Medicina Veterinaria 2(2) 2003, 57-64
|
|
- Mikołaj Mazur
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Medicina Veterinaria 2(2) 2003, MORFOLOGIA śeńskich I MĘSKICH NARZĄDÓW ROZRODCZYCH U NIETOPERZY: GACEK BRUNATNY (PLECOTUS AURITUS) (LINNAEUS, 1758) I NOCEK RUDY (MYOTIS DAUBENTONII) (KUHL, 1819) Z UWZGLĘDNIENIEM ICH PRZYSTOSOWANIA DO TRYBU śycia Joanna Klećkowska, Bartosz Kulawik, Aleksandra Nowińska, Bartosz Nietrzeba, Norbert Pospieszny Streszczenie: Badania przeprowadzono na 2 występujących w Polsce gatunkach nietoperzy nocku rudym (Myotis daubentonii) i gacku brunatnym (Plecotus auritus). Dokonano analizy morfologicznej narządów płciowych samicy gacka brunatnego i samca nocka rudego. Materiał został zebrany w sezonie 2002/2003, przez Wrocławską Grupę Chiropterologiczną, podczas badań nad naturalnąśmiertelnością nietoperzy w okresie ich hibernacji. Łącznie przebadano 10 osobników, poniewaŝ stopień ich rozkładu znacznie ograniczył ilość przydatnego materiału. Słowa kluczowe: nietoperze, nocek rudy, gacek brunatny, narządy rozrodcze męskie i Ŝeńskie WSTĘP Nietoperze (Chiroptera) jako jedyne wśród ssaków mają zdolność do aktywnego lotu. Po gryzoniach są najliczniejszym gatunkowo rzędem ssaków. Na świecie Ŝyje około 1000 gatunków nietoperzy, co stanowi blisko jedną piątą całej gromady ssaków (Mammalia) (Kowalski i wsp. 2000). W Polsce występuje 21 gatunków, z czego 19 stanowi stały element fauny. Wszystkie polskie gatunki nietoperzy zaliczane są do podrzędu Microchiroptera i reprezentowane są przez dwie rodziny: podkowcowatych (Rhinolophidae) mroczkowatych (Vespertilionidae) Cykl Ŝyciowy naszych rodzimych nietoperzy jest dostosowany do klimatu i zmieniających się pór roku. W okresie zimowym od października do kwietnia zapadają one w stan głębokiego letargu zwanego hibernacją. W naszej strefie klimatycznej kopulacja nietoperzy ma miejsce jesienią a nasienie pozostaje Ŝywe w drogach rodnych samicy aŝ do wiosny, kiedy to dochodzi do owulacji i zapłodnienia. CiąŜa jest względnie długa, trwa około 2 miesięcy. Najczęściej rodzi się jedno młode, które przyczepia się do ciała
2 58 J. Klećkowska i in. matki. Młode badanych gatunków nietoperzy rozwijają się w koloniach rozrodczych i jesienią tego samego roku osiągają rozmiary osobników dorosłych. Dojrzałość płciową nietoperze osiągają w drugim roku Ŝycia (Kowalski i wsp. 2000, Ratajski 1984). Jak podaje Swift (1998) u nietoperzy z rodzaju Plecotus jądra w trakcie rozwoju płodowego znajdują się w jamie brzusznej, dopiero przed porodem zstępują przez kanał pachwinowy do worka mosznowego. U nietoperzy z gatunku Taphozeus longimanus plemniki znajdują się w ogonie najądrza przez cały rok, jednocześnie temperatura jak i klimat nie odgrywają roli regulatora cyklu płciowego (Singh 1997). Ogólny plan budowy narządów płciowych nietoperzy jest podobny do jego odpowiedników występujących u innych przedstawicieli gromady ssaków, ale odnajdujemy tu takŝe szereg cech i przystosowań charakterystycznych tylko dla Chiroptera. Celem naszej pracy była szczegółowa analiza morfologiczna narządów rozrodczych męskich i Ŝeńskich u wybranych gatunków nietoperzy Europy Środkowej i Wschodniej. MATERIAŁ I METODY Badania przeprowadzono na 10 osobnikach (6 osobnikach płci męskiej z gatunku Myotis daubentonii oraz 4 osobnikach płci Ŝeńskiej z gatunku Plecotus auritus). Materiał zbierany był podczas badań prowadzonych nad ich naturalną śmiertelnością w Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym przez Wrocławską Grupę Chiropterologiczną. Materiał konserwowano przez 2 miesiące w 4% roztworze formaliny. W trakcie badań morfologicznych stosowano 0.5% kwas octowy i 60% alkohol etylowy. W części opisowej posługiwano się Nomina Anatomica Veterinaria (1994). Podczas badań uŝywano lupy (4,5x) i mikroskopu stereoskopowego (6,5 22,5x). Pomiary dokonane zostały suwmiarką elektroniczną z dokładnością 0,1 mm. Wykonano dokumentację fotograficzną. WYNIKI BADAŃ I) Narządy płciowe męskie (Organa genitalia masculina) u nocka rudego (Myotis daubentonii) Jądra (Testes) U badanego gatunku są one zlokalizowane pod skórą w okolicy pachwinowej (regio inquinalis). Jądra u nocka rudego są stosunkowo duŝe, 2.6 mm długości i 2.1 mm szerokości; płatowate 0.9mm grubości; kształtu owalnego o zwartej budowie. Koniec głowowy (extremitas capitata) jest skierowany doczaszkowo, a koniec ogonowy (extremitas caudata) doogonowo. Brzeg najądrzowy (margo epididymalis) leŝy po stronie przyśrodkowej a brzeg wolny (margo liber) po stronie bocznej. Powierzchnia przyśrodkowa (facies medialis) znajduje się od strony dobrzusznej, a powierzchnia boczna (facies lateralis) leŝy po stronie dogrzbietowej i przylega do okolicy pachwinowej (ryc. 1 i 2). Najądrze (Epididymis) Najądrze jest ściśle związane z jądrem. Głowa najądrza (caput epididymis) jest wyraźnie widoczna, jej wysokość 1.2 mm stanowi w przybliŝeniu połowę długości jądra. Acta Sci. Pol.
3 Morfologia Ŝeńskich i męskich narządów rozrodczych Przylega łukowato od strony doczaszkowej do jądra. Po stronie przyśrodkowej przechodzi w cienki taśmowaty trzon najądrza (corpus epididymis), przebiegający w kierunku końca ogonowego jądra. Ogon najądrza jest bardzo dobrze wykształcony i stosunkowo długi 7.8 mm. U nasady ma on 0.8 mm średnicy, grubieje i przy końcu ma 1.2 mm średnicy. Biegnie od końca doogonowego jądra (extremitas caudata testis) do okolicy ogonowej (regio coccygea). Koniec najądrza (cauda epididymis) układa się wzdłuŝ nasady ogona nietoperza (ryc. 1). Ryc. 1. Nocek rudy: A jądro, a głowa najądrza, b trzon najądrza, c ogon najądrza, 1 nasieniowód, 2 powrózek nasienny Fig. 1. Daubenton s bat: A testis, a head of epididymis, b body of epididymis, c tail of epididymis, 1 ductus deferens, 2 spermatic cord Nasieniowód (Ductus deferens) Ma postać esowato poskręcanego przewodu, przebiegającego w przybierającej postać tasiemki przydance. Zaczyna się po stronie tylno-przyśrodkowej końca ogona najądrza i przebiega doczaszkowo ku jego nasadzie. Dalej układa się pod jądrem i na wysokości głowy najądrza przez kanał pachwinowy (canalis inquinalis) wchodzi do jamy brzusznej (cavum abdominis) (ryc.1 i 3). Powrózek nasienny (Funiculus spermaticus) Powrózek nasienny ma kształt trójkątny, łączy się z końcem głowowym jądra po jego wewnętrznej stronie. Sąsiaduje z nasieniowodem i razem z nim przez kanał pachwinowy uchodzi do jamy brzusznej (ryc. 3). Prącie (Penis) Nietoperze podobnie jak i naczelne mają prącie wolno zwisające (penis pendulans) o budowie typu mieśniowo-jamistego. Zlokalizowane jest w okolicy łonowej (regio pubica), odstające i wyraźnie widoczne. W spoczynku część wolna prącia (pars libera penis) jest skierowana dobrzusznie i doczaszkowo a jego koniec zagina się haczykowa- Medicina Veterinaria 2(2) 2003
4 60 J. Klećkowska i in. to ku tyłowi. Cześć wolna prącia ma 4.2 mm długości, trzon na przekroju poprzecznym jest okrągły i ma średnice 1.7 mm. U wielu gatunków nietoperzy, w tym u nocka rudego w prąciu znajduje się kość prącia (os penis) (ryc. 2 i 4). Ryc. 2. Nocek rudy: A prącie, B jądro, C odbyt, a głowa najądrza, b trzon najądrza, c ogon najądrza Fig. 2. Daubenton s bat: A penis, B testis, C anus, a head of epididymis, b body of epididymis, c tail of epididymis Ryc. 3. Nocek rudy: A jądro, a głowa najądrza, b trzon najądrza, 1 nasieniowód, 2 powrózek nasienny, 3 kanał pachwinowy Fig. 3. Daubenton s bat: A testis, a head of epididymis, b tail of epididymis, 1 epididymis, 2 spermatic cord, 3 canalis inquinalis Acta Sci. Pol.
5 Morfologia Ŝeńskich i męskich narządów rozrodczych Ryc. 4. Nocek rudy: A jądro, B prącie, a głowa najądrza Fig. 4. Daubenton s bat: A testis, B penis, a head of epididymis II) Narządy płciowe Ŝeńskie (Organa genitalia feminina) u gacka brunatnego (Plecotus auritus) Jajnik (Ovarium) i jajowód (Tuba uterina) Są strukturami mikroskopowej wielkości i zlokalizowane są w kieszonce jajnikowej (bursa ovarica) o średnicy 0.5 mm, znajdującej się na końcu rogu macicy (cornu uteri). Macica (Uterus) Badana samica gacka brunatnego posiadała macicę dwuroŝną bezprzegrodową (uterus bicornis non subseptus). Trzon macicy jest stosunkowo niewielki o długości 1.12 mm i szerokości 1.82 mm. Od strony dogrzbietowej przykryta jest przez odbytnicę (rectum), od strony dobrzusznej jest całkowicie przykryta przez pęcherz moczowy (vesica urinaria). Od trzonu macicy bocznie i dogłowowo odchodzą rogi macicy (cornu uteri). Są one stosunkowo krótkie, 1.1 mm długości o średnicy 0.6 mm i na swym końcu łączą się z kieszonką jajnikową (ryc. 5 i 6). Pochwa (Vagina) Tak jak macica pochwa leŝy pod jelitem prostym. Jest spłaszczona grzbietowo- -brzusznie. Dogłowowo łączy się z szyjką macicy (cervix uteri), biegnie doogonowo wzdłuŝ jelita prostego. Szerokość pochwy przy szyjce macicy wynosi 0.43 mm a przy ujściu 0.31 mm. Od strony brzusznej pochwa podobnie jak trzon macicy przykryta jest przez pęcherz moczowy. Ujście zewnętrzne cewki moczowej wyznacza początek niewielkiego rozszerzającego się przedsionka pochwy (vestibulum vaginae) (ryc. 6). Medicina Veterinaria 2(2) 2003
6 62 J. Klećkowska i in. Ryc. 5. Gacek brunatny: A pęcherz moczowy, B więzadła boczne pęcherza moczowego, a kieszonka jajnikowa, b róg macicy lewy i prawy, c macica dwuroŝna Fig. 5. Long-Eared bat: A urinary bladder, B lateral ligament of urinary bladder, a bursa ovarica, b - horn of uterus right and left, c uterus bicornis Ryc. 6. Gacek brunatny: a kieszonka jajnikowa, b róg macicy lewy i prawy, c macica dwuroŝna, d pochwa Fig. 6. Long-Eared bat: a bursa ovarica, b horn of uterus right and left, c uterus bicornis, d vagina Acta Sci. Pol.
