CZYNNIKI WYSTĘPUJĄCE W ŚRODOWISKU PRACY

Transkrypt

1 Szkoła ponadgimnazjalna Moduł III Foliogram 1 CZYNNIKI WYSTĘPUJĄCE W ŚRODOWISKU PRACY Czynniki niebezpieczne (urazowe): zagrożenie elementami ostrymi lub wystającymi, zagrożenie elementami ruchomymi i luźnymi, zagrożenie porażenia prądem elektrycznym, zagrożenie poparzeniem, zagrożenie związane z przemieszczaniem się ludzi, zagrożenie pożarem lub/i wybuchem. Czynniki uciążliwe: mogą spowodować obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej pracownika. Czynniki szkodliwe: mogą spowodować zatrucia, a nawet śmierć.

2 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 2 KULTURA BEZPIECZEŃSTWA PODZIAŁ CZYNNIKÓW NIEBEZPIECZNYCH, SZKODLIWYCH I UCIĄŻLIWYCH Czynniki fizyczne: hałas, drgania mechaniczne (wibracje), promieniowanie optyczne, prąd elektryczny, elektromagnetyczne, laserowe, jonizujące, mikroklimat. Czynniki chemiczne: substancje toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne, upośledzające funkcje rozrodcze. Czynniki biologiczne: mikroorganizmy roślinne i zwierzęce (bakterie, wirusy, grzyby, pierwotniaki), makroorganizmy roślinne i zwierzęce. Czynniki psychofizyczne: obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne), obciążenie psychofizyczne (obciążenie umysłu, niedociążenie, przeciążenie percepcyjne, obciążenie emocjonalne).

3 Szkoły Ponadgimnazjalne KULTURA BEZPIECZEŃSTWA Moduł III Foliogram 3 GŁÓWNE ŹRÓDŁA CZYNNIKÓW NIEBEZPIECZNYCH obracające się wały, sprzęgła, głowice, miejsca zbiegania się dwóch obracających się elementów, koła zębate i cierne, walce zgniatające, części przy napędach i przekładniach (koła, pasy, kliny), miejsca stykania się części wykonujących ruch (stoły przesuwne, podajniki), obracające się narzędzia tnące, narzędzia poruszające się ruchem liniowym (posuwisto-zwrotnym), wystające niebezpieczne ostre elementy. Ponad 80% wypadków w przemyśle przetwórczym jest związana z obsługą maszyn.

4 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 4 RODZAJE OSŁON osłony stałe - nie zmieniają swego położenia w stosunku do maszyny, a usunięcie lub otwarcie ich bez użycia narzędzi jest niemożliwe, osłony ruchome - zwykle połączone są z elementami maszyny i mogą być otwierane bez użycia narzędzi.

5 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 5 WYMAGANIA STAWIANE OSŁONOM Osłony powinny: mieć trwałą konstrukcję, być trudne w usuwaniu, być usytuowane w odpowiedniej odległości od strefy niebezpiecznej, nie przesłaniać pola widzenia podczas pracy, nie mogą same stwarzać dodatkowego zagrożenia, muszą umożliwiać wykonywanie pracy na maszynie oraz jej konserwację.

6 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 6 PODSTAWOWE ZASADY ORAZ METODY LIKWIDACJI LUB OGRANICZANIA WPŁYWU CZYNNIKÓW NIEBEZPIECZNYCH, SZKODLIWYCH I UCIĄŻLIWYCH eliminacja źródeł czynników niebezpiecznych i szkodliwych, odsunięcie człowieka z obszaru ich oddziaływania, osłonięcie strefy narażenia, zastosowanie ochron osobistych, właściwy dobór pracowników, właściwa organizacja pracy oraz oddziaływanie na bezpieczne zachowanie pracowników.

7 Szkoły Ponadgimnazjalne KULTURA BEZPIECZEŃSTWA Moduł III Foliogram 7a PRZYKŁADY URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

8 Szkoły Ponadgimnazjalne KULTURA BEZPIECZEŃSTWA Moduł III Foliogram 7 PRZYKŁADY URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

9 Szkoły Ponadgimnazjalne KULTURA BEZPIECZEŃSTWA Moduł III Foliogram 7 PRZYKŁADY URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

10 Szkoły Ponadgimnazjalne KULTURA BEZPIECZEŃSTWA Moduł III Foliogram ZAGROŻENIA PRZY UŻYTKOWANIU URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH porażenie i oparzenie prądem oddziaływanie łuku elektrycznego oddziaływanie zjawisk elektryczności statycznej porażenie i uszkodzenia spowodowane wyładowaniem atmosferycznym oraz przepięcia w urządzeniach poparzenia w wyniku wydzielania się ciepła, także w wyniku zwarcia, przeciążenia, przegrzania czy iskrzenia i żarzenia się, oparzenia chemiczne i zatrucia substancjami występującymi w urządzeniach oraz wydzielanymi podczas spalania skaleczenia, zmiażdżenia, pochwycenia, przekłucia w wyniku oddziaływania mechanicznego, w tym w maszynach

11 Szkoły Ponadgimnazjalne KULTURA BEZPIECZEŃSTWA Moduł III Foliogram PRZYCZYNY PORAŻENIA I OPARZENIA PRĄDEM ELEKTRYCZNYM Porażenia i oparzenia prądem elektrycznym powodowane są: nieprzestrzeganiem przepisów bezpieczeństwa, lekkomyślnością, błędnym postępowaniem, brakiem odpowiedniej wiedzy o zagrożeniach, wadliwą budową urządzeń, pojawieniem się napięcia na przewodzących częściach urządzenia, nie będących normalnie pod napięciem (obudowy), wskutek niespodziewanego uszkodzenia izolacji.

12 Szkoły Ponadgimnazjalne KULTURA BEZPIECZEŃSTWA Moduł III Foliogram DZIAŁANIE PRĄDU ELEKTRYCZNEGO NA ORGANIZM CZŁOWIEKA BEZPOŚREDNIE - gdy przez ciało człowieka przepływa prąd elektryczny i powoduje: zakłócenie działania układu nerwowego, co może objawiać się: - skurczami mięśni, - zatrzymaniem oddychania, - migotaniem komór sercowych, - zaburzeniami krążenia krwi, oparzenia wewnętrzne i zewnętrzne. POŚREDNIE - które powstaje bez przepływu prądu przez organizm człowieka. Przyjmuje się, że prąd o wartości do 10 ma jest prądem samouwolnienia się człowieka w przeciętnych warunkach otoczenia.

13 Szkoły Ponadgimnazjalne KULTURA BEZPIECZEŃSTWA Moduł III Foliogram 1 ŚRODKI OCHRONY PRZED PORAŻENIEM PRĄDEM W każdym urządzeniu elektroenergetycznym dziś wymaga się stosowania: jako ochrony podstawowej (ochrony przed dotykiem bezpośrednim) izolacji i obudowy (osłony), jako ochrony dodatkowej (ochrony przy dotyku pośrednim, czyli ochrony przy uszkodzeniu) samoczynnego wyłączenia zasilania, lub zastosowania izolacji podwójnej (wzmocnionej), lub separację elektryczną

14 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 12 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO UŻYTKOWANIA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH Przed użyciem dowolnego urządzenia elektrycznego zawsze należy sprawdzić, czy jego obudowa lub przewód zasilający nie są uszkodzone.

15 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 13 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO UŻYTKOWANIA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH Nigdy nie wolno dotykać nieizolowanych przewodów, które są pod napięciem, a także zbliżać się do nich.

16 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 14 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO UŻYTKOWANIA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH Zawsze przed podłączeniem urządzenia do sieci zasilającej trzeba sprawdzić, czy wtyczka przewodu zasilającego jest dostosowana do gniazda wtykowego (czy jest z bolcem czy bez). UWAGA: Gdy wystaje bolec, to tylko można przyłączyć prawidłową wtyczkę, a nie wolno próbować przyłączyć (a tym bardziej modyfikować) takiej, która nie pasuje.

17 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 15 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO UŻYTKOWANIA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH Należy używać przewodów i urządzeń elektrycznych, które mają znak bezpieczeństwa B. W każdym przypadku uszkodzenia urządzenia elektrycznego, podczas jego użytkowania, należy odłączyć je spod napięcia. Obecność lub brak napięcia, np. w gnieździe wtyczkowym, sprawdzamy tylko za pomocą odpowiedniego wskaźnika napięcia. Nigdy nie wolno zdejmować obudowy sprzętu elektrycznego przed odłączeniem go od zasilania. Nigdy nie wolno używać zawilgoconego sprzętu elektrycznego i urządzeń elektrycznych. KOMENTARZ: W dawniejszych urządzeniach mieliśmy znak "B", dziś mamy oznakowanie "CE" warto tu dopowiedzieć, żeby ze względów bezpieczeństwa nie używać "samoróbek" (które, które żadnego z tych oznakowań nie mają).

18 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 16 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO UŻYTKOWANIA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH Osoby, które nie mają odpowiednich kwalifikacji, nie mogą wykonywać napraw urządzeń elektrycznych.

19 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 17 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO UŻYTKOWANIA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH W żadnym wypadku nie wolno korzystać z urządzeń elektrycznych, zażywając kąpieli w wannie lub pod prysznicem. Grozi to śmiertelnym porażeniem prądem elektrycznym, gdyż woda przewodzi prąd! G Ł U P O T A

20 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 18 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO UŻYTKOWANIA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH Nie dopuszczać, aby dzieci manipulowały przy gniazdach wtyczkowych i bawiły się urządzeniami elektrycznymi.

21 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 19 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO UŻYTKOWANIA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH Jeśli chcesz bezpiecznie wymienić żarówkę - -wyłącz bezpiecznik!

22 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 20 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO UŻYTKOWANIA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH Nie zostawiaj bez nadzoru urządzeń grzejnych, takich jak: żelazko, grzałka, piecyk elektryczny, gdyż mogą być one źródłem pożaru!

23 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 21 UWALNIANIE PORAŻONEGO SPOD DZIAŁANIA PRĄDU ELEKTRYCZNEGO UWALNIANIE PRZEZ WYŁĄCZENIE NAPIĘCIA

24 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 22 UWALNIANIE PORAŻONEGO SPOD DZIAŁANIA PRĄDU ELEKTRYCZNEGO UWALNIANIE PORAŻONEGO PRZEZ ODCIĄGNIĘCIE

25 KULTURA BEZPIECZEŃSTWA 0DWHULDá GR üzlf]hĕ 5R]ZLą]DQLD ]DSHZQLDMDFH EH]SLHF]HĔVWZR HOHNWU\F]QH Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 2 a

26 KULTURA BEZPIECZEŃSTWA 0DWHULDá GR üzlf]hĕ 5R]ZLą]DQLD ]DSHZQLDMDFH EH]SLHF]HĔVWZR HOHNWU\F]QH Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 2 b

27 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 23 UWALNIANIE PORAŻONEGO SPOD DZIAŁANIA PRĄDU ELEKTRYCZNEGO UWALNIANIE PORAŻONEGO PRZEZ ODCIĄGNIĘCIE PRZEDMIOTEM O WŁASNOŚCIACH IZOLUJĄCYCH

28 KULTURA BEZPIECZEŃSTWA ĆWICZENIE 1 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 23a

29 KULTURA BEZPIECZEŃSTWA ĆWICZENIE 2 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 23b

30 KULTURA BEZPIECZEŃSTWA ĆWICZENIE 3 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 23c

31 KULTURA BEZPIECZEŃSTWA ĆWICZENIE 4 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 23d

32 PODSTAWOWE ZASADY OŚWIETLENIA ZASADY OŚWIETLANIA ZASADA FIZJOLOGICZNA ZASADA EKONOMICZNA ZASADA ESTETYCZNA Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 24

33 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 25 oświetlenie ogólne RODZAJE OŚWIETLENIA Oświetlenie podstawowe: oświetlenie miejscowe oświetlenie złożone oświetlenie ogólne i miejscowe zastosowane jednocześnie oświetlenie awaryjne: oświetlenie ewakuacyjne: oświetlenie dróg ewakuacyjnych, oświetlenie strefy otwartej, oświetlenie strefy wysokiego ryzyka oświetlenie zapasowe

34 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 26 PRAWIDŁOWE OŚWIETLENIE STANOWISK PRACY Na jakość oświetlenia w danym pomieszczeniu mają wpływ następujące czynniki: odpowiedni poziom natężenia oświetlenia [lx], równomierność oświetlenia, odpowiednia barwa światła i wskaźnik oddawanie barw (rozróżnianie barw), rozkład luminancji w polu widzenia, ograniczenie olśnienia.

35 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 27 KULTURA BEZPIECZEŃSTWA DOBÓR OŚWIETLENIA ELEKTRYCZNEGO Zgodnie z normą PN-EN :2004 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach dla konkretnych stanowisk pracy należy dobrać określone wartości natężenia oświetlenia, równomierności oświetlenia i wskaźnika oddawania barw i w zależności od wymaganego poziomu natężenia oświetlenia powinno się dobrać odpowiedni rodzaj oświetlenia: - przy pracach wzrokowych wymagających małych natężeń oświetlenia rzędu 200 lx (np. pomieszczenia sanitarne, mało dokładne prace ślusarskie), zaleca się stosowanie oświetlenia ogólnego, (np. prace biurowe, pisanie na maszynie, dokładne prace ślusarskie, prace kreślarskie, szycie tkanin) - zaleca się stosowanie oświetlenia ogólnego lub złożonego, - przy pracach wymagających natężenia powyżej 750 lx (np. montaż części elektronicznych, kontrola wyrobów włókienniczych, sale operacyjne) - zaleca się stosowanie oświetlenia złożonego. Oceny warunków oświetlenia elektrycznego pomieszczeń i stanowisk pracy dokonuje się na podstawie wyników pomiarów natężenia oświetlenia, w [lx]. Pomiary natężenia oświetlenia należy wykonywać zgodnie z zasadami opisanymi w normie PN-84/E Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym

36 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 28 TYPOWE ŹRÓDŁA POLA ELEKTROMAGNETYCZNEGO (PEM) urządzenia energetyczne : linie wysokiego napięcia, transformatory, generatory, rozdzielnice; urządzenia telekomunikacyjne: obiekty nadawcze (anteny), radiotelefony, telefony komórkowe; urządzenia elektrotermiczne: piece łukowe, piece indukcyjne, zgrzewarki elektryczne; urządzenia medyczne: diatermie krótkofalowe, lancetrony; monitory telewizyjne i komputerowe

37 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 29 PROMIENIOWANIE PODCZERWONE IR Promieniowanie IR (cieplne) obejmuje promieniowanie optyczne o długości fal od 780 nm do 1 nm. Oddziałuje ono na organizm człowieka przez skórę i oczy. Źródłami promieniowania IR są: gorące stanowiska pracy w hutach, odlewniach, walcowniach, kuźniach (piece martenowskie i łukowe,itp.,) roztopiony metal lub masa szklarska, paleniska, grzejniki, elektryczne promienniki podczerwieni (specjalne źródła żarowe), łuki spawalnicze, palniki

38 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 30 PROMIENIOWANIE NADFIOLETOWE UV Promieniowanie nadfioletowe UV obejmuje zakres fal optycznych od 100 nm do 400 nm. Źródłami promieniowania UV są: elektryczne promienniki nadfioletu (specjalistyczne lampy fluorescencyjne, rtęciowe) elektryczne źródła światła (żarówki halogenowe bez filtra UV STOP, lampy rtęciowe), procesy technologiczne (spawanie łukowe i gazowe, elektrodrążenie, cięcie tlenowe.

39 KULTURA BEZPIECZEŃSTWA DRGANIA MECHANICZNE Drgania mechaniczne wibracje to ruch cząstek ośrodka spręzystego względem położenia równowagi. W środowisku pracy rozpatrywane są jedynie drgania przekazywane do organizmu człowieka perzez bezpośredni kontakt z drgającym ośrodkiem stałym. W zależności od amplitudy drgań i czasu ich oddziaływania na człowieka drgania mogą być: czynnikiem uciążliwym, czynnikiem szkodliwym, czynnikiem niebezpiecznym. Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 31

40 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 32 PODZIAŁ DRGAŃ Ze względu na sposób oddziaływania drgań na organizm człowieka, rozróżnia się: 1. Drgania o oddziaływaniu ogólnym przenikające do organizmu człowieka przez jego nogi, miednicę, plecy lub boki; Działają na człowieka najczęściej przez podłoże, na którym pracują ludzie lub przez siedziska pojazdów. 2. Drgania działające przez kończyny górne (ręce); Pochodzą głównie od używanych narzędzi ręcznych lub maszyn wytwarzających drgania (wiertarki, szlifierki, młoty pneumatyczne itp.)

41 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 33 PARAMETRY WYKORZYSTYWANE DO OKREŚLANIA SZKODLIWOŚCI DRGAŃ częstotliwość drgań - szczególnie niebezpieczne są dla człowieka częstotliwości od 0.9 Hz do 1400 Hz (każda część ciała, narząd - ma swoją charakterystyczną częstotliwość drgań - częstotliwość drgań własnych amplituda drgań -im większa amplituda drgań przy danej częstotliwości, tym bardziej szkodliwe są drgania.

42 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 34 CZĘSTOTLIWOŚĆ DRGAŃ WŁASNYCH NARZĄDÓW CZŁOWIEKA

43 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 35 SKUTKI ODDZIAŁYWANIA DRGAŃ NA ORGANIZM CZŁOWIEKA zaburzenia w układzie krążenia (np. zespół białych palców ), zaburzenia w układzie nerwowym ( złe samopoczucie, bezsenność, zaburzenia czucia, ograniczenie zdolności manualnych, bóle rąk i nóg), zaburzenia w układzie kostno-stawowym (zmiany zwyrodnieniowe stawów nadgarstkowych, łokciowych i kręgosłupa, torbiele kostne), zaburzenia pracy układu pokarmowego, zaburzenia ogólne w tym wzroku, mowy, osłabienie, zawroty głowy,

44 METODY OGRANICZANIA ZAGROŻEŃ DRGANIAMI MECHANICZNYMI 1) Metody techniczne: minimalizowanie drgań u źródła ich powstawania, minimalizowanie drgań na drodze ich propagacji, automatyzacja procesów technologicznych i zdalne sterowanie źródłami drgań. wprowadzenie dodatkowych układów (biernych lub aktywnych) redukcji drgań. 2) Metody organizacyjno-administracyjne: skracanie czasu narażenia na drgania w ciągu zmiany roboczej, stosowanie przerw i odpoczynek w wydzielonych pomieszczeniach, przesuwanie do pracy na innych stanowiskach osób szczególnie wrażiwych na działanie drgań szkolenie pracowników. Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 36

45 HAŁAS Hałasem określa się każdy niepożądany dźwięk, który może być uciążliwy lub szkodliwy dla zdrowia lub zwiększać ryzyko wypadku przy pracy. Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 37

46 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 38 RODZAJE HAŁASU Hałas ustalony - - poziom dźwięku mierzony w określonym miejscu zmienia się podczas obserwacji nie więcej niż 5 db. Hałas nie ustalony - poziom dźwięku mierzony w określonym miejscu zmienia się podczas obserwacji więcej niż 5 db. Hałas impulsowy - - składa się z jednego lub więcej impulsów dźwiękowych, z których każdy trwa krócej niż 1 s.

47 RODZAJE ŹRÓDEŁ HAŁASU - turbulencja w powietrzu - np. samoloty, wentylatory, gwizdki, - fala uderzeniowa np. wybuchy, zamykanie drzwi, hałas impulsowy, - turbulencje lub pulsacje cieczy np. zawory wodne, klimatyzacja, - kawitacja np. śruby, układy paliwowe w silnikach, - uderzenie np. młotkowanie, prasy, - zazębianie np. przekładnie zębate, - toczenie np. przenośniki taśmowe, łożyska kulkowe, pojazdy, - tarcie i samowzbudzenie np. hamulce, obróbka mechaniczna, - pole magnetyczne np. silniki elektryczne - bezwładność np. wirniki, wały - ludzie np. rozmowy i działalność człowieka Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 39

48 h. Szkoły Moduł III Foliogram 40 METODY OGRANICZANIA HAŁASU Metody techniczne: 1) Ograniczenie emisji hałasu ze źródła zmiana technologii procesu produkcji, wymiana maszyn na cichsze, wyciszenie maszyn, zmiana niektórych materiałów w maszynie. 2) Ograniczenie hałasu na drodze propagacji odizolowanie maszyny od podłoża, zastosowanie obudowy dźwiękoizolacyjnej maszyny, zastosowanie ekranów akustycznych, stosowanie materiałów dźwiękochłonnych na podłogi, ściany, stropy, zastosowanie kabin dźwiękoizolacyjnych dla obsługi, stosowanie ochronników słuchu. Metody organizacyjno-administracyjne: właściwe rozmieszczenie pomieszczeń ze źródłami hałasu, odsuniecie stanowisk pracy od źródeł hałasu, stosowanie przerw w pracy i ograniczenie czasu pracy na hałaśliwych stanowiska

49 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 41. SUBSTANCJE CHEMICZNE STWARZAJĄCE ZAGROŻENIA Substancje chemiczne ze względu na zagrożenia dla zdrowia i/lub środowiska dzielimy na: - w zależności od właściwości fizycznych - w zależności od zagrożeń dla zdrowia wybuchowe toksyczne bardzo toksyczne utleniające szkodliwe łatwopalne - żrące - w zależności od zagrożeń dla środowiska - drażniące - uczulające - niebezpieczne dla środowiska Substancje chemiczne mogą występować w środowisku pracy w postaci gazów, par, cieczy lub ciał stałych. Dwufazowe układy ciało stałe gaz lub ciecz gaz rozproszone w powietrzu to aerozole (pyły, dymy, mgły).

50 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 42 SKUTKI DZIAŁANIA SUBSTANCJI CHEMICZNYCH W zależności od skutków działania na organizm człowieka substancje chemiczne dzielą się na: bardzo toksyczne toksyczne szkodliwe drażniące, żrące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne, upośledzające funkcje rozrodcze.

51 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 43 RODZAJE ZATRUĆ ostre podostre przewlekłe

52 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 44 WCHŁANIANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH PRZEZ UKŁAD ODDECHOWY Układ oddechowy jest główną drogą przedostawania się substancji chemicznych do organizmu

53 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 45 WCHŁANIANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH PRZEZ SKÓRĘ Uszkodzenia skóry, podwyższona temperatura i wilgotność otoczenia - zwiększają zdolność wchłaniania substancji przez skórę

54 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 46 WCHŁANIANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH PRZEZ UKŁAD POKARMOWY Przez układ pokarmowy substancje chemiczne dostają się do żołądka najczęściej drogą pośrednią przeniesione rękoma, wraz z pożywieniem, w czasie picia napojów lub palenia papierosów

55 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 47 DZIAŁANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH NA ORGANIZM Działanie substancji chemicznych na organizm człowieka może być miejscowe i układowe, a ich nasilenie może mieć charakter ostry lub przewlekły

56 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 48 NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIA (NDS) wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.

57 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 49 NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE CHWILOWE (NDSCh) wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.

58 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 50 NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE PUŁAPOWE (NDSP) Wartość stężenia, która ze względu na zagrożenia zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczone w żadnym momencie.

59 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 51 zawierają dane dotyczące: KARTY CHARAKTERYSTYK SUBSTANCJI /MIESZANIN Identyfikacji substancji/mieszaniny i identyfikacji przedsiębiorstwa, Identyfikacji zagrożeń, Składu i informacji o składnikach, Pierwszej pomocy, Postępowania w przypadku pożaru, Postępowania w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska, Postępowania z substancją/mieszaniną i jej/jego magazynowania, Kontroli narażenia i środków ochrony indywidualnej, Właściwości fizykochemicznych, Stabilności i reaktywności, Informacji toksykologicznych, Informacji ekologicznych, Postępowania z odpadami, Informacji o transporcie, Informacji dotyczących przepisów prawnych, Innych informacji

60 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 52 SPOSOBY LIKWIDACJI LUB OGRANICZENIA ŹRÓDEŁ ZAGROŻEŃ CHEMICZNYCH zmiany w procesach technologicznych, zaprzestanie wykonywania procesów stwarzających szkodliwe warunki pracy, automatyzacja, robotyzacja i hermetyzacja procesów technologicznych, stosowanie środków ochrony zbiorowej, izolacja stanowisk pracy, prawidłowe magazynowanie oraz likwidacja odpadów, rotacja, skrócony i limitowany czas pracy, stosowanie środków ochrony indywidualnej, egzekwowanie przestrzegania przepisów bhp, profilaktyka medyczna i przestrzeganie zaleceń służby medycyny pracy.

61 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 53 ŚRODKI OCHRONY ZBIOROWEJ Rodzaje wentylacji naturalna mechaniczna (nawiewna, wywiewna, nawiewno - wywiewna) ogólna miejscowa

62 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 54

63 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 55

64 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 56 KLESZCZ ŁĄKOWY a, b kleszcz pospolity c, d formy dorosłe

65 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 57

66 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 58

67 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 59 GRUPY CZYNNIKÓW BIOLOGICZNYCH PRIONY WIRUSY BAKTERIE GRZYBY PASOŻYTY WEWNĘTRZNE CZYNNIKI ZWIERZĘCE CZYNNIKI ROŚLINNE

68 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 60 WYDATEK ENERGETYCZNY NA ZMIANĘ ROBOCZĄ KLASA CIĘŻKOŚCI PRACY FIZYCZNEJ MĘŻCZYŻNI Kcal KOBIETY Kcal BARDZO LEKKA (WYPOCZYNEK) LEKKA ŚREDNIO CIĘŻKA CIĘŻKA BARDZO CIĘŻKA < >2200 < >1200 Według Obciążenie wysiłkiem fizycznym, Wyd. CIOP 2002

69 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 61 ZESPOŁOWE PRZENOSZENIE PRZEDMIOTÓW Przenoszenie przedmiotów, których długość przekracza 4 m i masa 30 kg, powinno odbywać się zespołowo pod warunkiem, aby na jednego pracownika przypadała masa nie przekraczająca: 1) 25 kg przy pracy 2) 42 kg przy pracy dorywczej Niedopuszczalne jest zespołowe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczającej 500 kg

70 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 62 NIEKORZYSTNE CZYNNIKI PSYCHOSPOŁECZNE SZKODLIWE CZYNNIKI PSYCHICZNE ZAGROŻENIA ZAGROŻENIA ZAGROŻENIA ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE WYNIKAJĄCE Z PRACY WYNIKAJĄCE WYNIKAJĄCE ZE STAŁRGO NA STANOWISKACH Z Z DUŻEGO DECYZYJNYCH ZAGROŻENIA MONOTONII DOPŁYWU I ZWIĄZANYCH ŻYCIA PRACY INFORMACJI Z I GOTOWOŚCI ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ DO ODPOWIEDZI

71 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 63 RYZYKO ZAWODOWE Ryzyko zawodowe oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

72 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 64 OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO Ryzyko zawodowe Ciężkość następstw R = P i S Prawdopodobieństwo wystąpienia urazu lub utraty zdrowia

73

74 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 65 KATEGORIA RYZYKA S Prawdopodobieństwo urazu lub utraty Zdrowia P A Wysoce prawdopodobne B Prawdopodobne C Mało prawdopodobne I [4] [3] II [3] rednie ryzyko III Mała [2] ma e ryzyko [2] małe ryzyko [1] bardzo małe ryzyko

75 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 66 DZIAŁANIA PRACODAWCY WEDŁUG KATEGORII RYZYKA Oszacowanie ryzyka zawodowego [5] [4] [3] [2] [1] Bardzo duże ryzyko Duże ryzyko Średnie ryzyko Małe ryzyko Bardzo małe ryzyko Dopuszczalność ryzyka zawodowego Niedopuszczalne (nieakceptowalne) Niedopuszczalne (nieakceptowalne) Dopuszczalne (akceptowalne) Dopuszczalne (akceptowalne) Dopuszczalne (akceptowalne) Niezbędne działania Praca nie może być rozpoczęta ani kontynuowana do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z pracą już wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia trzeba podjąć natychmiast. Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego Zaleca się rozważenie możliwości dalszego zmniejszania poziomu ryzyka zawodowego lub zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostanie najwyżej na tym samym poziomie Nie jest konieczne prowadzenie żadnych działań

76 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 67 ETAPY OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO Etap 1 - Opis stanowiska pracy i rodzaj wykonywanej pracy Etap 2 - Identyfikacja zagrożeń Etap 3 - Oszacowanie ryzyka zawodowego i porównanie z przyjętymi kryteriami Etap 4 - Opracowanie planu działań korygujących i/lub zapobiegawczych Etap 5 - Zapoznanie pracowników z oceną ryzyka Etap 6 - Okresowa weryfikacja oceny ryzyka

77 KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 68

78 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 69 Wyznaczenie kategorii ryzyka dla stanowiska pracy... Źródło zagrożenia Zagrożenie Środki ochrony Przyjęta kategoria ryzyka zawodowego

79 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 70 GRUPY ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ Do środków ochrony indywidualnej zalicza się: środki ochrony oczu i twarzy, środki ochrony głowy, ochrony słuchu, sprzęt ochrony układu oddechowego, sprzęt zabezpieczający przed upadkiem z wysokości, odzież ochronną, ochrony rąk i nóg, dermatologiczne środki ochrony skóry.

80 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 71 ŚRODKI OCHRONY OCZU I TWARZY okulary gogle szybki ochronne osłony twarzy tarcze i przyłbice

81 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 72 ŚRODKI OCHRONY OCZU I TWARZY ORAZ GŁOWY Hełm strażaka z wizjerem Gogle ochronne i hełm Tarcza spawalnicza Okulary z boczną osłoną i hełm ochronny Osłona twarzy

82 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 73 SPRZĘT OCHRONY UKŁADU ODDECHOWEGO

83 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 74 SPRZĘT OCHRONY UKŁADU ODDECHOWEGO -c.d. Półmaski filtrując

84 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 75 ŚRODKI OCHRONY SŁUCHU Nauszniki przeciwhałasowe Wkładki przeciwhałasowe

85 ODZIEŻ ROBOCZA I OCHRONNA Fartuch ochronny przy używaniu noży ręcznych Odzież robocza ocieplona Odzież piekarza Przykład odzieży gazoszczelnej Fartuchy stosowane Odzież ochronna w gastronomii Kamizelka odblaskowa przeciwdeszczowa Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 76

86 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 77 OZNAKOWANIE ODZIEŻY OCHRONNEJ

87 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 78 OCHRONY RĄK Ochronne rękawice skórzane Rękawice robocze Ochronne rękawice gumo

88 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 79 OCHRONY NÓG