GEOCHEMIA WÊGLOWODORÓW Z PIERWSZEGO UDOKUMENTOWANEGO WYST PIENIA DOLOMITU G ÓWNEGO (Ca2) W WYSADZIE SOLNYM K ODAWY
|
|
- Bogusław Skowroński
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 231 GEOLOGIA 2011 Tom 37 Zeszyt GEOCHEMIA WÊGLOWODORÓW Z PIERWSZEGO UDOKUMENTOWANEGO WYST PIENIA DOLOMITU G ÓWNEGO (Ca2) W WYSADZIE SOLNYM K ODAWY Geochemistry of hydrocarbons from the first time documented occurrence of Main Dolomite (Ca2) in the K³odawa Salt Dome Franciszek CZECHOWSKI 1, Stanis³aw BURLIGA 1 & Marek HOJNIAK 2 1 Uniwersytet Wroc³awski, Instytut Nauk Geologicznych; pl. M. Borna 9, Wroc³aw; franciszek.czechowski@ing.uni.wroc.pl, stanislaw.burliga@ing.uni.wroc.pl 2 Uniwersytet Wroc³awski, Wydzia³ Chemii; ul. F. Joliot-Curie 14, Wroc³aw Treœæ: Praca przedstawia wyniki analiz geochemicznych wêglowodorów ze ska³ nale ¹cych do ogniw dolomitu g³ównego (Ca2), ³upku cuchn¹cego (T2) oraz bituminów z przecinaj¹cych ska³y y³ wystêpuj¹cych w wysadzie solnym K³odawy. Próby analizowano przy u yciu chromatografii gazowej sprzê onej ze spektrometri¹ mas (GC-MS). Zawarte w nich wêglowodory pochodz¹ z algowego II typu kerogenu. Dolomit reprezentuje ska³ê macierzyst¹ dla zawartych w nim wêglowodorów, jednak nie jest wykluczona ich czêœciowo migracyjna geneza. Wêglowodory z prób pobranych z y³ i z profilu ³upku cuchn¹cego reprezentuj¹ fazê dojrza³oœci z zakresu maksimum okna ropnego. Pochodz¹ one ze wspólnego Ÿród³a macierzystoœci morskich mu³ów wystêpuj¹cych w obrêbie serii osadowej ³upku cuchn¹cego. S¹ to pierwsze badania geochemiczne wêglowodorów ze ska³ dolomitu g³ównego z wysadu solnego K³odawy, wskazuj¹ce utwory badanej serii ilasto-wêglanowo-siarczanowej jako potencjalne Ÿród³o wêglowodorów w wysadzie. S³owa kluczowe: wysad solny K³odawy, ³upek cuchn¹cy, dolomit g³ówny, bituminy, biomarkery, macierzystoœæ, dojrza³oœæ wêglowodorów Abstract: This paper presents the results of geochemical analysis of hydrocarbons occurring in rock formations belonging to Main Dolomite cells (Ca2) Zechstein Stinking Shale (T2) as well as bitumen found in veins intersecting the rock formations of the K³odawa Salt Dome (central Poland). Samples were analysed using gas chromatography-mass spectrometry (GC-MS). Hydrocarbons contained in the samples derive from algal type II kerogen. Main Dolomite represents the bedrock for entrapped hydrocarbons; however, their genesis through partial migration can not be excluded. Hydrocarbons collected from the solid bitumen samples and the Stinking Shale rock originated from the same marine or lacustrine organic-poor shales and they represent a maturity level around the peak oil window. These are the first geochemical studies of hydrocarbons from K³odawa Salt Dome Main Dolomite, which indicate that shale-carbonate-sulphate deposits are a potential source of hydrocarbons in the dome. Key words: K³odawa Salt Dome, Stinking Shale, Main Dolomite, bitumen, biomarkers, source rock, hydrocarbons maturity
2 232 F. Czechowski, S. Burliga & M. Hojniak WSTÊP Osady ewaporatowe stanowi¹ efektywne bariery dla migruj¹cych wêglowodorów generowanych z wg³êbnych utworów macierzystych. Najbardziej szczelne pu³apki wêglowodorów tworz¹ formacje skalne zbudowane z soli kamiennych. W efekcie doœæ powszechnie towarzysz¹ im nagromadzenia wêglowodorów ciek³ych i gazowych o utylitarnym znaczeniu dla przemys³u naftowego, np. w obszarze Zatoki Meksykañskiej, Zatoki Perskiej czy w rejonie Morza Pó³nocnego (Rowan 1995, Warren 2006). Wystêpuj¹ce w Polsce najbogatsze z³o a gazu i ropy naftowej równie stowarzyszone s¹ z sukcesj¹ ewaporatow¹ wieku cechsztyñskiego (Olewicz 1959). Ich g³ównymi kolektorami s¹ osady czerwonego sp¹gowca podœcielaj¹ce cechsztyñsk¹ seriê soln¹ oraz ska³y buduj¹ce litostratygraficzne ogniwo dolomitu g³ównego, który od sp¹gu i stropu s¹siaduje z osadami siarczanowymi i chlorkowymi cyklotemów PZ1 i PZ2. Badania prowadzone w obszarach eksploatacji wêglowodorów w zachodniej Polsce wskazuj¹, i dolomit g³ówny jest nie tylko kolektorem, lecz równie prawdopodobn¹ ska³¹ macierzyst¹ wystêpuj¹cych w nim wêglowodorów (Kotarba et al. 2000a, 2000b). Problematycznym pod wzglêdem genetycznym zjawiskiem jest wystêpowanie wêglowodorów w obrêbie soli kamiennych w polskich wysadach solnych. Pierwsza praca odnotowuj¹ca wystêpowanie wêglowodorów w wysadach regionu kujawskiego ukaza³a siê w roku 1956 (Poborski & Werner 1956). W roku 1966 opublikowano najbardziej kompletne opracowanie analizuj¹ce wystêpowanie i pochodzenie wêglowodorów w wysadzie solnym K³odawy (B¹kowski & Tokarski 1966). Autorzy dopuszczaj¹ w nim pochodzenie wêglowodorów spoza wysadu. PóŸniejsze publikacje poœwiêcone solom bitumicznym (m.in. B¹kowski 1986, Natkaniec-Nowak et al. 2001, Tobo³a 2010) prezentuj¹ petrografiê i geochemiê ska³, nie rozstrzygaj¹c genezy wêglowodorów. Zasadniczy problem w ustaleniu pochodzenia wêglowodorów wynika z braku analiz geochemicznych ich potencjalnych ska³ macierzystych z rejonu wysadu solnego K³odawy. Poniewa seria solna w wysadzie jest bardzo silnie zaburzona tektonicznie (Poborski 1955, Werner et al. 1960, Burliga et al. 2005), a profil litostratygraficzny jest z regu³y niekompletny, dotychczas nie wykonano badañ geochemicznych ska³ uznanych za macierzyste dla z³ó ropy naftowej w zachodniej Polsce ska³ nale ¹cych do ogniwa dolomitu g³ównego. Niniejsza praca przedstawia pierwsze wyniki badañ molekularnych materii bitumicznej z jednoznacznie udokumentowanego wyst¹pienia dolomitu g³ównego w wysadzie solnym K³odawy. MATERIA DO BADAÑ ORAZ METODY ANALITYCZNE Sukcesja osadowa rozdzielaj¹ca najstarsz¹ sól kamienn¹ (Na1) od starszej soli kamiennej (Na2) w wysadzie solnym K³odawy jest bardzo s³abo rozpoznana. W kompletnym wykszta³ceniu tworz¹ j¹ ska³y siarczanowe, wêglanowe i terygeniczne nale ¹ce do ogniw anhydrytu górnego (A1), ³upku cuchn¹cego (T2), dolomitu g³ównego (Ca2) oraz anhydrytu podstawowego (A2). Ze wzglêdu na intensywn¹ deformacjê tektoniczn¹ w wysadzie obserwuje siê jedynie relikty tej sukcesji, wystêpuj¹ce w postaci izolowanych bloków o niewielkich rozmiarach, otoczonych przez sole kamienne. Na ogó³ zachowuj¹ siê fragmenty ³awicy anhydrytu podstawowego i co najwy ej szcz¹tki ³upku cuchn¹cego (Burliga et al. 2008). Dopiero w trakcie szczegó³owych badañ geologicznych prowadzonych w pó³nocno-
3 A) B) C) Fig. 1. Lokalizacja obszaru badañ w wysadzie solnym K³odawy: A) lokalizacja obszaru badañ na mapie litologicznej, zrzutowana na poziom 600 Kopalni Soli K³odawa SA; B) szkic stropu wyrobiska KS 15a na poziomie 660 w rejonie opróbowania ska³ z zachowan¹ sekwencj¹ ska³ od najstarszej soli kamiennej Na1 do anhydrytu podstawowego A2; C) szkic strefy opróbowania w NE ociosie KS 15a oraz schemat rozmieszczenia prób pobranych do badañ. Cienkie i grube linie kropkowane wskazuj¹ odpowiednio schemat warstwowania i spêkañ w ska³ach. Granice dolomitu g³ównego (Ca2) z jednostkami oœciennymi s¹ przejœciowe (podkreœlone lini¹ przerywan¹). Oznaczenia literowe na figurach: Na1 najstarsza sól kamienna, Na1-Na2 nierozdzielona seria od najstarszej do starszej soli kamiennej, A1g anhydryt górny, T2 ³upek cuchn¹cy, Ca2 dolomit g³ówny, A2 anhydryt podstawowy, K2 ogniwa od starszej soli potasowej do anhydrytu kryj¹cego, T3-A3 ogniwa od szarego i³u solnego po anhydryt g³ówny, Na3a m³odsza sp¹gowa sól kamienna, K3 m³odsza sól potasowa, Na3b m³odsza stropowa sól kamienna, Na3t zuber brunatny, Na4a najm³odsza sól kamienna, Na4t zuber czerwony, Na3t-Na4t nierozdzielone ogniwa od zubru brunatnego po zuber czerwony Fig. 1. Location of study area in the K³odawa Salt Dome: A) location of the study area projected on lithological map of 600 mining level of the K³odawa Salt Mine; B) sketch of KS 15a gallery roof in the sampling area; sequence of the Oldest Halite (Na1)-to-Basal Anhydrite (A2) is visible; C) sketch of NE wall of the gallery and sampling sites of dolostone and limestone. Thin and bold dotted lines indicate layering and fracturing scheme. The boundaries between Main Dolomite (Ca2) and neighbouring units are transitional (marked as dashed lines). Key to abbreviations in figures: Na1 Oldest Halite, Na1-Na2 unseparated series from the Oldest Halite-to-Older Halite, A1g Upper Anhydrite, T2 Stinking Shale, A2 Basal Anhydrite, K2 Older Potash-to-Screening Anhydrite series, T3-A3 Grey Pelite-to-Main Anhydrite series, Na3a Lower Younger Halite, K3 Younger Potash, Na3b Upper Younger Halite, Na3t Younger Clayey Salt, Na4a Youngest Halite, Na4t Youngest Clayey Salt, Na3t-Na4t Younger Clayey Salt-to-Youngest Clayey Salt unseparated series