7 Morfologia Ŝeńskich i męskich narządów rozrodczych Srom (Pudendum) Szpara sromu (rima pudendi) ustawiona jest poprzecznie. PołoŜona jest ona pod odbytem, warga górna wchodzi w skład krocza (perineum). Wargi sromowe (vulvae pudendi) przyjmują postać łuku z ramionami skierowanymi doczaszkowo (ryc. 7). Ryc. 7. Gacek brunatny: A odbyt, B srom Fig. 7. Long-Eared bat: A anus, B pudendum DYSKUSJA Nietoperze to niezwykła i oryginalna grupa zwierząt. Na świecie Ŝyje ich około 1000 gatunków, co stanowi blisko jedną piątą wszystkich gatunków ssaków. Rozmieszczenie nietoperzy obejmuje niemal całą kulę ziemską z wyjątkiem Antarktydy i niektórych wysp oceanicznych (Kowalski i wsp. 2000, Ratajski 1984). W literaturze polskiej i światowej jest wiele prac zarówno ksiąŝkowych, jak i prac oryginalnych dotyczących występowania nietoperzy i ich biologii. Badania morfologiczne narządów płciowych u nietoperzy są zagadnieniem, które do tej pory nie zostało szczegółowo opracowane w literaturze polskiej. Pierwsze doniesienia w literaturze polskiej z anatomii narządów płciowych nietoperzy moŝna znaleźć w pracy Nusbauma z 1903 roku. Opisał on prącie oraz macicę u Chiroptera. W swoich badaniach stwierdził, Ŝe rogi macicy są krótkie, a głównie wykształcona jest część nieparzysta macicy, czyli trzon macicy. Po raz pierwszy opisuje on kość prącia, która posiada rowek na stronie dobrzusznej. Kość ta moŝe sięgać aŝ do wnętrza Ŝołędzi. Jak podaje Szarski (1987) u nietoperzy czasowe opuszczanie jąder występuje tylko w okresie rozrodczym, co związane jest z okresowym tworzeniem się moszny. Pierwsze prace w literaturze światowej na temat narządów płciowych nietoperzy pojawiły się w 1901 roku. Gegenbaur (1901) opisał macicę podwójną, jaką jedną z wielu typów macic występujących u Chiroptera. W 1933 Bolk i wsp. opisali macicę dwudzielną występującą u niektórych nietoperzy. Jak podaje Wimsatt i wsp. (1980) Medicina Veterinaria 2(2) 2003
8 64 J. Klećkowska i in. u samic nietoperzy z rodziny Thyropteridae naleŝące do Microchiroptera występuje macica dwuroŝna. Dopiero w pracy Neuweilera i wsp. (2000) moŝemy znaleźć dane dotyczące anatomii wszystkich macic występujących u samic nietoperzy. PIŚMIENNICTWO Bolk L., Goppert E., Kallius E., Lubosch W., Handbuch der vergleichenden Anatomie der Wirbeltiere. Urban & Schwarzenberg. Berlin Wien. Gegenbaur C., Vergleichenden Anatomie der Wirbeltiere. Verlag von Wilhelm Engelmann. Leipzig. Kowalski M., Lesiński G., Poznajemy nietoperze. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy. Warszawa. Neuweiler G., Covey E., The Biology of Bats. Oxford University Press. Nomina Anatomica Veterinaria, Nomina Embryologica Veterinaria New Jork, Ithaka, Zurich. Nusbaum J., Zasady Anatomii Porównawczej. Anatomia Porównawcza Zwierząt Kręgowych. Druk Piotra Laskauera i S-ki. Warszawa. Ratajski A., Zoologia. Tom 2. PWN, Warszawa. Singh U.P., Reproductive biology of the male sheath-tailed bat, Taphozeus longimanus (Emballonuridae) from India. Biomed Erwiron Sci. 10 (1): Szarski H., Anatomia porównawcza kręgowców. PWN, Warszawa. Swift S.M., Long-Eared Bats. T & A D Poyser Natural History. London. Wimsatt W.A., Enders A.C., Structure and morphogenesis of the uterus, placenta, and paraplacental organs of the neotropical disc-winged bat Thyroptera tricolor spix (Microchiroptera: Thyropteridae). Am. J. Anat. 159 (2): THE MORPHOLOGY OF THE FEMALE AND MALE REPRODUCTIVE ORGANS OF BATS PLECOTUS AURITUS AND MYOTIS DAUBENTONII WITH REGARD TO LIVING HABITS ADAPTATION Abstract. The study has been conducted on two Poland-based species of bats Myotis daubentonii and Plecotus auritus with the analysis of the female and male reproductive organs. The study materials have been collected in the duration of the 2002/2003 season, by the Wroclaw Chiropterological Group during a study of natural death rates of bats during hibernation periods. Altogether only ten specimen were tested and studied as the level of corpses decay greatly decreased the number of analysis-useful material. Key words: bats, Long-Eard bat, Daubenton s bat, female and male reproductive organs Joanna Klećkowska, Bartosz Kulawik, Aleksandra Nowińska, Bartosz Nietrzeba, Norbert Pospieszny, Katedra Anatomii i Histologii, Akademia Rolnicza we Wrocławiu, ul. KoŜuchowska 1/3, Wrocław Acta Sci. Pol.
Medicina Veterinaria 2(2) 2003, 65-71
Medicina Veterinaria 2(2) 2003, 65-71 MORFOLOGIA DOLNYCH DRÓG ODDECHOWYCH U NIETOPERZY: GACEK BRUNATNY (PLECOTUS AURITUS) (LINNAEUS, 1758) I NOCEK RUDY (MYOTIS DAUBENTONII) (KUHL, 1819) Z UWZGLĘDNIENIEM
Bardziej szczegółowoNarządy płciowe Gruczoły płciowe Drogi przewodzące komórki płciowe Narządy płciowe zewnętrzne
Narządy płciowe Gruczoły płciowe Drogi przewodzące komórki płciowe Narządy płciowe zewnętrzne Męskie narządy płciowe prącie: moszna Zewnętrzne narządy płciowe: Wewnętrzne narządy płciowe : jądra męski
Bardziej szczegółowoRozmnaŜanie się i rozwój człowieka
RozmnaŜanie się i rozwój człowieka 1. Zaznacz definicję rozwoju osobniczego. A. Proces prowadzący do uzyskania przez organizm energii. B. Usuwanie z organizmu zbędnych produktów przemiany materii. C. Zmiany
Bardziej szczegółowoPytania na zaliczenie II-gie poprawkowe z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego
Pytania na zaliczenie II-gie poprawkowe z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego KOŃCZYNA GÓRNA Kości i ich połączenia 1. Stałe i niestałe składniki stawów 1. Połączenia
Bardziej szczegółowoAnatomia nerek i miednicy w badaniu USG
Anatomia nerek i miednicy w badaniu USG Anna Torres clinical_anat@imul.pl Chair of Anatomy, Department of Didac;cs and Medical Simula;on, imul.pl; www.csmlublin.pl Plan na dziś Wiedza Przekroje anatomiczne
Bardziej szczegółowotel:
Meskie narządy płciowe, 4 części Nr ref: MA01592 Informacja o produkcie: Męskie narządy rozrodcze 4 częściowy model naturalnej wielkości męskich organów rozrodczych. Istnieje możliwość otwarcia modelu
Bardziej szczegółowoMedicina Veterinaria 2(1) 2003, 41-47
Medicina Veterinaria 2(1) 2003, 41-47 ANALIZA MORFOLOGICZNA ZWOJU SZYJNO-PIERSIOWEGO (GANGLION CERVICOTHORACICUM) U 9-TYGODNIOWYCH PŁODÓW ŚWINI Joanna Klećkowska, Maciej Janeczek, Norbert Pospieszny Streszczenie.
Bardziej szczegółowoWykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego
Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Zdolność do rozmnażania się jest jedną z właściwości odróżniających materię ożywioną od nieożywionej. Im prymitywniejsze zwierzę,
Bardziej szczegółowo1. Połączenia włókniste (articidationes fibrosae) 37 2. Połączenia chrząstkowe (articulationes cartilagineae) 37
3 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA 7 WSTĘP WYKAZ SKRÓTÓW 8 8 I. NAUKA O KOŚCIACH (OSTEOLOG1A) 9 1. Kręgosłup (columna vertebralis) 12 2. Kościec klatki piersiowej (skeleton thoracis) 16 3. Kości czaszki (ossa cranii)
Bardziej szczegółowoSzkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Wydział Medycyny Weterynaryjnej
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Wydział Medycyny Weterynaryjnej Katedra Chorób Dużych Zwierząt z Kliniką Zakład Rozrodu Zwierząt, Andrologii i Biotechnologii Rozrodu A. Ocena morfologiczna narządów
Bardziej szczegółowoJesienna aktywność nietoperzy W Jaskini Szachownica. Maurycy Ignaczak Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy, Zduńska Wola
Jesienna aktywność nietoperzy W Jaskini Szachownica Maurycy Ignaczak Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy, Zduńska Wola Jesienna aktywność nietoperzy w Jaskini Szachownica Zjawisko zwiększonej,
Bardziej szczegółowoMEDYCYNA ROZRODU Z SEKSUOLOGIĄ RÓŻNICOWANIE PŁCIOWE
MEDYCYNA ROZRODU Z SEKSUOLOGIĄ RÓŻNICOWANIE PŁCIOWE Różnicowaniem płciowym nazywamy procesy zachodzące w okresie płodowym, które na podstawie płci genetycznej doprowadzają do powstania różnic w budowie
Bardziej szczegółowoUkład moczowo - płciowy
Układ moczowo - płciowy Układ moczowy Wydala z ustroju zbędne produkty przemiany materii, utrzymuje równowagę wodną i elektrolitową środowiska wewnętrznego organizmu. Nerka: - narząd parzysty, połoŝony
Bardziej szczegółowoOSTEOPATIA GINEKOLOGICZNA OSTEOPATA EWELINA TYSZKO-BURY
OSTEOPATIA GINEKOLOGICZNA OSTEOPATA EWELINA TYSZKO-BURY MIEDNICA- budowa Żródło: grafika google MIEDNICA- kość biodrowa TRZON KOŚCI BIODROWEJ- stanowi część panewki stawu biodrowego (ok 2/5 panewki) TALERZ
Bardziej szczegółowoANALIZA MORFOLOGICZNA NADNERCZY (GLANDULAE SUPRARENALES) PSÓW RASY AMERICAN STAFFORDSHIRE TERRIER (AST) W OKRESIE OKOŁOPORODOWYM
Medicina Veterinaria 2(1) 2003, 19-25 ANALIZA MORFOLOGICZNA NADNERCZY (GLANDULAE SUPRARENALES) PSÓW RASY AMERICAN STAFFORDSHIRE TERRIER (AST) W OKRESIE OKOŁOPORODOWYM Maciej Janeczek, Joanna Klećkowska,
Bardziej szczegółowoDwupłciowy tułów ludzki do ćwiczeń [ BAP_2009554.doc ]
Dwupłciowy tułów ludzki do ćwiczeń [ ] OPIS Rozkładany, 24-częściowy tułów z niełamliwego, nieulegającego odkształceniom plastiku, przystosowanego do mycia. Wysokość: 85 cm. Głowa jest odłączalna. Dla
Bardziej szczegółowotel:
Model do badania jąder Nr ref: SM01484 Informacja o produkcie: Model do badania jąder Wysokiej jakości, realistyczny model do nauki badania jąder. Wykonany został z miękkiego, skóropodobnego materiały
Bardziej szczegółowoSkóra mm. prosty. Wątroba lewy płat. Żołądek - artefakty. Żyła wrotna. Trzustka - trzon. ŻGD Żyła śledzionowa. Aorta
Skóra mm. prosty Wątroba lewy płat Żyła wrotna Żołądek - artefakty Trzustka - trzon ŻGD Żyła śledzionowa Aorta Fig. 1. Przekrój poprzeczny przez nadbrzusze ŻGD - Żyła główna dolna Fig. 1. Przekrój poprzeczny
Bardziej szczegółowoUkład moczowo -płciowy
Układ moczowo -płciowy Układ moczowy Wydala z ustroju zbędne produkty przemiany materii, utrzymuje równowagę wodną i elektrolitową środowiska wewnętrznego organizmu. Nerka: - narząd parzysty, położony
Bardziej szczegółowoANATOMIA FUNKCJONALNA
BOGUSŁAW MARECKI ANATOMIA FUNKCJONALNA TOM II UKŁADY: naczyniowy, oddechowy, trawienny, moczowy, płciowy, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy, narządów zmysłów, powłoka wspólna Akademia Wychowania Fizycznego
Bardziej szczegółowoFLUOROURACILUM. Załącznik C.26. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1039 Poz.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1039 Poz. 42 Załącznik C.26. FLUOROURACILUM 1 FLUOROURACILUM C00 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WARGI 2 FLUOROURACILUM C00.0 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI GÓRNEJ 3 FLUOROURACILUM
Bardziej szczegółowoSkroń. Czaszka. Oczodół Szczęka górna. Zęby Szczęka dolna Obojczyk. Kość jarzmowa. Kręg szyjny. Łopatka. Mostek. Żebra/klatka piersiowa Humerus
Czaszka Skroń Kość jarzmowa Kręg szyjny Oczodół Szczęka górna Zęby Szczęka dolna Obojczyk Łopatka Żebra/klatka piersiowa Humerus Mostek Kręgosłup piersiowy Kręg lędźwiowy Łokieć Kość promieniowa Miednica
Bardziej szczegółowoUkład rozrodczy samca
Układ rozrodczy samca ESPZiWP Układ rozrodczy samca dwa jądra drogi wyprowadzające ( najądrza i nasieniowody wraz z przewodem moczopłciowym wtórnym) prącie wraz napletkiem gruczoł krokowy (prostata) 1
Bardziej szczegółowoGrzegorz Lesiński Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Grzegorz Lesiński Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Gdy nadchodzi zima, krajowe nietoperze nie znajdują wystarczająco dużo pokarmu i zapadają w sen zimowy czyli hibernację Historia odkrycia
Bardziej szczegółowoAnatomia mózgu. Kacper Łukasiewicz
Anatomia mózgu cz. 4 Plan prezentacji Międzymózgowie - podział Podwzgórze - opis struktur Wzgórzomózgowie - opis struktur Podział międzymózgowia Międzymózgowie (diencephalon) dzielimy na dwie części: -
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Punktacja ECTS* Dr Marek Guzik
KARTA KURSU Nazwa Ćwiczenia terenowe z zoologii Nazwa w j. ang. Kod Punktacja ECTS* Koordynator Dr Marek Guzik Zespół dydaktyczny Dr Łukasz Binkowski Dr Marek Guzik Dr Lucjan Schimscheiner Dr Bartłomiej
Bardziej szczegółowo4. Poród. 4.1. Anatomia położnicza. 4.1.1. Miednica kostna. Wiesław Markwitz, Mariola Ropacka
4. Poród 4.1. Anatomia położnicza Wiesław Markwitz, Mariola Ropacka Dla pełnego zrozumienia mechanizmu porodowego potrzebna jest znajomość budowy i topografii narządów ciężarnej związanych z porodem oraz
Bardziej szczegółowoKolokwium II: Brzuch, miednica i kończyna dolna
Wykaz mian anatomicznych obowiązujących na zaliczeniu praktycznym z Anatomii dla Kierunku Ratownictwo Medyczne i Pielęgniarstwo 2014/15 Mięśnie brzucha m. prosty brzucha * smugi ścięgniste * pochewka m.
