Źródło: Alcohol Alert, nr 59, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
|
|
- Justyna Podgórska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 tłum. Anna Nowosielska Rok: 2004 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr 59, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Prawie 50% nastolatków uczęszczających do 8. klasy przynajmniej raz w życiu piło alkohol, a ponad 20% przyznaje, że zdarzyło im się upić [1]. Około 20% 8-klasistów i prawie 50% uczniów 12. klasy spożywało alkohol w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem [1]. Wśród 12-klasistów prawie 30% przyznaje się do picia 3 lub więcej razy w miesiącu [2]. Około 30% 12-klasistów bierze udział w intensywnych epizodach upijania się, nazywanych teraz zazwyczaj "piciem napadowym" - oznacza to wypicie w ciągu dwóch tygodni przed badaniem co najmniej 5 drinków pod rząd podczas jednego posiedzenia. Ocenia się, że 20% uczniów zdarzyło się to częściej niż raz [2]. Picie przez młodzież jest nie tylko nielegalne, ale niesie też duże zagrożenie zarówno dla poszczególnych osób, jak i dla społeczeństwa [3]. Na przykład odsetek wypadków drogowych związanych z alkoholem jest większy wśród kierowców między 16. a 20. rokiem życia niż wśród kierowców co najmniej 21-letnich [4]. Dorastający są również podatni na spowodowane alkoholem uszkodzenia mózgu, które mogą pogarszać ich funkcjonowanie w szkole lub w pracy. Picie młodzieży jest oprócz tego związane z większym prawdopodobieństwem nadużywania alkoholu lub uzależnienia od niego w dorosłym życiu. Aby zapobiec powstaniu poważnych problemów alkoholowych u młodzieży między 12. a 20. rokiem życia, niezbędna jest wczesna interwencja. W prezentowanym numerze Alcohol Alert omówiono niektóre z najgroźniejszych skutków picia przez młodzież oraz sposoby zapobiegania i leczenia, które można zastosować, aby wyjść naprzeciw specyficznym potrzebom tej grupy wiekowej. Wypadki i konsekwencje społeczne Picie alkoholu przez młodzież częściej powoduje śmierć młodych ludzi niż wszystkie nielegalne substancje psychoaktywne razem wzięte [5,6]. Poniżej zostały omówione niektóre z najpoważniejszych i najbardziej rozpowszechnionych problemów związanych z alkoholem wśród dorastających. Bardziej szczegółowe omówienie tych problemów dotyczące populacji młodzieży w wieku studentów college u można znaleźć w 58. numerze Alcohol Alert [7]. Picie i prowadzenie samochodu. Wypadki samochodowe są główną przyczyną śmierci młodych ludzi między 15. a 20. rokiem życia [8]. Młodzież należy do grupy zwiększonego ryzyka ze względu na stosunkowo małe doświadczenie w prowadzeniu samochodu [9]. Co więcej, u 1 / 8
2 kierowców przed 21. rokiem życia alkohol w wyższym stopniu niż u starszych osób obniża sprawność prowadzenia samochodu [4,9]. Odsetek śmiertelnych wypadków wśród kierowców pod wpływem alkoholu między 16. a 20. rokiem życia jest ponad dwa razy większy niż wśród pijanych kierowców po 21. roku życia [10]. Samobójstwo. Alkohol wchodzi w interakcje z takimi czynnikami jak depresja i stres oraz łączy się z samobójstwami, które są trzecią najważniejszą przyczyną śmierci wśród osób w wieku od 14 do 25 lat [11, 12]. W jednym z badań 37% intensywnie pijących uczennic 8 klasy przyznało się do prób samobójczych, w porównaniu z 11% niepijących [13]. Napastowanie seksualne. Przypadki napastowania seksualnego, w tym gwałt, zdarzają się najczęściej wśród kobiet w późnym okresie dojrzewania i we wczesnej dorosłości, zwykle na randce [14]. W jednym z badań około 10% studentek szkoły wyższej przyznało, że zostały zgwałcone [5]. Na podstawie badań można też sądzić, że spożycie alkoholu przez napastnika, ofiarę lub obydwoje zwiększa prawdopodobieństwo seksualnego napastowania ze strony znajomego płci męskiej [15]. Ryzykowny seks. Z badań wynika, że spożywanie alkoholu przez dorastających wiąże się z ryzykownym seksem (np. z posiadaniem wielu partnerów seksualnych i z zaniedbywaniem używania prezerwatyw). W tej grupie wiekowej ryzykowny seks często też powoduje negatywne skutki, zwłaszcza niechcianą ciąża i choroby przenoszone drogą płciową, między innymi HIV/AIDS [5]. Według ostatniego badania ryzykowny seks wiąże się z piciem tylko przy określonych dawkach alkoholu. Prawdopodobieństwo stosunku seksualnego zwiększa się przy piciu takiej ilości alkoholu, która osłabia osąd, zmniejsza się natomiast przy piciu większych dawek, które powodują nudności [16]. Wpływ alkoholu na mózg Dorastanie to przejście od dzieciństwa do dorosłości. W tym czasie zachodzą w ciele ważne przemiany, między innymi nagłe zmiany hormonalne i tworzenie nowych sieci w mózgu [17]. Dorastanie jest także czasem szukania nowych doświadczeń oraz podejmowania aktywności, które wymagają dostosowywania się do rówieśników i standardów grupy koleżeńskiej [18, 19]. Te nowe aktywności mogą narażać młodych ludzi na duże ryzyko inicjacji alkoholowej lub kontynuowania picia. Kontakt mózgu z alkoholem w tym okresie może z kolei spowodować przerwanie kluczowych procesów rozwoju mózgu, co może prowadzić do osłabienia funkcji poznawczych, jak również do dalszej eskalacji picia (na ten temat zob. przyp. 17.). Spowodowane alkoholem lekkie osłabienie zdolności uczenia się u dorastających wpływa na akademickie i zawodowe osiągnięcia [17]. W jednym z badań Brown i in. [20] oceniali pamięć krótko- i długoterminową u uzależnionych od alkoholu i nieuzależnionych nastolatków w wieku lat. Młodzież uzależniona od alkoholu miała większe trudności z przypomnieniem sobie po 10-minutowej przerwie słów i prostych wzorów geometrycznych. W tym i w podobnych badaniach [21, 22] problemy z pamięcią najczęściej występowały wśród tych dorastających uczęszczających na terapię, którzy przejawiali symptomy związane z odstawieniem alkoholu [20]. Pojawienie się takich objawów ogólnie wskazuje na ustalony wzorzec intensywnego picia. Fakt, że występują one u młodych ludzi wskazuje, jak potrzebna jest wczesna interwencja, tak aby we wczesnym wieku można było zapobiegać piciu i ewentualnie je zwalczać. 2 / 8
