Program usuwania materiałów zawierajcych azbest na terenie powiatu kieleckiego w perspektywie do roku 2032 SPIS TRECI

Transkrypt

1 SPIS TRECI Wprowadzenie i cel programu Właciwoci azbestu, szkodliwo azbestu Przepisy prawne dotyczce azbestu i usuwania wyrobów zawierajcych azbest Inwentaryzacja iloci azbestu i wyrobów zawierajcych azbest w powiecie Zasady postpowania z odpadami zwierajcymi azbest w powiecie Finansowanie zada zwizanych z usuwaniem i unieszkodliwianiem odpadów zawierajcych azbest Harmonogram rzeczowy realizacji programu Podsumowanie Załcznik nr

2 Wprowadzenie i cel programu Azbest jest nazw ogóln obejmujc włókniste minerały z grupy serpentynów i amfiboli. Nazwa ta wywodzi si od greckiego słowa asbestos i oznaczajcego niewygasajcy lub niezniszczalny. Staroytni Grecy stosowali go bowiem do wyrobu knotów w lampach oliwnych. Surowcem powszechnie stosowanym stał si dopiero w XX wieku. Dziki od dawna znanej i cenionej odpornoci na wysok temperatur, trzy minerały azbestowe zyskały popularno i szerokie zastosowanie w gospodarce wiatowej. S to: najbardziej rozpowszechniony chryzotyl (azbest biały), w mniejszym stopniu wykorzystywany krokidolit (azbest niebieski) i jeszcze rzadziej stosowany amosyt (azbest brzowy). Pomimo szerokiego zastosowania praktycznego materiały zawierajce azbest nale do substancji stwarzajcych szczególne zagroenie dla zdrowia ludzi i z tego powodu powinny podlega sukcesywnej eliminacji. Po usuniciu wyrobów zawierajcych azbest staj si one odpadami. Odpady zwierajce azbest nale do odpadów niebezpiecznych a gospodarka nimi wymaga prawidłowego prowadzenia oraz szczególnej kontroli. Szczególne zasady postpowania z odpadami azbestowymi reguluje szereg przepisów m.in. ustawa o zakazie stosowania azbestu, ustawa Prawo ochrony rodowiska, ustawa o odpadach oraz zwizane z nimi rozporzdzenia wykonawcze. Najwaniejszym jednak dokumentem okrelajcym organizacj i przebieg wycofania azbestu z gospodarki jest Program usuwania azbestu i wyrobów zawierajcych azbest stosowanych na terytorium Polski przyjty przez Rad Ministrów w maju 2002 r. Wspomniany Program oraz Plan gospodarki odpadami dla Województwa witokrzyskiego na lata (stycze 2007 r.) wskazuje na konieczno odrbnego potraktowania problemu usuwania azbestu std opracowany jest niniejszy Program usuwania materiałów zawierajcych azbest na terenie powiatu kieleckiego do 2032 roku. Odpady zawierajce azbest w wikszoci pochodz z rozbiórek i remontów obiektów budowlanych. S to przede wszystkim pokrycia dachowe, elewacyjne oraz rury cinieniowe (wodocigowe) i jak wynika z inwentaryzacji prowadzonej w gminach powiatu, najwiksze nagromadzenie wyrobów zawierajcych azbest wystpuje w starszych obiektach mieszkalnych oraz inwentarskich stanowicych własno mieszkaców powiatu. Celem programu usuwania azbestu jest usunicie i unieszkodliwienie do 2032 r. wszystkich wyrobów zawierajcych azbest z terenu powiatu kieleckiego. Zadania Powiatu w zakresie bezpiecznego postpowania z wyrobami zawierajcymi azbest obejmuj: edukacj ekologiczn, wydawanie stosownych decyzji i zezwole dla firm remontowo-budowlanych i transportowych, dofinansowanie kosztów usuwania odpadów zawierajcych azbest z obiektów budowlanych połoonych na terenie powiatu ze rodków Powiatowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, koordynacj działa w zakresie usuwania azbestu z udziałem gmin. 1. Właciwoci azbestu, szkodliwo azbestu Specyficzne właciwoci azbestu - niepalno, wytrzymało mechaniczna i termiczna oraz elastyczno - sprawiły, e azbest znalazł szerokie zastosowanie w rónego rodzaju technologiach przemysłowych. Po nagrzaniu do 350 C odporno mechaniczna włókien azbestu spada zaledwie o 20% (spowodowane to jest usuniciem czci wody). Natomiast po przyjciu wody z wilgotnego otoczenia wraca do poprzedniego stanu. Dopiero temperatura ponad 700 C powoduje całkowite odparowanie wody i nieodwracalne zniszczenie materiału (włókna trac elastyczno i zaczynaj si kruszy). 2