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Systematyka strunowców I Taonomy of Chordates Kod Punktacja ECTS* 2 Zespół dydaktyczny Dr Łukasz Binkowski Koordynator Dr Marek Guzik Dr Lucjan Schimscheiner Dr Bartłomiej
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć dla klasy 6 Wychowanie do życia w rodzinie
mgr Jolanta Ignaczak nauczycielka przyrody S.P. nr 8 w Zgierzu Scenariusz zajęć dla klasy 6 Wychowanie do życia w rodzinie TEMAT : Dlaczego rodzi się dziewczynka albo chłopiec? CELE: UCZEŃ: - utrwala sobie
Bardziej szczegółowoZasady konturowania obszarów tarczowych po radykalnej prostatektomii Konturowanie węzłów chłonnych. Justyna Chałubińska-Fendler
Zasady konturowania obszarów tarczowych po radykalnej prostatektomii Konturowanie węzłów chłonnych Justyna Chałubińska-Fendler Kiedy i jakie obszary należy konturować u chorych zakwalifikowanych do uzupełniającej
Bardziej szczegółowoWYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO ANATOMIA CZŁOWIEKA Z ELEMENTAMI FIZJOLOGII pod redakcją Janusza Skrzata i Jerzego W alochy PODRĘCZNIKDLASTUDEMTdWILEKARZY WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
Bardziej szczegółowoUkład rozrodczy samicy
Układ rozrodczy samicy ESPZiWP układ rozrodczy samicy jajniki, jajowody, macica, pochwa, srom 1 Jajniki Jajniki pełnią funkcje wewnątrzwydzielniczą (hormonalną) i rozrodczą, które są ze sobą ściśle powiązane.
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13
SPIS TREŚCI Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13 CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii I. TKANKI CZŁOWIEKA (dr Joanna Kaźmierczak) 17 1. Tkanka nabłonkowa 17 1.1. Nabłonek pokrywający 18 1.2. Nabłonek gruczołowy
Bardziej szczegółowo1. Zaznacz punkt, w którym prawidłowo opisano rozmnażanie. (0 1) A) Zmiany zachodzące w organizmie od momentu jego powstania aż do jego śmierci.
Sprawdzian b Imię i nazwisko Klasa Liczba punktów Ocena Test podsumowujący dział XI Rozmnażanie Masz przed sobą test składający się z 15 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwych do
Bardziej szczegółowoUKŁAD WYDALNICZY. Karolina Plucińska Grażyna Jerzemowska
UKŁAD WYDALNICZY Karolina Plucińska Grażyna Jerzemowska CZYNNOŚĆ NEREK: Utrzymanie homeostazy Regulacja objętości i składu płynu pozakomórkowego. Nerki precyzyjnie regulują przyjmowanie, wytwarzanie, wydzielanie
Bardziej szczegółowodotyczące układu moczowego
Zabiegi zabieg 10-1 147 10 dotyczące układu moczowego zabieg 10-1 CEL Pobranie próbki moczu bezpośrednio z pęcherza moczowego. WSKAZANIA 1. Pozyskanie próbki moczu, która nie będzie zanieczyszczona przez
Bardziej szczegółowoTABELA NORM USZCZERBKU NA ZDROWIU EDU PLUS
Załącznik nr do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Edu Plus zatwierdzonych uchwałą 0/04/03/204 Zarządu InterRisk TU S.A. Vienna Insurance Group z dnia 04.03.204 r. I. USZKODZENIA GŁOWY. ZŁAMANIE KOŚCI POKRYWY
Bardziej szczegółowoREGULAMIN I ZASADY BHP OSTEOLOGIA OSTEOLOGIA (CIĄG DALSZY) SYNDESMOLOGIA I ARTROLOGIA
TEMATYKA ĆWICZEŃ Z PRZEDMIOTU "ANATOMIA CZŁOWIEKA" REALIZOWANA PRZEZ STUDENTÓW I ROKU WYDZIAŁU NAUK MEDYCZNYCH KIERUNEK DIETETYKA W SEMESTRZE ZIMOWYM 2010/2011 I 04. 10. 2010 05. 10. 2010 II 11. 10. 2010
Bardziej szczegółowoEmbriologia I. Rozwój męskiego i żeńskiego układu płciowego Zapłodnienie
Embriologia I Rozwój męskiego i żeńskiego układu płciowego Zapłodnienie Rozwój układu moczowego Mezoderma pośrednia Nerka ostateczna Przednercze zanika Przewody przednercza, przyśródnerczowe (Przewody
Bardziej szczegółowoWstępna charakterystyka chiropterofauny lasów Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej skład gatunkowy, struktura wiekowa oraz płciowa
Wstępna charakterystyka chiropterofauny lasów Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej skład gatunkowy, struktura wiekowa oraz płciowa Łukasz Karabowicz ARTYKUŁY / ARTICLES Abstrakt. Jak dotychczas, nie wszystkie
Bardziej szczegółowoKręgowce. 7 7. Podkreśl cechy, które świadczą o przystosowaniu żaby do życia na lądzie. (0 2) grupa a
grupa a Kręgowce Poniższy test składa się z 19 zadań Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą Imię i nazwisko do uzyskania za prawidłowe odpowiedzi Za rozwiązanie całego sprawdzianu możesz uzyskać
Bardziej szczegółowoLeczniczy masaż stóp, czyli refleksologia
Artykuł pobrano ze strony eioba.pl Leczniczy masaż stóp, czyli refleksologia Stopy są różne. Odłóżmy jednak na bok wszelkie stopy procentowe, stopy koleżeńskie, stopy metali, stopy zysku i ryzyka, natomiast
Bardziej szczegółowoMorfologia i anatomia owadów Budowa i funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Opracował Mgr Łukasz Dylewski
Morfologia i anatomia owadów Budowa i funkcjonowanie narządów wewnętrznych Opracował Mgr Łukasz Dylewski ROZMIESZCZENIE NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH Ryc. 1 Schemat budowy wewnętrznej owadów. 2 JAMA CIAŁA MIKSOCEL
Bardziej szczegółowoTemat: Świat gadów. Gady pierwotnie lądowe lądzie wtórnie w wodzie zmiennocieplne ciepłolubne
Temat: Świat gadów. Gady (gromada) określa się jako zwierzęta pierwotnie lądowe. Oznacza to, że są one pierwszą grupą kręgowców, która w pełni przystosowała się do życia na lądzie. Niektóre gatunki wtórnie
Bardziej szczegółowoMERGUS Dawid Kilon Ul. Gnieźnieńska 19/ Bydgoszcz Tel , NIP:
MERGUS Dawid Kilon Ul. Gnieźnieńska 19/5 85-313 Bydgoszcz Tel. 782277462, NIP: 953-25-55-275 Bydgoszcz, 07.03.2016 r. Zamawiający: Antoni Cieśla "Efekt-Bud" Zakład Projektowania i Nadzoru Wstęp Raport
Bardziej szczegółowo5. Powstawanie dwulistkowej tarczki zarodkowej. Drugi tydzień rozwoju 107 Zaburzenia w rozwoju w pierwszych dwóch tygodniach...
SPIS TREŚCI CZĘŚĆ OGÓLNA 1. Zarys historii embriologii................ 16 2. Układ rozrodczy................... 26 Układ rozrodczy męski.................. 26 Narządy rozrodcze wewnętrzne...............
Bardziej szczegółowoPrzeŜycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe w woj. dolnośląskim. Zmiany w dwudziestoleciu 1985-2004, porównanie z Polską i Europą
PrzeŜycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe w woj. dolnośląskim. Zmiany w dwudziestoleciu 1985-2004, porównanie z Polską i Europą Przygotował Jerzy Błaszczyk w ramach prac Komitetu ds. Epidemiologii:
Bardziej szczegółowoPACLITAXELUM. Załącznik C.47. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA
Załącznik C.47. PACLITAXELUM Lp 1. PACLITAXELUM C00 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WARGI 2. PACLITAXELUM C00.0 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI GÓRNEJ 3. PACLITAXELUM C00.1 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI DOLNEJ 4. PACLITAXELUM
Bardziej szczegółowoW01 Świadczenie pohospitalizacyjne. W11 Świadczenie specjalistyczne 1-go typu. W12 Świadczenie specjalistyczne 2-go typu
W01 Świadczenie pohospitalizacyjne zgodnie z definicją świadczenia W11 Świadczenie specjalistyczne 1-go typu zgodnie z definicją świadczenia W12 Świadczenie specjalistyczne 2-go typu konieczne wykazanie
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6
1 Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6 1. Ogólna charakterystyka zwierząt 2. Tkanki zwierzęce nabłonkowa i łączna 3. Tkanki zwierzęce mięśniowa i nerwowa 4. Charakterystyka,
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2012/2013 Kod: EIB-1-370-s Punkty ECTS: 3. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -
Nazwa modułu: Zarys anatomii Rok akademicki: 2012/2013 Kod: EIB-1-370-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej Kierunek: Inżynieria Biomedyczna Specjalność:
Bardziej szczegółowoKłykciny kończyste przyczyny, objawy i leczenie
Kłykciny kończyste przyczyny, objawy i leczenie Spis treści: 1. 2. 3. 4. Informacje ogólne Przyczyny Objawy Leczenie 1. Informacje ogólne co to są kłykciny kończyste? Kłykciny kończyste są to małe, cieliste
Bardziej szczegółowoOsteologia. Określanie płci
Osteologia Określanie płci 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Cecha Wielkość ogólna Jama oczodołu Powierzchnia otworu wielkiego Wyrostki sutkowate Kresy skroniowe Łuki nadoczodołowe Wysokość czaszki Spłaszczenie okolicy
Bardziej szczegółowoAnatomiczne mianownictwo weterynaryjne - pod red.z. Milart
Anatomiczne mianownictwo weterynaryjne - pod red.z. Milart Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów i oznaczeń Termini situm et directionem partium corporis indicantes - Miana oznaczające połoŝenie, kierunek
Bardziej szczegółowoTEMAT II Poznajemy nasze nietoperze
TEMAT II Poznajemy nasze nietoperze PODSTAWOWE INFORMACJE Wszystkie informacje pochodzą z książki Nietoperze Polski autorstwa Konrada Sachanowicza i Mateusza Ciechanowskiego (MULTICO Oficyna Wydawnicza,
Bardziej szczegółowoSZKIELET KOŃCZYNY DOLNEJ
Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 SZKIELET KOŃCZYNY DOLNEJ SZKIELET KOŃCZYNY DOLNEJ DZIELI SIĘ NA: kości obręczy kończyny dolnej, który stanowią kości miedniczne, kości części wolnej kończyny dolnej: - kość udowa
Bardziej szczegółowoSpis treści. Rozwój zarodkowy i zarys budowy układów narządów. 1 Układy narządów i rozwój jam ciała. 5 Układ moczowy. 6 Układ płciowy, układ rozrodczy
Spis treści Rozwój zarodkowy i zarys budowy układów narządów 1 Układy narządów i rozwój jam ciała 1.1 Definicje, przegląd i ewolucja jam ciała... 2 1.2 Różnicowanie listków zarodkowych (organogeneza) i
Bardziej szczegółowoPrenatalny okres życia człowieka a identyfikacja płciowa. Emilia Lichtenberg-Kokoszka Uniwersytet Opolski Polska
Prenatalny okres życia człowieka a identyfikacja płciowa Emilia Lichtenberg-Kokoszka Uniwersytet Opolski Polska Seksualność jest zjawiskiem wieloaspektowym, wielowymiarowym, obejmującym szereg cech i czynności
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ 1 PIES DOMOWY vii
SPIS TREŚCI Wprowadzenie... xii Przedmowa do wydania polskiego... xiii Mianownictwo i orientacja anatomiczna... xv Klasyfikacja zwierząt... xv Zasady mianownictwa... xviii Miana oznaczające położenie,
Bardziej szczegółowoZdrovveLove zdrowie prokreacyjne III. Anatomia zdrowie i higiena
ZdrovveLove zdrowie prokreacyjne III. Anatomia zdrowie i higiena Materiały i przygotowanie Kontrakt z poprzednich zajęć. Materiał pomocniczy nr 1 (przygotuj tyle kopii, ile osób uczestniczących w zajęciach).
Bardziej szczegółowoAktywna ochrona małych zimowisk nietoperzy w Kampinoskim Parku Narodowym adaptacja nieużytkowanych piwniczek ziemnych
Aktywna ochrona małych zimowisk nietoperzy w Kampinoskim Parku Narodowym adaptacja nieużytkowanych piwniczek ziemnych Adam Olszewski ARTYKUŁY / ARTICLES Abstrakt. Jesienią 2010 r. w Kampinoskim Parku Narodowym
Bardziej szczegółowoW01 Świadczenie pohospitalizacyjne. W11 Świadczenie specjalistyczne 1-go typu. W12 Świadczenie specjalistyczne 2-go typu
W01 Świadczenie pohospitalizacyjne W11 Świadczenie specjalistyczne 1-go typu W12 Świadczenie specjalistyczne 2-go typu konieczne wykazanie co najmniej 3 procedur z listy W1 jednej procedury z listy W2
Bardziej szczegółowoTEST DO DZIAŁU TEMATYCZNEGO: POZNAJEMY SWÓJ ORGANIZM KLASA IV
Sabina Wójcik Katowice, dnia 14.10.2003 r. Szkoła Podstawowa nr21 ul. Malczewskiego 1 40 748 Katowice TEST DO DZIAŁU TEMATYCZNEGO: POZNAJEMY SWÓJ ORGANIZM KLASA IV Instrukcja dla ucznia W górnym prawym
Bardziej szczegółowoNIE nowotworom u dzieci
NIE nowotworom u dzieci Ogólnopolski Program Przesiewowych Badań Ultrasonograficznych Fundacji Ronalda McDonalda realizowany na pokładzie specjalistycznego ambulansu Zestawienie wyników badań przeprowadzonych
Bardziej szczegółowoSylabus z modułu. [14] Histologia. Nabycie przez studenta umiejętności rozróżniania tkanek w preparatach mikroskopowych.
Sylabus z modułu [14] Histologia 1. Ogólne informacje o module Nazwa modułu HISTOLOGIA Kod modułu 14 Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status
Bardziej szczegółowoSZKIELET KOŃCZYNY GÓRNEJ
Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 SZKIELET KOŃCZYNY GÓRNEJ SZKIELET Szkielet kończyny górnej dzieli się na: 1. Kości obręczy kończyny górnej: - obojczyk, - łopatka 2. Kości części wolnej kończyny górnej: - kość
Bardziej szczegółowoNauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS
Nauczycielski plan dydaktyczny Produkcja zwierzęca Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012 Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS 2005.02.03 Prowadzący mgr inż. Alicja Adamska Moduł, dział, Temat: Lp. Zakres
Bardziej szczegółowoTabela operacji medycznych
Tabela operacji medycznych Rodzaj operacji Klasa operacji A. UKŁAD NERWOWY Centralny układ nerwowy A01 Rozległe wycięcie tkanki mózgowej A02 Wycięcie zmiany w tkance mózgowej A03 DrenaŜ zmiany w tkance
Bardziej szczegółowoNa okładce preparat anatomiczny ze zbiorów Muzeum Anatomii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum Fot. Jacenty Urbaniak
RECENZENT Prof. dr hab. med. Janina Sokołowska-Pituchowa PROJEKT OKŁADKI Marcin Bruchnalski Na okładce preparat anatomiczny ze zbiorów Muzeum Anatomii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum Fot.
Bardziej szczegółowoANATOMIA. mgr Małgorzata Wiśniewska Łowigus
ANATOMIA mgr Małgorzata Wiśniewska Łowigus Wśród nauk biologicznych, zajmujących się wszelkimi formami życia, wyróżnia się dwa podstawowe działy: morfologię, fizjologię. MORFOLOGIA - zajmuje się poznaniem
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Anatomia KOD WF/I/st/4
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Anatomia KOD WF/I/st/4 2. KIERUNEK: Wychowanie fizyczne 3. POZIOM STUDIÓW 1 : I stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: I rok/ii semestr 5. LICZBA PUNKTÓW
Bardziej szczegółowoUkład moczowo-płciowy
WJ Układ moczowo-płciowy Klasyfikuj prace ogólne dotyczące układu moczowo-płciowego i chorób/zaburzeń układu moczowo-płciowego u dzieci w WS 320-322. Opieka pielęgniarska w chorobach układu moczowo-płciowego
Bardziej szczegółowoPublikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla
RECENZENT Prof. dr hab. med. Janina Sokołowska-Pituchowa PROJEKT OKŁADKI Marcin Bruchnalski Na okładce preparat anatomiczny ze zbiorów Muzeum Anatomii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum Fot.
Bardziej szczegółowoSZKIELET KOOCZYNY DOLNEJ
SZKIELET KOOCZYNY DOLNEJ SZKIELET KOOCZYNY DOLNEJ DZIELI SIĘ NA: kości obręczy kooczyny dolnej, który stanowią kości miedniczne, kości części wolnej kooczyny dolnej: - kośd udowa, - kości goleni, - kości
Bardziej szczegółowoNATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW OCHRONY (SOO) 1. IDENTYFIKACJA OBSZARU
FORMULARZ DANYH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYH DLA OBSZARÓW SPEJALNEJ OHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄYH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNAZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPEJALNYH OBSZARÓW OHRONY (SOO)
Bardziej szczegółowoWzór sylabusa przedmiotu
Wzór sylabusa przedmiotu 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne):
Bardziej szczegółowoTemat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.
Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. 1. Czym jest tkanka? To zespół komórek o podobnej budowie, które wypełniają w organizmie określone funkcje. Tkanki tworzą różne narządy, a te układy narządów.
Bardziej szczegółowoPodstawy anatomii, wykłady
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Nauk Przyrodniczych Zakład: Anatomii i Antropologii Podstawy anatomii, wykłady Osoby prowadzące przedmiot: Barbara Duda, prof. nadzw. dr hab.,
Bardziej szczegółowoK.1.2. PROFIL KSZTAŁCENIA praktyczny TYP PRZEDMIOTU OBLIGATORYJNY Forma studiów
Tabela 1. Metryka przedmiotu programowego- cele i efekty kształcenia POZIOM KSZTAŁCENIA POZIOM VI/ STUDIA I STOPNIA NR PRZEDMIOTU W PROGRAMIE K.1.. PROFIL KSZTAŁCENIA praktyczny TYP PRZEDMIOTU OBLIGATORYJNY
Bardziej szczegółowo(12) OPIS PATENTOWY. (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego , PCT/KR96/00238
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (21) Numer zgłoszenia: 327971 (22) Data zgłoszenia: 11.12.1996 (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego 11.12.1996,
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU OPIS
CECHA PRZEDMIOTU KARTA PRZEDMIOTU OPIS INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE Nazwa przedmiotu ANATOMIA Poziom realizacji Studia pierwszego stopnia stacjonarne przedmiotu Jednostka realizująca Instytut Nauk
Bardziej szczegółowoNa podstawie tekstów Esther Rome i Nancy Reame, przy współpracy Wendy Sanford
Nasze ciała, nasze Ŝycie, Część III Zdrowie seksualne i kontrola płodności, Rozdział 12 Zrozumieć swoje ciało: budowa narządów płciowych, zajście w ciąŝę i cykl menstruacyjny Narządy miednicy, str. 270-272
Bardziej szczegółowoLISTA ZAGADNIEŃ OMAWIANYCH PODCZAS ĆWICZEŃ W 2 SEMESTRZE
UWAGA W 2 semestrze odbywać się będą zajęcia sekcyjne w prosekturze Katedry Patomorfologii UJ CM (wejście po lewej stronie przedsionka sali wykładowej wyłącznie z osobą uprawnioną wyposażoną w elektroniczną
Bardziej szczegółowoK. PISZCZELOWA TIBIA. wzrost: k. piszczelowa kostnieje z 3 centrów kostnienia. Pierwotny punkt kostnienia kostnieje w 7 tyg. ż. pł.
K. PISZCZELOWA TIBIA wzrost: k. piszczelowa kostnieje z 3 centrów kostnienia. Pierwotny punkt kostnienia kostnieje w 7 tyg. ż. pł. K. STRZAŁKOWA FIBULA b a a. głowa k. strzałkowej caput fibulae b. wierzchołek
Bardziej szczegółowoMałgorzata Matysek, Izabela Krakowska, Zbigniew Boratyński, Iwona Łuszczewska-Sierakowska
Medicina Veterinaria 2(1) 2003, 27-31 KOMÓRKI ZWOJOWE W NERWACH BŁĘDNYCH ŚWINI DOMOWEJ Małgorzata Matysek, Izabela Krakowska, Zbigniew Boratyński, Iwona Łuszczewska-Sierakowska Streszczenie. Badania przeprowadzono
Bardziej szczegółowoUkład rozrodczy męski. Bogusław Nedoszytko
Układ rozrodczy męski Bogusław Nedoszytko Układ rozrodczy męski - funkcje Wytwarzanie, odŝywianie i czasowe przechowywanie gamet męskich (plemników) Wprowadzenie zawiesiny plemników (nasienia) do układu
Bardziej szczegółowoCzęść II - Ceny świadczeń medycznych i usług diagnostyki obrazowej r. Dział pierwszy - ŚWIADCZENIA I USŁUGI RADIODIAGNOSTYCZNE
Część II - Ceny świadczeń medycznych i usług diagnostyki obrazowej 10.10.2018 r. Rozdział I - BADANIA RADIOLOGICZNE CZASZKI 1. Rtg czaszki (AP+bok) 40,00 zł 2. Rtg czaszki (dodatkowa projekcja) 20,00 zł
Bardziej szczegółowoISBN 978-83-89867-35-3
I N S T Y T U T O C H R O N Y R O Ś L I N PA Ń S T W O W Y I N S T Y T U T B A D AW C Z Y Dyrektor doc. dr hab. Marek MRÓWCZYŃSKI Z A K Ł A D U P O W S Z E C H N I A N I A, W Y D AW N I C T W I W S P Ó
Bardziej szczegółowoAnalgezja regionalna. Pachwina, krocze Regional analgesia. Groin and crotch areas
87 Anestezjologia i Ratownictwo 2011; 5: 87-92 A R T Y K U Ł P O G L Ą D O W Y / R E V I E W PA P E R Wpłynęło/Submitted: 15.11.2010 Zaakceptowano/Accepted: 03.12.2010 Akademia Medycyny Analgezja regionalna.
Bardziej szczegółowoVINORELBINUM. Załącznik C.63.a. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1180 Poz.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1180 Poz. 9 Załącznik C.63.a. VINORELBINUM 1. VINORELBINUM C00 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WARGI 2. VINORELBINUM C00.0 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI GÓRNEJ 3. VINORELBINUM C00.1
Bardziej szczegółowowewnętrzne, jajorodne, jajożyworodne, owodniowce).
1. Rozmnażanie organizmów eukariotycznych. 2. Sposoby rozmnażania roślin (płciowe i bezpłciowe). 3. Różnorodność sposobów rozmnażania u zwierząt (zapłodnienie zewnętrzne, wewnętrzne, jajorodne, jajożyworodne,
Bardziej szczegółowoCENTRUM CHIRURGII KRÓTKOTERMINOWEJ PIOTROWICKA EPIONE
CENTRUM CHIRURGII KRÓTKOTERMINOWEJ PIOTROWICKA EPIONE CENNIK (obowiązuje od 15.05.2014r.) -1- CHIRURGIA OGÓLNA ŻYLAKI KOŃCZYN DOLNYCH 1. Operacja żylaków kończyn dolnych bez safenektomii w znieczuleniu
Bardziej szczegółowoWskazania do wykonania zabiegu
Inseminacja suk Wiadomości wstępne Sztuczne zapłodnienie stanowi jednąz metod kontrolowanego poczęcia i jest o wiele bardziej popularne aniżeli prokreacja naturalna. Pomimo, że krycie naturalne pozostaje
Bardziej szczegółowoSztuczna inseminacja suk
Sztuczna inseminacja suk PRZYCZYNY WYBORU SZTUCZNEGO UNASIENNIANIA 1. Względy epizootyczne 2. Brak akceptacji samca a. awersja suk do niektórych psów b. suki dominujące nie dopuszczają osobników słabych
Bardziej szczegółowoNATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW OCHRONY (SOO) 1. IDENTYFIKACJA OBSZARU
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
Bardziej szczegółowotel:
Fantom Ginekologiczny Nr ref: SM01303 Informacja produkcie: Fantom ginekologiczny Nowoczesny, pełnowymiarowy symulator przeznaczony do nauki badania ginekologicznego. Posiada zdejmowaną skóra oraz anatomicznie
Bardziej szczegółowoŹródła informacji o inwestycji
Poznań, 26 czerwca 2009 r. Opinia chiropterologiczna w zakresie oddziaływania inwestycji pn.: wybudowanie instalacji termicznego przekształcania odpadów na terenie EC Karolin na siedliska i gatunki nietoperzy,
Bardziej szczegółowoKIERUNEK: PIELEGNIARSTWO; I rok I ο PRZEDMIOT: ANATOMIA (ĆWICZENIA 45h) ĆWICZENIE 1 (01.10.2012) ĆWICZENIE 2 (04.10.2012) ĆWICZENIE 3 (08.10.
KIERUNEK: PIELEGNIARSTWO; I rok I ο PRZEDMIOT: ANATOMIA (ĆWICZENIA 45h) ĆWICZENIE 1 (01.10.2012) - Zapoznanie się z regulaminem i przepisami BHP obowiązującymi na zajęciach. Podstawowe mianownictwo anatomiczne
Bardziej szczegółowo