INFORMACJA DLA PRACOBIORCÓW Z KRAJÓW NALEŻĄCYCH DO EUROPEJSKIEGO OBSZARU GOSPODARCZEGO (EOG) I EFTA

Transkrypt

1 INFORMACJA DLA PRACOBIORCÓW Z KRAJÓW NALEŻĄCYCH DO EUROPEJSKIEGO OBSZARU GOSPODARCZEGO (EOG) I EFTA Czy zamierza Pan/Pani pracować w Norwegii? 1

2 Czy zamierza Pan/Pani pracować w Norwegii? Strona 3: Pobyt Aby móc pracować w Norwegii, większość osób potrzebuje pozwolenia na pobyt dającego prawo do podjęcia pracy w Norwegii Strona 4: Podatek Ważne informacje dla osób pracujących u norweskiego pracodawcy oraz w przypadku zatrudnienia u innego zagranicznego pracodawcy Strona 6: Ubezpieczenia społeczne Osoby pracujące w Norwegii z reguły od pierwszego dnia pracy, automatycznie podlegają norweskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych Strona 8: Praca i miejsca pracy W Norwegii obowiązuje wiele ustaw mających na celu zabezpieczenie Pana/Pani przed doznaniem obrażeń, chorobą lub osłabieniem zdrowia w następstwie wykonywania pracy Strona 10: Informacje kontaktowe Kto udziela informacji i odpowiada na pytania dotyczące: pozwolenia na pobyt, podatków, ubezpieczenia lub warunków pracy 2

3 Pobyt Aby móc pracować w Norwegii, większość osób potrzebuje pozwolenia zapewniającego prawo do podjęcia pracy w Norwegii. Przez pracę rozumie się wszystkie rodzaje pracy lub działalności gospodarczej, płatnej lub bezpłatnej. Może Pan/Pani złożyć podanie o pozwolenie na pobyt po przyjeździe do Norwegii. Obywatele krajów należących do EOG/ EFTA mogą dowolnie wjeżdżać do Norwegii i od razu rozpoczynać pracę. Może Pan/Pani przebywać i pracować w Norwegii przez okres do trzech miesięcy bez pozwolenia na pobyt. Jeżeli stosunek pracy trwa ponad trzy miesiące, to musi Pan/Pani złożyć podanie o pozwolenie na pobyt. Jeżeli stara się Pan/Pani o pracę, może Pan/Pani przebywać tutaj przez sześć miesięcy bez pozwolenia na pobyt. Obowiązują regulacje specjalne (regulacje przejściowe) jeżeli jest Pan/Pani pracobiorcą z Polski, Republiki Czeskiej, Węgier, Estonii, Łotwy, Litwy, Słowacji, Słowenii, Rumunii lub Bułgarii. Jeżeli pochodzi Pan/Pani z jednego z tych krajów, to obowiązują ostrzejsze wymogi odnośnie stosunku pracy, aby móc uzyskać pozwolenie na pobyt. Pracobiorcy zatrudnieni w przedsiębiorstwach z EOG/EFTA, tymczasowo swiadczacy uslugi w Norwegii, mogą wykonywać pracę w Norwegii bez pozwolenia na pobyt przez okres 3 miesięcy. Na pobyt dłuższy niż 3 miesiące niezbędne jest pozwolenie na pobyt z prawem do pracy (oppholdstillatelse som tjenesteyter). Podanie o pozwolenie na pobyt z prawem do podjęcia pracy należy złożyć w lokalnej okręgowej komendzie policji jeżeli przebywa Pan/Pani w Norwegii. W pozostałych przypadkach należy złożyć podanie w norweskiej placówce dyplomatycznej. Dalsze informacje o pozwoleniach na pracę i o regulacjach przejściowych otrzyma Pan/ Pani w Utlendingsdirektoratet (UDI) (Urzędzie ds. Cudzoziemców). Informacje o różnych rodzajach pozwoleń na pobyt i pracę, warunkach, procedurach oraz formularze dla podań znajdą Państwo również na stronie internetowej UDI 3

4 Podatek Gdy jest Pan/Pani zatrudniony/-a u pracodawcy norweskiego Wszyscy pracobiorcy w Norwegii muszą mieć skattekort (kartę podatkową). Jeżeli ma Pan/ Pani norweskiego pracodawcę, to musi Pan/ Pani zgłosić się do Lokalnego Urzędu Podatkowego (Skattekontoret), aby otrzymać skattekort (kartę podatkową). Należy zabrać z sobą paszport i ewentualnie ważne pozwolenie na pobyt/pracę. Osoby, które nie otrzymały z góry wypełnionego zeznania podatkowego, muszą złożyć zwykłe zeznanie podatkowe do dnia 30 kwietnia w roku następnym po roku dochodowym. Kiedy Pan/Pani otrzyma skatteoppgjøret (roczne rozliczenie podatkowe), powinien Pan/Pani skontrolowaç, czy informacja zawarta w tym rozliczeniu odpowiada informacji zawartej w Pana/Pani rocznym zeznaniu podatkowym. Na karcie podatkowej znajdzie Pan/Pani przydzielony Panu/Pani fødselsnummer (norweski numer osobisty) lub D-nummer (norweski numer identyfikacyjny). Kartę podatkową należy złożyć u pracodawcy. Jeżeli nie złoży Pan karty podatkowej u pracodawcy, to pracodawca będzie zmuszony potrącić Panu/Pani 50 procent podatku. Pracobiorcy na lądzie stałym w Norwegii otrzymają forhåndsutfylt selvangivelse (PSA) (zeznanie podatkowe wypełnione z góry) z Lokalnego Urzędu Podatkowego (Skattekontor) w końcu marca/ na początku kwietnia w roku następnym po roku dochodowym. Powinien Pan/Pani skontrolować, czy informacja zawarta w zeznaniu podatkowym odpowiada informacji zawartej w lønns- og trekkoppgave (roczne zestawienie wynagrodzeń i podatków), którą Pan/Pani otrzymała od pracodawcy i które informuje o dochodach/wynagrodzeniach, jakie Pan/Pani uzyskała w Norwegii. Zeznanie podatkowe musi zostać złożone do dnia 30 kwietnia tego samego roku, w którym Pan/Pani je otrzymał/-a. 4 Osoby zamieszkałe za granicą i pracujące na norweskim szelfie kontynentalnym Jeżeli jest Pan/Pani zamieszkały/-a za granicą i pracuje Pan/Pani na norweskim szelfie kontynentalnym, to musi Pan/Pani posiadać kartę podatkową z Skatteetaten, Sentralskattekontoret for utenlandssaker (Skatteetaten, SFU) (Centralnego Urzędu Podatkowego d/s Cudzoziemców). Aby otrzymał/-a Pan/Pani taką kartę, konieczne jest by Pański pracodawca złożył formularz RF-1198 w związku ze zleceniem pracy na szelfie kontynentalnym, lub by Pan/Pani sam/-a złożył/-a formularz RF-1209 «Søknad om skattekort for utenlandske borgere» («Wniosek o kartę podatkową dla obywateli zagranicznych»), do Skatteetaten, SFU. Karta podatkowa z Skatteetaten, SFU zostanie przesłana bezpośrednio do Pańskiego pracodawcy. Pański pracodawca przekaże Panu/Pani część drugą karty podatkowej. Osoby pracujące na norweskim szelfie kontynentalnym, a zamieszkałe za granicą, otrzymają zeznanie podatkowe z Skatteetaten, SFU na przełomie stycznia i lutego następnego roku po zakończeniu roku dochodowego. Roczne rozliczenie podatkowe musi zawierać

5 informacje z w lønns- og trekkoppgave (roczne zestawienie wynagrodzeń i podatków), które Pan/Pani otrzymała od pracodawcy. Zeznanie podatkowe należy wypełnić i odesłać do Skatteetaten, SFU w terminie do dnia 31 marca tego samego roku. Skatteoppgjøret (roczne rozliczenie podatkowe) zostanie przesłane na Pański zarejestrowany adres w przeciągu następnego roku po roku podatkowym. Należy skontrolować, czy roczne rozliczenie podatkowe zgadza się z informacjami podanymi przez Pana/Panią w zeznaniu podatkowym. Gdy jest Pan/Pani zatrudniony/-a u pracodawcy zagranicznego Wszyscy pracobiorcy w Norwegii muszą mieć skattekort (kartę podatkową). Pracobiorca zagraniczny zatrudniony u zagranicznego praco - dawcy wykonującego prace zlecone w Norwegii, musi posiadać kartę podatkową wydaną przez Skatteetaten, Sentralskatte k ontoret for utenlands saker (Skatteetaten, SFU) (Centralny Urząd Podatkowy d/s Cudzoziemców). Kartę podatkową wydaje się zazwyczaj na podstawie informacji podanych przez Pańskiego pracodawcę na formularzu RF-1198 «Opplysninger om arbeidstakere» («Informacje o pracobiorcach»). Karta podatkowa zostanie przesłana Pańskiemu pracodawcy. Pracodawca musi przekazać Panu/ Pani drugą część karty podatkowej. Jeżeli Pan/Pani nie otrzymała karty podatkowej, to musi Pan/Pani wypełnić formularz RF-1209 «Søknad om skattekort for 5 utenlandske borgere» («Wniosek o karta podatkowa dla obywateli zagranicznych») i złożyć formularz w Skatteetaten, SFU. Na karcie podatkowej znajdzie Pan/Pani przydzielony Panu/Pani D-nummer (norweski numer identyfikacyjny). Jeżeli nie złoży Pan/Pani karty podatkowej, to pracodawca będzie musiał potrącić Panu/Pani 50 procent podatku. Otrzyma Pan/Pani zeznanie podatkowe z Skatteetaten, SFU na przełomie stycznia i lutego następnego roku po zakończeniu roku dochodowego. Zeznanie podatkowe musi zostać wypełnione i odesłane do Skatteetaten, SFU w terminie do dnia 31 marca tego samego roku. Informacje o dochodach/ wynagrodzeniu zarobionym w Norwegii znajdzie Pan w lønns- og trekkoppgaven (rocznym zestawieniu wynagrodzeń i zaliczek podatkowych), które otrzyma Pan/ Pani od swojego pracodawcy. Informacje z lønns- og trekkoppgave (roczne zestawienie wynagrodzeń i podatkfiw) musza być naniesione w zeznaniu podatkowym. Skatteoppgjøret (roczne rozliczenie podatkowe) zostanie przesłane na Pański zarejestrowany adres w październiku w przeciągu następnego roku po roku dochodowym. Należy skontrolować, czy roczne rozliczenie podatkowe zgadza się z informacjami podanymi przez Pana/Panią w zeznaniu podatkowym.

6 Ubezpieczenia społeczne Osoby pracujące w Norwegii z reguły od pierwszego dnia pracy, automatycznie podlegają norweskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych. Bliższych informacji na ten temat udzieli lokalny Urząd Służby Pracy i Dobrobytu (NAV) w miejscu zamieszkania lub, jeżeli nie mieszka Pan/Pani na stałe w Norwegii, w miejscowości, w której Pan/Pani pracuje. Jako pracobiorca musi Pan/Pani płacić składkę na ubezpieczenia społeczne (trygdeavgift). Składka ubezpieczeniowa wynosi 7, 8 procent wynagrodzenia i jest pobierana razem z podatkami. Jeżeli nie płaci Pan/Pani podatków w Norwegii, składkę ubezpieczeniową należy wpłacać do lokalnego Urzędu NAV. Jako osoba objęta norweskim systemem ubezpieczeń korzysta Pan/Pani z praw określonych w norweskim ustawodawstwie dotyczącym ubezpieczeń społecznych. Na przykład, jeżeli potrzebuje Pan/Pani lekarza, ma Pan/Pani prawo do korzystania z norweskiej opieki zdrowotnej na równi z osobami zamieszkałymi w Norwegii. Niektórzy pracobiorcy z zasady niepodlegający norweskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych: Pracobiorcy pracujący w dwóch lub kilku krajach nie mieszkający w Norwegii Pracobiorca wysłany/wydelegowany z firmy, w której normalnie jest zatrudniony, do pracy w Norwegii na okres do jednego roku, na rachunek tejże firmy Jeżeli to Pana/Pani dotyczy, jest Pan/Pani z reguły objęty/a prawodawstwem ubezpieczeń społecznych kraju, z którego został/-a Pan/ Pani wysłany/-a, lub w którym zamieszkuje Pan/Pani na stałe. W takiej sytuacji pracownik lub pracodawca musi pobrać formularz E 101 od organu ubezpieczeń społecznych kraju, w którym im podlega, jako potwierdzenie, że nie podlega norweskim ubezpieczeniom społecznym. Jeżeli pracodawca ma siedzibę w Norwegii, formularz należy złożyć w Urzędzie NAV w miejscu zamieszkania lub w miejscowości, w której Pan/Pani pracuje w Norwegii. Jeżeli pracodawca nie posiada siedziby w Norwegii, formularz należy złożyć w NAV Madla Trygd. W takim przypadku nie płaci Pan/Pani składki ubezpieczeniowej w Norwegii. 6

7 W sprawie podania o zasiłek rodzinny (barnetrygd), zasiłek macierzyński (foreldrepenger), zasiłek opiekuńczy dla dzieci do lat 3 (kontantstøtte) lub zasiłek chorobowy (sykepenger), należy skontaktować się z Urzędem NAV w miejscu zamieszkania. Jeżeli pragnie Pan/Pani starać się o emeryturę lub rentę inwalidzką, należy skontaktować się z organami ubezpieczeń społecznych w kraju stałego zamieszkania. Jeżeli nie mieszka Pan/Pani na stałe w Norwegii, a pragnie Pan/Pani ubiegać się o któreś z wymienionych świadczeń, należy skontaktować się z Urzędem NAV w w miejscowości, w ktorej Pan/Pani pracuje. Jeżeli przebywa Pan/Pani poza Norwegią, podanie o zasiłek macierzyński (foreldrepenger) lub zasiłek chorobowy (sykepenger) należy przesłać do NAV Utland, Postboks 8138, 0033 Oslo. W celu uzyskania Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (helsetrygdkort) albo tymczasowego zaświadczenia zastępczego lub w celu uzyskania informacji o pomocy zdrowotnej należy się skontaktować z Centrum Obsługi Klienta Administracji Usług Zdrowotnych NAV (NAV Helsetjeneste forvaltning servicesenter). Patrz: Informacje kontaktowe. 7

8 Praca i miejsca pracy W Norwegii obowiązuje wiele ustaw mających na celu zabezpieczenie Pan/Pani przed doznaniem obrażeń, chorobą lub osłabieniem zdrowia w następstwie wykonywania pracy. Prawo norweskie obowiązuje w stosunku do pracobiorców zagranicznych i osób świadczących usługi w Norwegii, na równi z pracobiorcami norweskimi. Najważniejszą z tych ustaw jest norweski Kodeks Pracy (Arbeidsmiljøloven). Ma on zapewnić Panu/Pani bezpieczeństwo i zdrowie w miejscu pracy, oraz określa prawa i obowiązki stron w stosunku pracy i w życiu zawodowym. Pracodawca ma zawsze obowiązek zapewnić, że obowiązujące ustawy są przestrzegane. Jako pracobiorca ma Pan/Pani również odpowiedzialność prawną w tej dziedzinie. Pracobiorcy muszą współpracować i przyczyniać się do pracy nad osiągnięciem zadowalającego poziomu bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska w miejscu pracy. Niezależnie od tego, czy jest Pan/Pani pracobiorcą zatrudnionym tymczasowo, wynajętym czy zatrudnionym na stałe, to pracodawca, główny budowniczy lub ten kto Pana/Pana najął do pracy, ponosi odpowiedzialność prawną za zapewnienie Panu/Pani korzystania z uprawnień wymie nionych poniżej. Ma Pan/Pani między innymi prawo do: Wykonywania pracy w miejscu, gdzie wszelkie źródła zagrożeń, mogących spowodować szkody na Pańskim zdrowiu lub ciele, są zbadane i kontrolowane we właściwy sposób Przerwania pracy i opuszczenia miejsca pracy, jeżeli odczuwa Pan/Pani, że kontynuowanie pracy jest niebezpieczne Skontaktowania się z rzecznikiem ds. BHP (verneombudet) odnośnie warunków panujących w Pańskim miejscu pracy Informowania Pańskiego pracodawcy o warunkach, które uważa Pan za niebezpieczne w miejscu pracy Skontaktowania się z Norweską Inspekcją Pracy(Arbeidstilsynet)/ Norweską Inspekcją Naftową (Petroleums tilsynet) jeżeli uważa Pan/ Pani, że niebezpieczne warunki pracy nie są monitorowane ani ulepszane Wstąpienia do związku zawodowego i pełnienia funkcji verneombudet (rzecznika ds BHP) Pan/Pani ma sam/sama obowiązek: Dbania o własne zdrowie i bezpieczeństwo oraz powiadomienia pracodawcy o błędach i brakach, które stwarzają zagrożenia dla zdrowia i życia. Współpracowania z innymi osobami w zakresie helse, miljø og sikkerhet-hms (BHP) i nie niszczenia i nie używania w błędny sposób sprzętu pomocniczego postawionego do dyspozycji pracobiorców w celu zapewnienia ich bezpieczeństwa i dobrobytu 8

9 Pański pracodawca musi zawsze poinformować Pana/Panią o: Źródłach zagrożeń istniejących w obecnych lub planowanych miejscach pracy, które mogą narazić Pana/Panią na obrażenia lub wywierać wpływ na Pańskie zdrowie Istniejących warunkach pracy lub zmian w pracy, które mogą mieć znaczenie dla Pańskiego bezpieczeństwa i zdrowia Jak należy wykonywać daną pracę w bezpieczny sposób Co zostało poczynione, aby ochronić Pana/Panią przed obrażeniami i zadbać o Pańskie zdrowie W jaki sposób może Pan/Pani otrzymać pierwszą pomoc w razie wypadku Co ma Pan/Pani zrobić w sytuacjiawaryjnej Pański pracodawca ma obowiązek zatroszczyć się o: Pisemną umowę o pracę Przeszkolenie i instrukcje umożliwiające Panu/Pani bezpieczne wykonywanie pracy Osobiste wyposażenie ochronne odzież ochronną, kask, okulary ochronne, obuwie ochronne, ochronę słuchu lub maskę przeciwpyłową jeżeli jest to potrzebne aby uniknąć szkód na zdrowiu Badania lekarskie, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo, że praca może zaszkodzić Panu/Pani na zdrowiu Ubezpieczenie Pana/Pani od wypadków przy pracy Zadawalajace warunki mieszkaniowe w przypadku, gdy pracodawca oddaje Ci mieszkanie do dyspozycji. Pisemną instrukcję w przypadku, gdy wykonujesz pracę stwarzającą zagrożenie dla zdrowia lub życia 9 Norweska Inspekcja Pracy (Arbeidstilsynet) nadzoruje przestrzeganie obowiązujących przepisów w przedsiębiorstwach. Norweska Inspekcja Naftowa (Petroleumstilsynet) wykonuje nadzór nad przedsiębiorstwami działającymi na norweskim szelfie kontynentalnym i na dużych obiektach przemysłu naftowego. Jeżeli ma Pan/Pani pracować w przemyśle naftowym, to powinien Pan/Pani zwracać się do Petroleumstilsynet (Norweskiej Inspekcji Naftowej). Pracobiorcy wykonujący prace budowlane na budowach w Norwegii, włącznie z obiektami naftowymi na lądzie, mają prawo do płacy minimalnej. Prawo takie mają również pracobiorcy wykonujący instalacje, konserwację i naprawy urządzeń elektrycznych i zautomatyzowanych, oraz pracobiorcy w przemyśle stoczniowym i w przemyśle wytwarzającym urządzenia dla przemysłu naftowego, jak również pracobiorcy na niektórych obiektach naftowych na lądzie. Wzór umowy o pracę i informacje o najważniejszych postanowieniach Ustawy o środowisku pracy są opracowane w języku angielskim, estońskim, łotewskim, litewskim, polskim i rosyjskim, i można je otrzymać zwracając się do Arbeidstilsynet (Norweskiej Inspekcji Pracy).

10 Informacje kontaktowe Servicesenter for utenlandske arbeidstakere og arbeidsgivere (Centrum Obsługi Zagranicznych Pracobiorców i Pracodawców) Adres dla odwiedzin: Hagegata 28 NO Oslo Współpraca między Policją, Urzędem ds Cudzoziemców, władzami podatkowymi i Norweską Inspekcją Pracy. Zapytania dotyczące pobytu: Policja Telefon: Internet: Utlendingsdirektoratet (UDI) (Urząd ds Cudzoziemców) Adres pocztowy: Hausmanns gt 21 Postboks 8108 Dep. N-0032 Oslo Norwegia Telefon: Służba informacyjna UDI: Telefon: ots@udi.no Obsługa pracodawców: Telefon: , arbeidsgiverservice@udi.no Podatek Pracownicy przedsiębiorstw norweskich: Zapytania odnośnie karty podatkowej/ ustalenia stawki podatkowej. Skattekontoret (Lokalny Urząd Podatkowy ) Telefon: (w Norwegii) Zza granicy: Zapytania odnośnie wpłaty podatku, nadpłaty podatku itp.: Kemnerkontor (Lokalny Urząd Skarbowy) Strona internetowa Norweskich Władz Podatkowych: (po angielsku) (po norwesku) Pracownicy przedsiębiorstw zagranicznych: Zapytania odnośnie karty podatkowej/ ustalenia stawki podatkowej: Skatteetaten, Sentralskattekontoret for utenlandssaker (Skatteetaten, SFU) (Centralny Urząd Podatkowy d/s Cudzoziemców) Adres pocztowy: Postboks 8031 NO-4068 Stavanger Adres do odwiedzin: Lagårdsveien 46 NO-4010 Stavanger Telefon: Telefaks: sfu@skatteetaten.no 10

11 Wpłata podatku, nadpłata podatku itp. Skatteetaten, Skatteoppkrever utland Adres pocztowy: Postboks 8103 NO-4068 Stavanger Adres do odwiedzin: Lagårdsveien 46 NO-4010 Stavanger Telefon: Telefax: sokkel-utland@skatteetaten.no Skatteetatens sentralbord (Centrala telefoniczna Norweskich Władz Podatkowych) Telefon: (w Norwegii) Zza granicy: Uprawnienia w zakresie ubezpieczeń społecznych: Lokalny Urząd NAV Internet: Ośrodki obsługi ludności w następujących okręgach: Østfold: Hedmark: Rogaland: Hordaland: Nordland : NAV Utland Adres pocztowy: Postboks 8138 NO-0033 Oslo NAV Helsetjenesteforvaltning servicesenter Telefon: E-post: nav.helsetjenesteforvaltning. servicesenter@nav.no 11 Zapytania odnośnie zwolnienia od płacenia norweskiej składki ubezpieczeniowej: NAV Madla Trygd Adres pocztowy: Postboks 484 NO-4090 Hafrsfjord Telefon: Warunki pracy: Arbeidstilsynets svartjeneste (Infolinia Norweskiej Inspekcji Pracy) Telefon: (poniedziałek piątek ) Zapytania można również przesłać em, także po polsku do: svartjenesten@arbeidstilsynet.no Internet: Informacja po polsku: Kontaktując się z Arbeidstilsynets svartjeneste możesz również zadawać pytania po polsku. Użyj hasła POLSKI, gdy otrzymasz odpowiedź. Odnośnie umów o pracę, stron informacyjnych, broszur i innej informacji po polsku, patrz Warunki pracy w przemyśle naftowym: Petroleumstilsynet (Norweska Inspekcja Naftowa) Telefon: postboks@ptil.no Internet:

12 Styczeń 2008 Nakład: Projekt graficzny: Blå Design Wydrukowano: Aske Trykk AS 12