BAT Behavior Adjustment Training (Trening Dostosowania Zachowania)

Transkrypt

1 Czym jest BAT? BAT Behavior Adjustment Training (Trening Dostosowania Zachowania) BAT jest systemem do pracy z psami z problemami behawioralnymi, między innymi z psami lękliwymi i agresywnymi. System ten został opracowany przez Grishę Stewart MA, CPDT- KA (Certified Professional Dog Trainer - Knowledge Assessed), CTP, specjalizującą się w pracy z psami agresywnymi w Seattle. Wiele psów cierpi na problem behawioralny zwany 'reaktywnością', który objawia się agresją, niepokojem i/lub stresem. Może on wystąpić gdy pies jest prowadzony na smyczy, ale również w innych okolicznościach, na przykład gdy pies znajduje się za ogrodzeniem. BAT wykorzystuje życiowe nagrody aby pomóc psu nauczyć się od nowa umiejętności społecznych oraz dokonywania dobrych wyborów. BAT jest użyteczny przy pracy z psami agresywnymi, lękliwymi i reaktywnymi. W metodzie tej nie karze psa za agresję i reaktywność, lecz uczy go zmiany zachowania w obecności niepokojącego obiektu. BAT szybko zyskuje opinię jednej z najbardziej rozwiniętych i zaawansowanych metod modyfikacji zachowań reaktywnych u psów. Wszystko dzieje się w mózgu Aby móc w pełni docenić BAT jako rewolucyjne narzędzie, trzeba zrozumieć skąd bierze się reaktywność. Wszystko zaczyna się w ciele migdałowatym, centrum mózgu, które przyjmuje nadchodzące sygnały i przetwarza je nadając im znaczenie. Jego rola polega przede wszystkim na skanowaniu sygnałów przychodzących i odpowiedzi na te, które są niepokojące. Czynnikiem wyzwalającym zachowanie reaktywne może być jakaś osoba, inny pies lub dowolny przedmiot. Kiedy pies zostaje wystawiony na działanie takiego czynnika wyzwalającego informacja impuls wydany przez ciało migdałowate inicjuje wyrzut adrenaliny oraz aktywuje jednocześnie dwa obszary: współczulny układ nerwowy (reakcja: walcz-lub-uciekaj) obszar istoty szarej mózgu, która kontroluje charakterystyczne dla danego gatunku zachowania obronne (szczekanie, warczenie, rzucanie się do przodu itp.). Kiedy te zachowania spowodują, że czynnik wyzwalający oddali się od psa, zachowanie zostaje wzmocnione i utrwalone na poziomie neuronalnym. 1

