Matematyka po. Matematyka polska. Wrocław, 19 maja 2010

Transkrypt

1 lska Wrocław, 19 maja 2010

2 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Witelon

3 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Witelon ul. Witelona to przecznica Parkowej, jej kontynuacja to ulica

4 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Witelon ul. Witelona to przecznica Parkowej, jej kontynuacja to ulica Stefana Banacha, obok jest Mikołaja Kopernika i Samuela Dicksteina

5 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Witelon ul. Witelona to przecznica Parkowej, jej kontynuacja to ulica Stefana Banacha, obok jest Mikołaja Kopernika i Samuela Dicksteina Witelo filius Thuringorum et Polonorum, żył w XIII wieku

6 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Witelon ul. Witelona to przecznica Parkowej, jej kontynuacja to ulica Stefana Banacha, obok jest Mikołaja Kopernika i Samuela Dicksteina Witelo filius Thuringorum et Polonorum, żył w XIII wieku Perspectiva traktat o optyce w dziesieciu księgach, studiowany przez da Vinciego, Kopernika i Keplera.

7 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Witelon ul. Witelona to przecznica Parkowej, jej kontynuacja to ulica Stefana Banacha, obok jest Mikołaja Kopernika i Samuela Dicksteina Witelo filius Thuringorum et Polonorum, żył w XIII wieku Perspectiva traktat o optyce w dziesieciu księgach, studiowany przez da Vinciego, Kopernika i Keplera. Witelo zakłada u czytelnika znajomość Elementów Euklidesa i wspomina, że napisał też Wnioski z Elementów Euklidesa, księgę zbierającą wszystko, co w geometrii zrobiono po Euklidesie. Niestety zaginęła.

8 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Wojciech z Brudzewa

9 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Wojciech z Brudzewa ulica Wojciecha z Brudzewa to przecznica J. Kochanowskiego

10 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Wojciech z Brudzewa ulica Wojciecha z Brudzewa to przecznica J. Kochanowskiego wykładał matematykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w czasie, gdy na uczelnię tę wstąpił M. Kopernik w 1491 roku

11 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Wojciech z Brudzewa ulica Wojciecha z Brudzewa to przecznica J. Kochanowskiego wykładał matematykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w czasie, gdy na uczelnię tę wstąpił M. Kopernik w 1491 roku Kopernik jest autorem dzieła De lateribus et angulis tringulorum...

12 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Wojciech z Brudzewa ulica Wojciecha z Brudzewa to przecznica J. Kochanowskiego wykładał matematykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w czasie, gdy na uczelnię tę wstąpił M. Kopernik w 1491 roku Kopernik jest autorem dzieła De lateribus et angulis tringulorum... Jan Śniadecki ( ) (i jego brat Jędrzej) rektor Uniwersytetu Wileńskiego, autor słów całka i różniczka

13 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Wojciech z Brudzewa ulica Wojciecha z Brudzewa to przecznica J. Kochanowskiego wykładał matematykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w czasie, gdy na uczelnię tę wstąpił M. Kopernik w 1491 roku Kopernik jest autorem dzieła De lateribus et angulis tringulorum... Jan Śniadecki ( ) (i jego brat Jędrzej) rektor Uniwersytetu Wileńskiego, autor słów całka i różniczka Józef Maria Hoene-Wroński ( ) (wrońskian to...), wychowanek Szkoły Kadetów

14 Kilka nazwisk z odległej przeszłości Patroni ulic Wrocławia: Wojciech z Brudzewa ulica Wojciecha z Brudzewa to przecznica J. Kochanowskiego wykładał matematykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w czasie, gdy na uczelnię tę wstąpił M. Kopernik w 1491 roku Kopernik jest autorem dzieła De lateribus et angulis tringulorum... Jan Śniadecki ( ) (i jego brat Jędrzej) rektor Uniwersytetu Wileńskiego, autor słów całka i różniczka Józef Maria Hoene-Wroński ( ) (wrońskian to...), wychowanek Szkoły Kadetów Adam Adamandy Kochański profesor matematyki w Moguncji, Florencji, Pradze, a poten nadworny matematyk i bibliotekarz Jana III Sobieskiego, autor przybliżonej kwadratury koła.

15 Polska w XIX wieku Gdy w Europie (= na świecie) matematyka zaczyna rozwijać się bardzo dynamicznie reforma Humboldta w Niemczech, Getynga, Paryż, Anglia i Rosja, w Polsce walczy się o wolność, a to najlepiej robić czynem zbrojnym lub słowem, a nie symbolami matematycznymi. Nie mamy więc matematyków, mamy za to genialnych poetów. A na naszych terenach państwo wtrącało się ciągle w życie matematyków, wtrącając ich nawet do więzień: Colloquium Mathematicum i cenzura w roku 1982.

16 tom Colloquium z 1982 roku

17 Pierwsze jaskółki życia naukowego W roku 1873 powstaje w Krakowie Akademia Umiejętności. 12 lipca 1881 powstaje Kasa im. Józefa Mianowskiego Fundacja Popierania Nauki (wśród założycieli m.in. B. Prus i H. Sienkiewicz). Szefem Komitetu Zarządzającego został Tytus Chałubiński. Józef Mianowski jedyny rektor warszawskiej Szkoły Głównej ( ). Szkołę zlikwidowano w Gdzie we Wrocławiu ma swoją ulicę? Kasa rozpoczynała swoją działalność z kapitałem rubli srebrem, tj. niewiele ponad dolarów północnoamerykańskich według ich ówczesnego kursu. W 1882 roku Kasa Mianowskiego zaczyna wydawać Bibliotekę Matematyczno-Fizyczną, tj. podręczniki matematyczne na różnych poziomach.

18 Samuel Dickstein ( ) Samuel Dickstein Absolwent Szkoły Głównej

19 Samuel Dickstein ( ) Samuel Dickstein Absolwent Szkoły Głównej Pierwszy wielki organizator matematyki polskiej

20 Samuel Dickstein ( ) Samuel Dickstein Absolwent Szkoły Głównej Pierwszy wielki organizator matematyki polskiej Założyciel pierwszych w Polsce czasopism matematycznych:

21 Samuel Dickstein ( ) Samuel Dickstein Absolwent Szkoły Głównej Pierwszy wielki organizator matematyki polskiej Założyciel pierwszych w Polsce czasopism matematycznych: od 1888 redagował i wydawał własnym sumptem Prace Matematyczno-Fizyczne

22 Samuel Dickstein ( ) Samuel Dickstein Absolwent Szkoły Głównej Pierwszy wielki organizator matematyki polskiej Założyciel pierwszych w Polsce czasopism matematycznych: od 1888 redagował i wydawał własnym sumptem Prace Matematyczno-Fizyczne od 1897 Wiadomości Matematyczne

23 Samuel Dickstein ( ) Samuel Dickstein Absolwent Szkoły Głównej Pierwszy wielki organizator matematyki polskiej Założyciel pierwszych w Polsce czasopism matematycznych: od 1888 redagował i wydawał własnym sumptem Prace Matematyczno-Fizyczne od 1897 Wiadomości Matematyczne gromadzi wielki księgozbiór, który ofiaruje Towarzystwu Naukowemu Warszawskiemu

24 Samuel Dickstein ( ) Samuel Dickstein Absolwent Szkoły Głównej Pierwszy wielki organizator matematyki polskiej Założyciel pierwszych w Polsce czasopism matematycznych: od 1888 redagował i wydawał własnym sumptem Prace Matematyczno-Fizyczne od 1897 Wiadomości Matematyczne gromadzi wielki księgozbiór, który ofiaruje Towarzystwu Naukowemu Warszawskiemu prowadzi własne badania naukowe i historyczne (opracowuje twórczość matematyczną Hoene-Wrońskiego)

25 Samuel Dickstein ( ) Samuel Dickstein Absolwent Szkoły Głównej Pierwszy wielki organizator matematyki polskiej Założyciel pierwszych w Polsce czasopism matematycznych: od 1888 redagował i wydawał własnym sumptem Prace Matematyczno-Fizyczne od 1897 Wiadomości Matematyczne gromadzi wielki księgozbiór, który ofiaruje Towarzystwu Naukowemu Warszawskiemu prowadzi własne badania naukowe i historyczne (opracowuje twórczość matematyczną Hoene-Wrońskiego) uczestniczy w organizowaniu instytucji ubezpieczeniowych, kształceniu aktuariuszy, zakładaniu sieci metereologicznej itd.

