O wietlenie ogrodu OGRODY

Transkrypt

1 OGRODY I wszystko jasne O wietlenie ogrodu Ma gorzata Cuch O o wietleniu ogrodu warto pomy le na etapie planowania, a kable elektryczne poprowadzi, zanim zostanie urdzony, eby potem nie niszczy wybrukowanych nawierzchni, ma ej architektury i rabat. Wielu inwestorów zaczyna my le o o wietleniu wokó domu, dopiero gdy w nim zamieszkaj. Je li wieczorem nie mo na liczy na latarnie uliczne, o wietlenie okazuje si potrzebne dla bezpiecze stwa i wygody: przy bramie, furtce, wej ciu do domu, a tak e wzd u cie ki prowadcej do domu. Gdy wygoda jest ju zapewniona, wtedy zaczyna si my lenie tak e o takim o wietleniu, które mo e przyda uroku domowi i jego otoczeniu: wydoby z ciemno ci obiekty ma ej architektury i sylwetki ro lin, rowietli tafl oczka wodnego czy uwydatni faktur elewacji. Lepiej o tym wszystkim zdecydowa odpowiednio wcze nie i nie wraca do robót instalacyjnych kilka razy. Trudne? Owszem, ale naprawd warto! Co warto o wietli? Brama i furtka O wietlenie powinno u atwia otwieranie i zamykanie furtki, a tak e o wietla stoj c przy furtce osob tak, by mieszka com atwo by o odró ni swoich od intruzów. Dobrze jest umie ci punkt wietlny w daszku nad furtk wiat o skierowane w dó o wietli klamk, zamek i dzwonek a tak e przybysza, który do nas chce wej wieczorem. Brama powinna mie o wietlenie zapewniaj ce bezpieczny wjazd na posesj po zmroku, dlatego csto stosuje si do tego celu silne reflektory halogenowe. 202 BUDUJEMY DOM 7 8/2010

2 fot. Hydro-Pomp Pami tajmy, e im krótsza jest cie ka, tym ni sze powinny by znajduj ce si przy niej latarnie Wodoszczelna lampa solarna przystosowana do naklejenia numeru domu Przy wej ciu na posesj warto zainstalowa dla bezpiecze stwa lampy z czujnikiem ruchu, które zapal si, gdy kto b dzie obok nich przechodzi. Czujnik musi by tak dobrany i umieszczony, by rzeczywi cie reagowa na ruch w interesuj cym nas obszarze, ale jego czu o nie powinna by zbyt wysoka, by nie reagowa niepotrzebnie na ma e zwierta. Podjazd do gara u Nie musi by tak intensywnie o wietlony jak brama wjazdowa. Na podje dzie warto zastosowa oprawy najazdowe, które ukrywa si w nawierzchni. Ich górn powierzchni licuje si z poziomem podjazdu. ród em wiat a s w nich najc- ciej diody. Wjazd do gara u powinien by o wietlony lamp, która daje intensywne wiat- o od razu po w czeniu, a zatem wyposa on w arówk tradycyjn lub halogenow. fot. Apollo Oprawa najazdowa wykonana ze stali. Jest mocna, wytrzyma a na nacisk i wodoszczelna Schody i wej cie do domu ród o wiat a powinno by tak skierowane na podest, klamk i zamek, by u atwia odnalezienie w torebce kluczy i o wietla osob stoj c przed drzwiami. Oprawy mo na instalowa bezpo rednio nad drzwiami (kinkiety) lub w zadaszeniu (tu mo emy zastosowa tzw. plafonier lub lamp wisc ). Tabliczk z numerem domu mo na pod- wietli reflektorkiem na wysi gniku lub za o y wodoszczeln lampk przystosowan do naklejania liter. Schody wymagaj zawsze dobrego o wietlenia: takiego, by nie tworzy y si na nich cienie, przez które nie wida poszczególnych stopni. Do o wietlenia niskich schodów najc ciej wystarc ród a wiat a przy drzwiach wej ciowych. Wysokie wymagaj osobnego o wietlenia: oprawy mo na wtedy zamontowa w samych stopniach ( wiate ka adnie je zaakcentuj ), mo na te umie ci oprawy w murowanej balustradzie lub zamontowa lampy na s upkach. Elewacja Przez umiej tne o wietlenie elewacji mo na wyeksponowa jej najatrakcyjniejsze detale, uwypukli faktur lub nawet uzyska efekty iluzjonistyczne. Nie trzeba w tym celu o wietla ca ej elewacji, lecz ród a wiat a fot. Osram Schody warto o wietli osobno, na przyk ad lampkami zamontowanymi w elewacji domu Do sta ego o wietlenia nale y stosowa energooszcdne ród a wiat a, bo zu ywaj one kilkakrotnie mniej energii w porównaniu ze zwyk ymi arówkami. Do energooszcdnych róde wiat a nale : arówki halogenowe bardzo dobrze oddaj barwy o wietlanych obiektów, ale powoduj du e kontrasty wietlne, bo skupiaj strumie wiat a, czemu sprzyja niewielka powierzchnia arówki; wietlówki kompaktowe s przydatne w miejscach wymagaj cych równomiernego i intensywnego o wietlenia. Na mrozie energooszcdne wietlówki wiec o wiele s abiej; diody elektroluminescencyjne LED s bardzo trwa e, s u g ównie jako o wietlenie dekoracyjne. Mog dawa wiat o bia e lub barwne. Inne ród a wiat a stosowane w ogrodzie to tak e: arówki zwyk e maj s ab skuteczno wietln, a koszt ich eksploatacji jest wysoki. Mo na je stosowa tam, gdzie b d wieci y przez krótki czas; rt ciówki wysokopr ne le oddaj barwy, ale w ich wietle bardzo dobrze wygl da ziele ogrodowa (dzi ki temu, e w ich widmie jest ma o czerwieni); sodówki niskopr ne ich wiat o jest ó topomara czowe, w zwi zku z tym fa szuje barwy o wietlanych obiektów, ale... atrakcyjnie wygl daj o wietlone nim mury ogrodzeniowe i elewacje z czerwonej ceg y i piaskowca. wiat o tej barwy jest najlepiej widoczne we mgle i deszczu, doskonale sprawdza si wi c jako o wietlenie bramy wjazdowej na posesj. Sodówek niskopr nych nie nale y czy z czujnikiem ruchu, bo zimna lampa potrzebuje oko o 10 minut na osi gni cie pe nej jasno ci. Mog za to wspó pracowa z czujnikiem zmierzchowym; sodówki wysokopr ne daj ciep e wiat o z przewag czerwieni i ó ci, w którym dobrze wygl daj obiekty z piaskowca i ceg y ceramicznej. Sodówek u ywa si tak e w szklarniach i oran eriach do do wietlania ro lin. BUDUJEMY DOM 7 8/

3 Ogrody Taras Je li jest zadaszony, mo na o wietla go lamp zawieszon nad sto em lub reflektorkami montowanymi w daszku. Do o wietlenia tarasu niezadaszonego mo na zastosowa kinkiety, oprawy najazdowe wpuszczane w pod og lub niskie lampy montowane w posadzce lub na trawniku przy tarasie. Faktur elewacji uwypukli strumie wiat a skierowany równolegle do ciany budynku. Warto tak o wietli elewacj z upanej ceg y silikatowej, kamienia czy nieotynkowanej ceg y ceramicznej, niewskazane jest to natomiast w przypadku elewacji otynkowanych na g adko, bo ujawni to wszystkie usterki tynku wybra kilka elementów wartych zaakcentowania. W o wietlaniu elewacji warto zachowa umiar i nie kierowa go na okna, tylko na ciany, bo niektórym osobom nawet niezbyt silne wiat o za oknem zak óca sen. ród a o wietlaj ce fasad domu nie mus mie du ej mocy. Do o wietlania elewacji mo na zastosowa : reflektorki halogenowe w podsufitce najlepsze rozwi zanie w domach z okapem, lub kinkiety je li dach nie ma okapu, oprawy umieszczane w pobli u cian domu, reflektory ustawiane na trawniku w pobli u domu ze wiat em skierowanym na wybrany fragment elewacji. Ro liny i detale architektoniczne Planuj c umiejscowienie lamp, zwró my uwag, by o wietlane obiekty nie rzuca y pl taniny cieni na cian domu. Do o wietlania ro lin i detali architektonicznych najc ciej stosuje si reflektorki. Mo na je przytwierdzi do ciany budynku, przykr ci rubami do nawierzchni utwardzonej albo fundamentu lub wbi ostrzem w grunt. Je li to mo liwe, warto je zamaskowa ro linami. Oczko wodne. Mo e by o wietlane lampami ustawionymi na brzegu i ukrytymi w zieleni lub te podwodnymi albo p ywaj cymi reflektorkami (mocowanymi do niezatapialnych podstaw z tworzywa sztucznego). Wszystkie mus mie hermetyczne obudowy, przeznaczone do kontaktu z wod. Oprawa zanurzona w oczku wodfot. Milantex fot. Spotline Z czego oprawy? fot. Milantex Kinkiet mo e s u y do o wietlania elewacji, tarasu oraz wej cia do domu cie ki wiat o mo e pada z do u: w tym celu specjalne oprawy nale y umie ci w trawniku. Mo na te o wietli cie k od góry, ustawiaj c po obu jej stronach lampy na s upkach. Lampy na niskich s upkach maj wysoko do 50 cm, na wy szych do 170 cm. Lampy niskie najc ciej maj podstaw zako czon ostrzem, które wbija si w grunt. Zarówno lampy niskie, jak i wysokie mo na mocowa w fundamentach betonowanych na miejscu, w gotowych fundamentach (np. z bloczków betonowych) b d przykr ci do utwardzonej nawierzchni, np. z kostki brukowej. W fundamencie betonowanym na miejscu umieszcza si rurk os onow (peszel) do przeprowadzenia kabla i przygotowuje otwory pod ko ki rozporowe. W gotowych fundamentach lub elementach nawierzchni wywierca si otwory do przeprowadzenia kabli i w o enia ko ków rozporowych (je eli nie by y one wcze niej przygotowane). Do o wietlania du ych ogrodów mo na zastosowa 2 3 metrowe latarnie, które równomiernie o wietlaj do du przestrze. Ich wiat o nie wydobywa jednak z mroku pojedynczych obiektów. Ze wzgl du na ci ar i wysoko latarni, trzeba je mocowa w solidnym fundamencie zatapianymi w betonie rubami. Latarnie mog mie oprawy do wkr cania zwyk ych arówek, wietlówek kompaktowych lub halogenowych róde wiat a. Zasilane s pr dem o napi ciu 230 V. Oprawy wykonuje si z tworzyw sztucznych, aluminium, stali lub eliwa, zwykle maj te elementy szklane. Z tworzyw sztucznych. S tanie i bardzo lekkie, jednak niezbyt odporne na uszkodzenia mechaniczne, a na mrozie staj si bardzo kruche i atwiej je wówczas uszkodzi. Tworzywa gorszej jako ci odbarwiaj si w wyniku d ugotrwa ego dzia ania s o ca. Aluminiowe. S lekkie i odporne na korozj, zw aszcza gdy aluminium jest anodowane, czyli pokryte warstw tlenku. Ich wytrzyma o jest wi ksza ni opraw z tworzyw. Stalowe. S ci sze od tych obydwu poprzednich i odporniejsze od nich na uszkodzenia. Stal, z wyj tkiem nierdzewnej, jest podatna na korozj, dlatego te oprawy, które b d nara- one na uszkodzenia, powinny mie pow ok zabezpieczaj c (np. z nak adanego w kilku warstwach lakieru), gdy w miejscach, gdzie zostan uszkodzone, szybko pojawi si rdza. eliwne. Oprawy te to zwykle masywne, odporne na korozj odlewy. Z eliwa najc ciej wykonuje si wysokie latarnie ogrodowe. 204 BUDUJEMY DOM 7 8/2010

4 O wietlenie ogrodu Instalacja elektryczna Instalacja o wietlenia zewn trznego musi spe nia ostrzejsze warunki bezpiecze stwa ni instalacja wewn trz budynku, bo pora enie pr dem elektrycznym jest o wiele gro niejsze, gdy stoimy bezpo rednio na ziemi, a i same instalacje s w wi kszym stopfot. Brilux O wietlenie zewn trzne mo e wydobywa z mroku nie tylko obiekty architektoniczne, jak oczko wodne, fontanna, kaskada czy rze ba ogrodowa, ale tak e sylwetki ro lin fot. Osram Reflektorki s csto stosowane do o wietlania ro lin i architektury, bo mo na ustawi kierunek rzucanego przez nie wiat a. Mus mie jednak hermetyczne obudowy i oprawy odporne na uderzenia nym powinna by zasilana bardzo niskim napi ciem z transformatora bezpiecze stwa. Lampy p ywaj ce lub zatapialne z niezale nie zasilanymi ró nobarwnymi diodami umo liwiaj dowolne zmiany barwy wiat- a. Fontann mo na pod wietli gotowym zestawem lamp podwodnych, które przymocowuje si do podstawy fontanny na sta- e lub na obracaj cych si wokó niej ramionach. Montuje si je w koszu filtra pompy lub w uchwycie do dyszy fontannowej. Ro liny. W o wietlaniu ro lin bardzo wa na jest barwa wiat a. Bardzo korzystnie wygl daj ro liny w wietle o niebieskim odcieniu, ale niestety przyci ga ono owady nocne (zw aszcza wiat o energooszcdnych wietlówek rurowych lub kompaktowych i rt ciówek wysokopr nych), wskutek czego csto gin one od zetkni cia z rozgrzan powierzchni lampy. W zwi zku z tym wiele opraw do o wietlenia zewn trznego jest przystosowanych do róde wiat a o barwie przesuni tej ku czerwieni. Poniewa ziele w takim wietle nie wygl da zbyt korzystnie, lepiej stosowa go tylko przy tarasie i grillu. O wietlenie o odcieniu czer- Solarna lampa p ywaj ca do oczka wodnego. Klosz w postaci kuli z tworzywa sztucznego wonawym jest natomiast przydatne w ogrodach zimowych, bo przed u a ro linom zbyt krótki dzie i przyspiesza ich kie kowanie: w takiej roli najlepiej sprawdzaj si sodówki wysokopr ne. fot. Kanlux Projekt o wietlenia Zaprojektowanie funkcjonalnego i efektownego o wietlenia otoczenia domu wymaga do wiadczenia i wyobra ni. Ogród wygl da bowiem zupe nie inaczej w ró nych porach roku, zmienia si te z biegiem lat. Projekt o wietlenia dobrze jest wi c powierzy architektowi krajobrazu projektuj cemu ogród. Projektant mo e przygotowa komputerowe wizualizacje ró nych wariantów o wietlenia, uwzgl dniaj ce tak e zmian pór roku. Projekt o wietlenia trzeba skonsultowa z elektrykiem, który zadba o to, by instalacja by a racjonalnie zaprojektowana i bezpieczna. Je li róde wiat a wokó domu i w ogrodzie ma by bardzo du o, projekt lepiej powierzy in ynierowi-o wietleniowcowi z do wiadczeniem przy iluminacji obszarów zieleni. Sterowanie o wietleniem Czujnik ruchu przy lampie ogrodowej mo e obejmowa zasi giem obszar w promieniu 5 15 m O wietlenie ogrodu warto wyposa y w urdzenia, które b d sterowa jego dzia aniem i zapewni oszcdne zu ywanie energii elektrycznej. Oto ich rodzaje. Czujniki: ruchu: gdy w strefie wokó lampy znajdzie si cowiek lub pojazd, lampa w czy si i b dzie go o wietla przez zaprogramowany czas (od 5 sekund do 4 minut). zmierzchowe: w czaj lampy, gdy zapadnie zmrok i wy czaj je, gdy wstaje dzie. Czujnik mierzy nat enie wiat a, nie mo e by wi c usytuowany w cieniu czy w strefie o wietlanej przez inn lamp. W cznik z programatorem czasu. Umo liwia nastawianie godziny, o której o wietlenie ma by w czone i wy czone. Nie mo na ich oszuka tak jak czujnika zmierzchowego, którego sond mo na o wietli i w ten sposób spowodowa wy czenie o wietlenia. Instalacja inteligentna umo liwia programowanie czasu wiecenia lamp, tworzenie scen wietlnych oraz sterowanie wiat em z ka dego miejsca w domu, a tak e przez Internet czy komórk. fot. Lange ukaszuk BUDUJEMY DOM 7 8/

5 Ogrody Lampy z bateri s oneczn Lampy z ogniwami fotowoltaicznymi nie wymagaj zasilania z instalacji elektrycznej, bo w ci gu dnia pozyskuj energi wiat a s onecznego i magazynuj j, a nast pnie wykorzystuj do zasilania diod elektroluminescencyjnych. Takie lampy s najc ciej niskie i wbija si je w grunt. Ze wzgl du na ma powierzchni ogniw nie s one w stanie zapewni silnego wiat a, a wi c mog s u y tylko jako o wietlenie dekoracyjne lub wskazuj ce przebieg cie ki. Akumulatory takich lamp s csto niskiej jako ci i ju po jednym lub dwóch sezonach trac pojemno, czyni c lamp bezu yteczn, bo wymiana akumulatorów nie Reflektor solarny jest op acalna. z podstaw zako czon ostrzem, które wbija si w grunt Mo na o wietli ogród za 1 2 tys., ale markowe o wietlenie b dzie kosztowa nawet 9 tys. niu nara one na zniszczenie przez wilgo, wod deszczow i gruntow oraz dzia anie mrozu czy uszkodzenia mechaniczne w czasie prac ogrodniczych. Najbezpieczniejsze jest zasilanie lamp ogrodowych pr dem o bardzo niskim napi ciu nieprzekraczaj cym 24 V. Jednak przystosowane s do tego praktycznie tylko te lampy, w których ród em wiat a s arówki halogenowe lub diody elektroluminescencyjne. Oprócz tego, ze wzgl dów bezpiecze stwa, lampy te mus by zasilane przez specjalny transformator bezpiecze stwa, w którym uzwojenia pierwotne i wtórne s rozdzielone, co daje pewno, e w c ci instalacji za transformatorem nie pojawi si napi cie 230 V. Transformator umieszcza si wewn trz budynku, by by zabezpieczony przed wp ywami atmosferycznymi. Taka instalacja bardzo niskiego napi cia nie wymaga dodatkowych zabezpiecze, a zasila z niej mo na nawet ród a wiat a w basenie czy oczku wodnym (oczywi cie umieszczone w wodoszczelnych oprawach). Do zasilania wielu rodzajów lamp niezb dny jest pr d o napi ciu 230 V. Instalacja o takim napi ciu u o ona na zewn trz budynku musi by zabezpieczona odr bnym wy cznikiem nadpr dowym oraz ró nicowopr dowym o pr dzie zadzia ania nie wi kszym ni 30 ma. Czasem stosuje si nawet wy czniki o czu o ci 15 ma. Ich dzia anie trzeba sprawdza za pomoc przycisku test nie rzadziej ni raz w miesi cu. Warto umie ci w ogrodzie odpowiednio zabezpieczone gniazda, z których b dzie mo na zasili kosiark, pi lub elektryczny grill. Grubo kabli do instalacji o wietlenia zewn trznego powinien dobra elektryk, uwzgl dniaj c przysy pobór mocy. Kable uk adane w ziemi maj specjaln izolacj, odporniejs ni maj przewody uk adane w pomieszczeniach. Przewody czasem os ania si specjalnymi rurkami, zw aszcza w miejscach, gdzie mog zosta uszkodzone przez korzenie ro- lin. Rurka umo liwia te wymian kabla bez niszczenia korzeni ro lin. G boko uk adania kabli powinna wynosi minimum 0,5 m. Umieszczone p ycej mog yby zosta atwo uszkodzone podczas prac w ogrodzie. Kable najlepiej zasypa piaskiem (nigdy ziemi z kamieniami lub gruzem). 10 cm ponad kablem umieszcza si pas specjalnej niebieskiej folii. Dzi ki temu nawet po latach nie uszkodzimy przewodu, je li trzeba b dzie wykona na dzia ce wykop. INFO RYNEK Ile kosztuj lampy ogrodowe? ok. 30 LAMPA SOLARNA Z podstaw zako czon ostrzem, które wbija si w grunt producent: Praktiker model: Lampa solarna 57 cm wysoko : 57 cm materia : stal nierdzewna ok. 45 * Wyposa ona w energooszcdne ród a wiat a LED (jeden rd diod) producent: Apollo model: ELIPTIC-13 wysoko : 30 cm materia : stal nierdzewna * W cenie zestaw rub monta owych ok. 96 REFLEKTOR HALOGENOWY Wodoszczelna oprawa do oczka wodnego producent: Brilux model: EMUR 10B rednica: 8,5 cm materia : korpus i kratka stop aluminiowy, uchwyt stal ok. 127 * KINKIET Wyposa ony w czujnik wykrywaj cy ruch w promieniu do 3 m oraz pod k tem 140 producent: Kanlux model: EDEN EL-25 wys. red.: 27 6 cm materia : obudowa blacha stalowa, klosz szk o 1375 O zwi kszonej odporno- ci na wod bryzgaj c i kurz. ród o wiat a ledowe w kolorze ciep ym producent: Spotline model: Sewilla wysoko : 16 cm materia : aluminium ok Na jedno lub dwa ród a wiat a producent: PSM Lighting model: Cuba wysoko : 45, 65, 85 cm materia : aluminium APOLLO BRILUX HYDRO-POMP KANLUX PRZYDATNE ADRESY LANGE UKASZUK MILANTEX OSRAM SPOTLINE ceny brutto pl Wi cej... ceny, firmy, produkty, kalkulatory, artyku y. Kliknij na Jako jedyni publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTÓW!