A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A

Transkrypt

1 A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A VOL. LXII (1) SECTIO DD 2007 * Zakład Parazytologii i Chorób Inwazyjnych ** Zakład Prewencji Weterynaryjnej Akademii Rolniczej w Lublinie ul. Akademicka 12, Lublin krzysztof.tomczuk@ar.lublin.pl KRZYSZTOF TOMCZUK *, ANDRZEJ BERNARD SADZIKOWSKI *, MARIA BERNADETTA STUDZISKA *, ANNA WITKOWSKA *, ANDRZEJ PUCHALSKI ** Przeciwciała przeciwko Neospora caninum w surowicach krów ze rednich i małych gospodarstw okolic Lublina Antibodies to Neospora caninum in sera of cows from medium and small farms near Lublin Streszczenie. Testem ELISA badano surowice 188 krów z 14 gospodarstw okolic Lublina. Przeciwciała przeciwko Neospora caninum stwierdzono u 7 zwierzt (3,72% badanych). Wszystkie seropozytywne krowy pochodziły z zakupów, 3 z nich były córkami krów importowanych z Holandii. Jedynie u jednej z siedmiu seropozytywych krów wystpowały zaburzenia w rozrodzie (niepłodno). Słowa kluczowe: bydło, Neospora caninum, przeciwciała, ELISA WSTP Pierwotniak Neospora caninum został opisany dopiero w latach osiemdziesitych ubiegłego wieku, a wkrótce potem poznano take jego cykl rozwojowy [Haddad i in. 2002, Gundłach i Sadzikowski 2004]. Zarówno morfologicznie, jak i yciowo okazał si bardzo podobny do powszechnie wystpujcego pasoyta Toxoplasma gondii. U ywiciela ostatecznego psa, Neospora caninum w nabłonku jelita rozmnaa si płciowo, co prowadzi do wykształcenia oocyst wydalanych z kałem. U licznych ywicieli porednich (którzy zaraaj si zjadajc oocyty, cysty tkankowe lub ródmacicznie) pierwotniaki namnaaj si w tkankach na drodze endodiogenii, co prowadzi do powstania grubo- ciennych cyst o rednicy m, wypełnionych bradyzoitami. Z inwazjologiczne-

2 PRZECIWCIAŁA PRZECIWKO Neospora caninum go punktu widzenia niezmiernie istotna jest moliwo rozprzestrzeniania Neospora caninum pomidzy ywicielami porednimi, głównie drog ródmaciczn. Szeroki krg ywicieli oraz liczne drogi zaraenia (w tym ródmaciczna) sprawiaj, e łatwo dochodzi do inwazji, o czym wiadcz wyniki przesiewowych bada immunologicznych. Najwiksze problemy inwazjologiczne i ekonomiczne sprawia neosporoza bydła, zwykle przebiegajca bezobjawowo. U bydła dorosłego nastpstwem zaraenia N. caninum mog by ronienia, jedynie u młodych zwierzt neosporoza objawia si niekiedy niedowładem ko czyn, paraliem, wiotkoci i atrofi mini, mog pojawia si take trudnoci w połykaniu i nadpobudliwo [Gundłach i Sadzikowski 2004, Haddad i in. 2005]. Moliwo wystpowania i chorobotwórczo Neospora caninum u ludzi wydawała si niejasna, jednak w pimiennictwie mona znale potwierdzenie udziału tego pierwotniaka w zaburzeniach ciy u kobiet [Petersen i in. 1999]. W polskim pimiennictwie ostatnich lat znajdujemy kilka prac referatowych i do- wiadczanych powiconych neosporozie, a wikszo z nich pochodzi z Instytutu Parazytologii PAN w Warszawie [Paciejewski 2000, Katkiewicz i Wierzcho 2002, Cabaj i in. 2000, 2001, Moskwa i in. 2001, 2003, Winiewski i in. 2002, Moskwa i Cabaj 2003]. Z bada wynika, e w niektórych stadach (szczególnie tych, w których wystpowały ronienia) przeciwciała przeciwko N. caninum stwierdzano u ponad 20% krów. Opisano take wystpowanie tego pierwotniaka u zwierzt misoernych i ubrów [Gaca- Łagodzi ska 1990, mielewska-ło i in. 2003, Cabaj i in. 2005]. Celem bada własnych było uzupełnienie danych na temat wystpowania N. caninum w Polsce poprzez okrelenie rozprzestrzenienia tego pierwotniaka u krów w gospodarstwach drobnotowarowych na Lubelszczynie. MATERIAŁ I METODY W okresie od marca do maja 2005 r. badano testem ELISA surowice 188 krów z 14 rednich lub małych gospodarstw połoonych w okolicach Lublina. Podstawowe dane dotyczce gospodarstw i utrzymywanych w nich zwierzt przedstawiono w tabeli 1. Test Neospora caninum serum blocking version: P00510/02 Institut Pourquier wykonano cile z zaleceniami producenta. WYNIKI I OMÓWIENIE Wyniki testu ELISA surowic krów zawiera tabela 1. Przeciwciała przeciwko Neospora caninum stwierdzono w 4 z 14 gospodarstw, u 7 z 188 badanych krów, tj. 3,72%. Seroprewalencja wynosiła w poszczególnych stadach od 0 do 14,3% badanych krów. Wszystkie przypadki dodatnie stwierdzono u krów pochodzcych z zakupów. Były to zakupy krajowe, przy czym w gospodarstwie K3 seropozytywne krowy pochodziły od matek z Holandii. Z wyjtkiem przypadku w gospodarstwie C, gdzie u krowy seropozytywnej wystpowały zaburzenia w rozrodzie (niepłodno), u pozostałych krów reagujcych dodatnio w tecie ELISA nie stwierdzano objawów sugerujcych inwazj N. caninum. Jest interesujce, e nie wykazano zaraenia w stadzie L, w którym u krów kilkakrotnie stwierdza-

3 52 K. Tomczuk i in. Stado Herd Tabela 1. Dane dotyczce badanych stad i krów oraz wyniki testy ELISA Table 1. Data of examined herds and cows and results of ELISA Liczba zwierzt Number of animals w stadzie in herd badanych examined Liczba wyników dodatnich % Number of positives results Zaburzenia (liczba przypadków) Disorders (number of causes) lokomocyjne in locomotion rozrodu (w tym ronienia) in reproduction (abortion) Pochodzenie zwierzt Origin of animals Psy na terenie gospodarstwa Dogs in farm A Hodowla własna/own breeding B Hodowla własna/own breeding C (14,3) 0 1 (nie- płodno/ infertility) D 9 9 1(11,1) 0 0 E F G (7,1) 0 0 H (7,1) 0 0 I J K (20,0) 0 0 (córki krów importowanych z Holandii) (daughters of cows imported from the Netherlands) L (ronienia/ abortion) Hodowla własna, kupione w Polsce i importowane M Own breeding, bought in Poland and imported N Hodowla własna, kupione w Polsce i importowane Own breeding, bought in Poland and imported Ogółem (3,72%)

4 PRZECIWCIAŁA PRZECIWKO Neospora caninum no ronienia. Jak wynika z pimiennictwa, w stadach, gdzie wystpuj zaburzenia w rozrodzie ekstensywno inwazji N. caninum moe siga kilkadziesit procent [Cabaj i in. 2000, Moskwa i Cabaj 2003, Haddad i in. 2005]. Nadal niejasna pozostaje rola psów w rozprzestrzenianiu neosporozy [Gundłach i Sadzikowski 2004, Haddad i in. 2005]. Pełni one wan rol ywicieli ostatecznych, zaraaj si zjadajc tkanki wielu zwierzt (domowych lub wolno yjcych) zawierajce cysty N. caninum, nastpnie mog zanieczyszcza rodowisko oocytami, po odbyciu w jelitach przez pierwotniaka cyklu rozwojowego. Nie jest wykluczone, e udział psów w szerzeniu neosporozy jest podobny do roli kotów w rozprzestrzenianiu toksoplazmozy wobec wielu innych dróg inwazji (np. ródmacicznej) ich rola wydaje si ograniczona. Potwierdzaj to obserwacje własne: we wszystkich 14 gospodarstwach znajdowały si psy, a w kilku (E, M i N) poruszały si swobodnie po całym terenie. Nie miało to wpływu na wystpowanie N. caninum u krów. Uzyskane wyniki wskazuj, e neosporoza moe dotyka take rednich i małych gospodarstw. Potwierdzaj jednoczenie wczeniejsze obserwacje czstszego wystpowania inwazji u krów wprowadzanych do hodowli z zewntrz (szczególnie bydła importowanego). Leczenie zwierzt zaraonych Neospora caninum jest rzadko podejmowane ze wzgldu na trudnoci w diagnostyce tej inwazji, jak te ograniczon skuteczno rodków przeciwpasoytniczych. Równie zapobieganie neosporozie jest bardzo trudne, zarówno ze wzgldu na rozprzestrzenianie pierwotniaka wród ywicieli porednich, głównie drog ródmaciczn. W niektórych krajach do ograniczenia ronie u bydła powodowanych inwazj N. caninum stosuje si szczepionki NeoGuard, Bovilis NeoGuard i NeoGuard with Spur, zawierajce inaktywowane trofozoity [Gundłach i Sadzikowski 2004]. PIMIENNICTWO Cabaj W., Choroma ski L., Rodgers S., Moskwa B., Malczewski A Neospora caninum infections in dairy cows with abortion in Poland. Acta Parasit. 45, Cabaj W., Moskwa B., Pastusiak K., Gill J Antibodies to Neospora caninum in the blood of european bison (Bison bonasus bonasus L.) living in Poland. Vet. Parasitol. 128, Cabaj W., Moskwa B., Pastusiak K., Choroma ski L., Rodgers S Neospora caninum vertical transmission in dairy cattle. Wiad. Parazyt. 47, 9. Gaca-Łagodzi ska K Neospora caninum przyczyn zaburze neurologicznych u szczenit i cielt. ycie Wet. 65, Gundłach J.L., Sadzikowski A.B Parazytologia i parazytozy zwierzt. PWRiL, Warszawa. Haddad J.P.A., Dahoo I.R., VanLeewen J.A A review of Neospora caninum in dairy and beef cattle a Canadian perspective. Can. Vet. J. 46, Katkiewicz M., Wierzcho M Neospora caninum u zwierzt domowych i jej rola w zaburzeniach rozrodu. Medycyna Wet. 58, Moskwa B., Cabaj W Neospora caninum: nowy czynnik spontanicznego ronienia u krów w Polsce. Medycyna Wet. 59, Moskwa B., Cabaj W., Pastusiak K., Bie J The suitability of milk in detection of Neospora caninum infection in cows. Acta Parasit., 48,

5 54 K. Tomczuk i in. Moskwa B., Cabaj W., Wojdan J Ocena wybranych parametrów biochemicznych w surowicy jako potencjalnych wyznaczników klinicznych zaraenia bydła mlecznego Neospora caninum. Folia Univ. Agric. Stein., 224, Zootechnica 42, Paciejewski S., Krasucki J Neosporoza zwierzt. Magazyn Wet. 9, Petersen E., Bebech M., Jansen L., Lind P., Rask M., Bagger P., Bjorkman C., Uggla A Neospora caninum infection and repeated abortions in humans. Emerging Infectious Diseases 5, mielewska-ło E., Paco J., Ja czak M., Płoneczka K Prevalence of antibodies to toxoplasma gondii and Neospora caninum in wildlife and farmed foxes (Vulpes vulpes). Electronic Journal of Polish Agricultural Universities, Veterinary Medicine,Vol. 6, Issue html Winiewski M., Cabaj W., Moskwa B., Wdrychowicz H The first detection of Neospora caninum DNA in brains of calves in Poland. Acta Vet. 52, Summary. Sera of 188 cows from 14 farms near Lublin were examined with ELISA. Anti- Neospora caninum antibodies was detected in 7 animals (3.72% examined ones). All seropositives cows were bought; 3 of them were daughters of cows imported from the Netherlands. Only one out of seven seropositives cows has disorders in reproduction (infertility). Key words: cows, Neospora caninum, antibodies, ELISA