Informacja. o stanie środowiska na terenie powiatu kolneńskiego za rok Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku

Transkrypt

1 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Łomży Dział Monitoringu Środowiska Łomża, ul. Akademicka 20 tel. (86) ; fax: ; lomza@wios.bialystok.pl Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu kolneńskiego za rok 2010 Łomża, listopad 2011

2 Spis treści: Wstęp Stan czystości i ochrona wód Presje- Źródła zanieczyszczenia wód Stan - Ocena jakości wód powierzchniowych Przeciwdziałania Działalnośd kontrolna Wody podziemne Powietrze Presje - Emisja zanieczyszczeo do powietrza Stan - Monitoring imisji Przeciwdziałania Działalnośd kontrolna Gospodarka odpadami Presje- Ilośd wytworzonych odpadów Stan - Składowiska odpadów Przeciwdziałania Promieniowanie elektromagnetyczne /PEM/ Presje Źródła emisji PEM Stan Pomiary kontrolne PEM Przeciwdziałania Hałas Hałas komunikacyjny Hałas przemysłowy Ochrona środowiska przed poważnymi awariami Działalnośd kontrolna WIOŚ

3 Charakterystyka powiatu dane GUS Powiat kolneoski, (pow. 939,73 km 3, zajmujący 4,66% woj. podlaskiego) leży w zachodniej części województwa podlaskiego, na terenie "Zielonych Płuc Polski". Pod względem geograficznym są to tereny położone na Wysoczyźnie Koleoskiej, która jest częścią Niziny Północnopodlaskiej. Przez powiat przebiegają ważne szlaki komunikacyjne. Gminę i miasto Stawiski przecina obciążona bardzo dużym ruchem tranzytowym droga krajowa nr 61 Warszawa-Łomża- Augustów, prowadząca do przejśd granicznych z Litwą. Przez miasto i gminę Kolno oraz gminę Mały Płock przebiega droga krajowa nr 63 Kolno - Pisz Węgorzewo, będąca szlakiem turystyki samochodowej wiodącym z centrum Polski na Pojezierze Mazurskie. Główny układ sieci hydrograficznej stanowi rzeka Pisa wraz ze swoimi największymi dopływami tj. Rybnicą, Rudną, Wincentą i Skrodą z Łabną i Dzierzbią oraz Kanał Turośl. Na terenie powiatu występuje zbiornik czwartorzędowych wód podziemnych zaliczany do głównych zbiorników wód podziemnych w Polsce, wymagający szczególnej ochrony. Jest to Sandr Kurpie pow. całkowita 2180 km 2, szacunkowe zasoby dyspozycyjne 300 tys. m 3 /d. Natomiast obszar Wysoczyzny Kolneoskiej zaliczony został do terenów o ograniczonych zasobach wód podziemnych. Z udokumentowanych złóż surowców mineralnych występują tu kruszywa naturalne, piaski i żwiry. W strukturze obszarowej największy odsetek zajmują gleby słabe V i VI klasy bonitacyjnej (29,8%). Użytki rolne stanowią 73,43% powierzchni ogólnej powiatu, z czego 62,5% to grunty orne. Na terenie powiatu położone są kompleksy leśne o powierzchni 179,72 km 2, co stanowi 17% pow. powiatu. Największe kompleksy leśne występują na terenie gminy Turośl, gdzie dominują lasy iglaste. Uwarunkowania naturalne powodują, że powiat kolneoski dzisiaj zalicza się do powiatów o najniższych dochodach i wydatkach na 1 mieszkaoca. Struktura administracyjna i ludnośd Powiat kolneoski podzielony jest administracyjnie na 5 gmin i wyodrębnione miasto Kolno. Na terenie powiatu znajdują się dwa miasta tj. Kolno (gmina miejska) i Stawiski (gmina miejsko-wiejska), 4 gminy wiejskie (Grabowo, Kolno, Mały Płock i Turośl) oraz 162 sołectwa. Największa z gmin w powiecie to gmina wiejska Kolno, a najmniejsza jest gmina Grabowo. Liczba ludności ogółem w roku 2010 wynosiła Tereny wiejskie zamieszkuje około 67 % mieszkaoców powiatu (26 014osób), natomiast w miastach mieszka pozostałe 33 % mieszkaoców ( osób). Gęstośd zaludnienia na terenie powiatu nie jest duża (41os. /km 2 ) i jest znacznie mniejsza niż średnia wojewódzka 59 os./km 2. Najmniejsze zasiedlenie jest na terenie gminy Turośl 25 os./km 2. Powiat kolneoski dane GUS, 2010 Jednostka terytorialna Powierzchnia [ km 2 ] Ludnośd *osoby+ Powiat kolneoski Kolno miasto (1) Grabowo gmina (2) Kolno gmina (2) Mały Płock gmina (2) Stawiski - gm. miejsko- wiejska(3) Stawiski - miasto(4) Stawiski - obszar wiejski(5) Turośl gmina (2)

4 Gospodarka Powiat kolneoski ma charakter typowo rolniczy. Większośd mieszkaoców utrzymuje się z pracy na roli. Dominują tu gospodarstwa indywidualne (4,4 tys. gospodarstw). Rolnicy specjalizują się w produkcji zbóż i ziemniaków oraz w hodowli bydła mlecznego. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi ponad 15 ha i jest jedną z najwyższych w województwie podlaskim. Warunki środowiska predysponują do rozwoju rolnictwa ekologicznego. Region posiada warunki do rozwoju przetwórstwa rolnego. W powiecie dominują niewielkie zakłady usługowo - handlowe. W sumie na tym obszarze funkcjonuje 2168 podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze regon, z których 107 należy do publicznego sektora własności, a znaczna większośd znajduje się w rękach prywatnych. Najwięcej podmiotów zarejestrowanych jest w mieście Kolno (963) i w gminie Kolno (360) (dane GUS,2009). Największe zakłady przemysłowe powiatu to: ZPM "Kurpianka" w Kolnie należący do SM MLEKPOL w Grajewie, Firma Prywatna "Koja" w Smolnikach, Zakład Przeróbki Drewna "Dastex" w Czerwonem, gm. Kolno oraz duże fermy drobiu w Wincentej i w Kolnie. Atrakcje przyrodnicze Obszar powiatu kolneoskiego odznacza się dużym stopniem naturalności szaty roślinnej, bioróżnorodnością, bogactwem flory i fauny. Tereny objęte różnymi formami ochrony prawnej zajmują ponad 22% całkowitej powierzchni powiatu (210 79,4 ha). Do największych należą : Rezerwat Ciemny Kąt 125 ha (gm. Turośl) i Rezerwat Dzierzbia -71 ha (gm. Stawiski). Projektowane są 2 rezerwaty: Dolina rzeki Rybnica i Jezioro Łacha. W powiecie występuje również 35 użytków ekologicznych (66,3 ha) i 43 pomniki przyrody. Zgodnie z tworzoną europejską siecią obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura ha z terenu Gminy Turośl i Gminy Kolno jest włączone w obszar Puszcza Piska. Ponadto znaczna, południowo-zachodnia częśd powiatu ( ha) objęta jest Obszarem Chronionego Krajobrazu Równiny Kurpiowskiej i Doliny Dolnej Narwi. Obszar ten, o powierzchni obejmującej ha (20879 ha na terenie powiatu kolneoskiego), obejmuje zachodnią częśd Doliny Dolnej Narwi oraz rozciągającą się od niej na północ częśd rozległej Równiny Kurpiowskiej. Od wschodu graniczy z Wysoczyzną Kolneoską i Parkiem Krajobrazowym Doliny Narwi, zaś od zachodu dochodzi do granicy województwa podlaskiego. Dolina Narwi na tym obszarze charakteryzuje się stromymi zboczami. Można w niej wydzielid dwa poziomy: zalewowy łąkowy i piaszczysty z wydmami, najczęściej zalesiony. Równina Kurpiowska to rozległy sandr na południowym przedpolu Pojezierza Mazurskiego, poprzecinany dolinami niewielkich rzek. Jej płaski, równinny krajobraz urozmaicają wydmowe wzgórza. Najliczniej występują w międzyrzeczach Pisy, Szkwy i Rozogi, gdzie teren wznosi się m n.p.m. i opada łagodnie w kierunku południowym. Doliny rzek są tu płaskie, szerokie, a w ich obrębie dominują łąki kośne i pastwiska. Melioracji uniknęła tylko dolina Pisy, zachowując naturalny charakter rzeki nizinnej z licznymi meandrami i starorzeczami. Wzdłuż Pisy ciągną się lasy i otwarte, podmokłe terasy zalewowe, wykorzystywane głównie jako łąki. Równinę Kurpiowską porastała pierwotnie Puszcza Zielona (Kurpiowska). Obecnie, lasy nie stanowią już zwartego kompleksu jak kiedyś, lecz są porozcinane siecią pól, łąk i dolin rzecznych. Na omawianym OCK lasy dominują powierzchniowo, zajmując ponad ha. Płynąca przez obszary rolniczo-leśne rzeka Pisa, z licznymi zakolami, starorzeczami i wydmowymi wyspami jest znanym, turystycznym szlakiem wodnym łączącym Jeziora Mazurskie z Narwią. "Mokradła Kolneoskie i Kurpiowskie" to obszar Natura 2000 PLH specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) obejmujący 1446,6 ha o charakterze dyspersyjnym, obejmujący 15 rozrzuconych po Wysoczyźnie Kolneoskiej i Równinie Kurpiowskiej obiektów o charakterze mokradłowym, wśród których znajdują się: fragment doliny rzeki Rybnicy, trzy niewielkie jeziora dystroficzne oraz kilkanaście zagłębieo wypełnionych torfami przejściowymi i wysokimi. Najcenniejszym obiektem na terenie całego obszaru jest pełniąca funkcję ważnego korytarza ekologicznego dolina rzeki Rybnicy. Jej szczególną cechą jest meandrujące, nieregulowane koryto, miejscami rozgałęziające się na kilka odnóg, powiązanych ze sobą siecią drobnych, anastomozujących połączeo i kanałów. Występują tu także zakola i starorzecza z otwartą tonią wodną lub porośnięte helofitami. Wysoki, utrzymujący się cały sezon poziom wody w dolinie warunkuje bardzo dobre uwilgotnienie zalegających tu złóż organicznych. 4

5 dam3 1. Stan czystości i ochrona wód 1.1. Presje - Źródła zanieczyszczeo wód Dominujące presje wywierane przez człowieka na środowisko wodne to: - pobór wód na różne cele; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeo wraz ze ściekami komunalnymi, przemysłowymi oraz wodami pochłodniczymi; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeo ze źródeł rolniczych (nieprawidłowe nawożenie, brak skanalizowania terenów wiejskich, hodowlane fermy wielkotowarowe); - zmiany morfologiczne i hydrologiczne wynikające z inwestycji w dziedzinie regulacji rzek (melioracje), czy energetyki. Pobór i zużycie wody W 2010 roku w powiecie kolneoskim pobrano na potrzeby gospodarki narodowej i ludności 1448,4 dam 3 wody (dane GUS). W minionym 10-leciu, pobór wody nieznacznie wzrastał. W 2010 roku najwięcej wody w powiecie zużyto na eksploatację sieci wodociągowej (922,4 dam3), prawie o połowę mniej wody zużyto w przemyśle (439 dam3). Zużycie wody w rolnictwie i leśnictwie było w 2010 roku niewielkie (87 dam 3 ) i znacznie się wahało w kolejnych latach. Zużycie wody w powiecie kolneńskim w latach dane GUS 1800,0 1600,0 1400,0 1200,0 1000,0 800,0 600,0 400,0 200,0 0, ogółem przemysł rolnictwo i leśnictwo eksploatacja sieci wodociągowej Najwyższe zużycie wody na cele przemysłowe i eksploatację sieci wodociągowej występowało w samym Kolnie, gdzie sied wodociągowa i przemysł są najlepiej rozwinięte, w stosunku do pozostałych miejscowości powiatu. Stanowiły one odpowiednio 100% (przemysł) i 35% (eksploatacja sieci) zużycia w całym powiecie kolneoskim. Na cele rolnicze i leśne w 2010 roku najwyższe było zużycie wody w gminie Turośl (72dam3). 5

6 Jednostka terytorialna ogółem przemysł rolnictwo i leśnictwo eksploatacja sieci wodociągowej Powiat kolneoski 1448, ,4 Kolno (1) 760, ,2 Grabowo (2) 98, ,5 Kolno (2) 225, ,4 Mały Płock (2) 74, ,6 Stawiski (3) 199, ,1 Stawiski - miasto (4) 58, ,3 Stawiski - obszar wiejski (5) 140, ,8 Turośl (2) 90, ,6 km 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 Zagadnienia związane z zaopatrzeniem w wodę realizowane indywidualnie poszczególne są przez jednostki samorządu lokalnego z ujęd głębinowych poprzez lokalną, najczęściej gminną sied wodociągową. W okresie minionego 10-lecia długośd sieci wodociągowej systematycznie rosła i w 2010 roku wynosiła 446,1 km. Najdłuższą sied posiada gmina Kolno, a najkrótszą, zaledwie 5,9 km gmina Turośl. Jednostka terytorialna Długość sieci wodociągowej w pow. kolneńskim - dane GUS w odociągi Wodociągi - długośd czynnej sieci rozdzielczej w km dane GUS Powiat kolneoski 287,1 311,7 358,0 374,3 375,3 410,7 446,1 Kolno (1) 23,4 23,7 23,8 23,8 23,8 23,8 24,4 Grabowo (2) 41,8 59,1 78,5 82,4 82,4 82,4 82,4 Kolno (2) 89,5 96,5 114,4 114,4 114,4 147,5 159,1 Mały Płock (2) 50,1 50,1 50,1 62,5 62,5 62,8 85,8 Stawiski (3) 77,6 77,6 86,5 86,5 86,5 88,5 88,5 Stawiski - miasto (4) 10,1 10,1 10,1 10,1 10,1 11,5 11,5 Stawiski - obszar wiejski (5) 67,5 67,5 76,4 76,4 76,4 77,0 77,0 Turośl (2) 4,7 4,7 4,7 4,7 5,7 5,7 5,9 Według danych GUS w 2009 roku (brak danych za rok 2010) tylko 65,7 % ludności powiatu miało dostęp do czynnej sieci wodociągowej. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkaoców, najwięcej osób korzysta z wodociągów w Kolnie (98,9%), nieco mniej gminie Stawiski (73,5%) i w gminie Kolno (60,6%). Tylko niewiele ponad 50% mieszkaoców ma dostęp do wodociągów w gminach: Grabowo (55,3%) i Mały Płock (53,7%), a najmniej korzysta z wodociągu ludnośd w gminie Turośl - 12,8%. 6

7 dam3 dam3 Jednostka terytorialna Ludnośd korzystająca z sieci wodociągowej w osobach - dane GUS Powiat kolneoski Kolno - miasto Grabowo - gmina Kolno - gmina Mały Płock - gmina Stawiski miasto i gmina Stawiski - miasto Stawiski - obszar wiejski Turośl - gmina Emisja ścieków 800,0 700,0 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 Ścieki odprowadzane do wód i oczyszczane w pow. kolneńskim - dane GUS W 2010r. z terenu powiatu kolneoskiego odprowadzono do wód lub do ziemi łącznie 723 dam 3 ścieków komunalnych i przemysłowych wymagających oczyszczenia, z czego 100% oczyszczono (GUS,2010). ścieki odprowadzane ogółem ścieki oczyszczane razem Ścieki przemysłowe i komunalne wymagające oczyszczenia, odprowadzane do wód lub do ziemi w pow. kolneńskim w latach dane GUS ocz. mechanicznie ocz. biologicznie ocz. z podw. us. biogenów nieoczyszczane Wszystkie ścieki oczyszczane są sposobem biologicznym, a 34% jest oczyszczane z podwyższonym usuwaniem biogenów (związków azotu i fosforu), co przyczynia się do ograniczenia antropopresji na środowisko wodne. Dotyczy to oczywiście tylko terenów skanalizowanych. Długość sieci kanalizacyjnej w pow. kolneńskim - dane GUS W powiecie kolneoskim sied kanalizacyjna jest niestety km 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0, kanalizacja 7 znacznie krótsza od sieci wodociągowej. Od lat kanalizacja jest rozbudowywana bardzo powoli. Jej długośd w 2010 roku wyniosła zaledwie 32,4 km.

8 Najdłuższą sied kanalizacyjną w powiecie mają miasta: Kolno i Stawiski, natomiast gmina wiejska Kolno jest całkowicie nieskanalizowana. Kanalizacja - długośd czynnej sieci kanalizacyjnej w km - dane GUS Jednostka terytorialna Powiat kolneoski 26,2 32,7 33,0 33,0 32,0 32,4 32,4 Kolno (1) 9,2 9,9 10,2 10,2 10,2 10,2 10,2 Grabowo (2) 5,2 5,2 5,2 5,2 5,2 5,2 5,2 Kolno (2) 1,0 1,0 1,0 1,0 0,0 0,0 0,0 Mały Płock (2) 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 Stawiski (3) 9,6 9,6 9,6 9,6 9,6 10,0 10,0 Stawiski - miasto (4) 9,6 9,6 9,6 9,6 9,6 10,0 10,0 Turośl (2) 0,0 5,8 5,8 5,8 5,8 5,8 5,8 Stawiski - obszar wiejski Stawiski - miasto Stawiski -miasto i gmina Mały Płock-gmina Powiat kolneński Sieć w odociągow a i kanalizacyjna [km] w pow. kolneńskim w 2010r. - GUS Turośl-gmina Kolno-gmina Grabowo-gmina Kolno-miasto 0,0 100,0 200,0 300,0 400,0 500,0 w odociągi kmkanalizacja Kanalizacja obsługuje zaledwie 25,9% mieszkaoców powiatu kolneoskiego i są to głównie mieszkaocy Kolna i Stawisk. (dane GUS za 2009r.- brak danych za 2010r.). Kanalizacja - ludnośd korzystająca z sieci kanalizacyjnej w osobach dane GUS Jednostka terytorialna Powiat kolneoski Kolno (1) Grabowo (2) Kolno (2) Mały Płock (2) Stawiski (3) Stawiski - miasto (4) Stawiski - obszar wiejski (5) Turośl (2) Wszystkie miejscowości gminne w powiecie kolneoskim posiadają oczyszczalnie ścieków. Jednak ze względu na słabo rozbudowaną sied kanalizacyjną, głównie na terenach wiejskich, znaczna ilośd ścieków gromadzona jest w nie zawsze dokładnie uszczelnionych lub wcale nieuszczelnionych szambach. Ponadto cześd 8

9 nieczystości wywożona jest na łąki, pola lub wylewana do rowów, skąd trafia do środowiska wodnego przyczyniając się często do wzrostu zagrożenia sanitarnego, wywołanego obecnością w wodzie mikroflory jelitowej świadczącej o kontakcie wody z fekaliami lub ściekami. W 2010 roku, wg danych GUS, w powiecie kolneoskim funkcjonowało 6 oczyszczalni w tym: 5 oczyszczalni ścieków komunalnych i 1 przemysłowa. Łączna przepustowośd oczyszczalni komunalnych i przemysłowych w 2010 roku wyniosła m 3 /dobę, z czego 74% stanowiła przepustowośd 2 oczyszczalni zlokalizowanych na terenie Kolna (GUS,2010). Wszystkie oczyszczalnie to oczyszczalnie mechaniczno biologiczne, w tym oczyszczalnia komunalna w Kolnie posiada podwyższony stopieo usuwania substancji biogennych. Wszystkie oczyszczalnie odprowadzają ścieki do wód powierzchniowych. Odbiornikiem największej ilości ścieków w powiecie jest rzeka Łabna. Zestawienie oczyszczalni wraz z wynikami prowadzonych w 2010roku kontroli zawiera podrozdział Przeciwdziałania działalnośd kontrolna ). Jednostka terytorialna Ludnośd obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków - dane GUS Powiat kolneoski Kolno -miasto Grabowo - gmina Mały Płock - gmina Stawiski - miasto Turośl - gmina % ścieków komunalnych oczyszczonych w powiecie kolneoskim odprowadza do Łabny oczyszczalnia miejska w Kolnie, około 29% odprowadzają 2 oczyszczalnie komunalne położone w zlewni Skrody: w Grabowie i Stawiskach, a pozostałe niecałe 6% odprowadzają łącznie 2 mniejsze oczyszczalnie komunalne o niedużej przepustowości - oczyszczalnia w Małym Płocku (do rzeki Cetny) i w Turośli (do Kanału Turośl). Jednostka terytorialna Ścieki komunalne w 2010 roku w dam 3 /rok- dane GUS odprowadzane ogółem oczyszczane łącznie z wodami infiltracyjnymi i ściekami dowożonymi oczyszczane razem Powiat kolneoski 382, Kolno - miasto 246, Grabowo - gmina 30, Mały Płock - gmina 7, Stawiski - miasto 83, Turośl - gmina 15,

10 Ładunki zanieczyszczeo odprowadzane ze ściekami komunalnymi do wód powierzchniowych są znaczne i w Ładunki zanieczyszczeń w ściekach komunalnych odprow adzanych w pow. kolneńskim do w ód pow ierzchniow ych [kg/r] - dane GUS minionym okresie utrzymują się na podobnym poziomie, z wyjątkiem dużych bardzo ładunków stwierdzonych w 2001 roku. Przeważający procent zanieczyszczeo trafił do rzeki Łabny ze ściekami odprowadzanymi oczyszczalni miejskiej w Kolnie. Ładunki odprowadzone z tej oczyszczalni stanowiły, w ogólnym ładunku odprowadzonym ze ściekami komunalnymi w powiecie : 70% w zakresie BZT 5, 56 % w zakresie ChZT i 69% w zakresie zawiesiny (dane GUS za 2009, brak danych za 2010r.). BZT5 ChZT zaw iesina z Ładunki zanieczyszczeo w ściekach komunalnych po oczyszczeniu w 2009r. - dane GUS Jednostka terytorialna BZT5 ChZT zawiesina [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] Powiat kolneoski Kolno - miasto Grabowo - gmina Mały Płock - gmina Stawiski - miasto Ładunki zanieczyszczeń biogennych w ściekach komunalnych odprow adzanych w pow. kolneńskim do w ód pow ierzchniow ych [kg/r] - dane GUS azot ogólny fosfor ogólny Do rzek trafia również znaczny związków ładunek biogennych, głównie związków azotu. Widoczne na wykresie ładunki stężeo azotu i fosforu pokazują dane tylko z oczyszczalni komunalnej w Kolnie. Na skutek zwolnienia oczyszczalni od roku 2005 z badania tych związków w oczyszczanych ściekach, w powiecie prawnego mniejszych kolneoskim obowiązek badania związków biogennych ma tylko oczyszczalnia komunalna w Kolnie. Taki zapis prawny spowodował zaprzestanie przez zarządzających mniejszymi oczyszczalniami strącania w oczyszczanych ściekach 10

11 związków biogennych. Może się to odbid bardzo niekorzystnie na jakości wód do których ścieki oczyszczane są odprowadzane, szczególnie w przypadku jeżeli odbiornikiem ścieków są cieki o niewielkim przepływie. Prowadzona w poprzednich latach polityka ochrony wód poprzez nakładanie na oczyszczalnie obowiązku redukcji biogenów zaowocowała wyraźnym spadkiem stężeo, głównie związków fosforu, we wszystkich badanych przez WIOŚ rzekach. Przez wiele lat fosforany były jednym z głównych wskaźników obniżających jakośd wód do wartości pozaklasowych, ostatnio ich stężenia przeważnie nie przekraczają granic I i II klasy czystości. Niestety obowiązujące obecnie regulacje prawne, w tym również samokontrola podmiotów emitujących zanieczyszczenia do środowiska, mogą doprowadzid do powrotu problemu z utrzymaniem dobrej jakości wód. Ilośd ścieków przemysłowych odprowadzanych i oczyszczanych w powiecie kolneoskim w ostatnich latach systematycznie wzrasta. W roku 2010 odprowadzonych było 432 dam 3 (GUS,2010). Oczyszczono 367 dam 3. Pozostałe 65 dam 3 to wody chłodnicze nie wymagające oczyszczania. Ujęte w ewidencji GUS ścieki przemysłowe na terenie powiatu powstają w 100% w Kolnie i są oczyszczane z biologicznie. Jednostka terytorialna Ścieki przemysłowe oczyszczane razem w dam 3 - dane GUS Powiat kolneoski Kolno - miasto Wzrastają również ładunki zanieczyszczeo odprowadzane do Łabny ze ściekami przemysłowymi, głównie w zakresie ChZT i azotu ogólnego. (GUS,2010). W latach bardzo wysokie były odprowadzane do wód ładunki jonów chlorków i siarczanów. Jednostka terytorialna BZT 5 ChZT zawiesina azot ogólny fosfor ogólny chlorki i siarczany [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] Powiat kolneoski Kolno - miasto Ładunki zanieczyszczeń w ściekach przemysłow ych odprow adzanych w pow. kolneńskim do w ód pow ierzchniow ych [kg/r] - dane GUS Od roku 2004 można zauważyd ciągły wzrost ładunku zanieczyszczeo w zakresie chemicznego zapotrzebowania tlenu BZT5 ChZT zaw iesina 11

12 tony Ładunki zanieczyszczeń biogennych w ściekach przemysłow ych odprow adzanych w pow. kolneńskim do w ód pow ierzchniow ych [kg/r] - dane GUS Wyraźnie wzrasta również w odprowadzanych do wód ściekach przemysłowych ładunek azotu ogólnego azot ogólny fosfor ogólny Ładunki siarczanów i chlorków odprow adzane w pow. kolneńskim do wód powierzchniowych [kg/r] - dane GUS Od roku 2008 do wód powierzchniowych w powiecie kolneoskim odprowadzany jest bardzo duży ładunek siarczanów i chlorków. suma jonów chlorków i sarczanów Osady ściekowe Osady ściekowe wytworzone w oczyszczalniach na terenie pow. kolneńskiego - dane GUS oczyszczalnie przemysłowe oczczyszczalnie komunalne Niekorzystnym ubocznym zjawiskiem związanym z procesem oczyszczania ścieków jest powstawanie na oczyszczalniach osadów ściekowych. W powiecie kolneoskim w ostatnich latach zmalała ilośd osadów z oczyszczalni przemysłowych, natomiast ilośd osadów na oczyszczalniach komunalnych od 2005 roku utrzymuje się na podobnym poziomie. W 2009 roku było to 238 ton osadów z oczyszczalni komunalnych, z czego 80% powstało na oczyszczalni komunalnej w Kolnie (brak danych GUS za 2010). Z kontroli przeprowadzonej za rok 2010 na oczyszczalni miejskiej w Kolnie 12

13 wynika, że osady ściekowe są kompostowane, wytworzony kompost będzie magazynowany czasowo na terenie oczyszczalni ścieków (max. do 12 miesięcy), a następnie, po uprzednich badaniach, będzie przekazywany rolnikom do nawożenia gleby. Osady z pozostałych oczyszczalni : 11 ton osadów wykorzystano w rolnictwie, a 24 tony składowano. Na oczyszczalni przemysłowej powstało łącznie 188 ton osadów. Osady z tej oczyszczalni w większości wykorzystane zostały w rolnictwie (171 ton), a tylko 17 ton było czasowo magazynowane. (GUS,2010). Osady ściekowe z oczyszczalni komunalnych ogółem w Mg- dane GUS Jednostka terytorialna Powiat kolneoski bd Kolno -miasto bd Grabowo - gmina bd Mały Płock - gmina bd Stawiski - miasto bd Turośl - gmina bd Osady ściekowe z oczyszczalni przemysłowych ogółem w Mg- dane GUS Powiat kolneoski Kolno - miasto Poza oczyszczalniami w powiecie kolneoskim nie ma punktowych zrzutów zanieczyszczeo. Niekorzystny wpływ na jakośd wód w rzekach może mied jednak intensywna hodowla bydła mlecznego w ich zlewniach. W celu zabezpieczenia przed negatywnym oddziaływaniem wiele gospodarstw, w wyniku programów współfinansowanych przez Unię Europejską, posiada zainstalowane przy oborach zbiorniki na gnojowicę i płyty obornikowe. Mimo to, w okresie pozawegetacyjnym, w dalszym ciągu gnojowica jest wylewana na łąki i pola Stan Ocena jakości wód powierzchniowych Cieki płynące na terenie powiatu kolneoskiego to głównie Pisa i jej największe dopływy Skroda oraz Kanał Turośl. Największym ciekiem wodnym powiatu jest Pisa. Jest ona prawostronnym dopływem Narwi III-rzędu, leżącym w dorzeczu Wisły. Długośd całkowita rzeki wynosi 142,2 km (łącznie ze szlakiem żeglownym Wielkich Jezior Mazurskich), w tym 50,8 km dolnego odcinka znajduje się na terenie woj. podlaskiego. Powierzchnia całkowita zlewni rzeki wynosi 4499,8 km 2. Pisa jest odbiornikiem ścieków komunalnych i przemysłowych z Pisza oraz spływów zanieczyszczeo z terenów wykorzystywanych rolniczo i turystycznie. Na terenie woj. podlaskiego nie ma bezpośrednich zrzutów zanieczyszczeo do Pisy. Główne miejscowości, które oddziaływują na czystośd wód powierzchniowych poprzez zrzut ścieków z oczyszczalni to Kolno do Łabny, Stawiski do Skrody, Grabowo do Dzierzbi, Turośl do Kanału Turośl i Mały Płock do Cetny dopływu Narwi. Na terenie powiatu brak jest naturalnych zbiorników wód powierzchniowych. Ramowa Dyrektywa Wodna, która określa zasady gospodarowania wodą w Unii Europejskiej stanowi, że do 2015 roku powinien byd osiągnięty dobry stan dla wszystkich części wód. W związku z wprowadzeniem w 2008 roku przepisów prawnych mających na celu dostosowanie prawodawstwa polskiego do wymogów Unii Europejskiej, zasady badao i oceny jakości wód powierzchniowych uległy istotnej zmianie. 13

14 Stan wód powierzchniowych ocenia się, porównując wyniki monitoringu z kryteriami wyrażonymi jako wartości graniczne wskaźników jakości wody. Zawierają je niżej wymienione główne przepisy prawne wg których dokonano oceny za rok 2010: Ogólna klasyfikacja wód Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. nr 162 poz ) Rozporządzenie to dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 2000//60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.Urz.. WE L 327 z , str.1) Ocena przydatności do bytowania ryb Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002r. w sprawie wymagao, jakim powinny odpowiadad wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455). Ocena wrażliwości wód na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych i podatności na eutrofizację Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U. Nr 241 poz. 2093). Obecnie obowiązujące regulacje prawne zmieniają podejście do oceny jakości wód. Punkty monitoringowe ustanawiane są na zamknięciach jednostek, wyznaczonych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, zwanych Jednolitymi Częściami Wód (JCW). Monitoring JCW prowadzi się w sposób umożliwiający ocenę ich stanu oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności elementów jakości i parametrów wskaźnikowych dla elementów biologicznych, hydromorfologicznych, fizykochemicznych i chemicznych. W 2010 roku, na terenie powiatu kolneoskiego, badaniami w ramach monitoringu wód powierzchniowych objęto: - Łabnę w punkcie pomiarowo-kontrolnym Pastorczyk zlokalizowanym na odcinku przyujściowym; - Pisę na odcinku ujściowym do Narwi, w punkcie Morgowniki. Określenie jakości wody w tym punkcie (leżącym terenie pow. łomżyoskiego) odnosi się, zgodnie z nowymi przepisami, do całej jednolitej części wód (JCW), w znacznej mierze leżącej na terenie powiatu kolneoskiego. - W 2010 roku nie badano jakości wody w Kanale Turośl. 14

15 Łabna - prawostronny dopływ Skrody, jest jednym z większych jej dopływów. Uchodzi na 17,4 km jej biegu. Długośd rzeki wynosi 12,7 km, a powierzchnia zlewni równa jest 60,84 km 2. Średnia szerokośd koryta wynosi 1,3m. Łabna jest rzeką w całości uregulowaną. Jest ona odbiornikiem oczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych z Kolna. Ocena jakości wód Łabny ppk Pastorczyk ujście do Skrody Ocena stanu ekologicznego. W 2010 roku ocenę biologiczną przeprowadzono na podstawie wartości indeksu okrzemkowego wskaźnika fitobentosu. Wartośd tego wskaźnika, podobnie jak w 2009 roku, kwalifikowała wodę do IV klasy czystości. W 2009 roku w granicach określonego rozporządzeniem stanu dobrego wód mieściły się wszystkie badane wskaźniki fizykochemiczne. W 2010 roku jakośd wody uległa pogorszeniu i poniżej dopuszczalnej dla dobrego stanu wód klasyfikacji znalazły się 3 parametry: tlen rozpuszczony, azot Kjeldahla i fosfor ogólny. Nie pogorszyły się natomiast wskaźniki określane jako szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego w tym m.in. metale ciężkie. Stan ekologiczny wody oceniono ponownie, podobnie jak w 2009 roku, jako słaby. Ocena podatności na eutrofizację ze źródeł komunalnych przeprowadzona na podstawie badao za lata wykazała przekroczenia wartości granicznych dla 4 wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji wód powierzchniowych tj. wskaźnika okrzemkowego, azotu Kjeldahla, fosforu ogólnego i fosforanów. Stan sanitarny rzeki był zdecydowanie gorszy jak w roku Średnioroczna ilośd bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 1152 (w roku ). Łabna z roku na rok posiada lepsze parametry czystości. Wynika to z dobrego funkcjonowania oczyszczalni: komunalnej i mleczarskiej w Kolnie oraz ze zdolności rzeki do samooczyszczania się. W 2009 roku po raz pierwszy nie notowano w rzece przekroczeo dopuszczalnych stężeo tlenu rozpuszczonego i fosforu ogólnego. Niestety w 2010 roku stężenia tych wskaźników ponownie wzrosły, obniżając klasyfikację wody. Pozostałe badane wskaźniki zanieczyszczeo mieściły się w I i II klasie czystości. Dużą różnicę, w stosunku do lat ubiegłych, można zauważyd w zakresie stężeo azotu Kjeldahla. Podczas, gdy w roku 2002 aż 11 wyników mieściło się w zakresie 24,5 10,2 mg N/l, to już w roku 2005 najwyższym zanotowanym wynikiem była wartośd 9,67 mg N/l, w roku 2006 maksymalna wartośd zmalała do 3,6 mg N/l, a w latach 2008 i 2009 do 1,8 mg N/l. W 2010 roku wartośd tego wskaźnika ponownie wzrosła do 3,6 mg N/l. Była to jednak wartośd maksymalna i notowana tylko 1 raz w roku. O nagromadzeniu, w latach poprzedzających uruchomienie oczyszczalni, znacznej ilości zanieczyszczeo (Łabna należała do najbardziej zanieczyszczonych rzek w woj. podlaskim) świadczą jeszcze niekorzystne wartości badanych wskaźników biologicznych. Wskaźniki te należą do wskaźników pokazujących długofalowy stan czystości wody. Rzeka Pisa punkt w m. Morgowniki Pisa w Morgownikach, badana w ramach monitoringu operacyjnego objęta była w 2010 roku skróconym zakresem badao. Na podstawie uzyskanych wyników przeprowadzono tylko ocenę stanu chemicznego rzeki. Ocena jakości wód Pisy w m. Morgowniki Ocena stanu ekologicznego w 2010 roku nie była wykonywana. W 2009 roku Makrofitowy Indeks Rzeczny MIR mieścił się w II klasie czystości co wskazało dobry stan wód w JCW. W granicach określonego 15

16 rozporządzeniem stanu dobrego wód mieściła się większośd badanych wskaźników fizykochemicznych. Poniżej wartości wyznaczonej dla stanu dobrego wody wykraczała tylko wartośd indeksu fenolowego, co zadecydowało o umiarkowanej ocenie stanu ekologicznego. Ocena stanu chemicznego W roku 2009 stan chemiczny oceniono poniżej stanu dobrego ze względu na przekroczenia w zakresie sumy stężeo benzo(g,h,i)perylenu i indeno (1,2,3-cd) pirenu, wskaźników z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych /WWA/. Badania w zakresie tych wskaźników wykonano powtórnie w 2010 roku. Mimo sporadycznie pojawiających się wysokich stężeo tych wskaźników, wartośd średnioroczna pozwoliła zakwalifikowad stan chemiczny jako dobry. Ocena podatności na eutrofizację ze źródeł komunalnych przeprowadzona na podstawie badao za rok 2008 i 2009 nie wykazała przekroczeo wartości granicznych dla żadnego ze wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji wód powierzchniowych. Wynika z tego, że Pisa na odcinku od Turośli do ujścia, jako jedna z niewielu rzek w województwie podlaskim, nie wykazuje podatności na eutrofizację komunalną. Powyżej ujścia Kanału Turośl rzeka jest niestety zaliczana do zeutrofizowanych. Stan sanitarny rzeki w 2010 roku nie był badany. W 2009 roku stan sanitarny rzeki był dośd dobry, średnia roczna ilośd bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 553. Dwa razy w roku (styczeo, marzec) zdarzyły się jednak bardzo wysokie wskaźniki ilości bakterii grupy coli typu fekalnego i ogólnej liczby bakterii coli. Kanał Turośl punkt w m. Potasie ocena za rok 2009, w 2010 roku rzeka nie była badana Turośl, jest prawostronnym dopływem Pisy, IV-rzędu, uchodzącym do niej na 34,1 km jej biegu. Długośd całkowita wynosi 29,6 km. Większe dopływy to Dopływ w m. Leman i Rudna. Na przeważającej długości rzeka została uregulowana i jest określana jako Kanał Turośl. Gospodarka wodna kanału jest regulowana systemem jazów i zastawek, co powoduje duże wahania poziomu wody. Do Kanału Turośl, rowem melioracyjnym, odprowadzane są ścieki z oczyszczalni gminnej w Turośli. Ponadto gęstym systemem rowów melioracyjnych mogą przedostawad się do kanału zanieczyszczenia z pastwisk. W zlewni kanału prowadzona jest bardzo intensywna hodowla bydła mlecznego. Ocena jakości wód Turośli ppk Potasie Ocena stanu ekologicznego. W 2009 roku Makrofitowy Indeks Rzeczny MIR mieścił się w II klasie czystości co wskazało dobry stan wód w JCW. W granicach określonego rozporządzeniem stanu dobrego wód mieściła się większośd badanych wskaźników fizykochemicznych. Poniżej wartości wyznaczonej dla stanu dobrego wody wykraczało tylko, podobnie jak w 2008 roku, stężenie ogólnego węgla organicznego. Wskaźnik ten zadecydował o umiarkowanej ocenie stanu ekologicznego. Ocena przydatności do bytowania ryb. W 2009 roku rzeka nie była wyznaczona przez RZGW Warszawa do badania ze względu na przydatnośd do bytowania ryb. Ocena podatności na eutrofizację nie wykazała przekroczenia wartości granicznej żadnego wskaźnika eutrofizacji. Stan sanitarny rzeki był dobry, średnia ilośd bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 295. Wnioski: 1. Stan ekologiczny ujściowego odcinka Łabny oceniono jako słaby w 5 stopniowej skali tj. od stanu bardzo dobrego przez dobry, umiarkowany, słaby do złego. O obniżeniu klasyfikacji zadecydowały podwyższone stężenia wskaźników biologicznych i fizykochemicznych. Mimo niskiej klasyfikacji ogólnej stan czystości Łabny poniżej Kolna poprawia się, co można obserwowad po wyraźnie obniżających się 16

17 średniorocznych i maksymalnych stężeniach wskaźników zanieczyszczeo fizykochemicznych. Wskaźniki biologiczne, będące wskaźnikami zanieczyszczenia długookresowego, kwalifikowały jednak jeszcze rzekę do słabego stanu ekologicznego. 2. Badania stanu chemicznego przeprowadzone w Morgownikach na Pisie po raz kolejny (poprzednio w latach ), po raz pierwszy nie wykazały podwyższonych wartości 2 wskaźników z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, co w latach poprzednich wpływało na złą ocenę jakości chemicznej wody. Stan chemiczny oceniono jako dobry. 3. Ocena eutrofizacji ze źródeł komunalnych przeprowadzona za lata wykazała, że tylko odcinek ujściowy Pisy nie jest podatny na eutrofizację. Natomiast Łabna i Turośl wykazują podatnośd na eutrofizację. 4. W 2010 roku nie stwierdzono przypadków zdarzeo o charakterze poważnych awarii powodujących zanieczyszczenie wód badanych rzek Przeciwdziałania Działalność kontrolna Rozporządzenie Ministra Środowiska z 22 lipca 2006r w sprawie warunków, jakie należy spełnid przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. nr 137, poz. 984, z późn. zmian.) określa częstotliwośd poboru prób ścieków do badao i ich parametry. Inspektorzy WIOŚ w czasie kontroli prowadzą analizę wyników badania ścieków przedstawioną przez zarządzającego oczyszczalnią i na tej podstawie określają czy warunki pozwolenia w zakresie ilości i jakości ścieków zostały dotrzymane. W powiecie kolneoskim wszystkie ośrodki miejskie i gminne wyposażone są w mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie ścieków. Oczyszczalnie posiada również największy zakład przemysłowy funkcjonujący na terenie powiatu tj. Zakład Mleczarski KURPIANKA w Kolnie. 17

18 Wykaz źródeł zanieczyszczeo na terenie powiatu kolneoskiego wg danych za 2010 rok. Lp Miejscowośd, nazwa zakładu Typ oczyszczalni m. Kolno (odbiornik bezpośredni rz. Łabna 1 Spółdzielnia Mleczarska MLEKPOL w Grajewie Zakład Produkcji Mleczarskiej KURPIANKA w Kolnie mechaniczno-biologiczna, osad czynny, stawy biologiczne 2 Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej i Gospodarki Wodno- Ściekowej Sp. z o.o. w Kolnie mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym, komorą denitryfikacji i nitryfikacji, zbiornik PIX, symultaniczna stabilizacja osadu m. Grabowo (odbiornik bezpośredni rz. Muzga dopływ Skrody) 3 Oczyszczalnia gminna mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym, układ do dawkowania PIX( w związku z nie normowaniem wskaźnika zanieczyszczeo fosforu ogólnego stacja dozowania PIX została wyłączona. układ do mechanicznego odwadniania osadu typu DRAIMAD m. Stawiski (odbiornik bezpośredni rz. Dzierzbia) 4 Oczyszczalnia miejska - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym typu EKOBLOK 500, komora defosfatacji i komora nitryfikacji, stawy hydrobotaniczne, laguna Uwagi Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie zintegrowane ważne do r. W czerwcu 2010 roku dokonano kontroli przestrzegania pozwoleo wodnoprawnych oraz wymagao Dyrektywy Rady 91/271/EWG w zakładach przemysłu rolno-spożywczego. Kontrolą objęto okres lat Stwierdzono, że w kontrolowanym okresie zakład wykonał wymaganą ilośd badao ścieków odprowadzanych z oczyszczalni, wyniki badao odprowadzanych ścieków spełniały warunki zawarte w art. 147a Prawa ochrony środowiska. W trakcie kontroli gospodarki osadami ściekowymi stwierdzono nieprawidłowe stosowanie osadów ściekowych na zamarzniętą glebę (osady były przekazywane rolnikom 12 miesięcy w roku). Wydano zarządzenia pokontrolne. W roku 2010 dokonano oceny dotrzymywania wielkości dopuszczalnych zanieczyszczeo odprowadzanych w ściekach oraz spełniania wymagao dotyczących badao automonitoringowych. Nie stwierdzono nieprawidłowości. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W 2010 roku zakład nie był kontrolowany pod kątem przestrzegania wymagao określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. W 2011 roku skontrolowano pracę oczyszczalni ścieków za lata okresu obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego. Z przeprowadzonych badao ścieków wynikało, że w okresie objętym kontrolą została wykonana wymagana ilośd badao, nie stwierdzono przekroczeo dopuszczalnych wartości zanieczyszczeo i minimalnego procentu redukcji dla wskaźników zanieczyszczeo wymienionych w pozwoleniu wodnoprawnym. Stwierdzono również, że urządzenia oczyszczalni są w dobrym stanie eksploatacyjnym. Stwierdzone naruszenia i nieprawidłowości: -zakład nie przedkładał Staroście Kolneoskiemu i Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska wyników pomiarów jakości ścieków dopływających na oczyszczalnie i odpływających z oczyszczalni do rzeki Łabna - nie prowadzono badao wody Łabny w zakresie wskaźnika zanieczyszczeo zawiesiny ogólnej ustalonego w pozwoleniu wodnoprawnym. Kontrolowany podmiot pouczono o ciążących na nim podstawowych obowiązkach wynikających z przepisów ochrony środowiska i wydano stosowne zarządzenia pokontrolne r. zakład poinformował o wykonaniu zarządzeo. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W 2010 roku zakład nie był kontrolowany pod kątem przestrzegania wymagao określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W roku 2010 skontrolowano przestrzeganie wymagao dotyczących ilości i jakości ścieków odprowadzanych z 18

19 trzcinowa, poletka osadowe oraz kompostownik do osadu miejskiej oczyszczalni ścieków w Stawiskach, w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego w okresie r. do r. W trakcie kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. m. Mały Płock (odbiornik rz. Cetna) 5 Oczyszczalnia gminna - Zakład Gospodarki Komunalnej. mechaniczno-biologiczna typu Bioblok MU-100 z osadem czynnym. m. Turośl (odbiornik bezpośredni rów melioracyjny R48/1 dopływ Kanału Turośl) 6 Oczyszczalnia gminna mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym. Reaktory typu BIOVAC, stacja dozowania PIX, urządzenie DRAIMAD do odwadniania osadu We wrześniu 2011 roku sprawdzono przestrzeganie wymagao dotyczących ilości i jakości ścieków odprowadzanych w okresie r. do r. Stwierdzone naruszenia i nieprawidłowości: - zakład nie wykonał określonej pozwoleniem wodnoprawnym ilości badao ścieków dopływających na oczyszczalnię; - w okresie od r. do r. stwierdzono przekroczenie dopuszczalnej średniej dobowej ilości odprowadzanych ścieków. Wydano zarządzenia pokontrolne, nakazujące wykonywanie wymaganej ilości badao ścieków dopływających na oczyszczalnię oraz nie przekraczanie dopuszczalnej średniej dobowej ilości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni komunalnej w Stawiskach do środowiska - zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym. Przeprowadzone oględziny gminnej oczyszczalni ścieków wykazały dobry stan urządzeo oczyszczalni. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W 2010 roku zakład nie był kontrolowany pod kątem przestrzegania wymagao określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W drugiej połowie 2010 roku przeprowadzono kontrolę gminnej oczyszczalni ścieków w Turośli w zakresie przestrzegania wymagao dotyczących jakości ścieków odprowadzanych rowem melioracyjnym do Kanału Turośl, dopływu Pisy w okresie od r. do r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego. Nie stwierdzono nieprawidłowości. W zbiorczym zestawieniu danych o rodzaju i ilości odpadów, o sposobach ich gospodarowania za okres 2009r. ilośd wytworzonych odpadów została podana w kg a nie w Mg. Podmiot pouczono o prawidłowej formie przekazywania w/w informacji. Podstawowym działaniem w zakresie ochrony wód jest kontrola nad prawidłowym działaniem oczyszczalni ścieków i rozbudowa sieci kanalizacyjnej w powiązaniu z siecią wodociągową. W związku z niewielkim stopniem skanalizowania powiatu, istotną sprawą jest budowa szczelnych, wybieralnych zbiorników, z zapewnieniem kontrolowanego wywozu ścieków dla mieszkaoców i obiektów nie objętych zbiorowym systemem oczyszczania ścieków. Pożądanym działaniem gmin byłoby opracowanie pełnej ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków w poszczególnych gminach oraz wdrożenie harmonogramu wywozu nieczystości płynnych łącznie z opracowaniem i wdrożeniem systemu kar za niedotrzymanie harmonogramu wywozu. 19

20 Gminy powinny mied precyzyjne dane nie tylko o ściekach z kanalizacji, ale także dotyczące ilości wywożonych zanieczyszczeo z szamb, by móc określid parametry oczyszczalni działających na swoim terenie. Kontrole w tym zakresie prowadzi NIK. Z kontroli urzędów gmin wynika, że władze często nie miały ewidencji mieszkaoców nie posiadających kanalizacji i nie miały żadnego rozpoznania ile ścieków wywozi się z szamb specjalistycznymi pojazdami. W części kontrolowanych gmin wielkości te ustalano szacunkowo. Na terenie powiatu znajduje się znaczna ilośd gospodarstw rolnych o skoncentrowanej produkcji zwierzęcej, które produkują duże ilości gnojowicy. Nawóz ten niewłaściwie przechowywany i wykorzystywany stanowi poważne zagrożenie dla czystości wód powierzchniowych i podziemnych Wody podziemne Wody podziemne są głównym źródłem zaopatrzenia powiatu kolneoskiego w wodę do celów komunalnych i przemysłowych. Zużycie wody w powiecie wynosi ok. 1448,4 dam 3 na rok z czego 922,4 dam3 (ok.64 %) przypada na eksploatację sieci wodociągowej, a 439 dam3 (30%) zużywa przemysł (dane GUS, 2010). Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych systematycznie rośnie. Najwyższe zużycie wody z wodociągów jest w miastach i gminach: Kolno oraz Stawiski, najniższe zaś w gminie Turośl. Jednostka terytorialna Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych [dam3]- dane GUS Powiat kolneoski 685,9 768,0 753,2 775,1 789,6 830,5 Kolno - miasto 279,9 282,0 275,1 271,7 264,2 253,1 Grabowo - gmina 33,6 77,0 67,6 89,0 89,4 97,9 Kolno - gmina 130,4 146,7 154,6 161,0 187,8 209,6 Mały Płock - gmina 52,8 59,9 61,5 68,2 75,0 68,2 Stawiski miasto i gmina 169,0 182,6 175,2 168,9 159,0 184,3 Stawiski - miasto (4) 77,3 68,3 61,5 48,0 44,2 45,6 Stawiski - obszar wiejski (5) 91,7 114,3 113,7 120,9 114,8 138,7 Turośl - gmina 20,2 19,8 19,2 16,3 14,2 17,4 Monitoring wód podziemnych W ramach krajowej sieci monitoringu wód podziemnych, prowadzonej przez Paostwowy Instytut Geologiczny (PIG) na zlecenie Inspekcji Ochrony Środowiska, w 2008 roku badaniami na terenie kraju objęto tylko zagrożone jednolite części wód podziemnych (JCWPd). Punktów takich w powiecie kolneoskim nie wyznaczono. W 2010 roku przeprowadzono badania stanu chemicznego w ramach monitoringu diagnostycznego w pozostałych JCWPd. Ocenę stanu chemicznego wody oparto na Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. Nr

21 poz. 896). Na terenie powiatu kolneoskiego do badao wyznaczono dwa punkty w Kolnie i Koźle. Badania dotyczyły wody z ujęd głębinowych. Nr punktu Lokalizacja JCW Głębokośd Rodzaj terenu Klasa czystości Wskaźniki w klasie III Wskaźniki w klasie IV 132 Kozioł Obszary zabudowane II Kolno Grunty orne - gospodarka rozdrobniona Wskaźniki w klasie V II Wodę w obu punktach pomiarowych zakwalifikowano do klasy II, a więc do dobrego stanu chemicznego (klasa od I do III). Wszystkie badane wskaźniki mieściły się w I i II klasie czystości. W ramach regionalnej sieci monitoringu wód podziemnych prowadzonej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku, w 2008 roku przeprowadzono badania w studni, będącej ujęciem wody pitnej w Turośli (gm.turośl). Próby pobrano jednokrotnie w ciągu roku. Pobór prób i analizy laboratoryjne wykonało Laboratorium WIOŚ Białystok Pracownia w Łomży, w szerokim, wymaganym obecnie obowiązującymi przepisami, zakresie. Analizowane wskaźniki zanieczyszczenia: tlen rozp.; azot amonowy, azotany, azotyn, fosforany rozp., przewodnośd właściwa, siarczany, chlorki, wapo, magnez, sód, potas, cyjanki, fenole lotne, substancje powierzchniowo czynne, substancje ropopochodne, wodorowęglany, twardośd ogólna, żelazo, mangan, cynk ogólny, miedź, kadm, ołów, nikiel, rtęd, chrom ogólny, bar, beryl, bor, cyna, selen, molibden, glin, kobalt, srebro, tal, wanad, benzen, BTX, ogólny węgiel organiczny, benzo(a)piren, AOX, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. Postawa klasyfikacji 1) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23.lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (DZ. U. Nr 143, poz. 896). 2) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagao dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 203, poz. 1718). Wg klasyfikacji ogólnej jakości wód podziemnych, studnia przebadana w sieci regionalnej (w m. Turośl), zakwalifikowana została do wód o niezadowalającej jakości wyłącznie ze względu na podwyższone stężenie substancji ropopochodnych. Stężenie substancji ropopochodnych wyniosło 1,9 mg/l kwalifikując wodę do IV klasy czystości. Pozostałe wskaźniki charakterystyczne były dla dobrego stanu wód. Zanotowano również niskie stężenia żelaza i manganu, co wynika z faktu, że woda ujmowana jest z płytkich warstw wodonośnych. W związku z tym, że tylko jeden parametr kwalifikował wodę jako niezadowalającej jakości, a analiza otoczenia studni nie wskazywała na możliwośd istnienia źródła zanieczyszczenia substancjami ropopochodnymi, w celu potwierdzenia wyniku 21

22 klasyfikacji powtórzono badanie w 2009 roku, w zakresie substancji ropopochodnych. Stwierdzono nadal utrzymujące się podwyższone stężenie substancji ropopochodnych jednak było ono niższe jak przed rokiem i wyniosło 0,8 mg/l, co klasyfikowało wodę do III klasy czystości. Dopiero kolejne badanie, przeprowadzone w 2010 roku, nie wykazało już obecności substancji ropopochodnych w wodzie z ujęcia komunalnego. 2. Powietrze 2.1 Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza Na terenie powiatu kolneoskiego przeważają niewielkie kotłownie indywidualnych użytkowników oraz kotłownie instytucji i zakładów rzemieślniczych, zasilane różnymi rodzajami paliwa (gaz, olej opałowy, drewno oraz węgiel kamienny). Występują również nieliczne podmioty emitujące zanieczyszczenia z procesów technologicznych lakiernie, masarnie (komory wędzarnicze). Do największych obiektów emitujących zanieczyszczenia do powietrza należą: - Zakład Produkcji Mleczarskiej Kurpianka w Kolnie, wchodzący w skład Spółdzielni Mleczarskiej MLEKPOL w Grajewie - Ciepłownia Miejska w Kolnie należąca do PECiGWŚ w Kolnie. Emisja zanieczyszczeo z największych zakładów (szczególnie uciążliwych) w powiecie kolneoskim, na tle województwa podlaskiego, w 2010 roku była niewielka ok. 6% dla zanieczyszczeo pyłowych i ok. 3% dla zanieczyszczeo gazowych (bez dwutlenku węgla) dane GUS. Emisja zanieczyszczeo gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych w Mg/r. dane GUS Jednostka terytorialna ogółem ogółem bez dwutlenku węgla Powiat kolneoski woj. podlaskie Emisja zanieczyszczeo pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w Mg/r. dane GUS Jednostka terytorialna ogółem w tym ze spalania paliw Powiat kolneoski woj. podlaskie Zanieczyszczenia pyłowe, zatrzymywane w urządzeniach do redukcji zanieczyszczeo, stanowiły w 2010 roku 72,8% ogółem zanieczyszczeo wytworzonych, natomiast brak jest redukcji zanieczyszczeo gazowych (źródło: dane GUS). Emisje zanieczyszczeo z największych zakładów, które przekazały dane za 2010 rok, do Marszałka Województwa Podlaskiego, przedstawia niżej zamieszczona tabela. 22