Projekt zachęt podatkowych dla działalnos ci B+R

Transkrypt

1 Projekt zachęt podatkowych dla działalnos ci B+R Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

2 SPIS TREŚCI Założenia szczegółowe 2 Podstawowe instrumenty 3 Ulga podatkowa z tytułu ponoszenia kosztów B+R... 3 Super ulga podatkowa... 6 Dodatkowe instrumenty 7 Dodatkowa ulga z tytułu kosztów zatrudnienia własnego personelu B+R... 7 Przyspieszona amortyzacja... 7 Ulga dla osób fizycznych/prawnych od inwestycji w B+R... 8 Patent box... 8 Schemat systemu zachęt 11 Podsumowanie 12 1

3 Założenia szczegółowe System przyjętych rozwiązań musi być możliwie prosty i przejrzysty. Powinien z jednej strony umożliwiać przedsiębiorcom na czerpanie korzyści z prowadzenia własnych prac B+R, z drugiej strony powinien zapewniać organom skarbowym łatwość w kontroli i weryfikacji poprawności korzystania z ulg podatkowych. Rozwiązania powinny premiować działalność badawczo rozwojową zarówno w małych przedsiębiorstwach, jak i w dużych firmach. Mechanizmy powinny wspierać działalność badawczo rozwojową w Polsce, realizowaną przez przedsiębiorstwa we współpracy z polskimi jednostkami naukowo badawczymi w przeciwieństwie do dokonywania zakupów gotowych rozwiązań z zagranicy. Zakupy zewnętrzne proponuje się ograniczyć do przypadków, gdy zakupione know how jest rozwijana dalej w Polsce. Zakup usług zewnętrznych od przedsiębiorstw komercyjnych działających w Polsce mógłby także doprowadzić do sytuacji, gdy podmiot sprzedający korzysta z ulgi z tytułu prowadzenia prac, a podmiot kupujący korzysta z ulgi z tytułu zakupu wyników prac. Rozwiązanie powinno być zgodne z definicjami i dobrymi praktykami przyjętymi na poziomie Europejskim, na przykład definicje prac badawczo rozwojowych (Rozporządzenie KE 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r) z jednej strony pozwoli to na łatwiejszą weryfikację, czy dane koszty zostały przedstawione do dofinansowania w ramach źródeł pomocy publicznej na bardziej przejrzystą strukturyzację prac wśród przedsiębiorców. Co więcej, będzie to pozytywnie wpływać na przejrzystość statystyczną, która w przypadku międzynarodowej działalności B+R jest oparta w głównej mierze o zapisy Podręcznika Frascati, OECD, 2002; System przyjętych rozwiązań musi być możliwie prosty i przejrzysty. Powinien z jednej strony umożliwiać przedsiębiorcom na czerpanie korzyści z prowadzenia własnych prac B+R, z drugiej strony powinien zapewniać organom skarbowym łatwość w kontroli i weryfikacji poprawności korzystania z ulg podatkowych. 2

4 Podstawowe instrumenty Ulga podatkowa z tytułu ponoszenia kosztów B+R Wyrażamy przekonanie, że rdzeniem nowego spojrzenia ze strony systemu podatkowego na nakłady na badania i rozwoju powinna być specjalna ulga w podatku dochodowym na wydatki kwalifikowane związane z projektami badawczo rozwojowymi. 1/ Ulga miałaby polegać na powiększeniu kosztów działalności badawczo rozwojowej do 250% kosztów kwalifikowanych bez uwzględnienia zróżnicowania w zależności od wielkości przedsiębiorstwa, natomiast uwzględniając ryzyko realizowanego przedsięwzięcia, a tym samym wysokość ulgi zależałby od rodzaju działalności badawczej np.: badania podstawowe 250%, (250% kosztów zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów) badania przemysłowe 200%, (200% kosztów zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów) prace rozwojowe 200%, (200% kosztów zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów) techniczne studia wykonalności 200%, (200% kosztów zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów) badania/prace podwójnego zastosowania 200% (200% kosztów zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów) W praktyce w przypadku ulgi podatkowej na B+R, ewidencjonowane byłby więc koszty prowadzenia prac B+R zgodnie z zasadami rachunkowości oraz ustalonym katalogiem kosztów kwalifikowanych (np. patrz poniżej punkt: 9), a tym samym podlegałyby monitorowaniu w danym roku finansowym. Na koniec roku podatkowego, dodatkowo dokonywałoby się odpisu określonego procentu tych kosztów od podstawy opodatkowania (zgodnie z powyższym wskazaniem). Mając na uwadze to co zostało podniesione powyżej przedsiębiorcy prowadzący działalność B+R uzyskają premię w postaci dodatkowego odpisu od postawy opodatkowania, a więc ostatecznie zapłacą mniej podatków. Instytucje te dokonywałby weryfikacji/klasyfikacji działań B+R i np. na tej podstawie mogłoby obniżyć rangę projektu z badań stosowanych do badań rozwojowych lub odwrotnie. Formularz taki należałoby np. złożyć przed końcem roku obrotowego, w którym projekt został rozpoczęty w terminie umożliwiającym instytucji o której mowa wyżej wydanie stosownej decyzji. 2/ Niewykorzystana w danym roku podatkowym korzyść fiskalna, powinna być możliwa do 3 wykorzystania w kolejnych latach podatkowych (tak, jak straty z działalności gospodarczej np. w ciągu 5 lat) jest to istotne ze względu na dużą niepewność finansową związaną z prowadzeniem prac B+R. Koszty przedsięwzięć badawczo rozwojowych są zazwyczaj wysokie, a szanse ich powodzenia

