 1996 roku w sprawie porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC. Dyrektywa 97/80/WE z dnia 15 grudnia 1997 roku dotycząca ciężaru dowodu w sprawach dyskryminacji ze względu na płeć. Dyrektywa Rady 2000/78/EC z dnia 27 listopada 2000 roku ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy. 27

28 Dyrektywy UE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/73/WE z dnia 23 września 2002 roku zmieniająca Dyrektywę Rady 76/207/EWG w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy (nowelizacja). Dyrektywa 2004/113/EC z dnia 13 grudnia 2004 roku wprowadzająca w życie zasadę równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług. 28

29 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Artykuł 8 We wszystkich swoich działaniach Unia zmierza do zniesienia nierówności oraz wspierania równości mężczyzn i kobiet. Artykuł 10 Przy określaniu i realizacji swoich polityk i działań Unia dąży do zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. 29

30 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Artykuł 19, ust. 1 Bez uszczerbku dla innych postanowień Traktatów i w granicach kompetencji, które Traktaty powierzają Unii, Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może podjąć środki niezbędne w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Artykuł 157, ust. 1 Każde Państwo Członkowskie zapewnia stosowanie zasady równości wynagrodzeń dla pracowników płci męskiej i żeńskiej za taką samą pracę lub pracę takiej samej wartości. 30

31 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Artykuł 157, ust. 4 W celu zapewnienia pełnej równości między mężczyznami i kobietami w życiu zawodowym zasada równości traktowania nie stanowi przeszkody dla Państwa Członkowskiego w utrzymaniu lub przyjmowaniu środków przewidujących specyficzne korzyści, zmierzające do ułatwienia wykonywania działalności zawodowej przez osoby płci niedostatecznie reprezentowanej bądź zapobiegania niekorzystnym sytuacjom w karierze zawodowej i ich kompensowania. 31

32 Karta praw podstawowych Unii Europejskiej Artykuł 21 Niedyskryminacja, ust. 1 Zakazana jest wszelka dyskryminacja w szczególności ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. 32

33 Rozporządzanie Rady Europejskiej 1083/2006 Rozporządzenie ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS Preambuła, Punkt 30 W kontekście podejmowanych przez nią wysiłków na rzecz osiągnięcia spójności gospodarczej i społecznej Wspólnota stawia jako swoje cele, na wszystkich etapach wdrażania funduszy, zniesienie nierówności oraz wspieranie równości mężczyzn i kobiet zapisanych w art. 2 i 3 Traktatu, jak również zwalczanie dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. 33

34 Rozporządzanie Rady Europejskiej 1083/2006 Rozporządzenie ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS Artykuł 16, Równość mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacja Państwa członkowskie i Komisja zapewniają wsparcie zasady równości mężczyzn i kobiet oraz uwzględniania problematyki płci na poszczególnych etapach wdrażania funduszy. Państwa członkowskie i Komisja podejmują odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną na poszczególnych etapach wdrażania funduszy, a w szczególności w dostępie do nich. 34

35 Rozporządzanie Rady Europejskiej 1083/2006 Rozporządzenie ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS Artykuł 16, Równość mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacja W szczególności dostępność dla osób niepełnosprawnych jest jednym z kryteriów, których należy przestrzegać podczas określania operacji współfinansowanych z funduszy oraz które należy uwzględniać na poszczególnych etapach wdrażania. 35

36 Rozporządzanie Parlamentu i Rady 1080/2006 Rozporządzenie w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Preambuła, Punkt 8 Na kolejnych etapach wdrażania programów operacyjnych współfinansowanych z EFRR państwa członkowskie i Komisja powinny zagwarantować niedyskryminację ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. 36

37 Komunikat Komisji Europejskiej Dążenie do dostępnego społeczeństwa informacyjnego Definicja e dostepności: e-dostępność oznacza zlikwidowanie barier technicznych oraz problemów, z jakimi stykają się osoby niepełnosprawne, w tym często osoby starsze, pragnące uczestniczyć na równych warunkach w społeczeństwie informacyjnym. Aby umożliwić wszystkim obywatelom jednakowe warunki uczestnictwa w społeczeństwie należy zapewnić dostęp do pełnego zakresu towarów, produktów i usług opartych na ICT. Kategoria ta obejmuje komputery, telefony, telewizory, internetowe portale rządowe, zakupy przez internet, centra obsługi telefonicznej, terminale samoobsługowe jak np. bankomaty czy automaty do sprzedaży biletów. 37