3 Chociaż po zakończeniu okresu wczesnej dorosłości ryzykowne picie zdarza się rzadziej [23], to spowodowane alkoholem uszkodzenia mózgu mogą pozostać. Osłabienie pamięci zostało stwierdzone u dorosłych szczurów, które w okresie dojrzewania były narażone na alkohol [17]. Oprócz tego wyspecjalizowane techniki obrazowania ujawniły zmiany w strukturze mózgów u 17-latków, u których występowały intelektualne i behawioralne deficyty, spowodowane alkoholem. Szczególnie hipokamp część mózgu ważna dla uczenia się i zapamiętywania - był mniejszy u uzależnionych od alkoholu uczestników badania niż u nieuzależnionych [24]. Dorastający, którzy zaczęli pić we wcześniejszym wieku, mieli proporcjonalnie mniejsze zwoje hipokampa w porównaniu z tymi, którzy zaczęli pić później[24], co pozwala przypuszczać, że różnice te były spowodowane alkoholem. Związek wczesnego picia z uzależnieniem od alkoholu Picie alkoholu w młodym wieku może nieść długotrwałe skutki. Osoby, które zaczynają pić przed 15. rokiem życia, uzależniają się w cztery razy częściej w porównaniu z zaczynającymi pić w wieku 20 lat lub później [25]. Nie jest jasne, czy rozpoczęcie picia w młodym wieku rzeczywiście powoduje alkoholizm, czy po prostu wskazuje na istniejącą podatność wobec zaburzeń związanych ze spożywaniem alkoholu [26]. Na przykład zarówno picie w młodym wieku jak i alkoholizm wiążą się z takimi cechami osobowości jak duża skłonność do impulsywnego działania oraz do szukania nowych doświadczeń i doznań [27]. Niektóre dane pozwalają sądzić, że do związku wczesnego picia z późniejszym alkoholizmem mogą się przyczyniać czynniki genetyczne [28, 29]. Jednak także czynniki środowiskowe mogą odgrywać pewną rolę, zwłaszcza w rodzinach alkoholowych, gdzie dzieci wcześnie mają możliwość picia ze względu na łatwiejszy dostęp w domu do alkoholu, akceptację rodziny wobec picia i brak kontroli ze strony rodziców [27, 26]. Zapobieganie i leczenie Ze względu na bezpośrednie i długotrwałe zagrożenia związane z piciem alkoholu przez dorastających potrzebne są skuteczne programy prewencyjne i terapeutyczne. Aby rozwinąć takie programy, konieczne są z kolei badania nad indywidualnymi, społecznymi i środowiskowymi czynnikami, które przyczyniają się do inicjacji alkoholowej i eskalacji picia. Należy zauważyć, że zapobieganie zaburzeniom związanym z nadużywaniem alkoholu oraz rozpoznawanie ich u młodzieży wymaga innych sposobów przesiewania, oceny i leczenia niż stosowane u dorosłych [30, 31]. Chociaż np. odsetek nawrotów po leczeniu uzależnienia od alkoholu jest podobny u osób dorosłych i u dorastających, to czynniki społeczne, takie jak presja rówieśników, u tych drugich odgrywają znacznie większą rolę [31]. Czynniki indywidualne, między innymi zaburzenia zachowania [32] w dzieciństwie lub występowanie w rodzinie zaburzeń związanych z piciem alkoholu, [33] mogą pomóc wyróżnić młodych ludzi o wysokim czynniku ryzyka i zasugerować sposób interwencji. Na podstawie wyników badań można przypuszczać, że najpewniejszym predyktorem picia przez młodego człowieka jest spożywanie alkoholu przez jego przyjaciół [32, 34]. Często interwencje oparte na tych badaniach ukierunkowuje się więc na odpowiednie umiejętności behawioralne, takie jak zdolność właściwego reagowania wobec presji rówieśników, a także na wiedzę, postawy i intencje dotyczące spożywania alkoholu [35]. Pozytywne przekonania na temat skutków alkoholu i społecznej akceptacji picia zachęcają dorastających do rozpoczynania i kontynuowania picia. Niemniej młodzież często przecenia to, ile rówieśnicy piją oraz jak 3 / 8
4 pozytywne postawy mają wobec picia. Dlatego większość programów prewencyjnych obejmuje edukację na temat norm społecznych i odwołuje się do danych empirycznych, które mają pomóc zwalczyć błędne poglądy na temat zwyczajów rówieśników związanych z piciem oraz postaw wobec alkoholu [36, 35]. Czynniki rodzinne, takie jak relacje między rodzicem a dzieckiem, sposoby utrzymywania dyscypliny, komunikacja, monitorowanie i nadzorowanie oraz zaangażowanie rodziców, również wywierają duży wpływ na spożywanie alkoholu przez młodzież [37, 38]. W związku z tym rozwijane były programy profilaktyczne dla młodzieży realizowane przy zaangażowaniu rodziny. Jednym z nich był Iowa s Strenghtening Families Program, który istotnie wpływał na opóźnienie inicjacji alkoholowej, polepszając umiejętności rodziców i więzi rodzinne [37]. Dobroczynne skutki tego programu dla zaangażowania uczniów w picie alkoholu wciąż były widoczne 4 lata po interwencji [39]. Niektóre programy zakładające zaangażowanie szkoły są skierowane do dorastających, którzy już zaczęli pić. Wstępne badania pokazują, że obiecujące są też programy motywacyjne, realizowane przy współudziale szkół wyższych, które zachęcają osoby pijące problemowo do zmiany [30]. Polityka i strategie społeczne Innym ważnym czynnikiem w piciu nieletnich jest stopień dostępności alkoholu, czyli to, ile wysiłku trzeba włożyć, aby go zdobyć; czynnik ten jest zdeterminowany geograficznie, ekonomicznie i społecznie [40, 35]. W związku z tym, interwencjom skierowanym do indywidualnych osób muszą towarzyszyć zmiany w polityce, które pomogą ograniczyć dostęp młodzieży do alkoholu i zmniejszą szkodliwe skutki utrwalonego picia [35]. Ocenia się na przykład, że podniesienie minimalnego legalnego wieku picia alkoholu we wszystkich stanach do 21 lat spowodowało od 1975 do 2000 r. ocalenie istnień ludzkich [8]. Oprócz tego wszystkie stany wprowadziły obecnie prawo zerowej tolerancji, według którego legalny poziom alkoholu we krwi u osób przed 21. rokiem życia wynosi 0,00 lub 0,02% [41]. Polityka ta wiąże się z 20% spadkiem liczby śmiertelnych wypadków mających miejsce nocą z udziałem jednego samochodu wśród kierowców przed 21. rokiem życia [42, 43]. Opisane wyżej przepisy dotyczące picia i prowadzenia pojazdów zostały wprowadzone ze względu na brak poprawy w wyniku egzekwowania istniejącego dotąd prawa. Skuteczność takich metod można podnieść, jeśli zostaną zintegrowane ze strategiami realizowanymi w społecznościach, zakładającymi współpracę lokalnych agend rządowych, organów egzekwowania prawa, liderów biznesu i organizacji tworzonych oddolnie przez obywateli [35]. Communities Mobilization for Change on Alcohol (CMCA) jest przykładem programu społecznego, który ma na celu zmiany w polityce zmniejszające dostęp młodzieży do komercyjnych i społecznych źródeł alkoholu [44, 35]. W społecznościach, które zaadaptowały ten program, aresztowanie młodzieży w wieku lat za picie i prowadzenie zdarza się znacząco rzadziej niż w społecznościach sąsiednich [45]. Wszechstronne interwencje. Projekt Northland jest przykładem skutecznej, wszechstronnej interwencji, zapobiegającej piciu alkoholu lub zmniejszającej spożycie wśród nieletnich, która obejmowała rodzinę, szkołę i członków społeczności. Aby określić skuteczność programu, naukowcy zaczęli badać uczniów 6 klasy. Po 3 latach częstość spożywania alkoholu wśród 8-klasistów była mniejsza w społecznościach, gdzie przeprowadzono interwencję, niż w 4 / 8
