11950/16 bc/pas/zm 1 DG G 3 C

Transkrypt

1 Rada Unii Europejskiej Bruksela, 9 września 2016 r. (OR. en) 11950/16 IND 185 COMPET 464 COMER 95 ENER 307 EMPL 326 NOTA Od: Do: Dotyczy: Prezydencja Komitet Stałych Przedstawicieli / Rada Przygotowanie posiedzenia Rady ds. Konkurencyjności w dniu 29 września 2016 r. Aktualna sytuacja w europejskim przemyśle stalowym Informacje przekazane przez Komisję Wymiana poglądów Delegacje otrzymują w załączeniu notę prezydencji pt. Aktualna sytuacja w europejskim przemyśle stalowym w związku z posiedzeniem Rady ds. Konkurencyjności 29 września 2016 r /16 bc/pas/zm 1 DG G 3 C PL

2 ZAŁĄCZNIK Aktualna sytuacja w europejskim przemyśle stalowym dokument do dyskusji Rada ds. Konkurencyjności (29 września 2016 r.) I. WPROWADZENIE Trudna sytuacja europejskiego przemysłu stalowego, odgrywającego ważną rolę w unijnej gospodarce, już od pewnego czasu jest istotnym punktem debaty politycznej w UE. Prezydencja słowacka uznaje powagę sytuacji i konieczność utrzymania tej kwestii w debacie politycznej. Ponadto w swoich konkluzjach z marca 2016 r. 1 Rada Europejska wezwała Radę do szybkiego przeanalizowania marcowego komunikatu Komisji z myślą o podjęciu zdecydowanych działań w odpowiedzi na to wyzwanie. Na posiedzeniu 28 czerwca 2016 r. Rada Europejska przypomniała o swoich marcowych konkluzjach w sprawie handlu i sektora stalowego oraz stwierdziła, że powróci do tej kwestii na posiedzeniu w dniach października i przeprowadzi na ten temat obszerną dyskusję. W związku z tym prezydencja proponuje wymianę poglądów, która pozwoli przyjrzeć się ostatnim wydarzeniom oraz zebrać nowe, wybiegające w przyszłość pomysły, ponieważ długoterminowe wyzwania, z którymi boryka się sektor stalowy, to wciąż istotne problemy wymagające rozwiązania. II. KONTEKST UE zajmuje drugie miejsce na świecie pod względem produkcji stali w 2015 r. wyprodukowała 166 mln ton stali surowej 2. Stanowi to 10 % światowej produkcji. Największym producentem są Chiny zapewniające 804 mln ton, czyli ponad 50 % światowej produkcji stali. Sektor dysponuje 500 zakładami w niemal wszystkich państwach członkowskich, a jego roczny obrót (2014) wynoszący 166 mld EUR stanowi 1,3 % unijnego PKB. W 2015 r. sektor zapewniał bezpośrednich miejsc pracy. Ponadto stalownictwo jest podstawą różnych przemysłowych łańcuchów wartości i jest ściśle powiązane z wieloma sektorami wytwórczymi. 1 2 Dok. EUCO 12/16. Źródło: Światowe Stowarzyszenie Producentów Stali (World Steel Association) /16 bc/pas/zm 2

3 W ostatnich latach unijny przemysł stalowy borykał się z wieloma trudnościami doświadczał jednocześnie występujących skutków niskiego popytu i nadwyżki zdolności produkcyjnych na zglobalizowanym rynku stali, a do tego miał do czynienia z nieuczciwymi praktykami handlowymi zwłaszcza ze strony Chin i z wysokimi cenami energii oraz stał przed koniecznością inwestowania, by spełnić kryteria zielonej gospodarki i wytwarzać innowacyjne produkty. Jeśli chodzi o sytuację na świecie, od 2014 r. spowolnienie gospodarcze w Chinach (odpowiedzialnych za przeszło 50 % światowego zużycia stali) i kilku innych gospodarkach wschodzących silnie oddziałuje na popyt na stal. Jednocześnie tworzy się nowe zdolności produkcyjne. Połączenie tych czynników powoduje trend spadkowy w światowym wykorzystaniu mocy produkcyjnych. Ocenia się, że w samych Chinach nadwyżka zdolności produkcyjnych (definiowana jako różnica między rzeczywistą zdolnością produkcyjną a produkcją) wynosi 325 mln ton. W związku z tym wywóz z Chin wzrósł gwałtownie w 2014 r. (do ok. 90 mln ton) i dodatkowo zwiększył się w roku 2015 (ok. 110 mln ton). Około 10 % wyżej wymienionego wywozu trafiło do UE; stanowiło to ponad 30 % całkowitego przywozu do UE w 2015 r. i pokryło większą część umiarkowanie większego wewnętrznego popytu UE. Wskutek znacznego wzrostu wolumenu o 40 % spadły ceny rynkowe niektórych wyrobów stalowych, takich jak kręgi walcowane na gorąco. Nadwyżka zdolności produkcyjnych oraz wzrost eksportu z państw trzecich (zwłaszcza z Chin) skutkowały bezprecedensową falą nieuczciwych praktyk handlowych zaburzających równe warunki działania w skali ogólnoświatowej. Miało to również wpływ na rentowność przemysłu stalowego UE. W ostatnich lata wyniki finansowe tego sektora szybko się pogarszały, a obecnie jego średnia rentowność operacyjna jest znacznie poniżej zrównoważonego poziomu. Jak się wydaje, przedsiębiorstwa w coraz większej mierze polegają na krótkoterminowych papierach dłużnych. Zmniejszyło się tempo inwestycji i, według rynków finansowych, nie ma obecnie perspektyw na ekspansję. Te wyniki finansowe wydają się gorsze niż wyniki kilku innych gałęzi przemysłu i przemysłu wytwórczego w ogóle 3. 3 Dane OECD (DSTI/SU/SC(2015)12) /16 bc/pas/zm 3

