Śląska Biblioteka Cyfrowa

Transkrypt

1 Śląska Biblioteka Cyfrowa Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC Remigiusz Lis Biblioteka Śląska - Śląska Biblioteka Cyfrowa

2 Śląska Biblioteka Cyfrowa Nie jest instytucją, jakie znamy. Nie ma: - ścian i dachu, - książek i regałów, - wypożyczalni i czytelń, - kierowników i dyrektora.

3 ŚBC - trochę historii lipca - Porozumienie o utworzeniu ŚBC pomiędzy Biblioteką Śląską a Uniwersytetem Śląskim 19 sierpnia - pierwsza publikacja w ŚBC 27 września - otwarcie ŚBC - ponad 500 publikacji 24 października - pierwsze spotkanie deklarujących 10 listopada - Porozumienie o współtworzeniu ŚBC grudzień czeska wersja językowa i 3 szkolenia redaktorów 2007 styczeń i czerwiec - niemiecka i francuska w. jęz. 28 maja - I Zebranie Uczestników ŚBC cały czas - prezentacje inicjatywy

4 Czym jest ŚBC ŚBC jest cyfrową platformą, która umożliwia gromadzenie, opracowanie i prezentację elektronicznych publikacji, przygotowywanych przez kilkudziesięciu redaktorów w 31 instytucjach współtworzących jej zasób oraz udostępnia je użytkownikom Internetu w polskim systemie 18 bibliotek cyfrowych

5 ŚBC - współtwórcy Biblioteki publiczne: - wojewódzka - miejskie - powiatowe - gminne Biblioteki akademickie państwowe Biblioteki akademickie niepubliczne inne instytucje kultury. Katowice Bielsko-Biała Bytom Ruda Śląska Żory Częstochowa Jaworzno Dąbrowa Górnicza Tarnowskie Góry Sosnowiec Rybnik Cieszyn Wodzisław Śląski Jastrzębie Zdrój Piekary Śląskie Racibórz Opole Zabrze Chorzów Głubczyce Pszczyna Opava (Czechy)?

6 Cel Celem utworzenia ŚBC jest prezentacja w internecie kulturowego dziedzictwa Śląska w jego historycznej i współczesnej różnorodności, publikowanie naukowego dorobku regionu oraz wspieranie działalności dydaktycznej i edukacyjnej

7 Tworzenie zasobu prezentującego: Funkcje ŚBC - dziedzictwo kulturowe regionu - narodowe, europejskie i światowe dziedzictwo kulturowe - regionalia - piśmiennictwo naukowe - materiały dydaktyczne - inne dokumenty wniesione przez współtwórców BC (także czytelników).

8 Funkcje ŚBC Udostępnianie cyfrowego zasobu w Internecie umożliwia obszerną prezentację historii, kultury i nauki szerokiej publiczności, także tej zamieszkałej poza ośrodkami miejskimi, edukacji każdego stopnia, osobom niepełnosprawnym Lokalizacja i scalenie na wspólnej platformie zasobu cyfrowego - kopii oryginalnych zbiorów rozproszonych w regionie umożliwia, prócz łączenia w kolekcje - także kompletowanie czasopism, publikacji wielotomowych, zasobów jednolitych tematycznie oraz tworzenie wirtualnych wystaw tematycznych Archiwizacja i ochrona najcenniejszych zabytków piśmiennictwa wykonanie kopii cyfrowej ogranicza konieczności sięgania do zbiorów oryginalnych

9 Funkcje ŚBC Budowa warsztatu badawczego opartego o narzędzia elektroniczne zestawienie i prezentacja różnorodnych i bogatych, lecz fizycznie rozproszonych zbiorów (często o ograniczonym dostępie), Koordynacja digitalizacji prowadzonej w różnych ośrodkach budowanie wspólnej platformy cyfrowej zapobiega dublowaniu prac digitalizacyjnych i umożliwia tworzenie planów skanowania zbiorów oryginalnych, z uwzględnieniem potrzeb i sugestii czytelników (interoperacyjność)

10 Struktura ŚBC Koordynator organizacyjny - Bibliotek Śląska Twardy rdzeń ŚBC - Uczestnicy-Założyciele (BŚ, BUŚ) Zebranie Uczestników - najwyższą władzą ŚBC - przedstawiciele Uczestników - głosowanie większości Zespół Koordynacyjny - 7 koordynatorów wybranych przez Zebranie (3 lata) Kolegium Naukowe - z instytucji naukowych, doradza i opiniuje w zakresie kolekcji naukowych (3 lata) Możliwe grupy robocze i projektowe powoływane przez Zebranie lub koordynatorów

