WERYFIKACJA MODELU HYDRAULICZNEGO NAPĘDU JEDNOSTRONNEGO DZIAŁANIA DLA ZAWORÓW SILNIKOWYCH
|
|
- Zofia Matusiak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 WERYFIKACJA MODELU HYDRAULICZNEGO NAPĘDU JEDNOSTRONNEGO DZIAŁANIA DLA ZAWORÓW SILNIKOWYCH MARIUSZ SMOCZYŃSKI 1, TOMASZ SZYDŁOWSKI 2 Politechnika Łódzka Streszczenie W artykule został opisany uzupełniony i zweryfikowany model hydraulicznego napędu jednostronnego działania dla zaworów rozrządu tłokowego silnika spalinowego. W proponowanym napędzie, jako rozdzielacz wykorzystano elektrozawór Caterpillar z systemu HEUI. Jako element wykonawczy zastosowano komercyjny siłownik hydrauliczny. Badania eksperymentalne i weryfikacyjne przeprowadzono z wykorzystaniem stanowiska badawczego. Przygotowany model składał się z następujących części: elektrycznej, mechanicznej oraz hydraulicznej. Model napędu został podzielony na modele: układu sterującego, cewki elektromagnesu rozdzielacza o zmiennej indukcyjności, suwaka rozdzielacza wraz ze zworą, siłownika hydraulicznego, zaworu i sprężyny zaworowej, komory roboczej rozdzielacza, przepływu przez szczelinę zasilającą i przelewową rozdzielacza oraz komory roboczej siłownika. Szczegółowo omówiono modele przygotowane lub uzupełnione podczas badań weryfikacyjnych oraz weryfikację modelu układu sterującego i cewki elektromagnesu rozdzielacza. Pokazano strukturę całego modelu, a także zależności pomiędzy danymi wejściowymi i wyjściowymi poszczególnych modeli składowych. Porównano przebiegi napięcia oraz natężenia prądu sygnału sterującego uzyskane z badań eksperymentalnych i z symulacji, jak również przebieg wzniosu oraz parametry ruchu zaworu uzyskane z badań eksperymentalnych oraz z symulacji. Uzyskano dużą zgodność przebiegów wzniosu zaworu otrzymanych z badań eksperymentalnych oraz badań symulacyjnych. Tak przygotowany i zweryfikowany model stał się narzędziem do badań właściwości hydraulicznego napędu jednostronnego działania dla zaworów silnikowych tłokowego silnika spalinowego. Słowa kluczowe: silnik spalinowy, bezkrzywkowy napęd zaworów, napęd hydrauliczny 1. Wprowadzenie Podczas prac prowadzonych nad rozrządem hydraulicznym tłokowych silników spalinowych [1] przebadano, jako jeden z możliwych, hydrauliczny napęd jednostronnego działania [7,8,9,10]. Przygotowano model matematyczny takiego napędu, który przedstawiono w jednym z poprzednich artykułów [2].Podstawowym elementem takiego napędu był hydrauliczny siłownik jednostronnego działania, służący do otwierania zaworu tłokowego 1 Politechnika Łódzka, Katedra Pojazdów i Podstaw Budowy Maszyn, ul. Żeromskiego 116, Łódź, mariusz.smoczynski@p.lodz.pl, tel Politechnika Łódzka, Katedra Pojazdów i Podstaw Budowy Maszyn, ul. Żeromskiego 116, Łódź, tomasz.szydlowski@p.lodz.pl, tel
2 128 Mariusz Smoczyński, Tomasz Szydłowski silnika spalinowego. Jako zawór sterujący wytypowano elektrozawór z wysokociśnieniowego pompowtryskiwacza silnika o zapłonie samoczynnym. Ruch powrotny zaworu był natomiast wymuszany sprężyną zaworową. W napędzie przewidziano także zastosowanie hydropneumatycznego akumulatora służącego do zmniejszania pulsacji ciśnienia oleju zasilającego. Dla potrzeb badań weryfikacyjnych oraz eksperymentalnych przygotowano stanowisko badawcze, które umożliwiło sprawdzenie przygotowanego modelu. Stanowisko oraz wyniki i wnioski wynikające z badań eksperymentalnych przedstawiono w jednym z poprzednich artykułów [3]. Stanowisko to umożliwiało realizację pojedynczych wzniosów zaworu oraz pomiary podstawowych parametrów hydraulicznego napędu jednostronnego działania. Jako rozdzielacz zastosowano elektrozawór firmy Caterpillar z systemu HEUI, wysokociśnieniowego pompowtryskiwacza silnika o zapłonie samoczynnym. Jako element wykonawczy zastosowano komercyjny siłownik hydrauliczny. Elementy połączono za pomocą standardowych przewodów z układów zasilania silników o zapłonie samoczynnym, a czynnikiem roboczym był olej silnikowy. W stanowisku badawczym wykorzystano typowy zawór szybkoobrotowego silnika spalinowego. Podczas prowadzonych badań niezbędne okazało się zmodyfikowanie oraz uzupełnienie przygotowanego wcześniej modelu [2]. Artykuł opisuje uzupełniony i zweryfikowany model hydraulicznego napędu jednostronnego działania dla rozrządu tłokowych silników spalinowych. 2. Model hydraulicznego napędu jednostronnego działania Wypracowana koncepcja napędu oraz przygotowane stanowisko badawcze spowodowały, że przygotowany model składał się z następujących części: - elektrycznej (układ sterowania oraz cewka elektromagnesu rozdzielacza), - mechanicznej (suwak elektromagnesu rozdzielacza, siłownik hydrauliczny wraz z zaworem i sprężyną zaworową, - hydraulicznej (linia zasilania, komora i szczeliny rozdzielacza, komora siłownika hydraulicznego, kanały i przewody połączeniowe). Biorąc pod uwagę koncepcję napędu oraz kolejność weryfikacji badawczej przygotowywanego całego modelu i jego modeli składowych, przyjęto do dalszych rozważań następującą strukturę modelu, stosując wymienione w nawiasach oznaczenia: - model układu sterującego (badawczego) RLC, - model cewki elektromagnesu (ze zmienną indukcyjnością cewki) LC, - model elektromagnesu (współpraca cewki ze zworą elektromagnesu) EM, - model suwaka elektromagnesu (połączonego ze zworą) SU, - model szczeliny zasilającej rozdzielacza (stożkowej) S0, - model szczeliny powrotnej rozdzielacza (walcowej) SZ, - modele przepływu przez szczeliny zasilającą Q0 i zwrotną QZ,
3 Weryfikacja modelu hydraulicznego napędu jednostronnego działania dla zaworów silnikowych model komory roboczej (rozdzielacz i łącznik z siłownikiem) RA, - model zaworu silnikowego (połączonego z tłoczyskiem siłownika hydraulicznego) SH, Poniżej omówiono składowe modele matematyczne i symulacyjne wchodzące w skład całego modelu hydraulicznego napędu jednostronnego działania. Szczegółowo omówiono modele i zagadnienia nieomówione w poprzednich pracach. Model badawczego układu sterującego RLC Sterowanie rozdzielaczem hydraulicznym (elektrozaworem Caterpillar) podczas badań zrealizowano za pomocą elektrycznego układu, którego schemat został przedstawiony na rysunku 1. Założono, że do realizacji krótkiego czasu otwarcia rozdzielacza, wymagane napięcie zostanie uzyskane dzięki rozładowaniu kondensatora w chwili zamknięcia obwodu elektrycznego przełącznikiem W. Badawczy obwód sterujący jest więc obwodem RLC (oporność cewki R [ ] i wewnętrzna Rw [ ], indukcyjność cewki L [H] oraz pojemność kondensatora C [F]), w którym przebieg prądu sterującego rozdzielaczem oraz napięcia na okładkach kondensatora jest zależny od parametrów elementów składowych oraz napięcia źródła ładującego kondensator U0. Rys. 1. Schemat elektryczny badawczego układu sterującego rozdzielaczem hydraulicznym: C kondensator, R oporność cewki, Rw oporność dodatkowa, L indukcyjność cewki, W przełącznik Przy dostatecznie długim czasie ładowania kondensatora C, w obwodzie szeregowym RLC bez źródła siły elektromotorycznej: Zakładając spadki napięć na rezystancji, indukcyjności oraz pojemności:
4 130 Mariusz Smoczyński, Tomasz Szydłowski gdzie: C - pojemność kondensatora [F], można uzyskać równanie całkowo-różniczkowe dla szeregowego obwodu RLC (uwzględniające zmienność indukcyjności cewki L oraz siłę elektromotoryczną indukcji generowaną podczas ruchu zwory cewki e b ): Prawa strona równania (3) wyraża malejące napięcie na zaciskach cewki rozdzielacza podczas rozładowywania kondensatora. Oczywiste warunki początkowe to: Dane wejściowe i wyniki modelu układu sterującego RLC pokazano w tabeli 1. Tab. 1. Dane wejściowe i wyniki modelu układu sterującego RLC C pojemność kondensatora, U 0 napięcie ładowania kondensatora, L indukcyjność cewki (zmienna wraz z ruchem zwory), R oporność cewki, e siła elektromotoryczna w cewce (generowana przez ruch zwory). U c napięcie na zaciskach rozdzielacza (pomocnicze), i prąd w cewce rozdzielacza. Model cewki elektromagnesu LC Do opisania dynamicznego zachowania cewki wykorzystano model Cheunga. Jest on magnetycznym modelem nieliniowym. Został on wykorzystany podczas modelowania wtryskiwaczy silników o zapłonie samoczynnym [5,6]. Siła F e oraz indukcyjność cewki L e, zależne od prądu oraz przemieszczenia zwory elektromagnesu, mogą być wyrażone za pomocą następujących równań:
5 Weryfikacja modelu hydraulicznego napędu jednostronnego działania dla zaworów silnikowych 131 gdzie: x e przemieszczenie zwory cewki (także suwaka) [m], i prąd w cewce elektromagnesu [A], N liczba zwojów cewki [-], A powierzchnia przekroju cewki [m 2 ], s długość ścieżki powrotnej strumienia magnetycznego [m], μ 0 przenikliwość magnetyczna wolnej przestrzeni [H/m], μ r względna przenikliwość magnetyczna [-]. Oznaczając stałe wartości przez: oraz zauważając, że w przypadku braku zwory cewka posiada pewną indukcyjność L 0 zmodyfikowano wzory potrzebne do obliczeń indukcyjności do postaci: Zależność pomiędzy przesunięciem suwaka rozdzielacza x a odległością zwory od cewki elektromagnesu x e jest oczywista: gdzie: x 0 odległość zwory od elektromagnesu dla suwaka w położeniu otwartym [m], x mks odległość zwory od elektromagnesu dla suwaka w położeniu zamkniętym [m]. Dane wejściowe i wyniki modelu cewki elektromagnesu LC pokazano w tabeli 2. Tab. 2. Dane wejściowe i wyniki modelu cewki LC x przesunięcie zwory i suwaka od położenia zamkniętego, i prąd płynący przez cewkę, L e bieżąca indukcyjność cewki, F e bieżąca siła przyciągania suwaka ze zworą do cewki. Model suwaka rozdzielacza SU Model suwaka rozdzielacza został szczegółowo omówiony w poprzednim artykule [2]. Dane wejściowe i wyniki modelu suwaka rozdzielacza SU pokazano w tabeli 3.
6 132 Mariusz Smoczyński, Tomasz Szydłowski Tab. 3. Dane wejściowe i wyniki modelu suwaka SU p 0 ciśnienie zasilania rozdzielacza, p R ciśnienie w komorze roboczej suwaka, F e siła generowana w cewce elektromagnesu. x prędkość ruchu suwaka, x przemieszczenie suwaka. Model elektromagnesu EM Model elektromagnesu został szczegółowo omówiony w poprzednim artykule [2]. Dane wejściowe i wyniki modelu elektromagnesu EM pokazano w tabeli 4. Tab. 4. Dane wejściowe i wyniki modelu elektromagnesu EM F e siła generowana w cewce, i prąd w cewce, x prędkość ruchu suwaka. e b siła elektromotoryczna indukcji generowana podczas ruchu stalowej zwory w polu magnetycznym cewki. Model części mechaniczno-elektrycznej rozdzielacza RO Model części mechaniczno-elektrycznej rozdzielacza składa się z zaprezentowanych powyżej modeli: badawczego układu sterującego RLC, cewki LC, elektromagnesu EM oraz suwaka rozdzielacza SU. Jego strukturę i zależności pomiędzy modelami składowymi pokazano na rysunku 2 Dane wejściowe i wyniki modelu RO pokazano w tabeli 5. Rys. 2. Model symulacyjny części mechaniczno-elektrycznej rozdzielacza RO
7 Weryfikacja modelu hydraulicznego napędu jednostronnego działania dla zaworów silnikowych 133 Tab. 5. Dane wejściowe i wyniki modelu części mechaniczno-elektrycznej rozdzielacza RO p 0 ciśnienie zasilania rozdzielacza, p R ciśnienie w komorze roboczej suwaka, C pojemność kondensatora, U 0 napięcie ładowania kondensatora, x przemieszczenie suwaka rozdzielacza. Model zaworu silnikowego i tłoka siłownika SH Model zaworu silnikowego wraz z tłokiem siłownika hydraulicznego został szczegółowo omówiony w artykule [3]. Uwzględniono w nim wpływ uderzenia zaworu o gniazdo podczas jego ruchu powrotnego. Oblicza on ruch tłoka siłownika wraz z zaworem. Dane wejściowe i wyniki modelu SH pokazano w tabeli 6. Model części hydraulicznej HY Tab. 6. Dane wejściowe i wyniki modelu zaworu i tłoka siłownika SH p R ciśnienie w komorze roboczej suwaka. y przemieszczenie siłownika wraz z zaworem, y prędkość ruchu siłownika wraz z zaworem. Wykorzystano jednowymiarowy, uwzględniający ściśliwość cieczy model oparty na równaniu zachowania masy. Model ten oraz jego modele składowe opisano szczegółowo Rys. 3. Schemat hydraulicznej części badawczego napędu jednostronnego działania: V objętości, p ciśnienia, S szczeliny, Q natężenia przepływu, indeksy: A siłownik, 0 zasilanie, R wylot do siłownika (komora robocza) Z powrót
8 134 Mariusz Smoczyński, Tomasz Szydłowski w poprzednim artykule [2]. W przypadku przygotowanego stanowiska badawczego, ze względu na sposób rozmieszczenia elementów [3], pominięto przewód łączący, tak więc model uległ uproszczeniu, co pokazano na rysunku 3. Modele szczelin rozdzielacza S0 i SZ Kanał zasilający rozdzielacza łączy się komorą roboczą poprzez gniazdo stożkowe (pole przekroju S0 zmienia się wraz z ruchem suwaka). Kanał powrotny rozdzielacza łączy się z komorą roboczą przez szczelinę cylindryczną (pole przekroju SZ zmienia się wraz z ruchem suwaka). Modele szczelin zostały szczegółowo omówione w poprzednim artykule [2]. Dane wejściowe i wyniki dla modeli szczelin pokazano w tabeli 7. Tab. 7. Dane wejściowe i wyniki modeli szczelin S0 i SZ x przesunięcie suwaka rozdzielacza. S pole powierzchni przekroju szczeliny. Modele przepływu przez szczeliny rozdzielacza Q0 i QZ Modele przepływu przez szczeliny zostały szczegółowo omówione w poprzednim artykule [2]. Dane wejściowe i wyniki modeli przepływów przez szczeliny pokazano w tabeli 8. Table 8. Inputs and outputs of the models of oil flow through distributor gaps (Q0 and QZ) μ 0 współczynnik czynnego przekroju szczeliny zasilającej, μ Z współczynnik czynnego przekroju szczeliny przelewowej, S 0 pole przekroju szczeliny zasilającej, S Z pole przekroju szczeliny przelewowej, p 0 ciśnienie zasilania, p R ciśnienie w komorze roboczej suwaka, p Z ciśnienie w przelewie (atmosferyczne), Q 0 natężenie przepływu przez szczelinę zasilającą, Q Z natężenie przepływu przez szczelinę przelewową Model komory roboczej RA Ponieważ podczas weryfikacji wyników badań nie udawało się uzyskać wystarczającego opóźnienia wzrostu ciśnienia w komorze roboczej, zmodyfikowano model komory roboczej tak, aby uwzględnić niewielki wypływ czynnika roboczego z komory rozdzielacza. Dopóki objętość komory roboczej V R nie jest wypełniona w 100%, następuje uzupełnianie czynnika w komorze, dopiero później następuje podnoszenie ciśnienia. Zjawisko takie
9 Weryfikacja modelu hydraulicznego napędu jednostronnego działania dla zaworów silnikowych 135 zaobserwowano podczas badań, gdy następował ciągły wyciek przez przelew rozdzielacza. Modele komory roboczej szczegółowo omówiono w poprzednim artykule [2]. Dane wejściowe i wyniki modelu komory roboczej pokazano w tabeli 9. Tab. 9. Dane wejściowe i wyniki modelu komory roboczej RA Q 0 natężenie przepływu przez szczelinę zasilającą. Q Z natężenie przepływu przez szczelinę przelewową. y prędkość ruchu tłoka siłownika hydraulicznego, y przemieszczenie tłoka siłownika hydraulicznego, wyp wypełnienie komory roboczej, p R prędkość zmian ciśnienia w komorze roboczej. Omówione powyżej modele szczelin SO i SZ, przepływów przez szczeliny Q0 i QZ oraz komory roboczej RA tworzą model części hydraulicznej napędu HY. Strukturę modelu symulacyjnego części hydraulicznej pokazano na rysunku 4 Modele szczelin obliczają przepływy przez szczeliny zasilającą i przelewową. Na podstawie natężeń przepływów oraz parametrów ruchu tłoka siłownika obliczane jest ciśnienie w komorze roboczej p R. Dane wejściowe i wyniki modelu części hydraulicznej pokazano w tabeli 10. Rys. 4. Model symulacyjny części hydraulicznej napędu HY
10 136 Mariusz Smoczyński, Tomasz Szydłowski Tab. 10. Dane wejściowe i wyniki modelu części hydraulicznej HY x przemieszczenie suwaka rozdzielacza, p 0 ciśnienie zasilania, p Z ciśnienie w przelewie (atmosferyczne), y prędkość ruchu tłoka siłownika hydraulicznego, y przemieszczenie tłoka siłownika hydraulicznego, wyp wypełnienie komory roboczej. p R ciśnienie w komorze roboczej. Cały model napędu jednostronnego działania składa się z przedstawionych powyżej modeli: części mechaniczno-elektrycznej RO, hydraulicznej HY oraz siłownika hydraulicznego SH. Jego strukturę pokazano na rysunku 5. Model części elektryczno-mechanicznej rozdzielacza RO jako wynik oblicza przemieszczenie suwaka rozdzielacza x. Model części hydraulicznej HY oblicza ciśnienie w komorze roboczej p R. Model siłownika SH na jego podstawie oblicza parametry ruchu siłownika y i y, a więc i parametry ruchu zaworu. Rys. 5. Model symulacyjny hydraulicznego napędu jednostronnego działania 3. Weryfikacja modelu napędu jednostronnego działania Poniżej omówiono wybrane badania weryfikacyjne modelu hydraulicznego napędu jednostronnego działania i jego podmodeli. Stanowiska badawcze napędu jednostronnego działania z rozdzielaczem Caterpillar opisane we wcześniejszej pracy [3] pozwoliły na przeprowadzenie badań, które umożliwiły wyznaczenie podstawowych wartości współczynników opracowanego modelu matematycznego oraz wykonanie na ich podstawie badań weryfikacyjnych modelu.
11 Weryfikacja modelu hydraulicznego napędu jednostronnego działania dla zaworów silnikowych 137 Weryfikacja modelu cewki elektromagnesu LC Stałą indukcyjność początkową cewki, niezależną od położenia zwory, wyznaczono z badań L 0 =4,46 mh, a pozostałe stałe wyznaczono aproksymując równanie (10) z wykorzystaniem metody najmniejszych kwadratów. Uzyskane wartości pozostałych stałych to: Ae=4,91, Be=0,39. Stałą odległość zwory od elektromagnesu x0 wyznaczono na podstawie zmierzonej indukcyjności rozdzielacza otwartego L eo =16,00 i zamkniętego L ez =10,06 oraz obliczenia odwrotnego odległości x e z równania (10). Na podstawie przeprowadzonych obliczeń ustalono początkową odległość zwory na x 0 =0,035 mm, a obliczony skok zwory (a więc i suwaka) pomiędzy położeniem zamkniętym a otwartym rozdzielacza Caterpillar wyniósł x mks =0,45 mm, co jednocześnie potwierdziło dane uzyskane z analizy konstrukcji rozdzielacza. Weryfikacja modelu części mechanicznej rozdzielacza RM Podczas weryfikacji przyjęto ciśnienia zasilania p 0 oraz robocze p R jako wynoszące 0,1 MPa (pomiary prowadzono bez włączonej pompy zasilającej). Przykładowe porównanie wyników pomiarów oraz symulacji pokazano na rysunku 6 Dla badawczego układu zasilania nie udało się uzyskać idealnej zgodności przebiegów prądu. Natomiast rozbieżności momentów otwierania oraz zamykania suwaka rozdzielacza nie przekraczały 1-2 ms, co uznano za wystarczającą dokładność dla celów badań modelowych zwłaszcza, że układ badawczy wyzwalania z kondensatora był tymczasowym układem pomiarowym. pomiar symulacja Rys. 6. Porównanie przykładowych wyników symulacji i badań części mechanicznej rozdzielacza [3] (1000 μf, 24V)
12 138 Mariusz Smoczyński, Tomasz Szydłowski Weryfikacja modelu hydraulicznego napędu jednostronnego działania Na rysunkach 7 i 8 pokazano przykładowe porównania wyników badań stanowiskowych oraz wyników badań symulacyjnych. pomiar symulacja Rys. 7. Porównanie wzniosu zaworu z badań stanowiskowych [3] oraz symulacyjnych (p 0 =10,0 MPa, C=1000 μf) pomiar symulacja Rys. 8. Porównanie wzniosu zaworu z badań stanowiskowych [3] oraz symulacyjnych (p 0 =15,0 MPa, C=1000 μf) Nie udało się idealnie odwzorować przesterowania zaworu podczas osiągania przez niego maksymalnego wzniosu oraz uderzenia podczas osiadania zaworu w gnieździe podczas jego ruchu powrotnego. Szczegółowy przegląd wyników badań stanowiskowych wykazał, że w zależności od czasu przeprowadzania pomiarów (serii pomiarowych) przesterowania zaworu różniły się od siebie znacznie. Część pomiarów wykazywała stosunkowo niewielkie amplitudy (jak na rysunku 7) część znacznie większe (jak na rysunku 8), mimo identycznych ciśnień zasilania. Podobnie różniły się od siebie odbicia zaworu podczas jego osiadania w gnieździe dla pojedynczych pomiarów odbicie było zdecydowanie mniejsze, a w pewnych przypadkach było w ogóle niezauważalne. Nie dobierano więc indywidualnie współczynników dla każdego pomiaru. Starano się natomiast uzyskać dużą zgodność przebiegu wzniosu podczas otwierania oraz zamykania zaworu.