4 Ponadto przemysł stalowy stoi przed specyficznymi wyzwaniami wynikającymi z jego energochłonnego charakteru ma to związek z wysokimi cenami energii, podatkami i opłatami za energię, a także systemem handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS). Zmieniające się warunki rynkowe sprawiają, że energochłonne gałęzie przemysłu muszą się dostosowywać i wprowadzać innowacje z myślą o swojej konkurencyjności i zrównoważonym rozwoju w perspektywie długoterminowej. Produkcja stali odpowiada za 5 % łącznych emisji CO 2. Przemysł stalowy jest największym emitentem i na nim głównie skupia się uwaga rządów. Konieczne jest znalezienie rozwiązań, które pozwolą UE realizować cele w zakresie środowiska i klimatu bez szkody dla jej konkurencyjności. III. ROZWÓJ SYTUACJI W OSTATNIM OKRESIE Sytuację w przemyśle stalowym w UE omawiano już na forum Rady (ds. Konkurencyjności) w listopadzie 2015 r. oraz w lutym 2016 r. Także Parlament Europejski zajął się tą kwestią w kontekście swojej rezolucji w sprawie rozwoju zrównoważonego europejskiego przemysłu obróbki metali 4 w grudniu 2015 r. Ponadto w sprawie wspomnianego komunikatu Komisji z marca 2016 r. opinię wydały zarówno Komitet Regionów, jak i Europejski Komitet Ekonomiczno- Społeczny. Już dwukrotnie od czasu jej utworzenia w październiku 2015 r. spotkała się grupa wysokiego szczebla ds. sektorów energochłonnych, będąca forum umożliwiającym dyskusje wszystkim zainteresowanym stronom. W lutym 2016 r. Komisja zorganizowała konferencję wysokiego szczebla poświęconą energochłonnym gałęziom przemysłu, aby podsumować działania podjęte w obecnej sytuacji, między innymi wdrażanie planu działania na rzecz przemysłu stalowego przyjętego w czerwcu 2013 r. 5 Drugie takie spotkanie zorganizowano 20 czerwca 2016 r. i skupiło się ono na wyzwaniach stojących przed rynkami energii oraz na problematycznym charakterze chińskiego modelu gospodarczego prowadzącego do nadwyżki zdolności produkcyjnych. 4 5 P8_TA(2015)0460/ A8-0309/2015. Plan działania na rzecz konkurencyjnego i zrównoważonego przemysłu stalowego w Europie (COM(2013) 407) /16 bc/pas/zm 4

