Restytucja łososia w Polsce

Transkrypt

1 Restytucja łososia w Polsce Ryszard Bartel Instytut Rybactwa Śródlądowego Zakład Ryb Wędrownych Rutki Zespół do Spraw Zarybiania MRiRW gdansk@infish.com.pl ryszard.bartel@wp.pl

2

3 Troć wiślana (letnia) złowiona w ujściu Wisły w sierpniu w 1997 r.

4 Łosoś i troć są podobne Oba gatunki często mylono Przez wiele lat istniała jedynie nazwa handlowa łosoś dla obu gatunków Nazwę troć wprowadził Wałecki (1864) Czy coś się zmieniło?

5

6 Występowanie troci i łososia w polskich rzekach po II Wojnie Światowej niegdyś tama w 1968

7 Czy łosoś/troć występował licznie? Mogą o tym świadczyć informacje w starych zapisach

8

9 W umowie zawartej między Zarządem Ordynacji Zamojskiej w Zwierzyńcu a okresowymi robotnikami leśnymi, zastrzegają oni by łososia na obiad nie podawać częściej niż dwa razy w tygodniu. (Wiśniewolski, Girsztowtt 2007, Archiwum KUL)

10 Troć w rzekach polskich była liczniejsza niż łosoś W dolnej Wiśle, jej ujściu i w Zatoce Gdańskiej w latach udział łososia stanowił 8,4 % w porównaniu z połowami troci (Jokiel 1958). Jedynie w Drawie udział łososia był wyższy w porównaniu z trocią i wynosił 92,6% (Iwaszkiewicz 1960) lub 86,6% (Chełkowski 1966). Natomiast udział łososia w rzekach pomorskich wahał się od zera do 0,64 % (Chełkowski 1966).

11 W dolnej Wiśle w latach wśród 4400 troci (odczyty łuskowe) znaleziono 2 łososie (0,05 %, Borzęcka) Dlaczego tak drastycznie spadała liczebność łososia? Przegradzanie rzek - Soły, Skawy (Swinna Poręba), niszczenie środowiska (Drawa) zanieczyszczenia, kłusownictwo, nadmierna eksploatacja Brak działań ochronnych i rekompensacyjnych, ochrona bierna

12 Ostatnie łososie w Polsce obserwowano Soła 1946 (1930 r 150 cm, 22 kg) Skawa 1952 Brda 1955, Wierzyca 1956 Rzeki pomorskie, Gwda i dolna Wisła lata 60.XX w. Ostatnia populacja łososia w Polsce w Drawie zginęła w połowie lat 80.XX w. Powód czyszczenie zbiornika elektrowni w Kamiennej w 1982 i Tarliska były pokryte piaskiem przez 5 lat

13 Zarybienia 1879 r. Wisła Kraków łosoś łotewski - do 1896 r zarybienia oparte były o materiał obcy 1925 r ikry z Estonii 1934 r ikry z Finlandii Wisła głównie zarybiana wylęgiem, narybkiem smolty 1006 szt. Odra wylęg narybek Materiał zarybieniowy z Renu Zarybiano łososiem bardzo rzadko brak materiału zarybieniowego Tarło naturalne bardzo małe (Drawa) bądź brak (dopływy górnej Wisły Soła, Skawa)

14 Restytucja łososia Restytucję łososia oparto o populację łososia z Daugavy. MIR zakupił ikrę w 1985 r i w , w późniejszych latach sprowadzano ikrę i narybek jesienny Zarybianie smoltami w- 1+ Słupia (ikra z Finlandii - newski łosoś hodowany w stawach w - 1+ i w od do (w- 1+ i w - 2+, wypuszczano do Wisły i dopływów dolnej Wisły rzadziej do dopływów górnej Wisły, do rzek pomorskich, do Drawy i Gwdy. Wypuszczone do Dunajca smolty troci po 13 dniach były poławiane w Zatoce Gdańskiej (832 km, 64 km/dzień) Od 2001 r. wypuszcza się w niewielkich liczbach narybek letni 0+, znacznie rzadziej narybek wiosenny 1+ i wylęg, braki materiału zarybieniowego Nie zarybia się jesiennym materiałem zarybieniowym narybkiem i presmoltami

15 Zarybianie smoltami łososi w latach wiek 2+ wiek razem Liczby szt Lata

16 Rys. 5. Zarybianie narybkiem letnim, wiosennym 1 rocznym i wylęgiem troci oraz łososia w latach narybek troci letni O+ narybek troci jednoroczny wiosenny wylęg troci 3500 narybek łososia letni O+ narybek łososia jednoroczny wiosenny Liczby (tys. szt.) 3000 wylęg łososia Lata

17 Efekty restytucji Pierwsze tarlaki w 1997 Wieprza - 31 samic i 7 samców Rega, Parsęta - 5 samic Drwęca - 7 samic, 3 samce Długość tarlaków cm, masa 2,8 13,2 kg Ikra

18

19 Tarło samic, liczba ikry Drwęca 25 samic, - ikra Wieprza 59 samic, ikra Ujście Wisły 25 samic, ikra Wielkość samic cm, 5,3 16,5 cm Liczba samców 23, (Wieprza 13, Drwęca 2, ujście Wisły 8 Tarło 2001 ikra

20 Hodowla tarlaków łososia w stawach (Aquamar, Miastko) Pozyskiwano do ikry

21 Fot. P. Dębowski Tarlisko łososia na Drawie (1998 r.)

22 W Słupi corocznie obserwowane są gniazda łososia a w jesieni poławiany jest narybek W Drawie obserwowane jest tarło łososia W innych rzekach?

23 Wzrost restytuowanych łososi w morzu Rok w morzu I - 59,4 cm 2583 g II - 81,8 cm 6255 g III - 102,4 cm g Największy znakowany łosoś 130 cm i 20 kg złowiony został po 3 latach

24 Wzrost troci w morzu I II 39,1 55,2 56,8 70,7 III IV 58,9-80,7 60,5 98,2 V 87,

25 Co może zapewnić powodzenie restytucji Wybór materiału zarybieniowego Czas zarybiania pora roku Rodzaj materiału zarybieniowego Miejsce zarybiania

26 Połowy łososi (szt.) w rzekach i przybrzeżne w latach Rzeczne Przybrzeżne 5000 Liczby szt Lata

27 Miejsca połowów znakowanych łososi w Morzu Bałtyckim (number pod-rejon ICES)

28 Czy udała się nam restytucja łososia? Czy mamy populacje samoutrzymujące się? Dlaczego nie? - Brak tarlisk bądź dostępu do terenów tarliskowych Dlaczego spadły połowy łososia? - Nadmierna eksploatacja, również wędkarska w rzekach i na morzu ( Łososiowe Mistrzostwa Polski, 3 dni, 87 wędkarzy, złowiono ponad 150 łososi, największy łosoś 118 cm, średnia długość 103 cm Kłusownictwo Nadmiernie rozwijająca się populacja kormorana UDN/wrzodzienica? Nadmiernie rozwijająca się populacja fok??

29 Konkluzje Jeżeli chcemy mieć ryby wędrowne w naszych rzekach musimy dążyć do udrożnienia rzek Powstrzymać nasilającą się tendencję do budowy małych elektrowni wodnych (np. Dunajec 39 nowych piętrzeń) Udrożnienie stopnia we Włocławku (zmodernizowana przepławka jest zbudowana, sprawdzane jest jej działanie) Dalej aktualny jest postulat rozebranie piętrzenia we Włocławku Powstrzymanie planów budowy piętrzenia w Nieszawie Rekultywacje tarlisk i miejsc odrostu młodzieży, czy wszędzie jest realne? Należy prowadzić stałe zarybienia wbrew opiniom niektórych ekologów gdyż stopień dewastacji miejsc rozrodu jest tak znaczny, że powrót do sytuacji z końca XIX w. będzie bardzo trudny bądź niemożliwy.

30 Dziękuję bardzo za uwagę