STRUKTURY ORGANIZACYJNE GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ ORAZ WSPÓŁDZIAŁANIE GMIN I OŚRODKA METROPOLITALNEGO NA PRZYKŁADZIE ŁODZI

Transkrypt

1 STRUKTURY ORGANIZACYJNE GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ ORAZ WSPÓŁDZIAŁANIE GMIN I OŚRODKA METROPOLITALNEGO NA PRZYKŁADZIE ŁODZI Dr Mariusz E. Sokołowicz Uniwersytet Łódzki Katedra Gospodarki Regionalnej i Środowiska sokol@uni.lodz.pl

2 ŁOM a polityka przestrzenna delimitacja Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego 2. Potencjał ŁOM 3. Przykłady współdziałania w ŁOM

3 DELIMITACJA ŁOM W STUDIUM ŁODZI Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Łodzi, Załącznik nr 1 do uchwały nr XCIX/1826/10 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 27 października 2010 r.

4 ZAŁOŻENIA DELIMITACJI ŁOM W PZPWŁ dobre powiązania komunikacyjne 30-minutowa dostępność do Łodzi (85 gmin, których siedziby są położone w obrębie ekwidystanty 50 km od Łodzi), istnienie miast o silnym potencjale społecznoekonomicznym, pozwalającym na rozwój funkcji wyspecjalizowanych, komplementarnych lub wspomagających wobec funkcji metropolitalnych Łodzi, obecność terenów inwestycyjnych, umożliwiających powstanie atrakcyjnej podmiejskiej strefy mieszkaniowej, a także terenów dla wypoczynku i rekreacji. Źródło: Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi, Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego, UCHWAŁA NR LX/1648/10 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO z dnia 21 września 2010 r. w sprawie: zmiany Uchwały Nr XLV/524/2002 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 9 lipca 2002 r. w sprawie uchwalenia Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego, s. 48.

5 ZAŁOŻENIA DELIMITACJI ŁOM W PZPWŁ 3 grupy cech świadczących o metropolitalności gmin: ilościowe cechy społeczno-ekonomiczne (m.in. udział ludności z wyższym wykształceniem w ludności ogółem, wydatki na kulturę w przeliczeniu na mieszkańca, udział zatrudnionych w usługach rynkowych w liczbie pracujących ogółem, odległość od Łodzi, dostępność czasowa środkami komunikacji zbiorowej), jakościowe cechy funkcjonalno-przestrzenne (m.in. zasięg przestrzenny i zasięg oddziaływania Aglomeracji Łódzkiej, kierunki rozwoju powiązań funkcjonalnych, zasięg stref zurbanizowanych wokół Łodzi), predyspozycje obszarów dla rozwoju funkcji metropolitalnych, gospodarczych, kulturotwórczych, rekreacyjno-turystycznych, uzdrowiskowych, ochrony krajobrazu, ochrony dziedzictwa kulturowego. Źródło: Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi, Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego, UCHWAŁA NR LX/1648/10 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO z dnia 21 września 2010 r. w sprawie: zmiany Uchwały Nr XLV/524/2002 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 9 lipca 2002 r. w sprawie uchwalenia Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego, s

6 ZAŁOŻENIA DELIMITACJI ŁOM W PZPWŁ 5 grup gmin: Grupa 1 i 2: rdzeń potencjalnego OM Grupa 3: potencjałem zbliżony do średniej; przynależność do potencjalnego OM jest uzależniona m.in. od odległości od miasta centralnego i czynników funkcjonalno-przestrzennych Grupa 4 i 5: gminy nie dysponują potencjałem predysponującym je do OM Oprócz wstępnej delimitacji ŁOM, PZPWŁ nie odnosi się bardziej szczegółowo do kwestii jego rozwoju, argumentując ten fakt brakiem aktualizacji KPZK. Źródło: Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi, Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego, UCHWAŁA NR LX/1648/10 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO z dnia 21 września 2010 r. w sprawie: zmiany Uchwały Nr XLV/524/2002 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 9 lipca 2002 r. w sprawie uchwalenia Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego, s

7 DELIMITACJA ŁOM W PZPWŁ Źródło: Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi, Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkieg o, UCHWAŁA NR LX/1648/10 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO z dnia 21 września 2010 r. w sprawie: zmiany Uchwały Nr XLV/524/2002 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 9 lipca 2002 r. w sprawie uchwalenia Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego, s. 49.

8 PROJEKT PLANU ŁOM SYSTEM OSADNICZY Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Łodzi, Załącznik nr 1 do uchwały nr XCIX/1826/10 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 27 października 2010 r.

9 DELIMITACJA ŁOM NA PODSTAWIE RUCHU WEDRÓWKOWEGO LUDNOŚCI (US w ŁODZI) Źródło: US w Łodzi, Próba delimitacji obszaru metropolitalnego Łodzi na podstawie ruchu wędrówkowego ludności w latach , Łódź 2008, s. 19

10 POTENCJAŁ ŁOM 5 POWIATÓW LUDNOŚĆ: Liczba ludności (tys.) Powiaty Zmiana % łódzki grodzki 805,3 798,4 791,7 785,1 779,1 774,0 767,6 760,2 753,2 747,1-7,2% zgierski 159,8 159,9 159,7 159, ,3 160,7 160, ,4 1,0% pabianicki 120,8 120,5 120, ,6 119,5 119,1 119,1 119,1 119,1-1,4% łódzki wschodni 93,1 93,1 93,4 62,8 63,3 63,9 64,4 64,8 65,4 66,0-29,1% brzeziński ,8 30,7 30,7 30,6 30,6 30,6 30,6-0,6% Razem powiaty ,8 1165,2 1158,4 1152,7 254,9 1023,3 1135,5 968,3 1058,2-10,2% Województwo łódzkie 2 637, , , , , , , , , ,90-3,4% Udział liczby ludności zamieszkującej ŁOM w stosunku do całkowitej liczby mieszkańców województwa łódzkiego 44,7% 44,6% 44,5% 44,4% 44,4% 44,4% 44,3% 44,2% 44,2% 44,1% -0,6% Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS. Powierzchnia Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego wynosi km 2 (bez gmin Zduńska Wola i Łask), tj. 13,5% pow. województwa. Łódź to 12% powierzchni obszaru metropolitalnego.

11 KIERUNKI MIGRACJI W ŁOM Źródło: US w Łodzi, Próba delimitacji obszaru metropolitalnego Łodzi na podstawie ruchu wędrówkowego ludności w latach , Łódź 2008, s. 14

12 SUMARYCZNE SALDO MIGRACJI WEWNĘTRZNYCH LUDNOŚCI Źródło: US w Łodzi, Próba delimitacji obszaru metropolitalnego Łodzi na podstawie ruchu wędrówkowego ludności w latach , Łódź 2008, s. 13

13 POTENCJAŁ ŁOM 5 POWIATÓW LUDNOŚĆ MIAST: Liczba ludności (tys.) Miasta wchodzące w Zmiana % skład ŁOM Aleksandrów Ł. 20,1 20,2 20,2 20,2 20,3 20,3 20,5 20,5 20,6 20,7 3,0% Brzeziny 12,6 12,5 12,5 12,5 12,4 12,4 12,4 12,3 12,3 12,3-2,4% Głowno 15,3 15,3 15,3 15,2 15,2 15,2 15,2 15,1 15,0 15,0-2,0% Konstantynów Ł. 17,5 17,5 17,5 17,5 17,5 17,6 17,5 17,6 17,6 17,6 0,6% Koluszki 13,5 13,4 13,4 13,4 13,4 13,3 13,4 13,4 13,4 13,4-0,7% Łódź 805,3 798,4 791,7 785,1 779,1 774,0 767,6 760,3 753,2 747,2-7,2% Ozorków 21,3 21,2 21,1 21,0 20,8 20,7 20,6 20,5 20,4 20,4-4,2% Pabianice 73,8 73,4 73,1 72,4 71,9 71,3 70,7 70,3 69,8 69,5-5,8% Zgierz 10,6 10,7 10,8 10,9 11,1 11,3 11,4 11,7 11,8 12,0 13,2% Razem miasta pow. 20 tys. mieszkańców 990,0 982,7 975,6 968,3 961,8 956,2 949,3 941,6 934,2 928,1-6,3% Woj. łódzkie 2 637, , , , , , , , , ,9-3,4% Udział liczby ludności zamieszkującej największe miasta ŁOM w stosunku do całkowitej liczby ludności zamieszkującej ŁOM 84,0% 83,9% 83,7% Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS. 83,6% 83,4% 83,3% 83,1% 82,9% 82,7% 82,5% -1,5%

14 POTENCJAŁ GOSPODARCZY ŁOM Jednostka terytorialna PKB per capita Polska = 100 województwo = 100 [zł] [%] [%] Podregion 28 - m. Warszawa ,4 187,3 Podregion 30 - warszawski zachodni ,5 75,1 Podregion 29 - warszawski wschodni ,4 51,6 Średnia OM ,1 104,7 Podregion 62 - m. Poznań ,4 191,9 Podregion 61 - poznański ,6 108,8 Średnia OM ,7 135,1 Podregion 21 - m. Kraków ,1 179,7 Podregion 20 - krakowski ,1 77,7 Średnia OM ,3 130,8 Podregion 5 - m. Wrocław ,6 142,8 Podregion 4 - wrocławski ,8 80,7 Średnia OM ,6 118,1 Podregion 48 - katowicki ,8 133,2 Podregion 47 - gliwicki ,6 100,6 Podregion 50 - sosnowiecki ,6 96,0 Podregion 51 - tyski ,9 133,3 Podregion 49 - rybnicki ,3 90,2 Średnia OM ,4 110,7 Podregion 43 - trójmiejski ,1 142,4 Podregion 40 - gdański ,8 72,5 Średnia OM ,8 108,5 Podregion 16 - m. Łódź ,9 133,1 Podregion 15 - łódzki ,3 91,7 Średnia OM ,7 111,1 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

15 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ W ŁOM 5 POWIATÓW: Jednostka terytorialna Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS. Podmioty w rejestrze REGON Zmiana % Powiat łódzki wschodni ,9% Powiat pabianicki ,8% Powiat zgierski ,7% Powiat brzeziński ,4% Powiat m.łódź ,5% Razem ŁOM ,0% Woj. łódzkie ,7% ŁOM/woj. łódzkie 54,2% 54,2% 54,4% 54,1% 53,9% 54,2% 54,4% 55,4% 55,6% 55,7% 1,5%

16 FORMY WSPÓŁPRACY Spółki prawa handlowego 2 spółki (komunikacja miejska) Sporadyczne przypadki świadczenia usług komunalnych przez spółkę jednej gminy innym gminom (np. umowa Pabianic z GOŚ Sp. z o. o i z MPK Łódź Sp. z o. o) Porozumienia międzygminne: Łódzka Kolej Aglomeracyjna w fazie projektowej inicjatywa samorządu województwa; brak aktywnego zaangażowania kluczowych gmin, w szczególności Łodzi Kluczowe projekty: Łódzki Tramwaj Regionalny (niepowodzenie) Polityka proinwestycyjna współpraca w ograniczonym zakresie

17 ŁÓDZKA KOLEJ AGLOMERACYJNA ~ 65 km ~ 55 km ~ 50 km

18 POZIOM DEZINTEGRACJI ŁOM Najwyższy poziom integracji bezpośrednich połączeń komunikacji pasażerskiej osiągają te jednostki osadnicze, które mają szlak transportowy do Łodzi o charakterze substytucyjnym (linie autobusowe, kolejowe i tramwajowe): Pabianice, Zgierz, Ozorków; Pozostałe miasta dysponują jedynie transportem samochodowym; Jedynym miastem, które w połączeniach z Łodzią wykorzystuje przede wszystkim transport kolejowy, są Koluszki; Omijanie Łodzi przez linie kolejowe na początku XX wieku dało impuls dla rozwoju sieci tramwajów podmiejskich dzięki temu bardzo wcześnie powstał zwarty zespół miejski. ŁOM jako jedyna w Polsce aglomeracja monocentryczna ma sieć tramwajów podmiejskich.

19 MIĘDZYGMINNA KOMUNIKACJA TRAMWAJOWA SPÓŁKA Z O.O Gmina Miasto Łódź 49,0% udziałów Gmina Miasto Zgierz 35,5% udziałów Gmina Zgierz 1,5% udziałów Gmina Miasto Ozorków 14,0% udziałów TRAMWAJE PODMIEJSKIE SPÓŁKA Z O.O Gmina Miasto Łódź 49,0% udziałów Gmina Miasto Konstantynów Łódzki 40,0% udziałów Gmina Lutomiersk 11,0% udziałów

20 AKTYWNE ZWIĄZKI MIĘDZYGMINNE Związek Gmin i Powiatów Regionu Łódzkiego: Członkami Stowarzyszenia są gminy: Łódź, Konstantynów Łódzki, Sieradz, Radomsko, Pabianice, Kutno, Łowicz, Skierniewice, Bełchatów, Wieruszów, Czarnocin, Lubochnia, Galewice, Zduńska Wola oraz Powiat Łódzki Wschodni; Bzura zadaniem Związku jest zaspokajanie potrzeb publicznych i interesów mieszkańców zrzeszonych gmin w zakresie rozwiązywania problemów związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi ( 5 Statutu związku). Związek ma siedzibę poza ŁOM (Łowicz).

21 WSPÓŁPRACA W OBSZARZE POLITYKI PROINWESTYCYJNEJ Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna spółka prawa handlowego, działająca w oparciu o przepisy Ustawy o Specjalnych Strefach Ekonomicznych. Regionalne Centrum Obsługi Inwestora samorząd województwa łódzkiego; Nieformalny przepływ informacji między gminami ŁOM. Sokołowicz M. E., Koordynacja polityki proinwestycyjnej jako wyraz wzmacniania powiązań gospodarczych w kształtowaniu spójności Obszaru Metropolitalnego. Studium przypadku ŁOM, [w:] Jewtuchowicz, A., Wójcik, M., Łódzka metropolia. Problemy integracji gospodarczej, Wydawnictwo Biblioteka, Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010, s. 142.

22 WSPÓŁPRACA W OBSZARZE POLITYKI PROINWESTYCYJNEJ Najaktywniejszym podmiotem koordynującym działania jest ŁSSE, a w mniejszym stopniu RCOI. W Łódzkim Obszarze Metropolitalnym brak jednak wspólnej (w tym także nieformalnej) strategii dotyczącej polityki proinwestycyjnej i marketingu inwestycyjnego; Współpraca między gminami ŁOM ogranicza się do wymiany informacji dot. oferty inwestycyjnej oraz uzgodnień dot. koordynacji czasów przejazdu komunikacji miejskiej między gminami, w celu zapewnienia dojazdów do pracy w dużych zakładach produkcyjnych. Wciąż jest to jednak praktyka sporadyczna i obecnie ma miejsce między Łodzią a Strykowem i Aleksandrowem Łódzkim, natomiast napotyka na problemy w przypadku kontaktów Łodzi z Ozorkowem i Pabianicami. Inwestorzy, choć nie widzą jawnej konkurencji między podmiotami, to silnej koordynacji ich działań również nie dostrzegają. Sokołowicz M. E., Koordynacja polityki proinwestycyjnej jako wyraz wzmacniania powiązań gospodarczych w kształtowaniu spójności Obszaru Metropolitalnego. Studium przypadku ŁOM, [w:] Jewtuchowicz, A., Wójcik, M., Łódzka metropolia. Problemy integracji gospodarczej, Wydawnictwo Biblioteka, Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010, s. 142.

23 TYPY WSPÓŁPRACY ŁODZI I PABIANIC W WYBRANYCH DZIEDZINACH Obszar Współpr. Typ współpracy Formalna Nieformalna PP GK TP MT BP PS Uzgodnienia planów, luźne zapisy o korzyściach bliskości Umowa Pabianic i GOŚ Sp. z o. o Umowa Pabianic i MPK Łódź Sp. z o o Proinwestycyjn y, w ramach podstref ŁSSE Wojewódzka Komenda Policji w Łodzi jest zwierzchnikie m Komendy Powiatowej w Pabianicach, która swoje działania i decyzje musi podejmować uwzględniając stanowisko łódzkiej jednostki Brak Brak

24 Obszary Gminy Powiaty Województwo Związki komunalne Spółki międzygminne Specjalna Strefa Ekonomiczna Uczelnie Izby Przemysłowohandlowe Dr Mariusz E. Sokołowicz WSPÓŁPRACA METROPOLITALNA W ŁOM PODSUMOWANIE Planowanie przestrzenne Polityka gospodarcza Gospodarka komunalna Transport publiczny Marketing terytorialny Bezpieczeństwo publiczne Polityka społeczna Polityka mieszkaniowa Ochrona środowiska Wymóg ust. o plan. i zagosp. przestrzennym ( uzgadnianie ) Współpraca formalna Współpraca nieformalna / pośrednia

25 PROBLEM Z TOŻSAMOŚCIĄ METROPOLITALNĄ Studenci łódzkich uczelni publicznych: Percepcja Łodzi rdzenia ŁOM pozostaje wśród łódzkich studentów rozbieżna. Ta sytuacja osłabia obecnie możliwość stwierdzenia, iż istnieje wspólna dla mieszkańców ŁOM tożsamość metropolitalna. Choć studenci coraz częściej deklarują swoje większe przywiązanie do Łodzi, w której studiują, to dla mieszkańców powiatów przyległych jest ona w znacznym stopniu obojętna. Studenci pochodzący z tych powiatów dostrzegają korzyści wynikające z bliskości Łodzi, ale nie widzą w niej nic szczególnego w porównaniu do innych miast Polski. Boryczka E., Sokołowicz M. E., Marka Łodzi jako czynnik budujący tożsamość Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego, [w:] Suliborski, A., Jewtuchowicz, A. (red.), Łódzka metropolia. Problemy integracji społecznej i przestrzennej, Wydawnictwo Biblioteka, Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010, s. 96.

26 PROBLEM Z TOŻSAMOŚCIĄ METROPOLITALNĄ Mieszkańcy badanych najmniejszych miast ŁOM (Tuszyn, Stryków, Rzgów): bardziej czują się mieszkańcami swojego miasta oraz Polakami. Najsłabiej czują się mieszkańcami ŁOM (aglomeracji): Wójcik, M., Tożsamość lokalna mieszkańców małych miast w obrębie Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego, [w:] Suliborski, A., Jewtuchowicz, A. (red.), Łódzka metropolia. Problemy integracji społecznej i przestrzennej, Wydawnictwo Biblioteka, Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010, s. 115.

27 PROBLEM Z TOŻSAMOŚCIĄ METROPOLITALNĄ Prawie 80% ankietowanych w małych miastach nie miała pojęcia, że toczą się prace na ustawą usprawniającą funkcjonowanie obszarów znajdujących się w zasięgu bezpośredniego oddziaływania wielkich miast. Znamienne jest, że dość dużą biernością w zakresie informowania o zamierzeniach powołania umocowanych prawnie obszarów metropolitalnych charakteryzowały się władze samorządowe. Wójcik, M., Tożsamość lokalna mieszkańców małych miast w obrębie Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego, [w:] Suliborski, A., Jewtuchowicz, A. (red.), Łódzka metropolia. Problemy integracji społecznej i przestrzennej, Wydawnictwo Biblioteka, Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010, s Promocja gospodarcza: W mniejszych miastach i gminach z terenu ŁOM dostrzega się świadomość, że ich marka pozostaje mało rozpoznawalna, w obliczu czego zasadne jest przyciąganie inwestorów pod wspólną marką Łodzi. Sokołowicz M. E., Koordynacja polityki proinwestycyjnej jako wyraz wzmacniania powiązań gospodarczych w kształtowaniu spójności Obszaru Metropolitalnego. Studium przypadku ŁOM, [w:] Jewtuchowicz, A., Wójcik, M., Łódzka metropolia. Problemy integracji gospodarczej, Wydawnictwo Biblioteka, Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010, s. 142.

28 Dr Mariusz E. Sokołowicz DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Uniwersytet Łódzki Katedra Gospodarki Regionalnej i Środowiska sokol@uni.lodz.pl