11 Organizacja Podstawa działania : Porozumienie o współtworzeniu ŚBC by przystąpić wystarczy je pobrać ze strony ŚBC, jednostronnie podpisać i wysłać do Biblioteki Śląskiej Obszar działania (Uczestnicy) : terytorium historycznego Śląska (także czeskiego) oraz obecnego woj. Śląskiego (Zagłębie, Częstochowskie, Podbeskidzie) Obszar działania (zasięg) : wymiana danych w systemie 17 polskich bibliotek cyfrowych, zasób indeksowany przez globalne wyszukiwarki internetowe Uczestnicy : wszystkie instytucje reprezentujące sferę kultury, edukacji i nauki, pragnące realizować cele Porozumienia Domeny :.sbc.org.pl ;.digitalsilesia.eu Wsparcie Uczestników : Forum ŚBC

12 Zasady ŚBC łatwo zostać Uczestnikiem ŚBC, łatwo można zrezygnować dla Uczestnika - ŚBC jest nieodpłatną usługą biblioteki cyfrowej identyfikacja własnego zasobu (logo, exlibris przy publikacji oraz link do strony Uczestnika) rozproszenie i wielość Uczestników - szybki przyrost zasobu brak centralnej kontroli i selekcji publikacji (filtrowanie rozproszone) - różnorodność zasobu sposób skanowania (publikowania) i jego tempo jest autonomiczną decyzją każdego Uczestnika wszyscy publikują na tych samych zasadach każdy sam rozwiązuje kwestię praw autorskich lub własności (stwierdzenie wygaśnięcia lub umowa z autorem/właścicielem) wszyscy zachowują prawa do swojego zasobu

13 ŚBC - tworzenie i korzystanie z zasobu redaktorzy Uczestników Przeglądanie, wyszukiwanie, czytanie czytelnicy Aplikacja redaktora i administratora Śląska Biblioteka Cyfrowa Aplikacja czytelnika strony WWW Dodawanie publikacji, zarządzanie

14 Interoperacyjność Rozproszone współtworzenie, koordynacja digitalizacji, scalanie w wirtualne kolekcje zasobów w systemie polskich bibliotek cyfrowych - peer to peer Wielkopolska BC OAI-PMH Śląska BC Kujawsko-Pomorska BC BC Uniwersytetu Wrocławskiego Podlaska BC OAI-PMH Małopolska BC 18 bibliotek cyfrowych ok. 125 tys. publikacji

15

16 5 wersji językowych interfejsu polska angielska niemiecka francuska czeska udostępnione innym BC

17 Tworzenie biblioteki cyfrowej Gromadzenie - wybór dzieł do skanowania (opublikowania), - weryfikacja praw autorskich lub pozyskanie zgody autora (wydawcy), - skanowanie i obróbka cyfrowa

18 Tworzenie biblioteki cyfrowej Gromadzenie, cz. 2 -obróbka graficzna skanów, - OCR (rozpoznanie tekstu), - zapis w postaci pliku (DjVu, PDF, JPG)

19 ŚBC Redagowanie zasobu

20 Tworzenie biblioteki cyfrowej Udostępnianie

21 Tworzenie biblioteki cyfrowej Udostępnianie

22 Tworzenie biblioteki cyfrowej dziś Archiwizacja - RDMF - rich digital master file - długoterminowe przechowywanie - wielka objętość zasobu master - migracja, emulacja, muzeum sprzętu i oprogramowania? niebawem Źródło:

23 Pochodzenie publikacji ŚBC zbiory Uczestników i pozyskane przez nich zbiory innych instytucji kultury i edukacji zbiory stowarzyszeń (np( np.. Rodzina Policyjna 1939) zbiory osób prywatnych (także cyfrowe) Rodzaje publikacji książki artykuły (preprinty( preprinty!), doktoraty, habilitacje kartografia ikonografia dokumenty życia społecznego możliwe 3D

24 Eksperymentalna publikacja 3D - VRLM Muzeum (wystawa?) w bibliotece cyfrowej Można po niej chodzić...

25 Elektroniczny montaż defektów Uzupełnienie brakującej karty z egz. innej biblioteki, zob.. pole Opis

26 Rozpoznanie tekstu (OCR) z wizualizacją oryginału

27 Koordynacja, scalanie w wirtualne kolekcje i wyszukiwanie rozproszone Zapytanie do ŚBC Zasób w Śląskiej BC (Biblioteka Śląska) Zasób w Zielonogórskiej BC (Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego) Odpowiedź ŚBC przechowującej opisy wszystkich BC Zasób w Zielonogórskiej BC Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego

28 Forum ŚBC - komunikacja między Uczestnikami

29 ŚBC - odwiedziny Wizyty z Polski Wizyty z Niemiec 7430 publikacji udostępnień średnio 74 razy każda nie ma publikacji nigdy nie otwieranych

30 Globalny zasięg oraz nieprzewidziane konsekwencje i zastosowania, czyli... eschatologiczna funkcja BC 56 razy/miesiąc stąd do wieczności (mormonów)

31 Społeczna Pracownia Digitalizacji Śląskiej Biblioteki Cyfrowej przy Bibliotece Śląskiej Mecenat MKiDN Digitalizacja w Polsce: - brak ogólnokrajowych programów digitalizacji - brak stałych środków na tworzenie BC - brak szerszej znajomości technik cyfrowych - brak potrzeby ich stosowania - inicjatywy podejmowane samodzielnie - wielość ośrodków digitalizujących - różnorodne standardy przechowywania i prezentacji - słaby (ale rosnący) odbiór społeczny zasobów cyfrowych - digitalizacja procesem długotrwałym

32 Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC pomoc merytoryczna instytucjom współtworzącym ŚBC i pragnącym nawiązać współpracę (instruktaż, konsultacje, szkolenia, pomoc techniczna, niwelowanie przeszkód) współpraca ze stowarzyszeniami regionalnymi, kolekcjonerami, pasjonatami historii Śląska

33 Społeczna Pracownia Digitalizacji edukacja medialna zajęcia dla młodzieży i seniorów, lekcje biblioteczne, prezentacje nowych technologii, współpraca z placówkami edukacyjnymi, pokazy sprzętu i oprogramowania samodzielna praca wolontariuszy i praktykantów (skanowanie, obróbka graficzna, opracowanie, publikacja w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej) - odpowiedź na postawy partycypacji kulturowej i chęć pomocy w powiększaniu zasobu Śląskiej Biblioteki Cyfrowej zaznajomienie z technikami cyfrowymi i sieciami komputerowymi - e-włączenie społeczne osób, które ich nie znają

34 Społeczna Pracownia Digitalizacji Śląskiej Biblioteki Cyfrowej przy Bibliotece Śląskiej Mecenat MKiDN Obsada i wyposażenie: 2 stałych opiekunów ze strony BŚ (bibliotekarz i informatyk) 4 stanowiska do skanowania wyposażone w skanery A4 i A3 przyjazne książkom oprogramowanie do tworzenia cyfrowych zasobów (obróbka, serwer kompresji) oprogramowanie redaktorskie do publikacji w BC

35 Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC Jak to wygląda?

36 Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC Jak to wygląda?

37 Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC Jak to wygląda? (po robocie... ) ;-)

38 Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC Obecnie: - 7 wolontariuszy - seniorów z UTW - 2 wolontariuszy - studentów UŚ - kilkunastu przeszkolonych bibliotekarzy z województwa śląskiego i kieleckiego - ok. 170 publikacji Niebawem: - szkolenia 2-3 wolontariuszy ze Lwowa, stowarzyszenie polonijne, pragnące założyć Lwowską BC

39 Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC W imieniu bibliotekarzy cyfrowych ŚBC ZAPRASZAM do współpracy we współtworzeniu zasobu Śląskiej Biblioteki Cyfrowej

40 Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC Co trzeba posiadać: - podstawy obsługi komputera (by przejść instruktaż skanowania), - trochę zapału (potem sam rośnie) Gdzie się zgłosić: SPD - ul. Francuska 12, Katowice, parter, (dawna główna siedziba Biblioteki Śląskiej) - sala Jedynka Czynna: , pn.-.-pt. Kontakty: tel.. (032) mail: spd.sbc@.sbc@gmail.com Remigiusz Lis Biblioteka Śląska Śląska Biblioteka Cyfrowa