4 Geochemia wêglowodorów z pierwszego udokumentowanego wyst¹pienia wschodniej czêœci eksploatowanego obszaru wysadu po raz pierwszy udokumentowano bardziej kompletny profil litologiczny, w którym identyfikowalne s¹ wszystkie cz³ony litostratygraficzne rozdzielaj¹ce najstarsz¹ sól kamienn¹ od starszej soli kamiennej (Fig. 1). Próby do badañ geochemicznych pobrano z poziomu górniczego 660, z wyrobiska KS 15a. Do szczegó³owych badañ geochemicznych wytypowano jedn¹ próbê z ogniwa dolomitu g³ównego i dla porównania jedn¹ próbê z przylegaj¹cego do niego ogniwa ³upku cuchn¹cego oraz jedn¹ próbê substancji wêglistej wype³niaj¹cej szczeliny powsta³e wzd³u kruchych spêkañ w warstwach ilasto-wêglanowych. Odleg³oœæ miêdzy skrajnymi punktami opróbowania profilu litologicznego nie przekracza³a 1 m. Próba 1 pobrana z ogniwa ³upku cuchn¹cego zasadniczo zbudowana jest z wêglanu wapnia. Jest to czarny wapieñ mikrytowy, burz¹cy z kwasem solnym, z substancj¹ ilast¹ rozproszon¹ w skale lub podkoncentrowan¹ wzd³u lamin, dziêki którym ska³a wykazuje wyraÿn¹ oddzielnoœæ (Fig. 1 na wklejce). Na œwie ym prze³amie wyczuwalny jest zapach wêglowodorów. W dalszej czêœci pracy próba ta okreœlana jest mianem wapienia. Próba 2 pozyskana z ogniwa dolomitu g³ównego ma sk³ad dolomityczno-anhydrytyczny. Ska³a jest barwy ciemnoszarej z brunatnym odcieniem, burzy z kwasem solnym jedynie po sproszkowaniu. Obecnoœæ dolomitu i anhydrytu potwierdzona zosta³a równie badaniami rentgenograficznymi. Œwie o skruszona ska³a wydziela bardzo intensywny zapach wêglowodorów. W pracy niniejszej próba ta okreœlana jest jako dolomit. Próbê 3 stanowi³a czarna, drobnoziarnista, silnie brudz¹ca substancja wêglista. Wystêpuje ona w postaci luÿnego materia³u w y³kach i spêkaniach przecinaj¹cych badane ska³y. Substancjê do badañ pozyskano z ró nych y³ek wystêpuj¹cych w obrêbie utworów ³upku cuchn¹cego. W dalszej czêœci pracy substancja ta okreœlana jest jako bituminy sta³e. Próby 1 i 2 poddano standardowej obróbce geochemicznej w celu zanalizowania sk³adu molekularnego zawartych w nich wêglowodorów ciek³ych. Próbê 3 poddano analizie chromatograficznej, a dodatkowo wykonano elementarn¹ analizê zawartoœci wêgla, wodoru, azotu i siarki oraz poddano j¹ spalaniu. Próby 1 i 2 po rozdrobnieniu do wielkoœci ziaren poni ej 0.2 mm poddano wyczerpuj¹cej ekstrakcji w aparacie Soxhleta przy u yciu mieszaniny dichlorometanu metanolu w proporcjach 93:7 (v/v). Z otrzymanych zatê onych ekstraktów (po czêœciowym odparowaniu rozpuszczalnika) wydzielono malteny przez wytr¹cenie asfaltenów nadmiarem n-heksanu. Frakcjê maltenów analizowano za pomoc¹ chromatografii gazowej sprzê onej ze spektrometri¹ mas (GC-MS). Rozdzia³ chromatograficzny przeprowadzono przy u yciu chromatografu gazowego HP 5890 Series II wyposa onego w kolumnê kapilarn¹ HP-5MS (d³ugoœæ 25 m, œrednica wewnêtrzna 0.20 mm oraz gruboœæ fazy aktywnej 0.33 m). Procedura ogrzewania komory GC by³a nastêpuj¹ca: od 50 C ogrzewanie z szybkoœci¹ 10 C/min do 110 C i dalszy wzrost temperatury z szybkoœci¹ 3 C/min do 290 C oraz utrzymanie temperatury koñcowej przez 30 min. Detekcjê analizowanych sk³adników wykonano za pomoc¹ detektora masowego HP 5971A MS (energia jonizacji 70 ev, temperatura Ÿród³a jonów 180 C, detekcja w uk³adzie ca³kowitego pr¹du jonowego TIC przy czêstoœci przemiatania 1 s w zakresie mas Da). Sk³ad molekularny poszczególnych grup wêglowodorów okreœlano na podstawie interpretacji chromatogramów masowych uzyskiwanych przez ekstrakcjê selektywnych jonów m/z z ca³kowitego chromatogramu masowego TIC. Parametry geochemiczne okreœlano z danych integracyjnych chromatografów jonowych okreœlonych wêglowodorów.
5 234 F. Czechowski, S. Burliga & M. Hojniak WYNIKI Przeprowadzone analizy spalania substancji wêglistej oraz jej sk³adu elementarnego stanowi¹ uzasadnienie dla przyjêtej w pracy nazwy bituminy sta³e. Spalanie wykaza³o umiarkowan¹ zawartoœæ popio³u (A d = 19.90%). Natomiast sk³ad elementarny wêgla, wodoru, azotu i siarki wynosi odpowiednio: C daf = 86.94%, H daf = 4.58%, N daf = 2.10%, S d = 4.53%. Wyznaczone na tej podstawie stosunki atomowe: H/C, wynosz¹cy oraz O/C (przy za³o eniu, e siarka jest wy³¹cznie siark¹ popio³ow¹), równy 0.053, odpowiadaj¹ wed³ug diagramu van Krevelena (1993) zaawansowanemu stadium katagenezy substancji organicznej sta³ych bituminów na pograniczu fazy mokrego gazu. Profile dystrybucji homologicznej n-alkanów w próbach 1 3 s¹ podobne (Fig. 2). Maj¹ one charakter bimodalny. Dominuj¹ w nich homologi w zakresie ni ejmolekularnym (<n-c 20 ) z maksimum dla homologu n-c 12 n-c 14 o niewielkiej przewadze homologów nieparzystowêglowych n-c 13 in-c 15. Wykazano, e dominacja nieparzystowêglowych n-alkanów w zakresie n-c 11 n-c 17 wi¹ e siê z natur¹ ich prekursora, jakim jest materia organiczna pochodz¹ca od alg (Flower et al. 1986). W mniejszej relatywnej koncentracji wystêpuje w przybli eniu gaussowski rozk³ad homologów wy ejcz¹steczkowych n-alkanów (n-c 21 n-c 36 ), z maksimum dla homologu n-c 24 w dolomicie i bituminach sta³ych oraz n-c 22 w wapieniu. Ponadto w dolomicie i w mniejszym stopniu w wapieniu wy ejcz¹steczkowe n-alkany wykazuj¹ charakterystyczn¹ dla œrodowisk hipersalinarnych (Tissot et al. 1977), zwi¹zan¹ z udzia- ³em halofilnych bakterii i mikroorganizmów, nieznaczn¹ przewagê przedstawicieli parzystowêglowych nad ich najbli szymi odpowiednikami nieparzystowêglowymi (CPI < 1). Izoprenoidy ³añcuchowe, takie jak pristan (Pr) i fitan (Ph), stanowi¹ produkt odszczepienia ³añcucha fitolowego w efekcie podepozycyjnych przekszta³ceñ struktur chlorofilowych organizmów fototroficznych, jak te mog¹ pochodziæ z innych Ÿróde³, np. z lipidów bakterii halofilnych (Anderson et al. 1977). Ich relatywne koncentracje wzglêdem najbli - szych homologów n-alkanów (odpowiednio n-c 17 i n-c 18 ) zwi¹zane s¹ z warunkami oksydacyjno-redukcyjnymi œrodowiska depozycyjnego, natur¹ osadowej materii organicznej i stopniem jej przeobra enia oraz rodzajem matrycy mineralnej. Wykorzystuj¹c wartoœci ilorazów relatywnych koncentracji prastanu (Pr) do n-heptadekanu (Pr/n-C 17 ) oraz fitanu (Ph) do n-oktadekanu (Ph/n-C 18 ), diagram Shanmugama (1985) wskazuje na algowe pochodzenie osadowej materii organicznej, z której wygenerowane zosta³y wêglowodory (Fig. 3). Bardzo du e podobieñstwo genetyczne wêglowodorów zawartych w wapieniu i bituminach sta³ych sugeruje ich wspólne Ÿród³o macierzystoœci. Ponadto s¹ one lokalizowane na diagramie Shanmugama w polu o tylko nieznacznie wiêkszej dojrza³oœci od wêglowodorów zawartych w dolomicie (Fig. 3). Natomiast diagram Obermajera et al. (1999), równie wykorzystuj¹cy wartoœci powy szych ilorazów, wskazuje na II typ kerogenu, z którego wygenerowa³y wêglowodory wystêpuj¹ce w analizowanych ska³ach i sta³ych bituminach (Fig. 4). W dolomicie, gdzie wêglowodory s¹ mniej dojrza³e, stwierdzono zachowanie siê bardzo ma³ej koncentracji steranów, w których dominuj¹ struktury C 29 i w mniejszej koncentracji C 27 oraz ich odpowiedniki diasteranów, przy praktycznym braku odpowiednich struktur C 28. Wartoœæ stosunku 20S/(20S + 20R) -C 29 steranów osi¹gnê³a stan równowagi epimerycznej (0.54), a stopieñ ich izomeryzacji do -C 29 steranów wynosz¹cy 0.62 œwiadczy o zaawansowaniu dojrza³oœci wêglowodorów na poziomie przewy szaj¹cym maksimum okna ropnego (Peters & Moldowan 1993).
6 Geochemia wêglowodorów z pierwszego udokumentowanego wyst¹pienia Fig. 2. Sk³ad homologiczny n-alkanów i izoprenoidów w próbkach dolomitu, wapienia i bituminów sta³ych z wysadu solnego K³odawy Fig. 2. Homological composition of n-alkanes and isoprenoids in dolostone, limestone and solid bitumens from the K³odawa Salt Dome Du a relatywna koncentracja diasteranów wi¹ e siê z obecnoœci¹ sk³adników ilastych w matrycy dolomitu. Grantham (1986) obserwowa³ podobny sk³ad steranów w ropie naftowej z po³udniowego Omanu i wskaza³, e ich biogennym Ÿród³em s¹ ró norodne algi, co równie znajduje potwierdzenie w odniesieniu do analizowanego dolomitu z Kopalni Soli K³odawa SA w diagramie Shanmugama (Fig. 3). Brak steranów w próbkach bituminów sta³ych oraz wapieniu lub ich œladowa koncentracja na poziomie poni ej granicy detekcji, mo e wi¹zaæ siê z wiêksz¹ dojrza³oœci¹ zawartych w nich wêglowodorów, przy której struktury steranów zanikaj¹, ulegaj¹c aromatyzacji.
7 236 F. Czechowski, S. Burliga & M. Hojniak Fig. 3. Charakterystyka genetyczna ekstrahowalnej substancji organicznej zawartej w próbkach dolomitu, wapienia i bituminów sta³ych z wysadu solnego K³odawy z zastosowaniem korelacji wskaÿników Ph/n-C 18 i Pr/n-C 17 (na podstawie diagramu Shanmugama 1985) Fig. 3. Correlation of Ph/n-C 18 vs. Pr/n-C 17 ratios indicating the types of extracted organic matter from the K³odawa Salt Dome dolostone, limestone and solid bitumens (based on Shanmugam 1985 diagram) Fig. 4. Charakterystyka genetyczna ekstrahowalnej substancji organicznej w odniesieniu do typu kerogenu w próbkach dolomitu, wapienia i bituminów sta³ych z wysadu solnego K³odawy z zastosowaniem korelacji wskaÿników Ph/n-C18 i Pr/n-C17 (na podstawie diagramu wg Obermajera et al. 1999) Fig. 4. Correlation of Ph/n-C18 vs. Pr/n-C17 ratios indicating kerogen type for extracted organic matter from the K³odawa Salt Dome dolostone, limestone and solid bitumens (based on diagram according to Obermajer et al. 1999)
8 Geochemia wêglowodorów z pierwszego udokumentowanego wyst¹pienia W wielu wczeœniejszych pracach wykazano, e stopieñ alkilacji wielopierœcieniowych wêglowodorów aromatycznych (WWA) zawartych w kerogenie i ropie naftowej jest okreœlony nie tylko rodzajem osadowej materii organicznej, lecz równie wi¹ e siê z rodzajem matrycy mineralnej (Radke 1988, Budzinski et al. 1995, van Aarssen et al. 1999, Huang & Pearson 1999). Najwiêkszy stopieñ alkilacji WWA wystêpuje w matrycy wêglanowej, natomiast najmniejszy w matrycy glinokrzemianowej (Requejo et al. 1996). Zatem nale y oczekiwaæ, e ze wzrostem dojrza³oœci oraz wzrostem zawartoœci sk³adników ilastych w matrycy mineralnej wyst¹pi tendencja zmniejszenia stopnia podstawienia alkilowego WWA. Spoœród badanych materia³ów najwiêkszy stopieñ podstawienia alkilowego stwierdzono w wêglowodorach z dolomitu (ilustracja na przyk³adzie polialkilonaftalenów Fig. 5), co jest odzwierciedleniem wêglanowej matrycy mineralnej. Dominuj¹ w nim metylo- i dimetylopochodne naftalenu. Natomiast w bituminach sta³ych oraz szczególnie w wapieniu (równie matrycy wêglanowej) wystêpuje wyraÿne mniejszy stopieñ podstawienia alkilowego. Zawarte w nich struktury naftalenowe s¹ zdominowane przez niepodstawiony naftalen, natomiast struktury polimetylonaftalenowe wykazuj¹ stopniowy spadek relatywnej koncentracji w miarê wzrostu liczby podstawników metylowych. Przy przyjêciu generowania wêglowodorów in situ z badanych materia³ów ni szy stopieñ podstawienia alkilowego pozostaje w sprzecznoœci z natur¹ wêglanowej matrycy wapienia. Racjonalnym wyjaœnieniem stwierdzonych rozbie noœci natury matrycy mineralnej oraz sk³adu molekularnego polimetylonaftalenów w wapieniu jest przyjêcie allochtonicznego, migracyjnego (najprawdopodobniej z niezbyt odleg³ego Ÿród³a macierzystoœci) pochodzenia zawartych w nim wêglowodorów. Tak e bituminy sta³e stanowi¹ makromolekularny produkt pozosta³y po ekspulsji i migracji ropy naftowej (wymuszonej gradientem termalnym). W przypadku wêglowodorów migracyjnego pochodzenia ich dojrza³oœæ wskazana na diagramie Shanmugama (Fig. 3) powinna byæ zawy ona, gdy wêglowodory prosto³añcuchowe (w tym n-c 17 i n-c 18 ) migruj¹ ³atwiej od wêglowodorów rozga³êzionych (w tym Pr i Ph). W efekcie prowadzi to do zani ania wartoœci ilorazów Ph/n-C 18 oraz Pr/n-C 17, których lokalizacje na diagramie Shanmugama wskazuj¹ na wy szy stopieñ dojrza³oœci wêglowodorów. W celu potwierdzenia fazy przeobra- enia wêglowodorów w badanych facjach odwo³ano siê do geochemicznych wskaÿników dojrza³oœci, na które migracja wêglowodorów ma mniejszy wp³yw: wskaÿnik metylofenantrenowy MPI opracowany przez Radkego et al. (1986) oraz wskaÿnik metylodibenzotiofenowy MDR, stanowi¹cy stosunek relatywnych koncentracji 4-metylodibenzotiofenu/1-metylodibenzotiofenu, zaproponowany przez Radkego (1988). Wartoœæ wskaÿnika MPI dla dolomitu wynosi 1.47, a dla bituminów sta³ych 0.75 (w wapieniu brak jest metylofenantrenów, co nie pozwala na okreœlenie wskaÿnika MPI) odpowiednie chromatogramy masowe pokazuj¹ce fenantren i jego metylopochodne ilustruje figura 6. WskaŸnik MPI ujawnia znacznie wiêksz¹ dojrza³oœæ wêglowodorów w dolomicie (koñcowa faza katagenezy) ni w sta³ych bituminach. Jednak zmierzone wartoœci refleksyjnoœci sta³ych bituminów (BRr) mieszcz¹ siê w zakresie %, co odpowiada refleksyjnoœci witrynitu (VRr) w zakresie % i obejmuje równie zakres koñcowej fazy katagenezy. Ni sza wartoœæ wskaÿnika MPI dla sta³ych bituminów mo e wynikaæ z przemieszczania siê wêglowodorów ropnych w obrêbie ska³ sukcesji T2-Ca2, z których zosta³y one wydzielone.
9 238 F. Czechowski, S. Burliga & M. Hojniak Legenda do figury 5 (legend to figure 5): 1 naftalen (naphthalene) 2 2-metylonaftalen (2-methylnaphthalene) 3 1-metylonaftalen (1-methylnaphthalene) 4 2-etylonaftalen (2-ethylnaphthalene) 5 1-etylonaftalen (1-ethylnaphthalene) 6 2,6- + 2,7-dimetylonaftaleny (2,6- + 2,7-dimrthylnaphthalenes) 7 1,3- + 1,7-dimetylonaftaleny (1,3- + 1,7-dimrthylnaphthalenes) 8 1,6-dimetylonaftalen (1,6-dimethylnaphthalene) 9 1,4- + 2,3-dimetylonaftaleny (1,4- + 2,3-dimrthylnaphthalenes) 10 1,5-dimetylonaftalen (1,5-dimethylnaphthalene) 11 1,2-dimetylonaftalen (1,2-dimethylnaphthalene) 12 1,3,7-trimetylonaftalen (1,3,7-trimethylnaphthalene) 13 1,3,6-trimetylonaftalen (1,3,6-trimethylnaphthalene) 14 1,3,5- + 1,4,6-trimetylonaftaleny (1,3,5- + 1,4,6-trimethylnaphthalenes) 15 2,3,6-trimetylonaftalen (1,3,6-trimethylnaphthalene) 16 1,2,7- + 1,6,7-trimetylonaftaleny (1,2,7- + 1,6,7-trimethylnaphthalenes) 17 1,2,6-trimetylonaftalen (1,2,6-trimethylnaphthalene) 18 1,2,4-trimetylonaftalen (1,2,4-trimethylnaphthalene) 19 1,2,5-trimetylonaftalen (1,2,5-trimethylnaphthalene) Fig. 5. Sk³ad molekularny polialkilonaftalenów w dolomicie, wapieniu i sta³ych bituminach z wysadu solnego K³odawy Fig. 5. Homological distribution of polyalkylnaphthalenes in dolostone, limestone and solid bitumens from the K³odawa Salt Dome
10 Geochemia wêglowodorów z pierwszego udokumentowanego wyst¹pienia Fig. 6. Chromatogram masowy fenantrenu oraz metylofenantrenów w dolomicie, wapieniu i sta³ych bituminach z wysadu solnego K³odawy Fig. 6. Mass chromatogram of phenanthrene and methylphenanthrenes in dolostone, limestone and solid bitumens from the K³odawa Salt Dome Wartoœæ VRr obliczono z zale noœci Blanca & Cannona (1994), wed³ug których refleksyjnoœæ witrynitu VRr = BRr Tak e wartoœæ wskaÿnika MDR jest najwiêksza dla dolomitu (2.77) oraz mniejsza dla sta³ych bituminów (1.97) i wapienia (1.88). Jednak obliczone wartoœci refleksyjnoœci witrynitu wynikaj¹ce ze wskaÿnika dojrza³oœci
11 240 F. Czechowski, S. Burliga & M. Hojniak MDR z zale noœci VRr = MDR (Radke, 1988) wskazuj¹ na ni sz¹ dojrza- ³oœæ wêglowodorów, tj. zakres okna ropnego ( %). Stwierdzone rozbie noœci mo na wyjaœniæ przy przyjêciu choæby ograniczonego przemieszczania siê wêglowodorów w obrêbie ska³ buduj¹cych sukcesjê T2-Ca2. Stwierdzona przez Ho et al. (1974) wspó³zale noœæ wystêpowania zwi¹zków siarkowych w osadach organicznych jako produktów wbudowania siê siarki w reakcji siarkowodoru z wêglowodorami wykorzystana zosta³a przez Hughesa et al. (1995), którzy opracowali diagram zale noœci stosunku koncentracji Pr/Ph od dibenzotiofenu/fenantrenu (DBT/Phen). Pozwala on na okreœlenie natury litologicznej ska³y macierzystej i œrodowiska depozycyjnego materii organicznej. Powy szy diagram z zamieszczonymi danymi dla wyst¹pieñ dolomitu, wapienia i sta³ych bituminów z wysadu solnego K³odawy przedstawia figura 7. Fig. 7. Zale noœæ stosunku relatywnej koncentracji pristanu/fitanu (Pr/Ph) od dibenzotiofenu/fenantrenu (DBT/Phen) w dolomicie i sta³ych bituminach wysadu solnego K³odawy wskazuj¹ca œrodowisko depozycyjne ska³y macierzystej (na podstawie diagramu wg Hughesa et al. 1995) Fig. 7. A cross-plot of pristine/phytane (Pr/Ph) ratio vs. dibenzothiophene/phenanthrene (DBT/Phen) ratio in dolostone and solid bitumens from the K³odawa Salt Dome indicating source rock depositional environment (based on diagram according to Hughes et al. 1995) Jako macierzysta formacja litologiczna dla wêglowodorów zachowanych w bituminach sta³ych i wapieniu wskazane zosta³y morskie lub jeziorne osady mu³owe. Wnioskowaæ mo na, i w profilu ogniwa ³upku cuchn¹cego s¹ nimi zapewne cz³ony ilaste. Wêglowodory uleg³y ekspulsji z i³owców w postaci wêglowodorów ropnych, po czym zosta³y przemieszczone na niewielk¹ odleg³oœæ m.in. w ogniwa wêglanowe. Ogólna zawartoœæ wêglowodorów w badanych ska³ach oszacowana zosta³a na mniejsz¹ ni 1%.
12 Geochemia wêglowodorów z pierwszego udokumentowanego wyst¹pienia UWAGI KOÑCOWE I WNIOSKI Przedstawione w pracy wyniki analiz sk³adu molekularnego wêglowodorów w ska³ach nale ¹cych do ogniw dolomitu g³ównego (Ca2) i ³upku cuchn¹cego (T2) s¹ pierwszymi analizami z wysadu solnego K³odawy wykonanymi na bazie materia³u, którego przynale noœæ stratygraficzna nie budzi zastrze eñ. Próby do badañ pobrane zosta³y z bloku ska³ siarczanowo-wêglanowo-ilastych (SSWI) otoczonego ze wszystkich stron przez sole kamienne nale ¹ce do ogniw najstarszej i starszej soli kamiennej. Poniewa sole kamienne ogranicza³y mo liwoœæ migracji wêglowodorów spoza sekwencji ewaporatowej w obrêb SSWI ju od momentu depozycji osadów, wnioskowaæ mo na, i zawarte w nich wêglowodory mia³y ograniczon¹ mo liwoœæ wymiany ze ska³ami otoczenia. Nie mo na okreœliæ wieku ca³kowitego wyizolowania bloku SSWI od pozosta³ych fragmentów ich ³awicy przez sole, jednak e w œwietle ogólnej wiedzy na temat kinematyki wysadu (Burliga 1996, 1997) nast¹pi³o to przypuszczalnie we wczesnym etapie deformacji cechsztyñskiej serii solnej. Fakty powy sze sk³aniaj¹ do wniosku, i analizowane ska³y reprezentuj¹ jedno z prawdopodobnych Ÿróde³ macierzystoœci wêglowodorów w wysadzie solnym K³odawy, natomiast charakterystyka geochemiczna wêglowodorów odzwierciedla cechy wytworzone w relatywnie zamkniêtym uk³adzie skalnym. Uzyskane wyniki maj¹ zatem znaczenie reperowe dla interpretacji genezy wêglowodorów wystêpuj¹cych w innych obszarach wysadu. Dodatkowo s¹ pierwszymi analizami sk³adu molekularnego bituminów stowarzyszonych z ogniwem dolomitu g³ównego z centralnej czêœci basenu cechsztyñskiego. Geochemiczna charakterystyka biomarkerów zawartych w ekstraktach wydzielonych z wapienia, dolomitu, jak te z wyst¹pieñ bituminów sta³ych wskazuj¹ na z³o ony proces bituminizacji ska³. Przedstawione wyniki wskazuj¹ na migracyjne przemieszczanie siê wêglowodorów ropnych, z których wydzieli³y siê bituminy sta³e, w lokalnym uk³adzie skalnym. Zachowane w nich wêglowodory, jak równie wêglowodory zawarte w wapieniu maj¹ wspólne Ÿród³o macierzystoœci w postaci morskich osadów mu³owych (kerogen II typu) deponowanych w obrêbie sekwencji solnej. Wêglowodory zosta³y z nich wygenerowane w fazie maksimum okna ropnego. Dolomit stanowi ska³ê macierzyst¹ zachowanych w nim wêglowodorów, aczkolwiek nie mo na wykluczyæ czêœciowego ich zmieszania siê z wêglowodorami mniej przeobra onymi pochodz¹cymi z pierwotnie podœcielaj¹cych dolomit g³ówny osadów mu³owych. Przemawia za tym wystêpuj¹ca ró nica w ocenie dojrza- ³oœci tych wêglowodorów, wiêksza wyznaczona za pomoc¹ parametru MPI i mniejsza wyznaczona za pomoc¹ parametru MDR. Wartoœæ tego ostatniego wskaÿnika jest ponadto porównywalna z odpowiednimi wartoœciami dla wêglowodorów zachowanych w bituminach sta³ych i w wapieniu. Autorzy sk³adaj¹ serdeczne podziêkowania Zarz¹dowi Kopalni Soli K³odawa SA za umo liwienie przeprowadzenia badañ na terenie kopalni oraz pracownikom Dzia³u Mierniczo-Geologicznego za nieocenion¹ pomoc w podziemnych pracach badawczych. Dziêkujemy równie recenzentom prof. Maciejowi Pawlikowskiemu i dr. Grzegorzowi Czapowskiemu za cenne uwagi i spostrze enia. Badania sfinansowano ze œrodków na naukê przyznanych w latach
13 242 F. Czechowski, S. Burliga & M. Hojniak LITERATURA van Aarssen B.G.K., Bastow T.P., Alexander R. & Kagi R.I., Distributions of methylated naphthalenes in crude oils: indicators of maturity, biodegradation and mixing. Organic Geochemistry, 30, Anderson R., Kates M., Baedecker M.J., Kaplan I.R. & Ackman R.G., The stereoisomeric composition of phytanyl chains in lipids of Dead Sea sediments. Geochimica et Cosmochimica Acta, 41, B¹kowski J., Wystêpowanie wêglowodorów w strukturze solnej K³odawy. Zeszyty Naukowe Politechniki Œl¹skiej. Seria Górnictwo, 140 (865), B¹kowski J. & Tokarski A., Wschodnia œciana K³odawy jako element naftowo- -poszukiwawczy. Zeszyty Naukowe AGH, 139, Blanc P. & Connan J., Preservation, degradation, and destruction of trapped oil. W: Magoon L.B., Dow W.G. (Eds), The petroleum system from source to trap, 60 AAPG Memoir, Budzinski H., Garrigues P., Connan J., Devillers J., Domine D., Radke M. & Oudin J.L., Alkylated phenanthrene distributions as maturity and origin indicators in crude oils and rock extracts. Geochimica et Cosmochimica Acta, 59, Burliga S., Kinematics within the K³odawa salt diapir, central Poland. W: Alsop G.I. (Eds) et al., Salt Tectonics, Geological Society Special Publication, 100, Burliga S., Ewolucja wysadu solnego K³odawy. W: Burliga S. (red.) Tektonika solna regionu kujawskiego, Wyd. Wind, Wroc³aw, Burliga S., Janiów S. & Sadowski A., Perspektywy eksploatacji soli w Kopalni Soli K³odawa w aspekcie aktualnego stanu wiedzy o budowie tektonicznej wysadu K³odawy. Technika Poszukiwañ Geologicznych Geosynoptyka i Geotermia, 4 5, Burliga S., Czechowski F. & Hojniak M., Zjawiska gazodynamiczne w wysadzie solnym K³odawy jako narzêdzie stratygraficzne cechsztynu. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 24, Fowler M.G., Abolins P. & Douglas A.G., Monocyclic alkanes in Ordovician organic matter. Organic Geochemistry, 10, Grantham P.J., The occurrence of unusual C27 and C29 sterane predominances in two types of Oman crude oil. Organic Geochemistry, 9, Ho T.Y., Rogers, M.P., Drushel, H.V., Koons, C.B., Evolution of sulfur compounds in crude oils. AAPG Bulletin, 58, Huang H.P. & Pearson, M.J., Source rock palaeoenvironments and controls on the distribution of dibenzothiophenes in lacustrine crude oils, Bohai Bay Basin, eastern China. Organic Geochemistry, 30, Hughes W.B., Holba A.G. & Dyou L.I.P., The ratios of dibenzothiophene to phenanthrene and pristane to phytane as indicators of depositional environment and lithology of petroleum source rocks. Geochica Cosmochimica Acta, 59, Kotarba M.J., Wiêc³aw W. & Stecko Z., 2000a. Sk³ad, geneza i œrodowisko generowania gazu ziemnego w utworach dolomitu g³ównego zachodniej czêœci obszaru przedsudeckiego. Przegl¹d Geologiczny, 48, 5,
14 Geochemia wêglowodorów z pierwszego udokumentowanego wyst¹pienia Kotarba M.J., Wiêc³aw D. & Kowalski A., 2000b. Sk³ad, geneza i œrodowisko generowania ropy naftowej w utworach dolomitu g³ównego zachodniej czêœci obszaru przedsudeckiego. Przegl¹d Geologiczny, 48, 5, Natkaniec-Nowak L., Heflik W., Pawlikowski M. & Sikora M., Petrochemia soli bitumicznych piêtra PZ2 z kopalni soli w K³odawie. Geologia, 27, Obermajer M., Fowler M.G. & Snowdon L.R., Depositional Environment and Oil Generation in Ordovician Source Rocks from Southwestern Ontario, Canada: Organic Geochemical and Petrological Approach. AAPG Bulletin, 83, Olewicz R., Baseny sedymentacyjne I strukturalne ziem polskich. Prace Instytutu Naftowego, 63, Peters K.E. & Moldowan J.M., The Biomarker Guide: Interpreting Molecular Fossils in Petroleum and Ancient Sediments. Prentice Hall, Englewood Cliffs. Poborski J., Z³o e solne w K³odawie. Biuletyn Wewnêtrzny IG, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. Poborski J. & Werner Z., O wyciekach ropy naftowej w kopalniach soli na Kujawach. Przegl¹d Geologiczny, 12, 574. Radke M., Welte D.H. & Willsch H., Maturity parameters based on aromatic hydrocarbons: influence of the organic matter type. W: Leythaeuser D. & Rullkötter J. (Eds), Organic Advances in Geochemistry, 1985, Pergamon Press, London, Radke M., Application of aromatic compounds as maturity indicators in source rocks and crude oils. Marine and Petroleum Geology, 5, Requejo A.G., Sassen R., McDonald T., Denoux G., Kennicutt II M.C. & Brooks J.M., Polynuclear aromatic hydrocarbons (PAH) as indicators of the source and maturity of marine crude oils. Organic Geochemistry, 24, Rowan M.G., Structural styles and evolution of allochthonous salt, Central Louisiana Outer Shelf and Upper Slope. W: Jackson M.P.A., Roberts D.G. & Snelson S. (Eds), Salt Tectonics, A Global Perspective, AAPG Memoir, 65, Shanmugam G., Significance of coniferous rain forests and related organic matter in generating commercial quantities of oil, Gippsland Basin, Australia. AAPG Bulletin, 69, Tissot B., Pelet R. & Roucache J., Alkanes as geochemical fossils indicators of geological environments. W: Campos R. & Goni J. (Eds), Advances in Organic Geochemistry, 1975, Enadimsa, Madrid, Tobo³a T., Inkluzje w solach bitumicznych wysadu k³odawskiego. Geologia (kwartalnik AGH), 36, Krevelen D.W. van, Coal. Typology-physics-chemistry-constitution. Elsevier, Amsterdam. Warren J.K., Evaporites: Sediments, Resources and Hydrocarbons. Springer, Werner Z., Poborski J., Orska J. & B¹kowski J., Z³o e solne w K³odawie w zarysie geologiczno-górniczym. Prace Instytutu Geologicznego, 30,
15 244 F. Czechowski, S. Burliga & M. Hojniak Summary The paper presents results of geochemical analyses on hydrocarbons entrapped in Zechstein salt series in K³odawa Salt Structure. Stinking Shale (T2) limestone, Main Dolomite (Ca2) dolostone as well as solid bitumen occurring in veins were sampled (Fig. 1). The samples were subjected to exhaustive extraction in a Soxhlet apparatus and then deasphalted by the excess of n-hexane precipitation. The resultant maltenes were analysed using GC-MS. Selective ion mass chromatograms revealed similar bimodal distribution of n-alkanes in the analysed materials (Fig. 2), with high prevalence to low molecular weight n-c 9 n-c 20 homologs and Gaussian distribution of higher molecular weight n-alkanes within the range of n-c 21 to n-c 36. The results positioned on Shanmugam s and Obermajer s diagrams indicates algal-origin kerogen type II source of organic material (Figs 3, 4, respectively). Hydrocarbons in solid bitumen sample and limestone migrates from the same rock source (Fig. 5), identified as organic-poor marine or lacustrine shales (Figs 6, 7). Hydrocarbons were generated there in the peak of oil window (Fig. 6). Based on MPI values, dolostone reveals high level maturity (wet gas zone), whereas based on MDR value, the hydrocarbon maturity in dolostone is slightly higher than in solid bitumen and limestone. The results indicate short distance migration of hydrocarbons, mostly within the analysed rock complex.
Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym
Z PRAC INSTYTUTÓW Jadwiga Zarębska Warszawa, CODN Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2000 2001 Ö I. Powszechność nauczania języków obcych w różnych typach szkół Dane przedstawione w
3.2 Warunki meteorologiczne
Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji
Geochemiczna charakterystyka naturalnych powierzchniowych wycieków węglowodorowych na podstawie badań GC oraz GC-MS
NAFTA-GAZ listopad 2012 ROK LXVIII Irena Matyasik, Wojciech Bieleń, Marek Janiga Instytut Nafty i Gazu, Kraków Leszek Jankowski Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa Geochemiczna
KONFERENCJA BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE KRAJU CZY PORADZIMY SOBIE SAMI?
KONFERENCJA BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE KRAJU CZY PORADZIMY SOBIE SAMI? PROWINCJE NAFTOWE POLSKI: DOTYCHCZASOWE OSIĄGNIĘCIA I DALSZE PERSPEKTYWY POSZUKIWAWCZE dr hab. PAWEŁ KARNKOWSKI Polskie Górnictwo
Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy
Agnieszka Miler Departament Rynku Pracy Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy W 2000 roku, zosta³o wprowadzone rozporz¹dzeniem Prezesa
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny
1. Wstêp. 2. Metodyka i zakres badañ WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 29 Zeszyt 4 2005 Jan Palarski*, Franciszek Plewa*, Piotr Pierzyna* WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X 1. Wstêp
Zastosowanie wskaźników molekularnych do oceny procesów migracji węglowodorów na przykładzie wybranych rop naftowych z dolomitu głównego
NAFTA-GAZ wrzesień 12 ROK LXVIII Wojciech Bieleń Instytut Nafty i Gazu, Kraków Zastosowanie wskaźników molekularnych do oceny procesów migracji węglowodorów na przykładzie wybranych rop naftowych z dolomitu
gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10)
5.5. Wyznaczanie zer wielomianów 79 gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) gdzie stopieñ wielomianu p 1(x) jest mniejszy lub równy n, przy
Magurski Park Narodowy
Magurski Park Narodowy Lokalizacja punktów pomiarowych i wyniki badań. Na terenie Magurskiego Parku Narodowego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe. Pomiary prowadzono od stycznia do grudnia 2005 roku. 32.
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
SYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 29 Zeszyt 4 2005 Ryszard Snopkowski* SYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA 1. Wprowadzenie W monografii autora
INSTRUKCJA OBS UGI KARI WY CZNIK P YWAKOWY
INSTRUKCJA OBS UGI KARI WY CZNIK P YWAKOWY Wydanie paÿdziernik 2004 r PRZEDSIÊBIORSTWO AUTOMATYZACJI I POMIARÓW INTROL Sp. z o.o. ul. Koœciuszki 112, 40-519 Katowice tel. 032/ 78 90 000, fax 032/ 78 90
GEOLOGIA A ZDROWIE 22 23
GEOLOGIA A ZDROWIE 22 23 Ochrona jakości i zasobów wód podziemnych Dostęp do czystej wody i nieskażonej gleby to zasadniczy warunek zdrowia społeczeństwa. Działania służące rozpoznawaniu, bilansowaniu
BIODEGRADACJA ROPY NAFTOWEJ Z OTWORU RADOSZYN-1 PRZEZ MIKROORGANIZMY GLEBOWE
Słowa kluczowe: ropa naftowa, węglowodory, bakterie glebowe, biodegradacja Franciszek CZECHOWSKI*, Barbara KOŁWZAN** BIODEGRADACJA ROPY NAFTOWEJ Z OTWORU RADOSZYN-1 PRZEZ MIKROORGANIZMY GLEBOWE Bakterie
+ + Struktura cia³a sta³ego. Kryszta³y jonowe. Kryszta³y atomowe. struktura krystaliczna. struktura amorficzna
Struktura cia³a sta³ego struktura krystaliczna struktura amorficzna odleg³oœci miêdzy atomami maj¹ tê sam¹ wartoœæ; dany atom ma wszêdzie takie samo otoczenie najbli szych s¹siadów odleg³oœci miêdzy atomami
Sytuacja na rynkach zbytu wêgla oraz polityka cenowo-kosztowa szans¹ na poprawê efektywnoœci w polskim górnictwie
Materia³y XXVIII Konferencji z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Zakopane, 12 15.10.2014 r. ISBN 978-83-62922-37-6 Waldemar BEUCH*, Robert MARZEC* Sytuacja na rynkach
DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY
DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY 1./4 Zapisz nazwy wa niejszych sk³adników powietrza, porz¹dkuj¹c je wed³ug ich malej¹cej zawartoœci w powietrzu:...... 2./4 Wymieñ trzy wa ne zastosowania tlenu: 3./4 Oblicz,
CHARAKTERYSTYKA PETROGRAFICZNA ORAZ DOJRZA Oή TERMICZNA MATERII ORGANICZNEJ ROZPROSZONEJ W UTWORACH MEZOZOIKU I PALEOZOIKU
Izabella GROTEK CHARAKTERYSTYKA PETROGRAFICZNA ORAZ DOJRZA OŒÆ TERMICZNA MATERII ORGANICZNEJ ROZPROSZONEJ W UTWORACH MEZOZOIKU I PALEOZOIKU WSTÊP Charakterystykê petrograficzn¹ materii organicznej rozproszonej
Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+
Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+ Projekt: wersja β do konsultacji społecznych Opracowanie: Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi Ul. Piotrkowska 175 90-447 Łódź Spis treści
HYDRO4Tech PROJEKTY, OPINIE, EKSPERTYZY, DOKUMENTACJE BADANIA GRUNTU, SPECJALISTYCZNE ROBOTY GEOTECHNICZNE, ODWODNIENIA
PROJEKTY, OPINIE, EKSPERTYZY, DOKUMENTACJE BADANIA GRUNTU, SPECJALISTYCZNE ROBOTY GEOTECHNICZNE, ODWODNIENIA Geotechnika ul. Balkonowa 5 lok. 6 Hydrotechnika Tel. 503 533 521 03-329 Warszawa tel. 666 712
4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ
4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA 4.1. Ocena jakoœci powietrza w odniesieniu do norm dyspozycyjnych O jakoœci powietrza na danym obszarze decyduje œredni poziom stê eñ zanieczyszczeñ w okresie doby, sezonu, roku.
Fig. 1.1.3_31 Przyk ad dyskretnego modelu litologicznego
Regionalne modele przestrzenne dla utworów dolnej jury i dolnego triasu (Bartosz Papiernik, Marek Hajto, Jacek Che mi ski, Ewa Szynkaruk, Maciej Tomaszczyk) Wspó cze nie, modelowanie w asno ci o rodka
Atom poziom podstawowy
Atom poziom podstawowy Zadanie 1. (1 pkt) Źródło: CKE 2010 (PP), zad. 1. Atomy pewnego pierwiastka w stanie podstawowym maj nast puj c konfiguracj elektronów walencyjnych: 2s 2 2p 3 (L 5 ) Okre l po o
WYJASNIENIA I MODYFIKACJA SPECYFIKACJI ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA
Szczecin dnia 28.07.2015r. Akademia Sztuki w Szczecinie Pl. Orła Białego 2 70-562 Szczecin Dotyczy: Przetarg nieograniczony na dostawę urządzeń i sprzętu stanowiącego wyposażenie studia nagrań na potrzeby
Postanowienia ogólne. Usługodawcy oraz prawa do Witryn internetowych lub Aplikacji internetowych
Wyciąg z Uchwały Rady Badania nr 455 z 21 listopada 2012 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Uchwała o poszerzeniu możliwości
REGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011
REGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011 Cel zadania: Zaplanować 20-letni plan rozwoju energetyki elektrycznej w Polsce uwzględniając obecny
Zjawiska gazodynamiczne w wysadzie solnym K³odawy jako narzêdzie stratygraficzne cechsztynu
GOSPODARKA SUROWCAMI MINERALNYMI Tom 24 2008 Zeszyt 3/2 STANIS AW BURLIGA*, FRANCISZEK CZECHOWSKI**, MAREK HOJNIAK*** Zjawiska gazodynamiczne w wysadzie solnym K³odawy jako narzêdzie stratygraficzne cechsztynu
HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.
HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.pl Wrocław, dnia 22.06.2015 r. OPINIA przedmiot data Praktyczne
SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA DLA PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO CZĘŚĆ II OFERTA PRZETARGOWA
Powiat Wrocławski z siedzibą władz przy ul. Kościuszki 131, 50-440 Wrocław, tel/fax. 48 71 72 21 740 SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA DLA PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO CZĘŚĆ II OFERTA PRZETARGOWA
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydzia³ Górnictwa i Geoin ynierii; al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków; e-mail: kpm@agh.edu.pl
283 GEOLOGIA 2011 Tom 37 Zeszyt 2 283 292 GRANICA PIÊTER CECHSZTYNU PZ3 I PZ4 W WYSADZIE SOLNYM INOWROC AWIA NA ARCHIWALNYCH FOTOGRAFIACH W KOPALNI SOLNO PRZYCZYNEK DO INTERPRETACJI LOKALNYCH WARUNKÓW
Krzysztof Brudnik*, Jerzy Przyby³o*, Bogumi³a Winid** ZAWODNIENIE Z O A SOLI WIELICZKA NA PODSTAWIE STANU WYCIEKÓW KOPALNIANYCH***
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 23/1 2006 Krzysztof Brudnik*, Jerzy Przyby³o*, Bogumi³a Winid** ZAWODNIENIE Z O A SOLI WIELICZKA NA PODSTAWIE STANU WYCIEKÓW KOPALNIANYCH*** 1. WSTÊP Bardzo ³atwa rozpuszczalnoœæ
PRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc
PRAWA ZACHOWANIA Podstawowe terminy Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc a) si wewn trznych - si dzia aj cych na dane cia o ze strony innych
Andrzej Gonet*, Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* ANALIZA MO LIWOŒCI ZAGOSPODAROWANIA WÓD MINERALNYCH REJONU KROSNA**
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 22/1 2005 Andrzej Gonet*, Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* ANALIZA MO LIWOŒCI ZAGOSPODAROWANIA WÓD MINERALNYCH REJONU KROSNA** 1. WSTÊP Na obszarze Polski wody mineralne
Od redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.
Od redakcji Niniejszy zbiór zadań powstał z myślą o tych wszystkich, dla których rozwiązanie zadania z fizyki nie polega wyłącznie na mechanicznym przekształceniu wzorów i podstawieniu do nich danych.
Zadanie B. 1. Interpretacja strukturalna danych profili sejsmicznych
Zadanie B 1. Interpretacja strukturalna danych profili sejsmicznych Pierwszym krokiem było zestawienie danych profili sejsmicznych w programie graficznym w taki sposób aby możliwa była ich jednoczesna
Informatyczny system rejestracji zagro eñ wodnych w Kopalni Soli K³odawa w K³odawskim Wysadzie Solnym (Centralna Polska)
GOSPODARKA SUROWCAMI MINERALNYMI Tom 24 2008 Zeszyt 3/2 JACEK CHE MIÑSKI*, MACIEJ TOMASZCZYK*, MARCIN S ODKOWSKI*, GRZEGORZ CZAPOWSKI*, GRZEGORZ MISIEK** Informatyczny system rejestracji zagro eñ wodnych
Związki siarkowe w anhydrycie bitumicznym z OG Sieroszowice w świetle badań petrograficznych i geochemicznych
17 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 2 (71) 2014, s. 17-42 Związki siarkowe w anhydrycie bitumicznym z OG Sieroszowice w świetle badań petrograficznych i geochemicznych Piotr Kijewski
POSTANOWIENIA DODATKOWE DO OGÓLNYCH WARUNKÓW GRUPOWEGO UBEZPIECZENIA NA ŻYCIE KREDYTOBIORCÓW Kod warunków: KBGP30 Kod zmiany: DPM0004 Wprowadza się następujące zmiany w ogólnych warunkach grupowego ubezpieczenia
Temat: Czy świetlówki energooszczędne są oszczędne i sprzyjają ochronie środowiska? Imię i nazwisko
Temat: Czy świetlówki energooszczędne są oszczędne i sprzyjają ochronie środowiska? Karta pracy III.. Imię i nazwisko klasa Celem nauki jest stawianie hipotez, a następnie ich weryfikacja, która w efekcie
(wymiar macierzy trójk¹tnej jest równy liczbie elementów na g³ównej przek¹tnej). Z twierdzen 1 > 0. Zatem dla zale noœci
56 Za³ó my, e twierdzenie jest prawdziwe dla macierzy dodatnio okreœlonej stopnia n 1. Macierz A dodatnio okreœlon¹ stopnia n mo na zapisaæ w postaci n 1 gdzie A n 1 oznacza macierz dodatnio okreœlon¹
Satysfakcja pracowników 2006
Satysfakcja pracowników 2006 Raport z badania ilościowego Listopad 2006r. www.iibr.pl 1 Spis treści Cel i sposób realizacji badania...... 3 Podsumowanie wyników... 4 Wyniki badania... 7 1. Ogólny poziom
Zawory elektromagnetyczne typu PKVD 12 20
Katalog Zawory elektromagnetyczne typu PKVD 12 20 Wprowadzenie Charakterystyka Dane techniczne Zawór elektromagnetyczny PKVD pozostaje otwarty przy ró nicy ciœnieñ równej 0 bar. Cecha ta umo liwia pracê
INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
WARSZTATY 2007 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie
Materiały Warsztatów str. 167 173 Stanisław BURLIGA*, Grzegorz MISIEK**, Sylwester JANIÓW**, Emil DUMICZ* * Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych, Wrocław ** Kopalnia Soli Kłodawa S.A., Kłodawa
ZMIANY NASTROJÓW GOSPODARCZYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W III KWARTALE 2006 R.
51 ZMIANY NASTROJÓW GOSPODARCZYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W III KWARTALE 2006 R. Mieczys³aw Kowerski 1, Dawid D³ugosz 1, Jaros³aw Bielak 1 1. Wprowadzenie Zgodnie z przyjêtymi za³o eniami w III kwartale
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I UK 377/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 22 kwietnia 2011 r. SSN Józef Iwulski (przewodniczący) SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca) SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
ROZDZIA XII WP YW SYSTEMÓW WYNAGRADZANIA NA KOSZTY POZYSKANIA DREWNA
Hubert Szramka Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wy sza Szko³a Zarz¹dzania Œrodowiskiem w Tucholi ROZDZIA XII WP YW SYSTEMÓW WYNAGRADZANIA NA KOSZTY POZYSKANIA DREWNA WSTÊP Koszty pozyskania drewna stanowi¹
METODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO
METODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO Prowadzący: Mgr inż. Bartosz Papiernik Konspekt opracowali w postaci prezentacji PowerPoint B.Papiernik i M. Hajto na podstawie materiałów opracowanych
Uchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku
Projekt Uchwała Nr / / Rady Miasta Nowego Sącza z dnia listopada 2011 roku w sprawie określenia wysokości stawek podatku od środków transportowych Na podstawie art 18 ust 2 pkt 8 i art 40 ust 1 ustawy
Kuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2014/2015 KOD UCZNIA ETAP OKRĘGOWY Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego O O
Zastosowanie spektrometrii mas do określania struktury związków organicznych (opracowała Anna Kolasa) Uwaga: Informacje na temat nowych technik jonizacji, budowy analizatorów, nowych metod detekcji jonów
ROZPORZ DZENIE MINISTRA TRANSPORTU 1) z dnia r.
PROJEKT z dnia 12.11.2007 r. ROZPORZ DZENIE MINISTRA TRANSPORTU 1) z dnia... 2007 r. zmieniaj ce rozporz dzenie w sprawie szczegó owych warunków technicznych dla znaków i sygna ów drogowych oraz urz dze
SCENARIUSZ ZAJĘĆ SZKOLNEGO KOŁA NAUKOWEGO Z PRZEDMIOTU CHEMIA PROWADZONEGO W RAMACH PROJEKTU AKADEMIA UCZNIOWSKA
SCENARIUSZ ZAJĘĆ SZKOLNEGO KOŁA NAUKOWEGO Z PRZEDMIOTU CHEMIA PROWADZONEGO W RAMACH PROJEKTU AKADEMIA UCZNIOWSKA Temat lekcji Jak dowieść, że woda ma wzór H 2 O? Na podstawie pracy uczniów pod opieką Tomasza
Ustawienie wózka w pojeździe komunikacji miejskiej - badania. Prawidłowe ustawienie
Ustawienie wózka w pojeździe komunikacji miejskiej - badania Przodem do kierunku jazdy? Bokiem? Tyłem? Jak ustawić wózek, aby w razie awaryjnego hamowania dziecko było jak najbardziej bezpieczne? Na te
Zalecenia dotyczące prawidłowego wypełniania weksla in blanco oraz deklaracji wekslowej
Zalecenia dotyczące prawidłowego wypełniania weksla in blanco oraz deklaracji wekslowej 1. Do wystawienia weksla in blanco umocowane są osoby, które w świetle ustawy, dokumentu założycielskiego i/lub odpisu
LEKCJA Z WYKORZYSTANIEM TECHNOLOGII KOMPUTEROWEJ I INFORMATYCZNEJ. Polski
LEKCJA Z WYKORZYSTANIEM TECHNOLOGII KOMPUTEROWEJ I INFORMATYCZNEJ Surowce mineralne Polski Scenariusz lekcji geografii w gimnazjum Jak na lekcji geografii korzystaç z Excela, animacji na p ycie CD i Internetu?
Rozdzia³ IX ANALIZA ZMIAN CEN PODSTAWOWYCH RÓDE ENERGII W LATACH ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLÊDNIENIEM DREWNA OPA OWEGO
Krzysztof Adamowicz Wy sza Szko³a Zarz¹dzania Œrodowiskiem w Tucholi Rozdzia³ IX ANALIZA ZMIAN CEN PODSTAWOWYCH RÓDE ENERGII W LATACH 1995-2005 ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLÊDNIENIEM DREWNA OPA OWEGO Praca powsta³a
PL 215455 B1. PRZEMYSŁOWY INSTYTUT MOTORYZACJI, Warszawa, PL 25.05.2009 BUP 11/09
PL 215455 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 215455 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 383749 (51) Int.Cl. B62M 23/02 (2006.01) B62M 6/60 (2010.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej
Surowce energetyczne (węgiel kopalny, ropa naftowa, gaz ziemny)
Surowce energetyczne (węgiel kopalny, ropa naftowa, gaz ziemny) Opiekun prof. dr hab. A. Solecki Zespół: prof. Franciszek Czechowski, prof. dr hab. A. Solecki, dr W. Śliwiński, dr D. Tchorz- Trzeciakiewicz,
CHARAKTERYSTYKA PETROGRAFICZNA ORAZ DOJRZA Oή TERMICZNA MATERII ORGANICZNEJ ROZPROSZONEJ W OSADACH MEZOZOIKU I PALEOZOIKU
Izabella GROTEK CHARAKTERYSTYKA PETROGRAFICZNA ORAZ DOJRZA OŒÆ TERMICZNA MATERII ORGANICZNEJ ROZPROSZONEJ W OSADACH MEZOZOIKU I PALEOZOIKU WSTÊP Charakterystykê petrograficzn¹ materii organicznej rozproszonej
Stechiometria równań reakcji chemicznych, objętość gazów w warunkach odmiennych od warunków normalnych (0 o C 273K, 273hPa)
Karta pracy I/2a Stechiometria równań reakcji chemicznych, objętość gazów w warunkach odmiennych od warunków normalnych (0 o C 273K, 273hPa) I. Stechiometria równań reakcji chemicznych interpretacja równań
KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO
KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO PLAC POWSTAŃ CÓW WARSZAWY 1, 00-950 WARSZAWA WNIOSEK O ZATWIERDZENIE ANEKSU DO PROSPEKTU EMISYJNEGO zatwierdzonego w dniu 6 marca 2008 r. decyzją nr DEM/410/4/26/08 (Na podstawie
Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski* ZASTOSOWANIE ODWIERTÓW MULTILATERALNYCH NA Z O ACH ROPY NAFTOWEJ W PÓ NEJ FAZIE EKSPLOATACJI
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 24 ZESZYT 1 2007 Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski* ZASTOSOWANIE ODWIERTÓW MULTILATERALNYCH NA Z O ACH ROPY NAFTOWEJ W PÓ NEJ FAZIE EKSPLOATACJI 1. WPROWADZENIE
Andrzej Janocha*, Teresa Steliga*, Dariusz Bêben* ANALIZA BADAÑ NIEKTÓRYCH W AŒCIWOŒCI ROPY NAFTOWEJ ZE Z O A LMG
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 24 ZESZYT 1 2007 Andrzej Janocha*, Teresa Steliga*, Dariusz Bêben* ANALIZA BADAÑ NIEKTÓRYCH W AŒCIWOŒCI ROPY NAFTOWEJ ZE Z O A LMG W roku 2001 odkryto nowy obszar ropno-gazowy
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia:
Zawory specjalne Seria 900
Zawory specjalne Prze³¹czniki ciœnieniowe Generatory impulsów Timery pneumatyczne Zawory bezpieczeñstwa dwie rêce Zawór Flip - Flop Zawór - oscylator Wzmacniacz sygna³u Progresywny zawór startowy Charakterystyka
NSDZ. Nawiewniki wirowe. ze zmienn¹ geometri¹ nawiewu
Nawiewniki wirowe ze zmienn¹ geometri¹ nawiewu NSDZ Atesty Higieniczne: HK/B/1121/02/2007 Nawiewniki NSDZ s¹ przeznaczone do zastosowañ w instalacjach wentylacyjnych nisko- i œredniociœnieniowych. Pozwalaj¹
Biznesplan - Projekt "Gdyński Kupiec" SEKCJA A - DANE WNIOSKODAWCY- ŻYCIORYS ZAWODOWY WNIOSKODAWCY SEKCJA B - OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA
Załącznik nr 5 do regulaminu Biznesplan - Projekt "Gdyński Kupiec" SEKCJA A - DANE WNIOSKODAWCY- ŻYCIORYS ZAWODOWY WNIOSKODAWCY SEKCJA B - OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA SEKCJA C - PLAN MARKETINGOWY/ANALIZA
LKA 4101-07-04/2013 P/13/151 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
LKA 4101-07-04/2013 P/13/151 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę P/13/151 Zapewnienie prawa do jednakowego wynagradzania
Koszty jakości. Definiowanie kosztów jakości oraz ich modele strukturalne
1 Definiowanie kosztów jakości oraz ich modele strukturalne Koszty jakości to termin umowny. Pojęcie to nie występuje w teorii kosztów 1 oraz nie jest precyzyjnie zdefiniowane ani przez teoretyków, ani
Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Bogumi³a Winid* INTERPRETACJA WSKA NIKÓW HYDROCHEMICZNYCH NA PRZYK ADZIE WÓD WODOROWÊGLANOWYCH ANTYKLINY IWONICKIEJ**
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 24 ZESZYT 1 2007 Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Bogumi³a Winid* INTERPRETACJA WSKANIKÓW HYDROCHEMICZNYCH NA PRZYK ADZIE WÓD WODOROWÊGLANOWYCH ANTYKLINY IWONICKIEJ** 1. WPROWADZENIE
Co zrobić, jeśli uważasz, że decyzja w sprawie zasiłku mieszkaniowego lub zasiłku na podatek lokalny jest niewłaściwa
Polish Co zrobić, jeśli uważasz, że decyzja w sprawie zasiłku mieszkaniowego lub zasiłku na podatek lokalny jest niewłaściwa (What to do if you think the decision about your Housing Benefit or Council
WZORU UŻYTKOWEGO EGZEMPLARZ ARCHIWALNY. d2)opis OCHRONNY. (19) PL (n)62894. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa, PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej d2)opis OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 112772 (22) Data zgłoszenia: 29.11.2001 EGZEMPLARZ ARCHIWALNY (19) PL (n)62894 (13)
Mo liwoœci rozwoju podziemnych magazynów gazu w Polsce
POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 11 Zeszyt 2 2008 PL ISSN 1429-6675 Bogdan FILAR*, Tadeusz KWILOSZ** Mo liwoœci rozwoju podziemnych magazynów gazu w Polsce STRESZCZENIE. Artyku³ przedstawia przyczyny wzrostu
Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski*, Piotr Kosowski*
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 23/1 2006 Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski*, Piotr Kosowski* OCENA EFEKTYWNOŒCI ZABIEGÓW INTENSYFIKACJI WYDOBYCIA W ODWIERTACH EKSPLOATACYJNYCH 1. WPROWADZENIE
DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15
DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę druku książek, nr postępowania
4.1. Transport ISK SKIERNIEWICE, PL
TRANSPORT 18 4.1. Transport Transport, w szczególności towarów niebezpiecznych, do których należą środki ochrony roślin, jest zagadnieniem o charakterze przygotowawczym nie związanym ściśle z produkcją
L A K M A R. Rega³y DE LAKMAR
Rega³y DE LAKMAR Strona 2 I. KONSTRUKCJA REGA ÓW 7 1 2 8 3 4 1 5 6 Rys. 1. Rega³ przyœcienny: 1 noga, 2 ty³, 3 wspornik pó³ki, 4pó³ka, 5 stopka, 6 os³ona dolna, 7 zaœlepka, 8 os³ona górna 1 2 3 4 9 8 1
Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów
Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów Wynagrodzenia i podwyżki w poszczególnych województwach Średnie podwyżki dla specjalistów zrealizowane w 2010 roku ukształtowały się na poziomie 4,63%.
Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu
1 P/08/139 LWR 41022-1/2008 Pan Wrocław, dnia 5 5 września 2008r. Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z
KLASYFIKACJI I BUDOWY STATKÓW MORSKICH
PRZEPISY KLASYFIKACJI I BUDOWY STATKÓW MORSKICH ZMIANY NR 3/2012 do CZĘŚCI II KADŁUB 2011 GDAŃSK Zmiany Nr 3/2012 do Części II Kadłub 2011, Przepisów klasyfikacji i budowy statków morskich, zostały zatwierdzone
Seria 240 i 250 Zawory regulacyjne z si³ownikami pneumatycznymi z zespo³em gniazdo/grzyb AC-1 lub AC-2
Seria 240 i 250 Zawory regulacyjne z si³ownikami pneumatycznymi z zespo³em gniazdo/grzyb AC-1 lub AC-2 Zastosowanie Zespó³ gniazdo/grzyb zoptymalizowany do niskoszumowego rozprê ania cieczy przy ró nicy
DWP. NOWOή: Dysza wentylacji po arowej
NOWOŒÆ: Dysza wentylacji po arowej DWP Aprobata Techniczna AT-15-550/2007 SMAY Sp. z o.o. / ul. Ciep³ownicza 29 / 1-587 Kraków tel. +48 12 78 18 80 / fax. +48 12 78 18 88 / e-mail: info@smay.eu Przeznaczenie
NTDZ. Nawiewniki wirowe. z si³ownikiem termostatycznym
Nawiewniki wirowe z si³ownikiem termostatycznym NTDZ Atest Higieniczny: HK/B/1121/02/2007 Nawiewnik wirowy NTDZ z ruchomymi kierownicami ustawianymi automatycznie za pomoc¹ si³ownika termostatycznego.
Sprawozdanie Rady Nadzorczej KERDOS GROUP Spółka Akcyjna
Sprawozdanie Rady Nadzorczej KERDOS GROUP Spółka Akcyjna z oceny sprawozdania Zarządu z działalności KERDOS GROUP S.A. w roku obrotowym obejmującym okres od 01.01.2014 r. do 31.12.2014 r. oraz sprawozdania
ZAPYTANIE OFERTOWE. Tłumaczenie pisemne dokumentacji rejestracyjnej ZAPYTANIE OFERTOWE
ZAPYTANIE OFERTOWE Tłumaczenie pisemne dokumentacji rejestracyjnej Biofarm sp. z o.o. ul. Wałbrzyska 13 60-198 Poznań Poznań, 09 grudnia 2015r. ZAPYTANIE OFERTOWE I. Nazwa i adres Zamawiającego: Biofarm
Zasady przyznawania stypendiów doktoranckich na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego na rok akademicki 2016/2017
Zasady przyznawania stypendiów doktoranckich na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego na rok akademicki 2016/2017 Postanowienia ogólne 1) Niniejsze Zasady dotyczą stypendiów doktoranckich wypłacanych
PRZYSZŁOŚĆ ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII NA TLE WYZWAŃ ENERGETYCZNYCH POLSKI. Prof. dr hab. inż. Maciej Nowicki
PRZYSZŁOŚĆ ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII NA TLE WYZWAŃ ENERGETYCZNYCH POLSKI Prof. dr hab. inż. Maciej Nowicki ENERGIA WARUNKIEM WZROSTU GOSPODARCZEGO W XX wieku liczba ludności świata wzrosła 4-krotnie,
Załącznik nr 2. 20 pkt - szafa metalowa certyfikowana, posiadająca klasę odporności odpowiednią
Załącznik nr 2 ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA FIZYCZNEGO, ICH DOBÓR DO POZIOMU ZAGROŻEŃ I ZAKRES ICH STOSOWANIA W STRAŻY GRANICZNEJ 1. DOBÓR ŚRODKÓW BEZPIECZEŃSTWA FIZYCZNEGO KATEGORIA K1 - urządzenia do przechowywania/przetwarzania
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
POLSKA POLAND S OWACJA SLOVAKIA WÊGRY HUNGARY
Inkluzje fluidalne w halicie oraz bituminy w solach ewaporatów mioceñskich ukraiñskiego zedkarpacia jako wskaÿnik wystêpowania nagromadzeñ wêglowodorów w ni ej le ¹cych utworach Dariusz Wiêc³aw 1, Stanislav
III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE
III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE 1. GOSPODARSTWA DOMOWE I RODZINY W województwie łódzkim w maju 2002 r. w skład gospodarstw domowych wchodziło 2587,9 tys. osób. Stanowiły one 99,0%
PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP
Warszawa, dnia 04 września 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP W związku z interpelacją nr 34158 posła Jana Warzechy i posła
Efektywna strategia sprzedaży
Efektywna strategia sprzedaży F irmy wciąż poszukują metod budowania przewagi rynkowej. Jednym z kluczowych obszarów takiej przewagi jest efektywne zarządzanie siłami sprzedaży. Jak pokazują wyniki badania
Potencjał dla poszukiwań złóŝ gazu ziemnego w łupkach dolnego paleozoiku (shale gas) w Polsce
Potencjał dla poszukiwań złóŝ gazu ziemnego w łupkach dolnego paleozoiku (shale gas) w Polsce Paweł Poprawa pawel.poprawa@pgi.gov.pl Niekonwencjonalne złoŝa gazu ziemnego w Polsce gaz w łupkach (shale
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH We współczesnych samochodach osobowych są stosowane wyłącznie rozruszniki elektryczne składające się z trzech zasadniczych podzespołów: silnika elektrycznego; mechanizmu
DZIA 3. CZENIE SIÊ ATOMÓW
DZIA 3. CZENIE SIÊ ATOMÓW 1./3 Wyjaœnij, w jaki sposób powstaje: a) wi¹zanie jonowe b) wi¹zanie atomowe 2./3 Na podstawie po³o enia w uk³adzie okresowym pierwiastków: chloru i litu ustal, ile elektronów
N O W O Œ Æ Obudowa kana³owa do filtrów absolutnych H13
N O W O Œ Æ Obudowa kana³owa do filtrów absolutnych H13 KAF Atest Higieniczny: HK/B/1121/02/2007 Obudowy kana³owe KAF przeznaczone s¹ do monta u w ci¹gach prostok¹tnych przewodów wentylacyjnych. Montuje
Atom poziom rozszerzony
Atom poziom rozszerzony Zadanie 1. (1 pkt) Źródło: CKE 010 (PR), zad. 1. Atomy pierwiastka X tworz jony X 3+, których konfiguracj elektronow mo na zapisa : 1s s p 6 3s 3p 6 3d 10 Uzupe nij poni sz tabel,