5 trudne do przewidzenia. W przypadku niewystarczających zysków w danym roku, przedsiębiorca musi mieć możliwość wykorzystania zachęty fiskalnej w późniejszym okresie. Taka perspektywa zwiększa przewidywalność korzyści fiskalnych i pozwala na efektywną alokację wydatków na B+R. 3/ Zobowiązanie przedsiębiorców prowadzących badania do odrębnej ewidencji wydatków na B+R oraz do przechowywania dokumentacji na wypadek kontroli organów podatkowych. Przejrzystość systemu ewidencjonowania kosztów działalności B+R powinna być też jego obroną przed nadużyciami. 4/ Dopuszczenie uwzględniania w ramach ulgi kosztów prac zleconych innemu przedsiębiorcy, można dopuścić sytuację podwójnej korzyści z ewentualnym ograniczeniem wobec podmiotów powiązanych. 5/ Wyniki prac B+R z danego roku powinny być przedstawione w formie raportu obrazującego rzeczywiste prowadzenie prac B+R (bez znaczenia zakończonych sukcesem, bądź nie). 6/ Prosty system i przejrzysty katalog kosztów nie wymaga wprowadzania instytucji certyfikującej, która powodowałaby dodatkowe koszty systemu. Można jednak przewidzieć dla wydatków przekraczających dany próg w roku, dodatkowe kontrole jak na przykład opinię biegłego rewidenta. 7/ Zasady dokonywania odpisów powinny umożliwiać korzystanie z nich nawet w przypadku strat podatkowych przez podatnika, co jest szczególnie ważne dla start upów, 8/ Zakaz łącznego stosowania zwiększonych kosztów uzyskania przychodów i dotacji (lub innych form pomocy publicznej przeznaczonych na działalność badawczo rozwojową) z tytułu tych samych kosztów. Powinno być to wykluczenie przedmiotowe, nie powinno być wyłączeń podmiotowych, w tym szczególnie nie należy wykluczać przedsiębiorstw działających w parkach, czy specjalnych strefach ekonomicznych, 9/ Zasadnym jest zobowiązanie do upowszechniania wyników prac B+R np. poprzez publikacje w czasopismach naukowych/ technicznych lub bazach danych zapewniających swobodny dostęp do surowych danych badawczych w zakresie nie zagrażającym ujawnieniu tajemnicy przedsiębiorstwa. 10/ Katalog kosztów kwalifikowanych, (dla kosztów które będą kosztami podatkowymi) powinien zostać precyzyjnie zdefiniowany i powinien wspierać osiągnięcie postawionych celów, czyli prowadzenie własnych prac B+R oraz być przejrzysty i łatwy do weryfikacji, w tym także w kontekście podwójnego finansowania tego samego kosztu. Niezbędne jest również uwzględnienie przy tworzeniu katalogu kosztów zdefiniowania tychże kosztów w podziale na badania podstawowe, badania przemysłowe, prace rozwojowe. 4

6 Proponowany ogólny katalog: Wynagrodzenia osób prowadzących prace B+R (umowy o pracę, umowy cywilno prawne), Materiały i surowce, bezpośrednio związane z prowadzeniem prac B+R w tym niezbędne do budowy prototypu oraz linii demonstracyjnych i pilotażowych. Zakup zewnętrznych ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych, badań wykonywanych do podstawie umowy, ale tylko od organizacji badawczych typu Odpłatne korzystanie z aparatury badawczej (od podmiotów nie powiązanych) oraz koszty amortyzacji związane z wykorzystywanymi środkami trwałymi proporcjonalnie do zaangażowania w prace B+R. Uwaga ponieważ głównym celem jest prowadzenie prac B+R, a nie zakup infrastruktury, nie przewiduje się kwalifikowania zakupu środków trwałych, a jedynie formę amortyzacji. 5

7 Podstawowe instrumenty Super ulga podatkowa Polski system podatkowy powinien oferować super ulgę podatkową w zakresie podatku dochodowego (CIT/PIT), która w praktyce wprowadzi możliwość zastosowania obniżonej stopy podatkowej np. przepisy prawa pozwolą na zastosowanie stawki 15% zamiast 19%. Żeby móc skorzystać ze wskazanego preferencyjnego sposobu opodatkowania: udział kosztów poniesionych na działalność B+R w stosunku do kosztów działalności ogółem powinien być wyższy niż 50%. W praktyce wprowadzenie powyższej zachęty podatkowej ma na celu między innymi: przyciągnięcie do Polski zagranicznych inwestorów, którzy będą prowadzić działalność gospodarczą z zakresu B+R, zwiększenie aktywności badawczo rozwojowej i wdrożeniowej przedsiębiorstw działających w Polsce, poprzez zwiększenie zakresu własnych prac B+R w przeciwieństwie do zakupu gotowych technologii lub wyników prac. 6

8 Dodatkowe instrumenty Dodatkowa ulga z tytułu kosztów zatrudnienia własnego personelu B+R Niezależnie od objęcia ramami kosztów kwalifikowanych wynagrodzeń pracowników B+R uważamy, że urzeczywistnienie dążeń przedsiębiorców do zatrudnienia w swoich strukturach doświadczonych naukowców oraz specjalistów B+R, w tym również z zagranicy, wymaga wprowadzenia dedykowanego instrumentu podatkowego. Dlatego, wzorem m.in. Hiszpanii optymalnym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie do polskiego systemu podatkowego ulgi pracowniczej polegającej na odliczeniu od dochodu do opodatkowania określonego % wydatków poniesionych przez przedsiębiorców na rzecz wynagrodzeń zaangażowanej wykwalifikowanej kadry naukowej. W praktyce powyższa zachęta pozwoli zmniejszyć koszty, jakie ponosi pracodawca w związku z wynagrodzeniem wypłacanym pracownikowi naukowemu zaangażowanemu wyłącznie w projekt B+R. Od pracowników naukowych, których wynagrodzenia kwalifikowane będą do ulgi wymagać należy aby posiadali przynajmniej tytuł magistra w danej dziedzinie naukowej. Przyspieszona amortyzacja Korzystnym instrumentem wspierającym rozbudowę zaplecza B+R przedsiębiorstw byłoby wprowadzenia przyspieszonej amortyzacji aparatury oraz budynków wykorzystywanych na rzecz realizacji prac B+R. Wydatki inwestycyjne na nabycie lub budowę takich środków trwałych podlegałyby korzystnym odliczeniom z tytułu przyspieszonej amortyzacji. Mając na uwadze to co zostało podniesione powyżej przedsiębiorca realizujący działania B+R będzie miał możliwość wpływania na wielkość kosztów uzyskania przychodów. Dzięki przyśpieszonej amortyzacji środków trwałych wchodzących w skład infrastruktury wykorzystywanej w działalności B+R przedsiębiorca zmniejszy podatek do zapłaty. W praktyce powyższa zachęta polegałaby na korzystnym odliczeniom z tytułu przyśpieszonej amortyzacji, która pozwalałby przedsiębiorcy na zamortyzowanie aktywów użytych działalności B+R w ciągu 3 lat np.: 50% w roku zakupu środków trwałych i wprowadzeniu ich po raz pierwszy do użytku oraz 30% w drugim roku, 20% w trzecim roku, 7

9 Ulga dla osób fizycznych/prawnych od inwestycji w B+R Wprowadzić prawo do zwolnienia od opodatkowania sum przekazanych przez osoby fizyczne i/lub prawne na wpłaty do np.: funduszy VC oraz wprowadzić na wzór kiedyś Ulgi na Inwestycje Budowlane ulgę od inwestycji kapitałowych w spółki start up/ innowacyjne MŚP tak aby zachęcić prywatnych inwestorów do inwestowania w polskie start ups. Ze względu na rolę venture capital w finansowaniu szczególnie dynamicznie rozwijających się dziedzin, pożądane wydaje się zastosowanie w Polsce specjalnych rozwiązań podatkowych, które znalazły już zastosowanie w niektórych krajach. Rozwiązania te mają na celu powiększenie strony podażowej rynku venture capital. W praktyce polegają one najczęściej na zastosowaniu takich mechanizmów jak: wprowadzenie ulgi inwestycyjnej w postaci uznania części zainwestowanej kwoty za wydatek potrącany przy liczeniu podstawy podatku dochodowego lub w postaci zezwolenia na tworzenie nie opodatkowanych rezerw na pokrycie ewentualnych strat, zwolnienie z opodatkowania długoterminowych korzyści z tytułu odsprzedaży akcji firm wspomaganych kapitałowo lub zastosowanie odliczeń od podstawy opodatkowania, zwolnienie od opodatkowania lub zastosowanie ulgowych stawek opodatkowania dywidend, wprowadzenie ulg przy opodatkowywaniu zysków z długoterminowych inwestycji w przedsiębiorstwa na zasadzie kapitału właścicielskiego, wakacje podatkowe. Patent box Nieodzownym uzupełnieniem systemu rozwiązań podatkowych na rzecz wsparcia działalności B+R jest instrument obejmujący przychody z uzyskanych (wytworzonych a nie nabytych) patentów lub wzorów użytkowych (tzw. patent box), tj. przychody ze sprzedaży i licencjonowania patentów i wzorów użytkowych lub usług/produktów na nich opartych. Takie wyodrębnione ewidencyjnie przychody powinny zostać opodatkowane preferencyjną stawką CIT (lub być traktowane jako przychód podatkowy w obniżonej wartości, np. 50%), co przyczyniłoby się do wzrostu zainteresowania przedsiębiorstw aktywnością patentową oraz wykorzystywania opracowanej własności intelektualnej do rozwoju produktów i usług. Niemniej, celem neutralizacji możliwych zarzutów o unikanie przez przedsiębiorców opodatkowania niezbędne jest wprowadzenie przejrzystych zasad kwalifikacji odpowiedniej części przychodów do tej preferencyjnej stawki CIT, zwłaszcza w sytuacji gdy przychód wynika z różnych rozwiązań, nie tylko tych będących przedmiotem patentu/wzoru użytkowego. Istotnym rozwiązaniem, komplementarnym dla działań przewidzianych przez ulgę, jest rozwiązanie wspierające pozyskiwanie i użytkowanie wiedzy zawartej w patentach i wzorach użytkowych (tzw. patent box). 8

10 1/ Przychody z wytworzonych, a nie nabytych, patentów i wzorów użytkowych (przychody z licencjonowania i sprzedaży patentów i wzorów użytkowych lub usług/produktów opartych na patentach i wzorach użytkowych) powinny wzorem innych jurysdykcji (takich jak m.in. Wielka Brytania, Francja, kraje Beneluksu czy Węgry) zostać opodatkowane preferencyjną stawką CIT. 2/ Formuła rozliczenia przychodów z praw własności przemysłowej może być wzorowana na zasadach funkcjonujących w specjalnych strefach ekonomicznych tj. przyznaniu preferencji podatkowych tylko w odniesieniu do wyodrębnionej, ewidencjonowanej oddzielnie, kategorii przychodów (dochodów) podatnika z precyzyjnie określonej działalności (objętej zezwoleniem strefowym / na którą podatnik uzyskał patent lub wzór użytkowy). 3/ Najbardziej przejrzystym rozwiązaniem jest stosowanie obniżonej stopy podatkowej z tytułu tych przychodów, na przykład za miast 19%, pozwalają na stosowanie stawki 10%. W odróżnieniu od wcześniej opisanej ulgi podatkowej, która odnosi się do kosztów prowadzenia prac B+R, patent box referuje do przychodów. Każdy uzyskany patent lub wzór użytkowy rozwinięty przez przedsiębiorstwo i przynoszący mu przychody pozwoli mu na uzyskanie niższej stopy procentowej na tych przychodach. W praktyce oznaczałoby, że przedsiębiorca prowadzący działalność B+R oddzielnie będzie ewidencjonował regularne przychody i od nich będzie płacił standardowe podatki, a oddzielnie przychody uzyskiwane z tytuły praw własności przemysłowej i je będzie opodatkowywał mniejszą stopą (np. patrz punkt: 3). To, co ważne, to aby przy wprowadzeniu patent boxu dopuścić wszystkie, już posiadane przez przedsiębiorstwo patenty i wzory użytkowe, które przedsiębiorstwo opracowało, lub te będące w trakcie pozyskiwania ochrony, gdyż w innym przypadku, po wprowadzeniu przepisów, będziemy mieli kilkuletnią lukę (czas na pozyskanie patentu lub wzoru użytkowego). tym samym coś potencjalnego za kilka lat, nigdy nie będzie dla przedsiębiorcy odpowiednim motywatorem. 4/ Prawo do obniżonej stopy może być ograniczone (a) czasowo np. 10 lat od pierwszego przychodu, lub (b) wartościowo wielokrotność kosztów poniesionych w czasie wytworzenia patentu. 5/ Konieczne jest określenie zasad wyliczania części przychodów, która może podlegać niższemu opodatkowaniu. Chodzi tutaj w szczególności o rozwiązania złożone, w ramach których jest wykorzystany nie tylko wytworzony patent lub wzór użytkowy, ale też wiele innych rozwiązań lub praw. W takim przypadku należy określić jaki procent przychodów przynależy do kwalifikowanego patentu lub wzoru użytkowego. Przy takim rozwiązanie uniknie się zarzutów, iż system umożliwia unikanie opodatkowania. 6/ Prawo do obniżonej stopy podatkowej z tytułu osiąganych przychodów mogłoby być stosowane dopiero po uzyskaniu patentu lub wzoru użytkowego. Niemniej jednak powinny być uwzględnione patenty i wzory użytkowe będące obecnie w toku, albo już posiadane, co wyeliminuje ewentualnie długą lukę czasową od wprowadzenia przepisów do momentu, gdy przedsiębiorcy rzeczywiście mogliby z niej skorzystać. 7/ Powinno się także rozważyć, aby po uzyskaniu patentu, a więc nabyciu prawa do obniżonej stopy podatkowej, przedsiębiorcy mogli uwzględnić również przychody osiągnięte na danym patencie lub wzorze użytkowym do tego momentu. Chodzi o sytuacje, gdy przedsiębiorca złoży wniosek 9

11 o patent, rozpocznie sprzedaż produktu i będzie oczekiwał na przyznanie patentu, jednakże przychody będzie już realizował. Przy otrzymaniu patentu mógłby zastosować korekty do kwalifikowanych przychodów. 8/ W ten sposób patent box mógłby uzupełniać ofertę ulgi zawartej w komentowanej propozycji przyczyniając się do: wzrostu aktywności patentowej przedsiębiorstw; rozwoju innowacyjnych usług i produktów, opartych na rodzimej własności intelektualnej; wzrostu dojrzałości przedsiębiorstw w zakresie zarządzania aktywami niematerialnymi. 9/ Warto dodać, że rozwiązania Patent Box stają się coraz bardziej rozpowszechnione i Polska, nie dysponując taką zachętą staje się coraz mniej konkurencyjna wobec innych krajów stawiających na B+R jako motor rozwoju gospodarczego. 10

12 Schemat systemu zachęt ZACHĘTY do prowadzenia działalności B+R oparte na kosztach B+R oparte na efektach ulga z tytułu ponoszenia kosztów B+R ulga Patent BOX ulga z tytułu kosztów zatrudnienia własnego personelu B+R ulga dla osób fizycznych/prawnych od inwestycji w B+R ulga w postaci przyśpieszonej amortyzacji środków trwałych wchodzących w skład infrastruktury wykorzystywanej w działalności B+R super ulga podatkowa 15% zamiast 19% 11

13 Podsumowanie Dzięki nowemu systemowi Polska na tle innych krajów regionu stanie się dużo bardziej konkurencyjna dla inwestorów planujących działalność naukowo badawczą. Wprowadzenie proponowanego modelu zachęt podatkowych, które promują i zachęcają do podejmowania działań badawczo rozwojowych z pewnością przyczyni się do wzrostu innowacyjności zarówno w skali przedsiębiorstw, jak i całej gospodarki, a dzięki temu Polska stanie się dużo bardziej atrakcyjna dla inwestycji zagranicznych. Należy mieć na uwadze, iż firmy zagraniczne rozważające rozwijanie działalność B+R biorą pod uwagę m.in. Index B, jako wskaźnik atrakcyjności kraju zmiana przepisów pozwoli Polsce na znalezienie się w pierwszej piątce najbardziej atrakcyjnych krajów na świecie (obecnie Polska zajmuje 3 miejsce od końca rankingu). 12