38 Prawo budowlane Artykuł 5, ust. 1 Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: [ ] 4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich. 38

39 Ustawa Prawo budowlane Artykuł 5, ust. 1 Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: [ ] 4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich. 39

40 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wprowadzenie wymogu zapewnienia dojazdów i dojść do budynku, miejsc postojowych dla samochodów osobowych, zieleni i urządzeń rekreacyjnych, ogrodzeń, wejść do budynków i mieszkań, schodów, pochylni, pomieszczeń higieniczno sanitarnych oraz wind dla osób niepełnosprawnych. 40

41 Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie obowiązek dostosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych chodników, parkingów, stanowisk postojowych, wysepek przystankowych oraz przejść dla pieszych; w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie wskazanie dostosowania kładek i mostów do potrzeb osób niepełnosprawnych; w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych z drogami publicznymi i ich usytuowanie ruch pieszych, w tym osób niepełnosprawnych na tego typu skrzyżowaniach. 41

42 Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności Strategia stanowi odnowienie zobowiązań podjętych w 2006 roku na lata ; Ogólnym celem strategii jest zwiększenie możliwości osób niepełnosprawnych, tak aby mogły one w pełni korzystać ze swoich praw i uczestniczyć w życiu społecznym oraz w europejskiej gospodarce, zwłaszcza dzięki jednolitemu rynkowi; Komisja określiła osiem podstawowych obszarów działania: Dostępność, Uczestnictwo, Równość, Zatrudnienie, Kształcenie i szkolenie, Ochrona socjalna, Zdrowie i Działania zewnętrzne. Dla każdego obszaru określono najważniejsze działania oraz nadrzędny cel na poziomie UE. 42

43 Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności Obszar 1 - Dostępność Dostępność oznacza, że osoby niepełnosprawne mają dostęp, na równych prawach z innymi, do środowiska fizycznego, transportu, technologii i systemów informacyjnokomunikacyjnych (TIK) oraz pozostałych obiektów i usług. Postuluje się włączenie projektowania dla wszystkich, uwzględniającego rzeczywiście przeanalizowane potrzeby wszystkich osób będących użytkownikami infrastruktury. 43

44 Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności Obszar 2 Uczestnictwo Przejście od instytucjonalnych do środowiskowych systemów opieki. Zapewnienie dostępności organizacji sportowych, hobbystycznych, kulturalnych i rekreacyjnych i ich działań. Osiągnięcie pełnego udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym poprzez umożliwienie im korzystania ze wszystkich korzyści płynących z obywatelstwa UE; usunięcie barier administracyjnych i wynikających z postaw społecznych w celu osiągnięcia pełnego udziału w życiu społecznym na równych prawach; zapewnienie usług środowiskowych wysokiej jakości, w tym także dostępu do osobistej opieki. 44

45 Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności Obszar 3 Równość Zwracanie uwagi na skumulowany wpływ dyskryminacji, której osoby niepełnosprawne doświadczać mogą w z innych względów, takich jak narodowość, wiek, rasa lub przynależność etniczna, płeć, religia lub przekonania oraz orientacja seksualna. Zagwarantowanie pełnego wprowadzenia w życie dyrektywy 2000/78/WE[14] zakazującej dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia. Poprzez kampanie informacyjne na poziomie UE i krajowym Komisja będzie działać na rzecz różnorodności i zwalczania dyskryminacji, a także wspierać działania organizacji pozarządowych aktywnych w tej dziedzinie na poziomie UE. 45

46 Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności Obszar 4 Zatrudnienie Analizowanie sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy. Walka z postawami i pułapkami związanymi z korzystaniem ze świadczeń, które zniechęcają osoby niepełnosprawne do wchodzenia na rynek pracy. Rozwijanie aktywnej polityki rynku pracy. Zwiększanie dostępności miejsc pracy. 46

47 Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności Obszar 5 Kształcenie i szkolenie Upowszechnianie kształcenia i szkolenia otwartego dla wszystkich. Obszar 6 Ochrona socjalna Ograniczenie biedy, izolacji i wykluczenia społecznego osób niepełnosprawnych. Obszar 7 Zdrowie Rozwój polityki na rzecz równego dostępu do opieki zdrowotnej, w tym świadczeń zdrowotnych i rehabilitacyjnych wysokiej jakości przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych; Zapewnienie dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej. 47

48 Polityka równości szans - założenia cel: przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na płeć/ niepełnosprawność i osiągnięcie faktycznej równości. faktyczna równość stan, w którym kobietom i mężczyznom/ osobom pełno i niepełnosprawnym przypisuje się taką samą wartość społeczną, równe prawa i równe obowiązki oraz gdy mają oni/one równy dostęp do zasobów (środki finansowe, szanse rozwoju), z których mogą korzystać. możliwość wyboru drogi życiowej bez ograniczeń stereotypów płci/ barier dla osób niepełnosprawnych. 48

49 Bariery równości Indywidualne (osobiste) Organizacyjne Systemowe 49

50 Bariery w projektach infrastrukturalnych Obszar: szkolnictwo wyższe niskie uczestnictwo kobiet na kierunkach ścisłych i technicznych, niski udział osób z niepełnosprawnością na uczelniach wyższych, niedostosowanie obiektów szkolnictwa wyższego do potrzeb osób ze zróżnicowanymi niepełnosprawnościami (wyposażenie, systemy informacji wizualnej, dostępność, dojazd, rekrutacja, korzystanie z zasobów informatycznych i bibliotecznych), niedostosowanie organizacji systemu nauczania do specyficznych potrzeb osób niepełnosprawnych, znaczna dysproporcja między liczbą kobiet i mężczyzn na stanowiskach kierowniczych. 50

51 Bariery w projektach infrastrukturalnych Obszar: innowacyjność w gospodarce Niska liczba kobiet posiadających wykształcenie kierunkowe Niska liczba kobiet posiadających tytuły naukowe. Dysproporcja w dostępności do środków przeznaczonych na badania naukowe. Niewielka liczba przedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety, działających w sektorze nowych technologii. Niska liczba kobiet pełniących funkcje kierownicze. 51

52 Bariery w projektach infrastrukturalnych Obszar: infrastruktura społeczeństwa informacyjnego Niedostateczna wiedza na temat możliwości wykorzystania komputerów zróżnicowanie płciowe i ze względu na niepełnosprawność. Niedostateczne wykorzystywanie ICT w szkolnictwie/ edukacji. Ograniczona oferta szkoleń dotyczących korzystania z ICT na rzecz osób niepełnosprawnych i mających trudności z posługiwaniem się komputerem wynikające ze stanu ich zdrowia. 52

53 Bariery w projektach infrastrukturalnych Obszar: transport miejski (komunikacja) Niedostateczne dostosowanie obiektów budowlanych (perony, wysepki, krawężniki, oznaczenia) do potrzeb osób niepełnosprawnych (uwzględnianie głównie potrzeb osób niepełnosprawnych ruchowo). Niedostosowanie pojazdów komunikacji publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych (szczególnie z niepełnosprawnością inną niż ruchowa). Niedostępność informacji dla podróżnych niewidomych. 53

54 Bariery w projektach infrastrukturalnych Obszar: turystyka, kultura Niedostateczne dostosowanie obiektów budowlanych (wjazdy, podjazdy, transport między kondygnacjami, toalety, odbiór dźwięku) do potrzeb osób niepełnosprawnych (uwzględnianie głównie potrzeb osób niepełnosprawnych ruchowo). Niedostępność informacji dla osób niewidomych, niesłyszących. Niedostosowanie oferty edukacyjnej/ wystawienniczej do zróżnicowanych potrzeb osób niepełnosprawnych (forma i sposób przekazu, dostępność). 54

55 Bariery w projektach infrastrukturalnych Obszar: infrastruktura drogowa Niedostateczne dostosowanie obiektów (różnice między jezdnią a krawężnikiem, brak chodników, brak oznaczeń na skrzyżowaniach, nieczytelność informacji dla użytkowników, nierówności nawierzchni chodników), do potrzeb osób niepełnosprawnych (uwzględnianie głównie potrzeb osób niepełnosprawnych ruchowo). 55

56 Metody wprowadzania problematyki równości szans

57 Grupy na które ma wpływ polityka równości szans Kobiety i mężczyźni Kobiety i mężczyźni z niepełnosprawnościami Kobiety i mężczyźni w starszym wieku Dzieci: chłopcy i dziewczęta Osoby sprawującymi opiekę nad osobami zależnymi (dziećmi, osobami niepełnosprawnymi czy w starszym wieku) 57

58 Analizy przedprojektowe W trakcie opracowania projektu (w tym podjęcia decyzji o zakresie interwencji) zaleca się włączenie do prowadzonej analizy problemu kwestii analiz związanych z równością szans, w szczególności przeprowadzenie: Analizy pod kątem równości (płci) Analizy wpływu na równość (płeć) Analizy wpływu i dostępności do korzystania z zasobów (gender budgeting) 58

59 Analiza pod kątem równości (płci) Analiza problemu pod kątem płci polega na zbadaniu sytuacji kobiet i mężczyzn (dziewcząt i chłopców)/ osób niepełnosprawnych w danym obszarze problemowym poprzez: zgromadzenie danych z podziałem na płeć, przeanalizowanie danych pod kątem funkcjonowania płci społeczno-kulturowej, stereotypów płci/ niepełnosprawności oraz istniejących barier, identyfikuje bariery, które powodują dysproporcję w położeniu osób należących do danych grup, Identyfikuje zróżnicowane potrzeby osób należących do różnych grup, których zapewnienie przyczyni się do wyrównania ich sytuacji. 59

60 Analiza wpływu na równość (płeć) Analiza wpływu zaplanowanej interwencji na równość (płeć) bada, w jaki sposób projekt zmieni sytuację osób należących do danych grup: sprawdza zróżnicowanie projektu/ programu w odniesieniu do sytuacji płci/ osób pełno- i niepełnosprawnych, aby nie dopuścić do nierówności i dyskryminacji, służy weryfikacji czy projekt/ program przyczynia się do uwzględnienia zróżnicowanych potrzeb osób należących do odpowiednich grup (kobiet, mężczyzn, osób niepełnosprawnych) poprzez oferowanie zindywidualizowanych usług, adekwatnych do potrzeb, możliwości i zdiagnozowanych barier równości. 60

61 Analiza wpływu na budżet (gender budgeting) Budżet (państwowy, przedsiębiorstwa, instytucji, organizacji) odzwierciedla polityczne decyzje, jak i od kogo są pobierane opłaty oraz na jakie cele są przewidziane wydatki. Te decyzje z kolei są zdeterminowane normatywnym wizerunkiem społeczeństwa, który określa polityczno-społeczne oraz gospodarcze priorytety. Ustalenia budżetowe mają wyraźny wpływ na struktury społeczne organizacji, a więc bezpośrednio na sytuację życiową kobiet i mężczyzn, dziewcząt i chłopców, jak również na relacje i tzw. kontrakt płci. 61

62 Wskazówki dla uwzględniania polityki równości szans w projektach Obecność zidentyfikuj, konsultuj i włączaj potrzeby różnych grup odbiorców w analizę problemu i planowanie działań, produktów i promocję projektu; Dostępność zapewnij możliwość jak najbardziej samodzielnego korzystania z przestrzeni i infrastruktury odbiorcom; Bezpieczeństwo wprowadzaj rozwiązania zwiększające bezpieczeństwo fizyczne i psychologiczne; pamiętaj, że kryterium bezpieczeństwa możesz spełnić jedynie po wcześniejszym uwzględnieniu kryterium obecności (określenie potrzeb) i dostępności (adekwatne do potrzeb rozwiązania). 62

63 Cykl projektu z perspektywy równościowej I. Analiza problemu pod kątem płci V. Równościowy monitoring i ewaluacja II. Wyznaczanie równościowych celów IV. Równościowe zarządzanie projektem III. Planowanie działao i rezultatów wrażliwych na płeć 63

64 Opracowanie materiałów: Ewa Rutkowska, Michał Pawlęga na zlecenie Ecorys Polska Sp. z o.o. W materiałach wykorzystano elementy opracowania Zasada równości szans w projektach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej raport z badania ewaluacyjnego, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa