O WIETLENIE PRZEJ DLA PIESZYCH - WYMAGANIA I ZALECENIA

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 96 Transport 2013 Piotr Tomczuk Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu O WIETLENIE PRZEJ DLA PIESZYCH - WYMAGANIA I ZALECENIA R kopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Jednym ze sposobów poprawy bezpiecze stwa pieszych na przej ciach w porze nocnej jest monta dodatkowych opraw o wietleniowych. Stosowane rozwi zania o wietleniowe nie zawsze zapewniaj odpowiednie warunki o wietleniowe. Obecnie brakuje jednoznacznych wytycznych dotycz cych parametrów o wietleniowych, jakie musz by spe nione w tym obszarze drogi. Niezb dne, zatem jest zdefiniowanie jednolitych kryteriów warto ciowania stanu o wietlenia przej dla pieszych, uwzgl dniaj ce potrzeby pieszych i kierowców. W artykule przedstawiono propozycj wytycznych fotometrycznych, które mog znale zastosowanie w fazie projektowania oraz podczas oceny stanu o wietlenia zainstalowanego na przej ciach dla pieszych. S owa kluczowe: przej cie dla pieszych, o wietlenie, wymagania o wietleniowe 1. WST P W Polsce dochodzi do du ej liczby wypadków z udzia em pieszych [9]. Jedn z g ównych przyczyn wypadków z udzia em pieszych jest brak w a ciwej widoczno ci pieszych przez kierowców zbli aj cych si do przej cia dla pieszych. Analiza statystyczna wypadków prowadzona przez KGP [9] wykazuje du liczb ofiar miertelnych. W 2011 roku odnotowano wypadków z udzia em pieszych (27,9% ogó u), w których zgin o 1419 osób (33,9% ogó u), a odnios o obra enia cia a (21,3% ogó u) (tabl. 1).W wi kszo ci poszkodowanymi byli piesi tj zabitych i rannych. Nale y podkre li, e cz sto sprawcami wypadków s sami piesi, którzy swoim zachowaniem cz sto powodowali du e zagro enie. W omawianym roku spowodowali oni 10,9% zdarze. W miejscach udost pnionych dla ruchu pieszego odnotowano 7212 wypadków, stanowi to 64,3% wszystkich wypadków z udzia em pieszych. mier ponios o 507 osób (35,7% ogó u zabitych pieszych), rannych zosta o 7272 osób (68,8% ogó u rannych pieszych).

2 414 Piotr Tomczuk Tablica 1 Wypadki drogowe i ich skutki w miejscach przeznaczonych dla ruchu pieszych w 2011 roku [9] Wybrane miejsca ruchu pieszych Wypadki Zabici Ranni Przej cie dla pieszych Skrzy owanie Chodnik, droga dla pieszych Pobocze Przystanek komunikacji publicznej O g ó e m Jak wynika z danych statystycznych Komendy G ównej Policji liczba wypadków na przej ciach dla pieszych mala a od 2000 do 2010 roku, w 2011 roku liczba ta wzros a o 105. Ogólnie liczba wypadków w 2011 roku by a wy sza ni w roku Rys. 1. Liczba wypadków drogowych na przej ciach dla pieszych w latach Jak wynika z danych statystycznych KGP [9] wi kszo zdarze z udzia em pieszych ma miejsce w porze nocnej, w utrudnionych warunkach obserwacji drogi przez kierowców. Jedn z przyczyn tego stanu jest nieprawid owe o wietlenie przej dla pieszych. Mo na podj dzia ania maj ce na celu popraw warunków o wietleniowych wp ywaj cych na zwi kszenie widzialno ci pieszego na przej ciu dla pieszych. Mo na zdefiniowa szereg kryteriów wp ywaj cych bezpo rednio lub po rednio na wyst powanie wypadków z udzia em pieszych w otoczeniu przej cia dla pieszych. Nale y jednak podkre li, e decyduj cym czynnikiem wp ywaj cym na bezpiecze stwo pieszych na przej ciu dla pieszych w porze nocnej jest poziom kontrastu sylwetki pieszego z t em, jaki postrzega kierowca pojazdu samochodowego zbli aj c si do strefy konfliktowej.

3 O wietlenie przej dla pieszych - wymagania i zalecenia 415 Czynnik ten jest bezpo rednio uzale niony od w a ciwie dobranego i zaprojektowanego o wietlenia. Zapewnienie w a ciwych warunków obserwacji otoczenia przej cia dla pieszych przez kierowców umo liwia dostrze enie pieszego w odleg o ci, która u atwia podj cie w a ciwej reakcji w sytuacji niebezpieczniej. 2. KRYTERIA OCENY O WIETLENIA PRZEJ DLA PIESZYCH Ustalenie jednolitych kryteriów warto ciowania jako ci o wietlenia przej dla pieszych i ustalenie kluczowych parametrów technicznych mo e przyczyni si do podj cia kroków zapobiegawczych. Istniej zalecenia [1, 2, 3], które nie definiuj wprost wymaga dotycz cych jako ci o wietlenia na przej ciach dla pieszych. O wietlenie przej ulicznych ma do spe nienia funkcje odnosz ce si do kierowcy i pieszego. Kierowcy pojazdu mechanicznego o wietlenie powinno zapewni : w a ciwe warunki obserwacji umo liwiaj ce skuteczne rozpoznanie sytuacji na drodze (u atwiaj ce identyfikacj przej cia), w a ciwe warunki obserwacji pieszego znajduj cego si na przej ciu lub w strefach oczekiwania. Pieszemu o wietlenie powinno zapewni : w a ciwe warunki rozpoznania otoczenia przej cia, w a ciwe warunki obserwacji zbli aj cych si pojazdów. Do parametrów fotometrycznych, które powinny by uwzgl dniane przy ocenie jako ci o wietlenia zainstalowanego w otoczeniu przej dla pieszych, mo na zaliczy : poziome nat enie o wietlenia na przej ciu dla pieszych i w strefie oczekiwania, pionowe nat enie o wietlenia w osi przej cia, mierzone z kierunku ruchu pojazdu, luminancj sylwetki pieszego i t a, obserwowan z kierunku ruchu pojazdu, kontrast sylwetki pieszego i t a, równomierno pionowego nat enia o wietlenia wzd u osi przej cia dla pieszych, parametry ol nienia kierowcy na odcinku drogi przed przej ciem, prowadzenie wzrokowe kierowcy na odcinku drogi przed i za przej ciem. Ze wzgl du na mo liw zmian warunków o wietleniowych, jakie odbiera kierowca pojazdu zbli aj c si do przej cia dla pieszych, w ocenie nale y uwzgl dni tak e w a ciwo ci o wietlonej drogi, na której znajduje si przej cie. W szczególno ci badania nale y przeprowadzi na fragmentach drogi bezpo rednio przylegaj cej do ocenianej strefy konfliktowej (np. 100 m przed i za przej ciem dla pieszych).

4 416 Piotr Tomczuk 3. WYMOGI FORMALNE O WIETLENIA PRZEJ DLA PIESZYCH W POLSCE W celu przegl du aktualnych wymogów dotycz cych o wietlenia przej dla pieszych nale y na wst pie przytoczy uprzednio obowi zuj ce przepisy, które zosta y wycofane z chwil przyj cia regulacji europejskich. Zalecenia uprzednio obowi zuj cej normy PN-76/E O wietlenie dróg publicznych [2] wprowadzonej w 1976r. dotyczy y oceny parametrów o wietleniowych na przej ciu dla pieszych, wyra onych warto ci redniego nat enia o wietlenia w p aszczy nie prostopad ej do ruchu pojazdów. Poni ej zacytowano tekst pochodz cy z normy PN-76/ E O wietlenie dróg publicznych pkt O wietlenie wyznaczonych przej dla pieszych [2]. Na szczególnie niebezpiecznych przej ciach dla pieszych, pozbawionych sygnalizacji wietlnej, przechodnie powinni by widoczni w postaci jasnych sylwetek na ciemnym tle jezdni. W tym celu rednie nat enie o wietlenia na p aszczy nie pionowej, przechodz cej przez o przej cia od strony nadje d aj cych pojazdów na wysoko ci 1m nad przej ciem, wyra one w luksach, powinno by liczbowo co najmniej 50 razy wi ksze od redniej luminancji jezdni na przestrzeni 50 m przed i za przej ciem, wyra onej w cd/m 2. Nat enie to nie powinno by jednak e w adnym przypadku mniejsze od 40lx, a jego warto minimalna w dowolnym miejscu przej cia cznie ze stref oczekiwania pieszych nie powinna by mniejsza od 10lx (za stref oczekiwania pieszych nale y przyj stref chodnika stanowi ca przed u enie przej cia o 1 m). Wymaganie to nie dotyczy przej na jezdniach, których luminancja w odleg o ci 50m przed i za przej ciem wynosi co najmniej 2cd/m 2, a jej równomierno jest zgodna z wymaganiami wg Na wszystkich innych przej ciach przechodnie powinni by widoczni w postaci ciemnych sylwetek na jasnym tle jezdni. W tym celu nale y d y do mo liwie najlepszego o wietlenia t a (jezdni za przej ciem) i mo liwie najmniejszego o wietlenia powierzchni pionowej przechodnia od strony nadje d aj cych pojazdów. W latach opracowano i wdro ono w Europie norm EN O wietlenie dróg [3]. Pe ne cz onkowstwo Polski w Unii Europejskiej skutkowa o tym, e Polski Komitet Normalizacyjny, b d cy cz onkiem CEN/CENELEC zobowi zany by wprowadzi przepisy europejskie do zbioru Polskich Norm. Wprowadzenie nowej normy Europejskiej PN-EN [3] na mocy ustawy z dnia 12 wrze nia 2002r. o normalizacji skutkuje zmian podej cia do sposobu do projektowania o wietlenia drogowego w tym obszarów przej dla pieszych. Stosowanie normy jest dobrowolne, a sama norma pozostaje dokumentem normalizacyjnym, który nie jest aktem prawnym. Jednocze nie ta sama ustawa okre la, e norma (mi dzy innymi PN-EN [3]), mo e by powo ywana w przepisach prawnych po ich opublikowaniu w j zyku polskim, przy jednoczesnej zmianie statusu na postanowienie prawne. Projektant o wietlenia drogowego ma, zatem dowolno w stosowaniu istniej cych, ale nie obowi zkowych przepisów normy. Nale y podkre li fakt, e norma [3] (nieb d ca aktem obowi zkowym) pojawia si w wytycznych projektowych dla nowopowstaj cych inwestycji drogowych. Fakt ten mo e wiadczy o istnieniu zapotrzebowania na

5 O wietlenie przej dla pieszych - wymagania i zalecenia 417 precyzyjne wytyczne projektowe dla o wietlenia ulicznego, w tym stref konfliktowych oraz przej dla pieszych. Od roku 2007 w Polsce stosowana jest norma o wietlenia drogowego PN-EN 13201:2007 [3]. Nowa norma zak ada odmienne warunki o wietlenia stref konfliktowych, w tym przej dla pieszych. Zalecenia dotycz ce poziomu luminancji lub nat enia o wietlenia nie s jednolite dla ka dego przej cia, co wynika z przyj tej klasy o wietlenia na danym odcinku drogi okre lonej z uwzgl dnieniem szeregu parametrów drogi, w tym stref konfliktowych. Stan obecny zalece formalnych dotycz cych o wietlenia przej dla pieszych opisano poni ej w zacytowanym fragmencie normy PN-EN 13201:2007. Za cznik B (informacyjny) O wietlenie przej dla pieszych [3]. Przej cia dla pieszych mog wymaga szczególnej uwagi. W niektórych krajach istniej normy daj ce dodatkowe wskazania uwzgl dniaj ce praktyki narodowe. Je eli mo e by wytworzony wystarczaj co wysoki poziom luminancji jezdni, to mo liwe jest rozmieszczenie opraw o wietleniowych normalnego o wietlenia drogowego tak, aby piesi byli widoczni w dobrym ujemnym kontra cie, to znaczy jako ciemna sylwetka na jasnym tle (rys. 2). W innych przypadkach o wietlenie jest rozwi zane za pomoc dodatkowych opraw o wietleniowych (wytworzenie kontrastu dodatniego przypis autora publikacji). Ich celem jest o wietlenie pieszych znajduj cych si na przej ciu lub obok niego i zwrócenie uwagi kierowców pojazdów silnikowych na obecno przej cia dla pieszych. Typ dodatkowych opraw o wietleniowych, ich rozmieszczenie i ukierunkowanie wzgl dem powierzchni przej cia dla pieszych, powinny by takie, aby osi gn dodatni kontrast (rys. 3) i nie powodowa nadmiernego ol nienia kierowców. Jednym z rozwi za jest monta opraw w ma ej odleg o ci przed przej ciem, zwróconych w kierunku zgodnym z kierunkiem ruchu motorowego i kieruj cych wiat o w stron pieszych znajduj cych si przed kieruj cymi pojazdami. W przypadku dróg bez rozdzielonych kierunków ruchu, oprawa jest montowana przed przej ciem w ka dym kierunku strumienia ruchu po stronie drogi, na której odbywa si ruch. Do tego celu przeznaczone s oprawy o wietleniowe o asymetrycznym wyprowadzeniu wiat a powoduj ce mniejsze ol nienie kierowców. O wietlenie lokalne mo e by tak rozmieszczone, aby wystarczaj co o wietla o pieszych po stronie zwróconej w kierunku ruchu przy wszystkich usytuowaniach powierzchni przej cia drogi. Zaleca si, aby nat enie o wietlenia mierzone w p aszczy nie pionowej by o znacznie wy sze ni poziome nat enie o wietlenia drogowego na jezdni. Zaleca si, aby strefy przy ko cach przej ciach przez drog, gdzie piesi oczekuj na przej cie, by y odpowiednio o wietlone. O wietlenie ograniczone do w skiego pasa wokó powierzchni przej cia powoduje bardzo silny efekt towarzysz cy wzrostowi uwagi. Jak wynika z zaprezentowanego fragmentu normy [3] warto ci kontrastu zarówno dodatniego jak i ujemnego, s zdefiniowane nieprecyzyjnie. Niejednoznacznie mo e by zinterpretowanie poj cie dobry kontrast ujemny. Na podstawie przeprowadzonych przez autora bada terenowych [8] za dobry kontrast ujemny nale y przyj warto ci bliskie minus 1. W normie [3] nie zdefiniowano jakie warto ci ma przyjmowa kontrast dodatni.

6 418 Piotr Tomczuk Rys. 2. Ujemny kontrast luminancji sylwetki pieszego z t em Rys. 3. Dodatni kontrast luminancji sylwetki pieszego z t em 4. PROPOZYCJA ZALECE FOTOMETRYCZNYCH DOTYCZ CYCH O WIETLENIA PRZEJ DLA PIESZYCH Zaprezentowane poni ej zalecenia s autorsk propozycj przyj cia wymaga fotometrycznych dla modernizowanych lub nowoprojektowanych przej dla pieszych. Jezdnia, na której znajduje si przej cie dla pieszych powinna by o wietlona zgodnie z przyj tym standardem zdefiniowanym norm PN-EN [3]. Autor niniejszej publikacji, na podstawie analizy wymaga formalnych, przeprowadzonych bada terenowych [8] i oblicze komputerowych [6, 7], zaleca