5 Jeśli chodzi o szczebel polityczny, w marcu 2016 r. Komisja opublikowała komunikat w sprawie sytuacji przemysłu stalowego 6. W dokumencie tym zaproponowano szereg środków politycznych służących wspieraniu europejskiego sektora stalowego w przezwyciężaniu stojących przed nim poważnych wyzwań. Chodzi m.in. o pięć obszarów działania: 1) zobowiązanie na rzecz szybszego przyjmowania środków antydumpingowych i sprawienia, by stały się skuteczniejsze; 2) zajęcie się przyczynami globalnej nadwyżki zdolności produkcyjnych w drodze kontaktów dwustronnych i wielostronnych; 3) inwestowanie w innowacje i 4) umiejętności; a także 5) ukierunkowanie polityk w dziedzinach, takich jak konkurencyjność, energia, klimat i gospodarka o obiegu zamkniętym. Jednocześnie Komisja podkreśliła istotną rolę państw członkowskich w tym kontekście, np. w związku z przyjęciem wniosku dotyczącego modernizacji instrumentów ochrony handlu (TDI), który przyczyniłby się do przyspieszenia procedur antydumpingowych i antysubsydyjnych oraz pozwalałby Komisji nakładać wyższe cła w pewnych okolicznościach, a także w związku z reformą systemu handlu uprawnieniami do emisji po roku W międzyczasie poczyniono postępy w tej kwestii. Jeśli chodzi o zapewnienie unijnemu przemysłowi równych warunków działania, Komisja wykorzystuje pełen zakres dostępnych jej środków polityki handlowej, wszczyna dochodzenia w oparciu o zagrożenie wystąpieniem szkody (tj. zanim wystąpią faktyczne pełnowymiarowe straty ekonomiczne szkodzące przemysłowi) oraz w uzasadnionych przypadkach rejestruje przywóz (co często skutkuje zmniejszeniem dużego wolumenu tanich przywozów). Przemysł stalowy jest największym beneficjentem instrumentów ochrony handlu w UE: blisko 1/3 uruchomionych instrumentów dotyczy wyrobów stalowych. Obecnie obowiązuje 37 ostatecznych środków odnoszących się do stali, z których 15 dotyczy Chin. Ponadto wciąż prowadzonych jest 12 dochodzeń, z których 5 dotyczy Chin. Jednocześnie Komisja potwierdziła w marcowym komunikacie zamiar szybszego nakładania środków tymczasowych. Ponadto na początku maja bieżącego roku Komisja ponownie wprowadziła system uprzedniego nadzoru nad wyrobami stalowymi oparty na automatycznym licencjonowaniu przywozu. Wniosek ustawodawczy Komisji dotyczący modernizacji instrumentów ochrony handlu jest wciąż przedmiotem dyskusji w Radzie i Parlamencie, choć większość państw członkowskich domaga się wzmocnienia tych instrumentów. 6 Przemysł stalowy: utrzymanie stabilnego zatrudnienia i zrównoważonego wzrostu gospodarczego w Europie (COM(2016) 155) /16 bc/pas/zm 5

6 Na szczeblu dwustronnym, po szczycie UE Chiny, który odbył się 19 lipca 2016 r. w Pekinie, uzgodniono, że należy ustanowić unijno-chińską dwustronną platformę, która monitorowałaby postępy w rozwiązywaniu problemu nadwyżki zdolności produkcyjnych przemysłu stalowego. Ta dwustronna platforma powinna służyć opracowaniu mechanizmu weryfikacji i monitorowania oraz znalezieniu rozwiązań, które pozwoliłyby zaradzić nadwyżce zdolności produkcyjnych w przemyśle stalowym w Chinach, m.in. z wykorzystaniem doświadczeń UE w zakresie zmniejszania zdolności produkcyjnych. Dokładna formuła i cele tego dwustronnego forum muszą jednak zostać jeszcze dokładniej przedyskutowane i uzgodnione przez UE z chińskimi partnerami. Jeśli chodzi o polityczne, gospodarcze i prawne skutki wygaśnięcia z dniem 11 grudnia 2016 r. niektórych postanowień protokołu o przystąpieniu Chin do Światowej Organizacji Handlu (WTO), UE powinna zapewnić, by instrumenty ochrony handlu mogły służyć zaradzeniu bieżącej sytuacji w szczególności istniejącym nadwyżkom zdolności produkcyjnych w warunkach handlu międzynarodowego przy poszanowaniu międzynarodowych zobowiązań UE w kontekście ram prawnych WTO. Przywódcy zebrani w dniach maja na szczycie G-7 w Ise-Shimie (Japonia) podkreślili, że należy pilnie zająć się problemem nadwyżki zdolności produkcyjnych poprzez wyeliminowanie zakłócających rynek subsydiów i innych środków wsparcia. Przywódcy zebrani w dniach 4 5 września na szczycie G-20 w Hangzhou (Chiny) przyznali, że problemy strukturalne, w tym nadwyżka zdolności w niektórych branżach, spotęgowane przez słabe światowe ożywienie gospodarcze oraz spadek popytu na rynku, mają negatywny wpływ na handel i wskaźniki zatrudnienia. Zgodzili się co do tego, że nadwyżka zdolności w przemyśle stalowym i innych gałęziach przemysłu jest problemem światowym wymagającym zbiorowych działań. Przyznali również, że subsydia i inne rodzaje wsparcia rządowego mogą powodować zakłócenia na rynkach oraz przyczyniać się do powstania nadwyżki zdolności produkcyjnych w skali globalnej. Ponadto zobowiązali się do zwiększenia przepływu informacji i nasilenia współpracy oraz do podjęcia skutecznych działań, by sprostać tym wyzwaniom. W tym celu zaapelowali o zintensyfikowanie wymiany informacji i zwiększenie współpracy poprzez utworzenie globalnego forum ds. nadwyżki zdolności produkcyjnych w przemyśle stalowym. W przedsięwzięciu tym mogłaby pomóc OECD przy aktywnym udziale członków grupy G-20 i zainteresowanych członków OECD. I wreszcie przywódcy zwrócili się o sporządzenie w 2017 r. sprawozdania z postępów poczynionych przez globalne forum; sprawozdanie to byłoby skierowane do odnośnych ministrów państw grupy G-20. Zgodnie z tym zobowiązaniem państwa grupy G-20 wytwarzające stal uczestniczyły w ostatnim posiedzeniu Komitetu ds. Stali w ramach OECD, które odbyło się 8 9 września w Paryżu. Przedstawiciele rozmawiali już o trybie prac, zarządzaniu, członkostwie, działaniach, logistyce oraz niezbędnych zasobach globalnego forum ds. nadwyżki zdolności produkcyjnych w przemyśle stalowym. Uczestnicy spotkania podkreślili znaczenie tego nowego forum. Jednocześnie Chiny potwierdziły chęć współpracy w ramach otwartych dyskusji. Przypomniały o tym, że same podjęły już aktywne działania dotyczące nadwyżek zdolności produkcyjnych, jeśli chodzi o produkcję stali, osiągając pod tym względem znaczne rezultaty /16 bc/pas/zm 6

7 IV. WYMIANA POGLĄDÓW Podjęto już szereg działań, jednak niezbędne są dalsze, wzmożone wspólne wysiłki w celu zapewnienia odpowiedniej reakcji na poszczególne wyzwania stojące przed przemysłem stalowym. Należy rozważyć środki długoterminowe, aby utrzymać i poprawić ochronę tego przemysłu w UE. Kluczowe znaczenie mają ochrona przed szkodliwymi praktykami dumpingowymi zapewniana poprzez skuteczne instrumenty ochrony handlu, a także ożywienie konsumpcji krajowej w Europie. Przede wszystkim należy uwzględnić wpływ polityki przeciwdziałania zmianie klimatu na konkurencyjność przemysłu stalowego i należy dążyć do gwarancji zapewniających zrównoważony rozwój europejskiego przemysłu stalowego. Należy jak najlepiej wykorzystać wszystkie instrumenty dostępne na szczeblu europejskim i krajowym, aby poprawić sytuację sektora stalowego i wspomóc jego modernizację. Ramy regulacyjne, badania oraz warunki finansowania uwzględniające innowacje i nowe technologie (np. technologię wychwytywania i utylizacji dwutlenku węgla) mogą pomóc sektorowi stalowemu w pozostaniu konkurencyjnym i dostosowaniu się do nowych realiów związanych ze zmianą klimatu. Wysiłki na rzecz promowania efektywności energetycznej i konkurencyjnych cen energii pozostają jednak czynnikami o kluczowym znaczeniu dla konkurencyjności i zrównoważoności sektorów energochłonnych. Przyszły rozwój przemysłu stalowego wywiera zarówno bezpośredni, jak i pośredni wpływ na konkurencyjność Europy, ze względu na ścisłe związki gospodarcze tego przemysłu z sektorami niższego i wyższego szczebla oraz ze względu na jego rolę jako ważnego źródła zatrudnienia. Konkurencyjny i zrównoważony przemysł stalowy ma ponadto pozytywny wpływ na rozwój zarówno lokalny, jak i regionalny oraz na ożywienie gospodarcze i wzrost gospodarczy w wielu regionach w całej Europie. * * * W związku z opisanym powyżej kontekstem prezydencja zwraca się do Rady (ds. Konkurencyjności), by na posiedzeniu w dniu 29 września 2016 r. zajęła się następującymi pytaniami: 1) Jak oceniają Państwo skuteczność unijnych polityk i instrumentów w radzeniu sobie z sytuacją przemysłu stalowego? Jaka jest aktualna sytuacja w przemyśle stalowym w Państwa kraju i jakie są szczególne wyzwania, przed którymi wciąż stoi ten sektor? 2) Jakie środki zostały podjęte na szczeblu krajowym w celu uzupełnienia działań UE i jakie są ich efekty? 3) Jakie inne środki uznaliby Państwo za priorytetowe do celów poprawy sytuacji przemysłu stalowego w perspektywie długoterminowej? 11950/16 bc/pas/zm 7