13 Weryfikacja modelu hydraulicznego napędu jednostronnego działania dla zaworów silnikowych 139 W trakcie badań weryfikacyjnych stwierdzono rozbieżności w przebiegach ciśnienia w komorze roboczej siłownika, uzyskiwanych z badań symulacyjnych i stanowiskowych. Przyczyną tego było nieuwzględnienie w modelu zjawisk falowych po stronie zasilania, związanych z nagłym otwarciem zaworu oraz osiągnięciem przez zawór maksymalnego wzniosu i gwałtownego zatrzymania tłoczyska siłownika hydraulicznego w jego kontakcie ze zderzakiem. Zjawiska te są silnie zależne od długości i kształtu przewodów, a na ich obserwację ma duży wpły położenie czujników pomiarowych. Pomimo pominięcia w modelu zjawisk falowych, uzyskano zadowalającą zgodność przebiegów wzniosu zaworu (podczas jego otwierania oraz zamykania) otrzymywanych podczas badań stanowiskowych oraz symulacyjnych. Przebieg wzniosu zaworu był najważniejszym parametrem dla oceny hydraulicznego rozrządu, dlatego uznano model za wystarczający i wykorzystano go podczas dalszych badań symulacyjnych. 4. Podsumowanie Artykuł prezentuje zweryfikowany model hydraulicznego napędu zaworu jednostronnego działania. Model zweryfikowano i zmodyfikowano dzięki badaniom stanowiskowym przeprowadzonym z wykorzystaniem specjalnie przygotowanego stanowiska badawczego. W artykule zawarto wybrane wyniki eksperymentalnej weryfikacji ww. modelu. Przedstawione porównania wybranych parametrów pokazują dobrą zgodność przebiegów uzyskiwanych podczas badań stanowiskowych oraz symulacyjnych. Uzyskano wystarczającą zgodność przebiegów parametrów elektrycznych dla układu sterującego. Otrzymano także wystarczającą zgodność przebiegów wzniosu zaworu podczas faz jego otwierania oraz zamykania. Był to najważniejszy parametr służący do oceny analizowanego modelu rozrządu. W trakcie weryfikacji modelu stwierdzono rozbieżności uzyskanego podczas badań symulacyjnych przebiegu ciśnienia w komorze roboczej siłownika w stosunku do tego uzyskanego z badań stanowiskowych. Różnice w przebiegach wynikały z nieuwzględnienia w modelu zjawisk falowych związanych z nagłym otwieraniem zaworu oraz gwałtownym zatrzymaniem tłoczyska siłownika po jego kontakcie ze zderzakiem. Uwzględnienie zjawisk falowych w czynniku sterującym powinno zwiększyć dokładność modelu. Literatura [1] BARROS da CUNHA S., HEDRICK K., PISANO A.: Variable Valve Timing By Means of a Hydraulic Actuation. Society of Automotive Engineers 2000, SAE , SP [2] SMOCZYŃSKI, M., SZYDŁOWSKI, T.: Model of Hydraulic Single-Acting Drive for Valves of Internal Combustion Engines. Journal of KONES: Powertrain and Transport, Vol. 16, No. 1, pp , [3] SMOCZYŃSKI, M., SZYDŁOWSKI, T.: Examining the properties of single-acting hydraulic drive for valves of internal combustion engines. The Archives of Automotive Engineering, Vol. 60, No. 2, 2013, Scientific Publishing House of PIMOT [4] SZYDŁOWSKI, T., SMOCZYŃSKI, M.: Model of Hydraulic Double-Acting Drive for Valves of Internal Combustion Engines. Journal of KONES: Powertrain and Transport, Vol. 16, No. 1, pp , 2009.
14 140 Mariusz Smoczyński, Tomasz Szydłowski [5] TRAN X. T., MILTON B., WHITE T., TORDDON M.: Modelling HEUI injector in MATLAB SIMULINK. Proceedings of the 2003 IEEE/ASME International Conference on Advanced Intelligent Mechatronics (AIM 2003), Japan [6] TRAN X. T.: Modelling and Simulation of Electronically Controlled Diesel Injectors. Thesis for the degree of Master of Engineering, The University of New South Wales, August 2003, Sydney. [7] ZBIERSKI, K., SMOCZYŃSKI, M.: Motion Properties of Hydraulically Actuated Valve Train. Journal of KONES: Powertrain and Transport, Vol. 16, No. 3, pp , [8] ZBIERSKI, K.: Koncepcja i wstępne badania elektrohydraulicznego rozrządu tłokowego silnika spalinowego Journal of KONES, Vol. 13, No. 3. pp , [9] ZBIERSKI K., SZYDŁOWSKI T.: Napęd hydrauliczny zaworu rozrządu tłokowego silnika spalinowego. Istota, możliwości, własne koncepcje cz. I. Napędy i Sterowanie 10/2007. [10] ZBIERSKI, K., SZYDŁOWSKI, T.: Napęd hydrauliczny zaworu rozrządu tłokowego silnika spalinowego. Model i podstawowe parametry napędu jednostronnego działania cz. II. Napędy i Sterowanie 7 8/2008.
BADANIA WŁAŚCIWOŚCI HYDRAULICZNEGO NAPĘDU JEDNOSTRONNEGO DZIAŁANIA DLA ZAWORÓW SILNIKOWYCH
BADANIA WŁAŚCIWOŚCI HYDRAULICZNEGO NAPĘDU JEDNOSTRONNEGO DZIAŁANIA DLA ZAWORÓW SILNIKOWYCH MARIUSZ SMOCZYŃSKI 1, TOMASZ SZYDŁOWSKI 2 Politechnika Łódzka Streszczenie W artykule opisano badania właściwości
EKSPERYMENTALNE BADANIA HYDRAULICZNEGO NAPĘDU JEDNOSTRONNEGO DZIAŁANIA ZAWORÓW SILNIKOWYCH
EKSPERYMENTALNE BADANIA HYDRAULICZNEGO NAPĘDU JEDNOSTRONNEGO DZIAŁANIA ZAWORÓW SILNIKOWYCH MARIUSZ SMOCZYŃSKI 1, TOMASZ SZYDŁOWSKI 2 Politechnika Łódzka Streszczenie W artykule opisano stanowisko badawcze
dr inż. Piotr Pawełko / Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia patrz punkt 6!!!
Laboratorium nr2 Temat: Sterowanie pośrednie siłownikami jednostronnego i dwustronnego działania. 1. Wstęp Sterowanie pośrednie stosuje się do sterowania elementami wykonawczymi (siłownikami, silnikami)
PRAWO OHMA DLA PRĄDU PRZEMIENNEGO
ĆWICZENIE 53 PRAWO OHMA DLA PRĄDU PRZEMIENNEGO Cel ćwiczenia: wyznaczenie wartości indukcyjności cewek i pojemności kondensatorów przy wykorzystaniu prawa Ohma dla prądu przemiennego; sprawdzenie prawa
Ćw. 27. Wyznaczenie elementów L C metoda rezonansu
7 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J P R A C O W N I A F I Z Y K I Ćw. 7. Wyznaczenie elementów L C metoda rezonansu Wprowadzenie Obwód złożony z połączonych: kondensatora C cewki L i opornika R
Badanie transformatora
Ćwiczenie 14 Badanie transformatora 14.1. Zasada ćwiczenia Transformator składa się z dwóch uzwojeń, umieszczonych na wspólnym metalowym rdzeniu. Do jednego uzwojenia (pierwotnego) przykłada się zmienne
Temat /6/: DYNAMIKA UKŁADÓW HYDRAULICZNYCH. WIADOMOŚCI PODSTAWOWE.
1 Temat /6/: DYNAMIKA UKŁADÓW HYDRAULICZNYCH. WIADOMOŚCI PODSTAWOWE. Celem ćwiczenia jest doświadczalne określenie wskaźników charakteryzujących właściwości dynamiczne hydraulicznych układów sterujących
LABORATORIUM OBWODÓW I SYGNAŁÓW. Stany nieustalone
Politechnika Warszawska Instytut Radioelektroniki Zakład Radiokomunikacji WIECZOROWE STUDIA ZAWODOWE LABORATORIUM OBWODÓW I SYGNAŁÓW Ćwiczenie nr 4 Stany nieustalone opracował: dr inż. Wojciech Kazubski
Ćwiczenie 1. Badanie aktuatora elektrohydraulicznego. Sterowanie Napędów Maszyn i Robotów Przemysłowych - laboratorium. Instrukcja laboratoryjna
Sterowanie Napędów Maszyn i Robotów Przemysłowych - laboratorium Ćwiczenie 1 Badanie aktuatora elektrohydraulicznego Instrukcja laboratoryjna Opracował : mgr inż. Arkadiusz Winnicki Warszawa 2010 Badanie
13 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J
3 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J P R A C O W N I A P O D S T A W E L E K T R O T E C H N I K I I E L E K T R O N I K I Ćw. 3. Wyznaczenie elementów L C metoda rezonansu Wprowadzenie Obwód złożony
symbol graficzny Kierunek przepływu i oznaczenie czynnika hydraulicznego Kierunek przepływu i oznaczenie czynnika pneumatycznego
/ / Symbole ogólne symbol graficzny opis Kierunek przepływu i oznaczenie czynnika hydraulicznego Kierunek przepływu i oznaczenie czynnika pneumatycznego Zmienność albo nastawialność (pompy, sprężyny, itp.)
symbol graficzny kierunek przepływu i oznaczenie czynnika hydraulicznego kierunek przepływu i oznaczenie czynnika pneumatycznego
wg normy PNISO 12191:1994 1. SYMBOLE OGÓLNE opis kierunek i oznaczenie czynnika hydraulicznego kierunek i oznaczenie czynnika pneumatycznego zmienność albo nastawialność pompy, sprężyny, itp. obramowanie
Zajęcia laboratoryjne
Zajęcia laboratoryjne Napęd Hydrauliczny Instrukcja do ćwiczenia nr 5 Zastosowanie zaworu zwrotnego sterowanego w układach hydraulicznych maszyn roboczych Opracowanie: P. Jędraszczyk, Z. Kudżma, P. Osiński,
Ćwiczenie 1b. Silnik prądu stałego jako element wykonawczy Modelowanie i symulacja napędu CZUJNIKI POMIAROWE I ELEMENTY WYKONAWCZE
Politechnika Łódzka Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych 90-924 Łódź, ul. Wólczańska 221/223, bud. B18 tel. 42 631 26 28 faks 42 636 03 27 e-mail secretary@dmcs.p.lodz.pl http://www.dmcs.p.lodz.pl
Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki
Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i utomatyki 1) Wstęp st. stacjonarne I st. inżynierskie, Energetyka Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki Ćwiczenie nr 3 OBWODY LINIOWE PRĄDU SINUSOIDLNEGO
Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki
Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i utomatyki 1. Wstęp st. stacjonarne I st. inżynierskie, Energetyka Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki Ćwiczenie nr 3 OBWODY LINIOWE PĄDU SINUSOIDLNEGO
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Układy rewersyjne
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Układy rewersyjne Wstęp Celem ćwiczenia jest budowa różnych układów hydraulicznych pełniących zróżnicowane funkcje. Studenci po odbyciu ćwiczenia powinni umieć porównać
09 - Dobór siłownika i zaworu. - Opór przepływu w przewodzie - Dobór rozmiaru zaworu - Dobór rozmiaru siłownika
- Dobór siłownika i zaworu - Opór przepływu w przewodzie - Dobór rozmiaru zaworu - Dobór rozmiaru siłownika OPÓR PRZEPŁYWU W ZAWORZE Objętościowy współczynnik przepływu Qn Przepływ oblicza się jako stosunek
Ćwiczenia laboratoryjne z przedmiotu : Napędy Elektryczne, Hydrauliczne i Pneumatyczne
Laboratorium nr1 Temat: Sterowanie bezpośrednie siłownikami jednostronnego i dwustronnego działania. 1. Wstęp Sterowanie bezpośrednie pracą aktuatora pneumatycznego (siłownika lub silnika) stosuje się
Ćwiczenie: "Obwody prądu sinusoidalnego jednofazowego"
Ćwiczenie: "Obwody prądu sinusoidalnego jednofazowego" Opracowane w ramach projektu: "Informatyka mój sposób na poznanie i opisanie świata realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres
Badanie transformatora
Ćwiczenie 14 Badanie transformatora 14.1. Zasada ćwiczenia Transformator składa się z dwóch uzwojeń, umieszczonych na wspólnym metalowym rdzeniu. Do jednego uzwojenia (pierwotnego) przykłada się zmienne
Ćwiczenie nr 3 OBWODY LINIOWE PRĄDU SINUSOIDALNEGO
Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki 1. Wstęp st. stacjonarne I st. inżynierskie, Mechatronika (WM) Laboratorium Elektrotechniki Ćwiczenie nr 3 OBWODY LINIOWE PRĄDU SINUSOIDALNEGO
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Sterowanie odbiornikiem hydraulicznym z rozdzielaczem typu Load-sensing
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Sterowanie odbiornikiem hydraulicznym z rozdzielaczem typu Load-sensing Wstęp teoretyczny Poprzednie ćwiczenia poświęcone były sterowaniom dławieniowym. Do realizacji
Drgania w obwodzie LC. Autorzy: Zbigniew Kąkol Kamil Kutorasiński
Drgania w obwodzie L Autorzy: Zbigniew Kąkol Kamil Kutorasiński 016 Drgania w obwodzie L Autorzy: Zbigniew Kąkol, Kamil Kutorasiński Rozpatrzmy obwód złożony z szeregowo połączonych indukcyjności L (cewki)
PRAWO OHMA DLA PRĄDU PRZEMIENNEGO
ĆWICZENIE 53 PRAWO OHMA DLA PRĄDU PRZEMIENNEGO Cel ćwiczenia: wyznaczenie wartości indukcyjności cewek i pojemności kondensatorów przy wykorzystaniu prawa Ohma dla prądu przemiennego; sprawdzenie prawa
Laboratorium. Hydrostatyczne Układy Napędowe
Laboratorium Hydrostatyczne Układy Napędowe Instrukcja do ćwiczenia nr 5 Charakterystyka rozdzielacza hydraulicznego. Opracowanie: Z.Kudźma, P. Osiński J. Rutański, M. Stosiak Wiadomości wstępne Rozdzielacze
Układy zasilania samochodowych silników spalinowych. Bartosz Ponczek AiR W10
Układy zasilania samochodowych silników spalinowych Bartosz Ponczek AiR W10 ECU (Engine Control Unit) Urządzenie elektroniczne zarządzające systemem zasilania silnika. Na podstawie informacji pobieranych
4.8. Badania laboratoryjne
BOTOIUM EEKTOTECHNIKI I EEKTONIKI Grupa Podgrupa Numer ćwiczenia 4 p. Nazwisko i imię Ocena Data wykonania ćwiczenia Podpis prowadzącego zajęcia 4. 5. Temat Wyznaczanie indukcyjności własnej i wzajemnej
Badanie zjawiska rezonansu elektrycznego w obwodzie RLC
Politechnika Łódzka FTIMS Kierunek: Informatyka rok akademicki: 2008/2009 sem. 2. Termin: 6 IV 2009 Nr. ćwiczenia: 321 Temat ćwiczenia: Badanie zjawiska rezonansu elektrycznego w obwodzie RLC Nr. studenta:...
Pomiar indukcyjności.
Pomiar indukcyjności.. Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodami pomiaru indukcyjności, ich wadami i zaletami, wynikającymi z nich błędami pomiarowymi, oraz umiejętnością ich właściwego
2 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J
2 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J P R A C O W N I A P O D S T A W E L E K T R O T E C H N I K I I E L E K T R O N I K I Ćw. 2. Łączenie i pomiar pojemności i indukcyjności Wprowadzenie Pojemność
P O L I T E C H N I K A Ł Ó D Z K A INSTYTUT ELEKTROENERGETYKI ZAKŁAD ELEKTROWNI LABORATORIUM POMIARÓW I AUTOMATYKI W ELEKTROWNIACH
P O L I T E C H N I K A Ł Ó D Z K A INSTYTUT ELEKTROENERGETYKI ZAKŁAD ELEKTROWNI LABORATORIUM POMIARÓW I AUTOMATYKI W ELEKTROWNIACH Badanie siłowników INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA LABORATORYJNEGO ŁÓDŹ 2011
Ćwiczenie 3 Badanie własności podstawowych liniowych członów automatyki opartych na biernych elementach elektrycznych
Ćwiczenie 3 Badanie własności podstawowych liniowych członów automatyki opartych na biernych elementach elektrycznych Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie podstawowych własności członów liniowych
PL B1. Siłownik hydrauliczny z układem blokującym swobodne przemieszczenie elementu roboczego siłownika. POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, Wrocław, PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 229886 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 417208 (51) Int.Cl. F15B 15/08 (2006.01) F15B 15/14 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)
BUDOWA I TESTOWANIE UKŁADÓW ELEKTROPNEUMATYKI
INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-3 BUDOWA I TESTOWANIE UKŁADÓW ELEKTROPNEUMATYKI Koncepcja i opracowanie: dr hab. inż. Witold Pawłowski dr inż. Michał
Badanie transformatora
Ćwiczenie E9 Badanie transformatora E9.1. Cel ćwiczenia Transformator składa się z dwóch uzwojeń, umieszczonych na wspólnym metalowym rdzeniu. W ćwiczeniu przykładając zmienne napięcie do uzwojenia pierwotnego
Ćwiczenie: "Silnik prądu stałego"
Ćwiczenie: "Silnik prądu stałego" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia: Zasada
E107. Bezpromieniste sprzężenie obwodów RLC
E7. Bezpromieniste sprzężenie obwodów RLC Cel doświadczenia: Pomiar amplitudy sygnału w rezonatorze w zależności od wzajemnej odległości d cewek generatora i rezonatora. Badanie wpływu oporu na tłumienie
RÓWNANIA MAXWELLA. Czy pole magnetyczne może stać się źródłem pola elektrycznego? Czy pole elektryczne może stać się źródłem pola magnetycznego?
RÓWNANIA MAXWELLA Czy pole magnetyczne może stać się źródłem pola elektrycznego? Czy pole elektryczne może stać się źródłem pola magnetycznego? Wykład 3 lato 2012 1 Doświadczenia Wykład 3 lato 2012 2 1
1. Wstęp. dr inż. Piotr Pawełko / Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia patrz punkt 4!!!
Laboratorium nr3 Temat: Sterowanie sekwencyjne półautomatyczne i automatyczne. 1. Wstęp Od maszyn technologicznych wymaga się zapewnienia ściśle określonych kolejności (sekwencji) działania. Dotyczy to
IMPULSOWY PRZEKSZTAŁTNIK ENERGII Z TRANZYSTOREM SZEREGOWYM
Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego. IMPSOWY PRZEKSZTAŁTNIK ENERGII Z TRANZYSTOREM SZEREGOWYM Przekształtnik impulsowy z tranzystorem szeregowym słuŝy do przetwarzania energii prądu jednokierunkowego
Ćwiczenie Nr 2. Temat: Zaprojektowanie i praktyczna realizacja prostych hydraulicznych układów sterujących i napędów
Ćwiczenie Nr 2 Temat: Zaprojektowanie i praktyczna realizacja prostych hydraulicznych układów sterujących i napędów 1. Wprowadzenie Sterowanie prędkością tłoczyska siłownika lub wału silnika hydraulicznego
Wprowadzenie. - Napęd pneumatyczny. - Sterowanie pneumatyczne
Wprowadzenie Pneumatyka - dziedzina nauki i techniki zajmująca się prawami rządzącymi przepływem sprężonego powietrza; w powszechnym rozumieniu także technika napędu i sterowania pneumatycznego. Zastosowanie
Ćwiczenie nr 74. Pomiary mostkami RLC. Celem ćwiczenia jest pomiar rezystancji, indukcyjności i pojemności automatycznym mostkiem RLC.
Ćwiczenie nr 74 Pomiary mostkami RLC Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest pomiar rezystancji, indukcyjności i pojemności automatycznym mostkiem RLC. Dane znamionowe Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia
Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania. Podstawy Automatyki
Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania Podstawy Automatyki Modelowanie matematyczne elementów systemu sterowania (obwody elektryczne, mechaniczne
Analiza zderzeń dwóch ciał sprężystych
Ćwiczenie M5 Analiza zderzeń dwóch ciał sprężystych M5.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest pomiar czasu zderzenia kul stalowych o różnych masach i prędkościach z nieruchomą, ciężką stalową przeszkodą.
MAGNETYZM. PRĄD PRZEMIENNY
Włodzimierz Wolczyński 47 POWTÓRKA 9 MAGNETYZM. PRĄD PRZEMIENNY Zadanie 1 W dwóch przewodnikach prostoliniowych nieskończenie długich umieszczonych w próżni, oddalonych od siebie o r = cm, płynie prąd.
Badanie rozkładu pola magnetycznego przewodników z prądem
Ćwiczenie E7 Badanie rozkładu pola magnetycznego przewodników z prądem E7.1. Cel ćwiczenia Prąd elektryczny płynący przez przewodnik wytwarza wokół niego pole magnetyczne. Ćwiczenie polega na pomiarze
1. W gałęzi obwodu elektrycznego jak na rysunku poniżej wartość napięcia Ux wynosi:
1. W gałęzi obwodu elektrycznego jak na rysunku poniżej wartość napięcia Ux wynosi: A. 10 V B. 5,7 V C. -5,7 V D. 2,5 V 2. Zasilacz dołączony jest do akumulatora 12 V i pobiera z niego prąd o natężeniu
Wprowadzenie. Napędy hydrauliczne są to urządzenia służące do przekazywania energii mechanicznej z miejsca jej wytwarzania do urządzenia napędzanego.
Napędy hydrauliczne Wprowadzenie Napędy hydrauliczne są to urządzenia służące do przekazywania energii mechanicznej z miejsca jej wytwarzania do urządzenia napędzanego. W napędach tych czynnikiem przenoszącym
BADANIE ELEMENTÓW RLC
KATEDRA ELEKTRONIKI AGH L A B O R A T O R I U M ELEMENTY ELEKTRONICZNE BADANIE ELEMENTÓW RLC REV. 1.0 1. CEL ĆWICZENIA - zapoznanie się z systemem laboratoryjnym NI ELVIS II, - zapoznanie się z podstawowymi
Miernictwo I INF Wykład 13 dr Adam Polak
Miernictwo I INF Wykład 13 dr Adam Polak ~ 1 ~ I. Właściwości elementów biernych A. Charakterystyki elementów biernych 1. Rezystor idealny (brak przesunięcia fazowego między napięciem a prądem) brak części
STEROWANIE STRUKTUR DYNAMICZNYCH Model fizyczny semiaktywnego zawieszenia z tłumikami magnetoreologicznymi
STEROWANIE STRUKTUR DYNAMICZNYCH Model fizyczny semiaktywnego zawieszenia z tłumikami magnetoreologicznymi mgr inż. Łukasz Jastrzębski Katedra Automatyzacji Procesów - Akademia Górniczo-Hutnicza Kraków,
Ćwiczenie: "Właściwości wybranych elementów układów elektronicznych"
Ćwiczenie: "Właściwości wybranych elementów układów elektronicznych" Opracowane w ramach projektu: "Informatyka mój sposób na poznanie i opisanie świata realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki.
Zajęcia laboratoryjne
Zajęcia laboratoryjne Napęd Hydrauliczny Instrukcja do ćwiczenia nr 10 Badania porównawcze układów sterowania i regulacji prędkością odbiornika hydraulicznego Opracowanie: H. Kuczwara, Z. Kudźma, P. Osiński,
Zajęcia laboratoryjne
Zajęcia laboratoryjne Napęd Hydrauliczny Instrukcja do ćwiczenia nr 3 Metody ograniczenia strat mocy w układach hydraulicznych Opracowanie: Z. Kudźma, P. Osiński, U. Radziwanowska, J. Rutański, M. Stosiak
1. Wprowadzenie. 2. Klasyfikacja i podstawowe wskaźniki charakteryzujące pracę silników spalinowych. 3. Paliwa stosowane do zasilania silników
Spis treści 3 1. Wprowadzenie 1.1 Krótka historia rozwoju silników spalinowych... 10 2. Klasyfikacja i podstawowe wskaźniki charakteryzujące pracę silników spalinowych 2.1 Klasyfikacja silników.... 16
INSTRUKCJA LABORATORIUM ELEKTROTECHNIKI
INSTRUKCJA LABORATORIUM ELEKTROTECHNIKI BADANIE ZJAWISKA REZONANSU W SZEREGOWYM OBWODZIE RLC PRZY POMOCY PROGRAMU MATLAB/SIMULINK Autor: Tomasz Trawiński, Strona /7 . Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest
WZMACNIACZ NAPIĘCIOWY RC
WZMACNIACZ NAPIĘCIOWY RC 1. WSTĘP Tematem ćwiczenia są podstawowe właściwości jednostopniowego wzmacniacza pasmowego z tranzystorem bipolarnym. Zadaniem ćwiczących jest dokonanie pomiaru częstotliwości
NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY
PIOTR PAWEŁKO NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY ĆWICZENIA LABORATORYJNE Układy z pneumatycznymi przekaźnikami czasowymi Materiały przeznaczone są dla studentów Wydziału Inżynierii Mechanicznej i
Zaznacz właściwą odpowiedź
EUOEEKTA Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy Elektrycznej i Elektronicznej ok szkolny 200/20 Zadania dla grupy elektrycznej na zawody I stopnia Zaznacz właściwą odpowiedź Zadanie Kondensator o pojemności C =
Elektromagnesy prądu stałego cz. 2
Jakub Wierciak Elektromagnesy cz. 2 Człowiek- najlepsza inwestycja Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Siła przyciągania elektromagnesu - uproszczenie
WYDZIAŁ MECHANICZNY Katedra Budowy i Eksploatacji Maszyn specjalność: konstrukcja i eksploatacja maszyn i pojazdów
WYDZIAŁ MECHANICZNY Katedra Budowy i Eksploatacji Maszyn specjalność: konstrukcja i eksploatacja maszyn i pojazdów Instrukcja do zajęć laboratoryjnych Temat ćwiczenia: Wyznaczanie charakterystyk statycznych
Indukcyjność. Autorzy: Zbigniew Kąkol Kamil Kutorasiński
Indukcyjność Autorzy: Zbigniew Kąkol Kamil Kutorasiński 2019 Indukcyjność Autorzy: Zbigniew Kąkol, Kamil Kutorasiński Powszechnie stosowanym urządzeniem, w którym wykorzystano zjawisko indukcji elektromagnetycznej
1. Wprowadzenie 1.1. Krótka historia rozwoju silników spalinowych
1. Wprowadzenie 1.1. Krótka historia rozwoju silników spalinowych 2. Klasyfikacja i podstawowe wskaźniki charakteryzujące pracę silników spalinowych 2.1. Klasyfikacja silników 2.1.1. Wprowadzenie 2.1.2.
NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY
PIOTR PAWEŁKO NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY ĆWICZENIA LABORATORYJNE Sterowanie pośrednie siłownikami jednostronnego i dwustronnego działania Materiały przeznaczone są dla studentów Wydziału
Ćwiczenie 4 WYZNACZANIE INDUKCYJNOŚCI WŁASNEJ I WZAJEMNEJ
Ćwiczenie 4 WYZNCZNE NDUKCYJNOŚC WŁSNEJ WZJEMNEJ Celem ćwiczenia jest poznanie pośrednich metod wyznaczania indukcyjności własnej i wzajemnej na podstawie pomiarów parametrów elektrycznych obwodu. 4..
ROZDZIELACZE I BLOKI ZAWOROWE
ROZDZIELACZE I BLOKI ZAWOROWE Niniejsza część katalogu odnosi się do bloków zaworowych JM-BZF1 i JM-BZF2 oraz rozdzielaczy blokowych JM-RB1, JM-RB2, JM-RB3, JM-RB4 i JM-RB5 produkowanych przez firmę Jammet
EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2018 Nazwa kwalifikacji: Wykonywanie obsługi liniowej i hangarowej statków powietrznych Oznaczenie kwalifikacji:
Obwody sprzężone magnetycznie.
POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETYKI INSTYTT MASZYN I RZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH LABORATORIM ELEKTRYCZNE Obwody sprzężone magnetycznie. (E 5) Opracował: Dr inż. Włodzimierz OGLEWICZ
X L = jωl. Impedancja Z cewki przy danej częstotliwości jest wartością zespoloną
Cewki Wstęp. Urządzenie elektryczne charakteryzujące się indukcyjnością własną i służące do uzyskiwania silnych pól magnetycznych. Szybkość zmian prądu płynącego przez cewkę indukcyjną zależy od panującego
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Napęd hydrauliczny
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Napęd hydrauliczny Sterowanie układem hydraulicznym z proporcjonalnym zaworem przelewowym Opracowanie: Z. Kudźma, P. Osiński, M. Stosiak 1 Proporcjonalne elementy
Nazwa zamawiającego: Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie Warszawa Warszawa,
Nazwa zamawiającego: Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202 02 486 Warszawa Warszawa, 04.06.2018 Zaproszenie do złożenia oferty cenowej ZO/05/05/2018 na dostawę elementów
WYDZIAŁ PPT / KATEDRA INŻYNIERII BIOMEDYCZNE D-1 LABORATORIUM Z MIERNICTWA I AUTOMATYKI Ćwiczenie nr 14. Pomiary przemieszczeń liniowych
Cel ćwiczenia: Poznanie zasady działania czujników dławikowych i transformatorowych, w typowych układach pracy, określenie ich podstawowych parametrów statycznych oraz zbadanie ich podatności na zmiany
Wymagania edukacyjne Technologia napraw zespołów i podzespołów mechanicznych pojazdów samochodowych 723103
Wymagania edukacyjne PRZEDMIOT Technologia napraw zespołów i podzespołów mechanicznych pojazdów samochodowych KLASA II MPS NUMER PROGRAMU NAUCZANIA (ZAKRES) 723103 1. 2. Podstawowe wiadomości o ch spalinowych
Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania
Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania Podstawy Automatyki Przygotowanie zadania sterowania do analizy i syntezy zestawienie schematu blokowego
Wpływ nieliniowości elementów układu pomiarowego na błąd pomiaru impedancji
Wpływ nieliniowości elementów układu pomiarowego na błąd pomiaru impedancji Wiesław Miczulski* W artykule przedstawiono wyniki badań ilustrujące wpływ nieliniowości elementów układu porównania napięć na
Zawór przelewowy typ DB
Zawór przelewowy typ DB NG,, 0 1,5 MPa do 600 dm /min. WK 49 180 04. 01r Zawory przelewowe typu DB... służą do ograniczania ci śnienia w układzie hydraulicznym lub jego części, natomiast w wykonaniu DBW...
Indukcja wzajemna. Transformator. dr inż. Romuald Kędzierski
Indukcja wzajemna Transformator dr inż. Romuald Kędzierski Do czego służy transformator? Jest to urządzenie (zwane też maszyną elektryczną), które wykorzystując zjawisko indukcji elektromagnetycznej pozwala
29 PRĄD PRZEMIENNY. CZĘŚĆ 2
Włodzimierz Wolczyński 29 PRĄD PRZEMIENNY. CZĘŚĆ 2 Opory bierne Indukcyjny L - indukcyjność = Szeregowy obwód RLC Pojemnościowy C pojemność = = ( + ) = = = = Z X L Impedancja (zawada) = + ( ) φ R X C =
Analiza zderzeń dwóch ciał sprężystych
Ćwiczenie M5 Analiza zderzeń dwóch ciał sprężystych M5.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest pomiar czasu zderzenia kul stalowych o różnych masach i prędkościach z nieruchomą, ciężką stalową przeszkodą.
Badanie dławikowej przetwornicy podwyŝszającej napięcie
LABORATORIUM ZASILANIE URZĄDZEŃ ELETRONICZNYCH Badanie dławikowej przetwornicy podwyŝszającej napięcie Opracował: Tomasz Miłosławski Wymagania, znajomość zagadnień: 1. Budowa, parametry i zasada działania
ĆWICZENIE NR P-8 STANOWISKO BADANIA POZYCJONOWANIA PNEUMATYCZNEGO
INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-8 STANOWISKO BADANIA POZYCJONOWANIA PNEUMATYCZNEGO Koncepcja i opracowanie: dr inż. Michał Krępski Łódź, 2011 r. Stanowiska
Elementy elektrotechniki i elektroniki dla wydziałów chemicznych / Zdzisław Gientkowski. Bydgoszcz, Spis treści
Elementy elektrotechniki i elektroniki dla wydziałów chemicznych / Zdzisław Gientkowski. Bydgoszcz, 2015 Spis treści Przedmowa 7 Wstęp 9 1. PODSTAWY ELEKTROTECHNIKI 11 1.1. Prąd stały 11 1.1.1. Podstawowe
Zawory liniowe. Zawór zwrotny bliźniaczy sterowany. Zawór zwrotny bliźniaczy sterowany. Opis:
Zawór zwrotny bliźniaczy sterowany Zawory zwrotne bliźniacze sterowane służą do blokowania odbiornika w obu kierunkach. Przepływ jest swobodny w jednym kierunku a w drugim jest kontrolowany ciśnieniem
POMIARY CHARAKTERYSTYKI CZĘSTOTLIWOŚCIOWEJ IMPEDANCJI ELEMENTÓW R L C
ĆWICZENIE 4EMC POMIARY CHARAKTERYSTYKI CZĘSTOTLIWOŚCIOWEJ IMPEDANCJI ELEMENTÓW R L C Cel ćwiczenia Pomiar parametrów elementów R, L i C stosowanych w urządzeniach elektronicznych w obwodach prądu zmiennego.
PL B1. POLITECHNIKA ŚLĄSKA, Gliwice, PL BUP 20/10
PL 213989 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 213989 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 387578 (51) Int.Cl. E03F 5/22 (2006.01) F04B 23/12 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej
Praca dyplomowa inżynierska
Praca dyplomowa inżynierska PROWADZĄCY PRACĘ: prof. dr hab. inż. Edward Palczak, prof. zw.pwr. AUTOR: Maciej Durko Wrocław 2010 Temat pracy dyplomowej inż. Projekt wstępny rozdzielacza serwomechanizmu
EUROELEKTRA Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy Elektrycznej i Elektronicznej Rok szkolny 2012/2013 Zadania dla grupy elektronicznej na zawody III stopnia
EUROELEKTRA Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy Elektrycznej i Elektronicznej Rok szkolny 2012/2013 Zadania dla grupy elektronicznej na zawody III stopnia Zadanie 1. Jednym z najnowszych rozwiązań czujników
Opis działania. 1. Opis działania. 1.1.1 Uwagi ogólne
1. Opis działania 1.1.1 Uwagi ogólne Zawory elektromagnetyczne odcinają przepływ medium przy użyciu membrany lub uszczelki gniazda. Zawory elektromagnetyczne zamykają się szczelnie tylko w kierunku przepływu
Sterowanie Napędów Maszyn i Robotów
Wykład 4 - Model silnika elektrycznego prądu stałego z magnesem trwałym Instytut Automatyki i Robotyki Warszawa, 2017 Wstęp Silniki elektryczne prądu stałego są bardzo często stosowanymi elementami wykonawczymi
BADANIA LABORATORYJNE ZMODERNIZOWANEGO REGULATORA PRZEPŁYWU 2FRM-16 STOSOWANEGO W PRZEMYŚLE
Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (25) nr 1/2010 Paweł GLEŃ BADANIA LABORATORYJNE ZMODERNIZOWANEGO REGULATORA PRZEPŁYWU 2FRM-16 STOSOWANEGO W PRZEMYŚLE Streszczenie. W pracy przedstawiono wyniki badań doświadczalnych,
Badanie obwodów z prostownikami sterowanymi
Ćwiczenie nr 9 Badanie obwodów z prostownikami sterowanymi 1. Cel ćwiczenia Poznanie układów połączeń prostowników sterowanych; prostowanie jedno- i dwupołówkowe; praca tyrystora przy obciążeniu rezystancyjnym,
Generator. R a. 2. Wyznaczenie reaktancji pojemnościowej kondensatora C. 2.1 Schemat układu pomiarowego. Rys Schemat ideowy układu pomiarowego
PROTOKÓŁ POMAROWY LABORATORUM OBWODÓW SYGNAŁÓW ELEKTRYCZNYCH Grupa Podgrupa Numer ćwiczenia 3 Nazwisko i imię Data wykonania ćwiczenia Prowadzący ćwiczenie Podpis Data oddania sprawozdania Temat BADANA
Elektromagnesy prądu stałego cz. 2
Jakub Wierciak Elektromagnesy cz. 2 Człowiek- najlepsza inwestycja Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Siła przyciągania elektromagnesu - uproszczenie
OZNACZENIA NA SCHEMATACH RYSUNKOWYCH. Opracował: Robert Urbanik
OZNACZENIA NA SCHEMATACH RYSUNKOWYCH Opracował: Robert Urbanik Oznaczenia na schematach kinematycznych- symbole ruchu Tor ruchu prostoliniowego Chwilowe zatrzymanie w położeniu pośrednim Koniec ruchu prostoliniowego
2. Klasyfikacja i podstawowe wskaźniki charakteryzujące pracę silników spalinowych
SPIS TREŚCI 3 1. Wprowadzenie 1.1 Krótka historia rozwoju silników spalinowych... 10 2. Klasyfikacja i podstawowe wskaźniki charakteryzujące pracę silników spalinowych 2.1 Klasyfikacja silników... 16 2.1.1.
Wyznaczanie krzywej ładowania kondensatora
Ćwiczenie E10 Wyznaczanie krzywej ładowania kondensatora E10.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zbadanie przebiegu procesu ładowania kondensatora oraz wyznaczenie stałej czasowej szeregowego układu.
Zad. 2 Jaka jest częstotliwość drgań fali elektromagnetycznej o długości λ = 300 m.
Segment B.XIV Prądy zmienne Przygotowała: dr Anna Zawadzka Zad. 1 Obwód drgający składa się z pojemności C = 4 nf oraz samoindukcji L = 90 µh. Jaki jest okres, częstotliwość, częstość kątowa drgań oraz
Wykład 14: Indukcja cz.2.
Wykład 14: Indukcja cz.. Dr inż. Zbigniew Szklarski Katedra Elektroniki, paw. -1, pok.31 szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski/ 10.05.017 Wydział Informatyki, Elektroniki i 1 Przykład