Ćw. 8: OCENA DOKŁADNOŚCI PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ćw. 8: OCENA DOKŁADNOŚCI PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH"

Transkrypt

1 Ćw. 8: OCENA DOKŁADNOŚCI PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie zasad sprawdzania dokładności wskazań użytkowych przyrządów pomiarowych analogowych i cyfrowych oraz praktyczne wykonanie oceny dokładności analogowego (wskazówkowego) miliamperomierza oraz cyfrowego woltomierza tablicowego na wybranych zakresach. II. Zagadnienia 1. Zasada działania mierników analogowych i cyfrowych (porównanie). 2. Określanie maksymalnych błędów dopuszczalnych mierników analogowych i cyfrowych, deklarowanych przez ich producentów. 3. Zasady doboru mierników i przyrządów kontrolnych przeznaczonych do sprawdzania poprawności wskazań mierników użytkowych. 4. Praktyczne sprawdzenie dokładności wskazań jednozakresowych tablicowych przyrządów pomiarowych oraz uniwersalnych cyfrowych przyrządów pomiarowych. III. Wprowadzenie Dokładność przyrządu pomiarowego, zgodnie z definicją międzynarodowego słownika podstawowych i ogólnych terminów metrologicznych [1] jest to: Właściwość przyrządu pomiarowego dawania odpowiedzi (wskazań) bliskich wartości prawdziwej. Definicja ta opatrzona jest w słowniku [1] następującym komentarzem: pojęcie dokładności jest pojęciem jakościowym. Zagadnienie oceny dokładności przyrządu pomiarowego należy, więc potraktować jako zadanie należące do dziedziny oceny jakości. Chcąc oceniać jakość przyrządu pomiarowego ze względu na jego dokładność konieczne jest zgodnie z definicją jakości [2], ustalenie stopnia, w jakim spełnione są odpowiednie wymagania dotyczące dokładności przyrządu pomiarowego. ćw. 8/str. 1

2 W praktycznych zastosowaniach, badawczych lub przemysłowych wymagania stawiane przyrządom pomiarowym ze względu na ich dokładność mogą być bardzo różne. Dlatego też dla tego samego przyrządu pomiarowego możliwe jest uzyskanie różnych ocen jego dokładności. W zależności od przyjętego kryterium wynikiem oceny dokładności przyrządu pomiarowego mogą być różne stwierdzenia. Na przykład takie: A- dokładność przyrządu pomiarowego jest wystarczająca do realizacji zamierzonego celu, wymagającego wykonywania pomiarów tym przyrządem. B- dokładność przyrządu pomiarowego jest lepsza od wymaganej tylko w części zakresu pomiarowego. C- dokładność przyrządu pomiarowego nie jest gorsza od dokładności deklarowanej przez jego producenta Najbardziej podstawowym i powszechnym wymaganiem stawianym przyrządom pomiarowym jest wymaganie dokładności nie gorszej od dokładności deklarowanej przez ich producentów. Wymaganie to oznacza że maksymalny błąd wskazań -Δ max przyrządu pomiarowego nie powinien w danym punkcie sprawdzeń, przekraczać wartości Maksymalnego Błędu Dopuszczalnego MBD. [ang: Maximum Permissible Error- MPE] w całym zakresie pomiarowym. Ponieważ maksymalny błąd dopuszczalny nie jest tym samym błędem co błąd maksymalny -Δ max należy dla podkreślenia tego faktu oznaczać go inaczej na przykład jako - MBD. Wartości maksymalnych dopuszczalnych błędów MBD przyrządów pomiarowych producenci deklarują dla całej serii danego typu przyrządów i określają na podstawie statystycznych danych zbieranych podczas wzorcowania wykonywanego w czasie ich produkcji. Deklaracje te podawane są w każdej instrukcji obsługi, najczęściej odrębnie dla każdego zakresu pomiarowego. W zależności od rodzaju przyrządów pomiarowych deklaracja dokładności podawana przez ich producentów jest zróżnicowana. Inaczej producenci formułują deklarację dokładności dla przyrządów analogowych wskazówkowych a inaczej dla przyrządów lub multimetrów cyfrowych wyposażonych w elektroniczne wzmacniacze pomiarowe oraz przetworniki analogowo-cyfrowe A/C. ćw. 8/str. 2

3 Dla przyrządów analogowych wskazówkowych deklaracja dokładności formułowana jest w postaci klasy dokładności kl, definiowanej wyrażeniem (1): MBD kl (1) X gdzie: X N - jest wartością nominalnego zakresu (wskazań) przyrządu pomiarowego N Graficzna interpretacja wyrażenia (1) definiującego klasę dokładności przyrządu pomiarowego przedstawiona jest na rysunku 3.1. Rys.3.1. Interpretacja graficzna definicji klasy dokładności przyrządu pomiarowego Z rysunku 3.1. jednoznacznie wynika że w każdym punkcie zakresu pomiarowego przyrządu wskazówkowego, dla którego określono klasę dokładności, wartość maksymalnego błędu dopuszczalnego - MBD jest stała!!!!!! W celu sprawdzenia tego, czy wskazówkowy przyrząd pomiarowy posiada dokładność nie gorszą od dokładności którą zadeklarował jego producent konieczne jest wykonanie odpowiedniej procedury sprawdzającej. Procedur sprawdzających można opracować wiele [3] i mogą one różnić się na przykład ilością punktów sprawdzania na danym zakresie pomiarowym lub ilością powtórzeń w danym punkcie sprawdzeń. Najbardziej uproszczoną procedurą sprawdzania dokładności wskazówkowych przyrządów pomiarowych może być procedura składająca się z następującej sekwencji czynności: ćw. 8/str. 3

4 1- ustawić wskazanie sprawdzanego przyrządu wskazówkowego na opisaną ( ocyfrowaną ) działkę, za pomocą stabilnego i precyzyjnie regulowanego źródła wartości odniesienia (zasilacza lub kalibratora). 2- odczytać wartość odniesienia - X odn na polu odczytowym kalibratora lub multimetru wskazującego wartości odniesienia. 3- sprawdzić czy w danym punkcie sprawdzania wartość maksymalnego dopuszczalnego błędu kalibratora lub multimetru odniesienia MBD-odn jest wymaganą ilość razy mniejsza od wartości maksymalnego dopuszczalnego błędu MBD-spr przyrządu sprawdzanego. Uwaga: w praktyce laboratoryjnej oblicza się w tym celu Iloraz Dokładności Testu - IDT, [ang: TEST ACCURACY RATIO - TAR] i sprawdza się czy jego wartość jest większa od przyjętej wartości, będącej liczbą wybraną z liczb należących do przedziału od {3-10}. Najczęściej w laboratoriach przemysłowych przyjmuje się kryterium IDT 4, i sprawdza się prawdziwość nierówności określonej wyrażeniem (2). IDT MDBspr MDBodn 4 (2) 4- obliczyć odchylenie wskazań przyrządu sprawdzanego od ustalonej w p. 2. wartości odniesienia, korzystając z wyrażenia (3) * X spr X odn (3) gdzie: X spr - wskazanie przyrządu sprawdzanego ćw. 8/str. 4

5 5- powtórzyć czynności opisane w punktach od 1-4 dla wszystkich opisanych ( ocyfrowanych ) działek sprawdzanego przyrządu wskazówkowego, ustawiając wartości wskazań narastająco, to znaczy od najmniejszej wartości opisanej działki do największej, a następnie malejąco od największej do najmniejszej opisanej działki. 6- ustalić maksymalne odchylenie wskazań * max na podstawie uzyskanych wyników sprawdzeń i sprawdzić czy jego wartość bezwzględna jest mniejsza od bezwzględnej wartości maksymalnego dopuszczalnego błędu deklarowanego przez producenta przyrządu sprawdzanego i obliczanego z wyrażenia (1). Inaczej ujmując, sprawdzić czy spełniona jest nierówność (4). * max MBDspr (4) 7- Dokonać oceny dokładności sprawdzanego przyrządu wskazówkowego (ustalić czy jego dokładność nie jest gorsza od dokładności deklarowanej przez producenta) analizując w każdym punkcie sprawdzania czy jednocześnie prawdziwe są nierówności określone wyrażeniami (2) i (4). Na rysunku 3.2. przedstawiony jest schemat ideowy przykładowego układu pomiarowego przeznaczonego do sprawdzania miliamperomierzy wskazówkowych w którym wykorzystane jest precyzyjnie regulowane i stabilne źródło wartości odniesienia (prądu-i o ), oraz multimetr cyfrowy o odpowiedniej dokładności jako miernik wartości odniesienia I odn. W układzie tym można zrealizować opisaną wyżej uproszczoną procedurę sprawdzania dokładności użytkowych przyrządów wskazówkowych. Takich na przykład jak miliamperomierze lub amperomierze wskazówkowe. ćw. 8/str. 5

6 Rys.3.2. Schemat ideowy przykładowego układu do sprawdzania miliamperomierzy wskazówkowych. Na rysunku 3.3. przedstawiona jest graficzna interpretacja sytuacji w której we wszystkich punktach sprawdzania ustalanych w jednym kierunku zmian wielkości mierzonej (wartość wielkości mierzonej wzrasta lub maleje) spełniona jest nierówność (2). Rys.3.3. Graficzna interpretacja sytuacji w której spełniona jest nierówność (2) podczas sprawdzania przyrządu wskazówkowego w jednym kierunku zmian wartości mierzonej. W przedstawionym na rysunku 3.2. schemacie układu pomiarowego przeznaczonego do sprawdzania dokładności wskazówkowych przyrządów pomiarowych, zastosowano multimetr cyfrowy wskazujący wartości odniesienia w poszczególnych punktach sprawdzeń. Należy na to zwrócić baczną uwagę podczas obliczania wartości ilorazu dokładności testu IDT. ćw. 8/str. 6

7 Dla przyrządów i multimetrów cyfrowych wartości maksymalnych dopuszczalnych błędów deklarowane są przez ich producentów inaczej niż dla przyrządów wskazówkowych. W tym przypadku deklaracja dokładności dla danego zakresu pomiarowego podawana jest najczęściej w postaci wyrażenia (5) MBD a% X o b% X N, (5) gdzie: X o prawdziwa wartość wielkości mierzonej. (w praktyce podczas sprawdzania dokładności podaje się przybliżenie prawdziwej ale nieznanej wartości X o w postaci wartości odniesienia - X odn wskazywanej przez przyrząd odniesienia lub odczytanej z pola odczytowego kalibratora). Pierwsza składowa a% wyrażenia (5) nazywana jest składową X o mult multiplikatywną maksymalnego błędu dopuszczalnego - MBD. Wartość tej składowej zmienia się wraz ze zmianą wartości wielkości mierzonej. Druga składowa b% wyrażenia (5) nazywana jest składową X N add addytywną maksymalnego błędu dopuszczalnego - MBD. Wartość tej składowej jest stała w każdym punkcie danego zakresu pomiarowego - X N. Bardzo często producenci definicję składowej addytywnej podają w postaci k "digits", gdzie digits jest ziarnem, czyli najmniejszą wartością o jaką może zmienić się wartość wskazywana przez cyfrowy przyrząd mierzący na danym zakresie pomiarowym. add Na rysunku 3.4. przedstawiono graficzną interpretację wyrażenia (5) z którego można wyliczać wartości maksymalnych błędów dopuszczalnych dla cyfrowych przyrządów pomiarowych określanych jako suma składowej multiplikatywnej i addytywnej, którą można zapisać w postaci wyrażenia (6) MBD mult add (6) ćw. 8/str. 7

8 Rys Graficzna interpretacja wyrażeń (5) i (6) będących definicją dokładności deklarowanej przez producentów przyrządów lub multimetrów cyfrowych. Z rysunku 3.4. jasno wynika że w każdym punkcie zakresu pomiarowego przyrządu lub multimetru cyfrowego wartość maksymalnego błędu dopuszczalnego -Δ MBD jest inna!!!! i systematycznie wzrasta wraz ze wzrostem wartości mierzonej. W celu sprawdzenia tego, czy cyfrowy przyrząd pomiarowy lub multimetr posiada dokładność nie gorszą od dokładności którą zadeklarował jego producent można wykonać odpowiednią procedurę sprawdzającą podobną do opisanej wcześniej procedury sprawdzania dokładności analogowych przyrządów wskazówkowych. Procedura ta będzie różnic się od poprzednio opisanej tylko zasadą ustalania poszczególnych punktów sprawdzeń. Zamiast opisanych ( ocyfrowanych ) działek jako punkty sprawdzeń przyjmowane są odpowiednie części nominalnego zakresu pomiarowego -X N. Zalecane jest przyjmowanie pięciu takich punktów stanowiących: 10%, 30%, 50%, 70% i 90% wartości -X N nominalnego zakresu sprawdzanego cyfrowego przyrządu pomiarowego lub multimetru. W przypadku sprawdzania multimetru cyfrowego można zastosować tak określone 5 punktów sprawdzeń dla zakresu podstawowego, natomiast dla pozostałych zakresów tej samej wielkości mierzonej można zastosować 3 punkty sprawdzeń: 10%, 50% i 90% wartości X N Po uwzględnieniu wyżej opisanych uwag najbardziej uproszczona procedura sprawdzania dokładności cyfrowych przyrządów pomiarowych lub multimetrów może być następująca: ćw. 8/str. 8

9 1- ustawić wskazanie sprawdzanego przyrządu cyfrowego mierzącego na danym zakresie na wartość równą 10%X N, za pomocą stabilnego i precyzyjnie regulowanego źródła wartości odniesienia (zasilacza lub kalibratora) 2- odczytać wartość odniesienia - X odn na polu odczytowym kalibratora lub multimetru wskazującego wartości odniesienia. 3- sprawdzić czy w danym punkcie sprawdzania wartość maksymalnego dopuszczalnego błędu kalibratora lub multimetru odniesienia MBD-odn jest wymaganą ilość razy mniejsza od wartości maksymalnego dopuszczalnego błędu MBD-spr sprawdzanego przyrządu lub multimetru cyfrowego. Obliczyć w tym celu iloraz dokładności testu -IDT i sprawdzić czy prawdziwa jest nierówność określona wyrażeniem (2) 4- obliczyć odchylenie wskazań - *, przyrządu sprawdzanego od ustalonej w p. 2. wartości odniesienia X, korzystając z wyrażenia (3). odn 5- powtórzyć czynności opisane w punktach od 1-4 dla pozostałych punktów sprawdzeń ustalonych jako 30%, 50%, 70%, 90%, nominalnej wartości sprawdzanego zakresu pomiarowego X N. 6- w przypadku zakresów na których przyrząd lub multimetr cyfrowy mierzy wartość prądu lub napięcia stałego należy powtórzyć czynności opisane w punktach od 1-5, także dla odwrotnej (ujemnej) polaryzacji. 7- w każdym punkcie sprawdzania ustalić maksymalną wartość odchylenia wskazań korzystając z wyrażenia (3) i sprawdzić czy prawdziwa * max jest nierówność (4). Należy przyjąć że w uproszczonej procedurze w której wykonywane jest jedno sprawdzenie w danym punkcie sprawdzeń maksymalne odchylenie - * max równe jest wyznaczonemu w punkcie 4. odchyleniu - *. W przypadku, gdy zastosowana będzie bardziej złożona procedura wymagająca wielokrotnych powtórzeń w tym samym punkcie sprawdzania, maksymalną wartość odchylenia wskazań - należy ustalić analizując wartości odchyleń wyznaczone podczas wszystkich powtórzeń wykonanych w tym samym punkcie sprawdzeń. max ćw. 8/str. 9

10 8- Dokonać oceny dokładności sprawdzanego przyrządu lub multimetru cyfrowego (ustalić czy jego dokładność nie jest gorsza od dokładności deklarowanej przez producenta) analizując w każdym punkcie sprawdzania czy jednocześnie prawdziwe są nierówności określone wyrażeniami (2) i (4). Na rysunku 3.5. przedstawiony jest schemat ideowy przykładowego układu pomiarowego przeznaczonego do sprawdzania woltomierzy lub multimetrów cyfrowych w którym wykorzystane jest precyzyjnie regulowane i stabilne źródło wartości odniesienia (napięcia-u o ), oraz multimetr cyfrowy o odpowiedniej dokładności jako miernik wartości odniesienia U odn. W układzie tym można zrealizować opisaną wyżej uproszczoną procedurę sprawdzania dokładności użytkowych przyrządów lub multimetrów cyfrowych. Takich na przykład jak cyfrowe woltomierze tablicowe. Rys Schemat ideowy przykładowego układu pomiarowego przeznaczonego do sprawdzania dokładności woltomierzy cyfrowych. Na rysunku 3.6. przedstawiono graficzną interpretację sytuacji w której spełniona jest nierówność (2) podczas sprawdzania dokładności cyfrowego woltomierza napięcia stałego mierzącego na zakresie 10V. Rysunek wykonano dla sprawdzania dokładności w jednym (dodatnim) kierunku zmian polaryzacji napięcia od 0 do +10V. ćw. 8/str. 10

11 Rys Graficzna interpretacja w której spełniona jest nierówność (2) dla woltomierza cyfrowego napięcia stałego mierzącego na zakresie 10 V podczas sprawdzania wykonanego w jednym kierunku zmian wartości odniesienia od 0 10V Starannie wykonana uproszczona procedura sprawdzania przedstawiona w punktach od 1-7 dla przyrządów wskazówkowych oraz w punktach od 1-8 dla cyfrowych przyrządów pomiarowych, daje wystarczająco pewne wyniki, jest stosunkowo szybka do wykonania i nie generuje wysokich kosztów sprawdzenia. Pewność ocen dokładności dokonywanych na podstawie tej uproszczonej procedury można zwiększać przyjmując jako jedno z kryterium oceny, wyższe wartości ilorazu dokładności testu. Na przykład: IDT = 5, 6, 7, 8, 9 lub 10. Będzie to jednak powodować zwiększenie wymagań na stabilność źródła wartości odniesienia oraz na dokładność multimetru cyfrowego wskazującego wartości odniesienia. W konsekwencji zwiększy to koszty sprawdzania. Zamiast multimetru cyfrowego można zastosować odpowiednio dokładny kalibrator posiadający wbudowany wskaźnik wartości odniesienia. Należy jednak starannie sprawdzić czy przy założonej w danym laboratorium wartości ilorazu dokładności testu IDT, kalibrator posiada wystarczającą dokładność. Należy także ocenić koszty zakupu kalibratora i wybrać to rozwiązanie tylko w przypadku gdy gwarantuje on wymaganą dokładność wskazań, a jego koszt zakupu jest niższy od kosztu zakupu stabilnego źródła wartości odniesienia i multimetru cyfrowego o odpowiedniej dokładności. ćw. 8/str. 11

12 IV. Program ćwiczenia 1. Zapisanie danych ogólnych przyrządów pomiarowych używanych w ćwiczeniu. 2. Zapisanie właściwości metrologicznych oraz zestawienie układu pomiarowego przedstawionego na rysunku Wykonanie sprawdzenia dokładności wskazań tablicowego miliamperomierza wskazówkowego. 4. Zapisanie właściwości metrologicznych oraz zestawienie układu pomiarowego przedstawionego na rysunku Wykonanie sprawdzenie poprawności wskazań tablicowego woltomierza cyfrowego na wybranym zakresie. 6. Opracowanie wyników sprawdzania dokładności obydwu przyrządów oraz wniosków końcowych. V. Pytania kontrolne 1. Spójność pomiarowa, wzorce miar, wzorce użytkowe [3]. 2. Błędy pomiarów, odchylenia i błędy graniczne przyrządów pomiarowych [3]. 3. Definicja klasy dokładności mierników analogowych wskazówkowych [1]. 4. Definicja błędu granicznego miernika cyfrowego [3]. 5. Zasady doboru mierników wskazujących wartości odniesienia [1]. Literatura 1. Dyszyński J. : Metrologia Elektryczna i Elektroniczna - Laboratorium cz.1. (str.13-25, 26-34, 64-71, 87-90) Rzeszów: Ofic. Wyd. PRz., 1989, Piotrowski J., Kostyrko K.: Wzorcowanie aparatury pomiarowej WNT Warszawa. 3. PN-ISO-9000:2000 (2001) Systemy Zarządzania Jakością. Podstawy i terminologia. 4. Międzynarodowy Słownik Podstawowych i Ogólnych Terminów Metrologii. Wydanie polskie. Warszawa: Główny Urząd Miar, 1996 r. ćw. 8/str. 12

Laboratorium Metrologii I Nr ćwicz. Ocena dokładności przyrządów pomiarowych 3

Laboratorium Metrologii I Nr ćwicz. Ocena dokładności przyrządów pomiarowych 3 Laboratorium Metrologii Elektrycznej i Elektronicznej Politechnika Rzeszowska Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych Laboratorium Metrologii I Grupa Nr ćwicz. Ocena dokładności przyrządów pomiarowych

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 14. Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych. Program ćwiczenia:

Ćwiczenie 14. Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych. Program ćwiczenia: Ćwiczenie 14 Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych Program ćwiczenia: 1. Sprawdzenie błędów podstawowych woltomierza analogowego 2. Sprawdzenie błędów podstawowych amperomierza analogowego 3.

Bardziej szczegółowo

Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych

Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych AKADEMIA GÓRNICZO - HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA w KRAKOWIE WYDZIAŁ ELEKTROTECHNIKI, AUTOMATYKI, INFORMATYKI i ELEKTRONIKI KATEDRA METROLOGII i ELEKTRONIKI LABORATORIUM METROLOGII analogowych i cyfrowych

Bardziej szczegółowo

Pomiary małych rezystancji

Pomiary małych rezystancji Politechnika Rzeszowska Katedra Metrologii i Systemów Diagnostycznych Laboratorium Miernictwa Elektronicznego Pomiary małych rezystancji Grupa Nr ćwicz. 2 1... kierownik 2... 3... 4... Data Ocena I. C

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 14. Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych. Program ćwiczenia:

Ćwiczenie 14. Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych. Program ćwiczenia: Ćwiczenie 14 Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych Program ćwiczenia: 1 Sprawdzenie błędów podstawowych woltomierza analogowego 2 Sprawdzenie błędów podstawowych amperomierza analogowego 3 Sprawdzenie

Bardziej szczegółowo

10-2. SPRAWDZANIE BŁĘDÓW PODSTAWOWYCH PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH. 1. Cel ćwiczenia

10-2. SPRAWDZANIE BŁĘDÓW PODSTAWOWYCH PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH. 1. Cel ćwiczenia Motto: Używanie nie sprawdzonych przyrządów pomiarowych jest takim samym brakiem kultury technicznej, jak przykręcanie śruby kombinekami zamiast odpowiednim kluczem 0- SPRAWDZANIE BŁĘDÓW PODSTAWOWYCH PRZYRZĄDÓW

Bardziej szczegółowo

Ćw. 15 : Sprawdzanie watomierza i licznika energii

Ćw. 15 : Sprawdzanie watomierza i licznika energii Wydział: EAIiE Kierunek: Imię i nazwisko (e mail): Rok:. (2010/2011) Grupa: Zespół: Data wykonania: LABORATORIUM METROLOGII Ćw. 15 : Sprawdzanie watomierza i licznika energii Zaliczenie: Podpis prowadzącego:

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 5. POMIARY NAPIĘĆ I PRĄDÓW STAŁYCH Opracowała: E. Dziuban. I. Cel ćwiczenia

ĆWICZENIE 5. POMIARY NAPIĘĆ I PRĄDÓW STAŁYCH Opracowała: E. Dziuban. I. Cel ćwiczenia ĆWICZEIE 5 I. Cel ćwiczenia POMIAY APIĘĆ I PĄDÓW STAŁYCH Opracowała: E. Dziuban Celem ćwiczenia jest zaznajomienie z przyrządami do pomiaru napięcia i prądu stałego: poznanie budowy woltomierza i amperomierza

Bardziej szczegółowo

Ćw. 1: Wprowadzenie do obsługi przyrządów pomiarowych

Ćw. 1: Wprowadzenie do obsługi przyrządów pomiarowych Wydział: EAIiE Kierunek: Imię i nazwisko (e mail): Rok: 2018/2019 Grupa: Zespół: Data wykonania: Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi: LABORATORIUM METROLOGII Ćw. 1: Wprowadzenie do obsługi przyrządów

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 15. Sprawdzanie watomierza i licznika energii

Ćwiczenie 15. Sprawdzanie watomierza i licznika energii Ćwiczenie 15 Sprawdzanie watomierza i licznika energii Program ćwiczenia: 1. Sprawdzenie błędów podstawowych watomierza analogowego 2. Sprawdzanie jednofazowego licznika indukcyjnego 2.1. Sprawdzenie prądu

Bardziej szczegółowo

Metrologia cieplna i przepływowa

Metrologia cieplna i przepływowa Metrologia cieplna i przepływowa Systemy Maszyny i Urządzenia Energetyczne IV rok Badanie manometru z wykorzystaniem piezoelektrycznego przetwornika ciśnienia Instrukcja do ćwiczenia Katedra Systemów Energetycznych

Bardziej szczegółowo

Ćw. 2: Analiza błędów i niepewności pomiarowych

Ćw. 2: Analiza błędów i niepewności pomiarowych Wydział: EAIiE Kierunek: Imię i nazwisko (e mail): Rok:. (200/20) Grupa: Zespół: Data wykonania: Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi: LABORATORIUM METROLOGII Ćw. 2: Analiza błędów i niepewności pomiarowych

Bardziej szczegółowo

Ćw. 1: Wprowadzenie do obsługi przyrządów pomiarowych

Ćw. 1: Wprowadzenie do obsługi przyrządów pomiarowych Wydział: EAIiE Kierunek: Imię i nazwisko (e mail): Rok:. (2010/2011) Grupa: Zespół: Data wykonania: Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi: LABORATORIUM METROLOGII Ćw. 1: Wprowadzenie do obsługi przyrządów

Bardziej szczegółowo

Laboratorium miernictwa elektronicznego - Narzędzia pomiarowe 1 NARZĘDZIA POMIAROWE

Laboratorium miernictwa elektronicznego - Narzędzia pomiarowe 1 NARZĘDZIA POMIAROWE Laboratorium miernictwa elektronicznego - Narzędzia pomiarowe 1 NARZĘDZIA POMIAROWE CEL ĆWICZENIA Poznanie źródeł informacji o parametrach i warunkach eksploatacji narzędzi pomiarowych, zapoznanie ze sposobami

Bardziej szczegółowo

R X 1 R X 1 δr X 1 R X 2 R X 2 δr X 2 R X 3 R X 3 δr X 3 R X 4 R X 4 δr X 4 R X 5 R X 5 δr X 5

R X 1 R X 1 δr X 1 R X 2 R X 2 δr X 2 R X 3 R X 3 δr X 3 R X 4 R X 4 δr X 4 R X 5 R X 5 δr X 5 Tab. 2. Wyniki bezpośrednich pomiarów rezystancji Wyniki pomiarów i wartości błędów bezpośrednich pomiarów rezystancji t 0 = o C Typ omomierza R X 1 R X 1 δr X 1 R X 2 R X 2 δr X 2 R X 3 R X 3 δr X 3 R

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 3 Temat: Oznaczenia mierników, sposób podłączania i obliczanie błędów Cel ćwiczenia

Ćwiczenie 3 Temat: Oznaczenia mierników, sposób podłączania i obliczanie błędów Cel ćwiczenia Ćwiczenie 3 Temat: Oznaczenia mierników, sposób podłączania i obliczanie błędów Cel ćwiczenia Zaznajomienie się z oznaczeniami umieszczonymi na przyrządach i obliczaniem błędów pomiarowych. Obsługa przyrządów

Bardziej szczegółowo

Ćw. 1&2: Wprowadzenie do obsługi przyrządów pomiarowych oraz analiza błędów i niepewności pomiarowych

Ćw. 1&2: Wprowadzenie do obsługi przyrządów pomiarowych oraz analiza błędów i niepewności pomiarowych Wydział: EAIiE Kierunek: Imię i nazwisko (e mail): Rok:. (2011/2012) Grupa: Zespół: Data wykonania: Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi: LABORATORIUM METROLOGII Ćw. 1&2: Wprowadzenie do obsługi przyrządów

Bardziej szczegółowo

Zajęcia wprowadzające W-1 termin I temat: Sposób zapisu wyników pomiarów

Zajęcia wprowadzające W-1 termin I temat: Sposób zapisu wyników pomiarów wielkość mierzona wartość wielkości jednostka miary pomiar wzorce miary wynik pomiaru niedokładność pomiaru Zajęcia wprowadzające W-1 termin I temat: Sposób zapisu wyników pomiarów 1. Pojęcia podstawowe

Bardziej szczegółowo

Metrologia cieplna i przepływowa

Metrologia cieplna i przepływowa Metrologia cieplna i przepływowa Systemy Maszyny i Urządzenia Energetyczne IV rok Badanie manometru z wykorzystaniem tensometrycznego przetwornika ciśnienia Instrukcja do ćwiczenia Katedra Systemów Energetycznych

Bardziej szczegółowo

Metrologia cieplna i przepływowa

Metrologia cieplna i przepływowa Metrologia cieplna i przepływowa Systemy Maszyny i Urządzenia Energetyczne IV rok Badanie manometru w różnych pozycjach pracy Instrukcja do ćwiczenia Katedra Systemów Energetycznych i Urządzeń Ochrony

Bardziej szczegółowo

POMIARY TEMPERATURY I

POMIARY TEMPERATURY I Cel ćwiczenia Ćwiczenie 5 POMIARY TEMPERATURY I Celem ćwiczenia jest poznanie budowy i zasady działania rezystancyjnych czujników temperatury, układów połączeń czujnika z elektrycznymi układami przetwarzającymi

Bardziej szczegółowo

WZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO

WZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO Mirosław KAŹMIERSKI Okręgowy Urząd Miar w Łodzi 90-132 Łódź, ul. Narutowicza 75 oum.lodz.w3@gum.gov.pl WZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO 1. Wstęp Konieczność

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 9. Mostki prądu stałego. Zakres wymaganych wiadomości do kolokwium wstępnego: Program ćwiczenia:

Ćwiczenie 9. Mostki prądu stałego. Zakres wymaganych wiadomości do kolokwium wstępnego: Program ćwiczenia: Ćwiczenie 9 Mostki prądu stałego Program ćwiczenia: 1. Pomiar rezystancji laboratoryjnym mostkiem Wheatsone'a 2. Pomiar rezystancji technicznym mostkiem Wheatsone'a. Pomiar rezystancji technicznym mostkiem

Bardziej szczegółowo

Sprawdzenie narzędzi pomiarowych i wyznaczenie niepewności rozszerzonej typu A w pomiarach pośrednich

Sprawdzenie narzędzi pomiarowych i wyznaczenie niepewności rozszerzonej typu A w pomiarach pośrednich Podstawy Metrologii i Technik Eksperymentu Laboratorium Sprawdzenie narzędzi pomiarowych i wyznaczenie niepewności rozszerzonej typu A w pomiarach pośrednich Instrukcja do ćwiczenia nr 4 Zakład Miernictwa

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 6 POMIARY REZYSTANCJI

ĆWICZENIE 6 POMIARY REZYSTANCJI ĆWICZENIE 6 POMIAY EZYSTANCJI Opracowała: E. Dziuban I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wdrożenie umiejętności poprawnego wyboru metody pomiaru w zależności od wartości mierzonej rezystancji oraz postulowanej

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 9. Mostki prądu stałego. Program ćwiczenia:

Ćwiczenie 9. Mostki prądu stałego. Program ćwiczenia: Ćwiczenie 9 Mostki prądu stałego Program ćwiczenia: 1. Pomiar rezystancji laboratoryjnym mostkiem Wheatsone'a 2. Niezrównoważony mostek Wheatsone'a. Pomiar rezystancji technicznym mostkiem Wheatsone'a

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki

Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i utomatyki 1. Wstęp st. stacjonarne I st. inżynierskie, Energetyka Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki Ćwiczenie nr 2 OBWODY NIELINIOWE PRĄDU

Bardziej szczegółowo

Niepewność pomiaru. Wynik pomiaru X jest znany z możliwa do określenia niepewnością. jest bledem bezwzględnym pomiaru

Niepewność pomiaru. Wynik pomiaru X jest znany z możliwa do określenia niepewnością. jest bledem bezwzględnym pomiaru iepewność pomiaru dokładność pomiaru Wynik pomiaru X jest znany z możliwa do określenia niepewnością X p X X X X X jest bledem bezwzględnym pomiaru [ X, X X ] p Przedział p p nazywany jest przedziałem

Bardziej szczegółowo

WZORCE I PODSTAWOWE PRZYRZĄDY POMIAROWE

WZORCE I PODSTAWOWE PRZYRZĄDY POMIAROWE WZORCE I PODSTAWOWE PRZYRZĄDY POMIAROWE 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest: 1. Poznanie podstawowych pojęć z zakresu metrologii: wartość działki elementarnej, długość działki elementarnej, wzorzec,

Bardziej szczegółowo

Imię i nazwisko (e mail) Grupa:

Imię i nazwisko (e mail) Grupa: Wydział: EAIiE Kierunek: Imię i nazwisko (e mail) Rok: Grupa: Zespół: Data wykonania: LABORATORIUM METROLOGII Ćw. 12: Przetworniki analogowo cyfrowe i cyfrowo analogowe budowa i zastosowanie. Ocena: Podpis

Bardziej szczegółowo

NIEZBĘDNY SPRZĘT LABORATORYJNY

NIEZBĘDNY SPRZĘT LABORATORYJNY Ćwiczenie 5 Temat: Pomiar napięcia i prądu stałego. Cel ćwiczenia Poznanie zasady pomiaru napięcia stałego. Zapoznanie się z działaniem modułu KL-22001. Obsługa przyrządów pomiarowych. Przestrzeganie przepisów

Bardziej szczegółowo

Pomiar rezystancji metodą techniczną

Pomiar rezystancji metodą techniczną Pomiar rezystancji metodą techniczną Cel ćwiczenia. Poznanie metod pomiarów rezystancji liniowych, optymalizowania warunków pomiaru oraz zasad obliczania błędów pomiarowych. Zagadnienia teoretyczne. Definicja

Bardziej szczegółowo

ZASADY DOKUMENTACJI procesu pomiarowego

ZASADY DOKUMENTACJI procesu pomiarowego Laboratorium Podstaw Miernictwa Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Pomiarów ZASADY DOKUMENTACJI procesu pomiarowego Przykład PROTOKÓŁU POMIAROWEGO Opracowali : dr inż. Jacek Dusza mgr inż. Sławomir

Bardziej szczegółowo

SERIA II ĆWICZENIE 2_3. Temat ćwiczenia: Pomiary rezystancji metodą bezpośrednią i pośrednią. Wiadomości do powtórzenia:

SERIA II ĆWICZENIE 2_3. Temat ćwiczenia: Pomiary rezystancji metodą bezpośrednią i pośrednią. Wiadomości do powtórzenia: SE ĆWCZENE 2_3 Temat ćwiczenia: Pomiary rezystancji metodą bezpośrednią i pośrednią. Wiadomości do powtórzenia: 1. Sposoby pomiaru rezystancji. ezystancję można zmierzyć metodą bezpośrednią, za pomocą

Bardziej szczegółowo

Imię i nazwisko (e mail): Rok: 2018/2019 Grupa: Ćw. 5: Pomiar parametrów sygnałów napięciowych Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi:

Imię i nazwisko (e mail): Rok: 2018/2019 Grupa: Ćw. 5: Pomiar parametrów sygnałów napięciowych Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi: Wydział: EAIiIB Imię i nazwisko (e mail): Rok: 2018/2019 Grupa: Zespół: Data wykonania: LABORATORIUM METROLOGII Ćw. 5: Pomiar parametrów sygnałów napięciowych Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi: Wstęp

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z ćwiczenia na temat. Badanie dokładności multimetru cyfrowego dla funkcji pomiaru napięcia zmiennego

Sprawozdanie z ćwiczenia na temat. Badanie dokładności multimetru cyfrowego dla funkcji pomiaru napięcia zmiennego Szablon sprawozdania na przykładzie ćwiczenia badanie dokładności multimetru..... ================================================================== Stronę tytułową można wydrukować jak podano niżej lub

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Podstaw Pomiarów

Laboratorium Podstaw Pomiarów Laboratorium Podstaw Pomiarów Ćwiczenie 5 Pomiary rezystancji Instrukcja Opracował: dr hab. inż. Grzegorz Pankanin, prof. PW Instytut Systemów Elektronicznych Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych

Bardziej szczegółowo

WIECZOROWE STUDIA ZAWODOWE LABORATORIUM OBWODÓW I SYGNAŁÓW

WIECZOROWE STUDIA ZAWODOWE LABORATORIUM OBWODÓW I SYGNAŁÓW POLTECHNKA WARSZAWSKA NSTYTUT RADOELEKTRONK ZAKŁAD RADOKOMUNKACJ WECZOROWE STUDA ZAWODOWE LABORATORUM OBWODÓW SYGNAŁÓW Ćwiczenie 1 Temat: OBWODY PRĄDU STAŁEGO Opracował: mgr inż. Henryk Chaciński Warszawa

Bardziej szczegółowo

Projektowanie systemów pomiarowych. 02 Dokładność pomiarów

Projektowanie systemów pomiarowych. 02 Dokładność pomiarów Projektowanie systemów pomiarowych 02 Dokładność pomiarów 1 www.technidyneblog.com 2 Jak dokładnie wykonaliśmy pomiar? Czy duża / wysoka dokładność jest zawsze konieczna? www.sparkfun.com 3 Błąd pomiaru.

Bardziej szczegółowo

POMIARY WYMIARÓW ZEWNĘTRZNYCH, WEWNĘTRZNYCH, MIESZANYCH i POŚREDNICH

POMIARY WYMIARÓW ZEWNĘTRZNYCH, WEWNĘTRZNYCH, MIESZANYCH i POŚREDNICH PROTOKÓŁ POMIAROWY Imię i nazwisko Kierunek: Rok akademicki:. Semestr: Grupa lab:.. Ocena.. Uwagi Ćwiczenie nr TEMAT: POMIARY WYMIARÓW ZEWNĘTRZNYCH, WEWNĘTRZNYCH, MIESZANYCH i POŚREDNICH CEL ĆWICZENIA........

Bardziej szczegółowo

METROLOGIA EZ1C

METROLOGIA EZ1C Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Elektrotechniki Teoretycznej i Metrologii Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu METOLOGI Kod przedmiotu: EZ1C 300 016 POMI EZYSTNCJI METODĄ

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM Z FIZYKI

LABORATORIUM Z FIZYKI Projekt Plan rozwoju Politechniki Częstochowskiej współfinansowany ze środków UNII EUROPEJSKIEJ w ramach EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO Numer Projektu: POKL.04.01.01-00-59/08 INSTYTUT FIZYKI WYDZIAŁINśYNIERII

Bardziej szczegółowo

4. Schemat układu pomiarowego do badania przetwornika

4. Schemat układu pomiarowego do badania przetwornika 1 1. Projekt realizacji prac związanych z uruchomieniem i badaniem przetwornika napięcie/częstotliwość z układem AD654 2. Założenia do opracowania projektu a) Dane techniczne układu - Napięcie zasilające

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 4. Pomiary rezystancji metodami technicznymi

Ćwiczenie 4. Pomiary rezystancji metodami technicznymi Ćwiczenie 4 Pomiary rezystancji metodami technicznymi Program ćwiczenia: 1. Techniczna metoda pomiaru rezystancji wyznaczenie charakterystyki =f(u) elementu nieliniowego (żarówka samochodowa) 2. Pomiar

Bardziej szczegółowo

Uśrednianie napięć zakłóconych

Uśrednianie napięć zakłóconych Politechnika Rzeszowska Katedra Metrologii i Systemów Diagnostycznych Laboratorium Miernictwa Elektronicznego Uśrednianie napięć zakłóconych Grupa Nr ćwicz. 5 1... kierownik 2... 3... 4... Data Ocena I.

Bardziej szczegółowo

SPRAWDZANIE NARZĘDZI POMIAROWYCH

SPRAWDZANIE NARZĘDZI POMIAROWYCH Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych P o l i t e c h n i k a P o z n ańska ul. Jana Pawła II 4 60-965 POZNAŃ (budynek Centrum Mechatroniki, Biomechaniki i Nanoinżynierii) www.zmisp.mt.put.poznan.pl

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA W LABORATORIUM BADAWCZYM I POMIAROWYM. dr inż. Roman Tabisz, Politechnika Rzeszowska; Laboratorium Badań i Kalibracji LABBiKAL

STATYSTYKA W LABORATORIUM BADAWCZYM I POMIAROWYM. dr inż. Roman Tabisz, Politechnika Rzeszowska; Laboratorium Badań i Kalibracji LABBiKAL STATYSTYKA W LABORATORIUM BADAWCZYM I POMIAROWYM dr inż. Roman Tabisz, Politechnika Rzeszowska; Laboratorium Badań i Kalibracji LABBiKAL Wprowadzenie Skuteczność metod statystycznego sterowania procesami

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Metrologii

Laboratorium Metrologii Laboratorium Metrologii Ćwiczenie nr 3 Oddziaływanie przyrządów na badany obiekt I Zagadnienia do przygotowania na kartkówkę: 1 Zdefiniować pojęcie: prąd elektryczny Podać odpowiednią zależność fizyczną

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Elektryczny Zakład Systemów Informacyjno-Pomiarowych

POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Elektryczny Zakład Systemów Informacyjno-Pomiarowych POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Elektryczny Zakład Systemów Informacyjno-Pomiarowych Studia... Kierunek... Grupa dziekańska... Zespół... Nazwisko i Imię 1.... 2.... 3.... 4.... Laboratorium...... Ćwiczenie

Bardziej szczegółowo

Katedra Energetyki. Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki

Katedra Energetyki. Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki 1 Katedra Energetyki Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki Temat ćwiczenia: POMIARY PODSTAWOWYCH WIELKOŚCI ELEKTRYCZNYCH W OBWODACH PRĄDU STAŁEGO (obwód 3 oczkowy) 2 1. POMIARY PRĄDÓW I NAPIĘĆ

Bardziej szczegółowo

BŁĘDY W POMIARACH BEZPOŚREDNICH

BŁĘDY W POMIARACH BEZPOŚREDNICH Podstawy Metrologii i Technik Eksperymentu Laboratorium BŁĘDY W POMIARACH BEZPOŚREDNICH Instrukcja do ćwiczenia nr 2 Zakład Miernictwa i Ochrony Atmosfery Wrocław, listopad 2010 r. Podstawy Metrologii

Bardziej szczegółowo

Sposób wykorzystywania świadectw wzorcowania do ustalania okresów między wzorcowaniami

Sposób wykorzystywania świadectw wzorcowania do ustalania okresów między wzorcowaniami EuroLab 2010 Warszawa 3.03.2010 r. Sposób wykorzystywania świadectw wzorcowania do ustalania okresów między wzorcowaniami Ryszard Malesa Polskie Centrum Akredytacji Kierownik Działu Akredytacji Laboratoriów

Bardziej szczegółowo

PODSTAWOWA TERMINOLOGIA METROLOGICZNA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ

PODSTAWOWA TERMINOLOGIA METROLOGICZNA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB PODSTAWOWA TERMINOLOGIA METROLOGICZNA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ Andrzej Hantz Centrum Metrologii im. Zdzisława Rauszera RADWAG Wagi Elektroniczne Metrologia

Bardziej szczegółowo

1 Instrukcja dodatkowa do ćwiczenia 3a; Statystyczna obróbka wyników pomiaru Kolejność czynności 1. Połączyć układ pomiarowy zgodnie ze schematem:

1 Instrukcja dodatkowa do ćwiczenia 3a; Statystyczna obróbka wyników pomiaru Kolejność czynności 1. Połączyć układ pomiarowy zgodnie ze schematem: 1 Instrukcja dodatkowa do ćwiczenia 3a; Statystyczna obróbka wyników pomiaru Kolejność czynności 1. Połączyć układ pomiarowy zgodnie ze schematem: a) b) ys 1. Schemat podłączenia amperomierza i woltomierza

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. Nazwa jednostki prowadzącej Wydział Matematyczno Przyrodniczy Centrum Mikroelektroniki i Nanotechnologii

SYLABUS. Nazwa jednostki prowadzącej Wydział Matematyczno Przyrodniczy Centrum Mikroelektroniki i Nanotechnologii SYLABUS Nazwa Wprowadzenie do metrologii Nazwa jednostki prowadzącej Wydział Matematyczno Przyrodniczy przedmiot Centrum Mikroelektroniki i Nanotechnologii Kod Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia

Bardziej szczegółowo

PRZYRZĄDY POMIAROWE. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

PRZYRZĄDY POMIAROWE. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego PRZYRZĄDY POMIAROWE Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przyrządy pomiarowe Ogólny podział: mierniki, rejestratory, detektory, charakterografy.

Bardziej szczegółowo

Pomiary mocy i energii elektrycznej

Pomiary mocy i energii elektrycznej olitechnika Rzeszowska Zakład Metrologii i ystemów omiarowych omiary mocy i energii elektrycznej Grupa Nr ćwicz. 1 1... kierownik... 3... 4... Data Ocena I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie

Bardziej szczegółowo

Lekcja 1. Temat: Organizacja i bezpieczeństwo pracy w pracowni elektronicznej.

Lekcja 1. Temat: Organizacja i bezpieczeństwo pracy w pracowni elektronicznej. Lekcja 1 Temat: Organizacja i bezpieczeństwo pracy w pracowni elektronicznej. 1. Zasady bezpieczeństwa na lekcji. 2. Zapoznanie z programem nauczania. 3. Omówienie kryteriów oceniania. 4. Prowadzenie zeszytu.

Bardziej szczegółowo

POMIAR NAPIĘCIA STAŁEGO PRZYRZĄDAMI ANALOGOWYMI I CYFROWYMI. Cel ćwiczenia. Program ćwiczenia

POMIAR NAPIĘCIA STAŁEGO PRZYRZĄDAMI ANALOGOWYMI I CYFROWYMI. Cel ćwiczenia. Program ćwiczenia Pomiar napięć stałych 1 POMIA NAPIĘCIA STAŁEGO PZYZĄDAMI ANALOGOWYMI I CYFOWYMI Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie: - parametrów typowych woltomierzy prądu stałego oraz z warunków poprawnej ich

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM ELEKTRONIKA. I. Scalony, trzykońcówkowy stabilizator napięcia II. Odprowadzanie ciepła z elementów półprzewodnikowych

LABORATORIUM ELEKTRONIKA. I. Scalony, trzykońcówkowy stabilizator napięcia II. Odprowadzanie ciepła z elementów półprzewodnikowych LABORATORIUM ELEKTRONIKA I. Scalony, trzykońcówkowy stabilizator napięcia II. Odprowadzanie ciepła z elementów półprzewodnikowych Opracował: dr inż. Jerzy Sawicki Wymagania, znajomość zagadnień (I): 1.

Bardziej szczegółowo

Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych Laboratorium Metrologii I. Grupa. Nr ćwicz.

Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych Laboratorium Metrologii I. Grupa. Nr ćwicz. Laboratorium Metrologii I Politechnika zeszowska akład Metrologii i Systemów Pomiarowych Laboratorium Metrologii I Mostki niezrównoważone prądu stałego I Grupa Nr ćwicz. 12 1... kierownik 2... 3... 4...

Bardziej szczegółowo

st. stacjonarne I st. inżynierskie, Energetyka Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki Ćwiczenie nr 4 OBWODY TRÓJFAZOWE

st. stacjonarne I st. inżynierskie, Energetyka Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki Ćwiczenie nr 4 OBWODY TRÓJFAZOWE Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki 1. Wstęp st. stacjonarne I st. inżynierskie, Energetyka Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki Ćwiczenie nr 4 OBWODY TRÓJFAZOWE Układem

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 14 Temat: Pomiary rezystancji metodami pośrednimi, porównawczą napięć i prądów.

Ćwiczenie 14 Temat: Pomiary rezystancji metodami pośrednimi, porównawczą napięć i prądów. Ćwiczenie 14 Temat: Pomiary rezystancji metodami pośrednimi, porównawczą napięć i prądów. Cel ćwiczenia; Zaplanować pomiary w obwodach prądu stałego, dobrać metodę pomiarową do zadanej sytuacji, narysować

Bardziej szczegółowo

BŁĘDY GRANICZNE PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH POMIARY NAPIĘCIA I PRĄDU PRZYRZĄDAMI ANALOGO- WYMI I CYFROWYMI

BŁĘDY GRANICZNE PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH POMIARY NAPIĘCIA I PRĄDU PRZYRZĄDAMI ANALOGO- WYMI I CYFROWYMI BŁĘDY GANICZNE PZYZĄDÓW POMIAOWYCH POMIAY NAPIĘCIA I PĄDU PZYZĄDAMI ANALOGO- WYMI I CYFOWYMI 1. CEL ĆWICZENIA Poznanie źródeł informacji o warunkach użytkowania przyrządów pomiarowych, przyswojenie pojęć

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie budżetu niepewności w pomiarach wybranych parametrów jakości energii elektrycznej

Wyznaczanie budżetu niepewności w pomiarach wybranych parametrów jakości energii elektrycznej P. OTOMAŃSKI Politechnika Poznańska P. ZAZULA Okręgowy Urząd Miar w Poznaniu Wyznaczanie budżetu niepewności w pomiarach wybranych parametrów jakości energii elektrycznej Seminarium SMART GRID 08 marca

Bardziej szczegółowo

Niepewności pomiarów

Niepewności pomiarów Niepewności pomiarów Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) w roku 1995 opublikowała normy dotyczące terminologii i sposobu określania niepewności pomiarów [1]. W roku 1999 normy zostały opublikowane

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Podstaw Pomiarów

Laboratorium Podstaw Pomiarów Laboratorium Podstaw Pomiarów Dokumentowanie wyników pomiarów protokół pomiarowy Instrukcja Opracował: dr hab. inż. Grzegorz Pankanin, prof. PW Instytut Systemów Elektronicznych Wydział Elektroniki i Technik

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Podstaw Pomiarów

Laboratorium Podstaw Pomiarów Laboratorium Podstaw Pomiarów Ćwiczenie 5 Pomiary rezystancji Instrukcja Opracował: dr hab. inż. Grzegorz Pankanin, prof. PW Instytut Systemów Elektronicznych Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych

Bardziej szczegółowo

Z-ZIP-0101 Metrologia. Zarządzanie i Inżynieria Produkcji I stopień Ogólnoakademicki. Kierunkowy Obowiązkowy Polski Semestr czwarty

Z-ZIP-0101 Metrologia. Zarządzanie i Inżynieria Produkcji I stopień Ogólnoakademicki. Kierunkowy Obowiązkowy Polski Semestr czwarty KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Z-ZIP-0101 Metrologia Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Metrology Obowiązuje od roku akademickiego 01/013 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW

Bardziej szczegółowo

SPRAWDZANIE SŁUSZNOŚCI PRAWA OHMA DLA PRĄDU STAŁEGO

SPRAWDZANIE SŁUSZNOŚCI PRAWA OHMA DLA PRĄDU STAŁEGO SPRWDZNE SŁSZNOŚC PRW OHM DL PRĄD STŁEGO Cele ćwiczenia: Doskonalenie umiejętności posługiwania się miernikami elektrycznymi (stała miernika, klasa miernika, optymalny zakres wychyleń). Zapoznanie się

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1 Metody pomiarowe i opracowywanie danych doświadczalnych.

Ćwiczenie 1 Metody pomiarowe i opracowywanie danych doświadczalnych. Ćwiczenie 1 Metody pomiarowe i opracowywanie danych doświadczalnych. Ćwiczenie ma następujące części: 1 Pomiar rezystancji i sprawdzanie prawa Ohma, metoda najmniejszych kwadratów. 2 Pomiar średnicy pręta.

Bardziej szczegółowo

Świadectwa wzorcowania zawartość i interpretacja. Anna Warzec

Świadectwa wzorcowania zawartość i interpretacja. Anna Warzec Świadectwa wzorcowania zawartość i interpretacja Anna Warzec WSTĘP Plan wystąpienia ŚWIADECTWO WZORCOWANIA Spójność pomiarowa Wyniki wzorcowania Zgodność z wymaganiami POTWIERDZANIE ZGODNOŚCI WZORCOWANEGO

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 1. Regulacja i pomiar napięcia stałego oraz porównanie wskazań woltomierzy.

Ćwiczenie nr 1. Regulacja i pomiar napięcia stałego oraz porównanie wskazań woltomierzy. Ćwiczenie nr 1 Regulacja i pomiar napięcia stałego oraz porównanie wskazań woltomierzy. 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest analiza wpływów i sposobów włączania przyrządów pomiarowych do obwodu elektrycznego

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 3 OBWODY LINIOWE PRĄDU SINUSOIDALNEGO

Ćwiczenie nr 3 OBWODY LINIOWE PRĄDU SINUSOIDALNEGO Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki 1. Wstęp st. stacjonarne I st. inżynierskie, Mechatronika (WM) Laboratorium Elektrotechniki Ćwiczenie nr 3 OBWODY LINIOWE PRĄDU SINUSOIDALNEGO

Bardziej szczegółowo

R 1. Układy regulacji napięcia. Pomiar napięcia stałego.

R 1. Układy regulacji napięcia. Pomiar napięcia stałego. kłady regulacji napięcia. Pomiar napięcia stałego.. Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodami regulacji napięcia stałego, stosowanymi w tym celu układami elektrycznymi, oraz metodami

Bardziej szczegółowo

2. Narysuj schemat zastępczy rzeczywistego źródła napięcia i oznacz jego elementy.

2. Narysuj schemat zastępczy rzeczywistego źródła napięcia i oznacz jego elementy. Ćwiczenie 2. 1. Czym się różni rzeczywiste źródło napięcia od źródła idealnego? Źródło rzeczywiste nie posiada rezystancji wewnętrznej ( wew = 0 Ω). Źródło idealne posiada pewną rezystancję własną ( wew

Bardziej szczegółowo

POMIARY REZYSTANCJI. Cel ćwiczenia. Program ćwiczenia

POMIARY REZYSTANCJI. Cel ćwiczenia. Program ćwiczenia Pomiary rezystancji 1 POMY EZYSTNCJI Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie typowych metod pomiaru rezystancji elementów liniowych i nieliniowych o wartościach od pojedynczych omów do kilku megaomów,

Bardziej szczegółowo

budowa i zasada działania watomierzy elektrodynamicznych i ferromagnetycznych,

budowa i zasada działania watomierzy elektrodynamicznych i ferromagnetycznych, Ćwiczenie 15 Sprawdzanie watomierza i licznika energii Program ćwiczenia: 1. Sprawdzenie błędów podstawowych watomierza analogowego 2. Sprawdzanie jednofazowego licznika indukcyjnego 2.1. Sprawdzenie prądu

Bardziej szczegółowo

WYZNACZENIE CHARAKTERYSTYK STATYCZNYCH PRZETWORNIKÓW POMIAROWYCH

WYZNACZENIE CHARAKTERYSTYK STATYCZNYCH PRZETWORNIKÓW POMIAROWYCH Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych P o l i t e c h n i k a P o z n ańska ul. Jana Pawła II 4 60-96 POZNAŃ (budynek Centrum Mechatroniki, Biomechaniki i Nanoinżynierii) www.zmisp.mt.put.poznan.pl

Bardziej szczegółowo

Metrologia cieplna i przepływowa

Metrologia cieplna i przepływowa Metrologia cieplna i przepływowa Systemy Maszyny i Urządzenia Energetyczne IV rok Badanie manometru z wykorzystaniem wzorca grawitacyjnego Instrukcja do ćwiczenia Katedra Systemów Energetycznych i Urządzeń

Bardziej szczegółowo

Celem ćwiczenia jest poznanie metod pomiaru podstawowych wielkości fizycznych w obwodach prądu stałego za pomocą przyrządów pomiarowych.

Celem ćwiczenia jest poznanie metod pomiaru podstawowych wielkości fizycznych w obwodach prądu stałego za pomocą przyrządów pomiarowych. 1. Cel ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest poznanie metod pomiaru podstawowych wielkości fizycznych w obwodach prądu stałego za pomocą przyrządów pomiarowych. 2. Wstęp teoretyczny. Pomiary podstawowych wielkości

Bardziej szczegółowo

Z-ID-604 Metrologia. Podstawowy Obowiązkowy Polski Semestr VI

Z-ID-604 Metrologia. Podstawowy Obowiązkowy Polski Semestr VI KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Z-ID-604 Metrologia Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Metrology Obowiązuje od roku akademickiego 2015/2016 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW

Bardziej szczegółowo

Obliczanie niepewności rozszerzonej metodą analityczną opartą na splocie rozkładów wielkości wejściowych

Obliczanie niepewności rozszerzonej metodą analityczną opartą na splocie rozkładów wielkości wejściowych Obliczanie niepewności rozszerzonej metodą analityczną opartą na splocie rozkładów wejściowych Paweł Fotowicz * Przedstawiono ścisłą metodę obliczania niepewności rozszerzonej, polegającą na wyznaczeniu

Bardziej szczegółowo

Metrologia. Wzornictwo Przemysłowe I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

Metrologia. Wzornictwo Przemysłowe I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Metrologia Nazwa modułu w języku angielskim Metrology Obowiązuje od roku akademickiego 014/015 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW Kierunek

Bardziej szczegółowo

Metodę poprawnie mierzonego prądu powinno się stosować do pomiaru dużych rezystancji, tzn. wielokrotnie większych od rezystancji amperomierza: (4)

Metodę poprawnie mierzonego prądu powinno się stosować do pomiaru dużych rezystancji, tzn. wielokrotnie większych od rezystancji amperomierza: (4) OBWODY JEDNOFAZOWE POMIAR PRĄDÓW, NAPIĘĆ. Obwody prądu stałego.. Pomiary w obwodach nierozgałęzionych wyznaczanie rezystancji metodą techniczną. Metoda techniczna pomiaru rezystancji polega na określeniu

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 2. Analiza błędów i niepewności pomiarowych. Program ćwiczenia:

Ćwiczenie 2. Analiza błędów i niepewności pomiarowych. Program ćwiczenia: Ćwiczenie Analiza błędów i niepewności pomiarowych Program ćwiczenia: 1. Wyznaczenie niepewności typ w bezpośrednim pomiarze napięcia stałego. Wyznaczenie niepewności typ w pośrednim pomiarze rezystancji

Bardziej szczegółowo

Imię i nazwisko (e mail): Rok:. (2010/2011) Grupa: Ćw. 5: Pomiar parametrów sygnałów napięciowych Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi:

Imię i nazwisko (e mail): Rok:. (2010/2011) Grupa: Ćw. 5: Pomiar parametrów sygnałów napięciowych Zaliczenie: Podpis prowadzącego: Uwagi: Wydział: EAIiE Kierunek: Imię i nazwisko (e mail): Rok:. (2010/2011) Grupa: Zespół: Data wykonania: LABORATORIUM METROLOGII Ćw. 5: Pomiar parametrów sygnałów napięciowych Zaliczenie: Podpis prowadzącego:

Bardziej szczegółowo

Metrologia. Inżynieria Bezpieczeństwa I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólnoakademicki / praktyczny)

Metrologia. Inżynieria Bezpieczeństwa I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólnoakademicki / praktyczny) KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Metrology Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Metrologia A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW Kierunek

Bardziej szczegółowo

Podstawy użytkowania i pomiarów za pomocą MULTIMETRU

Podstawy użytkowania i pomiarów za pomocą MULTIMETRU Podstawy użytkowania i pomiarów za pomocą MULTIMETRU Spis treści Informacje podstawowe...2 Pomiar napięcia...3 Pomiar prądu...5 Pomiar rezystancji...6 Pomiar pojemności...6 Wartość skuteczna i średnia...7

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 5. Pomiary parametrów sygnałów napięciowych. Program ćwiczenia:

Ćwiczenie 5. Pomiary parametrów sygnałów napięciowych. Program ćwiczenia: Ćwiczenie 5 Pomiary parametrów sygnałów napięciowych Program ćwiczenia: 1. Pomiar wartości skutecznej, średniej wyprostowanej i maksymalnej sygnałów napięciowych o kształcie sinusoidalnym, prostokątnym

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W TARNOWIE INSTYTUT POLITECHNICZNY LABORATORIUM METROLOGII. Instrukcja do wykonania ćwiczenia laboratoryjnego:

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W TARNOWIE INSTYTUT POLITECHNICZNY LABORATORIUM METROLOGII. Instrukcja do wykonania ćwiczenia laboratoryjnego: PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W TARNOWIE INSTYTUT POLITECHNICZNY LABORATORIUM METROLOGII Instrukcja do wykonania ćwiczenia laboratoryjnego: "Pomiary rezystancji metody techniczne i mostkowe" Tarnów

Bardziej szczegółowo

Metrologia. Zarządzanie i Inżynieria Produkcji I stopień Ogólnoakademicki

Metrologia. Zarządzanie i Inżynieria Produkcji I stopień Ogólnoakademicki KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Metrology Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Metrologia A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW Kierunek

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki

Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i utomatyki 1. Wstęp st. stacjonarne I st. inżynierskie, Energetyka Laboratorium Podstaw Elektrotechniki i Elektroniki Ćwiczenie nr 3 OBWODY LINIOWE PĄDU SINUSOIDLNEGO

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie: "Mierniki cyfrowe"

Ćwiczenie: Mierniki cyfrowe Ćwiczenie: "Mierniki cyfrowe" Opracowane w ramach projektu: "Informatyka mój sposób na poznanie i opisanie świata realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia: Próbkowanie

Bardziej szczegółowo

Zakres wymaganych wiadomości do testów z przedmiotu Metrologia. Wprowadzenie do obsługi multimetrów analogowych i cyfrowych

Zakres wymaganych wiadomości do testów z przedmiotu Metrologia. Wprowadzenie do obsługi multimetrów analogowych i cyfrowych Zakres wymaganych wiadomości do testów z przedmiotu Metrologia Ćwiczenie 1 Wprowadzenie do obsługi multimetrów analogowych i cyfrowych budowa i zasada działania przyrządów analogowych magnetoelektrycznych

Bardziej szczegółowo

Pomiar parametrów tranzystorów

Pomiar parametrów tranzystorów Instytut Fizyki ul Wielkopolska 5 70-45 Szczecin Pracownia Elektroniki Pomiar parametrów tranzystorów (Oprac dr Radosław Gąsowski) Zakres materiału obowiązujący do ćwiczenia: zasada działania tranzystora

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 7 POMIARY CZĘSTOTLIWOŚCI I INTERWAŁU CZASU Opracowała: A. Szlachta

Ćwiczenie 7 POMIARY CZĘSTOTLIWOŚCI I INTERWAŁU CZASU Opracowała: A. Szlachta Ćwiczenie 7 POMIARY CZĘSTOTLIWOŚCI I INTERWAŁU CZASU Opracowała: A. Szlachta I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie podstawowych metod pomiaru częstotliwości. Metody analogowe, zasada cyfrowego

Bardziej szczegółowo

Pracownia Technik Informatycznych w Inżynierii Elektrycznej

Pracownia Technik Informatycznych w Inżynierii Elektrycznej UNIWERSYTET RZESZOWSKI Pracownia Technik Informatycznych w Inżynierii Elektrycznej Ćw. 1 Pomiary napięcia i prądu miernikami analogowymi i cyfrowymi Rzeszów 2016/2017 Imię i nazwisko Grupa Rok studiów

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 9. Pomiar rezystancji metodą porównawczą.

Ćwiczenie nr 9. Pomiar rezystancji metodą porównawczą. Ćwiczenie nr 9 Pomiar rezystancji metodą porównawczą. 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest praktyczne poznanie różnych metod pomiaru rezystancji, a konkretnie zapoznanie się z metodą porównawczą. 2. Dane

Bardziej szczegółowo