Ocena Skutków Regulacji

Transkrypt

1 Ministerstwo Środowiska Ocena Skutków Regulacji projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw Warszawa, 12 czerwca 2013 r. 1 z 26

2 Spis treści 1. Podmioty, na które oddziałuje akt normatywny Konsultacje projektu aktu normatywnego Analiza wpływu aktu normatywnego Analiza wpływu aktu normatywnego na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego Scenariusze wpływu na sektor finansów publicznych Scenariusz prosty Scenariusz alinearny Wysokość opłaty eksploatacyjnej od wydobycia węglowodorów na poziomie Gaz ziemny Ropa naftowa Narodowy Operator Kopalin Energetycznych (NOKE) Środki na nowe zadania Inspekcji Ochrony Środowiska Analiza wpływu aktu normatywnego na rynek pracy Analiza wpływu aktu normatywnego na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw Analiza wpływu aktu normatywnego na rozwój regionalny Źródła finansowania Omówienie uwag zgłoszonych w trakcie konsultacji społecznych z 26

3 1. Podmioty, na które oddziałuje akt normatywny Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw, będzie bezpośrednio oddziaływał na następujące podmioty: 1) Skarb Państwa, 2) województwa, gminy i powiaty, na terenie których występują lub potencjalnie mogą występować złoża węglowodorów oraz obecnie jest lub w przyszłości prowadzona działalność polegająca na poszukiwaniu lub rozpoznawaniu złóż węglowodorów oraz wydobywaniu węglowodorów ze złóż, 3) przedsiębiorców zaangażowanych w działalność polegającą na poszukiwaniu lub rozpoznawaniu złóż węglowodorów oraz wydobywaniu węglowodorów ze złóż, 4) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, 5) Bank Gospodarstwa Krajowego 6) organy administracji geologicznej, organy nadzoru górniczego - Ministra Środowiska, Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego, Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy pełniący Państwową Służbę Geologiczną. 2. Konsultacje projektu aktu normatywnego Zgodnie z przepisami ustawy z dnia z dnia 7 lipca 2005r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 337) tekst projektu ustawy publikuje się na stronach internetowych Biuletynu Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji. Projekt publikuje się również na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska (Biuletyn Informacji Publicznej Ministerstwa Środowiska). Projekt założeń kierunkowych do projektu ustawy został przyjęty przez Radę Ministrów 16 października 2012 u, w następstwie czego Ministerstwo Środowiska otrzymało szereg komentarzy od podmiotów sektora wydobywczego, a także od organizacji zrzeszających samorządy lokalne różnych szczebli. Ministerstwo prowadziło ponadto stały dialog z podmiotami sektora wydobywczego, co pozwoliło na wykorzystanie niektórych postulatów sektora w projekcie ustawy w szczególności w zakresie przepisów środowiskowych. Projekt regulacji przygotowany zgodnie z założeniami kierunkowymi Rady Ministrów z 16 października 2012 r. został opublikowany w dniu 15 lutego 2013 r. oraz przekazany do konsultacji społecznych i do uzgodnień międzyresortowych. Do konsultacji społecznych zaproszono m.in.: 1) Organizację Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego ul. Biała 4, Warszawa, 2) Polski Związek Pracodawców Przemysłu Wydobywczego Al. Jerozolimskie 96, Warszawa, 3) przedsiębiorców którym wydano koncesje na poszukiwanie, rozpoznawanie oraz wydobywanie węglowodorów, nie zrzeszonych w Organizacji Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo -Wydobywczego i w Polskim Związku Pracodawców Przemysłu Wydobywczego, 4) Konfederację Pracodawców Polskich Pracodawcy RP ul. Brukselska7, Warszawa, 5) Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych ul. Klonowa 6, Warszawa, 6) Business Center Club - Związek Pracodawców pl. Żelaznej Bramy 10, Warszawa, 3 z 26

4 7) Krajowy Związek Pracodawców Branży Geologicznej al. Korfantego 125a, Katowice, 8) Państwowy Instytut Geologiczny - PIB ul. Rakowiecka 4, Warszawa, 9) Górniczą Izbę Przemysłowo Handlową ul. Kościuszki 30, Katowice, 10) Izbę Gospodarczą Gazownictwa ul. Kasprzaka 25, Warszawa, 11) Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa ul. Powstańców 25, Katowice, 12) Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej ul. Kantaka 4, Poznań, 13) Związek Gmin i Miast Morskich ul. Wały Jagiellońskie 1, Gdańsk, 14) Unię Metropolii Polskich Plac Defilad 1, Warszawa, 15) Związek Miast Polskich ul. Robocza 46a, Poznań, 16) Związek Powiatów Polskich Plac Defilad 1, Warszawa, 17) Związek Województw RP ul. Świętojerska 5/7, Warszawa, 18) marszałków województw, 19) Sekcję Krajową Geologiczno Wiertniczą NSZZ Solidarność ul. Rakowiecka Warszawa, 20) Wolny Związek Zawodowy Sierpień 80 Komisja Krajowa ul. Warszawska 19, Katowice, 21) Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych ul. Kopernika 36/40, Warszawa. Projekt ustawy został ponadto skierowany do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, która rozpatrzyła go w dniu 20 marca 2013 r. i uzyskał pozytywną opinię. 3. Analiza wpływu aktu normatywnego 3.1 Analiza wpływu aktu normatywnego na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego Przedstawiony projekt będzie miał wpływ na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego. Implementacja postanowień projektowanej ustawy oznaczać będzie konieczność zapewnienia środków finansowych na funkcjonowanie niektórych projektowanych instytucji (np. NOKE w pierwszej fazie działalności, organy administracji geologicznej Ministra Środowiska), natomiast w dalszych latach funkcjonowania ustawy niektóre utworzone instytucje, jak NOKE staną się finansowo samowystarczalne. 4 z 26