26 Samuel Dickstein ( )

27 Pierwsi matematycy polscy, znani w świecie Na Uniwersytecie Jagiellońskim pod koniec XIX wieku wykładają dwaj najwybitniejsi matematycy polscy tego okresu: Kazimierz Żorawski ( ) (lub Żórawski), uczeń Sophusa Liego, pisał prace z równań różniczkowych, geometrii różniczkowej, teorii grup, ale część z nich po polsku! Stanisław Zaremba ( ): doktorat z teorii przewodnictwa cieplnego, na temat postawiony niegdyś przez Paryską Akademię Nauk i tylko częściowo rozstrzygnięty przez B. Riemanna. Jeden z wyników był lepszy od równolegle uzyskanego przez H. Poincarego, co przyniosło Zarembie niezwykłą sławę.

28 Warszawa Na carskim UW wykłada Georgi Woronoj (obszary Woronoja). Pod jego kierunkiem studiuje i w roku 1904 pisze pracę końcową Wacław Sierpiński ( ) Dla porównania: Kazimierz Kuratowski ( ) studiował w latach w Glasgow, bo w tych latach bojkotowano carski uniwersytet w Warszawie.

29 Wacław Sierpiński ( ) W roku 1917 przebywa w Moskwie, nawiązuje kontakty z Łuzinem (Lusitania). Po studiach nauczał w roku 1905 w gimnazjum, a po strajku szkolnym musiał wyjechać do Krakowa. W roku 1907 przebywał w Getyndze. W roku 1908 habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim i rozpoczął wykłady, m.in. z teorii mnogości.

30 Stan matematyki w 1911 roku Gdy w 1911 roku na Zjeździe Przyrodników i Lekarzy w Krakowie spotkali się Józef Puzyna (funkcje analityczne), Wacław Sierpiński (teoria liczb, topologia, teoria mnogości), Kazimierz Żórawski (równania różniczkowe) i Stanisław Zaremba (teoria potencjału), to nie znaleźli wspólnego tematu matematycznego do rozmowy. Dlatego Sierpiński postanowił stworzyć we Lwowie, gdzie w roku 1910 został profesorem, ośrodek badań nad teorią mnogości. Miał już tam ucznia Stanisława Ruziewicza.

31 Początki polskiej szkoły matematycznej Od 1908 roku jako docent wykłada we Lwowie Sierpiński. W 1913 we Lwowie doktoryzuje się z topologii u Sierpińskiego Stefan Mazurkiewicz. W 1911 w Paryżu doktoryzuje się Zygmunt Janiszewski tezą O kontinuach nierozkładalnych pomiędzy dwoma punktami. Skład komisji egzaminacyjnej: Henri Poincare (przewodniczacy)

32 Początki polskiej szkoły matematycznej Od 1908 roku jako docent wykłada we Lwowie Sierpiński. W 1913 we Lwowie doktoryzuje się z topologii u Sierpińskiego Stefan Mazurkiewicz. W 1911 w Paryżu doktoryzuje się Zygmunt Janiszewski tezą O kontinuach nierozkładalnych pomiędzy dwoma punktami. Skład komisji egzaminacyjnej: Henri Poincare (przewodniczacy) Emil Borel (egzaminator)

33 Początki polskiej szkoły matematycznej Od 1908 roku jako docent wykłada we Lwowie Sierpiński. W 1913 we Lwowie doktoryzuje się z topologii u Sierpińskiego Stefan Mazurkiewicz. W 1911 w Paryżu doktoryzuje się Zygmunt Janiszewski tezą O kontinuach nierozkładalnych pomiędzy dwoma punktami. Skład komisji egzaminacyjnej: Henri Poincare (przewodniczacy) Emil Borel (egzaminator) Henri Lebesgue (egzaminator)

34 Poradnik dla Samouków Ważną inicjatywą wydawniczą Kasy im. Mianowskiego była publikacja Poradnika dla samouków pod redakcją Stanisława Michalskiego i Aleksandra Heflicha. Poradnik zawierał usystematyzowane wykłady z różnych dziedzin nauki, utrzymane w trójstopniowej - przeważnie - skali trudności. Wydawany od 1898 r. miał Poradnik zastąpić nieobecną w życiu Królestwa Polskiego szkołę polską. W latach ukazały się trzy serie Poradnika, łącznie piętnaście tomów. =publication&tab=1

35 Poradnik dla Samouków W roku 1915 ukazuje się nowe wydanie Poradnika, spośród 30 artykułów 12 napisał Zygmunt Janiszewski, pozostałe napisali J. Łukasiewicz (1), S. Kwietniewski (5), W. Sierpiński (7), S. Zaremba (4) oraz S. Mazurkiewicz (1). Ciekawe są zwłaszcza końcowe uwagi Janiszewskiego na temat studiów zagranicznych.

36 Ankieta Kasy im. Mianowskiego W roku 1917 Kasa im. Mianowskiego rozpisała ankietę wśród uczonych O potrzebach nauki w Polsce. W I tomie wydawnictwa zbiorowego Nauka polska, jej potrzeby, organizacja i rozwój ukazały się odpowiedzi na tę ankietę, m. in. artykuł Zygmunta Janiszewskiego O potrzebach matematyki w Polsce. Porównanie odpowiedzi Zaremby i Janiszewskiego: cytaty ze stron 15 i

37 Zygmunt Janiszewski ( ) Gdzie we Wrocławiu jest ulica jego imienia?

38 Fundamenta Mathematicae

39 Hugo Dyonizy Steinhaus ( ) Kolejne etapy kariery: matura w 1905 w Jaśle (gimnazjum klasyczne)

40 Hugo Dyonizy Steinhaus ( ) Kolejne etapy kariery: matura w 1905 w Jaśle (gimnazjum klasyczne) studia matematyczne we Lwowie 1905/6

41 Hugo Dyonizy Steinhaus ( ) Kolejne etapy kariery: matura w 1905 w Jaśle (gimnazjum klasyczne) studia matematyczne we Lwowie 1905/6 studia w Getyndze , u Kleina i Hilberta, zakończone doktoratem Neue Anwendungen des Dirichlet schen Prinzips.

42 Hugo Dyonizy Steinhaus ( ) Kolejne etapy kariery: matura w 1905 w Jaśle (gimnazjum klasyczne) studia matematyczne we Lwowie 1905/6 studia w Getyndze , u Kleina i Hilberta, zakończone doktoratem Neue Anwendungen des Dirichlet schen Prinzips. E. Landau: I o cóż pytał Pana ten fizyk?

43 Hugo Dyonizy Steinhaus ( ) Kolejne etapy kariery: matura w 1905 w Jaśle (gimnazjum klasyczne) studia matematyczne we Lwowie 1905/6 studia w Getyndze , u Kleina i Hilberta, zakończone doktoratem Neue Anwendungen des Dirichlet schen Prinzips. E. Landau: I o cóż pytał Pana ten fizyk? Jasło, potem udział w wojnie.

44 Hugo Dyonizy Steinhaus ( ) Kolejne etapy kariery: matura w 1905 w Jaśle (gimnazjum klasyczne) studia matematyczne we Lwowie 1905/6 studia w Getyndze , u Kleina i Hilberta, zakończone doktoratem Neue Anwendungen des Dirichlet schen Prinzips. E. Landau: I o cóż pytał Pana ten fizyk? Jasło, potem udział w wojnie. 1916, Kraków, Planty: największe matematyczne odkrycie.

45 Hugo Dyonizy Steinhaus ( ) Kolejne etapy kariery: matura w 1905 w Jaśle (gimnazjum klasyczne) studia matematyczne we Lwowie 1905/6 studia w Getyndze , u Kleina i Hilberta, zakończone doktoratem Neue Anwendungen des Dirichlet schen Prinzips. E. Landau: I o cóż pytał Pana ten fizyk? Jasło, potem udział w wojnie. 1916, Kraków, Planty: największe matematyczne odkrycie profesor na Uniwersytecie we Lwowie

46 Hugo Dyonizy Steinhaus ( ) Kolejne etapy kariery: matura w 1905 w Jaśle (gimnazjum klasyczne) studia matematyczne we Lwowie 1905/6 studia w Getyndze , u Kleina i Hilberta, zakończone doktoratem Neue Anwendungen des Dirichlet schen Prinzips. E. Landau: I o cóż pytał Pana ten fizyk? Jasło, potem udział w wojnie. 1916, Kraków, Planty: największe matematyczne odkrycie profesor na Uniwersytecie we Lwowie Grzegorz Krochmalny z Berdechowa (podział pragmatyczny)

47 Hugo Dyonizy Steinhaus ( ) Kolejne etapy kariery: matura w 1905 w Jaśle (gimnazjum klasyczne) studia matematyczne we Lwowie 1905/6 studia w Getyndze , u Kleina i Hilberta, zakończone doktoratem Neue Anwendungen des Dirichlet schen Prinzips. E. Landau: I o cóż pytał Pana ten fizyk? Jasło, potem udział w wojnie. 1916, Kraków, Planty: największe matematyczne odkrycie profesor na Uniwersytecie we Lwowie Grzegorz Krochmalny z Berdechowa (podział pragmatyczny) Wrocław

48 Studia Mathematica W roku 1929 Banach i Steinhaus zakładają czasopismo Studia Mathematica (tytuł zasugerowany przez prof. A. Łomnickiego).

49 Stefan Banach ( )

50 Stefan Banach ( ) Gimnazjum w Krakowie

51 Stefan Banach ( ) Gimnazjum w Krakowie Studia na Politechnice Lwowskiej

52 Stefan Banach ( ) Gimnazjum w Krakowie Studia na Politechnice Lwowskiej Spotkanie na Plantach w 1916 roku

53 Stefan Banach ( ) Gimnazjum w Krakowie Studia na Politechnice Lwowskiej Spotkanie na Plantach w 1916 roku Asystentura, doktorat bez studiów, habilitacja

54 Stefan Banach ( ) Gimnazjum w Krakowie Studia na Politechnice Lwowskiej Spotkanie na Plantach w 1916 roku Asystentura, doktorat bez studiów, habilitacja Profesor od 1920 roku

55 Stefan Banach ( ) Gimnazjum w Krakowie Studia na Politechnice Lwowskiej Spotkanie na Plantach w 1916 roku Asystentura, doktorat bez studiów, habilitacja Profesor od 1920 roku Styl pracy: Roma i Szkocka

56 Stefan Banach ( ) Gimnazjum w Krakowie Studia na Politechnice Lwowskiej Spotkanie na Plantach w 1916 roku Asystentura, doktorat bez studiów, habilitacja Profesor od 1920 roku Styl pracy: Roma i Szkocka Studia, I tom Monografii Matematycznych

57 Stefan Banach ( ) Gimnazjum w Krakowie Studia na Politechnice Lwowskiej Spotkanie na Plantach w 1916 roku Asystentura, doktorat bez studiów, habilitacja Profesor od 1920 roku Styl pracy: Roma i Szkocka Studia, I tom Monografii Matematycznych wojna karmiciel wszy u R. Weigla

58 Stefan Banach ( ) Gimnazjum w Krakowie Studia na Politechnice Lwowskiej Spotkanie na Plantach w 1916 roku Asystentura, doktorat bez studiów, habilitacja Profesor od 1920 roku Styl pracy: Roma i Szkocka Studia, I tom Monografii Matematycznych wojna karmiciel wszy u R. Weigla umiera we Lwowie 31 sierpnia 1945

59 Szkocka

60

61 Lwowska szkoła matematyczna Stefan Banach i Hugo Steinhaus Stanisław Mazur

62 Lwowska szkoła matematyczna Stefan Banach i Hugo Steinhaus Stanisław Mazur Władysław Orlicz

63 Lwowska szkoła matematyczna Stefan Banach i Hugo Steinhaus Stanisław Mazur Władysław Orlicz Stanisław Ulam

64 Lwowska szkoła matematyczna Stefan Banach i Hugo Steinhaus Stanisław Mazur Władysław Orlicz Stanisław Ulam Juliusz Paweł Schauder

65 Lwowska szkoła matematyczna Stefan Banach i Hugo Steinhaus Stanisław Mazur Władysław Orlicz Stanisław Ulam Juliusz Paweł Schauder Marek Kac

66 Lwowska szkoła matematyczna Stefan Banach i Hugo Steinhaus Stanisław Mazur Władysław Orlicz Stanisław Ulam Juliusz Paweł Schauder Marek Kac Antoni Łomnicki

67 Lwowska szkoła matematyczna Stefan Banach i Hugo Steinhaus Stanisław Mazur Władysław Orlicz Stanisław Ulam Juliusz Paweł Schauder Marek Kac Antoni Łomnicki Kazimierz Bartel

68 Monografie Matematyczne Wspólne dzieło Lwowa i Warszawy, pierwszy tom to słynne Theorie des Operations Lineaires Stefana Banacha

69 Monografie Matematyczne Wspólne dzieło Lwowa i Warszawy, pierwszy tom to słynne Theorie des Operations Lineaires Stefana Banacha ale potem nie było gorzej:

70 Monografie Matematyczne Wspólne dzieło Lwowa i Warszawy, pierwszy tom to słynne Theorie des Operations Lineaires Stefana Banacha ale potem nie było gorzej: Theorie de l Integrale Stanisława Saksa

71 Monografie Matematyczne Wspólne dzieło Lwowa i Warszawy, pierwszy tom to słynne Theorie des Operations Lineaires Stefana Banacha ale potem nie było gorzej: Theorie de l Integrale Stanisława Saksa Topologie Kazimierza Kuratowskiego

72 Monografie Matematyczne Wspólne dzieło Lwowa i Warszawy, pierwszy tom to słynne Theorie des Operations Lineaires Stefana Banacha ale potem nie było gorzej: Theorie de l Integrale Stanisława Saksa Topologie Kazimierza Kuratowskiego Theorie der Orthogonalreichen Stefana Kaczmarza i Hugona Steinhausa

73 Monografie Matematyczne Wspólne dzieło Lwowa i Warszawy, pierwszy tom to słynne Theorie des Operations Lineaires Stefana Banacha ale potem nie było gorzej: Theorie de l Integrale Stanisława Saksa Topologie Kazimierza Kuratowskiego Theorie der Orthogonalreichen Stefana Kaczmarza i Hugona Steinhausa i najczęściej cytowana polska książka matematyczna:

74 Monografie Matematyczne Wspólne dzieło Lwowa i Warszawy, pierwszy tom to słynne Theorie des Operations Lineaires Stefana Banacha ale potem nie było gorzej: Theorie de l Integrale Stanisława Saksa Topologie Kazimierza Kuratowskiego Theorie der Orthogonalreichen Stefana Kaczmarza i Hugona Steinhausa i najczęściej cytowana polska książka matematyczna: Trigonometrical Series Antoniego Zygmunda

75 Wilno Pracował tam Antoni Zygmund i jego uczeń Józef Marcinkiewicz.

76 Księga Szkocka Historia posiedzeń w Szkockiej i dowody, które znikły na zawsze. Pani Łucja Banachowa kupuje zeszyt w twardej okładce. Problem 153 z 6 listopada 1936 roku

77 Baza w przestrzeni Bazy w przestrzeniach skończonego wymiaru. Przestrzeń C 0 [0, 1] Baza Schaudera Per Enflo

78 Gęś