Wykorzystanie informacji finansowej przez darczyńców w Polsce przykład darowizn 1% podatku dochodowego

Transkrypt

1 Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości tom 83 (139), 2015, s Stowarzyszenie Księgowych w Polsce Wykorzystanie informacji finansowej przez darczyńców w Polsce przykład darowizn 1% podatku dochodowego HALINA WANIAK-MICHALAK, EWELINA ZARZYCKA Streszczenie Celem artykułu jest zbadanie, czy informacja finansowa, dominująca w sprawozdaniach organizacji pożytku publicznego (OPP) przygotowywanych dla darczyńców, jest wykorzystywana przez nich dla podejmowania decyzji o przeznaczeniu odpisu 1% podatku dochodowego. Cel zostanie zrealizowany dzięki przeprowadzeniu ankiety wśród darczyńców indywidualnych w Polsce. Jak dotychczas, nie przeprowadzano w Polsce badań ankietowych darczyńców indywidualnych w zakresie wykorzystania informacji finansowej dla odpisu 1% podatku dochodowego i motywów kierujących nimi. Uzyskane wyniki wskazują, że darczyńcy, podejmując decyzje o wsparciu finansowym OPP za pomocą odpisu 1% podatku dochodowego, w niewielkim stopniu wykorzystują informację finansową. Tylko nieliczni poszukują takich informacji na stronach internetowych OPP bądź przeglądają sprawozdania finansowe. Zdecydowana większość darczyńców deklaruje, że wspiera te OPP, które pomagają bliskiej bądź znanej im osobie. Ponad połowa ankietowanych stwierdza, że nie wykorzystuje informacji finansowej ze względu na brak czasu lub wiedzy, jak to robić. Wyniki badań mogą stanowić wskazówkę dla ustawodawcy w zakresie opracowywania wymogów sprawozdawczości OPP, a także dla samych organizacji w procesie tworzenia systemu pomiaru dokonań. Słowa kluczowe: organizacje pożytku publicznego, darczyńcy, informacje, sprawozdania. Abstract The use of financial information by donors in Poland: the example of the donations of 1% of income tax The aim of this article is to examine whether the financial information predominant in the statements drawn up for donors by Public Benefit Organisations (PBO) are used by the former when choosing the organisation to transfer 1% of their income tax to. The objective is implemented by conducting a survey among individual donors in Poland. Up to now, no surveys have been conducted among individual donors in Poland as regards the use of financial information in the context of donations and the motivations for the donors decisions. The obtained results show that donors, in taking the decision on supporting a given organisation with 1% of their income tax, only to a small extent rely on financial information. Only infrequently they search for such information on PBO websites or by browsing through their financial statements. Most donors declare that they support those PBOs that help their relatives or acquaintances. More than half of the respondents claim that they do not use financial information due to lack of time or knowledge of how to do it. The results of studies can help the legislator to develop reporting standards for PBOs and can help PBOs to create achievement measurement systems. Keywords: Public Benefit Organisations, donors, information, statements. Dr Halina Waniak-Michalak, adiunkt, Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania, Katedra Rachunkowości, hwaniak@uni.lodz.pl Dr Ewelina Zarzycka, adiunkt, Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania, Katedra Rachunkowości, ezarzycka@uni.lodz.pl ISSN print / ISSN X online Copyright 2015 Stowarzyszenie Księgowych w Polsce. Prawa wydawnicze zastrzeżone. DOI: /

2 132 Halina Waniak-Michalak, Ewelina Zarzycka Wprowadzenie W Polsce działalność organizacji pożytku publicznego (OPP) reguluje znowelizowana w 2010 r. ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z 24 kwietnia 2003 r. Ustawodawca definiuje w niej działalność pożytku publicznego jako działalność społecznie użyteczną, prowadzoną przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie. Sfera zadań publicznych, o której mowa w ustawie, obejmuje aż 33 zadania, które mogą być od marca 2010 r. realizowane przez wszystkie podmioty, także spółki prawa handlowego, pod warunkiem, że nie będą prowadzić działalności zorientowanej na zysk, całość dochodu będą przeznaczać na działalność statutową i nie będą dzielić go między udziałowców, członków lub akcjonariuszy. Oprócz zadań ukierunkowanych na pomoc biednym, grupom społecznym znajdującym się w trudnej sytuacji oraz ochronę środowiska, również zadania obejmujące wspieranie przedsiębiorczości, wzmacnianie tradycji narodowej, rozwój techniki i technologii oraz działalności na rzecz integracji europejskiej będą zaliczane jako zadania publiczne realizowane przez OPP w Polsce. Wspomniana już ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie wprowadza rozwiązania prawne mające zachęcać obywateli do aktywnego uczestniczenia w działalności społecznej. Jednym z nich jest mechanizm odpisu wybranej OPP 1% podatku dochodowego. Został on wprowadzony, aby zapewnić bardziej efektywną redystrybucję publicznych pieniędzy do celów charytatywnych. To obywatele mają zdecydować, jakie obszary życia społecznego i jakie działania społeczne wymagają wsparcia finansowego. Większość przychodów OPP w Polsce jest zmienna i trudna do prognozowania w kolejnych okresach. Dlatego też możliwość otrzymania odpisu 1% podatku dochodowego stała się jednym z najważniejszych celów finansowych tych organizacji. Porównując intensywność akcji promocyjnych sprzed kilku lat i obecnie, można stwierdzić, że OPP zaczęły konkurować o przychody z tego źródła. W celu ułatwienia darczyńcom decyzji o wsparciu danej organizacji oraz zapewnienia dostępu do informacji o tych podmiotach, ustawodawca nałożył na OPP obowiązek składania i ogłaszania w określonym terminie sprawozdań merytorycznych i finansowych, kompletnych i niebudzących wątpliwości co do prawidłowości ich działalności. Choć rozwiązania te są wzorowane na najlepszych praktykach krajów Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych, powstaje obawa, że nie sprawdzają się one w polskich realiach. Polska jest bowiem krajem o szczególnej historii organizacji charytatywnych. Wkrótce po drugiej wojnie światowej w Polsce zarejestrowanych było 3000 fundacji oraz stowarzyszeń, które zostały rozwiązane wraz z objęciem władzy przez komunistów (Wawrzyński, 1997, s. 18). Obecnie funkcjonujące w Polsce organizacje charytatywne w większości przypadków zostały założone w latach 90. ubiegłego wieku. Ich historia i doświadczenie są dużo mniejsze niż podobnych organizacji funkcjonujących w Stanach Zjednoczonych czy Wielkiej Brytanii. Co więcej, istnieją obawy, że świadomość i wiedza darczyńców

