Informacja. o stanie środowiska na terenie powiatu kolneńskiego za rok Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku

Transkrypt

1 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Łomży Dział Monitoringu Środowiska Łomża, ul. Akademicka 20 tel. (86) ; fax: ; lomza@wios.bialystok.pl Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu kolneńskiego za rok 2014 Łomża, grudzień 2015

2 SPIS TREŚCI 1. Charakterystyka powiatu 3 2. Stan, czystość i ochrona wód Presje Źródła zanieczyszczeń wód Stan Ocena jakości wód powierzchniowych Przeciwdziałania Działalność kontrolna Wody podziemne Powietrze Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza Monitoring imisji Przeciwdziałania - Działalność kontrolna Gospodarka odpadami Presje Ilość wytwarzanych odpadów Stan Składowiska odpadów Stan Odpady niebezpieczne wg bazy: Wojewódzki System Odpadowy Reakcje - Działalność kontrolna Promieniowanie elektromagnetyczne PEM Presje- Źródła emisji PEM Stan Pomiary kontrolne pól elektromagnetycznych Przeciwdziałania Hałas Hałas komunikacyjny Hałas przemysłowy Ochrona środowiska przed poważnymi awariami Działalność kontrolna WIOŚ 36 2

3 1. Charakterystyka powiatu dane GUS Powiat kolneński, (pow. 939,73 km 3, stanowi 4,66% woj. podlaskiego) leży w zachodniej części województwa podlaskiego. Pod względem geograficznym są to tereny położone na Wysoczyźnie Koleńskiej, która jest częścią Niziny Północnopodlaskiej. Przez powiat przebiegają ważne szlaki komunikacyjne. Gminę i miasto Stawiski przecina obciążona bardzo dużym ruchem tranzytowym droga krajowa nr 61 Warszawa-Łomża-Augustów, prowadząca do przejść granicznych z Litwą. Przez miasto i gminę Kolno oraz gminę Mały Płock przebiega droga krajowa nr 63 Kolno - Pisz Węgorzewo, będąca szlakiem turystyki samochodowej wiodącym z centrum Polski na Pojezierze Mazurskie. Główny układ sieci hydrograficznej stanowi rzeka Pisa wraz ze swoimi największymi dopływami tj. Rybnicą, Rudną, Wincentą, Skrodą z Łabną i Dzierzbią oraz Kanał Turośl. Na terenie powiatu występuje zbiornik czwartorzędowych wód podziemnych zaliczany do głównych zbiorników wód podziemnych w Polsce, wymagający szczególnej ochrony. Jest to Sandr Kurpie pow. całkowita 2180 km 2, szacunkowe zasoby dyspozycyjne 300 tys. m 3 /d. Natomiast obszar Wysoczyzny Kolneńskiej zaliczony został do terenów o ograniczonych zasobach wód podziemnych. Z udokumentowanych złóż surowców mineralnych występują tu kruszywa naturalne, piaski i żwiry. W strukturze obszarowej największy odsetek zajmują gleby słabe V i VI klasy bonitacyjnej (29,8%). Użytki rolne stanowią 73,43% powierzchni ogólnej powiatu, z czego 62,5% to grunty orne. Na terenie powiatu położone są kompleksy leśne o powierzchni 179,72 km 2, co stanowi 17% pow. powiatu. Największe kompleksy leśne występują na terenie gminy Turośl, gdzie dominują lasy iglaste. Uwarunkowania naturalne powodują, że powiat kolneński dzisiaj zalicza się do powiatów o najniższych dochodach i wydatkach na 1 mieszkańca. Struktura administracyjna i ludność Powiat kolneński podzielony jest administracyjnie na 5 gmin i wyodrębnione miasto Kolno. Na terenie powiatu znajdują się dwa miasta tj. Kolno (gmina miejska) i Stawiski (gmina miejsko-wiejska), 4 gminy wiejskie (Grabowo, Kolno, Mały Płock i Turośl) oraz 162 sołectwa. Największą gminą powiatu jest gmina wiejska Kolno, najmniejsza gmina Grabowo. Liczba ludności ogółem w roku 2014 wynosiła Tereny wiejskie zamieszkuje około 67 % mieszkańców powiatu ( osób), natomiast w miastach mieszka pozostałe 33 % mieszkańców (12 909osób). Gęstość zaludnienia na terenie powiatu nie jest duża (42 os. /km 2 ) i jest znacznie mniejsza niż średnia wojewódzka 59 os./km 2. Najmniejsze zasiedlenie jest na terenie gminy Turośl 26 os./km 2. Powiat kolneński dane GUS, 2014 Jednostka terytorialna Powierzchnia [ km 2 ] Ludność [osoby] Powiat kolneński Kolno gmina miejska (1) Grabowo gmina wiejska (2) Kolno gmina wiejska (2) Mały Płock gmina wiejska (2) Stawiski - gmina miejsko - wiejska (3) Stawiski miasto w gminie miejskowiejskiej (4) Stawiski - obszar wiejski w gminie miejsko-wiejskiej (5) Turośl gmina wiejska (2) Atrakcje przyrodnicze Obszar powiatu kolneńskiego odznacza się dużym stopniem naturalności szaty roślinnej, bioróżnorodnością, bogactwem flory i fauny. Wg danych GUS tereny objęte różnymi formami ochrony prawnej zajmują ponad 22% 3

4 całkowitej powierzchni powiatu (21079,4 ha). Do największych należą : Rezerwat Ciemny Kąt 126 ha (gm. Turośl) i Rezerwat Dzierzbia -71,8 ha (gm. Stawiski). W powiecie występuje również 39 pomników przyrody, z czego najwięcej bo 28 w gminie Mały Płock. Zgodnie z tworzoną europejską siecią obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura ha z terenu Gminy Turośl i Gminy Kolno jest włączone w obszar Puszcza Piska. Znaczna, południowo-zachodnia część powiatu ( ha) objęta jest Obszarem Chronionego Krajobrazu Równiny Kurpiowskiej i Doliny Dolnej Narwi. Obszar ten, o powierzchni obejmującej ha (20879 ha na terenie powiatu kolneńskiego), obejmuje zachodnią część Doliny Dolnej Narwi oraz rozciągającą się od niej na północ część rozległej Równiny Kurpiowskiej. Od wschodu graniczy z Wysoczyzną Kolneńską i Parkiem Krajobrazowym Doliny Narwi, zaś od zachodu dochodzi do granicy województwa podlaskiego. Dolina Narwi na tym obszarze charakteryzuje się stromymi zboczami. Można w niej wydzielić dwa poziomy: zalewowy łąkowy i piaszczysty z wydmami, najczęściej zalesiony. Równina Kurpiowska to rozległy sandr na południowym przedpolu Pojezierza Mazurskiego, poprzecinany dolinami niewielkich rzek. Jej płaski, równinny krajobraz urozmaicają wydmowe wzgórza. Najliczniej występują w międzyrzeczach Pisy, Szkwy i Rozogi, gdzie teren wznosi się m n.p.m. i opada łagodnie w kierunku południowym. Doliny rzek są tu płaskie, szerokie, a w ich obrębie dominują łąki kośne i pastwiska. Melioracji uniknęła tylko dolina Pisy, zachowując naturalny charakter rzeki nizinnej z licznymi meandrami i starorzeczami. Wzdłuż Pisy ciągną się lasy i otwarte, podmokłe terasy zalewowe, wykorzystywane głównie jako łąki. Równinę Kurpiowską porastała pierwotnie Puszcza Zielona (Kurpiowska). Obecnie, lasy nie stanowią już zwartego kompleksu jak kiedyś, lecz są porozcinane siecią pól, łąk i dolin rzecznych. Na omawianym OCK lasy dominują powierzchniowo, zajmując ponad ha. Płynąca przez obszary rolniczo-leśne rzeka Pisa, z licznymi zakolami, starorzeczami i wydmowymi wyspami jest znanym, turystycznym szlakiem wodnym łączącym Jeziora Mazurskie z Narwią. "Mokradła Kolneńskie i Kurpiowskie" to obszar Natura 2000 PLH specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) obejmujący 1446,6 ha o charakterze dyspersyjnym, obejmujący 15 rozrzuconych po Wysoczyźnie Kolneńskiej i Równinie Kurpiowskiej obiektów o charakterze mokradłowym, wśród których znajdują się: fragment doliny rzeki Rybnicy, trzy niewielkie jeziora dystroficzne oraz kilkanaście zagłębień wypełnionych torfami przejściowymi i wysokimi. Najcenniejszym obiektem na terenie całego obszaru jest pełniąca funkcję ważnego korytarza ekologicznego dolina rzeki Rybnicy. Jej szczególną cechą jest meandrujące, nieregulowane koryto, miejscami rozgałęziające się na kilka odnóg, powiązanych ze sobą siecią drobnych, anastomozujących połączeń i kanałów. Występują tu także zakola i starorzecza z otwartą tonią wodną lub porośnięte helofitami. Wysoki, utrzymujący się cały sezon poziom wody w dolinie warunkuje bardzo dobre uwilgotnienie zalegających tu złóż organicznych. 2. Stan czystości i ochrona wód 2.1. Presje - Źródła zanieczyszczeń wód Dominujące presje wywierane przez człowieka na środowisko wodne to: - pobór wód na różne cele; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeń wraz ze ściekami komunalnymi, przemysłowymi oraz wodami pochłodniczymi; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeń ze źródeł rolniczych (nieprawidłowe nawożenie, brak skanalizowania terenów wiejskich, hodowlane fermy wielkotowarowe); - zmiany morfologiczne i hydrologiczne wynikające z inwestycji w dziedzinie regulacji rzek (melioracje), czy energetyki. Pobór i zużycie wody. W 2014 roku w powiecie kolneńskim pobrano na potrzeby gospodarki narodowej i ludności 1599,3 dam 3 wody (dane GUS). Najwięcej wody w zużyto na ogólną eksploatację sieci wodociągowej 4

5 (1083,3dam 3 ), znacznie mniejsze było zużycie wody w przemyśle (398 dam 3 ), a najmniej wody zużyto rolnictwie i leśnictwie (118dam 3 ). Najwyższe zużycie wody na cele przemysłowe i eksploatację sieci wodociągowej występuje w samym Kolnie, gdzie sieć wodociągowa i przemysł są najlepiej rozwinięte, w stosunku do pozostałych miejscowości powiatu. Stanowiły one odpowiednio 100 % (przemysł) i 18,5 % (eksploatacja sieci) ogólnego zużycia. Na cele rolnicze i leśne w 2014 roku najwięcej wody zużyła gmina Turośl (84 dam 3 ). Zużycie wody w całym powiecie kolneńskim w roku 2014 [dane GUS] Jednostka terytorialna ogółem przemysł rolnictwo i leśnictwo ogólna eksploatacja sieci wodociągowej Powiat kolneński 1599, ,3 Kolno - gm. miejska 694, ,3 Grabowo - gm. wiejska 133, ,0 Kolno - gm. wiejska 275, ,2 Mały Płock - gm. wiejska 107, ,0 Stawiski - gm. miejsko-wiejska 269, ,9 Stawiski - miasto w gm. miejsko-wiejskiej 61, ,1 Stawiski - obszar wiejski w gm. miejskowiejskiej 208, ,8 Turośl - gm. wiejska 119, ,9 Zagadnienia związane z zaopatrzeniem w wodę realizowane są indywidualnie przez poszczególne jednostki samorządu lokalnego z ujęć głębinowych poprzez lokalną, najczęściej gminną sieć wodociągową. W okresie minionego 10-lecia długość sieci wodociągowej systematycznie wzrastała i w 2014 roku wynosiła 547,1 km. W stosunku do lat poprzednich, w 2014 roku najintensywniej rozbudowała się sieć w gminie Turośl. Jednostka terytorialna Wodociągi - długość czynnej sieci rozdzielczej w km dane GUS Powiat kolneński 375,3 410,7 446,1 446,1 459,8 490,2 547,1 Kolno - gm. miejska 23,8 23,8 24,4 24,4 26,2 26,6 26,6 Grabowo - gm. wiejska 82,4 82,4 82,4 82,4 82,4 82,4 82,4 Kolno - gm. wiejska 114,4 147,5 159,1 159,1 159,1 166,9 166,9 Mały Płock - gm. wiejska 62,5 62,8 85,8 85,8 93,3 103,2 103,2 Stawiski - gm. miejsko-wiejska 86,5 88,5 88,5 88,5 92,9 92,9 95,9 Stawiski - miasto w gm. miejsko-wiejskiej Stawiski - obszar wiejski w gm. miejsko-wiejskiej 10,1 11,5 11,5 11,5 11,5 11,5 11,5 76,4 77,0 77,0 77,0 81,4 81,4 84,4 Turośl - gm. wiejska 5,7 5,7 5,9 5,9 5,9 18,2 72,1 Według danych GUS w 2014 roku prawie 80 % ludności powiatu miało dostęp do sieci wodociągowej (w 2013 było to tylko 67,3 % ludności). Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, najwięcej osób korzysta z wodociągów w 5

6 Kolnie (>99 %), w mieście Stawiski 85,5%. Stawiski- obszar wiejski ok. 78 %, gminie Mały Płock ok. 80 %, w gminie Kolno ok. 73%, a w gminie Grabowo 85%. Najmniejszy procent ludności korzysta z wodociągu w gminie Turośl 45,5 %. Jednostka terytorialna Ludność korzystająca z sieci wodociągowej w osobach - dane GUS Powiat kolneński Kolno - gm. miejska Grabowo - gm. wiejska Kolno - gm. wiejska Mały Płock - gm. wiejska Stawiski - gm. miejsko-wiejska Stawiski - miasto w gm. miejskowiejskiej Stawiski - obszar wiejski w gm. miejsko-wiejskiej Turośl - gm. wiejska Emisja ścieków. W 2014r. z terenu powiatu kolneńskiego odprowadzono ogółem 699 dam 3 ścieków komunalnych i przemysłowych wymagających oczyszczenia, z czego 100% oczyszczono (GUS,2014). Wszystkie ścieki są oczyszczane biologicznie, a znaczna część z wykorzystaniem podwyższonego usuwania biogenów (tj. związków azotu i fosforu), co przyczynia się do ograniczenia antropopresji na środowisko wodne. Dotyczy to oczywiście tylko terenów skanalizowanych. W powiecie kolneńskim sieć kanalizacyjna jest niestety znacznie krótsza w porównaniu do sieci wodociągowej. Od roku 2011 sieć kanalizacyjna powiększyła swoją długość zaledwie o 26,7 km. Rozwój sieci kanalizacyjnych to jedno z najważniejszych zadań, przed którym stoi powiat kolneński. Jednostka terytorialna Kanalizacja - długość czynnej sieci kanalizacyjnej w km - dane GUS Powiat kolneński 32,0 32,4 32,4 32,4 58,2 59,1 59,1 Kolno - miasto 10,2 10,2 10,2 10,2 36,3 36,7 36,7 Grabowo - gmina 5,2 5,2 5,2 5,2 5,2 5,3 5,3 Mały Płock - gmina 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 Stawiski - miasto (4) 9,6 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 Turośl - gmina 5,8 5,8 5,8 5,8 5,8 5,9 5,9 6

7 Na 547,1 km sieci wodociągowej przypada niezmiennie od kilku lat tylko 59,1 km sieci kanalizacyjnej. Wzrasta zużycie wody, a co za tym idzie również ilości ścieków, których nie ma szansy dobrze oczyścić. Najgorsza sytuacja występuje na obszarach wiejskich. Na 424,6 km wodociągów istnieje tu zaledwie 12,4 km sieci kanalizacyjnej (dane GUS, 2014). Kanalizacja obsługuje tylko ok. 30 % mieszkańców powiatu kolneńskiego i są to głównie mieszkańcy Kolna i Stawisk (dane GUS za 2014r). Jednostka terytorialna Kanalizacja - ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w osobach dane GUS Powiat kolneński Kolno - gm. miejska Grabowo - gm. wiejska Kolno - gm. wiejska Mały Płock - gm. wiejska Stawiski - gm. miejskowiejska Stawiski - miasto w gm. miejsko-wiejskiej Stawiski - obszar wiejski w gm. miejsko-wiejskiej Turośl - gm. wiejska Wszystkie miejscowości gminne w powiecie kolneńskim posiadają oczyszczalnie ścieków. Jednak ze względu na słabo rozbudowaną sieć kanalizacyjną, głównie na terenach wiejskich, znaczna ilość ścieków gromadzona jest w nie zawsze dokładnie uszczelnionych lub wcale nieuszczelnionych szambach. Ponadto cześć nieczystości wywożona jest na łąki, pola lub wylewana do rowów, skąd trafia do środowiska wodnego. W 2014 roku, wg danych GUS, w powiecie kolneńskim funkcjonowało 6 oczyszczalni w tym: 5 oczyszczalni ścieków komunalnych i 1 przemysłowa. Łączna przepustowość oczyszczalni komunalnych i przemysłowych wynosi m3/dobę, z czego 74% stanowi przepustowość 2 oczyszczalni (komunalnej i przemysłowej) zlokalizowanych na terenie miasta Kolna (GUS,2014). Wszystkie oczyszczalnie to oczyszczalnie mechaniczno biologiczne, w tym 7

8 oczyszczalnia komunalna w Kolnie posiada podwyższony stopień usuwania substancji biogennych. Oczyszczalnie obsługują ok. 35,5 % mieszkańców powiatu. Jednostka terytorialna Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków - dane GUS Powiat kolneński Kolno -miasto Grabowo gmina wiejska Mały Płock gmina wiejska Stawiski - miasto Turośl gmina wiejska Wszystkie oczyszczalnie odprowadzają ścieki do wód powierzchniowych. Odbiornikiem największej ilości ścieków w powiecie jest rzeka Łabna. 70 % ścieków komunalnych oczyszczonych w powiecie kolneńskim odprowadza do Łabny oczyszczalnia miejska w Kolnie, około 23% odprowadzają 2 oczyszczalnie komunalne położone w zlewni Skrody: w Grabowie i Stawiskach, a pozostałe niecałe 7% odprowadzają łącznie 2 mniejsze oczyszczalnie komunalne o niedużej przepustowości - oczyszczalnia w Małym Płocku (do rzeki Cetny) i w Turośli (do Kanału Turośl). Zestawienie oczyszczalni wraz z wynikami prowadzonych w 2014 roku kontroli zawiera podrozdział Przeciwdziałania działalność kontrolna. Jednostka terytorialna Ścieki komunalne w 2014 roku w dam 3 /rok- dane GUS odprowadzane ogółem oczyszczane łącznie z wodami infiltracyjnymi i ściekami dowożonymi oczyszczane razem Powiat kolneński 378, ,0 Kolno - miasto 283, ,0 Grabowo - gmina 25, ,0 Mały Płock - gmina 6,0 10 6,0 Stawiski - miasto 46, ,0 Turośl - gmina Ładunki zanieczyszczeń odprowadzane ze ściekami komunalnymi do wód powierzchniowych są znaczne i w minionym okresie utrzymują się na podobnym poziomie. Przeważający procent zanieczyszczeń trafia do Łabny ze ściekami odprowadzanymi z oczyszczalni miejskiej w Kolnie. 8

9 Do rzek, ze ściekami, trafia również znaczny ładunek związków biogennych, głównie związków azotu. Widoczne również na wykresie ładunki stężeń azotu i fosforu pokazują dane tylko z oczyszczalni komunalnej w Kolnie. Na skutek prawnego zwolnienia mniejszych oczyszczalni od roku 2005 z badania tych związków w oczyszczanych ściekach, w powiecie kolneńskim, obowiązek badania związków biogennych ma tylko oczyszczalnia komunalna w Kolnie. Taki zapis prawny spowodował zaprzestanie przez zarządzających mniejszymi oczyszczalniami strącania w oczyszczanych ściekach związków biogennych. Może się to odbić bardzo niekorzystnie na jakości wód do których ścieki oczyszczane są odprowadzane, szczególnie w przypadku jeżeli odbiornikiem ścieków są cieki o niewielkim przepływie. Prowadzona w poprzednich latach polityka ochrony wód poprzez nakładanie na oczyszczalnie obowiązku redukcji biogenów zaowocowała wyraźnym spadkiem stężeń, głównie związków fosforu, we wszystkich badanych przez WIOŚ rzekach. Przez wiele lat fosforany były jednym z głównych wskaźników obniżających jakość wód do wartości pozaklasowych, ostatnio ich stężenia przeważnie nie przekraczają granic I i II klasy czystości. Niestety obowiązujące obecnie regulacje prawne, w tym również samokontrola podmiotów emitujących zanieczyszczenia do środowiska, mogą doprowadzić do powrotu problemu z utrzymaniem dobrej jakości wód. Ilość ścieków przemysłowych odprowadzanych i oczyszczanych w powiecie kolneńskim w ostatnich latach utrzymuje się na podobnym poziomie. W roku 2014 odprowadzonych było 321 dam 3, z czego całość oczyszczono (GUS,2014). Ujęte w ewidencji GUS ścieki przemysłowe na terenie powiatu powstają w 100% w Kolnie i są oczyszczane z biologicznie. Jednostka terytorialna Ścieki przemysłowe oczyszczane razem w dam 3 - dane GUS Powiat kolneński Kolno - miasto Ilość i skład ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi ustala się w miejscu wylotu ścieków z instalacji służących do ich oczyszczania lub kolektorów eksploatowanych przez podmioty korzystające ze środowiska, z tym że w przypadku wprowadzania wód chłodniczych wraz z innymi rodzajami ścieków ilość i skład ścieków ustala się przed ich zmieszaniem. 9

10 Do roku 2011 wzrastały ładunki zanieczyszczeń odprowadzane do Łabny ze ściekami przemysłowymi, głównie w zakresie ChZT i azotu ogólnego (GUS,2014). Natomiast w latach ładunki te, w porównaniu z rokiem 2011, znacznie zmalały. Od roku 2010 do 2012 wielkość odprowadzanego ze ściekami azotu ogólnego utrzymywała się na podobnym poziomie. Widoczny wzrost stężenia tego biogenu nastąpił w 2013 roku. Jednostka terytorialna Ładunki zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych po oczyszczeniu w 2014 roku - dane GUS BZT 5 ChZT zawiesina azot ogólny fosfor ogólny chlorki i siarczany [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] Powiat kolneński Kolno - miasto Od roku 2008 do wód powierzchniowych w powiecie kolneńskim odprowadzany jest bardzo duży ładunek siarczanów i chlorków. Związki te przyczyniają się do zwiększenia zasolenia w wodach naturalnych. Chlorki stanowią jeden z najczęściej występujących anionów w wodzie i ściekach, oddziałują na procesy fizjologiczne mikroorganizmów. Osady ściekowe. Niekorzystnym ubocznym zjawiskiem związanym z procesem oczyszczania ścieków jest powstawanie na oczyszczalniach osadów ściekowych. W powiecie kolneńskim w ostatnich latach zmalała ilość osadów z oczyszczalni przemysłowych, natomiast ilość osadów na oczyszczalniach komunalnych od 2005 roku utrzymuje się na podobnym poziomie. W 2014 roku były to 168 ton osadów z oczyszczalni komunalnych, z 10

11 czego ponad 79 % powstało na oczyszczalni komunalnej w Kolnie (GUS,2014). Na oczyszczalni przemysłowej powstało łącznie 200 ton osadów. Osad z tej oczyszczalni w całości wykorzystany został w rolnictwie (GUS,2014). Osady ściekowe z oczyszczalni komunalnych ogółem w Mg- dane GUS Jednostka terytorialna Powiat kolneński Kolno -miasto Grabowo - gmina Mały Płock - gmina Stawiski - miasto Turośl - gmina Osady przemysłowe ogółem w Mg dane GUS Powiat kolneński Kolno - miasto Poza oczyszczalniami w powiecie kolneńskim nie ma punktowych zrzutów zanieczyszczeń. Niekorzystny wpływ na jakość wód w rzekach może mieć jednak intensywna hodowla bydła mlecznego w ich zlewniach. W celu zabezpieczenia przed negatywnym oddziaływaniem wiele gospodarstw, w wyniku programów współfinansowanych przez Unię Europejską, posiada zainstalowane przy oborach zbiorniki na gnojowicę i płyty obornikowe. Mimo to, w okresie poza wegetacyjnym, w dalszym ciągu gnojowica jest wylewana na łąki i pola Stan Ocena jakości wód powierzchniowych Cieki płynące na terenie powiatu kolneńskiego to głównie Pisa i jej największe dopływy Skroda oraz Kanał Turośl. Największym ciekiem wodnym powiatu jest Pisa. Jest ona odbiornikiem ścieków komunalnych i przemysłowych z Pisza (woj. warmińsko-mazurskie) oraz spływów zanieczyszczeń z terenów wykorzystywanych rolniczo i turystycznie. Na terenie woj. podlaskiego nie ma bezpośrednich zrzutów zanieczyszczeń do Pisy. Główne miejscowości, które oddziałują na czystość wód powierzchniowych poprzez zrzut ścieków z oczyszczalni to: Kolno do Łabny, Stawiski do Skrody, Grabowo do Muzgi d. Skrody, Turośl do Kanału Turośl i Mały Płock do Cetny dopływu Narwi. Na terenie powiatu brak jest naturalnych zbiorników wód powierzchniowych. Podstawą programu badań monitoringowych wód powierzchniowych płynących, zrealizowanych przez Inspektorat w 2014 roku był Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata , opracowany przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i zatwierdzony przez Ministra Środowiska oraz opracowany na tej podstawie przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku i zatwierdzony przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska Program monitoringu środowiska województwa podlaskiego w latach Na terenie powiatu kolneńskiego w 2014 roku nie planowano prowadzenia badań monitoringowych wód powierzchniowych. Badania w wojewódzkim programie monitoringowym są rozłożone na kolejne lata cyklu pomiarowego tj. na lata W związku z obowiązującą zasadą dziedziczenia, wykonane w kolejnych latach cyklu oceny są obowiązujące do wykonania kolejnych badań i wykonania na ich podstawie oceny. Kolejne badania wód w powiecie kolneńskim prowadzone są w 2015 roku, a ich ocena będzie wykonana w 2016 roku. Do tego czasu obowiązuje przedstawiona poniżej ocena, wykonana na podstawie badań z 2013 roku. 11

12 Program monitoringu wód zrealizowano zgodnie z warunkami Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U r. Nr 258, poz. 1550). Podstawą ocen jakości wód były: Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U r. Nr 257, poz. 1545), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U r. Nr 258, poz. 1549) oraz zgodnie z zaleceniami GIOŚ, projekt Rozporządzenia Ministra Środowiska 1 zawierający zmiany do rozporządzenia z 9 listopada 2011 r. Punkty monitoringowe ustanawiane są na reprezentatywnych odcinkach, przeważnie na zamknięciach jednostek, wyznaczonych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, zwanych Jednolitymi Częściami Wód Powierzchniowych (JCWP). Monitoring JCWP prowadzi się w sposób umożliwiający ocenę ich stanu oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności elementów jakości i parametrów wskaźnikowych dla elementów biologicznych, hydromorfologicznych, fizykochemicznych i chemicznych. W 2013 roku na terenie powiatu kolneńskiego badaniami w ramach monitoringu wód powierzchniowych objęto: - Łabnę w punkcie pomiarowo-kontrolnym Pastorczyk zlokalizowanym na odcinku przyujściowym do Skrody JCWP Łabna; - Pisę na odcinku ujściowym do Narwi, w punkcie Morgowniki. Określenie jakości wody w tym punkcie (leżącym terenie pow. łomżyńskiego) odnosi się, zgodnie z nowymi przepisami, do całej jednolitej części wód powierzchniowych (JCWP), w znacznej mierze leżącej na terenie powiatu kolneńskiego JCWP Pisa od Turośli do ujścia ze Skrodą od Dzierzbi. Łabna - prawostronny dopływ Skrody, jest jednym z większych jej dopływów. Uchodzi na 17,4 km jej biegu. Długość rzeki wynosi 12,7 km, a powierzchnia zlewni równa jest 60,84 km 2. Średnia szerokość koryta wynosi 1,3m. Łabna jest rzeką w całości uregulowaną. Jest ona odbiornikiem oczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych z Kolna. Ocena jakości wód JCWP Łabna ppk Pastorczyk ujście do Skrody Ocenę stanu ekologicznego przeprowadzono na podstawie: - elementów biologicznych odziedziczonych z roku W 2012 roku ocenę biologiczną oparto na wskaźniku fitobentosowym. Wyliczony dla tego wskaźnika indeks okrzemkowy kwalifikował wodę do III klasy tj. do stanu umiarkowanego. W latach wskaźnik ten kwalifikował rzekę do klasy IV tj. stanu słabego. W 2011 roku ocenę biologiczną przeprowadzono na podstawie wartości dwóch wskaźników hydrobiologicznych tj. indeksu makrofitowego -MIR (roślinności wyższej) oraz wskaźnika makrozoobentosu. Wartość MIR klasyfikowała wodę do stanu umiarkowanego (III klasa czystości). Niestety drugi wskaźnik oparty o indeksy organizmów zamieszkujących osady denne, kwalifikował rzekę do IV klasy (stan słaby). - elementów fizykochemicznych w większości odziedziczonych z 2012 roku. W zakresie wskaźników fizykochemicznych w 2010 roku poniżej dopuszczalnej dla dobrego stanu wód klasyfikacji znajdowały się 3 parametry: tlen rozpuszczony, azot Kjeldahla i fosfor ogólny. W latach poza stan dobry wykraczało już tylko stężenie fosforanów. W roku 2013 w grupie tych wskaźników badano tylko arsen (ze względu na źródła zanieczyszczeń - PRTR). Wskaźnik ten był w stanie dobrym. Stan ekologiczny w badanej JCWP oceniono jako umiarkowany, a więc o klasę lepiej jak w latach , kiedy to oceniony był jako stan słaby. O klasyfikacji stanu ekologicznego zadecydowały zarówno: wskaźnik biologiczny indeks okrzemkowy jak i wskaźnik fizykochemiczny - fosforany. 1 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 2013 r. o zmianie rozporządzenia w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych; projekt ver. z r. 12

13 Ocena stanu chemicznego wskaźniki określające stan chemiczny, które nie przekroczyły granicy stanu dobrego odziedziczono z 2012 roku, w którym wykonano pełen wymagany rozporządzeniem zakres badania substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. W 2014 roku zbadano tylko sumę stężeń benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd) pirenu, wskaźników z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych /WWA/, której wartość nie mieściła się, podobnie jak w latach w granicach stanu dobrego. Na podstawie otrzymanych wyników stan chemiczny oceniono nadal jako poniżej dobrego. Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych stwierdzono przekroczenie w zakresie wskaźnika fitobentosowego i fosforanów. Badane JCWP nie spełnia wymagań dla obszarów chronionych. Biorąc pod uwagę wszystkie składowe oceny - STAN WÓD w badanej JCW określono jako - ZŁY Mimo złej oceny ogólnej Łabna z roku na rok posiada coraz lepsze parametry czystości. Wynika to z dobrego funkcjonowania oczyszczalni: komunalnej i mleczarskiej w Kolnie oraz ze zdolności rzeki do samooczyszczania się. Nie notuje się już w rzece przekroczeń dopuszczalnych stężeń tlenu rozpuszczonego i fosforu ogólnego, a także BZT 5 i ChZT. Stężenia związków azotu również nie wykraczają poza wartości dopuszczalne dla stanu dobrego. W 2012 roku, podobnie jak w roku 2011, zanotowano jednak jeszcze przekroczenie stężenia dopuszczalnego w zakresie fosforanów. O nagromadzeniu, w latach poprzedzających uruchomienie oczyszczalni, znacznej ilości zanieczyszczeń (Łabna należała do najbardziej zanieczyszczonych rzek w woj. podlaskim) świadczą jeszcze zanotowane w 2011 roku niekorzystne wartości wskaźnika makrobezkręgowców bentosowych, zamieszkujących osady denne. Jednak w zakresie wskaźników biologicznych również zanotowano poprawę. Wskaźnik fitobentosu, który w latach wskazywał stan słaby, w 2012 roku wskazał stan umiarkowany i zadecydował o poprawie oceny stanu ekologicznego rzeki. Wskaźniki biologiczne należą do wskaźników pokazujących długofalowy stan czystości wody. JCWP Pisa od Turośli do ujścia ze Skrodą od Dzierzbi punkt w m. Morgowniki PISA jest prawostronnym dopływem Narwi III-rzędu. Długość całkowita rzeki wynosi 142,2 km (łącznie ze szlakiem żeglownym Wielkich Jezior Mazurskich), w tym 50,8 km dolnego odcinka rzeki znajduje się na terenie woj. podlaskiego. Powierzchnia całkowita zlewni wynosi 4499,8 km 2. Obszar części zlewni pod nazwą Puszcza Piska (PLB280008) jest obszarem chronionym Natura Fragment tego obszaru jest położony na terenie woj. podlaskiego. W zlewni na terenie województwa znajdują się 2 większe dopływy Turośl (Kanał Turośl) i Skroda. Główne źródła zanieczyszczenia JCWP to powierzchniowe źródła rolnicze i rekreacja. W omawianej JCWP punktowe źródła zanieczyszczeń to oczyszczalnia komunalna w Stawiskach odprowadzająca ścieki do Dzierzbi i oczyszczalnia komunalna w Grabowie - poprzez Muzgę do Skrody. Ocenę stanu ekologicznego przeprowadzono na podstawie: - elementów biologicznych odziedziczonych z roku W 2012 roku klasę elementów biologicznych oceniono na podstawie wszystkich wymaganych elementów biologicznych tj. fitobentosu (IO), makrofitów (MIR), makrobezkręgowców bentosowych (MMI) oraz wskaźnika ichtiologicznego. Wskaźnik fitobentosowy mieścił się w I klasie, wskaźniki: MIR i MMI sklasyfikowano w II klasie. O obniżeniu klasyfikacji zadecydował wyłącznie wskaźnik ichtiologiczny EFI kwalifikujący rekę do IV klasy. - wskaźników fizykochemicznych - wszystkie wskaźniki zostały odziedziczone z 2012r., nie przekroczyły one wartości określonych dla stanu dobrego w zakresie wszystkich badanych parametrów; -wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego w zakresie tej grupy wskaźniki niezbędne do wykonania oceny zostały odziedziczone z 2012r. żaden z nich nie przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego. Stan ekologiczny w badanej JCW zakwalifikowano jako - słaby. O klasyfikacji stanu ekologicznego zadecydował tylko jeden wskaźnik biologiczny indeks ichtiofauny (zbadany przez IRŚ Olsztyn). Ocena stanu chemicznego - stan chemiczny, w zakresie większości wskaźników, odziedziczony został z roku W 2013 roku badano tylko wskaźnik z grupy substancji priorytetowych, tj. sumę benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu, który w 2012 roku oceniony został jako poniżej stanu dobrego. W 2013 roku wskaźnik 13

14 ten mieścił się juz w stanie dobrym, co pozwoliło w 2013 roku stan chemiczny zbadanej JCWP ocenić jako dobry. Niestety powtórne badania prowadzone w 2014 roku, ponownie wykazały przekroczenie dopuszczalnych norm w tym zakresie. Na tej podstawie stan chemiczny oceniono jako poniżej dobrego. Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych badana JCWP spełnia wymagania dla obszaru chronionego. Biorąc pod uwagę wszystkie składowe oceny - STAN WÓD w badanej JCWP określono jako - ZŁY Sumaryczna ocena stanu wód powierzchniowych badanych w powiecie kolneńskim; Wskaźniki biologiczne UMIARKOWANY Stan/potencjał ekologiczny Stan chemiczny Spełnianie wymogów dla Wskaźniki fizykochemiczne PONIŻEJ STANU DOBREGO JCWP ŁABNA - ppk Pastorczyk obszarów chronionych - Eutrofizacja komunalna Stan ogólny JCWP PONIŻEJ DOBREGO NIE SPEŁNIA ZŁY JCWP Pisa od Turośli do ujścia ze Skrodą od Dzierzbi ppk Morgowniki SŁABY DOBRY PONIŻEJ DOBREGO SPEŁNIA ZŁY Wnioski: 1. Stan ekologiczny ujściowego odcinka Łabny w 2012 roku (ocena odziedziczona na 2014 rok) po raz pierwszy oceniono jako umiarkowany (w poprzednich latach był słaby) w 5 stopniowej skali tj. od stanu bardzo dobrego przez dobry, umiarkowany, słaby do złego. Mimo ciągle niekorzystnej klasyfikacji ogólnej stan czystości Łabny poniżej Kolna poprawia się, co można obserwować po wyraźnie obniżających się średniorocznych i maksymalnych stężeniach wskaźników zanieczyszczeń fizykochemicznych. Stan ekologiczny Pisy oceniono natomiast jako słaby, przy czym zadecydowała o tym wyłącznie wartość nowo wprowadzonego wskaźnika ichtiologicznego, badanego przez Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie. Wskaźnik ichtiologiczny obniżył klasyfikację większości rzek w Polsce i często, jak w przypadku Pisy, zupełnie nie korelował z pozostałymi badanymi wskaźnikami ani biologicznymi ani fizykochemicznymi. Wskaźnik ten wymaga weryfikacji. 2. Badania stanu chemicznego przeprowadzone w punkcie Morgowniki na Pisie w 2014 roku po raz kolejny (poprzednio w latach: 2010 i 2012) wykazały podwyższoną wartość sumy 2 wskaźników benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), co wpłynęło na obniżenie oceny jakości chemicznej wody. W dalszym ciągu złą jakością chemiczną, ze względu na wyżej wymienione 2 wskaźniki z grupy WWA, charakteryzowała się też woda w Łabnie. Wskaźniki te, należące do grupy substancji priorytetowych w środowisku wodnym, mają w prawodawstwie europejskim i krajowym bardzo rygorystyczne normy. Ze względu na brak jednoznacznie określonych źródeł, z których przedostają się one do środowiska wodnego, są trudne do wyeliminowania. 3. W 2014 roku nie stwierdzono przypadków zdarzeń o charakterze poważnych awarii powodujących zanieczyszczenie wód badanych rzek. 14

15 2.3. Przeciwdziałania Działalność kontrolna Rozporządzenie Ministra Środowiska z 22 lipca 2006r w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. nr 137, poz. 984, z późn. zmian.) określa częstotliwość poboru prób ścieków do badań i ich parametry. Inspektorzy WIOŚ w czasie kontroli prowadzą analizę wyników badania ścieków przedstawioną przez zarządzającego oczyszczalnią i na tej podstawie określają czy warunki pozwolenia w zakresie ilości i jakości ścieków zostały dotrzymane. W powiecie kolneńskim wszystkie ośrodki miejskie i gminne wyposażone są w mechanicznobiologiczne oczyszczalnie ścieków. Oczyszczalnię funkcjonujący na terenie powiatu tj. Zakład Mleczarski KURPIANKA w Kolnie. posiada również największy zakład przemysłowy Wykaz źródeł zanieczyszczeń na terenie powiatu kolneńskiego wg danych za 2014 rok. Lp Miejscowość, nazwa zakładu Typ oczyszczalni m. Kolno - odbiornik bezpośredni rz. Łabna 1 Spółdzielnia Mleczarska MLEKPOL w Grajewie Zakład Produkcji Mleczarskiej w Kolnie Przepustowość oczyszczalni według projektu: 1200 m 3 /dobę Lokalizacja punktu wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi: E: N: mechaniczno-biologiczna, osad czynny, stawy biologiczne 2 Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej i Gospodarki Wodno- Ściekowej Sp. z o.o. w Kolnie Przepustowość oczyszczalni według projektu: 1650 m3/dobę Lokalizacja punktu wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi: E: N: mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym, komorą denitryfikacji i nitryfikacji, zbiornik PIX, symultaniczna stabilizacja osadu Uwagi Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie zintegrowane ważne do r. W 2014 roku podmiot nie był kontrolowany. Zarówno w roku 2014 jak i 2015 systematycznie przekazywał do WIOŚ sprawozdania okresowe z pomiarów emisji do środowiska (ścieki, osady ściekowe). Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W 2013 roku wygasło stare pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie oczyszczonych ścieków z miejskiej oczyszczalni do Łabny. W okresie od r.do uzyskania nowego pozwolenia ścieki z oczyszczalni odprowadzane były bez wymaganego pozwolenia, za co naliczona została podwyższona opłata. Zakład wystąpił o wydanie nowego pozwolenia, które uzyskał decyzją z dnia roku. W lutym 2014 roku WIOŚ wystąpił o uściślenie najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń, bądź minimalnego procentu redukcji poszczególnych zanieczyszczeń. Starostwo Powiatowe w Kolnie uwzględniło stanowisko WIOŚ i decyzją z dnia roku uszczegółowiło pozwolenie. Przeprowadzona w terminie r. kontrola przestrzegania prawa i decyzji administracyjnych podmiotów wprowadzających ścieki do wód wykazała: - za okres r. brak przekroczeń dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń i minimalnego procentu ich redukcji wymienionych w pozwoleniu wodnoprawnym. Wykonana ocena pod kątem efektów ekologicznych dla oczyszczalni na podstawie wyników badań wykonanych w 2013 roku wykazała wysoki poziom redukcji zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach. Przesłane do WIOŚ w 2015 roku wyniki badań automonitoringowych jakości i ilości odprowadzanych ścieków nie wykazały przekroczeń wartości określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. 15

16 m. Grabowo (odbiornik bezpośredni rz. Muzga dopływ Skrody) 3 Oczyszczalnia gminna Przepustowość oczyszczalni według projektu: 200 m3/dobę Lokalizacja punktu wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi: E: N: m. Stawiski (odbiornik bezpośredni rz. Dzierzbia) 4 Oczyszczalnia miejska - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Dopuszczalna średnia dobowa ilość odprowadzanych ścieków określona w pozwoleniu wodnoprawnym Q śr.d= 370 m 3 /d. Lokalizacja punktu wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi: E: ,86 N: ,14 m. Mały Płock (odbiornik rz. Cetna) 5 Oczyszczalnia gminna - Zakład Gospodarki Komunalnej. Dopuszczalna średnia dobowa ilość odprowadzanych ścieków określona w pozwoleniu wodnoprawnym Q śr.d= 70 m 3 /d. Lokalizacja punktu wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi: E: ,0081 N: , mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym, - układ do dawkowania PIX( w związku z nie normowaniem wskaźnika zanieczyszczeń fosforu ogólnego w pozwoleniu wodnoprawnym stacja dozowania PIX została wyłączona). - układ do mechanicznego odwadniania osadu typu DRAIMAD mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym typu EKOBLOK 500, komora defosfatacji i komora nitryfikacji, stawy hydrobotaniczne, laguna trzcinowa, poletka osadowe oraz kompostownik do osadu mechaniczno-biologiczna typu Bioblok MU-100 z osadem czynnym. m. Turośl (odbiornik bezpośredni rów melioracyjny R48/1 dopływ Kanału Turośl) 6 Oczyszczalnia gminna mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym. Reaktory typu BIOVAC, stacja dozowania PIX, urządzenie DRAIMAD do odwadniania osadu Dopuszczalna średnia dobowa ilość odprowadzanych ścieków określona w pozwoleniu wodnoprawnym Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. Przeprowadzona w terminie r. kontrola pod kątem sprawdzenia przestrzegania prawa i decyzji administracyjnych dotyczyła: - sprawdzenia przestrzegania wymagań dotyczących jakości ścieków odprowadzanych do rzeki Muzga w okresie r. - sprawdzenia postępowania z odpadami wytwarzanymi na gminnej oczyszczalni ścieków. Stężenia zanieczyszczeń oraz ilości ścieków oczyszczonych i odprowadzanych do środowiska w badanym okresie nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych w pozwoleniu wodnoprawnym. Stwierdzono natomiast, że nie wykonano wymaganej ilości badań prób ścieków odprowadzanych z oczyszczalni.. Dla nie wykonanej próby podwyższono wartość stężeń o 80 %, zgodnie z art. 305a ust. 1 pkt 2a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony Środowiska(t.j. Dz. U. z 2013r., poz z póź. zm.). Zastosowano pouczenie. Wytwarzane na oczyszczalni odpady przekazywane są na składowisko odpadów w Czartorii. Kontrolowana jednostka prowadzi prawidłową gospodarkę odpadami, stwierdzonym uchybieniem było tylko nieterminowe złożenie zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów za 2014 rok do Marszałka Województwa Podlaskiego. W czasie kontroli sprawdzono także sprawność eksploatacyjną urządzeń oczyszczalni i nie wniesiono zastrzeżeń. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. Przeprowadzona w dniach r. kontrola z zakresu przestrzegania wymagań dotyczących ilości i jakości ścieków odprowadzanych z miejskiej oczyszczalni ścieków w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego t.j. w okresie od r. do r. oraz oceny efektywności pracy oczyszczalni ścieków w Stawiskach pod kątem wytycznych GIOŚ zawartych w programie Ocena wykonania zadań KPOŚK przez aglomerację > 2000 RLM, które osiągnęły lub mają osiągnąć efekt ekologiczny do dnia r.- według stanu na dzień r. nie wykazała nieprawidłowości. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. Przeprowadzona w dniach i r. kontrola w zakresie przestrzegania wymagań jakości i ilości ścieków odprowadzanych z komunalnej oczyszczalni ścieków w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego tj. w okresie od r r. nie wykazała nieprawidłowości w zakresie ilości i jakości odprowadzanych ścieków. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W dniu r. podmiot uzyskał nowe pozwolenie ważne do r. W 2014 roku podmiot nie był kontrolowany. W dniach roku skontrolowano pracę 16

17 Q śr.d= 80 m 3 /d. Lokalizacja punktu wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi: E: ,22 N: ,99 oczyszczalni ścieków za okres obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego. Stwierdzono, że została wykonana wymagana ilość badań ścieków, nie zostały przekroczone dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń określone w pozwoleniu oraz nie została przekroczona dopuszczalna ilość ścieków odprowadzanych do środowiska. Urządzenia oczyszczalni pracowały prawidłowo. Wyłączona jest stacja dozowania PIX (brak konieczności badania biogenów w małych oczyszczalniach). Stwierdzone nieprawidłowości: -nieprawidłowe prowadzenie ewidencji jakościowej i ilościowej wytwarzanych na oczyszczalni odpadów. - zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości odpadów przekazana do Marszałka Województwa nie ujmuje wszystkich odpadów z terenu oczyszczalni. Wydano zarządzenia pokontrolne w celu wyeliminowania nieprawidłowości roku podmiot poinformował o wykonaniu zarządzeń. Podstawowym działaniem w zakresie ochrony wód jest kontrola nad prawidłowym działaniem oczyszczalni ścieków i rozbudowa sieci kanalizacyjnej w powiązaniu z siecią wodociągową. W związku z niewielkim stopniem skanalizowania powiatu, istotną sprawą jest budowa szczelnych, wybieralnych zbiorników, z zapewnieniem kontrolowanego wywozu ścieków dla mieszkańców i obiektów nie objętych zbiorowym systemem oczyszczania ścieków. Pożądanym działaniem gmin byłoby opracowanie pełnej ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków w poszczególnych gminach oraz wdrożenie harmonogramu wywozu nieczystości płynnych łącznie z opracowaniem i wdrożeniem systemu kar za niedotrzymanie harmonogramu wywozu. Na terenie powiatu znajduje się znaczna ilość gospodarstw rolnych o skoncentrowanej produkcji zwierzęcej, które produkują duże ilości gnojowicy. Nawóz ten niewłaściwie przechowywany i wykorzystywany stanowi poważne zagrożenie dla czystości wód powierzchniowych i podziemnych. Na terenie powiatu kolneńskiego RZGW w Warszawie nie wyznaczyło jednak Obszarów Szczególnie Narażonych (OSN) na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych oraz wód wrażliwych na takie zanieczyszczenie Wody podziemne Wody podziemne są głównym źródłem zaopatrzenia powiatu kolneńskiego w wodę do celów komunalnych i przemysłowych. Zużycie wody w powiecie wynosi ok. 1599,3 dam 3 na rok z czego większość, tj. 1083,3 dam 3 (68 %) przypada na eksploatację sieci wodociągowej, 398 dam 3 (25%) zużywa przemysł, na potrzeby rolnictwa i leśnictwa zużywane jest 118 dam 3 (7,4%) (dane GUS, 2014). Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych systematycznie rośnie. Najwyższe zużycie wody z wodociągów jest w miastach i gminach: Kolno oraz Stawiski, najniższe zaś w gminie Turośl. Jednostka terytorialna Woda z wodociągów dostarczona do gospodarstw domowych [dam 3 ]- dane GUS Powiat kolneński 789,6 839,5 922,9 935,5 938,4 996 Kolno - miasto 264,2 253,1 256,9 245,9 236,6 236,1 Kolno gmina wiejska 187,8 209,6 225,5 235,5 227,5 237,7 17

18 Grabowo gmina wiejska 89,4 97,9 99,2 106,6 109,4 132,5 Mały Płock gmina wiejska 75,0 68,2 74,8 80,1 83,4 99,1 Stawiski gmina miejsko wiejska Stawiski - miasto w gminie miejsko-wiejskiej Stawiski - obszar wiejski w gminie miejsko-wiejskiej 159,0 184,3 242,9 247,4 262,2 258,0 44,2 45,6 53,0 51,7 54,5 51,8 114,8 138,7 189,9 199,7 207,7 206,2 Turośl gmina wiejska 14,2 17,4 23,6 20,0 19,3 32,6 Średnie zużycie wody z wodociągu na mieszkańca powiatu kolneńskiego w 2014 roku wynosiło 23,6 m 3. Monitoring wód podziemnych W ramach krajowej sieci monitoringu wód podziemnych, Wydzielenie Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) i przeprowadzenie wstępnej oceny ich stanu zostało dokonane w 2004 roku przez Państwowy Instytut Geologiczny (PIG). Państwowy Instytut Geologiczny, na zlecenie GIOŚ, prowadzi monitoring jakości wód podziemnych w sieci piezometrów wyznaczonych we wszystkich JCWPd. W 2009 i w 2011 roku badania prowadzone były w JCWPd zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu wód do 2015 roku. Na terenie województwa podlaskiego, nie wydzielono JCWPd zagrożonych nie osiągnięciem dobrego stanu ilościowego wód podziemnych do 2015 roku. W 2010 roku PIG przeprowadził badania stanu chemicznego w ramach monitoringu diagnostycznego w pozostałych JCWPd. Badania powtórnie wykonano w roku Monitoring diagnostyczny wód podziemnych na terenie powiatu kolneńskiego zrealizowany został w dwóch punktach pomiarowych: punkt nr 1675 leżący w Kolnie w granicach JCWPd nr 33 oraz punkt nr 132 leżący w m. Kozioł również w granicach JCWPd nr 33. Ocenę stanu chemicznego wody oparto na Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. Nr 143 poz. 896). Ujęcie w Kolnie zlokalizowane jest na terenie zabudowy miejskiej, zwartej, jest to studnia o głębokości stropu 25 m. Wodę w badanym punkcie pomiarowym zakwalifikowano do klasy III a więc do dobrego stanu chemicznego (klasa od I do III). Większość wskaźników mieściła się w I i II klasie czystości. Do klasy III kwalifikowało się wyłącznie stężenie tlenu rozpuszczonego. Drugie badanie dotyczyło wody z ujęcia zlokalizowanego w miejscowości Kozioł, na terenie zabudowy wiejskiej, o głębokości stropu 10 m. Woda pobrana z tego ujęcia charakteryzowała się dobrym stanem chemicznym. Wszystkie badane wskaźniki mieściły się w I i II klasie czystości, w tym związki organiczne nie przekraczały granicy I klasy czystości. Wyniki szczegółowe zawarte są na stronie WIOŚ Białystok: Publikacje Wody podziemne. WIOŚ nie dysponuje dotychczas badaniami PIG prowadzonymi w latach Powietrze 3.1 Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza Na terenie powiatu kolneńskiego przeważają niewielkie kotłownie indywidualnych użytkowników oraz kotłownie instytucji i zakładów rzemieślniczych, zasilane różnymi rodzajami paliwa (gaz, olej opałowy, drewno 18

19 oraz węgiel kamienny). Występują również nieliczne podmioty emitujące zanieczyszczenia z procesów technologicznych lakiernie, masarnie (komory wędzarnicze). Do największych obiektów emitujących zanieczyszczenia do powietrza należą: - Zakład Produkcji Mleczarskiej w Kolnie, wchodzący w skład Spółdzielni Mleczarskiej MLEKPOL w Grajewie, - Ciepłownia Miejska w Kolnie należąca do PECiGWŚ w Kolnie. Tabela poniżej przedstawia wielkości emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie kolneńskim w 2014r wg danych GUS: Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych w Mg/r dane GUS Jednostka terytorialna ogółem ogółem bez dwutlenku węgla Powiat kolneński woj. podlaskie W rozbiciu na poszczególne zanieczyszczenia: ogółem ogółem (bez CO 2) Emisja zanieczyszczeń gazowych w 2014 roku [ Mg/rok] niezorganizowana dwutlenek siarki tlenki azotu tlenek węgla dwutlenek węgla metan Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w Mg/r dane GUS Jednostka terytorialna ogółem w tym ze spalania paliw Powiat kolneński woj. podlaskie Emisja zanieczyszczeń z największych zakładów (szczególnie uciążliwych) w powiecie kolneńskim, na tle województwa podlaskiego, w 2014 roku była niewielka ok. 5% dla zanieczyszczeń pyłowych i ok. 2% dla zanieczyszczeń gazowych (bez dwutlenku węgla) dane GUS. Zanieczyszczenia pyłowe, zatrzymywane w urządzeniach do redukcji zanieczyszczeń, stanowiły w 2014 roku 67,2% ogółem zanieczyszczeń wytworzonych, natomiast brak jest redukcji zanieczyszczeń gazowych (źródło: dane GUS). Emisje zanieczyszczeń z zakładów, które przekazały dane za 2014 rok do Marszałka Województwa Podlaskiego: Emisja zanieczyszczeń w roku 2014 [ tony/rok] dane z bazy Marszałka Województwa Nazwa zakładu SO 2 NO 2 CO CO 2 pył Benzo(a)piren Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej i Gospodarki Wodno - Ściekowej w Kolnie 42,229 19, , , ,1 0, Spółdzielnia Mleczarska "MLEKPOL" w Grajewie (kotłownia ZPM w Kolnie) 55,293 22, , ,031 20,53 0,0107 Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko- Własnościowa w Stawiskach 0,838 0, , ,02 3,48 0, Suma: 98,360 41, , , ,11 0, Analiza zawartości bazy danych Marszałka Województwa wskazuje, że głównym źródłem zanieczyszczeń na terenie powiatu są: Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej i Gospodarki Wodno-Ściekowej w Kolnie oraz kotłownia ZPM w Kolnie Spółdzielni Mleczarskiej MLEKPOL" w Grajewie. Do substancji mających 19