5 porównywanych. Dotyczyło to szczególnie uczniów, którzy nie zaczęli jeszcze pić, gdy program się zaczynał [46]. Podczas następnych 2 lat przeprowadzano tylko minimalne interwencje - między tymi dwiema grupami uczniów zniknęły wówczas różnice w zmiennych dotyczących spożywania alkoholu. Gdy jednak w klasach 11. i 12. Projekt Northland został wznowiony, wywarło to istotny pozytywny wpływ na skłonność uczniów do spożywania alkoholu i do picia napadowego. Podsumowując: wyniki te wskazują, że kontynuowanie działań profilaktycznych dostosowanych do wieku odbiorców skutecznie opóźnia rozpoczęcie spożywania alkoholu przez nieletnich lub ogranicza picie [47]. Spożywanie alkoholu przez nieletnich - komentarz dyrektora NIAAA dr. med. Ting-Kai Li Bezpośrednie i długotrwałe zagrożenia związane z piciem dorastających wskazują na potrzebę skutecznych programów profilaktycznych i leczniczych. Badania na ten temat są najwyższym priorytetem NIAAA. Wynika z nich, że na picie przez nieletnich wpływ wywierają czynniki genetyczne, biologiczne, rozwojowe i środowiskowe. Naukowcy odkryli, że zróżnicowanie jest istotnym aspektem problemów alkoholowych we wszystkich grupach wiekowych, stanowi więc kluczowy przedmiot dociekań w badaniach na temat alkoholu. Na przykład jeśli chodzi o odsetek absorbowanego, dystrybuowanego i usuwanego z organizmu alkoholu (farmakokinetyka) zmienność międzyosobnicza jest trzy-, czterokrotna, a dwu-, trzykrotna w przypadku wrażliwości mózgu na skutki konkretnego stężenia alkoholu (farmakodynamika). Wyjaśnienie przyczyn leżących u podłoża tej zmienności, zarówno genetycznych, jak i niegenetycznych, powinno pozwolić na zrozumienie wzorców i epizodów picia u nieletnich. Dzięki strategiom prewencyjnym i interwencyjnym skierowanym do poszczególnych osób, do rodziny, szkoły i społeczności chcemy dostarczać wiedzę i zmieniać postawy, tak aby wzmocnić przekonanie, że picie nieletnich jest czymś niedopuszczalnym. Chcemy również wzmocnić szacunek młodych ludzi do samych siebie, ich osobistą motywację i tworzenie tożsamości, aby mogli wziąć odpowiedzialność za własne zdrowie, dokonując świadomych, rozważnych i zdrowych wyborów dotyczących spożywania alkoholu. Różne narzędzia interwencyjne przyniosły pozytywne zmiany behawioralne w piciu nieletnich. W dalszych badaniach będziemy śledzili liczne grono młodych ludzi od dzieciństwa poprzez lata w college u, w różnych miejscach i w różnych okolicznościach, aby określić, czy interwencje te są trwale i czy dadzą się zastosować na szeroką skalę. Znalezienie trwałych rozwiązań dla tak skomplikowanego problemu nie będzie proste, ale jesteśmy przeświadczeni, że podejmując próby rzetelnych badań, uda nam się odpowiedzieć na to wyzwanie. tłum. Anna Nowosielska BIBLIOGRAFIA: [1] Johnston, L.D.; O Malley, P.M.; and Bachman, J.G. Monitoring the Future: National Results on Adolescent Drug Use. Overview of Key Findings, NIH Pub. No Bethesda, MD: National Institute on Drug Abuse (NIDA, [2] Johnston, L.D.; O Malley, P.M.; and Bachman, J.G. Monitoring the Future: National Survey Results on Drug Use, Vol. II: College Students and Adults Ages NIH Pub. No Bethesda, MD: NIDA, / 8
6 [3] O Malley, P.M.; Johnston, L.D.; and Bachman, J.G. Alcohol use among adolescents. Alcohol Health & Research World 22(2):85-93, [4] Zador, P.L.; Krawchuk, S.A.; and Voas, R.B. Driver-related relative risk of driver fatalities and driver involvement in fatal crashes in relation to driver age and gender: An update using 1996 data. Journal of Studies on Alcohol 61(3): , [5] Grunbaum, J.A.; Kann, L.; Kinchen, S.A.; et al. Youth risk behavior surveillance: United States, MMWR: Morbidity and Mortality Weekly Report 51(SS0 4): 1-62, [6] Young, S.E.; Corley, R.P.; Stallings, M.C.; et al. Substance use, abuse and dependence in adolescence: Prevalence, symptom profiles and correlates. Drug and Alcohol Dependence 68(3): , [7] National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA). Changing the culture of campus drinking. Alcohol Alert No. 58. Rockville, MD: NIAAA, [8] National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA). Traffic Safety Facts 2000: Young Drivers. DOT HS Washington, DC: NHTSA, [9] National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA). Alcohol and transportation safety. Alcohol Alert No. 52. Rockville, MD: NIAAA, [10] Yi, H.Y.; Williams, G.D.; and Dufour, M.C. Trends in Alcohol-Related Fatal Crashes, United States, Surveillance Report No. 56. Bethesda, MD: NIAAA, [11] Anderson, R.N. Deaths: Leading Causes for National Vital Statistics Reports 49(11). DHHS Pub. No. PHS Hyattsville, MD: Centers for Disease Control and Prevention, [12] Garlow, S.J. Age, gender, and ethnicity differences in patterns of cocaine and ethanol use preceding suicide. American Journal of Psychiatry 159(4): , [13] Windle, M.; Miller-Tutzauer, C.; and Domenico, D. Alcohol use, suicidal behavior, and risky activities among adolescents. Journal of Research on Adolescence 2(4): , [14] Abbey, A.; Zawacki, T.; Buck, P.O.; et al. Alcohol and sexual assault. Alcohol Research & Health 25(1):43-51, [15] Abbey, A. Alcohol-related sexual assault: A common problem among college students. Journal of Studies on Alcohol (Suppl. 14): , [16] Sen, G. Does alcohol increase the risk of sexual intercourse among adolescents? Evidence from the NLSY97. Journal of Health Economics 21: , [17] Spear, L. Adolescent brain and the college drinker: Biological basis of propensity to use and misuse alcohol. Journal of Studies on Alcohol (Suppl. 14):71-81, [18] Cloninger, C.R.; Sigvardsson S.; and Bohman, M. Childhood personality predicts alcohol abuse in young adults. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 12(4): , [19] Baumrind, D. A developmental perspective on adolescent risk-taking behavior in contemporary America. In: Damon, W., ed. Adolescent Social Behavior and Health. San Francisco: Jossey-Bass, pp [20] Brown, S.A.; Tapert, S.F.; Granholm, E.; and Delis, D.C. Neurocognitive functioning of adolescents: Effects of protracted alcohol use. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 24(2): , [21] Tapert, S.F., and Brown, S.A. Neuropsychological correlates of adolescent substance abuse: Four-year outcomes. Journal of the International Neuropsychological Society 5(6): , [22] Tapert, S.F.; Brown, G.G.; Kindermann, S.S.; et al. fmri measurement of brain dysfunction in alcohol-dependent young women. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 6 / 8
