Rachunkowość budżetowa (część I)

Transkrypt

1 Rachunkowość budżetowa (część I) dr Piotr Modzelewski Katedra Bankowości, Finansów i Rachunkowości Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego Kierunek: Finanse, Inwestycje i Rachunkowość Specjalność: Finanse publiczne i Podatki

2 Zasady zaliczenia przedmiotu Kolokwium końcowe 70% (test + zadania) Kartkówki 3 x 10% = 30% (nie są przewidziane poprawy kartkówek!) Aktywność na zajęciach (tzw. bonusy) Obecność obowiązkowa (dopuszczalne 2 nieobecności w semestrze) Obowiązkowe prace domowe (wiedza egzekwowana na sprawdzianach) Obowiązkowa literatura z zakresu podstaw rachunkowości

3 Plan semestru 1. Podstawy rachunkowości 2. Budżet w systemie finansowym państwa, 3. Zasady budżetowe, 4. Formy organizacyjne gospodarki budżetowej, 5. Klasyfikacja budżetowa, 6. Podstawy prawne rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych, 7. Plan kont i rachunkowość budżetów jednostek samorządu terytorialnego, 8. Plan kont jednostek budżetowych,

4 Plan semestru (c.d.) 9. Funkcjonowanie kont bilansowych i pozabilansowych, ewidencja dochodów i wydatków, 10. Zasady wyceny i ewidencji majątku trwałego, wycena i ewidencja rzeczowego majątku obrotowego, rozrachunki wycena i ewidencja, wynik finansowy jednostek budżetowych, 11. Ustawa o naruszaniu dyscypliny finansów publicznych 12. Ogólna charakterystyka sprawozdawczości budżetowej, 13. Rachunkowość budżetu zadaniowego a skuteczność, efektywność i zarządzanie ryzykiem w jednostkach sektora finansów publicznych.

5 Literatura Z. Messner, J. Pfaff, Rachunkowość finansowa, część I, Stowarzyszenie księgowych w Polsce, Warszawa 2006 Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity ze zm.) T. Kiziukiewicz (pod red.), Komentarz do ustawy o rachunkowości, Wyd. LexisNexis, W-wa J. Matuszewicz, P. Matuszewicz, Rachunkowość od podstaw, Finans-Servis, Warszawa 2006 M. Gmytrasiewicz, A. Karmańska, Rachunkowość finansowa, Difin, Warszawa 2006 Ustawa o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 r. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające Ustawę o Finansach Publicznych Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych K. Winiarska, M. Kaczurak-Kozak, Rachunkowość budżetowa, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011 Poradnik rachunkowości budżetowej, Infor

6 Plan zajęć 1. Zasady rachunkowości finansowej i budżetowej (podobieństwa i różnice) 2. Definicje podstawowych pojęć z zakresu finansów publicznych 3. Podstawy klasyfikacji budżetowej

7 Zasady rachunkowości finansowej i budżetowej Zasady uniwersalne Zasady nadrzędne Zasady szczegółowe

8 Zasady uniwersalne Zasada dwustronnego (podwójnego) zapisu każdej operacji gospodarczej Zasada periodyzacji, czyli okresowych sprawozdań

9 Nadrzędne zasady rachunkowości

10 Co wynika z zasady prawdziwego i rzetelnego obrazu? Zasada dokumentacji (nawet sprostowania muszą być dokonywane na podstawie polecenia księgowania) Zasada kompletności (w rachunkowości muszą być ujęte wszystkie operacje gospodarcze, które dotyczą przedsiębiorstwa, w sposób chronologiczny i systematyczny) Zasada jasności (zrozumiałości, przejrzystości) (informacje muszą być zrozumiałe dla odbiorców i użytkowników, wszystkie pozycje bilansowe muszą wynikać z ewidencji prowadzonej na kontach, zweryfikowanej w wyniku inwentaryzacji) Zasada bezstronności (informacje zawarte w sprawozdaniach nie są specjalnie selekcjonowane i wynikają z obiektywnego stanu rzeczy)

11 Różnice w prowadzeniu rachunkowości Rok budżetowy budżetowej w obszarach: Plany kont (budżetu państwa, budżetów jst, jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, placówek) Sprawozdania finansowe Dominująca zasada kasowa Ujmowanie w kosztach Środki trwałe, inwestycje (środki trwałe w budowie) Umorzenie i amortyzacja środków trwałych Uproszczone odpisy amortyzacyjne Wycena i aktualizacja środków trwałych

12 System informacyjny dysponenta II stopnia Systemy finansowo -księgowe w oddziałach Budżet Zadaniowy dysponent a II stopnia Kontrola zarządcza Audyt wewnę trzny Inne systemy informacyjne

13 Wyzwania stojące przed systemami finansowo-księgowymi Potrzeby informacyjne dysponentów I, II i II stopnia Ewolucyjne zmiany w zakresie systemów finansowo-księgowych Ewolucyjne zmiany w zakresie rachunku kosztów w jednostkach sektora finansów publicznych Rola audytu wewnętrznego i kontroli zarządczej w zapewnieniu unifikacji stosowanych metod finansowo-księgowych Zintegrowane systemy informacyjne klasy ERP (ang. Enterprise Resource Planning)

14 Planowanie/Programowanie/ Budżetowanie

15 Sektor finansów publicznych tworzą: 1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sady i trybunały; 2) jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki; 3) jednostki budżetowe; 4) samorządowe zakłady budżetowe; 5) agencje wykonawcze; 6) instytucje gospodarki budżetowej; 7) państwowe fundusze celowe; Uwaga: Aparatem pomocniczym organu jest urząd, czyli struktura organizacyjna i majątkowa oraz zespół ludzi wyodrębniony do realizacji zdań organu. Np. urzędem obsługującym Radę Ministrów oraz Prezesa Rady Ministrów (organy) jest Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

16 Sektor finansów publicznych tworzą (cd.): 8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego; 9) Narodowy Fundusz Zdrowia; 10) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; 11) uczelnie publiczne; 12) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nia jednostki organizacyjne; 13) państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe; 14) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, jednostek badawczorozwojowych, bankow i społek prawa handlowego.

17 Jednostki budżetowe są tworzone przez: 1. Ministrów, kierowników urzędów centralnych i wojewodów oraz inne organy działające na podstawie odrębnych ustaw (państwowe jednostki budżetowe) 2. Organy stanowiące JST (gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe)

18 Wydatki bieżące jednostek budżetowych obejmują: 1) wynagrodzenia i uposażenia osób zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych oraz składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń; 2) zakupy towarów i usług; 3) koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i realizacja ich statutowych zadań; 4) koszty zadań zleconych do realizacji jednostkom zaliczanym i niezaliczanym do sektora finansów publicznych, z wyłączeniem organizacji pozarządowych.

19 Wydatki majątkowe obejmują: 1) wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do społek prawa handlowego; 2) wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji realizowanych przez inne jednostki.

20 Klasyfikacja budżetowa Dochody i wydatki budżetowe oraz przychody i rozchody budżetu klasyfikowane są według działów, rozdziałów i paragrafów, a w budżecie państwa dodatkowo według części Wydatki publiczne są ujmowane również wg dodatkowej klasyfikacji wydatków strukturalnych Klasyfikacja budżetowa jest niezbędnym instrumentem gwarantującym elementarny ład w planowaniu i ewidencji budżetowej, a także jednym z narzędzi umożliwiających kontrolę dyscypliny finansowej

21 Dysponenci środków budżetowych Dysponenci główni tj. dysponenci części budżetowych, Dysponenci drugiego stopnia tj. kierownicy państwowych jednostek budżetowych podległych dysponentom głównym Dysponenci trzeciego stopnia, na których kończy się wykonywanie budżetu

22 Klasyfikacja wg części budżetu państwa (1/2) Budżet państwa składa się z części odpowiadających organom władzy publicznej, kontroli państwowej, sądom, trybunałom i innym organom wymienionym w art. 139 ust. 2, administracji rządowej, przy czym dla poszczególnych działów administracji rządowej oraz dla urzędów nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów ustala się odpowiednio odrębne części budżetu. W odrębnych częściach budżetu państwa ujmuje się: 1) subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego; 2) rezerwę ogólną; 3) rezerwy celowe; 4) obsługę długu Skarbu Państwa; 5) środki własne Unii Europejskiej; 6) przychody i rozchody związane z finansowaniem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa; 7) dochody, o których mowa w art. 111 pkt 16.

23 Klasyfikacja wg części budżetu państwa (2/2) W uzasadnionych przypadkach, na wniosek właściwego ministra, w budżecie państwa mogą być tworzone odrębne części dla: 1) urzędów centralnych nadzorowanych przez ministra; 2) państwowych jednostek organizacyjnych, które nie są organami władzy lub administracji rządowej; 3) zadań ogólnych, jeżeli wyodrębnienie części jest uzasadnione koniecznością zapewnienia bieżącej kontroli dochodów lub wydatków. Częściami budżetu państwa dysponują dysponenci części budżetowych, jeżeli odrębne ustawy nie stanowią inaczej.

24 Art Ustawy o finansach publicznych Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów projekt ustawy budżetowej na rok następny wraz z uzasadnieniem. 2. Minister Finansów włącza do projektu ustawy budżetowej dochody i wydatki Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby Kontroli, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego wraz z wojewódzkimi sądami administracyjnymi, Krajowej Rady Sądownictwa, sądownictwa powszechnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego i Państwowej Inspekcji Pracy.

25 Klasyfikacja budżetowa (c.d.) Klasyfikacja wg działów Klasyfikacja wg rozdziałów Klasyfikacja wg paragrafów (obejmuje paragrafy dochodów, przychodów, wydatków oraz środków)

26 czwarta cyfra paragrafów W przypadku dochodów i przychodów paragrafy wskazują źródło dochodów lub przychodów czwarta cyfra w przypadku wydatków budżetowych oznacza, z jakich środków dane wydatki są finansowane

27 Literatura Ustawa o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 r. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające Ustawę o Finansach Publicznych Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych A. Zysnarska, Rachunkowość jednostek budżetowych, Oddk, Gdańsk 2006 T. Kiziukiewicz, Rachunkowość w jednostkach sektora finansów publicznych, Difin, Warszawa 2006 Zarządzenie nr 12/2009 Burmistrza Miasta Puck z dnia 29 stycznia 2009 roku

28 Literatura (c.d.) K. Winiarska, M. Kaczurak-Kozak, Rachunkowość budżetowa, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Różnice w systemach finansowania wydatków na programy operacyjne ze wskazaniem zapisów w dotychczasowej i nowej ustawie o finansach publicznych, dostęp 25 marca 2010 r. Poradnik rachunkowości budżetowej, Wydatki strukturalne oraz zasady sporządzania sprawozdania Rb-WS w praktyce, Infor, 2/2009 A. Waryszak, Organizacja ksiąg rachunkowych jednostek sektora finansów publicznych, Poradnik rachunkowości budżetowej, Infor, 12/2010

29 Dziękuję Państwu za uwagę