PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW IV ROKU STUDIÓW

Transkrypt

1 PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW IV ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Choroby tropikalne i pasożytnicze 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot: Katedra i Klinika Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Adres: Szpital Kliniczny im. Heliodora Święcickiego, ul. Przybyszewskiego 49, Poznań Tel.: (61) , Fax: (61) Strona WWW: tropisk2@ump.edu.pl lub tropiki@spsk2.pl 4. Kierownik jednostki: Prof. dr hab. med. Jerzy Stefaniak 5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS Prof. dr hab. med. Jerzy Stefaniak, Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych 6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do platformy WISUS do listy studentów (koordynator przedmiotu) : Nazwisko: Dr hab. med. Małgorzata Paul Kierownik Pracowni Parazytologicznej Katedry i Kliniki Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych Tel. kontaktowy: (61) lub (61) Możliwość kontaktu (dni, godz., miejsce): Katedra i Klinika Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych, od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 14:00 oraz drogą elektroniczną, a także dodatkowo podczas dyżurów lekarskich po 1

2 uprzednim uzgodnieniu terminu w Sekretariacie Katedry, tel. (61) mpaul@ump.edu.pl Osoba zastępująca: Dr med. Elżbieta Kacprzak, Pracownia Medycyny Podróży Kontakt: tel. (61) Miejsce przedmiotu w programie studiów: Rok: IV Semestr: 7 i 8 8. Liczba godzin ogółem : 30 liczba pkt. ECTS: 1 Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu Katedra i Klinika Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych Semestr zimowy i letni liczba godzin W Ć Ćwiczenia kategoria S 4 20 C 6 Razem: C 6 9. SYLABUS Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Choroby tropikalne i pasożytnicze Lekarski I kierunek lekarski studia drugiego stopnia jednolite studia magisterskie polski Rodzaj przedmiotu obowiązkowy fakultatywny Rok studiów/semestr Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć Założenia i cele przedmiotu I II III IV V VI , w tym: 4 - wykłady, 6 - seminaria, 20, 0 fakultety Zajęcia dydaktyczne z zakresu chorób tropikalnych i pasożytniczych są częścią działu chorób infekcyjnych i stanowią istotne uzupełnienie problematyki chorób zakaźnych, epidemiologii klinicznej, parazytologii medycznej i laboratoryjnej oraz mikrobiologii lekarskiej, z którymi studenci zapoznają się podczas innych przedmiotów na Wydziale Lekarskim. Przedmiot posiada charakter interdyscyplinarny i łączy on zagadnienia kliniczne z zakresu 2

3 chorób wewnętrznych, medycyny rodzinnej, neurologii, okulistyki, dermatologii, a także oświaty zdrowotnej, higieny i epidemiologii. Ze względu na zwiększającą się z każdym rokiem liczbę wyjazdów zagranicznych i coraz częstszą możliwość importowania do Polski i Europy chorób egzotycznych, z krajów o odmiennych warunkach geograficzno-środowiskowych i sanitarnohigienicznych, zajęcia obejmują nie tylko problematykę rodzimych inwazji pasożytniczych, ale koncentrują się przede wszystkim wokół zagadnień chorób tropikalnych i zdrowia międzynarodowego. Dynamiczny rozwój medycyny tropikalnej, która jest jedną z najbardziej rozwijających się w ostatnich latach gałęzi medycyny, wynikający z szybkiego rozwoju komunikacji, przekazu informacji oraz migracji ludności, spowodował nagłą konieczność szerszego kształcenia studentów w tej dziedzinie. Przedmiot obejmuje przedstawienie zagadnień dotyczących rozprzestrzenienia geograficznego, czynników ryzyka, objawów klinicznych, patomechanizmów, możliwości diagnostycznych oraz aktualnych metod zapobiegania i leczenia najczęściej występujących w Polsce i na świecie chorób pasożytniczych, ze szczególnym uwzględnieniem aktualnych zagrożeń zdrowotnych w międzynarodowym ruchu turystycznym. Program nauczania przedmiotu został przygotowany z uwzględnieniem zarówno zajęć teoretycznych, jak i interaktywnych seminariów, dyskusji problemowych i ćwiczeń praktycznych, przy jednoczesnym ujęciu wybranych objawów klinicznych, zespołów i jednostek chorobowych w dziedzinie rodzimych i zawlekanych z tropiku chorób pasożytniczych, które uważa się za najistotniejsze w codziennej praktyce lekarskiej. Celem przedmiotu jest: (1) Podkreślenie roli lekarza pierwszego kontaktu we wczesnym rozpoznawaniu chorób tropikalnych, importowanych do Polski z krajów strefy gorącej i subtropikalnej; (2) Ugruntowanie wiedzy na temat konieczności uwzględniania zarażeń egzotycznych w diagnostyce różnicowej objawów chorobowych u pacjentów powracających do Polski z krajów o odmiennych warunkach klimatyczno-sanitarnych; (3) Zwrócenie uwagi na obowiązek podejrzewania i wykluczenia malarii, jako stanu bezpośredniego zagrożenia życia, w diagnostyce różnicowej gorączek niejasnego pochodzenia u osób podróżujących na obszarach endemicznych; (4) Zapoznanie studentów z aktualnymi przepisami prawnymi, dotyczącymi zasad postępowania sanitarnego i przeciwepidemicznego w przypadku zagrożeń zdrowotnych związanych z ryzykiem zawlekania do Polski pasożytniczych i zakaźnych chorób tropikalnych; (5) Nauczanie zasad prowadzenia diagnostyki różnicowej w zespołach klinicznych przebiegających z gorączką, biegunką, eozynofilią, limfadenopatią, hepatosplenomegalią zapaleniem siatkówki oraz obecnością zmian ogniskowych w wątrobie, z uwzględnieniem rodzimych i tropikalnych inwazji pasożytniczych; (6) Zaznajomienie studentów z objawami chorobowymi i charakterem przebiegu klinicznego najczęściej występujących w Polsce i na świecie chorób pasożytniczych; (7) Zwrócenie uwagi na wielodyscyplinarny charakter parazytologii klinicznej i konieczność uwzględniania chorób pasożytniczych w diagnostyce różnicowej jednostek chorobowych w wielu specjalnościach lekarskich (np. neurologia, okulistyka, dermatologia, chirurgia, hematologia, gastroenterologia, hepatologia, pediatria, położnictwo, radiologia); (8) Przedstawienie studentom aktualnych algorytmów postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w wybranych chorobach pasożytniczych, istotnych w codziennej praktyce lekarza 3