3 Najwiksza ilo tego surowca (około 85% całkowitego zuycia) wykorzystywana była w produkcji materiałów budowlanych, przede wszystkim do wytwarzania dachowych i elewacyjnych płyt azbestowo-cementowych. Stosowany był na du skal do połowy lat osiemdziesitych, czyli do momentu udowodnienia szkodliwego oddziaływania tego materiału na zdrowie ludzi. Badania dowiodły rakotwórcze działanie włókien azbestu, które przedostaj si do organizmu z wdychanym powietrzem. S to włókna gruboci mniejszej ni 3 µm, długoci wikszej ni 45 µm (proporcja - długo: rednica > 3:1). Wdychanie azbestu moe by przyczyn gronych chorób, w tym azbestozy (pylicy azbestowej), zmian opłucnowych, midzybłonniaka opłucnej oraz raka płuc. Choroby te maj długi okres inkubacji i mog ujawni si nawet po 30 latach od chwili wchłonicia włókien. Klasyfikacja wyrobów zawierajcych azbest Wyroby zawierajce azbest wystpuj w dwóch klasach. Klasa I - wyroby o gstoci objtociowej mniejszej ni 1000 kg/m3 definiowane jako mikkie (słabo spoiste) zawierajce powyej 20% azbestu i mał ilo lepiszcza. Wyroby te łatwo ulegaj uszkodzeniom mechanicznym, czemu towarzyszy znaczna emisja włókien azbestu do otoczenia stwarzajc powane zagroenie dla zdrowia ludzkiego. Najczciej stosowanymi w tej klasie były wyroby tekstylne z azbestu takie jak, koce ganicze, szczeliwa plecione, tektury uszczelkowe oraz materiały i wykładziny cierne. Klasa II - wyroby o gstoci objtociowej wikszej ni 1000 kg/m3 definiowane jako twarde zawierajce poniej 20% azbestu. Włókna azbestowe w tych wyrobach s mocno zwizane i nawet w przypadku mechanicznego uszkodzenia materiału w stosunkowo niewielkiej iloci przedostaj si do otoczenia. Wyroby twarde s odporne na destrukcj, a due niebezpieczestwo zanieczyszczenia rodowiska i zagroenia zdrowia ludzkiego wystpuje przy ich obróbce mechanicznej (cicie, wiercenie otworów) oraz rozbijanie w wyniku zrzucania z wysokoci w trakcie prowadzenia prac remontowych. Z zaliczanych do tej klasy wyrobów najbardziej w Polsce rozpowszechnione s płyty azbestowo-cementowe faliste, płyty azbestowo-cementowe karo oraz płyty płaskie wykorzystywane jako elewacje w budownictwie wielokondygnacyjnym. W znacznie mniejszych ilociach produkowane i stosowane były inne wyroby azbestowo- cementowe tj. rury wodocigowe i kanalizacyjne a take przewody kominowe i zsypy. Zastosowanie azbestu Azbest znalazł bardzo szerokie zastosowanie w rónego rodzaju technologiach przemysłowych, budownictwie, energetyce, transporcie w postaci ponad 3000 wyrobów. W Polsce najwiksze iloci azbestu zuywano w rónych procesach produkcyjnych w latach 70-tych około 100 tys. Mg rocznie, natomiast w latach 80-tych ilo zuywanych wyrobów zmniejszyła si do około 60 tys. Mg, a na pocztku lat 90-tych do 30 tys. Mg. Budownictwo. Najwicej wyrobów azbestowych wykorzystano w budownictwie i do produkcji materiałów budowlanych - około 85% z całoci wytworzonych wyrobów. Z szacunkowych ocen wynika, e w Polsce na dachach i fasadach budynków znajduje si obecnie ok. 1,35 miliardy m2 płyt azbestowo-cementowych co daje blisko 15 mln. ton. Innym rodzajem wyrobów azbestowych stosowanych w budownictwie zarówno mieszkalnym jak i przemysłowym s rury azbestowo-cementowe, których ilo szacuje si na około 600 tys. ton. Z danych przytaczanych w Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierajcych azbest stosowanych na terytorium Polski wynika, e najwiksze nagromadzenie wyrobów zawierajcych azbest wystpuje w województwie mazowieckim i lubelskim (powyej 2 mln ton) natomiast najmniejsze w województwach opolskim i lubuskim (poniej 0,5 mln ton). Energetyka. W przemyle energetycznym wyroby zawierajce azbest stosowano w: kominach o duej wysokoci (dylatacje wypełnione sznurem azbestowym), chłodniach kominowych (płyty azbestowo-cementowe w zraszalnikach i w obudowie wewntrznej chłodni), 3

4 chłodniach wentylatorowych w obudowie wewntrznej chłodni oraz w rurach odprowadzajcych par, zraszalnikach itp. (w formie izolacji cieplnej ze sznura azbestowego). w izolacjach tras ciepłowniczych (jako płaszcze azbestowo-cementowe lub azbestowo-gipsowe). Ilo płyt a-c zabudowanych w chłodniach kominowych oraz wentylatorowych szacuje si na ponad 300 tysicy ton. Transport. Azbest stosowano do termoizolacji i izolacji elektrycznych urzdze grzewczych w elektrowozach, tramwajach, wagonach, metrze (maty azbestowe w grzejnikach i tablicach rozdzielni elektrycznych), w termoizolacji silników pojazdów mechanicznych, w uszczelkach pod głowic, elementach kolektorów wydechowych oraz elementach ciernych - sprzgłach i hamulcach. Powszechnie stosowano azbest w kolejnictwie, w przemyle lotniczym i stoczniowym, np. na statkach, szczególnie w miejscach naraonych na ogie, wymagajcych zwikszonej odpornoci na wysok temperatur. Przemysł chemiczny. Z azbestu wykonane s przepony stosowane w elektrolitycznej produkcji chloru. Ponadto azbest wystpuje w hutach szkła (np. w wałach cigncych). 2. Przepisy prawne dotyczce azbestu i usuwania wyrobów zawierajcych azbest Azbest ze wzgldu na swoje właciwoci naley do substancji stwarzajcych szczególne zagroenie dla rodowiska i zdrowia ludzkiego. Substancja ta powinna podlega sukcesywnej eliminacji. Obszar zastosowania azbestu oraz proces jego usuwania został szeroko uregulowany w krajowych przepisach prawnych załcznik nr 1. Poniej przytoczono najbardziej istotne ustawy i rozporzdzenia dotyczce azbestu i usuwania wyrobów zawierajcych azbest oraz przedstawiono waniejsze zagadnienia Program usuwania azbestu i wyrobów zawierajcych azbest stosowanych na terytorium Polski. Najbardziej istotne ustawy i rozporzdzenia dotyczce azbestu i usuwania wyrobów zawierajcych azbest: Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierajcych azbest (Dz.U. z 2004r Nr 3, poz. 20 z pón. zm.). Ustawa zakazuje wprowadzania na polski obszar celny wyrobów zawierajcych azbest, azbestu, produkcji wyrobów zawierajcych azbest oraz obrotu azbestem i wyrobami zawierajcymi ten surowiec. Ustawa praktycznie zamknła okres stosowania wyrobów zawierajcych azbest w Polsce, pozostał jedynie problem sukcesywnego usuwania zuytych wyrobów w sposób niezagraajcy zdrowiu ludzi i zanieczyszczaniu rodowiska. Szczegółowe sposoby z wyrobami zawierajcymi azbest zawarte s w rozporzdzeniach wykonawczych. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U.z 2006 Nr 129, poz. 902 z pón. zm.). Ustawa okrela zasady ochrony rodowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzgldnieniem wymaga zrównowaonego rozwoju. Ustawa zawiera szereg istotnych i wanych postanowie. Zgodnie z art. 160 Prawa ochrony rodowiska, azbest naley do substancji stwarzajcych szczególne zagroenie dla rodowiska. Substancje te powinny podlega sukcesywnej eliminacji (zgodnie z art. 162 ww. ustawy). Wystpowanie substancji zawierajcych azbest powinno zosta udokumentowane, a informacje o rodzaju, iloci i miejsc wystpowania powinny by przekazane do wojewody, wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zgodnie z rozporzdzeniami wykonawczymi do prawa ochrony rodowiska. Zgodnie z rozporzdzeniem wydanym na podstawie Art. 163 ust. 1 niniejszej ustawy (Dz.U. z 2003r Nr 192, poz. 1876) wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierajcych azbest dopuszcza si nie dłuej ni do dnia 31 grudnia 2032 r Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz.251 z pón. zm.). Ustawa o odpadach reguluje postpowanie z odpadami, w tym odpadami zawierajcymi azbest, które kwalifikuj si jako odpady niebezpieczne. Ustawa reguluje całokształt procedur 4

5 administracyjnych, zwizanych z postpowaniem przy transporcie i unieszkodliwianiu tj. składowaniu odpadów. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów bezpiecznego uytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierajcych azbest (Dz. U. z 2004r Nr 71, poz. 649). Rozporzdzenie naley do najbardziej istotnych w zakresie usuwania wyrobów zawierajcych azbest i okrela: - Obowizki właciciela, uytkownika wieczystego lub zarzdcy nieruchomoci, a take obiektu, urzdzenia budowlanego, instalacji przemysłowej, w zakresie sporzdzania oceny stanu tych wyrobów w terminie 6 miesicy od dnia wejcia w ycie rozporzdzenia t.j. listopada 2004 roku. - Obowizki wykonawcy prac polegajcych na bezpiecznym uytkowaniu i usuwaniu wyrobów zawierajcych azbest; w zakresie: uzyskania odpowiedniej decyzji zatwierdzajcej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi albo złoenia organowi informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania wytwarzanymi odpadami; przeszkolenia przez uprawnion instytucj zatrudnianych pracowników, posiadania niezbdnych zabezpiecze pracowników. - Sposoby i warunki bezpiecznego uytkowania oraz usuwania wyrobów zawierajcych azbest; - Warunki przygotowania do transportu i transportu wyrobów i odpadów zawierajcych azbest do miejsca ich składowania; - Wymagania, jakim powinno odpowiada oznakowanie wyrobów i odpadów zawierajcych azbest. Program usuwania azbestu i wyrobów zawierajcych azbest stosowanych na terytorium Polski Program został przyjty przez Rad Ministrów 14 maja 2002r. Celem programu jest: spowodowanie oczyszczenia terytorium Polski z azbestu oraz usunicie stosowanych od wielu lat wyrobów zawierajcych azbest, wyeliminowanie negatywnych skutków zdrowotnych u mieszkaców Polski spowodowanych azbestem oraz ustalenie koniecznych do tego uwarunkowa, spowodowanie sukcesywnej likwidacji oddziaływania azbestu na rodowisko i doprowadzenie, w okrelonym horyzoncie czasowym, do spełnienia wymogów ochrony rodowiska, stworzenie odpowiednich warunków do wdroenia przepisów prawnych oraz norm postpowania z wyrobami zawierajcymi azbest stosowanych w Unii Europejskiej. Zadaniem programu jest okrelenie warunków sukcesywnego usuwania wyrobów zawierajcych azbest. W programie zawarte zostały: a) iloci wyrobów oraz ich rozmieszczenie terytorialne w Polsce, b) obliczenia iloci i wielkoci niezbdnych składowisk odpadów wraz z kosztami inwestycji i ich eksploatacji, c) dochody i wydatki budetu pastwa z tytułu prac zwizanych z usuwaniem wyrobów zawierajcych azbest, d) szacunki innych dochodów i wydatków, e) potrzeby kredytowe, f) propozycje nowych uregulowa i nowelizacji przepisów odnoszcych si do problematyki azbestu, g) propozycje załoe organizacyjnych i monitoringu programu w układzie centralnym i terytorialnym. Zgodnie z tym programem przyjmuje si oczyszczenie terytorium Polski z azbestu i usunicie stosowanych od wielu lat wyrobów azbestowych. Jako docelowy przyjto 30-to letni okres realizacji tego programu. Jedyn metod unieszkodliwiania odpadów azbestowych jest ich składowanie, dlatego przewiduje si wybudowanie 84 składowisk odpadów azbestowych. Ponadto program usuwania azbestu przewiduje: 5

6 opracowywanie programów usuwania wyrobów zawierajcych azbest na poziomie wojewódzkim, powiatowym i gminnym; rozpowszechnianie informacji dotyczcych zagroe powodowanych przez azbest, monitoring powietrza w szczególnie zagroonych miejscach publicznych oraz oczyszczenie takich miejsc, monitoring usuwania oraz prawidłowego postpowania z wyrobami zawierajcymi azbest. W celu realizacji zada przewidzianych w Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierajcych azbest stosowanych na terytorium Polski, niezbdnym jest zaangaowanie administracji publicznej i rónych instytucji działajcych na szczeblu centralnym, wojewódzkim i lokalnym. Główny Koordynator do spraw Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierajcych azbest stosowanych na terytorium Polski został powoływany przez Ministra Gospodarki i jest odpowiedzialny na szczeblu centralnym za całokształt spraw zwizanych z realizacj programu midzy innymi: przeprowadzenie uzgodnie midzyresortowych, przygotowywanie materiałów budetowych, coroczn aktualizacj programu, współprac z ministrem właciwym do spraw finansów oraz instytucjami takimi jak: Bank Ochrony rodowiska, wojewódzkie fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej. Na szczeblu wojewódzkim przewiduje si powołanie orodka dyspozycyjno-kontrolnego do nadzoru realizacji Programu usuwania azbestu... na terenie województwa oraz dla podejmowania, lub koordynacji decyzji strategicznych i finansowych. Na poziomie lokalnym w realizacj zada Programu... zaangaowane powinny by zarówno samorzd powiatowy jak równie samorzd gminny. Do kompetencji ich naley: nadzorowanie realizacji programu i wykorzystania przyznanych rodków finansowych, prowadzenie lokalnej polityki społecznej w zakresie opłat za składowanie odpadów zawierajcych azbest, np. w stosunku do uboszych włacicieli obiektów - czciowe lub całkowite zwalnianie z opłat; inicjowanie i organizowanie innych form pomocy dla mieszkaców, przy usuwaniu wyrobów zawierajcych azbest. W szczególnoci do zada zarzdu powiatu nalee bdzie: sporzdzanie rocznych informacji w zakresie realizacji zada Programu... na terenie powiatów oraz ich przekazywanie samorzdowi województwa, inspirowanie właciwej działalnoci w zakresie usuwania wyrobów zawierajcych azbest, współpraca z wojewod, samorzdem województwa oraz samorzdem gminnym, w zakresie zada wynikajcych z Programu..., współpraca z lokalnymi mediami, szczególnie dla pobudzenia odpowiednich inicjatyw społecznych i przedstawiania opinii, współpraca z organizacjami społecznymi wspierajcymi Program..., uwzgldnianie usuwania azbestu i wyrobów zawierajcych azbest w powiatowych planach gospodarki odpadami, gromadzenie danych liczbowych o iloci i rozmieszczeniu wyrobów stosownie do przepisów rozporzdzenia wykonawczego w tym zakresie, ustalanie rejonów spodziewanego wzrostu zagroenia pyłem azbestu z uwagi na koncentracj wystpowania uszkodze lub technologicznego zuycia wyrobów zawierajcych azbest, Natomiast zarzdy gmin zobligowane bd do: uwzgldniania usuwania azbestu i wyrobów zawierajcych azbest w gminnych planach gospodarki odpadami, współpracy z lokalnymi mediami celem rozpowszechniania informacji dotyczcych zagroe powodowanych przez azbest oraz wyroby z azbestem, przygotowywania wykazów obiektów zawierajcych azbest oraz rejonów wystpujcego naraenia na ekspozycj azbestu, przygotowywania rocznych sprawozda finansowych z realizacji zada programu. 6

7 3. Inwentaryzacja iloci azbestu i wyrobów zawierajcych azbest w powiecie W tabeli 1 przedstawiono wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji wyrobów zawierajcych azbest na terenie powiatu kieleckiego. Tabela 1 Ilo wyrobów zawierajcych azbest zinwentaryzowanych na terenie gmin powiatu kieleckiego Nazwa Ilo zinwentaryzowanych Ilo zakwalifikowana do usunicia gminy/miasta m 2 Mg W 2005 r W latach nastpnych m 2 Mg m 2 Mg Bodzentyn ,5 2435, ,5 2435,9 Chciny Chmielnik Bieliny , , ,5 Daleszyce Górno , ,5 Łagow , ,9 Łopuszno Masłów Miedziana Góra Mniów ,8 4454, ,8 4454,8 Morawica , , ,7 3526,4 Nowa Słupia Piekoszów , , ,7 6187,8 Pierzchnica 677 7, Raków Sitkówka , ,8 269, ,5 672,8 Nowiny Strawczyn Zagnask Inwentaryzacja iloci azbestu i wyrobów zawierajcych azbest w powiecie wskazuje, e do roku 2032 naley usun ogółem m 2 wyrobów zawierajcych azbest. 4. Zasady postpowania z odpadami zwierajcymi azbest w powiecie Po zdemontowaniu wyrobów zawierajcych azbest staj si one odpadami w myl ustawy o odpadach. Firmy usuwajce azbest z obiektów (powyej 100 kg) staj si wytwórcami odpadów niebezpiecznych i zgodnie z ustaw o odpadach musz posiada, co najmniej decyzj Starosty właciwego ze wzgldu na miejsce prowadzenia działalnoci zatwierdzajc program gospodarki odpadami niebezpiecznymi oraz prowadzi odpowiedni dokumentacj obrotu odpadami (ewidencj odpadów: karty ewidencji odpadów, karty przekazania odpadów). Postpowanie z odpadami azbestowymi reguluje ustawa o odpadach i zwizane z ni rozporzdzenia wykonawcze. Jedyn metod unieszkodliwiania odpadów azbestowych jest ich składowanie na odpowiednio zabezpieczonych składowiskach. Elementy azbestowe po usuniciu ich z dachów, elewacji czy z rur ciepłowniczych, urzdze wentylacyjnych itp., staj si odpadami. Odpady zwierajce azbest nale do odpadów niebezpiecznych zgodnie z rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 r. - w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r., Nr 112, poz. 1206). 7

8 Odpady zawierajce azbest pochodzce z obiektów budowlanych posiadaj nastpujce kody odpadów: * - Materiały izolacyjne zawierajce azbest * Materiały konstrukcyjne zawierajce azbest Przed przystpieniem do prac polegajcych na usuniciu wyrobów zawierajcych azbest, firmy planujce demonta płyt azbestowo-cementowch z dachów, elewacji, rur ciepłowniczych itp., powinny w pierwszej kolejnoci wystpi o uzyskanie odpowiedniej decyzji administracyjnej w zakresie gospodarki odpadami. Najczciej jest to: - decyzja zatwierdzajca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi jeli w trakcie usuwania powstaje powyej 100 kg odpadów zawierajcych azbest - informacji o sposobie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, w przypadku wytwarzania do 100 kg azbestu - zezwolenie na prowadzenie działalnoci w zakresie zbierania i transportu odpadów zawierajcych azbest. Ponadto zgodnie z ustaw o odpadach wytwórca zobowizany jest prowadzi odpowiedni dokumentacj zwizan z wytwarzanymi odpadami ewidencj odpadów, karty przekazania odpadów, zestawienie zbiorcze. Podstawowe informacje dotyczce gospodarowania odpadami wynikajcymi z ustawy o odpadach Odpady oznaczaj kad substancj lub przedmiot, których posiadacz pozbywa si, zamierza pozby si lub do ich pozbycia si jest obowizany. Wytwórca odpadów - rozumie si przez to kadego, którego działalno lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów, oraz kadego, kto przeprowadza wstpne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujce zmian charakteru lub składu tych odpadów; wytwórc odpadów powstajcych w wyniku wiadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urzdze oraz sprztania, konserwacji i napraw jest podmiot, który wiadczy usług, chyba e umowa o wiadczenie usługi stanowi inaczej. Posiadacz odpadów - rozumie si przez to kadego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórc odpadów, inn osob fizyczn, osob prawn lub jednostk organizacyjn); z wyłczeniem prowadzcego działalno w zakresie transportu odpadów; domniemywa si, e władajcy powierzchni ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujcych si na nieruchomoci, Zbieranie odpadów - rozumie si przez to kade działanie, w szczególnoci umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. Magazynowanie odpadów - rozumie si przez to czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Zasady gospodarowania odpadami Dla odpadów zawierajcych azbest najwaniejsze zapisy ustawy to: - Wytwórca odpadów azbestowych jest obowizany do stosowania takich form ich usuwania, które ograniczaj negatywne oddziaływanie na rodowisko lub zagroenie ycia lub zdrowia ludzi. - Zakaz postpowania z odpadami zawierajcymi azbest w sposób sprzeczny z przepisami ustawy oraz przepisami o ochronie rodowiska. Wyroby zawierajce azbest powinny podlega sukcesywnej eliminacji ze rodowiska do roku Odpady zwierajce azbest powinny by zbierane w sposób selektywny, nie wolno ich miesza z innymi odpadami. - Transport odpadów zawierajcych azbest z miejsc ich powstawania do miejsc składowania odpadów odbywa si z zachowaniem przepisów obowizujcych przy transporcie towarów niebezpiecznych. - Odpady zawierajce azbest powinny by składowane na specjalnych składowiskach odpadów niebezpiecznych przeznaczonych do składowania odpadów zawierajcych azbest. 8

9 Obowizki wytwórcy odpadów Wytwórca odpadów, jest obowizany do: 1) uzyskania decyzji zatwierdzajcej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeeli wytwarza odpady niebezpieczne w iloci powyej 0,1 Mg rocznie, 2) przedłoenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeeli wytwarza odpady niebezpieczne w iloci do 0,1 Mg rocznie albo powyej 5 Mg rocznie odpadów innych ni niebezpieczne. Wniosek o zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi, do którego dołcza si ten program, wytwórca odpadów niebezpiecznych obowizany jest przedłoy właciwemu organowi na dwa miesice przed rozpoczciem działalnoci powodujcej powstawanie odpadów niebezpiecznych lub zmian tej działalnoci wpływajc na rodzaj, ilo wytwarzanych odpadów niebezpiecznych lub sposób gospodarowania nimi. Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi jest zatwierdzany w drodze decyzji przez właciwy organ, w przypadku odpadów zawierajcych azbest najczciej przez starost. Starosta zatwierdza program gospodarki odpadami niebezpiecznymi po zasigniciu opinii wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właciwych ze wzgldu na miejsce wytwarzania odpadów niebezpiecznych; wymóg zasigania opinii prezydenta miasta nie dotyczy prezydenta miasta na prawach powiatu. Kopi wydanej decyzji wojewoda lub starosta przekazuje właciwemu marszałkowi województwa oraz wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta. Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, dołczany do wniosku o wydanie decyzji zatwierdzajcej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, powinien zawiera: 1) wyszczególnienie rodzajów odpadów niebezpiecznych przewidzianych do wytwarzania, a w przypadkach gdy okrelenie rodzaju nie jest wystarczajce do ustalenia zagroe, jakie mog powodowa odpady niebezpieczne, właciwy organ moe wezwa wnioskodawc do podania podstawowego składu chemicznego i właciwoci odpadów, 2) okrelenie iloci odpadów niebezpiecznych poszczególnych rodzajów przewidzianych do wytwarzania w cigu roku, 3) informacje wskazujce na sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów niebezpiecznych lub ograniczania iloci odpadów i ich negatywnego oddziaływania na rodowisko, 4) opis dalszego sposobu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, z uwzgldnieniem zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, 5) wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów niebezpiecznych. We wniosku o zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi wytwórca odpadów okrela czas prowadzenia działalnoci zwizanej z wytwarzaniem odpadów. Informacje o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami przedkłada si właciwemu organowi w terminie 30 dni przed rozpoczciem działalnoci powodujcej powstawanie odpadów lub zmian tej działalnoci wpływajc na ilo lub rodzaj wytwarzanych odpadów lub sposobów gospodarowania nimi; informacj przedkłada si w trzech egzemplarzach w starostwie. Informacja, o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, powinna zawiera: 1) wyszczególnienie rodzajów odpadów przewidzianych do wytwarzania, a w przypadkach, gdy okrelenie rodzaju nie jest wystarczajce do ustalenia zagroe, jakie te odpady mog powodowa, właciwy organ moe wezwa wnioskodawc do podania podstawowego składu chemicznego i właciwoci odpadów, 2) okrelenie iloci odpadów poszczególnych rodzajów przewidzianych do wytwarzania w cigu roku, 3) informacje wskazujce na sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania iloci odpadów i ich negatywnego oddziaływania na rodowisko, 9

10 4) opis dalszego sposobu gospodarowania odpadami, z uwzgldnieniem zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, 5) wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów. Do rozpoczcia działalnoci powodujcej powstawanie odpadów mona przystpi, jeeli w terminie 30 dni od dnia złoenia informacji o ile starostwo nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji. Wykaz firm posiadajcych uregulowany stan formalno-prawny w zakresie wykonywania usług remontowych i rozbiórkowych zwizanych z wytwarzaniem odpadów zawierajcych azbest znajduje si w starostwie powiatowym w Kielcach. Obowizki przedsibiorcy prowadzcego działalnoci w zakresie zbierania lub transportu odpadów Przedsibiorcy prowadzcy działalnoci w zakresie zbierania odpadów oraz prowadzenie działalnoci w zakresie transportu odpadów obowizany jest do uzyskania zezwolenia. Zezwolenie na prowadzenie działalnoci w zakresie zbierania lub transportu odpadów wydaje starosta po zasigniciu opinii właciwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta; wymóg zasigania opinii prezydenta miasta nie dotyczy prezydenta miasta na prawach powiatu. Zezwolenie na prowadzenie działalnoci w zakresie zbierania lub transportu odpadów wydaje si w drodze decyzji na wniosek, który powinien odpowiednio zawiera: 1. wyszczególnienie rodzajów odpadów przewidywanych do zbierania lub transportu; w przypadku gdy okrelenie rodzaju jest niewystarczajce do ustalenia zagroe, jakie te odpady mog powodowa dla rodowiska, właciwy organ moe wezwa wnioskodawc do podania podstawowego składu chemicznego i właciwoci odpadów, 2. oznaczenie obszaru prowadzenia działalnoci w przypadku transportu odpadów lub miejsca prowadzenia działalnoci w przypadku zbierania odpadów, 3. w przypadku zbierania odpadów wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów, a take opis sposobu dalszego zagospodarowania odpadów, 4. wskazanie sposobu i rodków transportu odpadów, 5. przedstawienie moliwoci technicznych i organizacyjnych pozwalajcych naleycie wykonywa działalno w zakresie zbierania lub transportu odpadów, 6. przewidywany okres wykonywania działalnoci w zakresie zbierania lub transportu odpadów. Zezwolenie na prowadzenie działalnoci w zakresie zbierania lub transportu odpadów jest wydawane w drodze decyzji, przez właciwy organ na czas oznaczony nie dłuszy ni 10 lat. Ewidencja odpadów Posiadacz odpadów (wytwórca), jest obowizany do prowadzenia ich ilociowej i jakociowej ewidencji zgodnie z przyjtym katalogiem odpadów i list odpadów niebezpiecznych Ewidencj, prowadzi si z zastosowaniem nastpujcych dokumentów ewidencji odpadów: 1) karty ewidencji odpadu, prowadzonej dla kadego rodzaju odpadu odrbnie, 2) karty przekazania odpadu. Posiadacz odpadów prowadzcy działalno wyłcznie w zakresie transportu odpadów prowadzi ewidencj z zastosowaniem tylko karty przekazania odpadów. Dokumenty ewidencji odpadów powinny zawiera nastpujce dane: imi i nazwisko, adres zamieszkania lub nazw i adres siedziby posiadacza odpadów. Posiadacz odpadów, który przejmuje odpad od innego posiadacza, jest obowizany potwierdzi przejcie odpadu na karcie przekazania odpadu, wypełnionej przez posiadacza, który przekazuje ten odpad. Kart przekazania odpadu sporzdza si w odpowiedniej liczbie egzemplarzy, po jednej dla kadego z posiadaczy oraz dla prowadzcych transport odpadów. Dopuszcza si sporzdzanie zbiorczej karty przekazania odpadu, obejmujcej odpad danego rodzaju przekazywany łcznie w czasie jednego miesica kalendarzowego temu samemu posiadaczowi. Posiadacz odpadów ma obowizek przechowywa dokumenty sporzdzone na potrzeby ewidencji przez okres 5 lat, liczc od koca roku kalendarzowego, w którym sporzdzono te dokumenty. 10

11 Posiadacz odpadów prowadzcy ewidencj odpadów jest obowizany sporzdzi na formularzu zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i iloci odpadów, o sposobach gospodarowania nimi. Zbiorcze zestawienie danych powinno zawiera nastpujce informacje: imi i nazwisko, adres zamieszkania lub nazw i adres siedziby posiadacza odpadów. Zbiorcze zestawienia danych posiadacz odpadów jest obowizany przekaza marszałkowi województwa właciwemu ze wzgldu na miejsce wytwarzania lub zbierania w terminie do koca pierwszego kwartału za poprzedni rok kalendarzowy. Magazynowanie odpadów Magazynowanie odpadów moe odbywa si na terenie, do którego posiadacz odpadów ma tytuł prawny. Miejsce magazynowania odpadów nie wymaga wyznaczenia w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym. Odpady przeznaczone do składowania mog by magazynowane jedynie w celu zebrania odpowiedniej iloci tych odpadów do transportu na składowisko odpadów, nie dłuej jednak ni przez okres 1 roku. Okrelenie miejsca i sposobu magazynowania odpadów nastpuje w: 1) decyzji zatwierdzajcej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, 2) informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, 3) zezwoleniu na prowadzenie działalnoci w zakresie zbierania lub transportu odpadów. Składowanie odpadów Zgodnie z Planem unieszkodliwiania odpadów zawierajcych azbest przedstawionym w rozdziale 6.4 Planu gospodarki odpadami dla Województwa witokrzyskiego na lata na terenie województwa, w sierpniu 2004 r. oddano do uytkowania składowisko odpadów niebezpiecznych przeznaczone do składowania wyrobów zawierajcych azbest w miejscowoci Dobrów gmina Tuczpy powiat buski. Powierzchnia tego składowiska wynosi 7,26 ha, całkowita objto m 3. Na koniec 2005 roku stopie jego wypełnienia wyniósł m 3. Odpady zawierajce azbest powinny w pierwszej kolejnoci trafia na to składowisko. 5. Finansowanie zada zwizanych z usuwaniem i unieszkodliwianiem odpadów zawierajcych azbest Załoenia wspomagania finansowego z rodków Powiatowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej PFOiGW Program zakłada, e usuwanie wyrobów zawierajcych azbest bdzie si odbywa ze wsparciem finansowym Powiatu. Pokrycie ze rodków Powiatowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej poniesionych kosztów demontau, zabezpieczenia, transportu i unieszkodliwienia wyrobów zawierajcych azbest przewidywane jest dla osób indywidualnych bdcych włacicielami nieruchomoci zlokalizowanej na terenie powiatu, na której znajduj si wyroby zawierajce azbest przeznaczone do usunicia. Dofinansowanie odbywa si bdzie zgodnie z opracowanym regulaminem udzielania dofinansowania do prac zwizanych z usuwaniem wyrobów zawierajcych azbest z terenu nieruchomoci połoonych na obszarze powiatu. Regulamin ten przyjty zostanie uchwał Zarzdu Powiatu Kieleckiego. Wsparcie nie dotyczy obiektów uytecznoci publicznej oraz spółdzielni mieszkaniowych i wspólnot mieszkaniowych, z których usuwanie i unieszkodliwianie odpadów azbestowych zostało umieszczone na licie przedsiwzi priorytetowych do dofinansowania przez Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach. Udzielenie pomocy finansowej pozwoli na realizacj zobowizania traktatu akcesyjnego, w którym nasz kraj zobowizał si do usunicia materiałów budowlanych zawierajcych azbest z uytkowania do roku Zasady finansowania przez Gminy Proponuje si pokrycie czci kosztów zwizanych z zastpieniem materiałów zawierajcych azbest, nowymi - udział rodków deklarowanych przez gminy dla mieszkaców tych gmin, w wysokoci okrelonej przez dan gmin wg własnych ustale i oceny (np. dotacja do kosztów zakupu nowego pokrycia dachowego). 11

12 Oszacowanie rodków na finansowanie zada zwizanych z usuwaniem i unieszkodliwianiem odpadów zawierajcych azbest Na terenie powiatu kieleckiego zinwentaryzowano ok m 2 płyt azbestowych w formie pokry dachowych. Z Planu gospodarki odpadami dla Województwa witokrzyskiego na lata wynika konieczno usunicia wyrobów zawierajcych azbest do roku 2018 w wysokoci 60%. W zwizku z tym corocznie przez najblisze 11 lat na terenie powiatu winno by unieszkodliwiane rednio m 2. W perspektywie do koca roku 2032 (14 lat) powinno by unieszkodliwiane m 2 w cigu roku. Aktualnie, koszty brutto wykonania usługi demontau, transportu i unieszkodliwienia odpadów azbestowych na 1 m 2 kształtuj si od 12 zł do 23 zł. Informacjach o kosztach pochodzi od firm wiadczcych usługi w zakresie demontau pokry dachowych i transportu odpadów azbestowych, oraz z rozeznania tych kosztów w innych gminach i powiatach, realizujcych podobne programy. Przy ustalaniu szacunkowych kosztów wzito pod uwag najnisz cen usług. Roczne koszty usuwania odpadów azbestowych z terenu powiatu mog wynie: zł do roku 2018 oraz zł w latach W 2005 roku zakwalifikowano do wymiany m 2 powierzchni pokrytych wyrobami zawierajcymi azbest, co daje niespełna 10% przewidywanych do wymiany wyrobów. Niski poziom wymiany zwizany jest z koniecznoci zakupu nowego kosztownego pokrycia dachowego. W roku 2007 w powiecie kieleckim dofinansowano realizacj przedsiwzi zwizanych z usuwaniem i unieszkodliwianiem odpadów zawierajcych azbest dla 4 gmin. Kwota dofinansowania wyniosła zł. (tabela 2) Tabela 2. Realizacja przedsiwzi zwizanych z usuwanie i unieszkodliwianiem odpadów zawierajcych azbest w roku 2007 wycig z Załcznika do Uchwały Nr 21/81/07 Zarzdu Powiatu w Kielcach z dnia 9 maja 2007 roku. Lp. Nazwa jednostki ubiegajcej si o dotacj Koszt całkowity zadania zł Wnioskowana kwota dotacji zł Przyznana kwota dotacji zł 1 Urzd Gminy Morawica , , ,00 2 Gmina Miedziana Góra , , ,00 3 Gmina Sitkówka-Nowiny , , ,00 4 Gmina Zagnask , , ,00 Biorc jednak pod uwag powysze dane wysoko rodków przewidzianych do dofinansowania usuwania wyrobów azbestowych z budynków z trenu powiatu kieleckiego wyniesie w cigu roku około zł. W najbliszych latach w Powiatowym Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej powinny by zabezpieczane rodki w wysokoci 200 tys. zł w cigu roku na dofinansowanie usuwania wyrobów zawierajcych azbest. 6. Harmonogram rzeczowy realizacji programu Zgodnie z Planem gospodarki odpadami dla Województwa witokrzyskiego, w zakresie planu unieszkodliwiania odpadów zawierajcych azbest w latach dla powiatów przewiduje si: - Prowadzenie akcji informacyjno- edukacyjnych - Opracowanie programów usuwania wyrobów zawierajcych azbest, w ramach planów gospodarki odpadami - Realizacja programów usuwania wyrobów zawierajcych azbest - Usuwanie i unieszkodliwianie wyrobów zawierajcych azbest przez przedsibiorców. 12

13 Ponadto Program usuwania azbestu i wyrobów zawierajcych azbest stosowanych na terytorium Polski zakłada sporzdzanie rocznych informacji w zakresie realizacji zada Programu... na terenie powiatów i przekazywanie ich samorzdowi województwa oraz gromadzenie danych liczbowych o iloci i rozmieszczeniu wyrobów stosownie do przepisów rozporzdzenia wykonawczego w tym zakresie. Biorc pod uwag take moliwoci dofinansowania usuwania odpadów zawierajcych azbest ze rodków publicznych powiatu harmonogram rzeczowy wygldał bdzie nastpujco (tabela 3): Tabela 3. Harmonogram rzeczowy realizacji programu Lp. Nazwa zadania 1. Opracowanie i przyjcie przez Zarzd Powiatu Kielckiego Regulaminu udzielania dofinansowania do prac zwizanych z usuwaniem wyrobów zawierajcych azbest z terenu nieruchomoci połoonych na obszarze powiatu kieleckiego 2. Nabór wniosków (rozprowadzenie druków wniosków i pozostałych załczników, powiadomienie o terminie składania wniosków o pomoc finansow ) 3. Realizowanie prac w zakresie udzielania dofinansowania ze rodków Powiatowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej do kosztów usuwania odpadów zawierajcych azbest, z obiektów budowlanych połoonych na terenie powiatu Nadzór nad działaniami w gminach w zakresie: - opracowania programów usuwania wyrobów zawierajcych azbest w gminach; - monitoringu prawidłowego postpowania z odpadami zawierajcymi azbest szczególnie obejmujcego indywidualnych posiadaczy i firm zajmujcych si demontaem 4. Działalno informacyjna i edukacyjna skierowana do włacicieli, zarzdców i uytkowników budynków, budowli i instalacji zawierajcych azbest. 5. Coroczna aktualizacja bazy danych o obiektach zawierajcych azbest 6. Monitoring i ocena realizacji programu w ramach niniejszego Programu usuwania wyrobów zawierajcych azbest Okres Uwagi realizacji 2007 Wrzesie Stycze, luty Grudzie Grudzie Podsumowanie Przedstawione powyej zagadnienia zwizane z odpadami azbestowymi uwarunkowania prawne, sposoby rozwiza systemowych, wskazuj na postp w zakresie zarówno regulacji prawnych jak i rozwiza organizacyjnych zmierzajcych do eliminacji substancji stwarzajcych szczególne zagroenie dla zdrowia ludzi i rodowiska. Wdroenie do praktyki gospodarczej załoe Programu usuwania azbestu i wyrobów azbestowych z terenu powiatu kieleckiego rodzi szanse prawidłowego postpowania z odpadami zawierajcymi azbest zwłaszcza, dlatego, e program zakłada dofinansowanie do usuwania wyrobów zawierajcych azbest oraz zaangaowanie w proces jego realizacji samorzdów lokalnych ze wskazaniem jednoznacznej odpowiedzialnoci za poszczególne zadania w programie. 13

14 Załcznik nr 1 Kryteria i zasady udzielania dotacji finansowych z Powiatowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w roku 2007 O dotacj ubiega si mog: 1)gminy i jednostki gmin oraz zwizki gmin, 2)powiat oraz jednostki organizacyjne powiatu, 3)jednostki administracji rzdowej, 4)pozostałe podmioty działajce na rzecz ochrony rodowiska. Udział rodków z PFO i GW dla wnioskodawców 1), 3), 4), nie powinien przekroczy 40 % kosztów realizacji zadania. Dotacja moe by zwikszona powyej 40% kosztów realizacji zadania decyzj Zarzdu. Wniosek o dotacj finansow winien zawiera nastpujce dane: a) cz ogólna: - pełna nazwa wnioskodawcy ze wskazaniem prawnej formy działalnoci, dokładny adres oraz nr tel., w tym osoby wskazanej do kontaktowania si w sprawie wniosku, nr konta bankowego, NIP, REGON, KRS, - nazwa, lokalizacja i opis zadania, - przewidywany efekt ekologiczny zadania, - terminy realizacji inwestycji (przewidywana data rozpoczcia i zakoczenia zadania), b) cz ekonomiczno-finansowa: -całkowity koszt realizacji inwestycji, -wielko kosztów poniesionych (dla zada kontynuowanych), -zabezpieczenie własnych rodków finansowych, -wnioskowana wysoko dotacji, -zawiadczenie z Urzdu Marszałkowskiego Województwa witokrzyskiego o nie zaleganiu z opłatami z tytułu korzystania ze rodowiska, wydane nie wczeniej ni sprzed trzech miesicy, liczc od daty składania wniosku. Warunkiem koniecznym do ubiegania si o rodki finansowe jest terminowe i rzetelne rozliczenie si z wczeniejszych umów o przyznaniu dotacji. Kada osoba fizyczna z terenu powiatu kieleckiego, która chce zdj azbest np. z dachu, elewacji budynku musi dokona zgłoszenia robót budowlanych w Wydziale Budownictwa Starostwa Powiatowego w Kielcach i dołczy stosowne dokumenty w tej sprawie (załcznik graficzny, owiadczenie o dysponowaniu tytułem prawnym do nieruchomoci, na której wykonywane s prace, zawiadczenie z firmy posiadajcej stosowne zezwolenia w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi potwierdzajce, e dana firma dokona utylizacji (chyba, e w danej gminie w wyniku przetargu wybrano ju firm, która dokona utylizacji). W gminie natomiast (jako jednostki poredniczcej i starajcej si o dotacje z PFO i GW) taka osoba winna si stara o dofinansowanie na zdjcie, wywóz, czy utylizacj azbestu z terenu własnej posesji. 14