3 Wykorzystanie informacji finansowej przez darczyńców w Polsce przykład darowizn 1% wydają się niewystarczające. Biorąc pod uwagę powyższe informacje, ustalono cel artykułu, którym jest zbadanie, czy informacja finansowa dominująca w sprawozdaniach OPP jest wykorzystywana przez nich do podejmowania decyzji o przeznaczeniu odpisu 1% podatku dochodowego. Jest to istotne szczególnie w obliczu wprowadzenia w 2015 r. uproszczeń w sprawozdawczości OPP nieprowadzących działalności gospodarczej (ustawa o rachunkowości, Dz. U. 2014, poz. 1100), polegających między innymi na wyłączeniu ze sprawozdania finansowego szczegółowej informacji o kosztach funkcjonalnych oraz przychodach z odpisu 1% podatku dochodowego i uchyleniu rozporządzenia Ministra Finansów z 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej. Cel zostanie zrealizowany dzięki przeprowadzeniu ankiety wśród darczyńców indywidualnych w Polsce. Dotychczas przeprowadzone w Polsce analizy i badania pokazały niewielki wpływ informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych na decyzje darczyńców indywidualnych odnośnie do wyboru instytucji pożytku publicznego, do której przekażą oni środki finansowe (Waniak-Michalak, Zarzycka, 2011, 2013). Badania te koncentrowały się jedynie na analizie korelacji między wielkością darowizn i dotacji a poszczególnymi wskaźnikami finansowymi obliczonymi na podstawie sprawozdań finansowych. Jak dotychczas, nie przeprowadzano w Polsce badań ankietowych darczyńców indywidualnych w zakresie wykorzystania informacji finansowej do odpisu 1% podatku dochodowego i motywów kierujących nimi. Uzyskane wyniki wskazują, że darczyńcy, podejmując decyzje o wsparciu finansowym OPP za pomocą tego narzędzia, w niewielkim stopniu wykorzystują informację finansową. Tylko nieliczni poszukują takich informacji na stronach internetowych OPP bądź przeglądają sprawozdania finansowe. Zdecydowana większość darczyńców deklaruje, że wspiera te OPP, które pomagają bliskiej bądź znanej im osobie. Ponad połowa ankietowanych stwierdza, że nie wykorzystuje informacji finansowej ze względu na brak czasu lub wiedzy, jak to robić. Wyniki badań mogą stanowić wskazówkę dla ustawodawcy w zakresie opracowywania wymogów sprawozdawczości OPP, a także dla samych organizacji w procesie tworzenia systemu pomiaru dokonań. Jest to o tyle istotne, że w Polsce obecnie nie ma jasno wytyczonych reguł oraz mierników, według których można byłoby oceniać organizacje pożytku publicznego. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych zamierza podjąć się, przy współudziale Federacji Rozwoju Społecznego, kontroli działalności OPP, a także rozpocząć nadawanie certyfikatów organizacjom spełniających wyznaczone kryteria. Może to pomóc darczyńcom w ocenie i wyborze organizacji pozarządowej. Same OPP, ani nawet Stowarzyszenie Klon Jawor prowadzące cykliczne badania stanu trzeciego sektora, nie dokonują pomiaru wyników działalności tych organizacji.

4 134 Halina Waniak-Michalak, Ewelina Zarzycka 1. Specyfika finansowania OPP za pomocą odpisu 1% podatku dochodowego w Polsce Osoby fizyczne w Polsce uzyskały możliwość przekazania 1% podatku należnego dla wybranej przez siebie OPP w 2004 r. Narzędzie to zostało wprowadzone nie tylko w Polsce, ale i w innych krajach Europy Wschodniej w celu umożliwienia rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Ponadto dodatkowe źródło finansowania miało aktywować działalność fundacji i stowarzyszeń pomagających społeczeństwu w przezwyciężaniu problemów ujawnionych i powstałych po upadku systemu komunistycznego. Zaangażowanie Polaków w dystrybucję środków publicznych pomiędzy OPP miało przyczynić się do zwiększenia jej efektywności. Rząd uznał, że mieszkańcy będą potrafili dokonać lepszego wyboru projektów, celów filantropijnych realizowanych przez OPP, gdyż ich wiedza na temat problemów i potrzeb społecznych jest większa. Narzędzie 1% podatku dochodowego jako forma finansowania OPP po raz pierwszy pojawiła się na Węgrzech 19 grudnia 1996 r. Śladem Węgier poszła Słowacja trzy lata później, przesuwając jednakże moment wdrożenia stosownych przepisów do 2002 r. Cechą charakterystyczną systemów dystrybucji 1% podatku dochodowego na Słowacji i Węgrzech było rozwiązanie polegające na tym, że podatnicy nie mieli możliwości przekazania darowizny bezpośrednio i odliczenia jej od podatku (jak to ma miejsce w przypadku przedsiębiorstw), ale mogli wskazać organizację, której chcieliby przekazać darowiznę. Podobny mechanizm został przyjęty w Polsce, ale dopiero w 2007 r. Początkowo polscy podatnicy musieli samodzielnie dokonywać wpłat na rzecz wybranych OPP, wykazując następnie wysokość darowizny jako pozycję podlegającą odliczeniu od podatku dochodowego. W 2007 r. wprowadzono zmianę w sposobie przekazywania 1% podatku przez podatników, która została podyktowana niskim zaangażowaniem Polaków w akcję 1% dla OPP. Od tej pory podatnicy mogą jedynie wskazywać w zeznaniu podatkowym, której OPP chcą przekazać 1% podatku należnego, a środki finansowe są przekazywane OPP przez organy podatkowe. Zmiana ta spowodowała w kolejnym roku (2008) wzrost liczby podatników dokonujących odpisu o 4 mln (tabela 1). Mimo podobieństw systemów odpisów 1% na rzecz OPP w Polsce, na Węgrzech i na Słowacji, limity darowizn i procedury w tych krajach są różne. Na przykład, na Węgrzech obywatele mogą przekazać 1% podatku dochodowego na rzecz wybranej organizacji pozarządowej i dodatkowy 1% dla organizacji kościelnej. Ani w Polsce, ani na Słowacji nie ma możliwości przekazania odpisu 1% Kościołowi, chyba że jest to stowarzyszenie, fundacja lub inna osoba prawna założona przez Kościół, która uzyskała status OPP. O skali zaangażowania 1% podatku dochodowego należnego w finansowaniu OPP świadczą wyniki ostatnich lat. W 2012 r. prawie 11 milionów Polaków wskazało w swoich deklaracjach wybraną OPP (tabela 1). Na rzecz tego typu organizacji rząd przekazał w 2012 r. 457 mln PLN (około 110 mln EUR) podatku dochodowego od

5 Wykorzystanie informacji finansowej przez darczyńców w Polsce przykład darowizn 1% osób fizycznych. Choć środki publiczne są nadal podstawowym źródłem finansowania OPP, to udział tego źródła w przychodach ogółem organizacji maleje w każdym roku. Na przykład, udział wpływów z 1% podatku dochodowego w przychodach OPP wzrósł w 2011 r. o 11% w stosunku do 2005 r. i wyniósł 17% (Gumkowska, Herbst, 2006; Przewłocka i in., 2012). Niektóre organizacje otrzymują znaczące kwoty odpisu 1%, chociaż są również takie, których wpływy z tego tytułu nie przekraczają kilkudziesięciu groszy. Miara/rok Tabela 1. Dane o odpisie 1% podatku dochodowego dla organizacji pożytku publicznego w latach (za 2012) 2012 (za 2011) 2011 (za 2010) 2010 (za 2009) 2009 (za 2008) 2008 (za 2007) Liczba podatników % podatników Suma 1% w mln PLN Liczba OPP Maksymalny odpis 1% podatku dochodowego (w PLN) Średnia odpis 1% podatku dochodowego (w PLN) Mediana odpis 1% podatku dochodowego (w PLN) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów na temat kwot 1% należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za lata , dostępnych na stronie (stan na 20 września 2014 r.). Rząd opracował zasady raportowania przez OPP swoich wyników i wymusił na nich obowiązek publikacji określonych informacji. Nie przeprowadzono jednak wcześniej kampanii informacyjnej dotyczącej dostępności dla obywateli sprawozdań OPP. 2. Przegląd literatury Badania z zakresu wykorzystania informacji finansowej przez darczyńców przy podejmowaniu decyzji o wsparciu danej organizacji filantropijnej są prowadzone już od

6 136 Halina Waniak-Michalak, Ewelina Zarzycka ponad 30 lat na całym świecie. Najwięcej badań w obszarze czynników, w tym także finansowych, motywujących darczyńców zostało przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych oraz w Europie Zachodniej (m.in. w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Holandii). W Polsce tematyka ta jest przedmiotem nielicznych badań, najprawdopodobniej ze względu na stosunkowo krótki okres funkcjonowania tego typu organizacji (m.in. Dyczkowski, 2010; Waniak-Michalak, Zarzycka, 2011, 2013). Badania dotyczące działalności OPP wykorzystują bardzo szerokie spektrum narzędzi badawczych mających charakter zarówno jakościowy, jak i ilościowy. Szczególnie często stosowane są modele ekonometryczne oraz badania ankietowe. Badania w omawianym obszarze można podzielić na dwie ważne kategorie. Pierwsza z nich koncentruje się na poszukiwaniu czynników o charakterze finansowym, pochodzących ze sprawozdań finansowych, które pozostają w relacji z wielkością otrzymywanych przez te organizacje darowizn (m.in. Tinkelman, 1998; Greenlee, Trussel, 2000; Okten, Weisbrod, 2000; Parsons, 2003; Andreoni, Payne, 2003; Parsons, Trusell, 2008, Gordon, i in., 2009). Druga grupa badaczy podejmuje próbę identyfikacji tych informacji finansowych, które sami darczyńcy wskazują jako istotne dla nich w procesie podejmowania decyzji o wsparciu finansowym (m.in. Hyndman, 1991; Khumawala, Gordon, 1997; Gordon i in., 1999; Parsons, 2007, Cnaan i in., 2011). D. Tinkelman (1998) był jednym z pierwszych autorów badających relacje między wielkości darowizn a wskaźnikami finansowymi reprezentującymi koszty OPP. J.S. Greenlee i J.M. Trussel (2000) opracowali model przewidywania wrażliwości organizacji nienastawionych na zysk, zawierający wskaźniki finansowe obliczone na podstawie informacji pochodzących ze sprawozdań finansowych. L.M. Parsons (2003) sugeruje, że efektywność i stabilność organizacji non-profit są najważniejszymi czynnikami skłaniającym podmioty do przekazania środków pieniężnych określonej organizacji. Efektywność i stabilność są mierzone wskaźnikami obliczonymi na podstawie sprawozdań finansowych. Z kolei artykuł L.M. Parsons i J.M. Trussela (2008) jest ciekawym podsumowaniem dotychczasowych prób oceny wpływu sprawozdań finansowych na wielkość darowizn w czterech perspektywach: efektywności, stabilności, reputacji badanych instytucji oraz informacji otrzymywanych z tych instytucji. J. Andreoni i A.A. Payne (2003) udowadniają, że zwiększona liczba grantów otrzymanych przez OPP powodowała mniejsze zainteresowanie tych organizacji innymi formami wsparcia finansowego ich działalności, przyczyniając się do zmniejszenia kwot pozyskiwanych od pozostałych darczyńców. Choć taki efekt wypychania (tzw. crowding out) został zauważony przez innych badaczy, należy podkreślić, że w literaturze przedmiotu można znaleźć przykłady braku działania tego mechanizmu (m.in. Okten, Weisbrod, 2000). T.P. Gordon i in. (2009) znajdują korelację między polepszeniem się ratingów publikowanych przez amerykańskie centrum ewaluacji sektora działalności pożytku publicznego (Charity Navigator) a wielkością darowizn otrzymanych przez daną organizację. N. Hyndman (1991) to jeden z pierwszych autorów badających potrzeby informacyjne darczyńców i zestawiających je z informacjami ujawnianymi przez organizacje

7 Wykorzystanie informacji finansowej przez darczyńców w Polsce przykład darowizn 1% non-profit. Stwierdza on, że darczyńcy są zainteresowania informacjami o charakterze niefinansowym, podczas gdy organizacje koncentrują się na prezentacji informacji finansowych. S.B. Khumawala i T.P. Gordon (1997) na podstawie wyników przeprowadzonego eksperymentu wśród potencjalnych darczyńców stworzyli ranking najważniejszych informacji pochodzących ze sprawozdań finansowych, które mają wpływ na podejmowanie decyzji o przekazaniu darowizny. Z kolei T.P. Gordon i współpracownicy (1999) zauważają, że darczyńcy są bardziej skłonni do przeznaczania sum pieniężnych dla organizacji, o których posiadają wiedzę, oraz jeżeli otrzymali oni wcześniej informacje o misji i celach organizacji oraz najważniejsze informacje finansowe o podmiocie. Do podobnych wniosków po przeprowadzeniu eksperymentu dochodzi L.M. Parsons (2007), stwierdzając, że niektórzy darczyńcy są bardziej skłonni do przekazania darowizny, jeżeli otrzymali oni wcześniej informacje o charakterze finansowym od określnej instytucji pożytku publicznego niż ci, którzy takich informacji nie otrzymali. Najnowsze badania wskazują jednak na mniejsze zainteresowanie darczyńców wskaźnikami finansowymi organizacji filantropijnych. Aż 77,7% przebadanych przez R.A. Cnaana i współpracowników (2011) darczyńców deklaruje, że nie wykorzystuje wyników badań kondycji finansowej amerykańskich organizacji pozarządowych stosujących wybrane miary finansowe oraz rankingów tych organizacji publikowanych przez amerykańskie centra ewaluacji sektora działalności pożytku publicznego (np. Charity Navigator). Podsumowując przytoczone badania, można stwierdzić, że wpływ informacji finansowych na decyzje darczyńców jest niejednoznaczny. Wcześniejsze badania wskazują, że rzeczywiście występuje pozytywna korelacja między wielkością darowizn a zmiennymi finansowymi. W ostatnich latach pojawiają się jednak zdania, że informacja finansowa jest przeceniana, a darczyńcy, podejmując decyzje, nie kierują się wskaźnikami finansowymi. 3. Charakterystyka badania Celem przeprowadzonego badania jest sprawdzenie, czy darczyńcy w Polsce, podejmując decyzję o przekazaniu 1% podatku dochodowego, wykorzystują informacje finansowe OPP do wyboru instytucji. Aby zrealizować postawiony cel, przeprowadzono badania ankietowe darczyńców w Polsce. Tym samym zostanie podjęta próba weryfikacji hipotezy badawczej mówiącej, że darczyńcy wykorzystują informację finansową do podejmowania decyzji. Ankieta pozwoliła także zidentyfikować, które informacje są istotne dla respondentów oraz jakie motywy kierują nimi przy wyborze OPP. Dotychczas przeprowadzone w Polsce analizy i badania pokazały niewielki wpływ informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych na decyzje darczyńców indywidualnych odnośnie do wyboru instytucji pożytku publicznego, do której przekażą oni środki finansowe (Waniak-Michalak, Zarzycka, 2011, 2013). Badania te

8 138 Halina Waniak-Michalak, Ewelina Zarzycka koncentrowały się jedynie na analizie korelacji między wielkością darowizn i dotacji a poszczególnymi wskaźnikami finansowymi obliczonymi na podstawie sprawozdań finansowych. Jak dotychczas, nie przeprowadzano w Polsce badań ankietowych darczyńców indywidualnych w zakresie wykorzystania informacji finansowej dla odpisu 1% podatku dochodowego i motywów kierujących nimi Opis kwestionariusza Kwestionariusz ankiety wykorzystany w badaniu składał się z ośmiu pytań, z których tylko jedno było pytaniem otwartym. Kwestionariusz został przeprowadzony elektronicznie oraz dystrybuowany w formie papierowej. Pierwsza część stanowiła metryczkę ankiety, czyli obejmowała pytania o wiek respondentów i ich wykształcenie. Badani przedstawiciele Uniwersytetu Łódzkiego zostali następnie zapytani o to, czy rozliczyli się z tytułu podatku dochodowego w okresie ostatnich pięciu lat oraz czy w związku z tym przeznaczyli 1% tego podatku na wybraną OPP. Kolejna część kwestionariusza miała na celu uzyskanie informacji o tym, czy badani darczyńcy sprawdzają wyniki OPP i z jakich źródeł informacji korzystają. Ta grupa respondentów, która sprawdza wyniki OPP została poproszona o wskazanie, która z informacji finansowych jest dla nich najważniejsza. W tym celu w pytaniu 7 zastosowano skalę Likerta (1 6), gdzie 1 to najniższa ocena, zaś 6 najwyższa. Ostatnie pytanie (otwarte) zawierało prośbę o podanie przyczyn niewykorzystywania danych finansowych do podjęcia decyzji o przeznaczeniu 1% podatku dochodowego Opis próby badawczej Z bazy danych zawierającej pracowników i studentów Uniwersytetu Łódzkiego pobrano próbę losową techniką losowania prostego niezależnego. Badanie przeprowadzono w okresie od września 2013 r. do maja 2014 r. W badaniu wzięło udział 236 osób, przy czym 47% ankietowanych osób miała poniżej 30 lat, 46% było w wieku lat, 7% respondentów było starszych niż 50 lat. Próba była niemal jednorodna z punku widzenia wykształcenia, ponieważ zdecydowana większość respondentów (94%) miała wyższe wykształcenie. Specyfika rozwoju OPP w Polsce skłoniła autorki do uzależnienia odpowiedzi na pytania od wieku respondentów. Przypuszczano, że osoby dojrzałe, powyżej 30 lat będą w większym stopniu obciążone doświadczeniami wyniesionymi z czasów, kiedy władze sprawowały rządy komunistyczne i będą miały niższe zaufanie do kapitału prywatnego. Z kolei osoby młode, poniżej 30 lat, mogą kierować się w większym stopniu impulsem, uzależniając swoje decyzje od informacji zawartych w Internecie i na portalach społecznościach.

