Apteka jako ogniwo w systemie ochrony zdrowia

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Apteka jako ogniwo w systemie ochrony zdrowia"

Maksymilian Nowak
8 lat temu
Przeglądów:

1 dr n. farm. Wojciech Koch Katedra i Zakład Żywności i Żywienia Uniwersytet Medyczny w Lublinie

2 Apteka jako ogniwo w systemie ochrony zdrowia Ustawa z dn r. Prawo farmaceutyczne Apteka jest placówką ochrony zdrowia publicznego, w której osoby uprawnione świadczą w szczególności usługi farmaceutyczne, o których mowa w ust. 2 Nazwa apteka zastrzeżona jest wyłącznie dla miejsca świadczenia usług farmaceutycznych obejmujących: wydawanie produktów leczniczych sporządzanie leków recepturowych sporządzanie leków aptecznych udzielanie informacji o produktach leczniczych i wyrobach medycznych w aptekach ogólnodostępnych na wydzielonych stoiskach można sprzedawać produkty określone w art. 72 ust. 5 posiadające wymagane prawem atesty lub zezwolenia, pod warunkiem że ich przechowywanie i sprzedaż nie będą przeszkadzać w podstawowej działalności apteki

3 Najważniejszy pacjent apteka pełni istotną funkcję placówki ochrony zdrowia miejsce gdzie pacjent przychodzi kupić lek, ale również oczekuje od farmaceuty informacji informacje dotyczące nie tylko leków (ich składu oraz stosowania), ale również szeroko rozumianej informacji dotyczącej zdrowia, stylu życia, profilaktyki chorób wiedza dotycząca również suplementów diety, wyrobów medycznych czy kosmetyków znacznie łatwiejsza dostępność aptekarzy w porównaniu do lekarzy (brak bariery, drzwi gabinetu czy długotrwałego oczekiwania w kolejce) w Polsce 1 apteka na 2479 mieszkańców (2011 rok)

4 Opieka farmaceutyczna Termin opieka farmaceutyczna po raz pierwszy pojawił się w 1975 r. w Stanach Zjednoczonych w artykule opublikowanym przez Mikeal i wsp. w American Journal of Hospital Pharmacy, w którym opisywana jest ona jako: opieka, jakiej wymaga i jaką otrzymuje dany pacjent, która zapewnia bezpieczne i racjonalne stosowanie leków

5 Pierwszą pełniejszą definicję opieki farmaceutycznej podali w 1980 r. Brodie i wsp. stwierdzając, że: opieka farmaceutyczna obejmuje określenie potrzeb lekowych danej osoby, nie tylko zaopatrzenie w potrzebne leki, lecz również udzielenie niezbędnych świadczeń (przed, w czasie i po zakończeniu leczenia) zapewniających optymalnie bezpieczną i skuteczną farmakoterapię

6 W 1987 r. Hepler wyraźnie określił zobowiązania wobec pacjenta definiując że: opieka farmaceutyczna jest uzgodnionym związkiem miedzy pacjentem a farmaceutą, w którym farmaceuta, sprawuje kontrolę nad procesem stosowania leków (posiadając odpowiednią wiedzę i umiejętności), kierując się świadomością i zobowiązaniem wobec interesu (dobra) pacjenta Sugerował on tu, że opiekę farmaceutyczną może sprawować tylko farmaceuta.

7 Efekty opieki farmaceutycznej wyleczenie, wyeliminowanie lub złagodzenie objawów choroby zatrzymanie lub spowolnienie procesu chorobowego zapobieżenie chorobie lub wystąpieniu jej objawów

8 Opieka farmaceutyczna jest więc procesem, w którym farmaceuta współpracuje z pacjentem i innymi członkami zespołu opieki zdrowotnej np.: lekarzem, pielęgniarką, stomatologiem w opracowywaniu, wdrażaniu i monitorowaniu planu terapeutycznego, którego celem jest uzyskanie określonych efektów terapeutycznych u tego pacjenta.

9 W 2007 roku Naczelna Rada Aptekarska przyjmuje strategię opieki farmaceutycznej w Polsce. Zostaje ona umieszczona w systemie kształcenia podyplomowego w postaci propozycji szkoleń dla farmaceutów. W styczniu 2008 roku definicja opieki farmaceutycznej pojawia się w polskim ustawodawstwie i od roku 2008/2009 na wszystkich wydziałach farmaceutycznych w Polsce pojawiają się zajęcia z opieki farmaceutycznej.

10 Ustawa o Izbach Aptekarskich od 2008 r. wskazuje opiekę farmaceutyczną jako jeden ze sposobów wykonywania zawodu farmaceuty w Polsce. 1. Ustawa z dnia 10 stycznia 2008 r. o zmianie ustawy o izbach aptekarskich, Dz.U. z 2008r., nr 47, poz. 273

11 Niebezpieczeństwa związane ze stosowaniem leków Lek bezpieczny w 100 % nie istnieje Ryzyko związane ze stosowaniem leków jest nieodłączne Polekowe działania niepożądane miejsce w pierwszej dziesiątce przyczyn zgonów przyczyna % hospitalizacji generowanie 5-9 % kosztów szpitalnych % (nawet 60 %) przypadków działań niepożądanych można zapobiec

12 Pacjenci wymagający szczególnej uwagi niemowlęta i dzieci ograniczenia wiekowe do stosowania leków pacjenci w podeszłym wieku (>65 r. ż.)

13 Pacjenci w podeszłym wieku (>65 r. ż.) zmiany na etapie spowodowane: wchłaniania leków zmniejszonym wytwarzaniem kwasu solnego, wzrostem ph soku zołądkowego zwolnioną perystaltyką i opóźnionym opróżnianiem przewodu pokarmowego zmniejszonym przepływem krwi przez przewód pokarmowy zmniejszona powierzchnia wchłaniania oraz osłabiona absorpcją czynną, co skutkuje upośledzonym wchłanianiem leków za pomocą transportu czynnego (np. witamin B1, B6, preparatów wapnia i żelaza)

14 zwiększeniem dostępności biologicznej leków ulegających metabolizmowi pierwszego przejścia (np. propranololu, lidokainy, werapamilu, barbituranów, fenylobutazonu, paracetamolu, pochodnych benzodiazepiny) i zwiększeniem ich stężenia w osoczu spowodowane mniejszą masą wątroby i osłabionym przepływem krwi przez ten narząd zmianami morfologicznymi i biochemicznymi w skórze, gorszym przepływem krwi przez tkanki, co skutkuje upośledzeniem wchłaniania leków, zwłaszcza hydrofilnych

15 zmiany na etapie dystrybucji spowodowane zmniejszeniem objętości wody w organizmie oraz beztłuszczowej masy ciała (w tym masy mięśniowej), co skutkuje zmniejszeniem objętości dystrybucji leków rozpuszczalnych w wodzie (m. in. antybiotyków aminoglikozydowych, dioksyny, cymetydyny, teofiliny, paracetamolu), wzrostem ich stężenia we krwi i nasileniem działania toksycznego zwiększeniem ilości tkanki tłuszczowej, co skutkuje zwiększeniem objętości dystrybucji leków rozpuszczalnych w tłuszczach (m. in. amiodaronu, barbituranów, benzodiazepin, chlordiazepoksydu), gromadzeniem się ich w tkance tłuszczowej, zwiększeniem ryzyka kumulacji w organizmie i nasileniem działań niepożądanych

16 zmiany na etapie dystrybucji c. d. zmniejszenie stężenia albumin w surowicy, co skutkuje zwiększeniem frakcji wolnej (aktywnej) leków, nasileniem ich działania oraz wystąpieniem efektów toksycznych zwiększeniem stężenia kwaśnej α1-glikoproteiny, zwłaszcza w nowotworach, zawale, procesach zapalnych, co skutkuje zmniejszeniem stężenia leków o charakterze zasadowym (np. lidokainy, propranololu, TLPD)

17 zmiany na etapie wydalania spowodowane mniejszą masą nerek, osłabioną perfuzją, upośledzeniem filtracji kłębuszkowej, wydalania kanalikowego, wchłaniania zwrotnego, co skutkuje zwiększeniem stężenia leków wydalanych głównie przez nerki antybiotyków aminoglikozydowych digoksyny enalaprilu captoprilu furosemidu cymetydyny pochodnych sulfonylomocznika

18 Problemy aptekarza codzienna praktyka polifarmakoterapia zaburzenia pamięci i percepcji zaleceń lekarskich niezdyscyplinowanie w farmakoterapii wzrost ryzyka wystąpienia zespołów z odstawienia (głównie benzodiazepiny oraz leki nasenne zolpidem) wzrost ryzyka toksyczności farmakoterapii (podeszły wiek + interkacje lekowe) większa wrażliwość niepożądane na polekowe działania

19 Pacjent geriatyryczny = trudny pacjent problem z zamienianiem leków trudność w wytłumaczeniu co to jest nazwa międzynarodowa (chemiczna) leku przyzwyczajanie się do kształtu i szaty graficznej opakowania nieufność większe zaufanie do lekarza narzekanie na wciąż rosnące ceny leków i często obarczanie za taką sytuację farmaceutów

20 próba zamiany leków z recepty na bardzie naturalne parafarmaceutyki (suplementy diety i wyroby medyczne) dużo niższa skuteczność ryzyko interakcji możliwe znaczne powikłania próby samoleczenia słuchanie sąsiadów, znajomych negatywny aspekt ekonomiczny

21 Rola farmaceuty (aptekarza) cierpliwość umiejętność nawiązania nici porozumienia proponowanie pacjentom w wieku starszym czytelnego zapisywania sposobu dawkowania leków z recepty na oddzielnej kartce wytłumaczenie, iż regularne stosowanie leków przepisanych przez lekarza może przyczynić się do wyleczenia choroby lub poprawy stanu zdrowia wyjaśnianie, iż suplementy stanowią jedynie pomoc, ale nie mogą zastępować leków z recepty cierpliwe i obrazowe tłumaczenie, iż odpowiednik to ta sama cząsteczka wyprodukowana przez innego producenta (w innym kraju, w innej fabryce) w przypadku wydawania odpowiedników klarowne wskazanie zamienianego leku np. poprzez zapisywanie na opakowaniu nazwy pierwotnej danego leku

22 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Podobne dokumenty

dr hab. n. farm. AGNIESZKA SKOWRON

UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI COLLEGIUM MEDICUM WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY ZAKŁAD FARMACJI SPOŁECZNEJ dr hab. n. farm. AGNIESZKA SKOWRON KATOWICE, 24 KWIETNIA 2018R. SESJA B: FARMACEUCI W KOORDYNOWANEJ I PERSONALIZOWANEJ