4 rodzinnego; (9) Podkreślenie konieczności kierowania pacjentów z podejrzeniem chorób tropikalnych, zwłaszcza bezpośrednio zagrażających życiu, do specjalistycznych ośrodków referencyjnych posiadających praktyczne doświadczenie kliniczne w tej dziedzinie; a także (10) Podstawowe przygotowanie studentów do wykonywania pracy medycznej w ośrodkach zdrowia w krajach tropikalnych. Symbol efektów kształcenia zgodnie ze standardami K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) Zna uwarunkowania środowiskowe i czynniki ryzyka najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka występujących w Polsce. Zna uwarunkowania środowiskowe, kulturowe i klimatyczne oraz rozprzestrzenienie geograficzne najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka, występujących w krajach tropikalnych i subtropikalnych. Potrafi wymienić aktualne zagrożenia zdrowotne w międzynarodowym ruchu turystycznym i wie jak można im zapobiegać. Posiada podstawową wiedzę na temat charakteru pracy medycznej i humanitarnej lekarza w krajach rozwijających się strefy tropikalnej. Potrafi wymienić najważniejsze problemy zdrowotne krajów rozwijających się, położonych w strefie klimatu międzyzwrotnikowego i subtropikalnego. Wie jak należy prowadzić działania medyczne i sanitarnoepidemiologiczne w przypadku podejrzenia ryzyka importowania do kraju zakaźnych chorób tropikalnych, w tym wirusowych gorączek krwotocznych. Wie jak należy prowadzić działania medyczne i dochodzenie epidemiologiczne w ognisku epidemii włośnicy. Metody weryfikacji osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia: Zna i potrafi wyjaśnić podstawowe pojęcia epidemiologiczne 4

5 K_W09 K_W10 K_W11 K_W12 K_W13 K_W14 K_W15 K_W16 stosowane w chorobach pasożytniczych i tropikalnych, w tym pojęcie autoinwazji, retroinwazji, reinwazji, hyperinwazji, źródeł i wrót inwazji, choroby endemicznej, epidemicznej, transmisyjnej, odzwierzęcej, geohelmintozy, izolacji pacjenta, nadzoru epidemiologicznego i kwarantanny. Zna czynniki ryzyka sprzyjające występowaniu najczęstszych chorób pasożytniczych w środowisku pracy oraz kryteria rozpoznawania chorób zawodowych o etiologii pasożytniczej. Zna i rozumie przyczyny występowania oraz zasady zapobiegania w odniesieniu do standardowych chorób pasożytniczych człowieka rozpowszechnionych w Polsce, w tym toksoplazmozy, toksokarozy, echinokokozy, alweokokozy, włośnicy, tasiemczycy, wągrzycy, giardiozy, glistnicy, włosogłówczycy, owsicy. Zna i rozumie patomechanizm oraz objawy kliniczne najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka występujących w Polsce oraz ich powikłania. Posiada wiedzę na temat zasad diagnozowania najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka występujących w Polsce. Zna i rozumie zasady postępowania terapeutycznego w odniesieniu do najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka występujących w Polsce. Zna i rozumie przyczyny występowania oraz zasady zapobiegania w odniesieniu do najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka importowanych do Polski z obszarów klimatu tropikalnego, w tym malarii, leiszmaniozy trzewnej, skórnej i skórno-śluzówkowej, amebozy, schistosomozy, filarioz układu limfatycznego, onchocerkozy, nekatorozy, ankylostomozy, zespołu larwy wędrującej skórnej, paragonimozy, strongyloidozy. Zna i rozumie patomechanizm, objawy kliniczne oraz powikłania najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka importowanych do Polski z obszarów klimatu tropikalnego. Posiada wiedzę na temat zasad diagnozowania najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka importowanych do Polski z obszarów klimatu tropikalnego. K_W17 Zna i rozumie zasady postępowania terapeutycznego w odniesieniu do najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka importowanych do Polski z obszarów klimatu tropikalnego. ocena z prezentacji przypadku klinicznego, ocena z kolokwium ocena z prezentacji przypadku klinicznego, ocena z kolokwium ocena z prezentacji przypadku klinicznego, ocena z kolokwium ocena z prezentacji przypadku klinicznego, ocena z kolokwium ocena z prezentacji przypadku klinicznego, ocena z kolokwium ocena z prezentacji przypadku klinicznego, ocena z kolokwium ocena z prezentacji przypadku klinicznego, ocena z kolokwium ocena z prezentacji przypadku klinicznego, ocena z 5

6 K_W18 K_W19 K_W20 K_W21 K_W22 K_W23 K_W24 K_W25 K_W26 K_W27 Potrafi różnicować podstawowe rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze z jednostkami chorobowymi o innej etiologii. Zna i rozróżnia podstawowe rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze, wywołane przez pasożyty lokalizujące się w ośrodkowym układzie nerwowym. Posiada wiedzę na temat podstawowych rodzimych i importowanych z tropiku chorób pasożytniczych, wywołanych przez pasożyty lokalizujące się w narządzie wzroku. Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze, wywołane przez pasożyty rozwijające się w wątrobie i drogach żółciowych. Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze, wywołane przez pasożyty lokalizujące się w jelicie cienkim i grubym. Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze, wywołane przez pasożyty rozwijające się w skórze i tkance podskórnej. Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze, wywołane przez pasożyty rozwijające się w węzłach chłonnych i drogach limfatycznych. Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze, wywołane przez pasożyty rozwijające się w tkance płucnej. Zna i rozróżnia podstawowe rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze, które przebiegają z eozynofilią we krwi obwodowej. Zna i rozróżnia podstawowe rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze przebiegające z wysoką gorączką, w tym włośnicę, malarię, gorączki wirusowe, śpiączkę afrykańską, kolokwium ocena z prezentacji przypadku klinicznego, ocena z kolokwium 6

7 K_W28 K_W29 K_W30 K_W31 K_W32 K_W33 K_W34 K_W35 K_W36 chorobę Chagasa. Zna i rozróżnia podstawowe rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze przebiegające z zaburzeniami świadomości, w tym negleriozę, malarię mózgową, śpiączkę afrykańską, cysticerkozę mózgu. Zna i rozróżnia podstawowe rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze przebiegające z żółtaczką, powiększeniem wątroby i/lub śledziony, w tym echinokokozę, alweokokozę, schistosomozę S. mansoni, fascjolozę, leiszmaniozę trzewną, malarię, zarażenia wywołane przez przywry dalekowschodnie. Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z krajów strefy gorącej choroby pasożytnicze i tropikalne przebiegające z biegunką, w tym pełzakowicę jelitową, sprue tropikalne, cholerę i giardiozę. Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze przebiegające z zapaleniem rogówki, siatkówki i naczyniówki, w tym akantamebozę, onchocerkozę, zespół larwy wędrującej ocznej, toksoplazmozę. Zna i rozróżnia najczęstsze rodzime i importowane z tropiku choroby pasożytnicze przebiegające z objawami alergii, w tym zespół larwy wędrującej trzewnej, askarydozę, strongyloidozę, schistosomozę. Zna i rozróżnia najczęstsze importowane z tropiku choroby infekcyjne i pasożytnicze przebiegające z niedokrwistością i cechami skazy krwotocznej, w tym malarię, leiszmaniozę trzewną, wirusowe gorączki krwotoczne, nekatorozę i ankylostomozę. Zna i rozróżnia najczęstsze importowane z tropiku choroby infekcyjne i pasożytnicze przebiegające z uszkodzeniem układu moczowego i niewydolnością nerek, w tym malarię, schistosomozę S. haematobium i wirusowe gorączki krwotoczne. Zna i rozróżnia podstawowe choroby pasożytnicze będące zagrożeniem dla kobiet ciężarnych oraz typowe dla wieku dziecięcego (wrodzone i nabyte). Zna i rozróżnia podstawowe choroby pasożytnicze rozwijające się u pacjentów z obniżoną funkcją układu odpornościowego (np. pneumocystoza, toksoplazmoza, kryptosporydioza, mikrosporydioza, balantidioza, izosporoza i strongyloidoza). K_W37 Posiada podstawową wiedzę na temat rodzaju badań laboratoryjnych stosowanych w parazytologii klinicznej i medycynie tropikalnej. 7

8 K_W38 K_W39 K_W40 K_W41 K_W42 K_W43 K_U01 K_U02 K_U03 K_U04 K_U05 Posiada podstawową wiedzę na temat rodzaju, zasad pobierania i warunków transportu materiału biologicznego przeznaczonego do badań laboratoryjnych w parazytologii klinicznej i medycynie tropikalnej. Potrafi wymienić najważniejsze szczepienia ochronne dla osób podróżujących, wymagane i zalecane w międzynarodowym ruchu turystycznym. Zna i rozumie zasady higieny tropikalnej. Zna najważniejsze przeciwwskazania medyczne do wyjazdu do krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej. Zna podstawowe leki stosowane w chemioprofilaktyce malarii u osób podróżujących do krajów endemicznych. Potrafi wymienić podstawowe leki stosowane w terapii rodzimych i importowanych z tropiku chorób pasożytniczych, a także wskazania i przeciwwskazania do ich stosowania. UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) Potrafi zebrać wywiad epidemiologiczny od pacjenta powracającego z krajów odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej, dotyczący czynników ryzyka pasożytniczych i infekcyjnych chorób egzotycznych. Potrafi zebrać wywiad epidemiologiczny od pacjenta i jego rodziny na temat uwarunkowań środowiskowych i czynników ryzyka najczęstszych rodzimych chorób pasożytniczych. Ocenia stan ogólny, stan przytomności i świadomości pacjenta. Potrafi zebrać wywiad lekarski na temat dolegliwości i objawów klinicznych od pacjenta powracającego z krajów strefy tropikalnej. Potrafi zebrać wywiad lekarski na temat dolegliwości i objawów chorobowych od pacjenta z podejrzeniem inwazji pasożytniczych występujących w Polsce. ocena ocena z kolokwium 8

9 K_U06 K_U07 K_U08 K_U09 K_U10 K_U11 K_U12 K_U13 K_U14 K_U15 K_U16 K_U17 K_U18 K_U19 Przeprowadza pełne i ukierunkowane badanie fizykalne pacjenta z podejrzeniem chorób tropikalnych i pasożytniczych. Interpretuje wyniki badań laboratoryjnych i identyfikuje przyczyny odchyleń od stanu prawidłowego. Kwalifikuje pacjenta do leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego. Prowadzi dokumentację medyczną pacjenta Szpitalnym oraz w Poradni Przyklinicznej. Potrafi wypełnić formularz podejrzenia lub potwierdzenia zachorowalności na choroby pasożytnicze i tropikalne do stacji sanitarno-epidemiologicznej, wg aktualnie obowiązujących przepisów prawnych. Planuje postępowanie diagnostyczne, terapeutyczne i profilaktyczne u pacjentów z chorobami tropikalnymi i pasożytniczymi. Rozpoznaje stany bezpośredniego zagrożenia życia w chorobach tropikalnych i pasożytniczych (np. malaria, leiszmanioza trzewna, neurotoksoplazmoza, ropnie pełzakowe, bąblowica wielojamowa wątroby, śpiączka afrykańska, denga i inne gorączki wirusowe). Monitoruje stan kliniczny pacjenta z chorobami tropikalnymi o ciężkim przebiegu klinicznym i zagrażającymi życiu. Umie przedstawić wybrany przypadek kliniczny pacjenta podczas wizyty lekarskiej Klinicznym. Przygotowuje prezentację multimedialną na temat epidemiologii i obrazu klinicznego wybranej rodzimej lub importowanej z tropiku choroby pasożytniczej. Potrafi zaplanować i uzasadnić celowość przeprowadzenia konsultacji specjalistycznych u wybranych pacjentów. Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową najważniejszych stanów i zespołów chorobowych przebiegających z gorączką, ze szczególnym uwzględnieniem chorób tropikalnych i pasożytniczych. Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową wybranych stanów i zespołów chorobowych przebiegających z bólami brzucha i biegunką, ze szczególnym uwzględnieniem chorób tropikalnych i pasożytniczych. Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową wybranych stanów i zespołów chorobowych przebiegających z obecnością zmian ogniskowych wątroby, ze szczególnym uwzględnieniem chorób tropikalnych i pasożytniczych. i Poradni Przyklinicznej seminariów interaktywnych K_U20 Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową 9

10 K_U21 K_U22 K_U23 K_U24 K_U25 K_U26 K_U27 K_U28 K_U29 najważniejszych stanów i zespołów chorobowych przebiegających z powiększeniem węzłów chłonnych, ze szczególnym uwzględnieniem chorób tropikalnych i pasożytniczych. Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową wybranych stanów i zespołów chorobowych przebiegających z hepatosplenomegalią, ze szczególnym uwzględnieniem chorób tropikalnych i pasożytniczych. Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową najczęstszych stanów i zespołów chorobowych przebiegających z eozynofilią, ze szczególnym uwzględnieniem chorób tropikalnych i pasożytniczych. Przeprowadza interdyscyplinarną diagnostykę różnicową wybranych stanów i zespołów chorobowych przebiegających z zapaleniem siatkówki i naczyniówki, ze szczególnym uwzględnieniem chorób tropikalnych i pasożytniczych. Wykonuje podstawowe procedury i zabiegi medyczne, w tym: pomiar temperatury ciała, pomiar tętna, nieinwazyjny pomiar ciśnienia tętniczego, wstrzyknięcia dożylne, domięśniowe i podskórne, pobieranie obwodowej krwi żylnej i włośniczkowej do badań, monitorowanie podstawowych parametrów życiowych przy pomocy kardiomonitora i pulsoksymetru, prowadzenie tlenoterapii biernej. Asystuje przy przeprowadzaniu następujących procedur i zabiegów lekarskich: przetaczaniu krwi i preparatów krwiopochodnych, biopsji cienkoigłowej zmian ogniskowych wątroby i węzłów chłonnych, biopsji mięśniowej, nakłuciu lędźwiowym, punkcji przedniej komory oka, zgłębnikowaniu treści dwunastnicy. Asystuje przy przeprowadzaniu następujących badań specjalistycznych: badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej, rektoskopia, kolonoskopia, gastroskopia, badanie dna oka. Potrafi zaplanować specjalistyczne badania laboratoryjne w rodzimych i importowanych z tropiku chorobach pasożytniczych (badania immunodiagnostyczne, bezpośrednie badania mikroskopowe, hodowla parazytologiczna, badania histopatologiczne). Umie wybrać właściwy materiał biologiczny do badań diagnostycznych w kierunku chorób tropikalnych i pasożytniczych (płyn z torbieli wątroby, popłuczyny oskrzelowo-pęcherzykowe, bioptat skóry, wymaz z owrzodzenia, treść dwunastnicza, ciecz wodnista oka, płyn mózgowo-rdzeniowy, krew, mocz, kał). Proponuje wykonanie badań dodatkowych w najczęściej występujących chorobach tropikalnych i pasożytniczych (ultrasonografia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, elektrokardiografia, echografia, elektromiografia, elektroencefalografia). K_U30 Potrafi samodzielnie wykonać i zinterpretować wyniki szybkich ćwiczeń testów paskowych do wykrywania malarii. laboratoryjnych K_U31 Potrafi poprawnie wykonać preparaty krwi obwodowej do badania 10

11 K_U32 K_U33 K_U34 K_U35 K_U36 K_U37 K_U38 K_U39 K_U40 mikroskopowego w kierunku pasożytów malarii (gruba kropla, cienki rozmaz). Potrafi poprawnie zinterpretować wyniki badań serologicznych w chorobach pasożytniczych, z uwzględnieniem czasu trwania zarażenia i aktywności inwazji. Potrafi rozpoznać standardową chorobę zawodową z dziedziny chorób pasożytniczych i tropikalnych u pacjentów z grup szczególnego ryzyka, w tym u misjonarzy, marynarzy, weterynarzy, kucharzy, leśników. Potrafi zaproponować podstawowe leczenie farmakologiczne w wybranych chorobach tropikalnych i pasożytniczych. Proponuje indywidualizację zaleceń leczniczych u pacjenta z dotychczasową nieskutecznością terapii standardowej. Potrafi wyjaśnić pacjentom zasady higieny tropikalnej, których powinni przestrzegać podczas podróży do krajów strefy gorącej. Kwalifikuje pacjenta dorosłego wyjeżdżającego do krajów odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej do wykonania szczepień ochronnych obowiązkowych i zalecanych w międzynarodowym ruchu turystycznym. Proponuje dobór właściwych leków profilaktycznych w kierunku malarii, w zależności od rejonu świata i warunków podróży tropikalnej. Potrafi zaproponować zestaw badań profilaktycznych przed wyjazdem do krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej. Potrafi zalecić badania kontrolne w kierunku pasożytniczych i infekcyjnych chorób tropikalnych u pacjenta powracającego do Polski z krajów odmiennej strefy geograficznej i klimatycznej. ćwiczeń laboratoryjnych seminariów dyskusyjnych i testu końcowego seminariów dyskusyjnych i testu końcowego K_K01 K_K02 K_K03 K_K04 K_K05 KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) Rozumie potrzebę kontynuowania nauki przez całe życie zawodowe, w celu stałego uaktualniania wiedzy i doskonalenia umiejętności zawodowych. w dyskusjach problemowych i multimedialnych zajęciach z e- learningu obserwacja podczas wizyty lekarskiej obserwacja podczas Posiada świadomość ograniczeń swojej wiedzy i umiejętności oraz wie kiedy skorzystać z porady innego specjalisty. Okazuje dbałość o prestiż związany z wykonywaniem zawodu i właściwie pojętą solidarność zawodową. wizyty lekarskiej Przestrzega tajemnicy zawodowej. Przestrzega praw pacjenta, w obserwacja podczas tym prawa do udzielania świadomej informacji na temat stanu wizyty lekarskiej i zdrowia i proponowanego postępowania diagnostycznoleczniczego. Potrafi współpracować z organizatorami usług turystycznych i 11

12 przedstawicielami biur podróży w zakresie przygotowania medycznego grup turystów wyjeżdżających do krajów odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej. K_K06 Potrafi koordynować pracę zespołu medycznego w przypadku wystąpienia ogniska epidemii rodzimej inwazji pasożytniczej, choroby egzotycznej importowanej z tropiku lub występującej w krajach rozwijających się. K_K07 Jest przygotowany do pełnienia funkcji lekarza wypraw turystycznych, sportowych i naukowych do krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej. K_K08 Jest przygotowany do pracy medycznej i humanitarnej w ośrodkach zdrowia i szpitalach w krajach strefy tropikalnej. seminariów interaktywnych seminariów interaktywnych seminariów interaktywnych seminariów interaktywnych PUNKTY ECTS 1 TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU: Tematyka Malaria (zimnica): aktualne rozprzestrzenienie na świecie, ryzyko importowania do Polski, zasady postępowania diagnostycznego i terapeutycznego, przebieg kliniczny, rokowanie, farmakologiczna profilaktyka przeciwmalaryczna obowiązująca przy wyjazdach do krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej. Bąblowica wywoływana przez Echinococcus granulosus i Echinococcus multilocularis; występowanie w Polsce i na świecie, zapobieganie, rozpoznawanie różnicowe, możliwości lecznicze, rola technik obrazowych, immunodiagnostycznych i biopsyjnych w diagnostyce echinokokozy i alweokokozy u ludzi. Podstawowe zagadnienia medycyny podróży (szczepienia ochronne wymagane i zalecane w międzynarodowym ruchu turystycznym, chemioprofilaktyczne leki przeciwmalaryczne, higiena tropikalna, badania profilaktyczne przed i po powrocie z podróży tropikalnej). Epidemiologia kliniczna wybranych chorób tropikalnych (czynniki ryzyka, źródła zarażenia, drogi inwazji, podatność populacji, międzynarodowe programy kontroli i zwalczania) z uwzględnieniem aktualnych zagrożeń zdrowotnych w międzynarodowym ruchu turystycznym. Choroby tropikalne importowane do Polski z krajów odmiennej strefy klimatycznosanitarnej (obraz kliniczny, rozpoznawanie, diagnostyka różnicowa, zapobieganie, leczenie). Diagnostyka różnicowa zespołów klinicznych przebiegających z eozynofilią (toksokaroza, włośnica, filariozy układu limfatycznego, onchocerkoza, schistosomoza, zespół larwy wędrującej skórnej, strongyloidoza, nekatoroza, ankylostomoza, glistnica). Rola wątroby i śledziony w chorobach pasożytniczych. Diagnostyka różnicowa zespołów chorobowych przebiegających z hepatosplenomegalią (malaria, leiszmanioza trzewna, schistosomoza, pełzakowica pozajelitowa, bąblowica jednojamowa, alweokokoza). Różnicowanie limfadenopatii w inwazjach pasożytniczych (toksoplazmoza nabyta, leiszmanioza trzewna, onchocerkoza, trypanosomoza afrykańska, choroba Chagasa, filariozy układu limfatycznego). E-learning z wykorzystaniem programów multimedialnych przeznaczonych do Forma wykład i seminarium wykład i seminarium 12

13 samokształcenia w zakresie chorób tropikalnych i zdrowia międzynarodowego. Prezentacje multimedialne ciekawych przypadków klinicznych chorób tropikalnych. Praktyczne warsztaty laboratoryjne dotyczące zasad wykonywania oraz oceny preparatów krwi obwodowej w kierunku malarii. Laboratoryjna diagnostyka mikroskopowa rodzimych i importowanych z tropiku inwazji pasożytniczych przewodu pokarmowego. Praktyczne kliniczne przy łóżku pacjenta. Ćwiczenia kliniczne w poradni specjalistycznej chorób pasożytniczych i odzwierzęcych. Wizyta lekarska Klinicznym. Specjalistyczne konsultacje parazytologiczne w Szpitalu. Praktyczne kliniczne w izbie przyjęć Szpitala. Zarażenia pasożytnicze przewodu pokarmowego. Różnicowanie biegunek u osób powracających z tropiku. Dyskusja problemowa dotycząca wybranych przypadków klinicznych chorób pasożytniczych i tropikalnych prezentowanych w Klinice. Repetytorium z zakresu objawów klinicznych, rozpoznawania i leczenia rodzimych oraz importowanych z tropiku inwazji pasożytniczych. seminarium seminarium seminarium LITERATURA PODSTAWOWA: 1. Pawłowski Z.S. i Stefaniak J. (red.): Parazytologia kliniczna w ujęciu wielodyscyplinarnym. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, pierwsza edycja, Warszawa, 2004: WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU: Uzyskanie pozytywnego wyniku z ustnej prezentacji przypadku klinicznego oraz końcowego sprawdzianu przeprowadzanego w ostatnim dniu zajęć. 10.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów Wykłady - Semestr zimowy Wykład 1. Tematyka wykładów Bąblowica wywoływana przez Echinococcus granulosus i Echinococcus multilocularis; występowanie w Polsce i na świecie, zapobieganie, rozpoznawanie różnicowe, możliwości lecznicze, rola technik obrazowych, immunodiagnostycznych i biopsyjnych w diagnostyce echinokokozy i alweokokozy u ludzi. Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Jerzy Stefaniak 13

14 Wykład 2. Zimnica (malaria): aktualne rozprzestrzenienie na świecie, ryzyko importowania do Polski, zasady postępowania diagnostycznego i terapeutycznego, przebieg kliniczny, rokowanie, farmakologiczna profilaktyka przeciwmalaryczna obowiązująca przy wyjazdach do krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej. Małgorzata Paul Ćwiczenia - Semestr zimowy/letni Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna Sala Ćwiczenie 1. Rola wątroby i śledziony w chorobach pasożytniczych. Diagnostyka różnicowa zespołów chorobowych przebiegających z hepatosplenomegalią (malaria, leiszmanioza trzewna, schistosomoza, pełzakowica pozajelitowa, bąblowica jednojamowa, alweokokoza). Karolina Mrówka Sala wykładowa im. L. Rydygiera Ćwiczenie 2. Podstawowe zagadnienia medycyny podróży (szczepienia ochronne wymagane i zalecane w międzynarodowym ruchu turystycznym, chemioprofilaktyczne leki przeciwmalaryczne, higiena tropikalna, badania profilaktyczne przed i po powrocie z podróży tropikalnej). Elżbieta Kacprzak Sala wykładowa im. L. Rydygiera Ćwiczenie 3. Epidemiologia kliniczna wybranych chorób tropikalnych (czynniki ryzyka, źródła zarażenia, drogi inwazji, podatność populacji, międzynarodowe programy kontroli i zwalczania) z uwzględnieniem aktualnych zagrożeń zdrowotnych w międzynarodowym ruchu turystycznym. Małgorzata Paul Sala wykładowa im. L. Rydygiera Ćwiczenie 4. Choroby tropikalne importowane do Polski z krajów odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej (obraz kliniczny, rozpoznawanie, diagnostyka różnicowa, zapobieganie, leczenie). Małgorzata Paul Sala wykładowa im. L. Rydygiera Ćwiczenie 5. Diagnostyka różnicowa zespołów klinicznych przebiegających z eozynofilią (toksokaroza, włośnica, filariozy układu limfatycznego, onchocerkoza, schistosomoza, zespół Łukasz Pielok Sala wykładowa im. L. Rydygiera 14

15 larwy wędrującej skórnej, strongyloidoza, nekatoroza, ankylostomoza, glistnica). Ćwiczenie 6. Różnicowanie limfadenopatii w inwazjach pasożytniczych (toksoplazmoza nabyta, leiszmanioza trzewna, onchocerkoza, trypanosomoza afrykańska, choroba Chagasa, filariozy układu limfatycznego). Małgorzata Paul Sala wykładowa im. L. Rydygiera Ćwiczenie 7. Ćwiczenia kliniczne przy łóżku pacjenta. Podgrupa A i B (4 godziny). Elżbieta Kacprzak/Karolina Mrówka Klinika Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych Ćwiczenie 8. Ćwiczenia kliniczne w poradni specjalistycznej chorób pasożytniczych i odzwierzęcych (3 godziny). Łukasz Pielok Poradnia Chorób Odzwierzęcych i Pasożytniczych Ćwiczenie 9. Zasady wykonywania oraz oceny preparatów krwi obwodowej w kierunku malarii. Ćwiczenia laboratoryjne (3 godziny). Małgorzata Paul Pracownia Parazytologiczna Ćwiczenie 10. Rodzime i tropikalne parazytozy przewodu pokarmowego. Matylda Kłudkowska Sala wykładowa im. L. Rydygiera Ćwiczenie 11. E-learning z wykorzystaniem programów multimedialnych przeznaczonych do samokształcenia w zakresie chorób tropikalnych i zdrowia międzynarodowego (m.in. malaria, schistosomoza, leiszmaniozy, trąd, biegunki w tropiku, wirusowe gorączki krwotoczne, niedożywienie, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa) /2 godziny/. Clinton Muoto Sala wykładowa im. L. Rydygiera Ćwiczenie 12. Prezentacje multimedialne ciekawych przypadków klinicznych chorób tropikalnych (m. in. malaria, denga, śpiączka afrykańska, choroba Chagasa, loaoza, drakunkuloza, onchocerkoza, stopa madurska, leiszmanioza skórna i skórno-śluzówkowa, węgorczyca, schistosomoza). Małgorzata Paul Pracownia Parazytologiczna Seminaria - Semestr zimowy/letni Tematyka seminariów Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Sala Seminarium 1. Malaria: rozprzestrzenienie geograficzne, patogeneza, obraz kliniczny, leczenie. Elżbieta Kacprzak Sala wykładowa im. L. Rydygiera 15

16 Seminarium 2. Bąblowica jednojamowa i alweokokoza obraz kliniczny, różnicowanie, leczenie. Szymon Nowak Sala wykładowa im. L. Rydygiera Seminarium 3. Dyskusja problemowa dotycząca wybranych przypadków klinicznych chorób pasożytniczych i tropikalnych prezentowanych w Klinice (2 godziny). Małgorzata Paul Sala wykładowa im. L. Rydygiera Seminarium 4. Repetytorium i zaliczenie końcowe z zakresu objawów klinicznych, rozpoznawania i leczenia rodzimych oraz importowanych z tropiku inwazji pasożytniczych (2 godziny). Małgorzata Paul Sala wykładowa im. L. Rydygiera 11. Organizacja zajęć: Zajęcia z chorób tropikalnych i pasożytniczych trwają od poniedziałku do piątku. Rozpoczynają się każdego dnia punktualnie o godz. 8:00 w sali im. L. Rydygiera (Szpital Kliniczny im. H. Święcickiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, ul. Przybyszewskiego 49, wejście C, I piętro) i kończą o godz. 12:15 w poniedziałek i środę oraz o godz. 13:00 we wtorek i czwartek. W piątek zajęcia kończą się o godz. 11:30 po odbyciu zaliczenia i kolokwium ustnego Szczegółowy harmonogram zajęć: Poniedziałek: 8:00-8:45. Malaria rozprzestrzenienie geograficzne, patogeneza, obraz kliniczny, leczenie. Seminarium. 8:45-9:30 Bąblowica jednojamowa i alweokokoza wątroby - obraz kliniczny, różnicowanie, leczenie. Seminarium. 10:00-12:15 Podgrupy A1 i A2: Ćwiczenia kliniczne, Poradni lub Izbie Przyjęć. Ćwiczenia. 10:00-11:30 Podgrupy B1 i B2: E-learning programy komputerowe z medycyny tropikalnej i zdrowia międzynarodowego. Ćwiczenia. 11:30-12:15 Podgrupy B1 i B2. Tropikalne i rodzime zarażenia pasożytnicze przewodu pokarmowego. Ćwiczenia. Wtorek: 8:00-8:45 Rola wątroby i śledziony w chorobach pasożytniczych (malaria, leiszmanioza trzewna, schistosomoza, pełzakowica, bąblowica jednojamowa, alweokokoza). Ćwiczenia. 8:45-9:30 Medycyna podróży (szczepienia ochronne, leki przeciwmalaryczne, badania profilaktyczne, higiena tropikalna). Ćwiczenia. 16

17 10:00-13:00 Podgrupy A1 i A2: Ćwiczenia kliniczne, Poradni lub Izbie Przyjęć. Udział w wizycie lekarskiej. Ćwiczenia. 10:00-12:15 Podgrupy B1 i B2: Ćwiczenia praktyczne z laboratoryjnego rozpoznawania malarii. 12:15-13:00 Podgrupy B1 i B2. Przypadki kliniczne chorób tropikalnych. Prezentacje multimedialne. Ćwiczenia. Środa: 8:00-8:45 Epidemiologia kliniczna wybranych chorób tropikalnych i aktualne zagrożenia w międzynarodowym ruchu turystycznym. Ćwiczenia. 8:45-9:30 Choroby tropikalne importowane do Polski z krajów odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej (obraz kliniczny, rozpoznawanie, diagnostyka różnicowa, zapobieganie, leczenie). Ćwiczenia. 10:00-11:30 Podgrupy A1 i A2: E-learning programy komputerowe z medycyny tropikalnej i zdrowia międzynarodowego. Ćwiczenia. 11:30-12:15 Podgrupy A1 i A2. Tropikalne i rodzime zarażenia pasożytnicze przewodu pokarmowego. Ćwiczenia. 10:00-12:15 Podgrupy B1 i B2: Ćwiczenia kliniczne, Poradni lub Izbie Przyjęć. Ćwiczenia. Czwartek: 8:00-8:45 Zespoły kliniczne z eozynofilią (toksokaroza, włośnica, filariozy, schistosomoza, zespół larwy wędrującej skórnej, strongyloidoza, paragonimoza). Ćwiczenia. 8:45-9:30 Różnicowanie limfadenopatii w inwazjach pasożytniczych (toksoplazmoza nabyta, leiszmanioza trzewna, onchocerkoza, trypanosomoza afrykańska, choroba Chagasa, filariozy układu limfatycznego). Ćwiczenia. 10:00-12:15 Podgrupy A1 i A1: Ćwiczenia praktyczne z laboratoryjnego rozpoznawania malarii. 12:15-13:00 Podgrupy A1 i A2. Przypadki kliniczne chorób tropikalnych. Prezentacje multimedialne. Ćwiczenia. 10:00-13:00 Podgrupy B1 i B2: Ćwiczenia kliniczne, Poradni lub Izbie Przyjęć. Udział w wizycie lekarskiej. Ćwiczenia. Piątek: 8:00-9:30 Repetytorium i kolokwium testowe. Seminarium. 17

18 10:00-11:30 Omówienie wybranych przypadków klinicznych. Dyskusja problemowa. Seminarium. Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej jednostki : REGULAMIN ZAJĘĆ: W roku akademickim 2016/17 zajęcia dydaktyczne z zakresu chorób tropikalnych i pasożytniczych prowadzone są w łącznym wymiarze 30 godzin, w tym 4 godzin wykładów, 20 godzin oraz 6 godzin seminariów. Zajęcia praktyczne w formie seminariów i ćwiczeń odbywają się w ciągu jednego tygodnia dla całej grupy administracyjnej. Dwa cykle wykładów odbywają się na początku roku akademickiego w listopadzie dla wszystkich studentów IV roku. Studenci, którzy nie będą mogli uczestniczyć w ch klinicznych we właściwym terminie, mogą uzyskać zgodę na inny termin odbywania zajęć wyłącznie przez Dziekana i po zapisaniu się do nowej grupy studenckiej w programie WISUS. Ze względu na ograniczone możliwości lokalowe Katedry oraz charakter zajęć praktycznych odbywanych w małych podgrupach, każda chęć zmiany terminu odbywania nawet pojedynczych ćwiczeń lub seminariów bezwzględnie wymaga zgody koordynatora odpowiedzialnego za sprawy dydaktyczne w Katedrze. Odrabianie zajęć wraz z inną grupą studencką może odbywać się tylko w uzasadnionych i usprawiedliwionych przypadkach oraz wyłącznie przy dostępności wolnych miejsc w danej grupie administracyjnej. W wyjątkowych sytuacjach (choroba, sprawy losowe) istnieje możliwość indywidualnego odrobienia pojedynczych nieobecności u asystentów odpowiedzialnych za prowadzenie poszczególnych tematów, po uzyskaniu zgody Kierownika Katedry. Ze względu na zaostrzony reżim sanitarny i w Laboratorium Katedry i Kliniki Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych, studenci zobowiązani są do bezwzględnego przestrzegania następujących zaleceń: 1. Wchodząc do Oddziału należy posiadać obuwie medyczne. Osoby, które w wyjątkowych przypadkach nie posiadają obuwia szpitalnego proszone są o zgłoszenie się w Sekretariacie Katedry celem uzyskania jednorazowych ochraniaczy na obuwie. 18

19 2. Wierzchnie okrycie i torby należy zostawiać przed zajęciami w szatni szpitalnej. 3. Podczas zajęć studenci proszeni są o noszenie czystego, białego fartucha. Osoby nie posiadające fartucha lekarskiego nie będą mogły odbywać z pacjentami na terenie Oddziału Szpitalnego. 4. Na zajęcia w Klinice należy zabrać ze sobą identyfikator studenta, stetoskop, długopis lub ołówek, notatnik, podręcznik z parazytologii klinicznej i medycyny tropikalnej oraz kartę ćwiczeń otrzymaną w pierwszym dniu zajęć. 5. Torebki i rzeczy osobiste powinny być podczas zajęć zamknięte w specjalnie do tego celu przygotowanej szafce dla studentów, znajdującej się w pobliżu Sekretariatu Katedry. Za klucz i mienie pozostawione w szafce odpowiadają wyłącznie studenci. 6. Na Oddział Kliniczny oraz do Laboratorium nie wolno wnosić jedzenia, ani napojów. 7. Na zajęcia należy przychodzić punktualnie. Nieuzasadnione spóźnienia powyżej 15 min. będą traktowane jako nieobecności. 8. Ze względu na obszerny materiał dydaktyczny przedstawiany podczas krótkiego cyklu zajęć w Katedrze i Klinice Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych nie ma możliwości zwalniania studentów na inne i egzaminy. PROGRAM ZAJĘĆ: Zajęcia z przedmiotu obejmują kliniczne praktyczne przy łóżku chorego, omawianie wybranych przypadków zarażeń pasożytniczych występujących w Polsce oraz importowanych do kraju z obszarów odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej, prezentacje multimedialne nt. medycyny tropikalnej i zdrowia międzynarodowego oraz praktyczne w laboratorium. Ćwiczenia praktyczne przy łóżku chorego odbywają się każdorazowo na Oddziale Klinicznym, zajęcia laboratoryjne z zakresu rozpoznawania inwazji pasożytniczych prowadzone są w Pracowni Parazytologicznej Katedry (Szpital Kliniczny im. H. Święcickiego, ul. Przybyszewskiego 49, wejście E, II piętro), natomiast zajęcia seminaryjne oraz prezentacje multimedialne z wykorzystaniem programów komputerowych (e-learning) odbywają się w Sali wykładowej im. L. Rydygiera (Szpital Kliniczny im. H. Święcickiego, ul. Przybyszewskiego 49, wejście E, I piętro), zgodnie z kartą ćwiczeń, którą otrzymuje każdy student w dniu rozpoczęcia zajęć. Blok wykładów z zakresu chorób tropikalnych i pasożytniczych (4 godziny) odbywa się na początku roku 19