9 Wykorzystanie informacji finansowej przez darczyńców w Polsce przykład darowizn 1% Opis narzędzi statystycznych Forma ankiety oraz specyfika badania pozwoliły na zastosowanie najpopularniejszych narzędzi statystycznych, tj. estymacji przedziałowej dla wskaźnika struktury (przyjęto poziom ufności 95%). Aby zbadać, czy preferencje respondentów zmieniają się wraz z ich wiekiem zastosowano test dla dwóch wskaźników struktury oraz test niezależności χ 2 (przyjęto poziom istotności 5%) Uzyskane wyniki badań Ponieważ siedem osób nie rozliczało się z urzędem skarbowym z tytułu podatku dochodowego w okresie ostatnich 5 lat, osoby te zostały wykluczone z dalszego badania. Osoby niepłacące podatku dochodowego od osób fizycznych nie mają możliwości przeznaczania 1% podatku dochodowego na wybraną OPP. Z 229 osób, które zostały poddane dalszemu badaniu, 28 osób (12%) zrezygnowało w ostatnim roku z przeznaczenia 1% podatku dochodowego dla wybranej organizacji. Jest to niepokojące, gdyż podatnik nie jest obciążany żadnymi dodatkowymi czynnościami związanymi z tym mechanizmem, poza wskazaniem nazwy organizacji i numeru w Krajowym Rejestrze Sądowym. Podatnicy, którzy nie przekazali 1% podatku dochodowego, zostali poproszeni o wskazanie przyczyn, dla których nie przekazują darowizn. Zdecydowana większość (25 osoby) uważa, że kwota, która zostałaby potencjalnie przekazana organizacji jest nieznacząca, więc nie warto jej deklarować. Tylko dwie osoby uzasadniły swoją decyzję tym, że nie ma w Polsce właściwej organizacji, a jedna osoba przekazuje darowizny w innej formie niż 1%. Tabela zawierająca informacje o respondentach, którzy zdecydowali się przeznaczyć 1% podatku dochodowego na wybraną OPP, znajduje się w załączniku 1. Kolejnym etapem badania było zweryfikowanie, czy potencjalni darczyńcy sprawdzają wyniki działalności OPP przed podejmowaniem decyzji o wsparciu organizacji finansowo. Tylko 20% osób (45 respondentów) zadeklarowało, że kiedykolwiek sprawdzali wyniki organizacji, podczas gdy zdecydowana większość (184 respondentów stanowiących 80% osób, które mogą przeznaczyć 1% swojego podatku na wybraną organizację) nigdy nie analizowała wyników potencjalnych beneficjentów. Dokonano estymacji przedziałowej dla tego wskaźnika struktury, przyjmując 95% poziom ufności (Białek, Depta, 2010). Ustalono, że w całej populacji odsetek osób sprawdzających wyniki działalności OPP mieści się w przedziale (14,82%, 25,18%) 1. Tabela zawierająca informacje o respondentach sprawdzających wyniki działalności OPP znajduje się w załączniku 2. Osoby deklarujące zainteresowanie wynikami finansowymi działalności OPP najczęściej poszukiwały takich informacji na stronach internetowych organizacji, w sprawozdaniach finansowych czy też uzyskiwały je od osób znajomych. Wykres 1 przed- 1 Badana populacja to ogół osób zatrudnionych na Uniwersytecie Łódzkim oraz studenci studiów zaocznych i podyplomowych tego uniwersytetu.

10 140 Halina Waniak-Michalak, Ewelina Zarzycka stawia strukturę respondentów z punktu widzenia wykorzystywanych przez nich źródeł informacji o wynikach finansowych OPP. Wykres 1. Źródła pozyskiwania informacji o wynikach finansowych OPP a, b 120,00% 100,00% 80,00% udział w populacji udział w strukturze 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% a Wielkości liczone jako % najwyższego wyniku i uogólnione na całą populację w %. b Można wskazać więcej niż jedną odpowiedź. Źródło: opracowanie własne. Na podstawie wyników można stwierdzić z 95-proc. prawdopodobieństwem, że w całej populacji odsetek osób, które korzystają ze sprawozdań finansowych, mieści się w przedziale (3,69%; 10,29%), zaś procent osób poszukujących informacji o wynikach OPP na stronach internetowych zawiera się przedziale (8,35%; 16,97%). Najwięcej osób korzystało z informacji znajdujących się na stronach internetowych fundacji lub stowarzyszeń. Sprawozdanie merytoryczne, traktowane przez ustawodawcę za najistotniejszy dokument informujący darczyńców o wynikach i zakresie działalności OPP, przez podatników indywidualnych jest uważane za mało przydatne do podejmowania decyzji o wsparciu OPP. Kolejnym krokiem w badaniu jest sprawdzenie, jakie zmienne mają wpływ na wybór źródła informacji finansowej. Jednym z czynników branych pod uwagę był wiek badanych. W celu ustalenia jego znaczenia zastosowano test dla dwóch wskaźników struktury oraz test niezależności χ 2. Za pomocą pierwszego testu zweryfikowano,

11 Wykorzystanie informacji finansowej przez darczyńców w Polsce przykład darowizn 1% czy poszczególne grupy wiekowe darczyńców (pierwsza grupa w wieku do 30 lat, druga grupa powyżej 30 lat) różnią się istotnie pod względem korzystania ze sprawozdań finansowych bądź stron internetowych w celu sprawdzenia wyników finansowych OPP. W przypadku testu dla dwóch wskaźników struktury zweryfikowano hipotezę: H 0 : w 1 = w 2, przy hipotezie alternatywnej H 1 : w 1 >w 2, na poziomie istotności α = 0,05 2. Z 95-proc. prawdopodobieństwem stwierdzono, że w całej populacji odsetek osób w wieku do 30. roku życia, które korzystają ze sprawozdań finansowych, mieści się w przedziale (3,68%; 14,34%), zaś osób powyżej 30. roku życia w przedziale (1,05%; 8,55%). Uzyskane wyniki testu dla dwóch wskaźników struktury (statystyka testowa u = 1,28, wartość krytyczna testu u 0,05 = 1,96) nie dały podstaw do odrzucenia hipotezy H 0 mówiącej o tym, że poszczególne grupy wiekowe darczyńców różnią się istotnie pod względem korzystania ze sprawozdań finansowych w celu sprawdzenia wyników finansowych OPP. Nie można stwierdzić, że którakolwiek grupa wiekowa chętniej korzysta ze sprawozdań finansowych w celu sprawdzenia wyników działalności tych organizacji. Także test niezależności χ 2 potwierdza powyższe spostrzeżenie (χ 2 = 1,648, 2 χ 0,05 = 3,84). Uzyskane wyniki przeprowadzonego testu niezależności χ 2 nie dają podstaw do odrzucenia hipotezy H 0 mówiącej o niezależności badanych cech, tj. wieku i wykorzystania sprawozdań finansowych w celu sprawdzenia wyników działalności OPP, przy 5-proc. poziomie istotności. Co więcej, test dla dwóch wskaźników struktury oraz test niezależności χ 2 nie potwierdziły, że którakolwiek z dwóch badanych grup chętniej poszukuje wyników OPP na stronach internetowych. Na podstawie wyników można stwierdzić z 95-proc. prawdopodobieństwem, że w całej populacji odsetek osób w wieku do 30. roku życia, które korzystają ze stron internetowych, mieści się w przedziale (3,03%; 13,19%), zaś osób powyżej 30. roku życia w przedziale (9,57%; 22,43%). Uzyskane wyniki testu dla dwóch wskaźników struktury (statystyka testowa u = 1,84, wartość krytyczna testu u 0,05 = 1,96) nie dały podstaw do odrzucenia hipotezy H 0 mówiącej o tym, że poszczególne grupy wiekowe darczyńców różnią się istotnie pod względem korzystania stron internetowych w celu sprawdzenia wyników finansowych OPP. Nie można stwierdzić, że którakolwiek z grup wiekowych chętniej korzysta ze stron internetowych w celu sprawdzenia wyników działalności OPP. Również test niezależności χ 2 potwierdza powyższe spostrzeżenie (χ 2 = 3,397, 2 = 3,844). Uzyskane wyniki przeprowadzonego testu niezależności χ 2 nie dają χ 0,05 podstaw do odrzucenia hipotezy H 0 mówiącej o niezależności badanych cech, tj. wieku i wykorzystania stron internetowych w celu sprawdzenia wyników finansowych OPP, przy 5-proc. poziomie istotności. 2 Gdzie w 1 i w 2 opisują odpowiednio frakcję osób w wieku do 30 lat i powyżej 30 lat.

12 142 Halina Waniak-Michalak, Ewelina Zarzycka Osoby wykorzystujące informację finansową do podjęcia decyzji o wsparciu OPP zostały poproszone o ocenę, które informacje finansowe są dla nich istotne. Tabela 2 zawiera ocenę dokonaną przez darczyńców. Najbardziej istotne dla darczyńców są: wysokość pieniędzy przeznaczanych na realizację celów statutowych (suma ocen 242) oraz wartość zrealizowanych projektów w poprzednich latach (227). Darczyńcy cenią te organizacje, które realizują projekty zgodnie z założeniami statutowymi. Tabela 2. Informacje finansowe wykorzystywane do podjęcia decyzji o wsparciu organizacji a Informacja finansowa % najwyższej oceny Średnia ocena Wysokość kwot pieniędzy przeznaczanych na realizację celów statutowych, np. związanych z pomaganiem innym 100 5,36 Wartość zrealizowanych projektów w poprzednich okresach 94 5,02 Wysokość wypłacanych wynagrodzeń 77 4,18 Wysokość przychodów ogółem osiąganych przez organizację 76 4,02 Wynik finansowy (zysk albo strata) 69 3,73 Wartość posiadanego majątku 69 3,7 Wysokość kapitału własnego 68 3,66 Wydatki na promocję 67 3,64 Wysokość wpływów z 1% podatku dochodowego w poprzednim roku 68 3,59 Wysokość środków wydanych na administrację 66 3,57 Wysokość otrzymanych dotacji (w tym z Unii Europejskiej) 66 3,5 Wysokość otrzymanych darowizn finansowych od przedsiębiorstw 60 3,16 Inne 7 0,36 a Można wskazać więcej niż jedną odpowiedź. Źródło: opracowanie własne. Dzieląc informacje finansowe na trzy kategorie: koszty, przychody oraz pozycje bilansowe, stwierdzono, że najistotniejszą informacją dla darczyńców są pozycje kosztów i wydatków, najmniejsze znaczenie mają źródła finansowania. Natomiast w sprawozdaniach merytorycznych OPP ustawodawca w Polsce położył nacisk na poziom ujawnień pozycji przychodów. Ostatni etap badania polegał na zapytaniu respondentów, dlaczego nie wykorzystują informacji finansowych OPP do podjęcia decyzji o wsparciu finansowym w formie odpisu 1% podatku dochodowego dla danej organizacji. Zdecydowana większość

13 Wykorzystanie informacji finansowej przez darczyńców w Polsce przykład darowizn 1% badanych wybiera organizacje pomagające bliskiej im sobie, stąd nie mają potrzeby dokonywania wyboru i analizowania danych. Wielu respondentów uważa takie analizy za zbyt czasochłonne (31 osób) bądź nie wiedziało o tym, że dane OPP są publicznie dostępne (19 osób). Podsumowanie motywów darczyńców znajduje się na wykresie 2. Wykres 2. Uzasadnienie niewykorzystywania informacji finansowej w procesie wyboru OPP przez darczyńców (w % najwyższego wyniku) a bezpośredni dostęp do informacji przekonanie o nieistotności kwoty odpisu brak wiedzy z analizy finansowej i rachunkowości inne powody inny sposób wyboru fundacji wiara, że darowizny zostaną właściwie wykorzystane brak wiedzy o możliwości sprawdzenia wyników finansowych zbyt duża praco- i czasochłonność w stosunku do kwoty znajomość beneficjentów, pracowników 0% 25% 50% 75% 100% 125% a Można wskazać więcej niż jedną odpowiedź. Źródło: opracowanie własne. Badanie wykazało, że podstawową przyczyną, dla której respondenci nie sprawdzają wyników OPP, jest znajomość osoby, która korzysta z pomocy fundacji lub stowarzyszenia. Okazuje się, że obecnie wiele osób korzysta z możliwości przekazania 1% podatku dochodowego na konto wybranej osoby, nie zwracając przy tym uwagi na nazwę OPP. Prawdopodobnie darczyńcy wówczas zakładają, ze beneficjent organizacji filantropijnej sam dokonał pewnej weryfikacji. Ponadto środki 1% podatku dochodowego są uznawane jako pieniądze publiczne, których przepływy powinny być kontrolowane przez państwo, a nie przez podatników. Problemem, który podkreślano w badaniu, jest również czasochłonność analiz. Darczyńcy powinni mieć dostęp do zredagowanej i skróconej informacji pozwalającej na szybkie porównanie organizacji, bez konieczności weryfikacji sprawozdań finansowych i merytorycznych. Osoby, których odpowiedzi zostały uwzględnione w kategorii

14 144 Halina Waniak-Michalak, Ewelina Zarzycka χ 0,05 inny sposób wyboru fundacji wskazywały na istotność celów organizacji, zdanie znajomych, kampanię promocyjną OPP oraz program do rozliczenia podatkowego, który niejednokrotnie wskazuje domyślnie OPP, której należy przekazać 1% podatku dochodowego. Część osób wskazuje, że nie wie, dlaczego nigdy nie sprawdzała wyników OPP, której przekazała 1% podatku dochodowego, a część respondentów zaznaczyła, że nie musi wiedzieć bądź też, że to państwo sprawuje kontrolę nad tymi organizacjami, a nie obywatele. Ten etap badania zakładał także sprawdzenie, czy wiek darczyńców ma znaczenie dla uzasadnienia niewykorzystania informacji finansowej w procesie wyboru OPP. W tym celu zastosowano test dla dwóch wskaźników struktury oraz test niezależności χ 2. Za pomocą pierwszego testu zweryfikowano, czy poszczególne grupy wiekowe darczyńców (pierwsza grupa w wieku do 30 lat, druga grupa powyżej 30 lat) różną się istotnie pod względem wskazania przyczyn niesprawdzania wyników, gdyż chętniej wspierają fundacje pomagające bliskiemu bądź znajomemu, następnie, czy wskazują one jako przyczynę niewykorzystywania informacji o wynikach OPP zbyt dużą czasochłonność lub brak wiedzy o możliwości sprawdzenia wyników tych organizacji. W przypadku testu dla dwóch wskaźników struktury zweryfikowano hipotezę: H 0 : w 1 = w 2, przy hipotezie alternatywnej H 1 : w 1 > w 2, na poziomie istotności α = 0,05 3. Z 95-proc. prawdopodobieństwem stwierdzono, że w całej populacji odsetek osób w wieku do 30. roku życia, które nie sprawdzają wyników OPP, gdyż wpierają konkretne fundacje pomagające bliskiej/znajomej osobie, mieści się w przedziale (17,19%; 27,85%), zaś osób powyżej 30. roku życia w przedziale (17,81%; 28,59%). Uzyskane wyniki testu dla dwóch wskaźników struktury (statystyka testowa u = 0,1241, wartość krytyczna testu u 0,05 = 1,96) nie dały podstaw do odrzucenia hipotezy H 0 mówiącej o tym, że poszczególne grupy wiekowe darczyńców różną się istotnie pod względem wskazania jako przyczyny niesprawdzania wyników faktu, że chętniej wspierają fundacje pomagające bliskiemu bądź znajomemu. Nie można stwierdzić, że którakolwiek grupa wiekowa nie sprawdza wyników OPP, gdyż wspiera konkretne fundacje pomagające bliskiemu bądź znajomemu. Także test niezależności χ 2 potwierdza powyższe spostrzeżenie (χ 2 = 0,015, 2 = 3,84). Uzyskane wyniki przeprowadzonego testu niezależności χ 2 nie dają podstaw do odrzucenia hipotezy H 0 mówiącej o niezależności badanych cech, tj. wieku i wskazywania jako przyczyny niesprawdzania wyników pomocy konkretnej fundacji pomagającej bliskiemu bądź znajomemu, przy 5-proc. poziomie istotności. Z 95-proc. prawdopodobieństwem stwierdzono, że w całej populacji odsetek osób w wieku do 30. roku życia, które deklarują, iż nie sprawdzają wyników OPP z powodu zbyt dużej czasochłonności mieści się w przedziale (9,15%; 17,87%), zaś osób powyżej 30. roku życia w przedziale (8,54%; 17,06%). Uzyskane wyniki testu dla dwóch wskaźników struktury (statystyka testowa u = 0,1612, wartość krytyczna testu 3 Gdzie w 1 i w 2 opisują odpowiednio frakcję osób w wieku do 30 lat i w wieku powyżej 30 lat.

15 Wykorzystanie informacji finansowej przez darczyńców w Polsce przykład darowizn 1% χ 0,05 u 0,05 = 1,96) nie dały podstaw do odrzucenia hipotezy H 0 mówiącej o tym, że poszczególne grupy wiekowe darczyńców różnią się istotnie pod względem wskazania zbyt dużej czasochłonności jako przyczyny niesprawdzania wyników OPP. Nie można stwierdzić, że którakolwiek grupa wiekowa istotnie różni się w ocenie czasochłonności jako przyczyny niesprawdzania wyników OPP. Również test niezależności χ 2 potwierdza powyższe spostrzeżenie (χ 2 = 0,026, 2 = 3,84). Uzyskane wyniki przeprowadzonego testu niezależności χ 2 nie dają podstaw do odrzucenia hipotezy H 0 mówiącej o niezależności badanych cech, tj. wieku i wskazywania jako przyczyny niesprawdzania wyników czasochłonności, przy 5- proc. poziomie istotności. Z 95-proc. prawdopodobieństwem stwierdzono, że w całej populacji odsetek osób w wieku do 30. roku życia, które deklarują, iż nie wiedziały, że można sprawdzać wyniki OPP, mieści się w przedziale (6,7%; 13,1%), zaś osób powyżej 30. roku życia w przedziale (3,28%; 9,52%). Uzyskane wyniki testu dla dwóch wskaźników struktury (statystyka testowa u = 0,9866, wartość krytyczna testu u 0,05 = 1,96) nie dały podstaw do odrzucenia hipotezy H 0 mówiącej o tym, że poszczególne grupy wiekowe darczyńców różnią się istotnie pod względem wskazania braku wiedzy jako przyczyny niesprawdzania wyników OPP. Nie można stwierdzić, czy którakolwiek grupa wiekowa wskazuje częściej brak wiedzy o możliwości sprawdzenia wyników OPP jako przyczyny niepodejmowania się takiego sprawdzenia. Także test niezależności χ 2 potwierdza powyższe spostrzeżenie (χ 2 = 0,978, zaś 2 = 3,84). Uzyskane wyniki przeprowadzonego testu niezależności χ 2 nie dają pod- χ 0,05 staw do odrzucenia hipotezy H 0 mówiącej o niezależności badanych cech, tj. wieku i wskazywania jako przyczyny niesprawdzania wyników braku wiedzy, przy 5-proc. poziomie istotności. Wnioski Artykuł miał na celu wykazanie, czy polscy podatnicy indywidualni przekazujący 1% podatku dochodowego na wybraną przez siebie OPP korzystają przy podejmowaniu decyzji z informacji finansowych o działalności tych organizacji. Badanie prowadzone na grupie 236 osób ujawniło, że darczyńcy indywidualni rzadko korzystają ze sprawozdań finansowych i merytorycznych, do jakich sporządzania są zobowiązane prawnie OPP w Polsce. Mechanizm 1% podatku dochodowego został wprowadzony w celu zwiększenia efektywności przekazywania środków finansowych dla organizacji realizujących zadania społeczne. Uznano, że obywatele mają większą wiedzę na temat potrzeb i problemów społecznych do rozwiązania, w związku z tym będą potrafili rozdysponować środki publiczne lepiej niż organizacje rządowe. Pytanie otwarte w prowadzonym badaniu kwestionariuszowym pozwoliło zidentyfikować trzy przyczyny, których eliminacja mogłaby wpłynąć na zwiększenie stopnia

16 146 Halina Waniak-Michalak, Ewelina Zarzycka wykorzystania informacji finansowych przy podejmowaniu decyzji o wsparciu OPP. Przede wszystkim okazało się, że część respondentów nie wiedziała o możliwości sprawdzenia wyników finansowych OPP, a część nie posiadała wystarczającej wiedzy z zakresu finansów i rachunkowości, aby właściwie zinterpretować wyniki. Duża grupa ankietowanych niekorzystających z danych finansowych (około 16%) uznała, że zajęłoby to zbyt dużo czasu. Natomiast okazało się, że największą barierą w wykorzystaniu informacji obiektywnych na temat rezultatów działalności OPP, czyli danych finansowych, jest cel przyjęty przez podatników, na który przekazywany jest 1% podatku dochodowego. Zdecydowana większość badanych nie traktuje tych środków finansowych jako niezbędnych do eliminacji problemów społecznych występujących w regionie, ale jako środki wspierające ich cel prywatny, czyli wsparcie bliskiej osoby znajdującej się w potrzebie. Tym samym efektywność dystrybucji 1% podatku dochodowego została zaburzona i nie przyczynia się do kreacji społeczeństwa obywatelskiego. Poziom środków finansowych otrzymywanych z tego źródła przez OPP nie będzie zależał od skuteczności działania tej organizacji w obszarach społecznych, istotności podejmowanych problemów do rozwiązania, ale od liczby znajomych podopiecznych lub pracowników organizacji. Z przeprowadzonym badaniem wiążą się pewne ograniczenia, wynikające choćby z doboru próby. Niemniej ważnym wnioskiem z prowadzonej analizy jest konieczność modyfikacji sposobów przekazywania społeczeństwu informacji o wynikach działalności organizacji filantropijnych, a tym samym stworzenia bazy danych o najważniejszych pozycjach, np. kosztach, na podstawie, których podatnicy szybko będą mogli porównać wiele organizacji. Obecnie w Polsce nie ma takiej bazy informacji, z wyjątkiem bazy sprawozdań finansowych. Sprawdzenie wyników OPP wymaga jednak w tym przypadku ściągnięcia każdego sprawozdania osobno, wyodrębnienia istotnych z punktu widzenia podejmowanej decyzji wielkości i porównania ich, co jak wynika z odpowiedzi respondentów badania zajęłoby darczyńcom zbyt dużo czasu. Kolejnym krokiem autorów badania będzie identyfikacja informacji i wskaźników finansowych, które byłyby zrozumiałe dla większości polskich podatników i których publikacja na stronie internetowej pozwoliłaby na łatwe i szybkie porównywanie tych organizacji między sobą. Literatura Andreoni J., Payne A.A. (2003), Do government grants to private charities crowd out giving or fundraising?, The American Economic Review, vol. 93, no. 3, s Białek J., Depta A. (2010), Statystyka dla studentów z programem STAT_STUD 1.0, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa. Cnaan R.A., Jones K., Dickin A., Salomon M. (2011), Non-profit watchdogs. Do they serve the average donor?, Nonprofit Management & Leadership, vol. 21, no. 4, s

17 Wykorzystanie informacji finansowej przez darczyńców w Polsce przykład darowizn 1% Dyczkowski T. (2010), Controlling w organizacjach pożytku publicznego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa. Gordon T.P., Knock C.L., Neely D.G. (2009), The role of rating agencies in the market for charitable contributions: an empirical test, Journal of Accounting and Public Policy, vol. 28, no. 6, s Gordon T.P., Greenlee J.S., Nitterhouse D. (1999), Tax-exempt organization financial data: availability and limitations, Accounting Horizons, vol. 13 (2), s Greenlee J.S., Trussel J.M. (2000), Predicting the financial vulnerability of charitable organizations, Nonprofit Management & Leadership, vol. 11, no. 2, s Gumkowska M., Herbst J. (2006), Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych. Raport z badania 2006, Stowarzyszenie Klon/Jawor. Przewłocka J., Adamiak P., Herbst J. (2013), Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych. Raport z badania 2012, Stowarzyszenie Klon/Jawor. Hyndman N. (1991), Contributions to charities a comparison of their information needs and the perceptions of such by the providers of information, Financial Accountability and Management, vol. 7 (2), s Khumawala S.B., Gordon T.P. (1997), Bridging the credibility of GAAP: individual donors and the new accounting standards for nonprofit organizations, Accounting Horizons, vol. 11, no. 3, s Okten C., Weisbrod B.A. (2000), Determinants of donations in private nonprofit markets, Journal of Public Economics, vol. 75, s Parsons L.M. (2007), The impact of financial information and voluntary disclosures on contributions to not-for-profit organizations, Behavioral Research in Accounting, vol. 19, s Parsons L.M. (2003), Is accounting information from nonprofit organizations useful to donors? A review of charitable giving and value-relevance, Journal of Accounting Literature, vol. 22, s Parsons L.M., Trussel J.M. (2008), Fundamental analysis of not-for-profit financial statements: an examination of financial vulnerability measure, Research in Government and Nonprofit Accounting, no. 12, s Tinkelman D. (1998), Differences in sensitivity of financial statements users to joint cost allocations: the case of nonprofit organizations, Journal of Accounting, Auditing and Finance, vol. 13 (4), s Waniak-Michalak H., Zarzycka E. (2013), Finansowe i niefinansowe czynniki motywujące darczyńców indywidualnych i instytucjonalnych do finansowania organizacji pożytku publicznego, Zarządzanie Publiczne. Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 3 (23), s Waniak-Michalak H., Zarzycka E. (2011), Wpływ informacji prezentowanych w sprawozdaniach na zdolność do pozyskania finansowania przez organizacje pożytku publicznego, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, t. 63 (119), SKwP, Warszawa. Źródła internetowe Wawrzyński M. (1997), Fundacje w Polsce, Centrum Informacji dla Organizacji Pozarządowych Bordo,

18 148 Halina Waniak-Michalak, Ewelina Zarzycka Załączniki Załącznik 1. Struktura badanych podatników z punktu widzenia przekazywanego 1% podatku dochodowego na wybraną OPP Pytanie: Czy decydował (a) się Pan/Pani na przeznaczenie 1% podatku dochodowego na wybraną przez Pana/Panią OPP? Liczba osób [%] Tak Nie Razem Źródło: opracowanie własne. Załącznik 2. Liczba osób sprawdzających wyniki działalności OPP Pytanie: Czy kiedykolwiek sprawdzał/a Pan/Pani wyniki działalności organizacji pożytku publicznego np. na stronie internetowej, w prasie Liczba osób [%] lub w sprawozdaniach merytorycznych i finansowych? Tak Nie Razem Źródło: opracowanie własne.