wprowadzenie dodatkowych wymaga dla o wietlenia odcinków znajduj cych si bezpo rednio przed i za przej ciem dla pieszych w odleg o ciach 50m (tabl. 2) oraz 100m (tabl. 3). Tablica 2 Wymagania dotycz ce odcinka jezdni 50m przez i za przej ciem dla pieszych Parametr Warto Luminancja drogi (warto rednia) ME2 L 1,5[cd/m 2 ] Równomierno ogólna U O 0,4 Równomierno wzd u na U I 0,7 Przyrost warto ci progowej kontrastu TI 10[%] Wspó czynnik otoczenia SR 0,5 Tablica 3 Wymagania dotycz ce odcinka jezdni 100m przez i za przej ciem dla pieszych Parametr Warto Luminancja drogi (warto rednia) ME6 L 0,3[cd/m 2 ] Równomierno ogólna U O 0,35 Równomierno wzd u na U I 0,4 Przyrost warto ci progowej kontrastu TI 15[%]

7 O wietlenie przej dla pieszych - wymagania i zalecenia 419 Decyzja o instalacji dodatkowego o wietlenia na przej ciu dla pieszych oraz parametrach technicznych róde wiat a powinna by podejmowana indywidualnie na podstawie wst pnego audytu o wietleniowego, warunków wynikaj cych z sytuacji o wietleniowej na ulicy oraz ogranicze zwi zanych z organizacj ruchu drogowego. Badania na przej ciu dla pieszych nale y prowadzi w ustalonej geometrii pomiarowej. Na rysunku 4 przedstawiono podstawow geometri przej cia dla pieszych z zaznaczeniem kierunków i miejsc pomiaru. Rys. 4. Podstawowa geometria przej cia dla pieszych Autor zaleca prowadzenie pomiarów nat enia o wietlenia w dwóch p aszczyznach pomiarowych, pionowej E v i poziomej E h, zaprezentowanych na rysunku 5. Rys. 5. Widok p aszczyzn pomiarowych na przej ciu dla pieszych: E v pionowego nat enia o wietlenia E h - poziomego nat enia o wietlenia W tablicy 4 zdefiniowano propozycj wymaga dla warto ci nat enia w p aszczy nie E h przej cia dla pieszych.

8 420 Piotr Tomczuk Wymagania dotycz ce nat enia o wietlenia w p aszczy nie poziomej E h Tablica 4 Wymagania Warto rednia poziomego nat enia o wietlenia mierzona w ca ej p aszczy nie przej cia dla pieszych Warto poziomego nat enia o wietlenia mierzona we wszystkich punktach pomiarowych przej cia dla pieszych Pionowe nat enie o wietlenia E h [lx] E h 100 E h 25 Wymagania dla punktów pomiarowych usytuowanych w p aszczy nie pionowej E v zdefiniowano w tablicy 5. Wymagania dotycz ce nat enia o wietlenia w p aszczyznach pionowych E v Tablica 5 Wymagania Warto pionowego nat enia o wietlenia mierzona w punktach A, B, C, D Warto pionowego nat enia o wietlenia mierzona dla wszystkich punktów z kierunku 1 na odcinku E-G Warto pionowego nat enia o wietlenia mierzona dla wszystkich punktów z kierunku 1 na odcinku G-F Warto pionowego nat enia o wietlenia mierzona dla wszystkich punktów z kierunku 2 na odcinku G-F Warto pionowego nat enia o wietlenia mierzona dla wszystkich punktów z kierunku 2 na odcinku E-G Pionowe nat enie o wietlenia E v [lx] E v 5 E v 10 E v 20 E v 10 E v 20 Na podstawie danych pomiarowych oraz przeprowadzonych analiz symulacyjnych [5, 6, 7] okre lono zalecane warto ci kontrastu luminancji, jaki powinna tworzy sylwetka pieszego z t em (tabl. 6). Sposób pomiaru luminancji zosta szczegó owo opisany w publikacji autora [4]. Wymagania dotycz ce kontrastu luminancji obiektu z t em Kontrast luminancji obiektu z t em C Warto kontrastu dla kierunku obserwacji 1 na odcinku E - G C 1 Warto kontrastu dla kierunku obserwacji 1 na odcinku G - F C 3 Warto kontrastu dla kierunku obserwacji 2 na odcinku E - G C 1 Warto kontrastu dla kierunku obserwacji 2 na odcinku G - F C 3 Tablica 6 W celu unikni cia ol nienia kierowców pojazdów zgodnie z norm PN-EN 13201:2007 [N22] zaleca si wprowadzenie wymogu przyj cia klasy rozsy u wiat o ci oprawy - G3. W celu ograniczenia ol nienia przeszkadzaj cego pieszych zaleca si przyj cie klasy maksymalnego wska nika ol nienia - D5. Dodatkowo mo na zdefiniowa parametr odpowiadaj cy za ograniczenie emisji wi zki wietlnej oprawy w kierunkach niepo danych. Zwi zany on jest z zanieczyszczeniem niebosk onu wiat em. Parametr UWLR (ang. Upward Waste Light Ratio) jest procentow warto ci strumienia

9 O wietlenie przej dla pieszych - wymagania i zalecenia 421 emitowanego przez opraw powy ej k ta 90º (powy ej osi poziomej) w porównaniu do strumienia ca kowitego. Dla przej dla pieszych zaleca si emisj równ 0%. Zmierzone warto ci nat enia o wietlenia w p aszczyznach i punktach pomiarowych, luminancje obiektów i t a oraz uzyskane wyniki oblicze warto ci kontrastu obiektu z t em dla poszczególnych obiektów na przej ciu dla pieszych powinny by przedstawione w formie tabelarycznej, z uwzgl dnieniem kierunków obserwacji i geometrii przej cia. Zaleca si wprowadzenie odmiennej barwy róde wiat a dla opraw zainstalowanych na przej ciu dla pieszych w stosunku do warunków panuj cych na poprzedzaj cej go jezdni. Zabieg ten wyró nia miejsce, w którym dochodzi do skrzy owania potoków ruchu: pieszych i pojazdów. Kierowcy nie wiadomie reaguj na zmian barwy wiat a, koncentruj c uwag na o wietlonym odmiennie obszarze. 5. PODSUMOWANIE Przedstawione w artykule propozycje dotycz ce o wietlenia przej dla pieszych mog by podstaw do wprowadzenia wytycznych normatywnych lub zalece formalnych. Problematyka w a ciwego o wietlania przej cia dla pieszych powinna by uwzgl dniana w fazie projektowania o wietlenia drogi. Ruch pieszy jest nieod cznym sk adnikiem ruchu drogowego i dlatego nale y pami ta o zapewnieniu maksymalnego bezpiecze stwa pieszych, zw aszcza na przej ciach ulicznych stanowi cych strefy kolizyjne z ruchem motorowym. Obserwacja pieszego na przej ciu dla pieszych przez kierowc pojazdu w warunkach kontrastu ujemnego, jest najcz stsz sytuacj o wietleniow. Wyst puje w przypadku o wietlenia przej cia jedynie za pomoc opraw o wietlenia drogowego. Kontrast ujemny wyst puje przy dostatecznie wysokim poziomie luminancji jezdni w odniesieniu do luminancji na pionowej p aszczy nie sylwetki pieszego na przej ciu. Wysoka luminancja jezdni mo e by uzyskana np. dzi ki odpowiedniemu rozmieszczeniu opraw o wietlenia drogowego lub dzi ki umieszczeniu dodatkowej oprawy o wietlaj cej odpowiednio rozleg powierzchni jezdni za przej ciem, na ka dym z kierunków ruchu. W praktyce, tak wysoki poziom luminancji jezdni mo e okaza si trudny lub nieekonomiczny do uzyskania za pomoc standardowego, stacjonarnego o wietlenia drogi. Dodatkowo w uzyskaniu widzenia na zasadzie kontrastu ujemnego, przeszkadzaj np. reklamy i jasne witryny sklepów umiejscowione w tle przej cia lub wiat a nadje d aj cych pojazdów, które zmniejszaj kontrast ujemny o wietlaj c sylwetk pieszego na przej ciu. Wszystkie jasne obiekty obserwowane przez kierowc w tle przej cia mog spowodowa, e sylwetka pieszego stanie si trudna do rozpoznania. Dobre warunki o wietleniowe na przej ciach dla pieszych w porze nocnej mog by zapewnione dzi ki o wietleniu sztucznemu tworz cemu dodatni kontrast luminancji. Dodatni kontrast sylwetki pieszego z t em mo e by uzyskany w sposób skuteczny i ekonomiczny np. za pomoc dodatkowych opraw o wietleniowych o specjalnie ukszta towanym rozsyle wiat o ci, umieszczonych zgodnie z kierunkami ruchu pojazdów, przed przej ciem dla pieszych. Celem monta u dodatkowych opraw jest wytworzenie sk adowej pionowej nat enia o wietlenia na sylwetce pieszego. Dzi ki temu kierowca

10 422 Piotr Tomczuk obserwuje pieszego jako jasny obiekt na ciemnym tle jezdni, czyli w kontra cie dodatnim w ca ym obszarze przej cia dla pieszych [8]. Stosowanie dodatkowych opraw o wietleniowych charakteryzuj cych si asymetrycznym rozsy em strumienia wietlnego, skierowanym w kierunku przej cia, zdecydowanie u atwia obserwacj pieszego przez kierowc pojazdu. Wa nym elementem poprawnie zaprojektowanego i wykonanego o wietlenia przej cia dla pieszych jest ograniczenie ol nienia oczu kierowcy. S u y temu dobór opraw o wietleniowych o odpowiednim rozsyle strumienia wietlnego i ich w a ciwe usytuowanie. Ol nienie bezpo rednie kierowców zbli aj cych si do przej cia dla pieszych mo e wyst powa np. w przypadku zbyt niskiego lub niew a ciwego usytuowania opraw lub zamontowania ich pod nieodpowiednim k tem. Ol nienie po rednie wyst puje w przypadku zbyt du ej luminancji pojawiaj cej si w polu widzenia kierowcy. Realizacja odpowiednich warunków o wietleniowych na przej ciu dla pieszych powinna wi za si z przeprowadzeniem pomiarów fotometrycznych zarówno na etapie odbioru inwestycji jak i eksploatacji. Bibliografia 1. B k J.: Komentarz do raportu technicznego PKN-CEN/TR oraz do normy PN-EN , (2007), COSIW, SEP, Warszawa Polska Norma PN-76/E O wietlenie dróg publicznych. 3. Polska Norma PN-EN 13201:2007 O wietlenie dróg. 4. Tomczuk P.: Assessment model of luminance contrast of pedestrian figure against background on pedestrian crossing, Electrical Review, R. 88 NR 3a/2012 p SIGMA-NOT, Warsaw Tomczuk P.: Bezpiecze stwo pieszych - pomiary luminancji na przej ciu dla pieszych. Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Transport, Badania rodków i Systemów Transportowych z. 80, str Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa Tomczuk P.: Lighting assessment on pedestrian crossings on the basis of luminance parameters simulation researches, LUMEN V4 IV Lighting Conference of the Visegrad Countries,, Proceedings, pp , ISBN , Bratislava, Slovakia September Tomczuk P.: Ocena stanu o wietlenia przej cia dla pieszych na podstawie parametrów nat enia o wietlenia badania symulacyjne, XXI Krajowa Konferencja O wietleniowa Technika wietlna materia y konferencyjne ISSN str Warszawa Tomczuk P.: Assessment of the state of pedestrian crossing lighting on the basis of field measurements of luminance. Przegl d Elektrotechniczny, pp , R. 89 NR 7/2013, 9. Wypadki drogowe w Polsce w 2011 roku, Raport statystyczny, Komenda G ówna Policji, REQUIREMENTS AND RECOMMENDATION CONCERNING PEDESTRIAN CROSSING LIGHTING Summary: One of the ways of improving pedestrian safety on pedestrian crossings at nighttime is application of additional light frames. Currently used lighting solutions do not always ensure proper lighting conditions. At present, there is a lack of unambiguous guidelines referring to lighting parameters which must be fulfilled on this area of the road. It is therefore indispensable to define unified evaluation criteria of the state of pedestrian crossing lighting taking into account the needs of pedestrians and drivers. The paper shall present a proposal of photometric guidelines which may be applicable within the designing stage, as well as during the assessment of the state of lighting installed on pedestrian crossings. Keywords: pedestrian crossings, lighting requirements, contrast