Przedmowa. i niesłownikowych, ale w stopniu niewystarczaj cym, z dokumentacj

Transkrypt

1 Przedmowa W popularnym w ród polonistek i polonistów, miło niczek i miło ników polszczyzny Poradniku J zykowym ukazała si niedawno ciekawa notatka 1 informuj ca, e w okresie nowopolskim, w XIX-XX w., nast pił wzrost zasobu leksykalnego naszego j zyka do ok jednostek. Pisz c o jednostkach, Autor ma na my li jak wynika ze wskazanego fragmentu tekstu wyrazy i frazeologizmy. Jest to w wypadku, kiedy wypowiadamy si na temat relacji, proporcji ilo ciowych, istotne rozró nienie jako ciowe. Opozycja wyraz vs. frazeologizm odsyła do tradycyjnego przeciwstawienia leksyki i frazeologii, co do którego 38 lat temu w tym e czasopi mie zgłoszone zostało oryginalne zastrze enie merytoryczne 2, w notatce S.D. nie przypomniane. Informacj o tym, e we wzmiankowanym dwustuletnim okresie rozwoju j zyka polskiego naliczono ok wyrazów i frazeologizmów, warto u ci li : ile wyrazów, ile frazeologizmów (u ci lenia tego w notce brak). U yte lu no, swobodnie i implikuje powa ny problem realnego bogactwa polskiej leksyki. Je li nie stosowa kłopotliwych poj wyraz, frazelogogizm i zast pi je jednym poj ciem, poj ciem jednostka j zyka, propagowanym przez Andrzeja Bogusławskiego, to w tekstach 3 j zyka polskiego powstałych w wieku XIX-XX wyrazów i frazeologizmów mo na znale co najmniej kilkakrotnie wi cej ni FOTOCYTATOGRAFIA POLSKA to moja autorska seria, rejestruj ca, dokumentuj ca, fotodokumentuj ca jednostki j zyka polskiego, zarówno te nieznane, nieodkryte dotychczas, taj ce si w górach papieru, w rocznikach starych gazet, czasopism, w piramidach zapomnianych ksi ek, jak te jednostki tak czy inaczej ju znane, notowane w rozmaitych słownikach, opracowaniach słownikowych i niesłownikowych, ale w stopniu niewystarczaj cym, z dokumentacj 1 Zob. S. D., ycie wyrazów, w z. 6. z 2014 r., s Za inicjałami S. D. ukrył si Stanisław Dubisz; taka półanonimowo jest dobrym prawem redaktorów naczelnych czasopism, prawem i tradycj (np. wieloletni redaktor naczelny Poradnika J zykowego Witold Doroszewski nierzadko podpisywał swoje krótsze teksty publikowane na łamach tego pisma wła nie samymi inicjałami). 2 Por. A. Bogusławski, O zasadach rejestracji jednostek j zyka, [w:] Poradnik J zykowy 1976, z. 8, s Nie słownikach. 4 A. Bogusławski wspomina przy ró nych okazjach o grubych milionach jednostek, a zatem wyrazów i frazeologizmów.

2 niepełn, przypadkow. Istotne jest wła nie ycie wyrazów, tj. jednostek j zyka, od momentu ich narodzin a do całkowitego wyga ni cia ich aktywno ci (nie: mierci) 5. Ka da jednostka, która kiedykolwiek zaistniała, jest trwałym znakiem i zarazem fragmentem Rzeczywisto ci dost pnej nam, uj zykowionym istotom. Idzie o fotodokumentacj na du skal. Pocz tki tej pracy si gaj roku 2008, kiedy to ukazała si teoretyczna monografia Piotra Wierzchonia 6, otwieraj ca nowy, przełomowy etap rozwoju polskiej leksykografii badania fotoleksykograficzne i zacz ła si kształtowa fotoleksykografia jako subdyscyplina lingwistyki stosowanej. A oto szczegółowy wykaz dotychczas zrealizowanych publikacji, odnosz cych si do tego sposobu dokumentacji słownictwa polskiego wyst puj cego w tekstach ko ca XVIII pocz tku XXI w. Przytoczone pozycje bibliograficzne s w cało ci b d w cz ci wypełnione fotocytatami ze ródeł tego okresu. Górny, Mirosław, Wierzcho, Piotr Polish digital libraries as a philologist s tool. Based on 666 adjectives from the Digital Library of Wielkopolska, Pozna. Iwanowski, Marek Fotoaddenda do leksykografii polskiej, Warszawa. Iwanowski, Marek Einführung in die Validation des Polnisch-deutschen Wörterbuchs der Neologismen Harrassowitz Verlag 2007, Łask ; Warszawa. Iwanowski, Marek 2010a. Nowe słownictwo polskie? Fotomateriały z prasy lat , Warszawa ; Łód. Iwanowski, Marek 2010b. O nowym słownictwie polskim po 1989 roku, Łód. Iwanowski, Marek 2011., Łód. Iwanowski, Marek O nowym słownictwie polskim po 1989 roku, wyd. drugie, Wrocław. Iwanowski, Marek (oprac.) Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. Nowe fotomateriały z lat T. 6, Warszawa. Krucka, Barbara Łódzkie fotoaddenda do polskiej leksykografii współczesnej, Kraków. Małek, Eliza Ku fotoleksykografii, Łód. Małek, Eliza (oprac.) Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. Nowe fotomateriały z lat T. 9, Warszawa. 5 Wyrazy nie umieraj, wbrew twierdzeniu Teofila Modrzejewskiego; por. jego słownik: Wyrazy które umarły i które umieraj, Warszawa Wyrazy wychodz z obiegu; por. J. Rossowski, Jak wyrazy wychodz z obiegu, [w:] Poradnik J zykowy 1938/39, z. 4-5, s I w ka dej chwili mog do niego wróci, cytowane przez czytelników starych wyda, b d (nierzadko) tworzone ponownie, po latach zapomnienia. Dlatego ma bardzo gł boki sens zajmowanie si yciem wyrazów. 6 Por. ni ej w bibliografii pozycj Wierzcho 2008a.

3 Małek, Eliza, Wawrzy czyk, Jan Fotoglosy do rejestrów współczesnego słownictwa polskiego, Łód. Wawrzy czyk, Andrzej (oprac.) Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. Nowe fotomateriały z lat T. 4, Warszawa. Wawrzy czyk, Jan Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. Nowe fotomateriały z lat T. 8, Warszawa. Wawrzy czyk, Jan Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. Nowe fotomateriały z lat T. 10, Warszawa. Wawrzy czyk, Jan 2012a. Słownik bibliograficzny j zyka polskiego. Wersja przedelektroniczna. T. 10: Wyg-, Warszawa. Wawrzy czyk, Jan Minisłownik polskich okazjonalizmów (z fotocytatami), Łód. Wawrzy czyk, Jan 2013a. Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. T. 41. Fotoprzegl d frazematyczny (1), Warszawa. Wawrzy czyk, Jan 2013b. Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. T. 42. Fotoprzegl d frazematyczny (2), Warszawa. Wawrzy czyk, Jan 2013c. Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. T. 43. Fotoprzegl d frazematyczny (3), Warszawa. Wawrzy czyk, Jan 2013d. Przymiotniki polskie. Przegl d krytycznodatacyjny dokumentacji okresu (z fotocytatami), Warszawa. Wawrzy czyk, Jan 2013e. Nad Etymologicznym słownikiem j zyka polskiego Andrzeja Ba kowskiego dubia datacyjne, Warszawa. Wawrzy czyk, Jan 2013f. O j zyku Prymasa Tysi clecia. Notatki (foto)leksykograficzne, Łód. Wawrzy czyk, Jan 2013g. W poszukiwaniu nowego słownictwa polskiego. Materiały z prasy lat (fotodokumentacja), Warszawa. Wawrzy czyk, Jan Fotocytatografia polska. Z j zyka prasy aktualia frazematyczne, [w:] Speculum Linguisticum I, s Wawrzy czyk, Jan 2014a. O j zyku Prymasa Tysi clecia. (Foto)notatki leksykograficzne, wyd. drugie, Wrocław. Wawrzy czyk, Jan 2014b. Dziewi tnastowieczne słownictwo polskie w perspektywie fotoleksykograficznej, Łód. Wierzcho, Piotr ANTI, Pozna. Wierzcho, Piotr 2008a. Fotodokumentacja, chronologizacja, emendacja. Teoria i praktyka weryfikacji materiału leksykalnego w badaniach lingwistycznych, Pozna. Wierzcho, Piotr 2008b. Jaskółki przejawów internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny w materiałach z lat Tylko sto przykładów, Łask. Wierzcho, Piotr 2008c. KOTU. Verba polona abscondita... (w fotodokumentacji). Szkic lingwochronologizacyjny. Centuria pierwsza, Pozna.

4 Wierzcho, Piotr Jak prawdy fotodokumentacyjnie szukano i co znaleziono (w materiałach prasowych okresu ), [w:] W. Ma czak, J. Wawrzy czyk (red.), Prawda prawdy mity fałsze w j zykoznawstwie, Warszawa, s Wierzcho, Piotr 2009a. 444 przysłówki z tekstów okresu nieobecne w Słowniku j zyka polskiego pod red. W. Doroszewskiego. Fotosuplement (etiuda letnia) //Wawrzy czyk J. (red.) 2009: s Wierzcho, Piotr 2009b. Dlaczego fotodokumentacja? Dlaczego chronologizacja? Dlaczego emendacja? Instalacja gazowa, parking podziemny i odległo niezerowa, Pozna. Wierzcho, Piotr 2009c. Fotodokumentacja 3.0, [w:] J zyk. Komunikacja. Informacja (Pozna ) 4, s Wierzcho, Piotr Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. Nowe fotomateriały z lat T. 1, Warszawa. Wierzcho, Piotr Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. Nowe fotomateriały z lat T. 2, Warszawa. Wierzcho, Piotr Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. Nowe fotomateriały z lat T. 3, Warszawa. Wierzcho, Piotr Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. Fotosuplement do Słownika warszawskiego. T , Warszawa. Witas, Piotr K Na przykład prorosyjski... Kartka z dziejów polskiej leksykografii teoretycznej i praktycznej, Warszawa. Wróblewski, Henryk (oprac.) Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. Nowe fotomateriały z lat T. 7, Warszawa. Zombirt, Andrzej (oprac.) Depozytorium leksykalne j zyka polskiego. Nowe fotomateriały z lat T. 5, Warszawa. FOTOCYTATOGRAFIA POLSKA ju od tomu 1. sygnalizuje, i buduje, jeszcze jeden przełom: w wyborze ródeł autor nie kieruje si ani cenzur zewn trzn (której obowi zki w Polsce od 1989 r. pełni skutecznie tzw. polityczna poprawno ), ani cenzur wewn trzn ; nie stosuje te cenzury gramatycznej, funkcjonalnej, tzn. szeroko dokumentuje u ycie najrozmaitszych nazw własnych i leksyki odonomastycznej. Porównanie bogatej cytatografii znanej do powszechnie z 11-tomowego Słownika j zyka polskiego pod red. W. Doroszewskiego z moj fotocytatografi by mo e b dzie interesuj ce dla niektórych leksykografów.

5 Fotomateriały [Uwaga. Cz adresów bibliograficznych poni szych cytatów to skróty, a nie pełne nazwy. Rozwi zanie tych skrótów mo na znale w Internecie, w którym cyrkuluje moja praca Słownik bibliograficzny j zyka polskiego. Lista ródeł.] 0001 ABSOLUTYSTYCZNO-DYKTATORSKI Bratkowski S. 1978: ABSZEJTOWA SI Turska Z. (oprac.) 1961: 214 [tekst z 1793] 0003 ADAJEWSKI R. Biesiada, T. Lenczowski, L. Ratajski, Słownik geografii ZSRR, Warszawa : Wiedza, 1974: 184 9

6 0004 AFONIA Afonia Gala (Warszawa) 2009, 23-24: AINTELEKTUALNY Dobrowolski S. R. 1978: