Współpraca z interesariuszami: niewykorzystany kapitał firmy

Transkrypt

1 Konferencja IIA Polska "Współpraca - to się opłaca!" Współpraca z interesariuszami: niewykorzystany kapitał firmy Prof. Bolesław Rok Centrum Etyki Biznesu i Innowacji Społecznych ALK

2 Zmienia się! Radykalnie rośnie skala oczekiwań społecznych wobec biznesu na całym świecie Radykalnie zmienia się rynek produktów i usług, np. P2P Coraz więcej firm podejmuje wyzwania społeczne w niespotykanym wcześniej stopniu Użytkownik/klient/obywatel staje się aktywny i ma znacznie więcej możliwości Poszerza się zakres odpowiedzialności podejmowanej przez firmy 2

3 Współzależność: Wszyscy jesteśmy częścią problemu* i tylko wspólnie możemy znaleźć rozwiązania TRWAŁY ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Społeczna odpowiedzialność polityków Społeczna odpowiedzialność firm Społeczna odpowiedzialność obywateli Zaczynamy rozumieć, że nie rozwiążemy żadnego z tych problemów, jeżeli nie podejdziemy całościowo i wspólnie do nich wszystkich. * zmiany klimatyczne, demograficzne, polityczne, walka z terroryzmem, kryzys finansowy, migracja, prawa kobiet, bezpieczeństwo energetyczne, ubóstwo, wykluczenie, zdrowie, prawa człowieka. 3

4 Kierunek: demokratyzacja Pracownicy chcą uczestniczyć w podejmowaniu decyzji, np. zarządzanie partycypacyjne, innowacje społeczne w miejscu pracy. Klienci chcą uczestniczyć w projektowaniu i wytwarzaniu produktów, np. innowacje popytowe, crowdsourcing pomysłów. Przedsiębiorcy indywidualni chcą współtworzyć doświadczenia, doznania swoich klientów, np. marketing doświadczeń. Obywatele chcą uczestniczyć w planowaniu, np. budżety partycypacyjne w miastach, demokracja deliberatywna. prowadzi to do: coraz bardziej odważnego wchodzenia po szczeblach drabiny partycypacji przez interesariuszy; oraz coraz bardziej aktywnego podejmowania istotnych wyzwań społecznych przez biznes oraz partnerstwa międzysektorowe. 4

5 Od kogo oczekujemy więcej? Czy możemy oczekiwać społecznej odpowiedzialności od liderów biznesu, menedżerów, przedsiębiorców? Czy możemy oczekiwać społecznej odpowiedzialności od rządu, administracji centralnej, lokalnej /regionalnej? Czy możemy oczekiwać społecznej odpowiedzialności od obywateli / mieszkańców / klientów? Kto może wnieść najwięcej, by rosła jakość życia, by efektywnie budować dobrobyt + dobrostan + błogostan?

6 Diagnoza wstępna Polskim odpowiednikiem angielskiego słowa CSR jest słowo: współpraca Odpowiedzialność biznesu pozwala na budowanie dynamicznej równowagi: 1. w relacjach z aktualnymi interesariuszami, 2. w wymiarze ekonomicznym, społecznym i ekologicznym, 3. w procesie ochrony i rozwoju zasobów niezbędnych w przyszłości. Potrzebne jest systematyczne współdziałanie wielu interesariuszy, by tworzyć możliwości rozwoju odpowiedzialnego działania w biznesie. Sektor biznesu jest w ostatnich latach postrzegany jako główna przyczyna problemów społecznych, ekonomicznych i ekologicznych. Firmy żyją na koszt społeczeństwa. Menedżerowie zbyt mocno trzymają się przestarzałego podejścia do tworzenia (i mierzenia) wartości, które kształtowało się przez dziesięciolecia. 6

7 Kapitał interesariuszy i innowacyjność społeczna Jest wykorzystywany do tworzenia innowacji społecznych przede wszystkim w tych obszarach, w których jak się uważa wolny rynek zawodzi. Kapitał interesariuszy wzmacnia udział trzech sektorów; udział opierający się na współpracy, godzeniu sprzecznych interesów jako metody budowania trwałej wartości. Umożliwia adresowanie podstawowych społecznych potrzeb, oczekiwań i wprowadzanie rzeczywistych, a nie tylko marginalnych zmian społecznych. Stakeholder dosł. posiadacz stawki, na świecie: stakeholder - stockholder (1963), w Polsce: organizacja to rdzeń, krąg wewnętrzny i otoczenie, (J. Zieleniewski, 1964). Różne polskie tłumaczenia: elektorat, kibice strategiczni, publiczność, udziałowcy społeczni, stejkolderzy, partnerzy. 7

8 Co wpływa na podjęcie współpracy? Wartości Normy moralne Standardy postępowania Cele organizacji Przepisy prawa Rozporządzenia Procedury Percepcja społeczna Reputacja Możliwość wypełniania oczekiwań Korzyści finansowe Rzeczywistość ekonomiczna Nagrody i kary 8

9 Kapitał interesariuszy jest ważny: przykłady Zrównoważona gospodarka i zamówienia publiczne, np. zielone i społecznie odpowiedzialne zamówienia publiczne, cyrkularna gospodarka, zrównoważona konsumpcja i produkcja, ekonomia współpracy, gospodarka dostępu. Zrównoważone wykorzystanie zasobów, odporność (ang. resilience) i klimat, np. adaptacja do zmian klimatu, bioróżnorodność i usługi ekosystemów, gospodarka wodna, zrównoważony transport. Zarządzanie miejskie i innowacje społeczne, np. współpraca z partnerami (biznes, jednostki naukowe, inicjatywy obywatelskie), partycypacja obywatelska, plany gospodarki niskoemisyjnej. Etyczna infrastruktura w biznesie, np. compliance, sygnalizowanie, systemy przeciwdziałania nadużyciom, świadome samoograniczenia, monitorowanie przestrzegania deklarowanych wartości i zasad.

10 Po szczeblach drabiny partycypacji 1. Informowanie interesariuszy 2. Prowadzenie konsultacji, wymiany informacji 3. Słuchanie (badanie) oczekiwań 4. Wspólne podejmowanie decyzji 5. Wspólne podejmowanie działań w określonych sytuacjach Zazwyczaj proces włączania interesariuszy różne przedsiębiorstwa prowadzą stopniowo, poszerzając ilość grup interesariuszy i zakres zagadnień, a także przechodząc na coraz wyższy poziom partycypacji. 10

11 Od kapitału do wartości Kapitał finansowy Kapitał technologiczny Kapitał ludzki Kapitał interesariuszy Kapitał naturalny Kapitał intelektualny Strategia biznesowa Tworzenie wartości Ochrona wartości Wartość finansowa vs. wartość poza-finansowa Wartość społeczna (social value), zrównoważona (sustainable value) Wartość dla firmy, akcjonariuszy (SHV) vs. wartość dla interesariuszy (STV) Wartość vs. wartości (moralne) 11

12 Dwa podejścia Wartość to, co cenne, to, co godne pożądania Każde nasze działanie służy realizowaniu określonych wartości Tradycyjne podejście do biznesu: zadaniem firmy jest tworzenie/ maksymalizacja wartości Jakiej wartości? W jaki sposób? Ochrona wartości zasobów Protecting the Value of some of the Company s Existing Assets Poprzez zarządzanie ryzykiem, samoograniczenia, kodeksy postępowania, monitorowanie wyników, sprawozdawczość Tworzenie nowej wartości Creating New Value for the Company in Market/Society Poprzez nowe, innowacyjne produkty, procesy, dostarczanie nowych rozwiązań, rzecznictwo dla wspólnego dobra 12

13 Potrzeby społeczne Wartość wspólna według M. Portera Tworzenie wartości wspólnej (współdzielonej, obopólnej): strategia i praktyka, która przyczynia się do wzrostu konkurencyjności firmy, jednocześnie usprawniając warunki społeczne i ekonomiczne, w jakich żyje dana społeczność. Dotychczasowy proces tworzenia wartości Wartość wspólna (shared value) Szanse biznesowe Wiedza i zasoby firmy sprowadza się do optymalizacji wyników finansowych w perspektywie krótkoterminowej tak jakby firma znajdowała się pod jakimś kloszem i nie dostrzegała najważniejszych oczekiwań swoich klientów, ignorowała szeroko rozumiany wpływ społeczny i jego znaczenie. 13

14 Jak tworzyć wartość wspólną Nie istnieje jedna najlepsza droga, gdyż wszystko zależy od stawianych celów i umiejętności liderów. To oni nadają sens zmianom w otoczeniu i wytyczają cele w zależności od swojego stanu umysłu, oglądu rzeczywistości, wiedzy i percepcji. Powinni mieć świadomość istnienia filtrów i umiejętność ich stosowania. A szczególnie słuchania oczekiwań i włączania interesariuszy. Filtr selekcji - nie jest możliwe podejmowanie wszystkich wyzwań, ale wybór jest ważny, także sposób dokonywania wyboru. Filtr interpretacji istotne jest to, co wpisuje się w system percepcji kadry menedżerskiej i innych interesariuszy, w danym miejscu i czasie. Filtr właściwej odpowiedzi niedopuszczenie do rozdźwięku pomiędzy intencjami deklarowanymi a odbiorem społecznym ( głuchy telefon ). 14

15 Cztery dylematy przed którymi stoją liderzy zmian Jakość życia nas wszystkich: Które z istotnych wyzwań społecznych podjąć, powodując odczuwalne zmiany? Jaki rzeczywisty wpływ możemy mieć na podnoszenie jakości życia w różnych grupach? Służebność wobec interesariuszy: Gdzie są granice spełniania oczekiwań różnych grup interesariuszy, jak je identyfikować, priorytetyzować, i co właściwie chcemy dzięki temu osiągnąć? Partycypacja społeczna: Czy mądrość tłumu jest najmądrzejsza? Czy uspołecznianie powinno obejmować wszystkie obszary działania? Jak szybko podążać za tym trendem? Transparentność systemu oceny: Czy i które wskaźniki pozafinansowe mierzyć? Jak informować by motywować - zarówno klientów, pracowników, jak i szeroką opinię publiczną? Jak zapewnić rzetelność i wiarygodność systemu oceny? 15

16 Dziękuję Bolesław Rok 16