7 25(2): , [23] Johnston, L.D.; O Malley, P.M.; and Bachman, J.G. (December 16, 2002). Ecstasy use among American teens drops for the first time in recent years and overall drug and alcohol use also decline in the year after 9/11. University of Michigan News and Information Services: Ann Arbor, MI [Online]. Available: [24] De Bellis, M.D.; Clark, D.B.; Beers, S.R.; et al. Hippocampal volume in adolescent-onset alcohol use disorders. American Journal of Psychiatry 157(5): , [25] Grant, B.F., and Dawson, D.A. Age of onset of alcohol use and its association with DSM-IV alcohol abuse and dependence: Results from the National Longitudinal Alcohol Epidemiologic Survey. Journal of Substance Abuse 9: , [26] Dawson, D.A. The link between family history and early onset alcoholism: Earlier initiation of drinking or more rapid development of dependence? Journal of Studies on Alcoholism 61(5): , [27] Rose, R.J. A developmental behavior-genetic perspective on alcoholism risk. Alcohol Health & Research World 22(2): , [28] Virkkunen, M., and Linnoila, M. Serotonin in early-onset alcoholism. In: Galanter, M., ed. Recent Developments in Alcoholism. Vol 13: Alcohol and Violence. New York: Plenum Press, pp [29] Kono, Y.; Yoneda, H.; Sakai, T.; et al. Association between early-onset alcoholism and the dopamine D2 receptor gene. American Journal of Medical Genetics (Neuropsychiatric Genetics) 74(2): , [30] Brown, S.A. Facilitating change for adolescent alcohol problems: A multiple options approach. In: Wagner, E.F., and Waldron, H.B., eds. Innovations in Adolescent Substance Abuse Interventions. New York: Pergamon, pp [31] Brown, S.A., and D Amico, E.J. Outcomes of alcohol treatment for adolescents. In: Galanter, M., ed. Research Developments in Alcoholism, Vol. 15: Services Research in the Era of Managed Care. New York: Kluwer Academic/Plenum, pp [32] Deas, D., and Thomas, S.E. Comorbid psychiatric factors contributing to adolescent alcohol and other drug use. Alcohol Research & Health 26(2): , [33] Grant, B.F. The impact of a family history of alcoholism on the relationship between age at onset of alcohol use and DSM-IV alcohol dependence. Alcohol Health & Research World 22(2): , [34] Weitzman, E.R.; Nelson, T.F.; and Wechsler, H. Taking up binge drinking in college: The influences of person, social group, and environment. Journal of Adolescent Health 32(1):26-35, [35] Komro, K.A., and Toomey, T.L. Strategies to prevent underage drinking. Alcohol Research & Health 26(1):5-14, [36] Baer, J.S. Student factors: Understanding inpidual variation in college drinking. Journal of Studies on Alcohol (Suppl. 14):40-53, [37] Spoth, R.; Redmond, C.; and Lepper, H. Alcohol initiation outcomes of universal family-focused preventive interventions: One- and two-year follow-ups of a controlled study. Journal of Studies on Alcohol (Suppl. 13): , [38] Resnick, M.D.; Bearman, P.S.; Blum, R.W.; et al. Protecting adolescents from harm: Findings from the National Longitudinal Study on Adolescent Health. JAMA: Journal of the American Medical Association 278(10): , [39] Spoth, R.L.; Redmond, C.; and Shin, C. Randomized trial of brief family interventions for general populations: Adolescent substance use outcomes 4 years following baseline. Journal of Consulting and Clinical Psychology 69(4): , / 8
8 [40] D Amico, E.J.; Barnett, N.P.; Monti, P.M.; et al. Does alcohol use mediate the association between alcohol evaluations and alcohol-related problems in adolescents? Psychology of Addictive Behaviors 16(2): , [41] Lacey, J.H.; Jones, R.K.; and Wiliszowski, C.H. Zero Tolerance for Youth: Four States Experience. DOT HS Washington, DC: NHTSA, [42] Hingson, R.; Heeren, T.; and Winter, M. Lower legal blood alcohol limits for young drivers. Public Health Reports 109(6): , [43] Hingson, R.; McGovern, T.; Howland, J.; et al. Reducing alcohol-impaired driving in Massachusetts: The Saving Lives Program. American Journal of Public Health 86(6): , [44] Wagenaar, A.C.; Murphy, D.M.; Gehan, J.P.; et al. Communities Mobilizing for Change on Alcohol: Outcomes from a randomized community trial. Journal of Studies on Alcohol 61:85-94, [45] Wagenaar, A.C.; Murray, D.; Toomey, T. Communities Mobilizing for Change on Alcohol (CMCA): Effects of a randomized trial on arrests and traffic crashes. Addiction 95: , [46] Perry, C.L.; Williams, C.L.; Veblen-Mortenson, S.; et al. Project Northland: Outcomes of a communitywide alcohol use prevention program during adolescence. American Journal of Public Health 86(7): , [47] Perry, C.L.; Williams, C.L.; Komro, K.A.; et al. Project Northland: Long-term outcomes of community action to reduce alcohol use. Health Education Research 17(1): , / 8
W Stanach Zjednoczonych, każdego dnia, dzieci poniżej 16. roku życia wypije swój pierwszy łyk alkoholu:
tłum. Magdalena Wasińska Rok: 2006 Czasopismo: www.niaaa.nih.gov Numer: Rodzina Alkohol jest najczęściej wybieranym przez dzieci i dorastającą młodzież środkiem psychoaktywnym: - Przed ukończeniem 18 roku
tłum. Katarzyna Kurza Rok: 2002 Czasopismo: Alcohol Alert Numer:
tłum. Katarzyna Kurza Rok: 2002 Czasopismo: Alcohol Alert Numer: Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak powszechnym i destrukcyjnym zjawiskiem jest picie alkoholu w kampusach college ów. Rozmiary
Źródło: Alcohol Alert, nr: 34, Październik 1996, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
tłum. Anna Tabaczyńska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 11 Źródło: Alcohol Alert, nr: 34, Październik 1996, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Celem
Miejsce profilaktyki uzależnień w ochronie zdrowia
Miejsce profilaktyki uzależnień w ochronie zdrowia Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Zagadnienia 1. Ryzyko jako punkt odniesienia 2. Poziomy i granice profilaktyki 3.