5 Główne źródła finansowania projektowanych rozwiązań to: budżet państwa (bezpośrednio i pośrednio poprzez Bank Gospodarstwa Krajowego) oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W odniesieniu do budżetów jednostek samorządu terytorialnego, rozwiązania proponowane w projekcie ustawy spowodują wzrost ich wpływów oraz poszerzenie kręgu podmiotów (jednostek samorządu terytorialnego-jst), które korzystają z zaproponowanych rozwiązań. W szczególności chodzi o rozszerzenie kręgu jst, które uprawnione byłyby do pobierania części opłaty eksploatacyjnej (dodatkowo województwo i powiat) szerzej w dalszej części niniejszego OSR. Poniżej przedstawiono bezpośrednie skutki proponowanych rozwiązań ustawowych związanych z kwestiami finansowymi. W niektórych przypadkach można spodziewać się przejściowej tendencji spadkowej w odniesieniu do wpływów do poszczególnych budżetów z tytułów, które są likwidowane albo modyfikowane w omawianym projekcie. Opłaty związane z działalnością regulowaną obecnie obowiązującą ustawą Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r. (dalej: ustawa PGG), dotyczące działalności w zakresie poszukiwania, rozpoznawania oraz wydobywania węglowodorów są następujące: 1) opłata skarbowa naliczana zgodnie z ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej; na jej podstawie (art. 1 ust1 pkt. 1), lit. c) opłata skarbowa uiszczana jest m. in. za wydanie koncesji, 2) opłata koncesyjna za działalność w zakresie poszukiwania lub rozpoznawania węglowodorów, 3) wynagrodzenie za ustanowienie użytkowania górniczego, 4) opłata eksploatacyjna. Należy podkreślić, że omawiany projekt nie proponuje likwidacji żadnej z ww. opłat, natomiast modyfikacji mogą ulegać poszczególne okoliczności jej naliczania, zmieniona może być podstawa naliczania danej opłaty albo jej stawka. Opłata skarbowa Zgodnie z ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U Nr 225 poz ze zm.), opłacie skarbowej podlega wydanie koncesji. W odniesieniu do katalogu przypadków regulowanych ustawie PGG, dotyczy to koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie albo wydobywanie kopalin ze złóż. Opłata skarbowa jest pobierana w wysokości 616 zł. Opłata ta przy zmianie warunków wydanej już wcześniej koncesji pomniejszana jest o 50%. Opłata ta, w odniesieniu do koncesji wydawanych przez Ministra Środowiska zasila budżet Miasta St. Warszawy (dzielnica Ochota -według właściwości dla siedziby Ministerstwa Środowiska). Projektowana ustawa zawiera zmiany dotyczące jedynie koncesji związanych z węglowodorami wydawanych przez Ministra Środowiska i nie ma wpływu na działalność koncesyjną innych organów administracji geologicznej (Starostowie i Marszałkowie Województw). Tak jak dotychczas, opłata skarbowa będzie pobierana przez wszystkie organy administracji geologicznej za odpowiednie czynności, jednakże wejście w życie przepisów zaproponowanych w projekcie spowoduje, że od przedsiębiorców, którzy będą chcieli prowadzić działalność w zakresie poszukiwania węglowodorów opłata ta nie będzie pobierana, gdyż uchylona zostanie podstawa prawna jej pobierania czyli koncesja na poszukiwanie węglowodorów. Szacunkowe roczne uszczuplenie przychodów Miasta St. Warszawa (przy założeniu, że po ostatnich 5 latach - gdy zanotowano znaczny wzrost zainteresowania koncesjami węglowodorowymi - obowiązuje 24 koncesji na poszukiwanie węglowodorów ze złóż niekonwencjonalnych, co oznacza wydanie średnio 5 koncesji rocznie i jednokrotnej zmianie warunków koncesji dla każdej z koncesji) to 4,6 tys. zł (cztery tysiące sześćset złotych). Opłata koncesyjna za działalność w zakresie poszukiwania lub rozpoznawania Opłata ta jest naliczana na podstawie ustawy PGG i obecnie w 60% zasila budżety gmin, na obszarze których wykonywana będzie działalność koncesjonowana (proporcjonalnie do powierzchni gminy pokrytej koncesją) a w 40% budżet Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Płaci ją jednorazowo podmiot, któremu udzielono koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż węglowodorów. Stawka opłaty wynosi 108,78 zł za każdy km 2. terenu, na który została wydana koncesja na poszukiwanie lub dwukrotność tej stawki (217,56 zł) jeżeli koncesja została wydana na rozpoznawanie lub łącznie na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów. 5 z 26

6 Po wejściu w życie przepisów przedstawionych w projekcie dotyczących likwidacji koncesji na poszukiwanie węglowodorów - opłata ta nie będzie uiszczana przez przedsiębiorców. Przyjmując, że średni obszar bloku koncesyjnego objętego koncesją na poszukiwanie wynosi 1000 km 2 i że w ostatnich pięciu latach rocznie wydawano średnio 5 koncesji na poszukiwanie, łączny spadek wpływów do budżetów wszystkich gmin objętych koncesjami na poszukiwanie oraz do NFOŚiGW wyniesie rocznie ok. 544 tys. złotych z czego ok. 326 tys. złotych dotyczy gmin (łącznie wszystkie gminy objęte obszarem koncesji), a ok. 218 tys. złotych NFOŚiGW. Przedstawienie skutków finansowych dla poszczególnych gmin jest niemożliwe ze względu na niemożliwość przyjęcia założeń co do faktycznych powierzchni gmin objętych obszarem koncesji. Po wejściu w życie nowych przepisów będzie natomiast pobierana opłata koncesyjna z tytułu zmiany (funkcjonujących do chwili upływu okresu na jaki zostały wydane) obecnie obowiązujących koncesji udzielonych łącznie na poszukiwanie i rozpoznawanie albo rozpoznawanie (łącznie ponad 200 koncesji). Projekt przewiduje wielokrotną możliwość zmiany zakresu robót w obowiązujących koncesjach w ramach okresu na jaki zostały one wydane oraz jednokrotną zmianę trwania ich długości nie więcej niż na 2 lata. Należy założyć, że większość z obecnie obowiązujących - innych niż koncesje na poszukiwanie koncesji węglowodorowych zostanie zmieniona (czasami niejednokrotnie) po wejściu w życie ustawy korzystając z opisanych wyżej możliwości, więc ewentualne wskazane straty dla budżetu gmin oraz NFOŚiGW zostaną wyrównane. Dla przykładu: 100 koncesji na rozpoznawanie o powierzchni 1000 km 2 zmienionych po wejściu w życie ustawy oznacza wpływy łączne w wysokości 21,7 mln złotych, z czego ponad 13 mln złotych trafi do gmin, a ok. 8,7 mln do NFOŚiGW. Ponadto, po wejściu w życie projektowanych przepisów, będą wydawane również nowe koncesje rozpoznawczo-wydobywcze, w których opłata koncesyjna będzie naliczana w odniesieniu do wykonywanej działalności w zakresie rozpoznawania i ma wynieść 210 zł za każdy kilometr kwadratowy. Wynagrodzenie za użytkowanie górnicze Zgodnie z obowiązującymi (i planowanymi) rozwiązaniami, wynagrodzenie to stanowi dochód budżetu państwa. Ma ono charakter cywilnoprawny. Wynagrodzenie za użytkowanie górnicze jest uiszczane corocznie, w okresie obowiązywania użytkowania górniczego (i co za tym idzie - obowiązywania koncesji). Wynagrodzenie z tytułu ustanowienia użytkowania górniczego w związku z poszukiwaniem lub rozpoznawaniem węglowodorów ustala organ koncesyjny zgodnie z przyjętymi i opublikowanymi zasadami. Jego wysokość zależna jest między innymi od wielkości obszaru na jaki ustanowiona jest koncesja. Wynagrodzenie z tytułu ustanowienia użytkowania górniczego w związku z wydobywaniem węglowodorów ze złoża składa się z dwóch części: stałej i zmiennej. Wynagrodzenie całkowite = część stała wynagrodzenia + część zmienna wynagrodzenia (obliczana jako procent należnej z tytułu wydobywania opłaty eksploatacyjnej za łączne wydobycie w u poprzednim). Dla węglowodorów dla obliczania części zmiennej wynagrodzenia stosuje stawkę 50 proc. opłaty eksploatacyjnej należnej za całkowite wydobycie w u poprzednim. Natomiast obecnie obowiązująca stawka opłaty eksploatacyjnej dla węglowodorów wynosi: - 6,06 zł/1000 m 3 gazu ziemnego wysokometanowego; - 5,04 zł/1000 m 3 gazu ziemnego zaazotowanego - 35,87 zł/t ropy naftowej Wpływy budżetu państwa z tytułu ustanowienia użytkowania górniczego w ostatnich 5 latach dla wszystkich kopalin objętych własnością górniczą kształtują się następująco: 2008 r: 18,1 mln złotych 2009 r: 19,6 mln złotych 2010 r.: 18,3 mln złotych 2011 r.: 18,4 mln złotych 2012 r.: 3,3 mln złotych (spadek spowodowany wejściem w życie ustawy PGG i wprowadzeniem przetargów na nowe koncesje węglowodorowe). Zakładany w projektowanej ustawie wzrost stawek opłat eksploatacyjnych dla węglowodorów będzie powodował także wzrost części zmiennej wynagrodzenia za użytkowanie górnicze z tytułu 6 z 26

7 wydobywania węglowodorów. Tym samym spowoduje wzrost wpływów do budżetu państwa o ok. 48,2 mln zł rocznie, przy założeniu utrzymania się wydobycia węglowodorów na poziomie z u Opłata eksploatacyjna Opłata eksploatacyjna, według przepisów ustawy PGG stanowi dochód gminy, na obszarze której wydobywana jest kopalina (w 60%) i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (40%). Przedsiębiorca, który uzyskał koncesję na wydobywanie kopaliny ze złoża, wnosi opłatę eksploatacyjną, która ustalana jest jako iloczyn jej stawki oraz ilości kopaliny wydobytej ze złoża w okresie rozliczeniowym. Obowiązujące obecnie stawki opłat eksploatacyjnych związanych z wydobywaniem węglowodorów zgodnie z postanowieniami projektu ustawy zostaną podwyższone z 6,06 zł do 24 zł za 1000 m 3 wydobytego gazu ziemnego wysokometanowego i z 5,04 zł do 20 zł za 1000 m 3 wydobytego gazu ziemnego zaazotowanego oraz z 35,87 zł do 50 zł za tonę wydobytej ropy naftowej. Wprowadzenie w życie przepisów projektu ustawy będzie oddziaływać na budżety organów samorządu terytorialnego wszystkich szczebli, generując na ich rzecz dodatkowe przychody. Stawki opłaty eksploatacyjnej z tytułu wydobywania węglowodorów wzrosną około czterotnie, a krąg podmiotów uprawnionych do ich pobierania zostanie rozszerzony. Projekt ustawy przewiduje następującą zmianę alokacji opłaty eksploatacyjnej: gminy 60%, powiaty 5%, województwa 15%, NFOŚiGW 20% wpływów z opłaty eksploatacyjnej. Oznaczać to będzie (nawet w sytuacji utrzymania wielkości wydobycia gazu i ropy w Polsce na niezmienionym poziomie w stosunku do u 2011) zupełnie nowe źródło przychodów dla powiatów i województw, prawie czterotny wzrost przychodów gmin z tytułu opłaty eksploatacyjnej i przychody NFOŚiGW na poziomie ok 1,5 raza wyższym niż obecnie (w 2012 r. 24, 7 mln zł, a po wejściu w życie ustawy: 37,8 mln złotych) Scenariusze wpływu proponowanych regulacji na sektor finansów publicznych Symulację skutków ustawy zaprezentowano wychodząc od dwóch alternatywnych scenariuszy bazowych: 1) scenariusza zakładającego liniowe zachowywanie się wzrostu wydobycia krajowego (dalej: scenariusz prosty), oraz 2) scenariusza oddającego nieliniowość rozwoju wydobycia gazu ziemnego w Polsce (dalej: scenariusz alinearny). Poniżej zaprezentowano scenariusze rozwoju wydobywania węglowodorów, przy następujących zmiennych dla obu scenariuszy: a) kurs dolar/złoty 3,2 zł, b) średni koszt odwiertu rozpoznawczego 7,5 mln USD, c) koszt przekształcenia odwiertu wykonanego w odwiert eksploatacyjny 4 mln USD, d) ilość gazu do uzyskania z 1 odwiertu 90 mln m 3, e) ilość szczelinowań na cykl życia odwiertu 1, f) długość cyklu życia odwiertu 30 lat, g) średni udział NOKE w kosztach poszukiwań 5%, h) koszty infrastruktury naziemnej dla odwiertów eksploatacyjnych 15% kwoty inwestycji na odwierty eksploatacyjne, i) dla gazu: opłata eksploatacyjna pobierana od 2015 r. w wysokości 24 zł/1000 m 3 (zwiększana corocznie o wskaźnik inflacji), j) wynagrodzenie za użytkowanie górnicze założono występowanie tylko części zmiennej czyli części uzależnionej od wysokości opłaty eksploatacyjnej, k) średnie opóźnienie (przesunięcie czasowe) pomiędzy wykonaniem odwiertu rozpoznawczego, a rozpoczęciem wydobycia 3 lata, l) okres prognozy 15 lat m) profil wydobycia gazu ziemnego z pojedynczego odwiertu w pierwszych 15 latach przedstawia poniższa tabela 1. 7 z 26

8 mln zł Lata % wydobycia 25% 12% 6% 4% 4% 4% 4% 3% 3% 3% 3% 2% 2% 2% 2% Tabela 1.Założony profil wydobycia gazu ziemnego z pojedynczego odwiertu w pierwszych 15 latach Scenariusz prosty Założono, że corocznie wykonywanych będzie 40 odwiertów rozpoznawczych. W tym scenariuszu corocznie udział NOKE w kosztach robót geologicznych lub górniczych wyniesie ok. 72 mln zł. Szacunkowe wpływy z opłaty eksploatacyjnej w tym scenariuszu przedstawiono na wykresie 1., wielkość wydobycia gazu ziemnego z formacji niekonwencjonalnych (ang. shale gas i tight gas) w scenariuszu prostym prezentuje wykres 2. 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 gminy powiaty województwa NFOŚiGW Skarb Paostwa (UUG) 0,0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII Wykres 1. Szacunkowe wpływy z opłaty eksploatacyjnej oraz UUG w scenariusz prostym mln m wydobycie w mln m Lata Wykres 2.: Wielkość wydobycia gazu ziemnego z formacji niekonwencjonalnych (ang. shale gas i tight gas) w scenariuszu prostym. 8 z 26

9 mln zł Scenariusz alinearny W scenariuszu tym założono, że w pierwszym u zostanie wykonanych 20 odwiertów rozpoznawczych, następnie w u drugim będzie ich o 10 więcej (30 odwiertów), a w trzecim u zostanie wykonanych łącznie 50 odwiertów i w każdym następnym u będzie następowało zwiększenie tempa wzrostu ilości odwiertów o 10 aż do u dziewiątego, w którym nastąpi stabilizacja wydobycia gazu i spadek liczby wykonywanych odwiertów. W scenariuszu tym założono także spadek kosztów odwiertów eksploatacyjnych (koszt odwiertu eksploatacyjnego = koszt odwiertu rozpoznawczego + koszt przekształcenia odwiertu poszukiwawczego w odwiert eksploatacyjny + koszty budowy infrastruktury naziemnej) z 12,9 mln USD za jeden odwiert w u pierwszym do 8,5 mln USD w u jedenastym. Szacunkowe wpływy z opłaty eksploatacyjnej w tym scenariuszu przedstawiono na wykresie 3. (przedstawione wpływy Skarbu Państwa z tytułu ustanowienia użytkowania górniczego dotyczą części zmiennej tego wynagrodzenia), wielkość wydobycia gazu ze złóż niekonwencjonalnych w scenariuszu alinearnym prezentuje wykres gminy powiaty województwa NFOŚiGW Skarb Paostwa (UUG) 10 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII Wykres 3.: Szacunkowe wpływy z opłaty eksploatacyjnej oraz UUG w scenariusz alinearnym 9 z 26

10 mln m wydobycie w mln m Lata Wykres 4.Wielkość wydobycia gazu ziemnego z formacji niekonwencjonalnych (ang. shale gas i tight gas) w scenariuszu alinearnym Wysokość opłaty eksploatacyjnej od wydobywania węglowodorów, przy założeniu utrzymania poziomu wydobywania z u Gaz ziemny Na wykresie 5. zilustrowano przychody z opłaty eksploatacyjnej pobieranej w Polsce od wydobywanego gazu ziemnego przy wielkości wydobycia w u 2011, tzn. bez wydobycia ze złóż niekonwencjonalnych. Wydobycie w 2011 r. wynosiło 5,5 mld m 3 (1,65 mld m 3 gazu ziemnego wysokometanowego oraz 3,85 mld m 3 gazu ziemnego zaazotowanego) - jest to wielkość odpowiadająca 4,4 mld m 3 w przeliczeniu na gaz ziemny wysokometanowy. Obliczeń dokonano dla poziomu stawki opłaty eksploatacyjnej wynikającej z ustawy PGG i mającej zastosowanie w 2012 r. dla gazu wysokometanowego w wysokości 5,89 zł/1000 m 3 i dla gazu zaazotowanego w wysokości 4,89 zł/1000 m 3, a także - w celu porównania - dla proponowanych w projekcie wysokości opłaty eksploatacyjnej na poziomie 24 zł/1000 m 3 dla gazu wysokometanowego i 20 zł/1000 m 3 dla gazu zaazotowanego. Przyjęto również proponowany w projekcie ustawy nowy podział wpływów z opłaty eksploatacyjnej. 10 z 26

11 mln zł Zwiększenie dotychczasowych przychodów z opłaty eksploatacyjnej z tytułu wydobywania gazu ziemnego ze złóż konwencjonalnych - dotychczasowe i nowe stawki opłaty eksploatacyjnej 80,0 70,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 17,2 0,0 5,8 0,0 17,5 11,5 23,4 Wykres 5. Wykres dotyczy tylko opłaty eksploatacyjnej za wydobywany gaz ziemny Na wykresie 6 zilustrowano wzrost przychodów z wynagrodzeń z tytułu użytkowania górniczego, ustanawianego w związku z udzielaniem koncesji na wydobywanie gazu ziemnego. Na potrzeby obliczeń przyjęto tylko zmianę części zmiennej wynagrodzenia za ustanowienie użytkowania górniczego (50% wysokości stawki eksploatacyjnej). 11 z 26

12 mln zł Zwiększenie przychodów z tytułu wynagrodzenia z tytułu użytkowania górniczego, ustanawianego w związku z udzielaniem koncesji na wydobywanie gazu ziemnego dla złóż konwencjonalnych 45,0 40,0 38,5 35,0 30,0 25,0 20,0 19,9 15,0 10,0 5,0 4,9 9,4 0,0 UUG gaz wysokometanowy według starej stawki UUG gaz wysokometanowy według nowej stawki UUG gaz zaazotowany według starej stawki UUG gaz zaazotowany według nowej stawki Wykres 6. Wykres dotyczy wynagrodzenia za ustanowienie użytkowania górniczego dotyczącego tylko wydobywania gazu ziemnego Ropa naftowa Projekt ustawy przewiduje zwiększenie stawki opłaty eksploatacyjnej z obecnych 35,87 zł/tonę 1 do 50 zł/tonę wydobytej ropy naftowej. Wykres 7. ilustruje wzrost przychodów z opłaty eksploatacyjnej od wydobycia ropy naftowej przy założeniu wielkości wydobycia na poziomie u 2011 (660 tys. ton) i nowej stawki opłaty eksploatacyjnej wynoszącej zgodnie z projektem - 50 zł/tonę. 1 1 tona ropy naftowej = 7,26 baryłki ropy naftowej (Źródło: Raport roczny POPiHN 2010) 12 z 26

13 mln zł Zwiększenie dotychczasowych przychodów z opłaty eksploatacyjnej z tytułu wydobywania ropy naftowej ze złóż konwencjonalnych - dotychczasowe i nowe stawki opłaty eksploatacyjnej 16,0 14,0 14,1 13,2 14,2 12,0 10,0 9,8 8,0 6,0 4,0 3,5 2,0 0,0 0,0 1,2 0,0 Wykres 7. Wykres dotyczy tylko opłaty eksploatacyjnej za wydobywaną ropę naftową Na wykresie 8 zilustrowano wzrost przychodów z wynagrodzeń z tytułu użytkowania górniczego ustanawianego w związku z udzielaniem koncesji na wydobywanie dla wydobycia ropy naftowej, na potrzeby obliczeń przyjęto tylko zmianę części zmiennej wynagrodzeń za użytkowanie górnicze (50% wysokości stawki eksploatacyjnej). 13 z 26

14 mln zł mln zł 18,0 16,0 14,0 12,0 Zwiększenie przychodów z tytułu wynagrodzenia za użytkowanie górnicze ustanawiane w związku z udzielaniem koncesji na wydobywanie ropy naftowej ze złóż konwencjonalnych 11,5 16,5 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 UUG ropa naftowa według starej stawki UUG ropa naftowa według nowej stawki Wykres 8. Wykres dotyczy wynagrodzenia za ustanowienie użytkowania górniczego dotyczącego tylko wydobywania ropy naftowej. Poniżej na wykresie 9. przedstawiono szacunkowe wpływy z opłaty eksploatacyjnej dla różnych wielkości wydobywania ropy naftowej- założono, że wzrost wydobycia będzie następował tylko na lądzie warianty 1 mln ton/rocznie i 1,3 mln ton/rocznie (podwojenie obecnego poziomu wydobycia) oraz, że nowa stawka opłaty eksploatacyjnej wynosić będzie 50 zł/tonę (nie zakładano wzrostu opłaty o poziom inflacji). 30,0 25,0 Zwiększenie dotychczasowych przychodów z tytułu opłaty eksploatacyjnej z tytułu wydobywania ropy naftowej ze złóż konwencjonalnych i niekonwencjonalnych - według nowych stawek 24,9 20,0 15,0 14,1 15,9 14,2 14,9 17,9 10,0 5,0 0,0 3,5 4,0 1,2 1,3 2, tysiące ton 6,2 gminy powiaty województwa NFOŚiGW Wykres 9. Wykres dotyczy tylko opłaty eksploatacyjnej za wydobywaną ropę naftową 14 z 26

15 3.1.5 Narodowy Operator Kopalin Energetycznych (NOKE) Narodowy Operator Kopalin Energetycznych jest spółką, w której, zgodnie z projektem ustawy, jedynymi akcjonariuszami są Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) i Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Udział NOKE w kosztach ponoszonych w ramach wykonywania umowy będzie określany odrębnie dla każdego postepowania przetargowego, z tym, że NOKE będzie miała ograniczony do 5% udział w kosztach robót eksploatacyjnych w ramach jednej umowy, obejmujących wyłącznie koszty prac geologicznych, w tym robót geologicznych, wynikających bezpośrednio z koncesji lub wynagrodzenia operatora. Udział NOKE w zysku mogącym powstać w ramach wykonywanej umowy ma być równy udziałowi tego podmiotu w kosztach. Zgodnie z projektem, udział kosztów administracyjnych, w tym osobowych w ogólnych wydatkach NOKE w danym u budżetowym nie może przekraczać 2,5 % kwoty podwyższenia kapitału zakładowego w danym u. Zgodnie z projektowaną ustawą, NOKE będzie zawierał umowę o współpracy ze zwycięzcą (zwycięzcami) przetargu na koncesję rozpoznawczo-wydobywczą i będzie partycypował w kosztach robót geologicznych. Dla określenia wysokości kosztów ponoszonych przez NOKE (jako jego udział w kosztach robót) przyjęto następujące założenia. poziom kosztów NOKE ograniczony do 5% w ramach koncesji rozpoznawczo wydobywczej przydzielany jest przeciętny obszar o powierzchni od 100 km 2 w ramach koncesji rozpoznawczo - wydobywczej standardowe roboty geologiczne (oraz ich wskaźnikowe koszty, przejęte na podstawie ekspertyzy Państwowego Instytutu Geologicznego) w fazie rozpoznawania obejmują: - sejsmikę 2D na 50 km wraz z dodatkowymi pracami geofizyki powierzchniowej 60 tys. zł/km sejsmiki * 50 km = 3 mln zł - sejsmika 3D na 20 km 2 wraz z dodatkowymi pracami geofizyki powierzchniowej 200 tys zł/km 2 * 20 km 2 = 4 mln zł - inne badania geofizyczne łącznie 500 tys. zł. - wiercenie rozpoznawcze 1 otwór ok. 24 mln zł 2 otwory niezbędne = 48 mln zł -próby otworowe + szczelinowanie ok 2 mln zł Łączne nakłady wskaźnikowe na fazę rozpoznawania: ok. 57,5 mln zł (do poniesienia przez wszystkich członków umowy o współpracy). W ramach koncesji rozpoznawczo - wydobywczej standardowe roboty geologiczne w fazie wydobywania obejmują: - wiercenie wydobywcze 1 otwór ok. 38 mln zł 8 otworów niezbędnych (z czego 2 przekształcone z rozpoznawczych w wydobywcze) = 255 mln zł - infrastruktura przesyłowa: ok. 15% nakładów na 1 wiercenie = ok. 5 mln zł Łączne nakłady wskaźnikowe na fazę wydobywania: ok. 260 mln zł (do poniesienia przez wszystkich członków umowy o współpracy). Łączny szacowany nakład na zagospodarowanie koncesji rozpoznawczo-wydobywczej wynosi ok mln złotych (100 mln USD). Przy założeniu, że w postępowaniach przetargowych udzielanych będzie ok. 20 koncesji rocznie, szanowane nakłady na zagospodarowanie wszystkich koncesji wyniesie ok. 6,5 mld złotych (2 mld USD). Przy założeniu, że faza rozpoznawania (w ramach koncesji rozpoznawczo-wydobywczej) trwa 5 lat i po tym okresie koncesja przechodzi się w fazę wydobywania oraz co u udziela się 20 koncesji, a udział NOKE w finansowaniu działalności wynosi maksymalnie 5% kosztów, roczne potrzeby NOKE sięgają kwoty 300 mln zł. W rzeczywistości będą one niższe o około mln zł ze względu na 15 z 26

16 prawdopodobieństwo przejścia z fazy rozpoznawania do wydobywania, które jest mniejsze od jedności. Dla dalszych obliczeń przyjęto, że organ udziela w wyniku przetargów 20 koncesji rocznie i NOKE uczestniczy w 20 koncesjach rozpoznawczo-wydobywczych. Należy zauważyć, że w założeniach nie uwzględniono potencjalnych zysków z działalności wydobywczej, w której uczestniczyć będzie NOKE, a które niewątpliwie wystąpią w przypadku przejścia do fazy wydobywania. Nie ma jednak możliwości ich oszacowania na tym etapie. Zgodnie z założeniami NOKE będzie ograniczone w udziale w zyskach do ustalonego w przetargu i zawartej umowie o współpracy udziału w kosztach robót geologicznych, co sprawi, że faktyczne koszty NOKE mogą ulec ograniczeniu. Szacunkowe roczne koszty własne, niezbędne do funkcjonowania NOKE w pierwszych 10 latach od rozpoczęcia działalności przedstawiono w tabeli 2. (założono 3% inflacji rocznie i wzrost kosztów osobowych na poziomie wzrostu kosztów wynagrodzeń za lata ). I II III IV V VI VII VIII IX X koszty własne NOKE [mln zł/] 4,49 4,61 4,74 4,86 5,00 5,13 5,27 5,41 5,56 5,71 Tabela 2. Szacunkowe roczne koszty własne niezbędne do funkcjonowania NOKE w pierwszych 10 latach od rozpoczęcia działalności, przy określonym w projekcie ograniczeniu kosztów administracyjnych NOKE do 2,5 % kwoty podwyższenia kapitału w danym u W obliczeniach założono: ograniczenie kosztów administracyjnych NOKE do 2,5 % kwoty podwyższenia kapitału zakładowego w danym u coroczne podwyższenia kapitału zakładowego NOKE o kwotę równą dwukrotności transferów z budżetu państwa (odpowiadających kwocie przewidywanych dochodów budżetu państwa z ustanawiania użytkowania górniczego i rozporządzania informacją geologiczną) do BGK na podwyższenia kapitału NOKE (równoważne transfery z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej). Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 1 projektu ustawy transfery z budżetu państwa przewiduje się na poziomie od 89,8 mln złotych rocznie w pierwszym u funkcjonowania do 114,2 mln złotych rocznie w dziesiątym u funkcjonowania. W odniesieniu do planowanego sposobu finansowania kapitałów własnych NOKE, projekt ustawy przewiduje wniesienie minimalnego kapitału zakładowego przez akcjonariuszy-założycieli: Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) i Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w wysokości 10 mln zł. Przewidziano również mechanizm zwiększania funduszy własnych BGK z przeznaczeniem na podwyższenie kapitału zakładowego NOKE w wysokości równej co najmniej dochodom budżetu państwa osiągniętych z tytułu wynagrodzenia za użytkowanie górnicze oraz z tytułu rozporządzania informacją geologiczną. Opierając się na danych historycznych związanych z uzyskiwaniem dochodów budżetu państwa z tytułu użytkowania górniczego oraz rozporządzania informacją geologiczną (zadania wykonywane przez Ministra Środowiska) oraz biorąc pod uwagę zawarte umowy, w ramach których płatności z ww tytułów są wnoszone corocznie, przedstawiona poniżej Tabela nr 3 prezentuje prognozę transferów pieniężnych z budżetu państwa do BGK przeznaczeniem na podwyższenie kapitału zakładowego NOKE w najbliższych 10 latach: 16 z 26

17 Transfery z budżetu państwa do 89,8 92,3 94,8 97, ,7 105,4 108,3 111,2 114,2 BGK [mln zł/] Tabela 3: Transfery z budżetu państwa do BGK na podwyższenie kapitału NOKE w latach ze środków uzyskanych z ustanowienia użytkowania górniczego oraz rozporządzania informacją geologiczną W odniesieniu do NFOŚiGW, kolejne wpłaty na podwyższenie kapitału zakładowego NOKE odpowiadające udziałom Funduszu w spółce, dokonywane będą z wpływów uzyskiwanych przez ten podmiot z tytułu opłaty eksploatacyjnej i opłat koncesyjnych. Należy zauważyć, że zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska (art. 401c), środki NFOŚiGW uzyskiwane z ww tytułów w połowie przeznacza się na finansowanie m.in. potrzeb geologii w zakresie poznania budowy geologicznej kraju oraz finansowaniu potrzeb górnictwa służących ograniczeniu jego negatywnego oddziaływania na środowisko. W latach wpływy NFOŚiGW z udziału w opłacie eksploatacyjnej i opłacie koncesyjnej kształtowały się następująco: 2008 r: 225,8 mln złotych 2009 r: 217,0 mln złotych 2010 r.: 223,7 mln złotych 2011 r.: 250,2 mln złotych 2012 r.: 193 mln złotych. I II III IV V VI VII VIII IX X Obecne zaangażowanie Funduszu w realizację celów polityki ekologicznej państwa przejawia się przede wszystkim w finansowaniu różnorodnych zadań o charakterze pro-ekologicznym oraz badawczym. W ramach przychodów Funduszu z opłaty eksploatacyjnej i opłat koncesyjnych funkcjonują dwie grupy zobowiązań wieloletnich : geologia i górnictwo, a w ramach nich poszczególne programy priorytetowe, służące finansowaniu konkretnych działań (np. Poznanie budowy geologicznej kraju, Geotermia, Przeciwdziałanie osuwiskom, Program likwidacji zakładów górniczych oraz rekultywacji na terenach zdegradowanych górnictwem siarki ). Ze względu na kończące się okresy zaprogramowanych działań, w przeciąg 2-3 lat konieczne będzie przedefiniowanie programów priorytetowych i ponowne rozdzielenie środków. Nawet bez wprowadzania nowych rozwiązań omawianym projektem ustawy, część obecnie funkcjonujących programów NFOŚiGW i tak musi zostać zlikwidowana. Założone przez NFOŚiGW budżety roczne obecnie obowiązujących programów priorytetowych wynoszą od 15 mln złotych ( Program przeciwdziałania osuwiskom ) do 101 mln złotych (Program Rozpoznanie budowy geologicznej ), a ich okres programowania kończy się za 3 lata. Łączne budżety roczne wszystkich programów priorytetowych w zobowiązaniach wieloletnich geologia i górnictwo sięgają do 270 mln złotych. Biorąc pod uwagę powyższe, zakłada się, że środki finansowe na pokrycie udziału NFOŚiGW w NOKE pochodzić będą z opisanych wpływów z opłaty eksploatacyjnej i opłat koncesyjnych. Poziom finansowania NOKE przez Fundusz zależeć będzie od umowy pomiędzy wspólnikami (BGK i NFOŚiGW) określającej parytet udziałów w spółce. Dodatkowo, nie należy zapominać, że w wyniku planowanego zwiększenia stawek opłaty eksploatacyjnej z tytułu wydobywania węglowodorów, wpływy Funduszu jeszcze wzrosną Nowe zadania Ministra Środowiska Przedstawiony projekt ustawy przewiduje nałożenie nowych zadań na Ministra Środowiska będącego dotychczas jedynie organem koncesyjnym. Nowe zadania to: 1. Nadzór geologiczny czyli monitoring wykonywania zobowiązań koncesyjnych związanych z poszukiwaniem, rozpoznawaniem złóż węglowodorów i wydobywaniem węglowodorów ze złóż. 17 z 26

18 Zadanie to oznacza konieczność zaangażowania znacznych i wysoko wykwalifikowanych zasobów ludzkich w nadzorowanie prawidłowego wykonywania zobowiązań koncesyjnych (np. przestrzegania harmonogramu robót), przekazywania danych geologicznych (np. rdzeni, próbek) oraz informacji geologicznej do organu koncesyjnego i Państwowej Służby Geologicznej) 2. Prowadzenie postępowań przetargowych, w tym prowadzenie postępowania kwalifikacyjnego, ocena perspektywiczności przedsięwzięcia, zadania związane z obsługą procesu zawierania umowy o współpracy, uzyskiwanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w przypadku ogłoszenia z urzędu postepowania przetargowego w związku z udzieleniem koncesji na wydobywanie węglowodorów ze złóż oraz monitoring informacji o gospodarowaniu złożami. Prawidłowe wykonywania tych zadań przesądzi o powodzeniu wprowadzanego systemu koncesyjnego, w którym wszystkie nowe koncesje węglowodorowe muszą być udzielone w drodze przetargu. Odpowiednia obsada kadrowa musi zapewnić sprawne prowadzenie wszystkich wymaganych czynności. Przykładowo uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla udzielenia koncesji na wydobywanie węglowodorów ze złóż jest procesem skomplikowanym i długotrwałym konieczne jest określenie parametrów środowiskowych planowanego przedsięwzięcia, często dokonanie inwentaryzacji przyrodniczej w terenie oraz specjalistyczna wiedza. Istotne jest również zapewnienie odpowiedniego poziomu wynagrodzeń, szczególnie ze względu na wysokie ryzyko narażenia na korupcję. 3. Prowadzenie obsługi administracyjno-prawnej oraz analiz ekonomicznych dla działalności związanej z udzielaniem, wygaszaniem, przekształcaniem i przenoszeniem dotychczas obowiązujących oraz nowo udzielanych koncesji. Należy zauważyć, że wprowadzane zmiany ograniczą możliwość przechodzenia koncesji w drodze sukcesji generalnej na inne podmioty, do czego dotychczas dochodziło często i fakty takie pozostawały poza kontrolą organu koncesyjnego. Proces ten będzie obecnie pod pełną kontrola organu koncesyjnego, co angażuje zasoby ludzkie. 4. Wprowadzenie trybu porównania ofert (open door) przy udzielaniu koncesji na kopaliny inne niż węglowodory. Wprowadzana zmiana wynika z obserwowanego wzrostu zainteresowania udzielaniem koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie innych niż węglowodory kopalin objętych własnością górniczą i zmierza do zapewnienia konkurencyjnego i otwartego trybu udzielania koncesji. Poniżej w tabeli 4. przedstawiono stan zatrudnienia w Ministerstwie Środowiska (w tym w Departamencie Geologii i Koncesji Geologicznych) na koniec 2012 r. etaty * osoby ** Ogółem Ministerstwo Środowiska 473,2 482 Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Tabela 4:Stan zatrudnienia w Ministerstwie Środowiska w tym w Departamencie Geologii i Koncesji Geologicznych na koniec 2012 r. * stan zatrudnienia w MŚ w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy ** z uwzględnieniem osób na urlopach bezpłatnych, macierzyńskich oraz zatrudnionych na zastępstwo 18 z 26

19 Szacowane dodatkowe zatrudnienie związane z nadaniem Ministrowi Środowiska dodatkowych kompetencji wynikających z przedstawionych wyżej zadań kształtowało się będzie tak jak przedstawiono w tabeli 5. Nowe etaty w MŚ RAZEM 200 Tabela 5. Szacowane dodatkowe zatrudnienie w Ministerstwie Środowiska w związku z realizacją zwiększonych zadań Planowany w ciągu następnych 6 lat wzrost zatrudnienia w Ministerstwie Środowiska jest podyktowany koniecznością utworzenia profesjonalnego nadzoru geologicznego, który zapewni prawidłowe wykonywanie koncesji, nadzór nad działalnością koncesjonariuszy oraz organizację planowanych przetargów. Jednocześnie planowany proces zatrudniania jest rozłożony na lata, zgodnie z przewidywanym wzrostem potrzeb. Kluczowy dla działania nowego organu nadzoru geologicznego będzie początek działalności, więc w pierwszym u planuje się największy jednorazowy nabór pracowników. Pozwoli to szybko rozpocząć procedury przetargowe i obsługę obecnych i nowych koncesjonariuszy. Trzeba również stwierdzić, że obecny skład osobowy MŚ jest w pełni wykorzystany do obecnie wykonywanych zadań i nie ma możliwości dołożenia nowych funkcji bez zwiększenia zatrudnienia. Dodatkowo, w u 2012 r. przeprowadzona została redukcja zatrudnienia w komórkach organizacyjnych Ministerstwa Środowiska, w wyniku której zwolnionych zostało 18 osób, co stanowiło 3,5 % całkowitego stanu zatrudnienia w 2012 r. Ministerstwo Środowiska nie dysponuje również wolnymi środkami finansowymi na wynagrodzenia, co potwierdza sprawozdanie Rb-28 za 2012 r., wydatki MŚ w paragrafach na wynagrodzenia są zrealizowane w stosunku do planu rocznego w 99%. Pamiętać należy, że obecnie praktyce, nad obsługą spraw węglowodorowych w Ministerstwie Środowiska pracuje bezpośrednio jedynie sześć osób, a szczupłość kadr wynika z braku funduszy na zatrudnienie nowych pracowników, braku możliwości pozyskania fachowców. Departament Geologii i Koncesji Geologicznych, oprócz spraw dotyczących koncesjonowania węglowodorów wykonuje inne zadania Ministra Środowiska dotyczące geologii, jak koncesjonowanie innych kopalin objętych własnością górniczą Skarbu Państwa, sprawami hydrogeologii i geologii inżynierskiej, rozporządzaniem informacją geologiczną, przeprowadzaniem egzaminów kwalifikacyjnych na uprawnienia geologiczne, nadzorem nad jednostkami podległymi Ministra Środowiska (Wyższy Urząd Górniczy, Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy, Państwowa Agencja Atomistyki).Należy stwierdzić, że obecna formuła działania organu koncesyjnego wyczerpała się. Ponadto, ze względu na całkowite zagospodarowanie budynku Ministerstwa Środowiska zachodzi konieczność uzyskania dodatkowych pomieszczeń biurowych wraz z wyposażeniem. 19 z 26

20 Maksymalne szacunkowe koszty poniesione przez budżet państwa na funkcjonowania nadzoru geologicznego w ramach Ministerstwa Środowiska powinny kształtować się na poziomie zaprezentowanym w tabeli 6. Koszty [tys. złotych] I II III IV V VI VII VIII IX X wydatki wynagrodzeń i narzutów na nie wydatki transportu, delegacji wydatki najmu i utrzymania biura Wydatki na szkolenia, obsługa prawna, inne razem wydatki Tabela 6. Maksymalne szacunkowe koszty funkcjonowania nadzoru geologicznego w ramach Ministerstwa Środowiska W obliczeniach oprócz wzrostu zatrudnienia przedstawionego w tabeli 6. założono: średnioroczny wzrost kosztów osobowych na poziomie wzrostu płac za ostatnie 10 lat czyli 5,1% rocznie średnioroczny wzrost innych kosztów na poziomie 3% całkowite średniomiesięczne koszty pracy na poziomie 6247 zł/etat konieczność zapewnienia miejsca pracy dla nowo zatrudnianych pracowników (siedziba MŚ jest całkowicie zagospodarowana) Przejmowanie gruntów będących we władaniu Agencji Nieruchomości Rolnych Zgodnie z proponowanymi przepisami ustawy przedsiębiorca, który uzyskał koncesję będzie mógł wystąpić do Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych (ANR) o udostepnienie gruntów niezbędnych do realizacji inwestycji związanych z rozpoznawaniem i wydobywaniem złóż węglowodorów. Tym samym ANR, a w konsekwencji tego budżet państwa, może odnotować zmniejszenie wpływów ze sprzedaży nieruchomości. Szacunkowe niezrealizowane przychody w zależności od zakładanego scenariusza (prosty lub linearny) ANR zilustrowano w tabelach 7 i 8 III IV VI VII VIII IX I II V X liczba odwiertów Liczba odwiertów na 1 pad ilość ha na 1 Pad wraz z gruntami pod infrastrukturę liniową wskaźnik ilości ha państwowych w stosunku do prywatnych 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 cena za 1 ha [mln zł] 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 utracone przychody ANR [mln zł] 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 Tabela 7. Szacunkowe niezrealizowane przychody ANR ze względu na udostępnienie gruntów niezbędnych do realizacji inwestycji związanych z wydobywaniem węglowodorów scenariusz prosty. 20 z 26

21 III IV VI VII VIII IX X I II V liczba odwiertów Liczba odwiertów na 1 pad ilość ha na 1 Pad wraz z gruntami pod infrastrukturę liniową wskaźnik ilości ha państwowych w stosunku do prywatnych 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 cena za 1 ha [mln zł] 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 utracone przychody ANR 0,25 0,375 0, ,5 2,125 2,875 3,75 4,75 3,75 [mln zł] Tabela 8. Szacunkowe niezrealizowane przychody ANR ze względu na udostępnienie gruntów niezbędnych do realizacji inwestycji związanych z wydobywaniem węglowodorów scenariusz alinearny. Większa część z gruntów (dotyczy np. gruntów potrzebnych do wykonania prac geofizycznych, gruntów przez które przechodziły będą gazociągi kopalniane) będą mogły zostać zwrócone we władanie ANR po dokonaniu na nich stosownych inwestycji, więc będą mogły być sprzedane. 3.2 Analiza wpływu aktu normatywnego na rynek pracy Deregulacja przepisów dotyczących prowadzenia działalności polegającej na poszukiwaniu węglowodorów (badania geofizyczne z wierceniami o głębokości do 100 m), polegająca na likwidacji obowiązku uzyskania obecnie funkcjonującej koncesji na poszukiwanie węglowodorów powinna dać pozytywny impuls do rozwoju tej branży, a poprzez to spowodować zwiększenie zatrudnienia w przedsiębiorstwach prowadzących działalność w tym zakresie. Przedstawione projektem ustawy rozwiązania w sferze polityki koncesyjnej polegające m.in. na uwolnieniu spod regulacji kwestii prowadzenia badań geofizycznych oraz umożliwiających planowanie wydobycia w długim horyzoncie czasowym, w połączeniu z wprowadzeniem ułatwień inwestycyjnych (kwestie wprowadzania udokumentowanych złóż do dokumentów planistycznych, ułatwienia w dostępie do gruntów w zarządzie Agencji Nieruchomości Rolnych niezbędnych do wykonywania działalności koncesjonowanej), powinny umożliwić rozwój sektora poszukiwań i wydobycia, a dzięki temu zwiększyć liczbę miejsc pracy w tym sektorze gospodarki w Polsce. Nowe regulacje w założeniu mają dać również impuls dla inwestorów zagranicznych, dla których stabilne, długoterminowe warunki inwestowania mogą być czynnikiem przesądzającym o decyzji inwestycyjnej. Z tego powodu projekt proponuje zastąpienie z zasady krótszych i przeznaczonych dla danej fazy robót geologicznych koncesji na poszukiwanie czy rozpoznawanie jedną koncesją rozpoznawczo-wydobywczą, wydawaną od razu na długo okres od 10 do 30 lat, z możliwością jej przedłużania. Ponadto projekt przesuwa obowiązek uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (jeśli taka będzie wymagana) na etap przed uzyskaniem decyzji zatwierdzającej plan ruchu zakładu górniczego w celu wykonywania robót geologicznych związanych z rozpoznawaniem złóż węglowodorów lub decyzji inwestycyjnej w celu przejścia do fazy wydobywania węglowodorów ze złóż, czyli tuż przed samym rozpoczęciem wierceń. Dotychczas procedura środowiskowa rozpoczynała się przed wydaniem koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż węglowodorów i obejmowała nawet 1200 km2 powierzchni, co czyniło ją czasochłonną, kosztowną i mało precyzyjną. Reasumując, wprowadzane przedstawionym projektem zmiany skutkować będą faktycznym skróceniem wszystkich wymaganych prawem procedur, których wykonanie jest niezbędne dla rozpoczęcia działalności. 21 z 26

22 Wg przedstawionych w załączniku graficznym wyliczeń obecny proces koncesyjny dla udzielenia koncesji na rozpoznawanie złóż węglowodorów (przy założeniu konieczności uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach z przeprowadzeniem pełnej oceny oddziaływania na środowisko zgodnie z ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku, i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko oraz zastosowaniu wyłącznego trybu udzielania nowych koncesji węglowodorowych w drodze tzw. porównania ofert (open door) o którym mowa w art. 46 ust. PGG z 2011 r.) wynosi do 1205 dni, a koncesji na wydobywanie do 665 dni. Zgodnie z przedłożonym projektem, uzyskanie koncesji rozpoznawczo-wydobywczej trwać będzie do 250 dni (oraz dodatkowo do 60 dni trwać będzie zatwierdzenie dokumentacji geologiczno inwestycyjnej wykonywane po przeprowadzeniu robót rozpoznawczych), a przejście do fazy wydobywania do 120 dni (oraz dodatkowo do 545 dni na uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach z przeprowadzeniem pełnej oceny oddziaływania na środowisko zgodnie z ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku, i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko). Należy podkreślić, że czas niezbędny na uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach będzie doliczony do ogólnego czasu trwania projektowanej koncesji rozpoznawczo-wydobywczej. Szczegółowa wizualizacja porównująca długość trwania dotychczasowych i planowanych działań związanych z udzielenie koncesji przedstawiona jest w załączniku do Oceny Skutków Regulacji. Ponadto projekt wprowadza uproszczenia w sporządzaniu dokumentacji niezbędnej do prowadzenia działalności w zakresie rozpoznawania złóż węglowodorów i wydobywania węglowodorów ze złóż, zastępując dotychczasową dokumentację geologiczną złoża węglowodorów i projekt zagospodarowania złoża jedną dokumentacją geologiczno-inwestycyjną. Należy stwierdzić, że nowe regulacje w pełni respektują prawa nabyte dotychczas aktywnych na naszym rynku przedsiębiorców polskich i zagranicznych. 3.3 Analiza wpływu aktu normatywnego na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw Projekt ustawy wprowadza w pełni konkurencyjny tryb uzyskiwania koncesji na rozpoznawanie i wydobywanie węglowodorów przetarg. Likwiduje to niepewność przedsiębiorcy w odniesieniu do decyzji organu koncesyjnego, o którą się ubiega dany podmiot. Wprowadzany jest również tryb porównania ofert (open door) przy udzielaniu koncesji na kopaliny inne niż węglowodory. Zmiana wynika z obserwowanego wzrostu zainteresowania udzielaniem koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie innych niż węglowodory kopalin objętych własnością górniczą i zmierza do zapewnienia konkurencyjnego i otwartego trybu udzielania koncesji. Deregulacja przepisów dotyczących prowadzenia działalności polegającej na poszukiwaniu węglowodorów powinna pozytywnie wpłynąć na rozwój działalności poszukiwawczej w Polsce. Z kolei przewidziane w projektowanej ustawie wprowadzenie jednej koncesji na rozpoznawanie i wydobywanie węglowodorów zwiększy u przedsiębiorców pewność inwestowania i zagwarantuje osiąganie korzyści z wydobywania węglowodorów, bez konieczności ubiegania się o kolejną koncesję na wydobywanie po zakończeniu dokumentowania złoża. Poprzez wprowadzenie lepszych mechanizmów kontroli wykonywania koncesji zminimalizowane zostanie zjawisko blokowania obszarów koncesyjnych dzięki czemu zmniejszeniu ulegną bariery rozpoczęcia działalności polegającej na rozpoznawaniu i wydobywaniu węglowodorów. Ponadto, zastąpienie dwóch dokumentacji (dokumentacja geologiczna złoża węglowodorów, projekt zagospodarowania złoża) akceptowanych przez organ koncesyjny w dwóch różnych trybach jedną dokumentacją geologiczno-inwestycyjną powinno uprościć prowadzenie działalności w zakresie rozpoznawania lub wydobywania węglowodorów ze złoża. Analizując wpływ projektowanej ustawy na funkcjonowanie przedsiębiorstw należy wspomnieć o sprzyjających dla nich rozwiązaniach dotyczących decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Przesunięcie w czasie momentu uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach do chwili zatwierdzenia planu ruchu dla zakładu wykonującego roboty geologiczne (jeżeli decyzja taka będzie niezbędna), a więc w momencie, gdy jest znana lokalizacja projektowanych otworów wiertniczych usprawni proces rozpoznawania nie tylko złóż węglowodorów, ale również poszukiwania lub 22 z 26