20 akademickiego w dniach 8 i 15 listopada 2016 r., w sali wykładowej im. Różyckiego (Sala Czarna), Coll. Anatomicum, ul. Święcickiego 6. Konsultacje pracowników naukowo-dydaktycznych Katedry dla studentów szczególnie zainteresowanych tematyką chorób tropikalnych i pasożytniczych będą odbywać się po uprzednim umówieniu terminu spotkania w Sekretariacie Katedry, tel. (61) Program nauczania przedmiotu został przygotowany z uwzględnieniem zarówno zajęć teoretycznych, jak i interaktywnych seminariów i ćwiczeń praktycznych, przy jednoczesnym ujęciu wybranych objawów klinicznych, zespołów i jednostek chorobowych w dziedzinie rodzimych i zawlekanych z tropiku chorób pasożytniczych, które uważa się za najistotniejsze w codziennej praktyce lekarskiej. Program zajęć z zakresu chorób tropikalnych i pasożytniczych obejmuje: 1. Cykl seminariów dotyczących rodzimych inwazji pasożytniczych (toksoplazmoza, toksokaroza, bąblowica, alweokokoza, włośnica, borelioza, inwazje jelitowe), zagadnień wielodyscyplinarnych nt. zespołów klinicznych przebiegających z eozynofilią, wielokierunkowej diagnostyki różnicowej limfadenopatii i zmian ogniskowych w wątrobie, pasożytniczych inwazji oportunistycznych, chorób tropikalnych importowanych do Polski z krajów strefy gorącej (malaria, wirusowe gorączki krwotoczne, pełzakowica, leiszmaniozy, schistosomoza, filariozy układu limfatycznego, onchocerkoza, trypanosomozy, zespół larwy wędrującej skórnej), a także profilaktyki zdrowotnej u osób wyjeżdżających do krajów o odmiennych warunkach klimatyczno-sanitarnych. 2. Zajęcia teoretyczne wzbogacone są prezentacjami multimedialnymi przygotowywanymi przez nauczycieli akademickich Katedry, a także opracowanymi przez Światową Organizację Zdrowia w Genewie i Ośrodek Kontroli i Zwalczania Chorób Zakaźnych w Atlancie (CDC). 3. Zajęcia praktyczne Klinicznym przy łóżku chorego, podczas których student doskonali umiejętności badania podmiotowego i przedmiotowego pacjenta, uczestniczy w procedurach leczniczych wykonywanych w Klinice, bierze udział w konsultacjach specjalistycznych i wizycie lekarskiej oraz zapoznaje się z zasadami prowadzenia szpitalnej dokumentacji medycznej. 20

21 4. Praktyczne laboratoryjne w Pracowni Parazytologicznej, podczas których student zapoznaje się z aktualnymi możliwościami diagnostycznymi stosowanymi w rozpoznawaniu rodzimych i zawlekanych z tropiku chorób pasożytniczych. 5. Zajęcia multimedialne nt. wybranych, ciekawych przypadków klinicznych chorób tropikalnych hospitalizowanych w Klinice. 6. Ćwiczenia interaktywne z zastosowaniem programów komputerowych (CD-Romy), przeznaczone do pogłębiania wiedzy z dziedziny medycyny tropikalnej i zdrowia międzynarodowego (malaria, leiszmanioza, trypanosomozy, schistosomoza, wirusowe gorączki krwotoczne, trąd, niedożywienie, HIV/AIDS, gruźlica). Podczas zajęć z chorób tropikalnych i pasożytniczych od studenta wymaga się: 1. Aktywnego udziału w seminariach (opracowanie wybranego tematu, uczestniczenie w dyskusji i interaktywnych zajęciach problemowych); 2. Przygotowania opisu i prezentacji historii choroby wybranego pacjenta, z uwzględnieniem umiejętności przeprowadzenia poprawnej diagnostyki różnicowej, doboru właściwych procedur diagnostycznych i badań pracownianych oraz zaleceniem właściwych leków przeciwpasożytniczych i objawowych; 3. Merytorycznego zaangażowania podczas wizyty lekarskiej ; 4. Czynnego udziału w rozpoznawaniu laboratoryjnym inwazji pasożytniczych przewodu pokarmowego, a także w praktycznym wykonywaniu badania grubej kropli i cienkiego rozmazu krwi obwodowej, a także wykrywaniu antygenów zarodźca malarii u gorączkujących pacjentów powracających z krajów strefy tropikalnej, hospitalizowanych w Klinice. Zakres wiadomości wymaganych do końcowego zaliczenia przedmiotu: 1. Znajomość pojęć stosowanych w chorobach pasożytniczych: autoinwazja, retroinwazja, zapalenie płuc Lőfflerowskie, martwica rozpływna wątroby, choroba odzwierzęca, choroba transmisyjna, choroba zakaźna, choroba inwazyjna, choroba endemiczna, geohelmintoza, podatność, oporność, odporność, epidemia, kwarantanna, źródło inwazji, żywiciel pośredni, żywiciel ostateczny, wrota inwazji, postać inwazyjna pasożyta. 2. Obowiązujące jednostki chorobowe: toksokaroza (zespół larwy wędrującej trzewnej i ocznej), giardioza, pełzakowica jelitowa i ropień pełzakowy wątroby, toksoplazmoza (postać wrodzona, oczna, węzłowa, neurotoksoplazmoza), wągrzyca, tasiemczyca 21

22 Taenia saginata i Taenia solium, leiszmanioza (postać trzewna kala-azar, skórnośluzówkowa i skórna), onchocerkoza (ślepota rzeczna), owsica, glistnica, węgorczyca, zarażenia tęgoryjcami (Necator americanus i Ancylostoma duodenale), hymenolepidoza, włośnica, bąblowica Echinococcus granulosus oraz Echinococcus multilocularis, schistosomoza Schistosoma haematobium, Schistosoma mansoni i Schistosoma japonicum, włosogłówczyca, zimnica Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium ovale, Plasmodium malariae i Plasmodium knowlesi, filariozy wywoływane przez Wuchereria bancrofti i Brugia malayi, choroba Chagasa, śpiączka afrykańska, drakunkuloza, pneumocystoza, rzęsistkowica, zespół larwy wędrującej skórnej, paragonimoza. 3. Zagadnienia związane z wymaganymi jednostkami chorobowymi: wywiad, objawy kliniczne, odchylenia w badaniach dodatkowych, rozprzestrzenienie na świecie, obowiązek zgłaszania choroby w Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych, różnicowanie z innymi chorobami, źródło zarażenia, czynniki ryzyka, wrota inwazji, forma inwazyjna, biotop, profilaktyka, leczenie (bez dawek leków), patomechanizm zmian chorobowych, nazwa łacińska pasożyta, wektor, powikłania, rokowanie. 4. Badania bezpośrednie i pośrednie w chorobach pasożytniczych: biopsja tkanek (mięśni, skóry, śluzówki jelita, śluzówki pęcherza moczowego, wątroby, szpiku, węzłów chłonnych, zmian ogniskowych wątroby), badania treści dwunastniczej, badania koproskopowe (w tym rozmaz hematoksylinowy kału i badanie metodą Kato), hodowla kału w kierunku nicieni jelitowych, badania serologiczne (interpretacja wyników), rektoskopia, badanie USG, badania radiologiczne (RTG: płuc, brzucha, miednicy, głowy), badanie plwociny, badanie parazytologiczne moczu, morfologia i rozmaz krwi obwodowej, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, badanie neurologiczne, gruba kropla i cienki rozmaz krwi obwodowej, ocena toru gorączkowego, badanie dna oka, scyntygrafia wątroby, KT i MR głowy, badanie koproantygenów, badanie eozynofilii metodą komorową, badanie ogólne i posiew bakteriologiczny, moczu, posiew bakteriologiczny kału, wymaz z gardła i z pochwy (w diagnostyce różnicowej chorób pasożytniczych). 5. Różnicowanie chorób pasożytniczych z jednostkami o innej etiologii: gorączki krwotoczne (gorączka Ebola/Marburg, żółta gorączka, gorączka denga), choroby wirusowe (WZW, HIV/AIDS, CMV, mononukleoza zakaźna), choroby bakteryjne (trąd, czerwonka bakteryjna, dur brzuszny, dury rzekome, salmoneloza, szigeloza, gruźlica), choroby przewodu pokarmowego (wrzodziejące zapalenie jelita), choroby 22

23 nowotworowe (rak pierwotny wątroby, rak jelita grubego, chłoniaki, przerzuty nowotworowe), inne (sarkoidoza). 6. Leki stosowane w leczeniu i profilaktyce wybranych chorób pasożytniczych: albendazol (Zentel), mebendazol (Vermox), prymachina, metronidazol, tynidazol, meflochina (Lariam), pirymetamina (Daraprim), artemizyna (Artemether, Artesunate), kotrymoksazol (Biseptol), chinina, prazykwantel (Cesol, Biltricide), spiramycyna (Rovamycine), Fansidar, pyrantel (Combantrin), sulfadiazyna, glikokortykosteroidy, chlorochina (Arechin), doksycyklina, proguanil (Paludryna), Malarone. 7. Inne zagadnienia z dziedziny parazytologii klinicznej: eozynofilia w chorobach pasożytniczych, opis przypadku klinicznego, rozpoznawanie poszczególnych chorób pasożytniczych w oparciu o wywiad i badania dodatkowe, szczepienia ochronne wymagane i zalecane w ruchu międzynarodowym podczas podróży do krajów tropikalnych, profilaktyka przeciwmalaryczna, interpretacja wyników badań serologicznych (ustalanie czasu trwania zarażenia, okres ostry, przewlekły), zgłaszanie chorób pasożytniczych do powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych w Polsce. PROGRAM NAUCZANIA Wymagania wstępne: Przed rozpoczęciem zajęć studenci proszeni są o powtórzenie podstawowych wiadomości nt. najczęstszych pasożytów chorobotwórczych dla człowieka oraz tematyki wykładów z chorób tropikalnych i pasożytniczych odbywających się na początku roku akademickiego. Przypomnienie najistotniejszych wiadomości z dziedziny parazytologii lekarskiej jest niezbędne dla zrozumienia patomechanizmów i objawów klinicznych omawianych jednostek chorobowych, wywoływanych przez pasożyty człowieka, występujących zarówno w naszym kraju, jak i na obszarach odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej. Ze względu na krótki i intensywny cykl odbywania zajęć w Katedrze i obszerność wymaganych zagadnień, znajomość tematyki wykładów, które poruszają najbardziej kluczowe i aktualnie problemy z medycyny tropikalnej i zdrowia międzynarodowego ze szczególnym uwzględnieniem stanów zagrożenia życia ma istotne znaczenie dla opanowania przedmiotu. Przygotowanie do zajęć: Zajęcia seminaryjne oraz praktyczne odbywają się w formie interaktywnych dyskusji, wymagających aktywnego uczestnictwa ze strony studentów. Na początku każdego cyklu zajęć studenci mają możliwość wyboru 23

24 poszczególnych tematów z zakresu chorób pasożytniczych, medycyny tropikalnej i zdrowia międzynarodowego, które przedstawiają w formie prezentacji multimedialnych. Do każdego seminarium oraz ćwiczeń przypisani są wybrani asystenci zgodnie z harmonogramem zajęć, odpowiedzialni za prowadzenie swojego tematu w formie moderowanej dyskusji problemowej. Wymagania końcowe: Na zakończenie cyklu zajęć z zakresu chorób tropikalnych i pasożytniczych od studentów medycyny oczekuje się: (1) posiadania podstawowej wiedzy klinicznej o najważniejszych rodzimych i tropikalnych inwazjach pasożytniczych występujących u człowieka oraz o możliwościach ich zwalczania i zapobiegania, (2) zdobycia wiadomości z zakresu patomechanizmów szerzenia się chorób inwazyjnych u ludzi, a także o najważniejszych sposobach ich transmisji i rozprzestrzeniania się w najbliższym środowisku człowieka, (3) posiadania wiedzy z zakresu rozprzestrzenienia chorób pasożytniczych na świecie w zależności od strefy klimatycznej i warunków sanitarno-higienicznych, (4) nabycia umiejętności dobrania odpowiednich procedur diagnostycznych oraz właściwego sposobu leczenia w wybranych chorobach pasożytniczych rodzimych i egzotycznych, (5) posiadania podstawowej wiedzy z zakresu ustalania zasad indywidualnej profilaktyki zdrowotnej przy wyjazdach do krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej w zależności od celu i charakteru podróży oraz długości pobytu, (6) poprawnej interpretacji wyników badań immunodiagnostycznych w parazytologii klinicznej, a także (7) gotowości do samodzielnego poszerzania swej wiedzy z zakresu parazytologii klinicznej i medycyny tropikalnej. 12.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny Egzamin teoretyczny kryterium zaliczenia: forma egzaminu (ustny, pisemny, testowy): nie dotyczy Egzamin praktyczny kryterium zaliczenia: nie dotyczy Zaliczenie kryterium zaliczenia Warunkiem uzyskania zaliczenia zajęć z chorób tropikalnych i pasożytniczych jest: 1. Czynny udział we wszystkich seminariach dyskusyjnych, 2. Udział w ch klinicznych przy łóżku chorego (Poradni Przyklinicznej, Izbie Przyjęć Szpitala) wraz z napisaniem epikryzy i prezentacją przypadku klinicznego podczas wizyty lekarskiej, 24