266 milionów dorosłych Europejczyków pije średnio dziennie alkohol w ilości nieprzekraczającej 20g (kobiety) lub 40g (mężczyźni), Ponad 58 milionów
266 milionów dorosłych Europejczyków pije średnio dziennie alkohol w ilości nieprzekraczającej 20g (kobiety) lub 40g (mężczyźni), Ponad 58 milionów dorosłych (15 %) przekracza ten poziom; 20 milionów (6
Źródło: Alcohol Alert, nr: 37, Lipiec 1997, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
tłum. Monika Lewicka Rok: 1999 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 3 Źródło: Alcohol Alert, nr: 37, Lipiec 1997, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Pomimo przepisów
Slick Tracy Home Team (PDD) and Amazing Alternatives (FM) programmes
11/30/16 SHARING THE SHARING THE RESULTS LOOKING HOW TO REDUCE ALCOHOL RESULTS RELATED RARHAHARM - FINAL CONFERENCE Slick Tracy Home Team (PDD) and Amazing Alternatives (FM) programmes Katarzyna Okulicz-Kozaryn
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet Risk factors of alcohol use disorders in females Monika Olejniczak Wiadomości Psychiatryczne; 15(2): 76 85 Klinika Psychiatrii Dzieci i
Źródło: Alcohol Alert, nr: 67, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
tłum. Magdalena Wasińska Rok: 2006 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr: 67, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Dlaczego nastolatki piją?
Pozytywna profilaktyka w szkole naszych marzeń. Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w W-wie
Pozytywna profilaktyka w szkole naszych marzeń Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w W-wie Szkoła jako wyzwanie Rosnące oczekiwania dotyczące wysokiego poziomu: Nauczania Wychowania
Szkodliwy wpływ alkoholu na umysł młodego człowieka
Szkodliwy wpływ alkoholu na umysł młodego człowieka Wiek pierwszego zetknięcia się z alkoholem z roku na rok obniża się. Nieodwracalne zmiany w funkcjonowaniu, uszkodzenie procesów rozwojowych, problemy
Źródło: Alcohol Alert, nr: 68, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
tłum. Magdalena Wasińska Rok: 2006 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr: 68, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Zbyt często w dzisiejszych
Wprowadzenie. Bibliografia
Profilaktyka Profilaktyczna, Program Domowych Detektywów. Aktualnie w bazie jest prezentowanych sześć programów. Polskie programy profilaktyczne rekomendowane przez EDDRA były prezentowane w Serwisie Informacyjnym
Oferta Miejskiego Centrum Profilaktyki Uzależnień w Krakowie. Kraków, 17 listopada 2016 roku
Oferta Miejskiego Centrum Profilaktyki Uzależnień w Krakowie Kraków, 17 listopada 2016 roku Działalność profilaktyczna Prowadzenie warsztatów szkoleniowych dla dzieci i młodzieży, uczniów krakowskich szkół.
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gminie Miejskiej Skórcz w 2015 roku
Załącznik nr 1 do uchwały Nr III/.../2014 Rady Miejskiej w Skórczu z dnia 29 grudnia 2014 Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gminie Miejskiej Skórcz w 2015 roku Cele:
PROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI
PROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY Tematy szkolenia PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI Wykład 2 godz. - Podejście do rozwoju psychicznego w kontekście
Projekt zmian Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 262 / 5237 / 17 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 17 stycznia 2017 r. Projekt zmian Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
UCHWAŁA NR XV/144/2015 RADY MIEJSKIEJ W NOWEJ DĘBIE. z dnia 30 grudnia 2015 r.
UCHWAŁA NR XV/144/2015 RADY MIEJSKIEJ W NOWEJ DĘBIE z dnia 30 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2016 Na podstawie art.18
STYLE SPOŻYWANIA ALKOHOLU PRZEZ STUDENTÓW LUBELSKICH UCZELNI WYŻSZYCH ORAZ ICH OPINIE DOTYCZACE WYBRANYCH ASPEKTÓW PROBLEMATYKI ALKOHOLOWEJ
ROCZNIKI NAUK O RODZINIE Tom 1(56) 2009 HANNA KARAKUŁA STYLE SPOŻYWANIA ALKOHOLU PRZEZ STUDENTÓW LUBELSKICH UCZELNI WYŻSZYCH ORAZ ICH OPINIE DOTYCZACE WYBRANYCH ASPEKTÓW PROBLEMATYKI ALKOHOLOWEJ Zagrożenia
WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska
WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2015: zjednoczenie wysiłków społeczeństwa i administracji publicznej prowadzące do zmniejszenia nierówności i poprawy
Wychowanie do życia w rodzinie
Wychowanie do życia w rodzinie SZKOŁA PODSTAWOWA Wychowanie do życia w rodzinie w szkole podstawowej 1 czy jak na Zachodzie? Czy są uzasadnione obawy wielu rodziców wobec nacisku niektórych środowisk i
Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ MIASTA WROCŁAW ESPAD
Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ MIASTA WROCŁAW EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU
Źródło: Alcohol Alert, nr: 20, Kwiecień 1993, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
tłum. Anna Tabaczyńska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 9 Źródło: Alcohol Alert, nr: 20, Kwiecień 1993, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Pojęcie
PROGRAM PROFILAKTYKI Zespołu Szkół Zawodowych w Lublińcu
PROGRAM PROFILAKTYKI Zespołu Szkół Zawodowych w Lublińcu Profilaktyka jest chronieniem człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowaniem na nie. Jej celem jest ochrona człowieka, ucznia, wychowanka
Profilaktyka uzależnień?
Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Krzysztof Ostaszewski Profilaktyka uzależnień? Co to jest profilaktyka? Profilaktyka to zapobieganie problemom zanim one wystąpią Dlatego, profilaktyka ma
Źródło: Alcohol Alert, nr: 31, Styczeń 1996, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
tłum. Michał Sacewicz Rok: 1999 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 3 Źródło: Alcohol Alert, nr: 31, Styczeń 1996, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Prowadzenie
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI im. gen. DEZYDEREGO CHŁAPOWSKIEGO W BOJANOWIE. PODSTAWY PRAWNE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Podstawę do szkolnego programu profilaktyki stanowią następujące akty prawne:
Publikacja wydana staraniem Instytutu Psychologii WNHiP Uniwersytetu Wrocławskiego
Recenzent: prof. dr hab. Zygfryd Juczyński Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Anna Kaniewska Korekta: Joanna Barska Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar
SYSTEM ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH W POLSCE
SYSTEM ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH W POLSCE Panel dyskusyjny. Poznań 25.11.2016 Jakub Kołodziejczyk Jakie są atuty i ograniczenia działań profilaktycznych wobec dzieci i młodzieży realizowanych w Polsce?
RAMOWY PLAN PRACY WYCHOWAWCZEJ w Technicznych Zakładach Naukowych opracowany przez Zespół Wychowawczy KLASA I. Kształtowanie poczucia więzi klasowej
RAMOWY PLAN PRACY WYCHOWAWCZEJ w Technicznych Zakładach Naukowych opracowany przez Zespół Wychowawczy Główne kierunki Organizacja zespołu klasowego Integracja społeczności klasowej KLASA I Zapoznanie z
Granice tolerancji w zakresie jakości - kres czy początek wysokich standardów?
Granice tolerancji w zakresie jakości - kres czy początek wysokich standardów? Marcin Makowski Head of Centralized Monitoring, AstraZeneca, TransCelerate RBM Workstream O autorze Szef jednostki centralnego
GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2009
Załącznik do Uchwały Nr 172 Rady Miejskiej w Tuszynie z dnia 17 marca 2009r. I. Wstęp. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2009 Gminny program profilaktyki i rozwiązywania
Aneks do Programu Wychowawczo Profilaktycznego Szkoły Podstawowej im. Jana Długosza w Piekarach opracowany na podstawie
Aneks do Programu Wychowawczo Profilaktycznego Szkoły Podstawowej im. Jana Długosza w Piekarach opracowany na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 2018 r. zmieniającego
Wybrane programy profilaktyczne
Wybrane programy profilaktyczne Program UNPLUGGED Ogólne informacje na temat programu Program Przeciwdziałania Przyjmowaniu Substancji Uzależniających przez Uczniów Unplugged opracowany został w ramach
Janusz Sierosławski UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ W 2015 r.
Janusz Sierosławski UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ W 215 r. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU I NARKOTYKÓW ESPAD Badanie zostało wykonane przez
Depresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień
Depresja a uzależnienia Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Alkoholizm w chorobach afektywnych Badania NIMH* (1990) (uzależnienie + nadużywanie) Badania II Kliniki
Źródło: Alcohol Alert, nr: 30, Październik 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov
tłum. Magdalena Ślósarska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 7 Źródło: Alcohol Alert, nr: 30, Październik 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Diagnozowanie
Załącznik nr 2 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
Załącznik nr 2 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI 1 1. Szkoła prowadzi systematyczną działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i profilaktyczną wśród uczniów, ich rodziców oraz nauczycieli, wychowawców
GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA ROK 2017
Załącznik do Uchwały Nr. Rady Gminy Zabrodzie z dnia..2016 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA ROK 2017 I. WSTĘP Narkomania jest jednym z najpoważniejszych problemów społecznych ostatnich
Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na 2014 rok
Załącznik do uchwały RG Nr.. dnia Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na 2014 rok WSTĘP Narkomania jest zjawiskiem ogólnoświatowym. Powstaje na podłożu przeobrażeń zachodzących we współczesnym cywilizowanym
Projekt z dnia 25 czerwca 2015 r. z dnia... 2015 r.
Projekt z dnia 25 czerwca 2015 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia... 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej,
w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2018
UCHWAŁA NR XLIV/345/2018 RADY GMINY GNIEWINO z dnia 23 stycznia 2018r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2018
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY DLA ZESPOŁU SZKÓŁ CENTRUM EDUKACJI W PŁOCKU NA ROK SZKOLNY 2011/2012
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY DLA ZESPOŁU SZKÓŁ CENTRUM EDUKACJI W PŁOCKU NA ROK SZKOLNY 2011/2012 Działania wychowawcze, edukacyjne, informacyjne i zapobiegawcze zawarte w szkolnym Programie Profilaktycznym
Zanim pojawią się zachowania problemowe/ ryzykowne - profilaktyka uniwersalna. Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Zanim pojawią się zachowania problemowe/ ryzykowne - profilaktyka uniwersalna Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Stare i nowe zachowania ryzykowne Alkohol, tytoń Narkotyki
UCHWAŁA NR XXX/275/13 RADY MIEJSKIEJ W BIERUTOWIE. z dnia 24 stycznia 2013 r.
UCHWAŁA NR XXX/275/13 RADY MIEJSKIEJ W BIERUTOWIE w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta i Gminy Bierutów
UCHWAŁA NR 67/XVIII/2015 RADY GMINY OPATÓW. z dnia 30 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2016 rok
UCHWAŁA NR 67/XVIII/2015 RADY GMINY OPATÓW z dnia 30 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2016 rok Na podstawie art. 18, ust.2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca
GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE ZARSZYN NA ROK 2015
Załącznik do Uchwały Nr III/13/2014 z dnia 30 grudnia 2014 r. Rady Gminy Zarszyn GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE ZARSZYN NA ROK 2015 I. WPROWADZENIE Zgodnie
U C H W A Ł A nr XLI/239/14 RADY MIEJSKIEJ GMINY LUBOMIERZ z dnia 26 lutego 2014 roku
U C H W A Ł A nr XLI/239/14 RADY MIEJSKIEJ GMINY LUBOMIERZ z dnia 26 lutego 2014 roku w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii na rok 2014
PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES
STAROSTWO POWIATOWE W ŚWIDNICY WYDZIAŁ ZDROWIA 2007 r. Opracowała Barbara Świętek PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES UMOŻLIWIAJĄCY JEDNOSTKOM, GRUPOM, SPOŁECZNOŚCIĄ ZWIĘKSZENIE KONTROLI NAD WŁASNYM ZROWIEM I JEGO
Socjokulturowe aspekty spożycia alkoholu w Polsce
Socjokulturowe aspekty spożycia alkoholu w Polsce Dr hab. n. med. Maciej Pilecki Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Katedry Psychiatrii UJ CM Za panowania Augusta III kraj cały nie wytrzeźwiał jeszcze
Działania Samorządu Województwa Łódzkiego w obszarze przeciwdziałania uzależnieniom i przemocy
Działania Samorządu Województwa Łódzkiego w obszarze przeciwdziałania uzależnieniom i przemocy konferencja prasowa Łódź, 08 kwietnia 2016 r. DOKUMENTY STRATEGICZNE W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ W PRZEDMIOCIE
PODSTAWA PRAWNA : Działalność wychowawcza, edukacyjna, informacyjna i profilaktyczna szkoły w celu przeciwdziałania narkomanii.
Strategia działań wychowawczych, zapobiegawczych i interwencyjnych w Katolickim Zespole Edukacyjnym - Publicznej Katolickiej Szkole Podstawowej im. św. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego w Ostrowcu Świętokrzyskim
,,BĄDŹ CZUJNY, NIE ULEGAJ NAŁOGOM
,,BĄDŹ CZUJNY, NIE ULEGAJ NAŁOGOM UZALEŻNIENIE UZALEŻNIENIE TO NABYTA SILNA POTRZEBA WYKONYWANIA JAKIEJŚ CZYNNOŚCI LUB ZAŻYWANIA JAKIEJŚ SUBSTANCJI. WSPÓŁCZESNA PSYCHOLOGIA TRAKTUJE POJĘCIE UZALEŻNIENIA
PROGRAM PROFILAKTYKI W BURSIE NR 6 W WARSZAWIE na rok szkolny 2016/ /2018
PROGRAM PROFILAKTYKI W BURSIE NR 6 W WARSZAWIE na rok szkolny 2016/2017 2017/2018 Podstawa prawna 1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.); 2. Ustawa
w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy Dąbrowa na 2011 rok
Uchwała Nr VI/32/11 Rady Gminy Dąbrowa z dnia 17 marca 2011 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy Dąbrowa na 2011 rok Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy
GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2017 rok
Projekt GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2017 rok 1. Postanowienia ogólne ROZDZIAŁ I Prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych
GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII DLA MIASTA JAROSŁAWIA NA ROK
GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII DLA MIASTA JAROSŁAWIA NA ROK 2014-2016 WSTĘP Problem zażywania środków psychoaktywnych przez młodzież jest jednym z głównych problemów społecznych zarówno w Polsce
Ryzykowne zachowania seksualne aspekt medyczny
Konferencja naukowa Wychowanie seksualne w szkole cele, metody, problemy. Lublin, 10 marca 2014 r. Ryzykowne zachowania seksualne aspekt medyczny dr n.med Ewa Baszak-Radomańska Gabinety TERPA ryzykowne
Wybrane programy profilaktyczne
Wybrane programy profilaktyczne Program Wzmacniania Rodziny Ogólne informacje na temat programu Program Wzmacniania Rodziny jest polską adaptacją amerykańskiego Strenghening Family Program Adaptacja została
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. BOLESŁAWA PRUSA W SKIERNIEWICACH 2016/2017 Szkolny Program Profilaktyki został pozytywnie zaopiniowany przez Radę Pedagogiczną Liceum Ogólnokształcącego
UCHWAŁA NR VI / 27 / 2011 RADY GMINY CZERNIKOWO. z dnia 22 lutego 2011 r.
UCHWAŁA NR VI / 27 / 2011 RADY GMINY CZERNIKOWO z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii Na podstawie art.
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. ZSO II Liceum Ogólnokształcące im. J. K. Korzeniowskiego w Rumi
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZSO II Liceum Ogólnokształcące im. J. K. Korzeniowskiego w Rumi Szkolny program profilaktyki II Liceum Ogólnokształcącego jest procesem zmierzającym do: wspierania rozwoju
Priorytety promocji zdrowia psychicznego dla Powiatu Kieleckiego na lata 2012 2015
Załącznik nr 1 do Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego Powiatu Kieleckiego na lata 2012-2015 Priorytety promocji zdrowia psychicznego dla Powiatu Kieleckiego na lata 2012 2015 Na podstawie Rozporządzenia
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Źródło: Alcohol Alert, nr: 29, Lipiec 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
tłum. Katarzyna Kurza Rok: 1999 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 3 Źródło: Alcohol Alert, nr: 29, Lipiec 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Wypowiedź Minister
GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA ROK 2014
Załącznik do Uchwały Nr XXVIII.316.2013 Rady Miejskiej w Białej z dnia 30 grudnia 2013r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA ROK 2014
ALKOHOLIZM. jako kwestia społeczna. Anna Siry
ALKOHOLIZM jako kwestia społeczna Anna Siry Czym jest alkoholizm? Zespół uzależnienia od alkoholu Choroba demokratyczna Chroniczna, postępująca i potencjalnie śmiertelna choroba Podstawowe pojęcia związane
Źródło: Alcohol Alert, nr: 66, lipiec 2005, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov
tłum. Magdalena Prokop Rok: 2005 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr: 66, lipiec 2005, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov W odróżnieniu
GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2017r. Rozdział I.
Załącznik do Uchwały Nr XIX/82/2016 Rady Gminy w Sobieniach-Jeziorach z dnia 30 grudnia 2016 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2017r.
UCHWAŁA Nr IV/12/15 Rady Miejskiej Gminy Gryfów Śląski z dnia 27 lutego 2015 roku
UCHWAŁA Nr IV/12/15 Rady Miejskiej Gminy Gryfów Śląski z dnia 27 lutego 2015 roku w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2015. Na podstawie: art.
Dlaczego potrzebne było badanie?
Badanie mające na celu zbadanie czy lek BI 409306 polepsza sprawność umysłową u osób z chorobą Alzheimera we wczesnym stadium Jest to podsumowanie badania klinicznego przeprowadzonego z udziałem pacjentów
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM IM. ORŁA BIAŁEGO W CHOTOMOWIE NA LATA 2015/2016, 2016/2017, 2017/2018
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM IM. ORŁA BIAŁEGO W CHOTOMOWIE NA LATA 2015/2016, 2016/2017, 2017/2018 1 Cele Programu: 1. Diagnoza problemów i potrzeb środowiska szkolnego, ocena aktualnej sytuacji.
Charakterystyka Projektu Badania Wybrane wyniki badań i wnioski (Polska) Spostrzeżenia końcowe
Iwona Knitter Charakterystyka Projektu Badania Wybrane wyniki badań i wnioski (Polska) Spostrzeżenia końcowe Projekt MakE StudentS Addiction-frEe Uwolnić uczniów od nałogów Cele: o o Zebranie danych na
Opis realizowanych działań 1. Program profilaktyczno wychowawczy,,epsilon * Realizator Wskaźniki Kwota
Poniższa informacja zawiera opis działań realizowanych w 2015 r. w tarnowskich szkołach w ramach Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Miasta Tarnowa na 2015 rok oraz
NADUŻYWANIE INTERNETU Szymon Wójcik
NADUŻYWANIE INTERNETU Szymon Wójcik Szymon.wojcik@fdds.pl Materiał filmowy: Reklama Windows Phone Really? https://www.youtube.com/watch?v=55kophd64r8 Panika moralna? Plan prezentacji Definicja zjawiska
zaanga owanie spo eczne zaufanie poczucie w asnej skuteczno ci alienacja
Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38) 310 320 Instytut Psychologii, Uniwersytet Wroc awski zaanga owanie spo eczne zaufanie poczucie w asnej skuteczno ci alienacja social involvement civic involvement
Wnioski z badań przeprowadzonych w 2007 roku
Wnioski z badań przeprowadzonych w 2007 roku 1. Problemy związane z piciem alkoholu, używaniem narkotyków i przemocą rówieśniczą w szkole w ocenie uczniów. Palenie papierosów: Wśród uczniów klas szóstych
PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ W ZRĘBICACH. w roku szkolnym 2014/2015
PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ W ZRĘBICACH w roku szkolnym 2014/2015 Celem nadrzędnym profilaktyki w naszej szkole jest zapobieganie zachowaniom ryzykownym, pomoc w radzeniu sobie z trudnościami występującymi
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 roku prawo zamówień publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2010r., Nr 113 poz.759 z późn. zm.);
Załącznik do uchwały Nr XII/56/2011 Rady Gminy Bojszowy z dnia 28.11.2011r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA 2012 ROK Podstawę prawną opracowania programu stanowi:
2. Wykonanie zarządzenia powierza się Sekretarzowi Miasta. 3. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.
ZARZĄDZENIE Nr 904/2018 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia 11.04.2018 r. w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa projektu uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie zmiany uchwały Nr
UCHWAŁA NR. RADY GMINY PIĄTNICA z dnia.
UCHWAŁA NR. RADY GMINY PIĄTNICA z dnia. W sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2011 Na podstawie art.18 ust.2
Program Domowych Detektywów Jaś i Małgosia na tropie oraz Fantastyczne Możliwości
Program Domowych Detektywów Jaś i Małgosia na tropie oraz Fantastyczne Możliwości Opracowanie programu: Krzysztof Ostaszewski, Agnieszka Pisarska, Anna Borucka, Krzysztof Bobrowski, Katarzyna Okulicz-Kozaryn
SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY I PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH IM. WŁ. JAGIEŁŁY W ŁODYGOWICACH
SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY I PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH IM. WŁ. JAGIEŁŁY W ŁODYGOWICACH SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY I PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH IM. WŁ. JAGIEŁŁY
PROGRAM PROFILAKTYKI
RAZEM MOŻEMY WIĘCEJ... PROGRAM PROFILAKTYKI na lata 2015/2016 2016/2017 ZESPÓŁ SZKÓŁ W GOŁASZYNIE Gołaszyn, 1 września 2015 r. SPIS TREŚCI Założenia programu... 3 Cele i zadania... 4 Zalecane metody pracy...
Uchwała Nr V/16/15. Rady Gminy Kamienna Góra. z dnia 25 lutego 2015 r.
Uchwała Nr V/16/15 Rady Gminy Kamienna Góra z dnia 25 lutego 2015 r. w sprawie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy Kamienna
Program Bezpieczna i przyjazna szkoła na lata 2014-2016
Program Bezpieczna i przyjazna szkoła na lata 2014-2016 Rada Ministrów uchwałą nr 130/2014 z dnia 8 lipca 2014 r. przyjęła rządowy program na lata 2014 2016 Bezpieczna i przyjazna szkoła. Cel główny: Zwiększenie
Oferta Zespołu ds. Młodzieży rok szkolny 2015/2016
Oferta Zespołu ds. Młodzieży rok szkolny 2015/2016 Skład zespołu: pedagog, koordynator zespołu - mgr pedagog - mgr pedagog - mgr pedagog mgr Rafał Peszek psycholog - mgr Aleksandra Kupczyk psycholog -
Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości
Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości OTYŁOŚĆ Choroba charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała ponad przyjętą normę Wzrost efektywności terapii Czynniki psychologiczne Czynniki środowiskowe
GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2010
Załącznik do Uchwały Nr XXVIII/134/10 Rady Miejskiej w Bisztynku z dnia 25 lutego 2010r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA ROK 2010 Zgodnie z art. 1 Ustawy o wychowaniu
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ IM. KMDR. B. ROMANOWSKIEGO W NAKLE NAD NOTECIĄ
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ IM. KMDR. B. ROMANOWSKIEGO W NAKLE NAD NOTECIĄ PODSTAWA PRAWNA Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26.10.1982r.
Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska
Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu VII Zjazd PTNefD, Łódź 2015 1 Jakość życia
UCHWAŁA NR XXXVIII/347/18 RADY MIEJSKIEJ W BIERUTOWIE. z dnia 25 stycznia 2018 r.
UCHWAŁA NR XXXVIII/347/18 RADY MIEJSKIEJ W BIERUTOWIE z dnia 25 stycznia 2018 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii
Dlaczego potrzebne było badanie?
Badanie mające na celu zbadanie czy lek BI 409306 polepsza sprawność umysłową u osób z łagodną postacią choroby Alzheimera oraz trudności z funkcjonowaniem psychicznym Jest to podsumowanie badania klinicznego
May 21-23, 2012 Białystok, Poland
6 th International Forum May 21-23, 2012 Białystok, Poland Study of socio psychological and biological risk factors, causing the introduction to the consumption of psychoactive substances and to encourage
Co chroni młodzieŝ przed ryzykownymi zachowaniami? Badania warszawskich gimnazjalistów
Co chroni młodzieŝ przed ryzykownymi zachowaniami? Badania warszawskich gimnazjalistów Krzysztof Ostaszewski Anna Rustecka-Krawczyk Magdalena Wójcik Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Dostępny
Wybrane programy profilaktyczne
Wybrane programy profilaktyczne DOMOWI DETEKTYWI Charakterystyka programu Polska Adaptacja programu amerykańskiego programu Slick Tracy Home Team Program. Pierwsze wdrożenie 1999 r. Koordynator, szkolenia
GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY KOŚCIERZYNA NA ROK 2016
GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY KOŚCIERZYNA NA ROK 2016 Kościerzyna 2015 GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH Na rok 2016 I. PODSTAWA
Akademia Pozytywnej Profilaktyki. Szkolenia dla Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2015/2016
Szkolenia dla Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2015/2016 Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - zadania i zakres działań 1. Alkohol etylowy jako: substancja psychoaktywna substancja
1. Grupa Robocza ds. Zdrowia Publicznego omówiła i uzgodniła treść projektu konkluzji Rady.
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 2 grudnia 2015 r. (OR. en) 14391/1/15 REV 1 SAN 389 NOTA Od: Do: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady Rada Posiedzenie Rady ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia