Parytet płci w spółkach publicznych w Polsce, a dyrektywy równościowe UE Kobiety w kierownictwie spółek giełdowych

Transkrypt

1 Katedra Ekonometrii i Statystyki SGGW w Warszawie Krzysztof, dr inż. Katedra Finansów i Strategii Przedsiębiorstwa Wydział Zarządzania UŁ, prof. zw. dr hab. Parytet płci w spółkach publicznych w Polsce, a dyrektywy równościowe UE Kobiety w kierownictwie spółek giełdowych prezentacja do wygłoszenia podczas: Rola środowisk naukowych, samorządowych i służb statystyki publicznej we wzmocnieniu pozytywnego wizerunku statystyki OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA Szczecin, marzec 2015 r.

2 MOTYWACJE. W dążeniu do zapewnienia zrównoważonego funkcjonowania rynku kapitałowego UE wprowadziła Dyrektywę o parytecie płci wśród dyrektorów niewykonawczych spółek giełdowych. Do 2020r. w spółkach zatrudniających ponad 250 pracowników przy obrotach 50 mln lub z sumą bilansową powyżej 43 mln ma być wprowadzony 40% parytet zatrudnienia kobiet na w/w stanowiskach. Ministerstwo Gospodarki wspiera inicjatywę UE, proponując rozszerzenie postulatu parytetu na zarządy spółek. Zatrudnienie kobiet w spółkach giełdowych systematycznie rośnie. Czy jednak odzwierciedla poziom wykształcenia i aspiracji kobiet? Czy poziom zaangażowania kobiet w organach kodeksowych spółek polskiego rynku kapitałowego jest zgodny ze strukturą zatrudnienia i aktywności zawodowej kobiet w ogóle? Jaki jest poziom zaawansowania wdrożenia w/w Dyrektywy UE?

3 Więcej kobiet na wysokich stanowiskach ma dobrze zrobić nie tylko kobietom, ale też firmom. Badania Credit Suisse, Chicago United czy Catalyst dowodzą, że korporacje z większym udziałem kobiet w zarządach: szybciej poprawiają wyniki, szybciej rośnie cena ich akcji, a pracownicy mają większą satysfakcję z pracy. Powody? Wg McKinseya: kobiety są lepsze w coachingu i lepiej definiują cele. Poza tym kobiety są mniej skłonne do ryzyka, co zwiększa stabilność spółki, a ponadto w zróżnicowanym środowisku pracownicy są wydajniejsi.

4 Przedmiot badania Przedmiotem badania jest analiza udziału i roli kobiet w spółkach polskiego rynku kapitałowego w latach na tle aktywności zawodowej kobiet w Polsce w kontekście dyrektyw równościowych UE. Badania zrealizowano w dwóch płaszczyznach: 1. Pierwsza odnosi się do analiz w skali makro 2. Druga skupia się na analizach spółek giełdowych W badaniu wykorzystano dane: Ø BAEL (Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności) i Eurostat, Ø Publicznie dostępne informacje nt. spółek dostarczone przez Notoria Service oraz Ø pochodzące z badania ankietowego spółek zrealizowanego w 2013r.

5 Badanie ankietowe: struktura populacji i struktura próby 34,35 udział spółek badaniu zewnętrzny krąg Badanie struktury zatrudnienia między kobietami i mężczyznami przeprowadzono w 2013 r. w oparciu o rozesłane do wszystkich spółek notowanych na GPW i NewConnect zapytanie dotyczące zatrudnienia. 50,23 udział spółek w rynku wewnętrzny krąg 49,77 65,65 GPW NewConnect Zwrotnie otrzymano odpowiedzi ze 149 spółek, przy czym 15 z nich wskazało na zerowe zatrudnienie. Potraktowano te sytuacje jako zdarzenia losowe lub błędne informacje. Zatem w analizie uwzględniono informacje ze 134 spółek giełdowych, co stanowi 15% wszystkich spółek, zatrudniających łącznie pracowników udział spółek w rynku udział spółek w próbie GPW 49,77 65,65 Próba nie jest reprezentatywna z punktu widzenia sposobu jej pobrania, może jednak stanowić dobre odzwierciedlenie istniejącej struktury zatrudnienia. NewConnect 50,23 34,35

6 Aktywność zawodowa kobiet w Polsce Procentowy udział osób aktywnych zawodowo wśród osób w wieku produkcyjnym 75,00 70,00 65,00 60,00 Mężczyźni Ogółem Kobiety 55,00 Źródło: Opracowanie na podstawie danych EUROSTAT

7 Aktywność zawodowa kobiet w Polsce w latach Według najnowszych danych BAEL w pierwszych kwartałach lat Współczynnik aktywności zawodowej kobiet Lata II 2013 II 2014 III 2014 Ogółem 54,9 % 55,1 % 55,4 % 55,5 % 55,9 % 56,1 % 56,5 % mężczyźni 63,2 % 63,5 % 63,7 % 64,0 % 64,5 % 64,7 % 65,2 % kobiety 47,2 % 47,4% 47,8% 47,4 % 48,0 % 48,3 % 48,5 % współczynnik aktywności zawodowej kobiet był znacznie niższy niż dla mężczyzn i utrzymuje się na stałym poziomie Współczynnik zatrudnienia kobiet Lata II 2013 II 2014 III 2014 Ogółem 49,1 % 49,6 % 49,6 % 49,3 % 50,0 % 51,0 % 51,9 % mężczyźni 56,6 % 57,2 % 57,3 % 57,1 % 58,2 % 59,1 % 60,3 % kobiety 42,2 % 42,6 % 42,6 % 42,0 % 42,6 % 43,6 % 44,1 % współczynnik zatrudnienia kobiet kształtował się znacznie poniżej poziomu zatrudnienia mężczyzn Źródło: Na podstawie kwartalnej informacji GUS o rynku pracy z dnia r. (kol. 2-5), (kol. 6-7), (kol. 8)

8 Aktywność zawodowa kobiet w Polsce - perspektywa branżowa Lata Klasyfikacja NACE Przetwórstwo przemysłowe 35,4 33,8 32,0 32,1 31,5 Budownictwo 11,3 11,4 10,7 12,1 7,7 Handel hurtowy i detaliczny; 52,0 51,9 51,5 53,8 54,3 Transport i gospodarka magazynowa 30,2 29,2 27,1 29,4 19,8 Zakwaterowanie i usługi gastronom, 66,8 66,1 64,5 65,3 70,6 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 73,8 69,8 67,8 70,3 66,8 Obsługa rynku nieruchomości 45,8 44,5 45,5 48,1 55,4 Administracja publiczna i obrona; obowiązkowe zabezpieczenia 40,9 44,9 45,8 62,5 50,7 społeczne Edukacja 73,0 73,2 76,3 77,5 78,5 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 82,7 82,5 80,5 82,8 80,6 Pozostała działalność usługowa 50,5 53,1 53,3 57,6 62,8 Znane jest też zjawisko zwiększonego udziału kobiet w niektórych działach gospodarki narodowej. W Polsce najwięcej kobiet pracuje w: opiece zdrowotnej i pomocy społecznej, edukacji oraz działalności finansowej i ubezpieczeniowej, usługach hotelowych i gastronomicznych. Źródło: GUS, Kwartalna informacja o aktywności ekonomicznej ludności, W-wa 2015

9 Badanie ankietowe: Zatrudnienie kobiet w spółkach giełdowych w 2013r. wg rynków udział spółek badaniu zewnętrzny krąg Średnie Zatrudnienie wg rynków 34,35 50,23 49,77 GPW NewConnect , udział spółek w rynku wewnętrzny krąg 10 0 GPW NewConnect RYNKI Udział spółek w rynku Udział spółek w próbie Średnie Zatrudnienie Kobiet GPW 49,77 65,65 37,85 NewConnect 50,23 34,35 40,69

10 Badanie ankietowe: Zatrudnienie kobiet w spółkach giełdowych według makrosektorów 36,64 49,66 16,79 17,19 Procentowy udział mega- sektorów na GPW zewnętrzny krąg Finanse Przemysł Średnie Zatrudnienie wg makrosektorów 33,14 Usługi 30 46, Procentowy udział mega- sektorów w próbie wewnętrzny krąg 0 Finanse Przemysł Usługi Sektory Struktura rynku Struktura próby Zatrudnienie średnie Finanse 17,19 16,79 55,13 Przemysł 33,14 46,56 29,28 Usługi 49,66 36,64 43,47 Struktura zatrudnienia kobiet w spółkach giełdowych jest zbliżona do struktury zatrudnienia w gospodarce. Największy odsetek kobiet pracuje w makrosektorze: FINANSE, a najmniej w PRZEMYŚLE

11 Badanie ankietowe: Kobiety w spółkach giełdowych Średnie zatrudnienie w 2013 r. wg wielkości spółek Średnie zatrudnienie kobiet Struktura przedsiębiorstw wg wielkości zatrudnienia ogółem do 10 pracowników Udział kobiet w zatrudnieniu ogółem kształtuje się na poziomie zbliżonym do 50%. Największe spółki giełdowe zatrudniają największy odsetek kobiet (>57%) Rynek notowań nie ma istotnego wpływu na udział kobiet w zatrudnieniu ogółem. Źródło: badanie ankietowe

12 Badanie ankietowe: Zatrudnienie kobiet w 2013 r. w wybranych spółkach z WIG20 ZATRUDNIENIE Spółka KOBIETY MĘŻCZYŹNI RAZEM Udział kobiet wśród zatrudnionych ogółem BRE ,50 % LOTOS ,40 % PGNIG ,66 % PKOBP ,48 % TAURONPE ,81 % TPSA ,36 % Struktura zatrudnienia w przodujących spółkach giełdowych jest silnie zróżnicowana. Przeprowadzone badanie potwierdza wcześniejszy wniosek dotyczący dominacji kobiet wśród zatrudnionych ogółem w sektorze bankowym (FINANSE). Udział kobiet w Kierownictwie tych spółek daleko odbiega od obserwowanej struktury zatrudnienia.

13 Zatrudnienie kobiet w zarządach i radach nadzorczych spółek notowanych na GPW Badanie pełne za okres wg stanu na koniec I-szego półrocza

14 Obsada Zarządów spółek giełdowych w latach ,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 NewConnect (NC) Główny Rynek (RG) Ogółem Procentowy udział kobiet w zarządach spółek notowanych na GPW perspektywa rynkowa ROK OGÓŁEM RG NC ,1 10,1 17, ,9 10,6 17, ,0 12,0 15, ,5 11,5 14, ,7 12,0 14,0 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych publicznych W zarządach spółek giełdowych przeważają mężczyźni i brak jest znaczących zmian tego stanu w kolejnych latach badania Zauważalna jest tendencja spadkowa zatrudnienia kobiet w zarządach spółek z rynku NewConnect

15 Obsada Rad Nadzorczych spółek giełdowych w latach ,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 12,1 87,9 11,8 88,2 14,5 85,5 14,5 85,5 17,0 83,0 Główny Rynek (RG) Ogółem NewConnect (NC) Procentowy udział kobiet w Radach Nadzorczych spółek notowanych na GPW perspektywa rynkowa ROK OGÓŁEM RG NC ,1 10,7 17, ,8 10,6 15, ,5 11,2 19, ,5 11,4 18, ,0 13,3 21,5 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych publicznych W Radach Nadzorczych spółek giełdowych przeważają mężczyźni i brak jest znaczących zmian w kolejnych latach badania

16 Kobiety na stanowisku prezesa spółki giełdowej w latach ,1 6,3 9,6 7,9 10,7 6,8 6,5 7,3 8,3 7,9 6,7 9,2 7,2 7,5 6,8 Procentowy udział kobiet w prezesurach spółek notowanych na GPW perspektywa rynkowa ROK OGÓŁEM RG NC ,1 6,3 9, ,9 6,8 10, ,3 6,5 8, ,9 6,7 9, ,2 7,5 6, NewConnect (NC) Główny Rynek (RG) Ogółem Wśród prezesów spółek giełdowych tylko 7% - 8% to kobiety, przy czym na NewConnect odsetek kobiet-prezesów jest statystycznie istotnie wyższy, niż na rynku głównym (RG) GPW

17 Kobiety przewodniczące Radom Nadzorczym w latach Procentowy udział kobiet w przewodniczeniu Radom Nadzorczym spółek notowanych na GPW perspektywa rynkowa ROK OGÓŁEM RG NC ,7 9,1 21, ,2 8,2 15, ,8 8,5 18, ,5 8,9 16, ,7 8,9 19, NewConnect Główny Rynek (RG) OGÓŁEM Źródło: obliczenia własne na podstawie danych publicznych Wśród przewodniczących Rad Nadzorczych spółek giełdowych kobiety stanowią 12% - 13%, przy czym na NewConnect ich udział jest wyższy i wynosi od 15% - 21%.

18 25 Kobiety w kierownictwach spółek giełdowych w latach ,1 7,9 7,3 7,9 7, ,2 13,9 12,4 12,4 16,1 16,8 18,7 18,1 19,8 7,1 7,9 7,3 7,9 13, ,2 13,9 12,4 18,8 12,6 14,1 17,2 17,6 17, Prezes Zarządu Wiceprezes Zarządu Członek Zarządu Przewodniczący RN Wiceprzewodniczący RN Członek RN Badanie potwierdza, że im wyższe stanowisko kierownicze, tym mniejszy udział kobiet w ich obsadzie

19 Kobiety w Zarządach i Radach Nadzorczych w latach Zarząd bez podziału na funkcje Rada nadzorcza bez podziału na funkcje Udział kobiet w Radach Nadzorczych systematycznie, choć nieznacznie wzrasta w okresie badania Udział kobiet w Zarządach spółek giełdowych nie wykazuje żadnej zdecydowanej tendencji rozwojowej.

20 Udział Kobiet we Władzach Spółek Giełdowych z Indeksów WIG20, mwig40 i swig80 w roku 2014 Zarządy Rady nadzorcze ,3 12,1 11, ,6 10,3 11, WIG20 mwig40 swig80 0 WIG20 mwig40 swig80 Przeprowadzone badanie dowodzi, że udział kobiet w organach wykonawczych spółek Blu chip, największych, najbardziej płynnych i traktowanych jako wzorcowe jest dwukrotnie mniejszy niż w spółkach z indeksów spółek średnich i małych. W Radach Nadzorczych spółek Blue chip zasiada więcej kobiet niż w Radach spółek z indeksów mniej prestiżowych Wynik badania świadczyć może o występowaniu niekorzystnych tendencji kadrowych we flag-ship ach rynku kapitałowego

21 Udział Kobiet we Władzach Spółek Giełdowych Kontekst Skali zarządy rady nadzorcze 16,0 15,2 25,0 14,0 21,4 12,0 11,9 12,0 20,0 10,0 10,1 15,0 13,9 15,1 8,0 6,0 10,0 9,5 4,0 5,0 2,0 0,0 duże średnie małe mikro 0,0 duże średnie małe mikro Przy podziale spółek według wielkości przyjęto następujące kryteria: spółki duże (kapitalizacja powyżej 1 mld zł), średnie (kapitalizacja od 1 mld zł do 250 mln zł), małe (kapitalizacja od 250 mln zł do 20 mln zł) i mikro firmy (kapitalizacja poniżej 20 mln zł)

22 Udział Kobiet we Władzach Spółek Giełdowych: Kontekst Branżowy 16,0 14,0 12,0 10,0 Udział Kobiet w Zarządach 15,1 13,0 10,5 20,0 18,0 16,0 14,0 Udział Kobiet w Radach Nadzorczych 16,5 14,8 18,9 8,0 12,0 10,0 6,0 8,0 4,0 2,0 6,0 4,0 2,0 0,0 przemysł finanse usługi 0,0 przemysł finanse usługi Badanie potwierdza nieznaczne zróżnicowanie udziału kobiet w organach kodeksowych spółek giełdowych w ujęciu branżowym. Potwierdza się wyższy stopień feminizacji FINANSÓW niż pozostałych branż.

23 Porównanie Udziału Kobiet w Zarządach Spółek Giełdowych Analiza Indeksów Blue Chip Regionu CEE 17,1 13,0 8,3 5,1 4,4 SBITOP ATX PX WIG20 BUX Badanie potwierdza istotne zróżnicowanie udziału kobiet w zarządach spółek giełdowych z indeksów Blue chip krajów regionu CEE Najwyższy poziom feminizacji występuje na Słowenii (17%), najniższy wśród spółek węgierskich (4,4%) Spółki z WIG20 zatrudniają w zarządach nieznacznie więcej kobiet niż spółki wchodzące w skład, najniżej sfeminizowanego, indeksu BUX

24 Porównanie Udziału Kobiet w Zarządach Spółek Giełdowych Analiza Światowych Indeksów Blue Chip 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 OBX OMXH25 CAC40 OMXS30 BEL20 FTSE100 OMXC20 AEX S&P/TSX 60 S&P 500 S&P/ASX200 DAX IBEX35 SBITOP SMI ATX ISEQ Hang Seng BSE200 PX PSI20 WIG20 BUX TOPIX30 Badanie potwierdza istotne zróżnicowanie udziału kobiet w zarządach spółek giełdowych z indeksów Blue chip krajów Europy i reszty świata Najwyższy poziom feminizacji występuje w Europie - Skandynawia, najniższy wśród spółek z Japonii i państw regionu CEE

25 Podsumowanie (1) q Spółki giełdowe liczące ponad 2500 pracowników zatrudniają więcej kobiet niż mężczyzn. q Największy odsetek kobiet zatrudniają spółki z sektora finansowego. q Udział kobiet w Zarządach i Radach Nadzorczych jest znacząco niższy niż mężczyzn, i w okresie ostatnich 4 lat nie zauważono istotnych zmian. q Na stanowiskach prezesów zasiada zalewie 7% 8% kobiet, przy czym udział kobiet w kierownictwie spółek notowanych na NewConnect jest nieco większy niż w przypadku spółek notowanych na rynku głównym. q Teza o występowaniu parytetu zatrudnienia w organach kodeksowych spółek giełdowych została definitywnie odrzucona

26 Podsumowanie (2) q Wszystko wskazuje na to, że nawet jeśli kobiet zacznie w organach spółek powoli przybywać, to podział choćby 30/70 postulowany przez Ministerstwo Gospodarki nie będzie możliwy do osiągnięcia w najbliższych 5 10 latach. q Tym samym nie będzie możliwe wypełnienie dezyderatów Dyrektywy UE, w sprawie poprawy równowagi płci wśród dyrektorów spółek, których akcje są notowane na giełdzie, w czasie dysponowanym na jej wdrożenie [dyrektywa COM/202/0614 final 2012/0299 (COD)]: 40% udziału kobiet od 2020r. w kodeksowych organach spółek giełdowych (prac i obroty 50mln lub bilans 43 mln ) bez zasadniczych zmian legislacyjnych w zakresie parytetu. Niewypełnienie w/w Dyrektywy może być zagrożone dotkliwymi karami!!

27 Podsumowanie (3) q Wstępne badanie wpływu zatrudnienia kobiet w zarządach i radach nadzorczych spółek giełdowych na wyniki branż (sektorów i megasektorów), do których spółki te są zaliczane nie potwierdza korelacji pomiędzy wzrostem zatrudnienia kobiet w organach zarządczych a poprawą pozycji tych sektorów. q Uzyskane wyniki są obciążone zarówno długością próby, spójnością danych, jak i przyjętą metodyką badania, uśredniającą związki przyczynowe po sektorach. Bardziej adekwatnych wyników dostarczy wielowymiarowa analiza porównawcza wszystkich spółek, która jest przedmiotem dalszych prac.

28 Katedra Ekonometrii i Statystyki SGGW w Warszawie Krzysztof Katedra Finansów i Strategii Przedsiębiorstwa Wydział Zarządzania UŁ Dziękuję za uwagę J Rola środowisk naukowych, samorządowych i służb statystyki publicznej we wzmocnieniu pozytywnego wizerunku statystyki OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA Szczecin, marzec 2015 r.