Orientacja i poradnictwo zawodowe w Polsce w latach

Transkrypt

1 Jolanta Lenart Orientacja i poradnictwo zawodowe w Polsce w latach Vocational ąiiidanee and awareness in Poland in the period of WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU RZESZOWSKIEGO RZESZÓW 2013

2 Spis treści Table of contents 11 Wstęp 15 ROZDZIAŁ PIERWSZY Rodowód i rozwój poradnictwa zawodowego u podstaw jego rozwoju na świecie Starożytne przesłanki poradnictwa zawodowego, źródła europejskie i chińskie Od średniowiecza do kapitalizmu. Arabskie i europejskie przesłanki poradnictwa zawodowego.-., Narodziny współczesnego poradnictwa zawodowego Charakterystyka poradnictwa zawodowego w koncepcji F. Parsonsa Znaczenie koncepcji F. Parsonsa dla rozwoju poradnictwa zawodowego Rozwój teorii poradnictwa zawodowego Teorie cechy i czynnika Teorie psychodynamiczne Teorie rozwojowe Teorie poznawczo-społeczne. 55 ROZDZIAŁ DRUGI Początki oraz rozwój orientacji i poradnictwa zawodowego w Polsce Utwory literackie i publicystyczne źródłem wiedzy o zawodach Poradniki zawodowe dla uczniów, rodziców i nauczycieli ważnym instrumentem początków poradnictwa zawodowego w Polsce Początki badań i piśmiennictwa nad sferą osobowościową człowieka wstępem do instytucjonalizacji poradnictwa zawodowego Tło historyczne, gospodarcze i oświatowe poradnictwa zawodowego w okresie II Rzeczy-. pospolitej Urzędy Pośrednictwa Pracy i ich zadania ' Rozwój poradnictwa zawodowego dla młodzieży Psychotechnika u podstaw rozwoju poradnictwa zawodowego w Polsce w okresie międzywojennym Polskie Towarzystwo Psychotechniczne Towarzystwo Psychologiczne im. Józefy Joteyko Psycholodzy szkolni w rozwoju poradnictwa zawodowego Metody i narzędzia badawcze u podstaw badań rozwijających poradnictwo zawodowe w II Rzeczypospolitej., Działalność wybranych, wiodących placówek poradnictwa zawodowego w okresie międzywojennym Instytut Psychotechniczny i Poradnia Zawodowa Patronatu nad Polską Młodzieżą Rzemieślniczą i Przemysłowąw Warszawie 90

3 7.2. Instytut Psychotechniczny w Krakowie Sieć poradni zawodowyehi'stowarzyszenia Służba Obywatelska" Poradnictwo zawodowe w Polsce w okresie międzywojennym. Próba oceny Poradnictwo zawodowe w okresie okupacji 96 ROZDZIAŁ TRZECI Spoleczno-ustrojowe uwarunkowania poradnictwa zawodowego w Polsce w latach Reaktywowanie poradnictwa zawodowego po wojnie Poradnictwo zawodowe w działalności kuratoriów okręgów szkolnych w Polsce Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego Kuratorium Okręgu Szkolnego Gdańskiego Kuratorium Okręgu Szkolnego Śląskiego w Katowicach Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego Kuratorium Okręgu Szkolnego Łódzkiego Kuratorium Okręgu Szkolnego Pomorskiego Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego..' Działalność poradni zawodowych w pierwszych latach powojennych Rozwój usług z zakresu poradnictwa zawodowego w Polsce Modele powojennego poradnictwa zawodowego Projekt Bronisława Chrzana Projekt Instytutu Naukowo-Badawczego Przemyślu Węglowego w Katowicach Projekt Bronisława Biegeleisena-Żelazowskiego Pierwsza konferencja poradnictwa zawodowego w Polsce po II wojnie światowej ' Poradnictwo zawodowe w rekonstrukcji struktury zawodowej powojennego społeczeństwa Upadek psychologicznej koncepcji poradnictwa zawodowego w Polsce po 1948 r Niedorozwój poradnictwa zawodowego w szkole podstawowej problemem szkolnictwa zawodowego Poradnictwo zawodowe w szkole średniej a rekrutacja na studia wyższe Udział szkól wyższych w procesie orientacji zawodowej uczniów szkół średnich Zjazd Oświatowy w Łodzi nowym otwarciem w rozwoju poradnictwa zawodowego w Polsce po 1957 r Projekty organizacji poradnictwa zawodowego Stanowisko uczestników Zjazdu Oświatowego w Łodzi w maju 1957 r. w sprawie poradnictwa zawodowego Reaktywowanie poradni spoleczno-wychowawczych i poradni psychologicznych Stan poradnictwa zawodowego w Polsce w świetle Zalecenia nr 87 Konferencji Ogólnej Międzynarodowej Organizacji Pracy z 1949 r. w sprawie poradnictwa zawodowego Rola systemu szkolnego w rozwoju poradnictwa zawodowego Problemy szkół zawodowych wynikające z braku właściwego poradnictwa zawodowego w szkołach podstawowych 161 ROZDZIAŁ CZWARTY Rozwój orientacji i poradnictwa zawodowego w Polsce w latach Prawne konteksty orientacji i poradnictwa zawodowego w Polsce w latach

4 i 1.1. Orientacja i poradnictwo zawodowe w świetle Ustawy z 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania Kierunki rozwoju poradnictwa zawodowego wyznaczone Rekomendacją nr 56 z 1963 r. w sprawie orientacji szkolnej i zawodowej Akty prawne regulujące działalność poradni Uchwala Rady Ministrów z 3. maja 1974 r. w sprawie doskonalenia i rozwoju orientacji i poradnictwa zawodowego w Polsce Instytucjonalny i podmiotowy wymiar orientacji i poradnictwa zawodowego Szkoły podstawowe w systemie orientacji i poradnictwa zawodowego Licea ogólnokształcące w systemie orientacji i poradnictwa zawodowego Szkoły zawodowe - zasadnicze i technika - w systemie orientacji i poradnictwa zawodowego Poradnie wychowawczo-zawodowe w systemie orientacji i-poradnictwa zawodowego Okręgowe poradnie wychowąwczo-zawodowe Powiatowe poradnie wychowawczo-zawodowe Zakłady pracy w systemie "orientacji i poradnictwa zawodowego oraz kształcenia zawodowego Kontekst osobowy orientacji i poradnictwa zawodowego Nauczyciele i wychowawcy w przygotowaniu ucznitiw do wyboru zawodu Szkolni koordynatorzy do spraw orientacji zawodowej Charakterystyki zawodów jako pomoc w realizacji orientacji i poradnictwa zawodowego Determinanty decyzji edukacyjnych i zawodowych uczniów z różnych środowisk Motywy wyboru zasadniczej szkoły zawodowej lub technikum Zainteresowania dziewcząt kształceniem w zasadniczych szkołach zawodowych i technikach Decyzje edukacyjne i zawodowe absolwentów liceów ogólnokształcących Decyzje edukacyjne i zawodowe uczniów ze środowisk wiejskich Poszukiwanie nowych rozwiązań w orientacji i poradnictwie zawodowym Szkoła wciąż miejscem orientacji i poradnictwa zawodowego Orientacja i poradnictwo zawodowe w systemie wychowawczym Heliodora Muszyńskiego Wychowanie i kształcenie przedzawodowe i zawodowe w koncepcji pedagogów pracy Wkład pedagogów pracy w rozwój i doskonalenie systemu kształcenia zawodowego w Polsce Kształcenie przedzawodowe w przygotowaniu człowieka do wyboru zawodu i przyszłej pracy zawodowej 273 ROZDZIAŁ PIĄTY Kierunki rozwoju poradnictwa zawodowego w Polsce w latach Modyfikacja systemu poradnictwa zawodowego wobec nowych zadań Wytyczne w sprawie działalności szkól i poradni wychowawczo-zawodowych w zakresie orientacji i poradnictwa zawodowego z 1981 i 1982 r Potrzeba doskonalenia systemu orientacji i poradnictwa zawodowego Rzeczywiste funkcjonowanie organizatorów orientacji zawodowej w szkole Pedagog szkolny w realizacji zadań z zakresu orientacji i poradnictwa zawodowego Zadania poradni wychowawczo-zawodowych w systemie orientacji i poradnictwa zawodowego Rozwój sieci placówek poradnictwa wychowawczo-zawodowego 308

5 4.2. Pracownicy poradni wychowawczo-zawodowych Działalność poradni wychowawczo-zawodowych Gabinety orientacji i poradnictwa zawodowego Działalność Centralnego Ośrodka Metodycznego Poradnictwa Wychowawczo-Zawodowego Ministerstwa Oświaty i Wychowania w Warszawie Wydziały zatrudnienia i spraw socjalnych urzędów wojewódzkich i miejskich w realizacji orientacji zawodowej i polityki zatrudnienia Orientacja i poradnictwo zawodowe w opiniach uczniów i nauczycieli - badania, oceny, postulaty 332 Zakończenie 340 Summary 7..'. 354 Wykaz wykorzystanych źródeł,archiwalnych, drukowanych, wywołanych i opracowań Spis tabel i map 371 Aneks 372 Indeks osób Z

6 Table of contents Introduction 15 CHAPTER ONE Origins and development of vocational guidance in the world Ancient beginnings of vocational guidance, Europeari and Chinese sources From the Middle Ages to capitalism. Arab and European origins of vocational guidance The birth of modern vocational guidance Characteristics of vocational guidance according"to F. Parsons The importance of F. Parsons' concept for the development of vocational guidance The development of the theory of vocational guidance Aquality and a factor theories * Psychodynamic theories Development theories Cognitive and social theories 55 CHAPTER TWO Origins and development of vocational guidance and awareness in Poland Literaturę and journalism as sources of information on vocations Vocational guidebooks for students, parents and teachers as an important tool of early vocational guidance in Poland The beginnings of research and literaturę on human personality as an introduction to the institutionalization of vocational guidance Historical, economical and educational background of vocational guidance in the period of the Second Polish Republic Job centers and their tasks The development of vocational guidance for adolescents ' Psychotechnics as the basis of the development of vocational guidance in Poland in the interwar period ; Polish Psychotechnical Society Józefa Joteyko's Psychological Society The role of school psychologists in the development of vocational guidance Methods and cognitive tools at the basis of the research developing vocational guidance in the Second Polish Republic / The operafion of the selected leading vocational guidance institutions in the interwar period Psychotechnical Institute and Vocational Guidance Center for Polish Craft and Industrial Youth in Warsaw 90 11