2 Za wysokie progi? Kolejnym ważnym terminem, który trzeba wyjaśnić jest próg reakcji. Próg reakcji określa dystans wymagany to tego, aby dany czynnik wyzwolił zachowanie reaktywne. Zasadniczo próg reakcji oznacza moment gdy ciało migdałowate wysyła swoje sygnały, aby wywołać efekty opisane wcześniej. Powodem, dla którego BAT jest niezwykle skuteczną metodą jest fakt, że działa on bezpośrednio na przyczynę reakcje ciała migdałowatego, nie zaś na samo zachowanie reaktywne, które jest tylko objawem całego procesu. BAT utrzymuje psy bezpiecznie przed progiem reakcji przez cały czas. Pies jest wystawiony na działanie czynnika, ale wystarczająco daleki dystans powoduje, że nie szczeka ani nie warczy. W momencie gdy pies zauważa czynnik wywołujący zachowanie, trener zatrzymuje się i czeka, aż pies podejmie decyzję. W momencie kiedy pies prezentuje alternatywne, niereaktywne zachowanie, takie jak odwrócenie głowy, wąchanie ziemi czy siadanie, trener pozwala psu odejść od niepokojącego obiektu. Jest to bardzo nagradzające i wysyła sygnał do ciała migdałowatego, że najzwyczajniej nie ma sensu marnować energii na ten obiekt. Mózg nie lubi marnować neuronów, więc na dłuższą metę połączenie danego czynnika wyzwalającego z reakcją ciała migdałowatego staje się marnowaniem energii, co pozwala psu nauczyć się, że wcześniej przerażające rzeczy nie są czymś, na co należałoby się jeżyć. Daje to również szansę psu na resocjalizację względem ludzi i psów, które powodowały zachowania reaktywne. Autorka metody Grishe Stewart wyjaśnia, Co może zrobić przeciętny pies, kiedy czuje się niekomfortowo? Może odwrócić wzrok, otrząsnąć się, cofnąć się, uczymy go, że takie zachowania działają nawet, jeżeli znajduje się on blisko niepokojącego dla niego czynnika. Dlaczego inne metody mogą nie działać? Jedną z popularnych form treningu jest CAT (Constructional Aggression Treatment) system ten skupia się symptomach w celu wygaszenia zachowania reaktywnego. CAT polega głównie na tym, że reaktywny pies jest przeprowadzany za próg reakcji poprzez wystawianie go na dany czynnik na tyle blisko, aby wywołać zachowanie reaktywne nieszczęsny pies jest zmuszony aby stać w miejscu i szczekać, wyć, warczeć i rzucać się dopóki zachowanie nie zostanie przerwane z powodu emocjonalnego przeładowania. Jedynie w takim przypadku czynnik wywołujący zachowanie zostaje usunięty i żywi się nadzieję, że pies nauczy się, ie jedynym zachowaniem, które spowoduje zniknięcie obiektu jest brak reakcji. Działa to jednak jak próba naprawy porcelanowej filiżanki kowalskim młotem. Metoda ta nie jest praktyczna w codziennym życiu, poddawanie psa takiej dawce stresu jest niehumanitarne, a zmiany skojarzeń w ciele migdałowatym nieefektywne, ponieważ całe doświadczenie jest dla psa przytłaczająco traumatyczne. Kolejną dość popularną formą treningu jest odwrażliwianie i przeciwwarunkowanie (z ang. D&C). Metoda ta polega na skojarzeniu czynnika wyzwalającego zachowanie z pozytywnymi emocjami poprzez podawanie smakołyków, jednak może to powodować pewne problemy. Trening oparty na jedzeniu, może trwać jedynie do momentu aż pies się naje, i trening trzeba zakończyć (dzieję się to szczególnie szybko w przypadku ras miniaturowych). 2

3 Co więcej, pies musi być zdolny do skupienia się na czymś, aby się z tym socjalizować. Tymczasem jeżeli wykorzystujemy jedzenie i zabawki możemy przypadkowo przekroczyć próg bez zdawania sobie z tego sprawy, a tego przecież chcemy uniknąć. Innymi słowy, jeżeli wprowadzamy coś tak istotnego jak jedzenie lub zabawki w pole widzenia psa, żeby mógł się na nich skupić, niepokojący go czynnik może stać się dla niego niewyraźny, ale gdy skupienie nieuchronnie zmieni się (jedzenie się skończy, pies straci zainteresowanie zabawką), pies znajduje się nagle na głębokiej wodzie. Tymczasem jest niezwykle istotnym aby znać prawdziwy próg swojego psa, niezniekształcony przez jedzenie czy zabawki, co szczególnie podczas spacerów pozwoli na łatwiejszy i skuteczniejszy management. Nie tylko dla nerwusów Kolejnym wspaniałym aspektem BAT jest to, że pozwala on pracować nad nadmiernym podnieceniem również w stosunku do pozytywnych dla psa czynników, na przykład w sytuacji gdy pies uwielbiający bawić się z innymi psami ciągnie na smyczy w kierunku swoich futrzanych kumpli. W tej sytuacji, nagrodą za spokojne zachowanie będzie możliwość podejścia do obiektu, nie oddalenie się od niego. To daje systemowi BAT wszechstronne zastosowanie, czego nie oferują inne systemy behawioralne 3

4 BAT w praktyce KROK 1: Zatrzymaj się kiedy PIES znajduje się w bezpiecznej odległości, poniżej progu reakcji. 4

5 KROK 2: Poczekaj na dobrą reakcję psa i zaznacz ją, może to być odwrócenie głowy wąchanie ziemi siad 5

6 KROK 3: Nagroda Funkcjonalna = DYSTANS KROK 4: Nagroda Opcjonalna/Bonus = SMAKOŁYK* *Smakołyk jest podawany PO nagrodzie funkcjonalnej 6

7 Jeżeli PIES przekroczył próg PRZERWIJ ćwiczenie wołając psa po imieniu, wydając dźwięk lub powiedz coś co przyciągnie jego uwagę, na przykład powiedz coś lub wydaj jakiś dźwięk 7

8 odwróć się i idź (unikaj odciągania psa jeżeli to możliwe) BAT wykorzystuje nagrody: nagrodę funkcjonalną i bonus wraz z treningiem klikerowym i systematycznym odwrażliwianiem w bezbłędnym podejściu do uczenia. BAT zmniejsza lęk i agresję poprzez dostarczanie psu społecznie akceptowalnych sposobów na komunikowanie swoich potrzeb. Nagrody Funkcjonalne W momencie pies prezentuje problemowe zachowanie, które jest zazwyczaj wyzwalane przez coś co dzieje się w środowisku psa (tak zwany sygnał środowiskowy), chce on zrealizować jakąś swoją potrzebę. Zrealizowanie potrzeby, która jest wyzwalana przez sygnał środowiskowy jest nazywane nagrodą funkcjonalną. Sekwencja jest następująca: Sygnał Środowiskowy Zachowanie Nagroda Funkcjonalna Tak więc nagrodą funkcjonalną dla zachowań, które miały miejsce po zobaczeniu kotleta będzie zjedzenie kotleta. Nagrodą funkcjonalną dla zachowań, które miały miejsce po namierzeniu wiewiórki będzie zbliżenie się do niej/ pogoń za wiewiórką. 8

9 Aby odnaleźć nagrodę funkcjonalną dla zachowania problemowego popatrz na konsekwencje zachowania psa co zyskuje on ze strony ludzi, psów, otaczającego go środowiska dzięki prezentowaniu tego zachowania. Na przykład, kiedy psy okazują agresję, najważniejszą dla nich konsekwencją jest zazwyczaj zwiększenie odległości od tego co wywołuje takie zachowanie (jest to odstraszane lub pies oddala się). Tak więc często używamy zwiększenia dystansu odejścia od czynnika wyzwalającego zachowanie jako nagrody funkcjonalnej. Podstawowe kroki w przypadku zachowań problemowych 1. Dokonaj analizy w celu ustalenia nagrody funkcjonalnej zachowania problemowego. 2. Wystaw psa na łagodną wersję czynnika wyzwalającego zachowanie. Nie podchodź za blisko ani nie sprawiaj, żeby sytuacja stanowiła zbyt duże wyzwanie dla psa i spowodowała prezentację problemowego zachowania, włączając w to panikę i agresję. Powinno być oczywiste co powinien zrobić pies, jednak nie sprawiaj, żeby sytuacja była tak łatwa dla psa, że nie będzie musiał dokonywać wyboru w ogóle. Oddech psa powinien być całkiem spokojny. 3. Poczekaj na dobry wybór (na przykład spojrzenie na czynnik wywołujący zachowanie potem odwrócenie spojrzenia, zaprzestanie ciągnięcia na smyczy). Jeżeli dystres (szkodliwy stres) wzrasta, przerwij próbę. 4. Zaznacz dobry wybór psa słowem lub klikerem. 5. Daj psu dostęp do nagrody funkcjonalnej daj możliwość realizacji potrzeby wywołującej zachowanie, które próbujesz zmienić. 6. Dodatkowa Nagroda Bonus taka jak smakołyk lub zabawka, szczególnie na spacerach odwraca uwagę od czynnika wyzwalającego zachowanie. Kiedy stosować BAT 1. Kiedy możesz wywnioskować jaka jest nagroda funkcjonalna dla zachowania problemowego. 2. Kiedy możesz kontrolować dostęp do nagrody funkcjonalnej. 3. Kiedy istnieje alternatywne zachowanie, które będzie mogło stanowić taką samą nagrodę funkcjonalną w codziennym życiu psa. BAT dla ARF (z ang. Agresja, Reaktywność i Strach) Poniższe kroki zakładają, że nagrodą funkcjonalną jest zwiększenie dystansu od czynnika wywołującego zachowanie. Można je zaadaptować do używania z różnymi nagrodami funkcjonalnymi. UWAGA: etapy 1 i 2 są opcjonalne, jeżeli to możliwe zacznij ćwiczyć z psem od razu Etap 3. Spacery: Etap 1. Jeżeli oczekiwanie na pożądane zachowanie psa nie przynosi jeszcze rezultatu w prawdziwym środowisku czynnik wyzwalający zachowanie jest za blisko i pies 9

10 byłby zbyt zestresowany, jeżeli czekałbyś w miejscu, opisano tutaj jeszcze prostszą wersję. Zacznij od kliknięcia gdy pies zauważy czynnik wywołujący zachowanie. Jest to po prostu warunkowanie klasyczne na potrzeby BAT: 1. Pies zauważa czynnik wyzwalający zachowanie 2. Naciśnij kliker 3. Odejdź/ Odbiegnij 4. Nagródź smakołykiem lub zabawką Spacery: Etap 2. Jeżeli nie możesz kontrolować intensywności czynnika wyzwalającego zachowanie (na przykład ludzie lub inne psy podchodzą za blisko), weź smakołyki aby móc przeprowadzić wersję BAT Bonus. Kolejność wydarzeń jest następująca: 1. Pies zauważa czynnik wyzwalający zachowanie 2. Poczekaj na zachowanie alternatywne (jeżeli to możliwe), na przykład odwrócenie wzroku od czynnika wyzwalającego zachowanie, spokojna uwaga, wąchanie ziemi, otrzepanie się itp. Trzymaj luźno smycz i oddychaj! Jeżeli pies zaczyna szybciej oddychać zauważysz, że zaraz zacznie szczekać, powiedz jego imię i odejdź, żeby mógł się uspokoić. 3. Kliknij 4. Odejdź/ Odbiegnij 5. Nagródź smakołykiem lub zabawką Zwróć uwagę, że odchodzisz przed nagrodzeniem psa bonusem, tak więc pies zauważa nagrodę funkcjonalną. Wraz z upływem czasu pozwalaj psu wchodzić w coraz większe interakcje ze środowiskiem. Zacznij stosować 3 etap BAT w prawdziwym świecie kiedy tylko jest to możliwe, używając jedynie nagród funkcjonalnych, nie smakołyków. Spacery: Etap 3 etap 3 stanowi idealną wersję, jeżeli to możliwe wykonuj ją od razu (pomiń etapy 1 i 2 jeżeli to możliwe). Zacznij od łatwej wersji czynnika wyzwalającego zachowanie i stopniowo zwiększaj trudność. Zazwyczaj oznacza to rozpoczęcie ćwiczenia naprawdę daleko od czynnika wywołującego zachowanie. Rób przerwy kiedy pies lub osoby pracujące z psem ich potrzebują. 1.Podejdź do czynnika wyzwalającego zachowanie (lub ten może się zbliżać) tylko do momentu gdy pies zauważy czynnik a potem zwiększaj trudność. Oddech powinien być spokojny. 2. Poczekaj na alternatywne zachowanie, często odwracanie wzroku. 3. Powiedz tak zaraz po tym gdy pies dokona dobrego wyboru 4. Odejdź/Odbiegnij 1 0