7 7.2. Psychotechnical Institute in Kraków The system of vocational^uidance centers of the Civic Service" Society Vocational guidance in Poland in the interwar period. Assessinent Vocational guidance in the period of occupation! 96 CHAPTER THREE Socio-political conditions of vocational guidance in Poland in the period of The revival of vocational guidance after war Vocational guidance in the activity of the Boards of Education in Poland Board of Education of the Warsaw district Board of Education of the Gdańsk district Board of Education of the Katowice district Board of Education of the Kraków district Board of Education of the Lublin district Board of Education of the Lodź district Board of Education of the Pomorskie district Board of Education of the Poznań district The activity of vocational guidance centers in the first years after war The development of vocational guidance services in Poland Models of after war vocational guidance..' Bronisław Chrzan's project Project of the Institute of Science and Research of the Coal Industry in Katowice Bronisław Biegeleisen-ŻelazowskFs project The first conference of vocational guidance in Poland after World War II Vocational guidance in the reconstruction of the professional structure of the after war -, society The fali of the psychological concept of vocational guidance in Poland after year The underdevelopment of vocational guidance in primary schools as a problem for secondary trade schools Vocational guidance in secondary schools and university enrollment The role of universities in raising the awareness of vocational possibilities of secondary school students The Educational Congress in Lodź as a new beginning of the development of vocational guidance in Poland after year Projects of organizing vocational guidance The participants of Educational Congress in Lodz's stance on the issue of vocational guidance The revival of social, educational and psychological guidance centers The condition of vocational guidance in Poland in the light of the Recommendation No. 87 of the General International Conference of Labor Organization in 1949 on vocational guidance The role of school system in the development of vocational guidance The problems of secondary trade schools resulting from the lack of proper vocational guidance in primary schools 161 CHAPTER FOUR The development of awareness and vocational guidance in Poland in the period of Lega! contexts of vocational guidance and awareness in Poland in the period of

8 ł 1.1. Vbcational guidance and awareness in the light of the Education System Act of 15 July 1961 on the develo v pfhent of education system Guidelines for the development of vocational guidance as designated by the Rccom- -mendation No. 56 in 1963 on the school and vocational awareness Legał acts regulating the operation of vocational guidance centers The Resolution of the Ministry of 3 May 1974 on the improvement and development of vocational guidance and awareness in Poland The institutional andpersonal dimension of vocational guidance and awareness Primary schools in the system of vocational guidance and awareness Comprehensive schools in the system of vocational guidance and awareness Vocational schools and technical schools in the system of vocational guidance and awareness _._ Educational and vocational services in the system of vocational guidance and awareness." District educational and vocational centers County educational and vocational centers Workplaces in the system of vocational guidance, awareness and vocational training Personal context of vocational guidance and awareness.< Tęachers' activities preparing students for the choice of vocation School coordinators for vocational guidance' Characteristics of professions as an aid in implementation of vocational guidance and awareness Determinants of career choices of students from disparate backgrounds Reasons for choosing vocational or technical schools Girls' interest in vocational and technical schools Educational and vocational decisions of secondary school graduates Educational and vocational decisions of students from rural areas Search for new solutions in vocational guidance and awareness School continues to be the place for vocational guidance and awareness Vocational guidance and awareness in H. MuszyńskPs education system Pre-vocational education in the concept of career pedagogues The contribution of career pedagogues to the development and improvement of vocational training system in Poland Pre-vocational education as preparing people to the choice of profession and future career ; 273 CHAPTER FIVE Course of development of vocational guidance in Poland in the period of The modification of vocational guidance system to new tasks Guidelines for the operation of schools as well as educational and vocational centers in the fieldofvocational guidance in 1981 and The need for improvement of vocational guidance and awareness The actual funetioning of the organizers of vocational guidance in schools The role of a school pedagogue in implementation of vocational guidance tasks and raising its awareness The tasks of educational and vocational services in the system of vocational guidance and awareness The development of educational and vocational centers

9 4.2. The employees of educational and vocational centers The activities of educational and vocational centers Vocational guidance and awareness centers The activities of the Methodical Centre of Educational and Vocational Guidance of the Ministry of Education in Warsaw Personnel and social affairs departments of voivodship offices and town councils in raising vocational awareness and implementing employment policy Students and teachers' opinions on vocational guidance and awareness - research, assessment, postulates 332 Conclusion 340 Summary 354 Bibliography 358 Tables and maps 371 Annex '. 372 Index